Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΤΗΣ ΡΩΣΙΑΣ Ελληνική Επιχειρηματική δραστηριότητα στην Ρωσία Συνοπτική παρουσίαση στοιχείων 2012

ΥΠΟΥΡΓΕIΟ ΕΞΩTΕΡΙΚΩΝ Β2 Δ/νση Οικονομικών Σχέσεων με Ρωσία και λοιπές χώρες ΚΑΚ Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΤΗΣ ΡΩΣΙΑΣ Ελληνική Επιχειρηματική δραστηριότητα στην Ρωσία Συνοπτική παρουσίαση στοιχείων 2012 Μάρτιος 2013 1

Ο ΧΑΡΤΗΣ ΤΗΣ ΡΩΣΙΑΣ Μάρτιος 2013 2

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. ΑΕΠ 2. ΚΛΑΔΟΙ ΤΗΣ ΡΩΣΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ (ΓΕΩΡΓΙΑ, ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ, ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ) 3. ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ 4. ΕΛΛΕΙΜΜΑ ΤΡΕΧΟΥΣΩΝ ΣΥΝΑΛΛΑΓΩΝ 5. ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΧΡΕΟΣ 6. ΑΝΕΡΓΙΑ 7. ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ 8. ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ 9. ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΕΛΛΑΔΑΣ- ΡΩΣΙΑΣ 10. ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΣΕ ΡΩΣΙΑ 11. ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΣΕ ΡΩΣΙΑ 12. ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ ΣΤΗΝ ΡΩΣΙΑ (ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ ΣΤΙΣ ΕΞΑΓΩΓΕΣ ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ ΓΙΑ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΙΣ ΔΥΟ ΠΛΕΥΡΕΣ 13. ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ ΣΤΟΝ ΝΟΤΟ ΤΗΣ ΡΩΣΙΑΣ 14. ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΣΤΗΝ ΑΓΟΡΑ ΤΗΣ ΡΩΣΙΑΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ 15. ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΣΕ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΞΑΓΩΓΕΙΣ Μάρτιος 2013 3

Εξέλιξη του ΑΕΠ στην Ρωσία (2000 2011) ΑΕΠ % 15,00% 10,00% 5,00% 0,00% -5,00% -10,00% 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 GDP 10,00 5,00% 4,70% 7,30% 7,20% 6,40% 6,70% 8,10% 5,60% -8,50% 4,00% 4,30% 3,60% Μάρτιος 2013

ΕΞΕΛΙΞΗ ΑΕΠ ΡΩΣΙΑΣ (2000-2012) (Gdp purcacing power (Gdp.Off. Echange rate $2.509 trillion). $1.954 trillion). Μεταβολή ΑΕΠ (%) Κατά κεφ. ΑΕΠ (US$) 2000 +10,0 6.877 2001 +5,0 8.300 2007 +8,1 11.772 2008 +5,6 16.500 2009-8,5 15.300 2010 +4,0 15.800 2011 +4,3 16.700 2012 +3.6 17.000 Μάρτιος 2013 5

ΣΥΝΘΕΣΗ ΑΕΠ ΚΑΤΑ ΚΛΑΔΟΥΣ 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% ΓΕΩΡΓΙΑ 6% ΒΙΟΜΗΧ. 36,1% ΥΠΗΡΕΣ. 57,90% Μάρτιος 2013 6

ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΡΩΣΙΑΣ (2000-2012) 2012 :5,3% 40,00% 35,00% 30,00% 25,00% 20,00% 15,00% 10,00% 5,00% 0,00% 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Μάρτιος 2013 7

ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ ΣΕ ΧΩΡΕΣ Ν.Α. ΕΥΡΩΠΗΣ (2011) 8,00% 6,00% 7,00% 4,00% 2,00% 3,40% 4,20% 2,40% 3,90% 4,00% 0,00% ΑΛΒΑΝΙΑ ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ ΚΡΟΑΤΙΑ ΠΓΔΜ ΡΟΥΜΑΝΙΑ ΣΕΡΒΙΑ Μάρτιος 2013 8

ΠΛΕΟΝΑΣΜΑ ΤΡΕΧΟΥΣΩΝ ΣΥΝΑΛΛΑΓΩΝ (σε US$ δις) 2012 : 85,06 δισ. $ 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2010 2011 24,6 46,8 33,9 29,1 35,4 58,6 84,2 94,5 105,3 77,6 90,5 US$ 120 100 80 60 46,8 58,6 84,2 94,5 105,3 102,4 47,5 77,6 90,5 40 24,6 33,9 29,1 35,4 20 0 Μάρτιος 2013 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 9

