ΘΕΜΑΤΑ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ

ΘΕΜΑΤΑ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ 1999 Α. Να μεταφράσετε στο τετράδιό σας το παρακάτω κείμενο: Respondit ille se esse Orcum. Tum terror Cassium concussit et e somno eum excitavit. Cassius servos inclamavit et de homine eos interrogavit. Illi neminem viderant. Cassius iterum se somno dedit eandemque speciem somniavit. Paucis post diebus res ipsa fidem somnii confirmavit. Nam Octavianus supplicio capitis eum adfecit. Cum civitas bellum gerit, magistratus creantur cum vitae necisque potestate. Equestribus proeliis saepe ex equis desiliunt ac pedibus proeliantur: ephippiorum usus res turpis et iners habetur. Vinum a mercatoribus ad se importari non sinunt, quod ea re, ut arbitrantur, remollescunt homines atque effeminantur. Σημείωση: Ως υποκείμενο στα ρήματα desiliunt, proeliantur, (non) sinunt, arbitrantur εννοείται η λέξη Germani. Μονάδες 40 Β. Παρατηρήσεις: 1.α. homine, fidem, somnii, capitis, bellum, usus: Να γράψετε την κλητική των παραπάνω λέξεων στον αριθμό που βρίσκονται. Μονάδες 6 β. paucis diebus (μον. 1,5), eandem speciem (μον. 1,5), equestribus proeliis (μον. 2), res turpis (μον.1,5): Να γράψετε τη γενική των παραπάνω συνεκφορών στον αριθμό που βρίσκονται. Μονάδες 6,5 2.α. dedit, gerit, adfecit, viderant: Να γράψετε το πρώτο και το δεύτερο πρόσωπο του ενικού αριθμού της οριστικής του ενεστώτα στη φωνή που βρίσκονται τα παραπάνω ρήματα. Μονάδες 8

β. Να γράψετε στο τετράδιό σας τους αριθμούς της στήλης Α και δίπλα το γράμμα της στήλης Β που αντιστοιχεί στον καθένα από αυτούς. Δύο στοιχεία της στήλης Β περισσεύουν. Α excitavit habetur importari Β α. Τρίτο πληθυντικό πρόσωπο οριστικής παθητικού ενεστώτα. β. Απαρέμφατο παθητικού ενεστώτα. γ. Τρίτο ενικό πρόσωπο οριστικής παρακειμένου ενεργητικής φωνής. δ. Τρίτο πληθυντικό πρόσωπο οριστικής ενεστώτα ενεργητικής φωνής. ε. Τρίτο ενικό πρόσωπο οριστικής παθητικού ενεστώτα. Μονάδες 4,5 3. Να μεταφέρετε στο τετράδιό σας την παρακάτω άσκηση συμπληρώνοντας τα κενά, ώστε να χαρακτηρίζεται πλήρως η συντακτική λειτουργία των εξής λέξεων του κειμένου: eos: είναι...στο... illi: είναι...στο... somno (στίχος 4ος) είναι...στο... equestribus: είναι...στο... ephippiorum: είναι... στο... Μονάδες 12,5 4. Να χαρακτηρίσετε συντακτικώς τους όρους των παρακάτω προτάσεων του κειμένου: Respondit ille se esse Orcum. Vinum a mercatoribus ad se importari non sinunt. Μονάδες 12,5 5.α. Πού οφείλονται οι ομοιότητες της λατινικής με την ελληνική γλώσσα; Μονάδες 6 β.να ξαναγράψετε στο τετράδιό σας τις παρακάτω προτάσεις συμπληρώνοντας τα κενά: "Γενέθλιος" χρονολογία της ρωμαϊκής λογοτεχνίας θεωρείται το έτος... Οι εποχές της ρωμαϊκής λογοτεχνίας, με βάση ιστορικά κριτήρια, είναι η..., η... και η.... Μονάδες 4