ΕΞΕΛΙΞΗ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ΧΡΕΟΥΣ (σε US$ δις) 2012 : 455,2 δισ $ 600 500 400 430,9 459,7 479,4 519,4 455,2 300 200 100 0 143,4 130,1 119,0 99,0 106,0 82,0 130,0 2000 2002 2004 2006 2009 2011 Μάρτιος 2013 10

ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ (2012) ΓΕΩΡΓΙΑ; 9,80% ΥΠΗΡΕΣ.; 62,70% ΒΙΟΜΗΧ 27,50% Μάρτιος 2013

ΕΞΕΛΙΞΗ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΚΑΙ ΑΝΕΡΓΙΑΣ (1998-2012) 80% 70% 60% 50% 49,0% 49,2% 49,0% 49,0% 48,8% 50,2% 50,0% 50,7% 50,7% 50,7% 50,7% 60,7% 75,4% 70,4% 40% 30% 20% 10% 0% 9,9% 9,9% 9,9% 9,0% 8,6% 8,6% 8,2% 7,6% 7,3% 5,9% 8,4% 7,5% 6,8% 6,2% 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2009 2010 2011 2012 % απασχόληση % ανεργία Μάρτιος 2013 12

ΕΞΕΛΙΞΗ ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΩΝ ΣΤΗ ΡΩΣΙΑ (2000-2011) 2002 2003 2004 2007 2008 2009 2011 ΑΥΞΗΣΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΩΝ ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΩΝ ΔΙΑΘΕΣΙΜΑ ΣΤΟΝ ΠΛΗΘΥΣΜΟ 8,8% 14,9% 9,9% 23,6% 18,6% 12,7% 15,0% ΜΕΣΟΣ ΜΙΣΘΟΣ % 16,6% 8,2% 18,2% 16,2% 25,2% 4,1% 4,3% ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗΣ ΝΟΙΚΟΚΥΡΙΩΝ ΜΕΣΟΣ ΚΑΤΩΤΕΡΟΣ ΜΙΣΘΟΣ ΣΕ $ ΜΕΣΟΣ ΚΑΤΩΤΕΡΟΣ ΜΙΣΘΟΣ (ΣΕ ΡΟΥΒΛΙΑ) 8,5% 7,5% 11,3% 11,1% 2,4% 15% 15% 142 189 237 529 582 606,6 700,4 7.467 9,247 12.602 14.940 16.838 17.600 Μάρτιος 2013 13

ΕΞΕΛΙΞΗ ΕΜΠΟΡΙΚΟΥ ΙΣΟΖΥΓΙΟΥ (1997-2012) (σε US$ δισ.) ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ % μεταβολή ΕΞΑΓΩΓΕΣ % μεταβολή ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΙΣΟΖΥΓΙΟ % μεταβολή 2002 40,8 11,1% 75,5 +10,2% +34,7 +6,2% 2005 125,3 +25,0% 243,6 +26,6% +118,3 +118% 2006 164,7 +31,2% 303,9 +35,9% +139,2 +17,7% 2007 223,1 +35,9% 355,1 +17,1% +132,2-0,5% 2008 267,0 +19,7% 467,9 +31,8% +200,9 +58,9% 2009 167,3-37,3% 301,7-35,5% +134,4-36,2% 2010 229,0 +36,9% 396,6 +31,5% +167,6 +33,4% 2011 2012 323,0 358,1 +30,7% +10,8 521,4 542,5 +30,0% +4,03% +198,4 +184,4 +18,8% -7,07% Πηγή: Στατιστική Υπηρεσία Ρωσίας Μάρτιος 2013 14

ΠΟΡΕΙΑ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ΕΜΠΟΡΙΟΥ ΡΩΣΙΑΣ (1997-2011) 600 521,4 542,5 500 467,9 400 US$ bn. 300 303,9 355,1 304,0 267,0 396,6 323,0 358,1 200 136,9 184,9 164,7 223,0 191,9 229,0 100 0 87,7 95,6 91,4 74,4 68,4 75,5 209,0 68,1 198,0 47,9 29,8 36,4 40,8 50,6 167,6 184,4 139,2 132,1 93,5 112,1 26,5 57,9 32,0 34,7 45,0 68,8 1997 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 ΕΞΑΓΩΓΕΣ ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ ΙΣΟΖΥΓΙΟ Μάρτιος 2013 15

ΚΥΡΙΟΤΕΡΟΙ ΕΜΠΟΡΙΚΟΙ ΕΤΑΙΡΟΙ-ΠΡΟΜΗΘΕΥΤΕΣ ΤΗΣ ΡΩΣΙΑΣ (2001-2010) Kazakhstan France S. Korea Italy USA China Ukraine Belarus Germany Major suppliers in Russia (%) 0 2 4 6 8 10 12 14 16 2001 2002 2003 2004 2005 Μάρτιος 2013 16