2000 Α. Να μεταφράσετε στο τετράδιό σας το παρακάτω κείμενο: In ea civitate, quam leges continent, boni viri libenter leges servant. Lex enim est fundamentum libertatis, fons aequitatis. Mens et animus et consilium et sententia civitatis posita est in legibus. Ut corpora nostra sine mente, sic civitas sine lege non stat. Legum ministri sunt magistratus, legum interpretes iudices, legum denique omnes servi sumus: sic enim liberi esse possumus. Ubi Hercules, e somno excitatus, gregem aspexit et partem abesse sensit, pergit ad proximam speluncam; sed postquam boum vestigia foras versa vidit, confusus gregem ex loco infesto amovere coepit. Sed bovum mugitus ex spelunca auditus Herculem convertit. Tum Cacus, vi prohibere eum conatus, Herculis clava interficitur. Μονάδες 40 Β. Παρατηρήσεις: 1.α. legibus, corpora, ministri, mugitus: Να γράψετε την ίδια πτώση των παραπάνω λέξεων στον άλλο αριθμό. Μονάδες 6 β. ea (μον. 1), quam (μον. 1), boni (μον. 1), omnes (μον. 1,5), liberi (μον. 1), infesto (μον. 1): Να γράψετε την αιτιατική του πληθυντικού αριθμού των παραπάνω λέξεων στο ουδέτερο γένος. Μονάδες 6,5 2.α. servant, vidit, sensit: Να γράψετε τo γ πρόσωπο του πληθυντικού αριθμού της οριστικής του μέλλοντα στη φωνή που βρίσκονται τα παραπάνω ρήματα. β. Να ξαναγράψετε τις παρακάτω προτάσεις του κειμένου μεταφέροντας το ρήμα της καθεμιάς στον αντίστοιχο τύπο της oριστικής του χρόνου που δηλώνεται στην παρένθεση: Civitas sine lege non stat (Παρακείμενος) Sic liberi esse possumus (Παρατατικός) 3. Να μεταφέρετε στο τετράδιό σας την παρακάτω άσκηση συμπληρώνοντας τα κενά, ώστε να χαρακτηρίζεται πλήρως η συντακτική λειτουργία των εξής λέξεων του κειμένου:

fundamentum: είναι... στο... nostra: είναι... στο... partem: είναι... στο... bovum: είναι... στο... Herculem: είναι... στο... Μονάδες 12,5 4. Να χαρακτηρίσετε συντακτικώς τους παρακάτω όρους του κειμένου: boni, libenter, esse, ex spelunca, Herculis. Mονάδες 12,5 5.α. Σε ποια εποχή της ρωμαϊκής λογοτεχνίας εντάσσονται οι "νεωτερικοί" ποιητές και ποια είναι τα κύρια χαρακτηριστικά των ποιημάτων τους; β. Σε ποιες περιόδους χωρίζεται η ρωμαϊκή λογοτεχνία σύμφωνα με την περιγραφική διαίρεση;