ΟΙ ΚΥΡΙΟΤΕΡΟΙ ΕΜΠΟΡΙΚΟΙ ΕΤΑΙΡΟΙ ΤΗΣ ΡΩΣΙΑΣ (σε % εκατ.) ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ ΣΕ ΡΩΣΙΑ Χώρα 2002 2003 2007 2009 -Ε.Ε. -Γερμανία 14,3% 14,4% 13,4% 45,0% 12,7% Λευκο-ρωσία 8,8% 8,5% 8,5% 4,0% Ουκραν. 7% 8,3% 8,4% 5,4% Κίνα 5,2% 6,4% 6,4% 13,6% ΕΞΑΓΩΓΕΣ ΑΠΟ ΡΩΣΙΑ Χώρα 2002 2003 2007 2009 Ε.Ε. 55,4% 53,3% Ασία 12,4% 12,4% ΗΠΑ 2,5% 3,1% ΚΑΚ 13,3% 15,5% ΗΠΑ 6,4% 5,2% 4,6% 3,1% Ιταλία 4,8% 4,5% 4,5% 4,7% Κορέα 2,2% 2,6% 4,3% 2,9% Γαλλία 4,1% 4,3% 3,7% 5,0% Kαζακστάν 4,5% 3,2% 2,2% Ελλάς Σύνολο % 100% 100% 100% 100% Σύνολο χωρών σε δις $ 75,5 95,6 184,9 184,9 Άλλοι 16,4% 15,5% Ελλάς Σύνολο % Σύνολο χωρών σεδις $ 100% 100% 100% 100% 40,8 50,6 91,4 91,4 Μάρτιος 2013 17

ΣΥΝΘΕΣΗ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ΕΜΠΟΡΙΟΥ ΡΩΣΙΑΣ (2012) ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ ΣΕ ΡΩΣΙΑ (σε %) ΕΞΑΓΩΓΕΣ ΑΠΟ ΡΩΣΙΑ (σε %) ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ 53,2% ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΕΙΔΗ 70,2% ΤΡΟΦΙΜΑ ΓΕΩΡΓΙΚΑ 13% ΜΕΤΑΛΛΟΥΡΓΙΚΑ 11,6% ΜΕΤΑΛΛΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ 6,8% ΜΕΤΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕΣΑ 4,6% ΧΗΜΙΚΑ 13,4% ΧΗΜΙΚΑ 6,4% ΚΛΩΣΤΟΫΦΑΝΤΟΥΡΓΙΚΑ 5% ΞΥΛΕΙΑ 4% ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΞΥΛΕΙΑΣ ΧΑΡΤΙΚΑ 4% ΤΡΟΦΙΜΑ ΓΕΩΡΓΙΚΑ 2% ΑΛΛΑ 7% ΚΛΩΣΤΟΥΦΑΝΤΟΥΡΓΙΚΑ 1% ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΕΙΔΗ 4% ΑΛΛΑ 1% (Στοιχεία Στατιστική Υπηρεσία Ρωσίας) Μάρτιος 2013 18

ΠΟΡΕΙΑ ΔΙΜΕΡΟΥΣ ΕΜΠΟΡΙΟΥ ΕΛΛΑΔΟΣ-ΡΩΣΙΑΣ (1999-2011) 5000 4000 3.872,9 4.794,2 4.099,3 3000 2000 2.378,0 2.303,3 3.130,3 2.477,3 εκατ. US$ 1000 0 14,0 24,5 285,0 262,0 356,5 418,8 234,5 321,8 394,4-1000 -10,5-2000 -3000-4000 -5000-2.093,0-2.041,3-2.242,8-2.773,8-3.454,1-3.709,1-4.772,4 1999 2003 2004 2007 2008 2009 2010 2011 ΕΛΛΗΝ. ΕΞΑΓΩΓΕΣ ΕΛΛΗΝ. ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ ΙΣΟΖΥΓΙΟ Μάρτιος 2013 19

ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΕΛΛΑΔΟΣ-ΡΩΣΙΑΣ (2007-2011) (αξία σε εκατ. US$) 2007 2008 2009 2010 2011 ΟΓΚΟΣ ΕΜΠΟΡΙΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΕΞΑΓΩΓΕΣ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ 3.486,8 4.454,09 2.711,8 4.990,6 4.493,68 356,5 418,8 234,5 321,7 394,36 3.130 3.872,9 2.477,3 4.668 4.099,32 ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΙΣΟΖΥΓΙΟ -2.773,5-4,035,1-2.242-4.347-3.709,06 Μάρτιος 2013 20

ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΕΛΛΑΔΟΣ-ΡΩΣΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΕΞΑΓΩΓΕΣ (αξία σε εκατ.) Δασμ. κατ/ρία Περιγραφή Αξία 2011 ( ) % επί συνόλου Αξία 2010 ( ) Μεταβολή (%) 2010/2011 43 Γουνοδέρματα, γουναρικά 101.656.186 25,63% 95.596.994 +6,3% 8517 Συσκευές Τηλεφωνίας 33.959.518 8,37% 12.464.302 +175% 0810 Φράουλες - Ακτινίδια 33.656.175 8,30% 12.250.833 +175% 0809 Βερύκοκκα Κεράσια- Ροδάκινα 31.559.674 7,80% 25.400.707 +24% 3405 Στιλβώματα 14.084.770 3,50% 10.297.392 +4% 2401 Καπνά 10.429.506 2,53% 15.567.819-50% 2710 Λάδια από πετρέλαιο 9.194.802 2,50% 2.213.388 8516 Ολοκληρωμένα κυκλώματα 8.591.713 1,81% Γλυκά κουταλιού 8.574.398 1,76% Μάρτιος 2013 21

ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΕΛΛΑΔΟΣ-ΡΩΣΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΕΞΑΓΩΓΕΣ (αξία σε εκατ.) Δασμ. κατ/ρία 2709 Περιγραφή Αξία 2011 ( ) % επί συνόλο υ Αξία 2010 ( ) Μεταβολή (%) 2010/2011 Αργό πετρέλαιο και προϊόντα αυτού 1.720.644.882 42,0% 2.749.413.361-37,4% 27.10 Πετρέλαιο εσωτ. καύσης 1.136.363.017 27,70% 908.184.913 +25,11% 2711 Φυσικό αέριο 817.988.511 19,94% 579.247.570 +41,10% 76 Προϊόντα Αλουμινίου 181.907.155 4,41% 163.511.047 +11,04% 72 Πλατέα προϊόντα έλασης από σίδηρο 43.998.856 1,04% 26.776.524 +65,38% 1001 Σιτάρι και Σιμιγδάλι 33.394.137 0,80% 72.04 Απορρίμματα σιδήρου 12.702.419 0,29% 24.669.487-50% 1005 Καλαμπόκι 11.869.330 0,29% 16.028.643-31,25% 24 Γουνοδέρματα ακατέρ. 10.511.959 0,23% Μάρτιος 2013 22

ΚΑΝΑΛΙΑ ΔΙΑΝΟΜΗΣ (DISTRIBUTION CHANNELS) ΕΙΣΑΓΩΓΕΙΣ (IMPORTERS) ΧΟΝΔΡΕΜΠΟΡΟΙ (WHOLESALERS) ΛΙΑΝΟΠΩΛΗΤΕΣ (RETAILERS) Μάρτιος 2013

ΜΟΡΦΗ ΚΑΝΑΛΙΩΝ ΔΙΑΝΟΜΗΣ ΣΤΗΝ ΡΩΣΙΑ Μορφή των καναλιών διανομής τροφίμων στην Ρωσία Cash and carry Discounters, 10% Σούπερ Μάρκετ, 10% Περίπτερα, 15% Ηyper markets, 3% Παραδοσιακά καταστήματα, 41% ανοιχτές Αγορές, 21% Μάρτιος 2013

Η ΔΙΑΝΟΜΗ ΣΤΗΝ ΡΩΣΙΑ ΑΝΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ Η διανομή στην Ρωσία ανά περιφέρεια Oural (Ουράλια), 9% Center (Κέντρο), 38% South (Νότος), 11% North-West (Βόρειο- Δυτικό μέρος), 9% Volga, 17% Siberia (Σιβηρία), 12% Orient (Απ ω Ανατολικά), 4% Μάρτιος 2013

ΚΥΚΛΟΣ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΤΩΝ ΚΥΡΙΩΤΕΡΩΝ ΑΛΥΣΙΔΩΝ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΡΩΣΙΑ 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2004/2010 in % TURN OVER Hypermarkets 1870 3313 5320 6609 7914 9244 10736 12371 24,6 Supermarkets 3787 5450 7110 8980 11018 13273 15990 19204 23,4 Mini supermarkets 330 643 1020 1443 1836 2358 2944 44 Discount markets 4275 7371 11522 16999 23146 29397 35469 40531 32,9 Open-air markets 30330 38938 44792 49866 53913 57124 60695 64171 8,7 Other 27839 32498 33468 33039 30782 27573 24437 22019-6,3 Total 68100 87900 108857 116514 128216 138537 149686 161240 10,6 14,6% 18,7% 23,9% 28,8% 33,9% 38,8% 43,1% 46,5% NUMBER OF SALES POINTS Hypermarkets 21 27 38 45 51 57 64 71 17,4 Supermarkets 1060 1305 1523 1822 2110 2432 2804 3223 16,3 Mini supermarkets 135 225 327 430 520 640 766 33,6 Discount markets 1078 1490 2070 2921 3784 4633 5385 5925 25,9 Total 2159 2957 3855 5114 6374 7641 8893 9985 22,5 Μάρτιος 2013