2001 Α. Να μεταφράσετε στο τετράδιό σας το παρακάτω κείμενο: Postquam XIV annos in Italia complevit, Carthaginienses eum in Africam revocaverunt. Ibi Hannibal bellum cum Romanis componere frustra cupivit. Denique cum P. Scipione apud Zamam dimicavit, sed Romani victoriam reportaverunt. Marco Tullio Cicerone et Gaio Antonio consulibus, Lucius Sergius Catilina, nobilissimi generis vir sed ingenii pravissimi, contra rem publicam coniuravit. Eum clari quidam sed improbi viri consecuti erant. Catilina a Cicerone ex urbe expulsus est. Socii eius deprehensi sunt et in carcere strangulati sunt. Ab Antonio, altero consule, Catilina ipse cum exercitu suo, proelio victus, interfectus est. Gaius Sallustius tradit multos etiam milites Romanos in eadem cruentissima pugna occisos esse, multos autem graviter vulneratos esse. Σημείωση : Ως υποκείμενο στο ρήμα complevit εννοείται η λέξη Hannibal. Μονάδες 40 Β. Παρατηρήσεις: 1.α. nobilissimi generis, improbi viri, exercitu suo, milites Romanos, cruentissima pugna: Να γράψετε τις παραπάνω συνεκφορές στην ίδια πτώση του άλλου αριθμού. 1.β. Να γράψετε τον τύπο που ζητείται για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις: pravissimi: την ίδια πτώση του ίδιου αριθμού του θετικού βαθμού στο θηλυκό γένος clari: quidam: ipse: eadem: τη γενική του πληθυντικού αριθμού του υπερθετικού βαθμού στο ίδιο γένος τη γενική του ενικού αριθμού στο ίδιο γένος την αιτιατική του ενικού αριθμού στο ίδιο γένος τη γενική του πληθυντικού αριθμού στο ουδέτερο γένος. 1.γ. Να γράψετε τις πτώσεις που ζητούνται για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις: urbe: τη γενική του ενικού και του πληθυντικού αριθμού carcere: proelio: την ονομαστική του ενικού και του πληθυντικού αριθμού την αιτιατική του πληθυντικού αριθμού. Μονάδες 2,5

2.α. Να μεταφέρετε στο τετράδιό σας τον παρακάτω πίνακα και να συμπληρώσετε τα κενά του με τα στοιχεία που ζητούνται για κάθε ρήμα. Πρόσωπο Αριθμός Χρόνος dimicavit consecuti erant tradit Μονάδες 4,5 2.β. Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθένα από τους παρακάτω ρηματικούς τύπους: complevit: componere: cupivit: expulsus est: το γ πληθυντικό πρόσωπο της οριστικής του μέλλοντα και το απαρέμφατο του ενεστώτα στη φωνή που βρίσκεται το β ενικό πρόσωπο της οριστικής του παρακειμένου και την ονομαστική του ενικού αριθμού της μετοχής του ενεστώτα στο αρσενικό γένος, στη φωνή που βρίσκεται το ίδιο πρόσωπο στην οριστική του ενεστώτα και στην οριστική του μέλλοντα στη φωνή που βρίσκεται το απαρέμφατο του ενεστώτα και το πρώτο πληθυντικό πρόσωπο της οριστικής του παρατατικού στη φωνή που βρίσκεται. Μονάδες 8 3. Να μεταφέρετε στο τετράδιό σας τις λέξεις της Στήλης Α και δίπλα στην καθεμιά το συντακτικό χαρακτηρισμό που της αντιστοιχεί από τη Στήλη Β με βάση το κείμενο. Τρία στοιχεία της Στήλης Β περισσεύουν. Στήλη Α generis eius consule graviter vulneratos esse Στήλη Β γενική κτητική ειδικό απαρέμφατο παράθεση γενική της ιδιότητας επεξήγηση επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου τελικό απαρέμφατο επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου Μονάδες 12,5 4.α. Carthaginienses eum in Africam revocaverunt: Να μετατραπεί η ενεργητική σύνταξη σε παθητική. Mονάδες 6

4.β. componere, occisos esse: Να γράψετε το υποκείμενο καθενός από τα παραπάνω απαρέμφατα (μον. 2) και να δικαιολογήσετε την πτώση του (μον. 2). Μονάδες 4 4.γ. Eum clari quidam viri consecuti erant: Να χαρακτηρίσετε συντακτικώς τους όρους της παραπάνω πρότασης. Μονάδες 2,5 5.α. Σε ποιες περιόδους χωρίζεται, με βάση ιστορικά κριτήρια, η ρωμαϊκή λογοτεχνία; 5.β. Ποια παλαιότερη διαίρεση των εποχών της ρωμαϊκής λογοτεχνίας δε γίνεται αποδεκτή σήμερα και γιατί;

2002 Α. Να μεταφράσετε στο τετράδιό σας το παρακάτω κείμενο: Hannibal, dux Carthaginiensis, VI et XX annos natus, omnes gentes Hispaniae bello superavit et Saguntum vi expugnavit. Postea Alpes, quae Italiam ab Gallia seiungunt, cum elephantis transiit. Ubi in Italia fuit, apud Ticinum, Trebiam, Trasumenum et Cannas copias Romanorum profligavit et delevit. Populus Romanus cladem Cannensem pavidus audivit. Germanorum vita omnis in venationibus atque in studiis rei militaris consistit. Germani non student agriculturae; lacte, caseo et carne nutriuntur. Locis frigidissimis pelles solum habent et in fluminibus lavantur. Cum civitas bellum gerit, magistratus creantur cum vitae necisque potestate. Μονάδες 40 Β. Παρατηρήσεις: 1.α. Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθεμιά από τις παρακάτω συνεκφορές: omnes gentes: τη γενική του πληθυντικού αριθμού populus Romanus: την κλητική του ενικού αριθμού cladem Cannensem: rei militaris: locis frigidissimis: τη γενική του ενικού αριθμού την αφαιρετική του ενικού αριθμού την αιτιατική του πληθυντικού αριθμού. Μονάδες 10 β. quae: Να κλιθεί η αντωνυμία του ίδιου γένους στον ενικό αριθμό. Μονάδες 2,5 2.α. superavit: Να γράψετε τις μετοχές της ενεργητικής φωνής του ρήματος και στα τρία γένη. Μονάδες 2 gerit: Να γράψετε τα απαρέμφατα του ρήματος στην ενεργητική φωνή. Μονάδες 3 β. Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθένα από τα παρακάτω ρήματα: transiit: fuit: audivit: habent: το γ πληθυντικό πρόσωπο της οριστικής του ενεστώτα στη φωνή που βρίσκεται το β ενικό πρόσωπο της οριστικής του συντελεσμένου μέλλοντα το γ ενικό πρόσωπο της οριστικής του μέλλοντα στη μέση φωνή το β πληθυντικό πρόσωπο της οριστικής του παρακειμένου στη φωνή που βρίσκεται

lavantur: το α πληθυντικό πρόσωπο της οριστικής του παρατατικού στη φωνή που βρίσκεται. 3.α. Hannibal omnes gentes Hispaniae bello superavit et Saguntum vi expugnavit: Να μετατρέψετε την ενεργητική σύνταξη σε παθητική. β. Να μεταφέρετε στο τετράδιό σας τις παρακάτω λέξεις με τους συντακτικούς χαρακτηρισμούς τους και να σημειώσετε δίπλα στην καθεμιά την ένδειξη Σωστό ή Λάθος: dux: quae: vita: agriculturae: frigidissimis: επεξήγηση στο ουσιαστικό Hannibal αντικείμενο στο ρήμα seiungunt υποκείμενο στο ρήμα consistit αντικείμενο στο ρήμα student κατηγορούμενο στο ουσιαστικό locis. 4.α. Populus Romanus cladem pavidus audivit: Να αναγνωρίσετε συντακτικά τους όρους της πρότασης. β. Germani non student agriculturae: Να μετατρέψετε την παραπάνω πρόταση σε απαρεμφατική εξαρτώμενη από τη φράση: Caesar narrat (διηγείται)... 5.α. Ποιοι πεζογράφοι της εποχής του Κικέρωνα, εκτός από τον Βάρρωνα, διαπρέπουν στην ιστοριογραφία και σε ποιο είδος εξειδικεύεται ο καθένας; Μονάδες 6 β. Να μεταφέρετε στο τετράδιό σας τα έργα της Στήλης Α και δίπλα στο καθένα το δημιουργό που αντιστοιχεί σωστά στο κάθε έργο από τη Στήλη Β. Στήλη Α Αινειάδα (Aeneis) Ωδές (Carmina) Μεταμορφώσεις (Metamorphoseon libri) Στήλη Β Τίτος Λίβιος Πόπλιος Βεργίλιος Μάρων Λουκρήτιος Για τη φύση των πραγμάτων (De rerum Κόιντος Οράτιος Φλάκκος natura) Οβίδιος Μάρκος Τύλλιος Κικέρων Μονάδες 4