ΤΑ ΜΟΝΤΕΡΝΑ ΚΑΝΑΛΙΑ ΔΙΑΝΟΜΗΣ ΣΤΗΝ ΡΩΣΙΑ ΣΕ ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΜΕ ΑΛΛΕΣ ΧΩΡΕΣ 0 500 1000 1500 2000 Russia Poland Czech Republic Hungary Italy 18 75 100 110 158 Spain Great Britain Holland 345 359 503 France 716 Germany USA 1100 1534 Μάρτιος 2013

ΠΡΟΟΔΟΣ ΤΩΝ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ ΣΤΗ ΡΩΣΙΑ Προσέλκυση επενδύσεων στη Ρωσία: 48,9 δις$ το 2010 έναντι 30 δις$ το 2006 Ρωσικές επενδύσεις στο εξωτερικό το 2010: 47,8 δις $ ΠΟΡΕΙΑ ΤΩΝ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ ΣΤΗ ΡΩΣΙΑ (% ΑΕΠ) ΕΤΟΣ % ΣΤΟ ΑΕΠ 2003 16,5% 2004 16,1% 2005 16,4% Μάρτιος 2013 28

ΞΕΝΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΣTH ΡΩΣΙΑ την τελευταία δεκαετία (2000-2010) (US$ εκατ.) Σημαντικότεροι επενδυτές Χώρα προέλευσης Ποσοστό (%) επί του συνόλου 2000-2010 ΚΥΠΡΟΣ 34,46% 130.027 ΠΑΡΘΕΝΟΙ ΝΗΣΟΙ 9,73% 36.733 ΒΕΡΜΟΥΔΕΣ 7,21% 27.193 ΓΕΡΜΑΝΙΑ 4,05% 15.279 ΛΟΥΞΕΜΒΟΥΡΓΟ 3,82% 14.409 ΓΙΒΛΑΡΤΑΡ 2,71% 10.237 ΓΑΛΛΙΑ 2,30% 8.691 ΣΥΝΟΛΟ 64,28% 242.569 Πηγή: Κεντρική Τράπεζα της Ρωσίας Μάρτιος 2013 29

ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΤΗΣ ΡΩΣΙΑΣ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ την τελευταία δεκαετία (2000-2010) (US$ εκατ.) Σημαντικότερες χώρες προορισμού Χώρα προορισμούς Ποσοστό (%) επί του συνόλου 2000-2010 ΚΥΠΡΟΣ 39,70% 120.093 ΠΑΡΘΕΝΟΙ ΝΗΣΟΙ 11,00% 33.285 ΟΛΛΑΝΔΙΑ 7,97% 24.114 ΗΝΩΜΕΝΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ 3,42% 10.341 ΓΕΡΜΑΝΙΑ 2,46% 7.444 ΑΥΣΤΡΙΑ 2,10% 6.339 ΕΛΒΕΤΙΑ 2,56% 7.753 ΣΥΝΟΛΟ 69,21% 209.369 Πηγή: Κεντρική Τράπεζα της Ρωσίας Μάρτιος 2013 30

ΞΕΝΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΣΕ ΡΩΣΙΑ ΑΝΑ ΤΟΜΕΑ ΣΤΗ ΡΩΣΙΑ 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 Agriculture Oil & petroleum Food industry Investment in Russia by sectors Wood industry Chemical industry Minerals Metalurgy Petro-chemical industry Transportation Production of gas Construction Trade Transport & Communication Finance Real estate 2004 2005 Μάρτιος 2013 31

ΞΕΝΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΣΤΗ ΡΩΣΙΑ ΑΝΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ Main destinations of foreign investment in Russia Other 17% City of Moscow 38% Volga 6% Region of Moscow 5% Siberia 8% Saint Petersburg 2% Sakhaline 10% Tioumen 14% Region of Moscow Siberia Sakhaline Tioumen Saint Petersburg Volga City of Moscow Other Μάρτιος 2013 32

ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΣΕ ΡΩΣΙΑ (2011) ΟΙ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ, ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΕΠΕΝΔΕ- ΔΥΜΕΝΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ, ΕΚΤΙΜΟΥΝΤΑΙ ΣΕ 2,5 δις ΕΞΑΓΓΕΛΙΑ ΝΕΑΣ ΕΠΕΝΔΥΣΗΣ ΑΠΟ ΤΗΝ 3Ε ύψους $ 3 δις ΟΙ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ ΣΤΟΥΣ ΤΟΜΕΙΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ, ΕΜΠΟΡΙΟ, ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ, ΔΙΑΝΟΜΗ, ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ Μάρτιος 2013 33