2003 Α. Να μεταφράσετε στο τετράδιό σας το παρακάτω κείμενο: In ea civitate, quam leges continent, boni viri libenter leges servant. Lex enim est fundamentum libertatis, fons aequitatis. Mens et animus et consilium et sententia civitatis posita est in legibus. Ut corpora nostra sine mente, sic civitas sine lege non stat. Prope Tiberim fluvium Hercules boves refecisse fertur et ipse de via fessus ibi dormivisse. Tum Cacus pastor, fretus viribus, boves quosdam in speluncam caudis traxit aversos. Ubi Hercules, e somno excitatus, gregem aspexit et partem abesse sensit, pergit ad proximam speluncam; sed postquam boum vestigia foras versa vidit, confusus gregem ex loco infesto amovere coepit. Β. Παρατηρήσεις: Μονάδες 40 1α. Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθεμιά από τις παρακάτω συνεκφορές: ea civitate: τη γενική του ενικού αριθμού boni viri: corpora nostra: την κλητική του ενικού αριθμού τη γενική του πληθυντικού αριθμού proximam speluncam: την αφαιρετική του πληθυντικού αριθμού loco infesto: την αιτιατική του ενικού αριθμού. Μονάδες 10 β. ipse: Να κλιθεί η αντωνυμία στο θηλυκό γένος του ενικού αριθμού. Μονάδες 2,5 2α. traxit: Να γράψετε τους αρχικούς χρόνους του ρήματος στην ίδια φωνή. Μονάδες 2 est: Να κλίνετε την οριστική του παρακειμένου στον ενικό αριθμό. Μονάδες 3 β. Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθένα από τα παρακάτω ρήματα: continent: fertur: aspexit: sensit: το γ πληθυντικό πρόσωπο της οριστικής του μέλλοντα στην ίδια φωνή το β πληθυντικό πρόσωπο της οριστικής του ενεστώτα στην ενεργητική φωνή το γ ενικό πρόσωπο της οριστικής του ενεστώτα στην παθητική φωνή το απαρέμφατο του ενεστώτα στην ίδια φωνή

vidit: το α πληθυντικό πρόσωπο της οριστικής του παρατατικού στην παθητική φωνή. 3α. Cacus pastor boves quosdam in speluncam traxit: Να μετατρέψετε την ενεργητική σύνταξη σε παθητική. β. Να μεταφέρετε στο τετράδιό σας τις λέξεις της Στήλης Α και δίπλα στην καθεμιά το συντακτικό χαρακτηρισμό που της αντιστοιχεί από τη Στήλη Β με βάση το κείμενο. Δύο στοιχεία της Στήλης Β περισσεύουν. Στήλη Α fundamentum libertatis gregem ibi proximam Στήλη Β επιθετικός προσδιορισμός γενική κτητική επιρρηματικός προσδιορισμός υποκείμενο γενική αντικειμενική αντικείμενο κατηγορούμενο 4α. Prope Tiberim Hercules boves refecisse fertur: Να αναγνωρίσετε συντακτικά τους όρους της πρότασης. β. abesse, amovere: Να γράψετε το υποκείμενο καθενός από τα δύο αυτά απαρέμφατα του κειμένου και να δικαιολογήσετε την πτώση του. 5α. Ποια νέα ποιητικά είδη επινόησε και καλλιέργησε ο Οβίδιος; Μονάδες 4 β. Τι γνωρίζετε για τις "Μεταμορφώσεις" του Οβιδίου; Μονάδες 6