ΟΙ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΕΣ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΣΕ ΡΩΣΙΑ (2011) ΟΝΟΜΑ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΣΤΗ ΡΩΣΙΑ ΟΝΟΜΑ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΠΟΣΟ ΕΠΕΝΔΥΣΗΣ (σε ) ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΑΡΙΘΜΟΣ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ COCA COLA-HBC 3E HELLENIC BOTTLING 725.000.000 ANAΨYKTIKA 10.000 ΜULTON 3E HELLENIC BOTTLING COMPANY 362.000.000 ΑΝΑΨΥΚΤΙΚΑ 500 AQUAVISION 3E HELLENIC BOTTLING COMPANY 200.000.000 ΑΚΙΝΗΤΑ 95 PROMETHEUS PROMETHEUS ARFANIS CHIONIS 100.000.000 ΤΣΙΜΕΝΤΟ 600 MICHANIKI RUSSIA MICHANIKI 60.000.000 CONSTRUCTION 400 CHIPITA CHIPITA 50.000.000 ΤΡΟΦΙΜΑ ΚΡΟΥΑΣΑΝ 700 TOGAS TOGAS 25.000.000 ΛΕΥΚΑ ΕΙΔΗ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑ 1000 LCC FRIGOGLASS 3E H.B.C. 23.000.000 ΨΥΓΕΙΑ 79 ΣΥΝΟΛΟ 1.548.700 16.735 Μάρτιος 2013 34

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΣΕ ΡΩΣΙΑ (2011) ΟΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΩΝ ΣΤΗΝ ΡΩΣΙΑ ΑΝΕΡΧΟΝΤΑΙ ΠΕΡΙΠΟΥ ΣΕ 75, ΣΕ ΟΛΟΥΣ ΤΟΥΣ ΤΟΜΕΙΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΟΣ (Τρόφιμα, φρούτα λαχανικά, τραπεζικός τομέας, κατασκευές, τουρισμός, ενέργεια). ΟΙ ΟΜΟΓΕΝΕΙΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΕΣ ΣΤΗΝ ΡΩΣΙΚΗ ΟΜΣΠΟΝΔΙΑ, ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ ΣΤΟΥΣ ΤΟΜΕΙΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ, ΕΜΠΟΡΙΟ, ΟΙΚΟΔΟΜΙΚΑ ΥΛΙΚΑ, ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ, ΔΙΑΝΟΜΗ, ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑ, ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΚΑΙ ΑΝΕΡΧΟΝΤΑΙ ΠΕΡΙΠΟΥ ΣΕ 40. ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ MANAGERS ΠΟΥ ΕΡΓΑΖΟΝΤΑΙ ΣΤΗΝ ΡΩΣΙΚΗ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΣΕ ΠΟΛΥΕΘΝΙΚΕΣ Η ΡΩΣΙΚΕΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ ΑΝΕΡΧΟΝΤΑΙ ΠΕΡΙΠΟΥ ΣΕ 10 (DEAGOSTINI, LOREAL,TNK-BP, BOSCO, LUCOIL, NORTON ROSE). ΟΙ ΕIΣΑΓΩΓΕΙΣ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΤΡΟΦΙΜΩΝ, ΠΟΥ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ ΣΤΗΝ ΡΩΣΙΚΗ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΑΝΕΡΧΟΝΤΑΙ ΠΕΡΙΠΟΥ ΣΕ 25 και θα μπορούσαν να διπλασιασθούν τα επόμενα χρόνια. (3E, CHIPITA, PBK,LA MAREE,RBK POSTAVKSA, OLYMPIC FOODS, DELPHI, ELITE, ASTRON, MEGA- FOODS, ΑRGUS,MULTON,VIN BILDAN, SNOW WORLD, LEBEDYANSKY,NATALI FRUITS,GRECO, NAPAG NUSC,ALIANTA GROUP, AROMA TRADE, KIN WINE,GRECO,GLYKA,MEDITERANEANBRANDS), Μάρτιος 2013 35

Μάρτιος 2013 ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ ΣΤΗΝ ΡΩΣΙΚΗ ΑΓΟΡΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΕΛΛΑΔΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ Τραπεζικός τομέας (5 Ελληνικές τράπεζες - repos offices) Κατασκευές (έργα υποδομής ύψους 560 δισ. $, έργα χειμερινών Ολυμπιακών αγώνων SOCHI,Παγκόσμιο Πρωτάθλημα ποδοσφαίρου, έργα μετρό στην Μόσχα). -Ανάληψη έργου από ΕΛΛΑΚΤΩΡ -Ανάληψη έργου από θυγατρική ομίλου ΚΟΠΕΛΟΥΖΟΥ (Pulkovo) Γεωργία τρόφιμα Τουρισμός ναυτιλία μεταφορές Δίκτυα διανομής Άλλες υπηρεσίες (ασφάλειες, ναυπηγεία, ιδιωτικά ιατρικά κέντρα)

ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ ΣΤΗΝ ΡΩΣΙΚΗ ΑΓΟΡΑ ΡΩΣΙΚΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Τουρισμός (αύξηση τουριστικού ρεύματος) επενδύσεις (κατασκευή ξενοδοχείων, εξοχικών κατοικιών). Ενέργεια ηλεκτρισμός ανανεώσιμες πηγές ενέργειας Σκάφη αναψυχής κρουαζιέρες Τραπεζικός τομέας (επενδύσεις άλλων Ρωσικών τραπεζών) Βιομηχανία για συμπαραγωγή προϊόντων με σκοπό την επανεξαγωγή σε χώρες Ε.Ε. Μεταφορές (Αεροπορικές- Ναυτιλιακές Σιδηροδρομικές). Μάρτιος 2013

ΚΟΣΤΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Ελάχιστος μισθός Μέσος μισθός ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΣΤΗΝ ΑΓΟΡΑ ΤΗΣ ΡΩΣΙΑΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΚΟΣΤΟΣ ΙΔΡΥΣΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ 400 / μήνα (καθαρό) 500/ μήνα (καθαρό) εξαρτάται από την περιοχή 566 Μόσχα, 1000 $ 334 Αγία Πετρούπολη 225 Novosibirsk Προϋπολογισμός ίδρυσης Γραφείου Αντιπροσωπείας συμπεριλαμβανομένων συμβολαίων αδειών Προϋπολογισμός δημιουργίας joint-venture (εξαρτάται από το επίπεδο της εμπορικής συνεργασίας) Εγγραφή εμπορικών εταιρειών στην εφορία ( 10.000 35.000) 15.000 45.000 Χαρτόσημο 2000 ρούβλια ($70) η διάρκεια εγγραφής 5 εργάσιμες ημέρες Μάρτιος 2013 38

ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΣΤΗΝ ΑΓΟΡΑ ΤΗΣ ΡΩΣΙΑ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ (μέσος όρος) Μόσχα : 1000 $ μηνιαίος μέσος μισθός Οικονομικός Διευθυντής ($4.000-10.000) Διευθυντής Λογιστηρίου ($3.000-4.000) Λογιστής ($2.000-2.500) Διευθυντής Παραγωγής ($2.000-3.000) Διευθυντής Προσωπικού ($2.000-3000) Υπάλληλος Πληροφορικής ($1.000) Διευθυντής Πληροφορικής ($2000-5000 ) Βοηθός Προσωπικού ($700-2000 ) Γραμματέας ($600-1.500 ) Μάρτιος 2013 39

12 ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΤΥΧΗ ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΣΤΗ ΡΩΣΙΚΗ ΑΓΟΡΑ (1) ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΑΠΟΠΛΗΡΩΜΗΣ (PAYMENT NOT RECEIVED). ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗ ΣΤΕΛΕΧΟΥΣ ΑΠΟ ΕΛΛΑΔΑ ( με γνώση γλώσσης και νοοτροπίας). (FINDING THE RIGHT MANAGER FROM GREECE). ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΑΓΟΡΑΣ (MARKET RESEARCH). Πριν την ανάληψη πρωτοβουλίας να γίνεται προσεκτική διερεύνηση της αγοράς (δυνατότητα κάλυψης της αγοράς, λόγω μεγέθους). (Παρόλα αυτά οι διάφορες έρευνες αγοράς δεν έχουν παρά σχετική αξία, αφού τα δεδομένα συχνά αλλάζουν). ΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΕΠΑΦΕΣ Γνώση της εγχώριας νοοτροπίας (PERSONAL CONTACTS). (Οι Ρώσοι επιχειρηματίες είναι διαφορετικοί από τους Δυτικο-Ευρωπαίους Ασιάτες Αμερικανούς). ( Η προσωπική επαφή είναι το σημαντικότερο). Μάρτιος 2013 40

12 ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΤΥΧΗ ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΣΤΗ ΡΩΣΙΚΗ ΑΓΟΡΑ (2) Η ΠΑΡΑΜΟΝΗ ΣΤΗΝ ΡΩΣΙΑ ΓΙΑ ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΠΡΟΙΟΝΤΩΝ ΚΑΙ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ ΘΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΤΟΥΛΑΧΙΣΤΟΝ ΜΙΑΣ ΕΒΔΟΜΑΔΑΣ. Η ΕΚΚΙΝΗΣΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ ΠΑΡΑΜΕΝΕΙ Η ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΑ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ, Η ΜΟΣΧΑ (Εμπορικό Κέντρο της χώρας) και Η ΑΓΙΑ ΠΕΤΡΟΥΠΟΛΗ, αλλά με δυνατότητες διείσδυσης στην περιφέρεια ιδιαίτερα σημαντικές οι 7 πόλεις άνω του 1 εκατ. κατοίκων (Samara, Yekaterinburg, Novosibirsk, Nijni Novgorod, Rostov-na Don, Volgograd, Kazan). ΟΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΕΣ ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ. Είναι πρωταρχικής σημασίας να γίνεται συνάντηση με τον Δ/ντή της εταιρείας και με άτομα, που εμπλέκονται στην λήψη αποφάσεων). Απαιτείται διάστημα εβδομάδων για κλείσιμο σημαντικής συνάντησης- Σεβασμός τήρησης ωραρίου παρά τα προβλήματα κυκλοφορίας. Ενδείκνυται κατά την διάρκεια των συναντήσεων ανταλλαγή visit cards στην αγγλική και Ρωσική και η αναγραφή του e-mail και στις δύο πλευρές. Προτιμάται η χρησιμοποίηση Ρωσόφωνου μεταφραστή και κολακεύονται όταν ο επισκέπτης προφέρει 2-3 λέξεις στην Ρωσική. H AΞΙΑ ΤΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΓΕΥΜΑΤΩΝ, έχει ιδιαίτερη σημασία, όπως και στις άλλες Ευρωπαϊκές χώρες, (ενδείκνυται επίσης η προσφορά σουβενίρ από Ελλάδα ή Κύπρο. ΟΙ ΔΙΑΠΡΑΓΜΑΤΕΥΣΕΙΣ ΓΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΣΥΜΦΩΝΙΕΣ Κατά την διάρκεια των διαπραγματεύσεων (πλην μερικών εκπτώσεων) οι θέσεις να είναι σταθερές απέναντι στους Ρώσους επιχειρηματίες όχι με μεγάλη έναρξη εκπτώσεων. Μάρτιος 2013

12 ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΤΥΧΗ ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΣΤΗ ΡΩΣΙΚΗ ΑΓΟΡΑ (3) ΕΙΝΑΙ ΠΟΛΛΕΣ ΦΟΡΕΣ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΑ ΤΑ ΣΥΜΦΩΝΗΘΕΝΤΑ ΠΡΟΦΟΡΙΚΩΣ, με τον Δ/ντή μίας επιχείρησης από τις γραπτές συμφωνίες. Αυτό που συμφωνείται πολλές φορές προφορικά ή μέσω τηλεφώνου έχει μεγάλη σημασία. Ο ΡΩΣΟΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΑΣ ΓΕΝΙΚΑ ΕΝΑΙ ΑΡΓΟΣ ΣΤΙΣ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΤΟΥ. Όταν όμως λάβει την απόφαση συνεργασίας αρχίζουν τα μεγάλα deals. H αργή λήψη απόφασης, οφείλεται στον χαρακτήρα, στην μελέτη των επιβαρύνσεων τελωνείων, στην νέα πιστοποίηση προϊόντων και γενικά στην μελέτη όλων των παραμέτρων. Η ΜΕΛΕΤΗ ΤΟΥ ΔΙΑΘΕΣΙΜΟΥ BUDGET Προώθησης και διαφήμισης προϊόντων υπηρεσιών κ.λ.π. ΔΙΑΘΕΣΙΜΟ ΕΙΣΟΔΗΜΑ. Η Ρωσική Ομοσπονδία και οι καταναλωτές της δεν πρέπει να συγκρίνονται με εποχή της πρώην ΕΣΣΔ ή με καταναλωτές άλλων χωρών Βαλκανίων. (μεγάλη αύξηση του διαθεσίμου εισοδήματος του Ρώσου καταναλωτή σε συνδυασμό με την υπερκατανάλωση) Μάρτιος 2013 42

ΣΧΕΣΕΙΣ ΡΩΣΙΑΣ - Ε.Ε Συμφωνία Εταιρικής Σχέσης (1997) (Τακτική Συνάντηση Κορυφής στο Rostov Don -31/05-01/06-2010) Διαπραγματεύσεις για υπογραφή νέας Συμφωνίας Σύμπραξης και Συνεργασίας (EU RUSSIA Partnership and Cooperation Agreement) Διαπραγματεύσεις Ρωσίας- ΗΠΑ- Ε.Ε για ένταξη της Ρωσικής Ομοσπονδίας στον ΠΟΕ. Διαπραγματεύσεις για ένταξη στον ΟΟΣΑ Μάρτιος 2013

YΠOΥΡΓΕΙΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ Β2 Δ/νση ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΜΕ ΡΩΣΙΑ ΚΑΙ ΧΩΡΕΣ ΚΑΚ Διεύθυνση: Ζαλοκώστα 10, Αθήνα Τηλ.: +30-210-3682720 Φαξ: +30-210-3682739 e-mail: website: kak@mfa.gr www.agora.mfa.gr/russia Μάρτιος 2013 44