ΤΡΙΜΗΝΙΑΙΟ ΕΛΤΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΣΥΓΚΥΡΙΑΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΚΑΙ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ

Ι ΡΥΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ FOUNDATION FOR ECONOMIC & INDUSTRIAL RESEARCH Τσάµη Καρατάση 11, 117 42 Αθήνα, Tηλ.: 210 92 11 200-10, Fax:210 92 33 977 11 Tsami Karatassi, 117 42 Athens, Greece, Tel.: +30-10-9211 200-10, Fax: +30-10-92 33 977 ΤΡΙΜΗΝΙΑΙΟ ΕΛΤΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΣΥΓΚΥΡΙΑΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΚΑΙ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ B τ ρ ί µ η ν ο 2 0 1 1 Το δελτίο οικονοµικής συγκυρίας στον Τοµέα Τηλεπικοινωνιών και Πληροφορικής παρουσιάζει τα διαθέσιµα στοιχεία που αφορούν τον τοµέα ΤΠΕ στην Ελλάδα, όπως αποτυπώνονται στις έρευνες συγκυρίας του ΙΟΒΕ, σε πέντε υποενότητες: α) το είκτη Οικονοµικού Κλίµατος στον τοµέα ΤΠΕ, β) το είκτη Επιχειρηµατικών Προσδοκιών στον τοµέα Υπηρεσιών ΤΠΕ, γ) το είκτη Επιχειρηµατικών Προσδοκιών στον τοµέα Λιανικού Εµπορίου ΤΠΕ, δ) το είκτη Επιχειρηµατικών Προσδοκιών στον τοµέα Βιοµηχανίας ΤΠΕ και ε) το είκτη Καταναλωτικής Εµπιστοσύνης στο σύνολο της οικονοµίας Σεπτέµβριος 2011 1

Ο ΤΟΜΕΑΣ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΚΑΙ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ Α: Β τρίµηνο 2011 1. είκτης Οικονοµικού Κλίµατος τοµέα ΤΠΕ Ο είκτης Οικονοµικού Κλίµατος στον τοµέα ΤΠΕ το δεύτερο τρίµηνο του 2011 διαµορφώνεται σε ιστορικά χαµηλά επίπεδα 1, στις 58,4 µονάδες, χαµηλότερα κατά 10 µονάδες σε σχέση µε την επίδοση του α τριµήνου του 2011, αλλά και κατώτερα έναντι της αντίστοιχης περσινής (67,1 µονάδες). Η τιµή αυτή βρίσκεται σηµαντικά χαµηλότερα από το µακροχρόνιο µέσο όρο της περιόδου 2000-2010, ο οποίος διαµορφώνεται στις 118 µονάδες. Η οικονοµική ύφεση έχει επηρεάσει σηµαντικά τον τοµέα, ενώ οι εξασθενηµένοι δείκτες όλων των επιµέρους κλάδων που εµπλέκονται στη διαδικασία εξαγωγής του συνολικού δείκτη, δηλ. των Υπηρεσιών, του Λιανικού Εµπορίου και της Βιοµηχανίας, συµβάλλουν όλοι στην πτώση του. Η καταναλωτική εµπιστοσύνη υποχωρεί επίσης το δεύτερο τρίµηνο του νέου έτους σε ιστορικά χαµηλά επίπεδα, επηρεάζοντας και αυτή αρνητικά το οικονοµικό κλίµα στον τοµέα ΤΠΕ. 190 ιάγραµµα 1. είκτης Οικονοµικού Κλίµατος τοµέα ΤΠΕ 170 150 130 110 90 70 50 α' τρίµηνο 00 β' τρίµηνο 00 γ' τρίµηνο 00 δ' τρίµηνο 00 α' τρίµηνο 01 β' τρίµηνο 01 γ' τρίµηνο 01 δ' τρίµηνο 01 α' τρίµηνο 02 β' τρίµηνο 02 γ' τρίµηνο 02 δ' τρίµηνο 02 α' τρίµηνο 03 β' τρίµηνο 03 γ' τρίµηνο 03 δ' τρίµηνο 03 α' τρίµηνο 04 β' τρίµηνο 04 γ' τρίµηνο 04 δ' τρίµηνο 04 α' τρίµηνο 05 β' τρίµηνο 05 γ' τρίµηνο 05 δ' τρίµηνο 05 α' τρίµηνο 06 β' τρίµηνο 06 γ' τρίµηνο 06 δ' τρίµηνο 06 α' τρίµηνο 07 β' τρίµηνο 07 γ' τρίµηνο 07 δ' τρίµηνο 07 α' τρίµηνο 08 β' τρίµηνο 08 γ' τρίµηνο 08 δ' τρίµηνο 08 α' τρίµηνο 09 β' τρίµηνο 09 γ' τρίµηνο 09 δ' τρίµηνο 09 α' τρίµηνο 10 β' τρίµηνο 10 γ' τρίµηνο 10 δ' τρίµηνο 10 α' τρίµηνο 11 β' τρίµηνο 11 είκτης Οικονοµικού Κλίµατος τοµέα ΤΠΕ M.O. ΤΠΕ 2000-2010 Αναλυτικότερα στις επόµενες ενότητες παρουσιάζονται οι δείκτες επιχειρηµατικών προσδοκιών που συναποτελούν το είκτη Οικονοµικού Κλίµατος στον τοµέα ΤΠΕ. 1 Με έναρξη της περιόδου µέτρησης του δείκτη το 2000 2

2. είκτης Επιχειρηµατικών Προσδοκιών στον τοµέα Υπηρεσιών ΤΠΕ α. Επιχειρηµατικές προσδοκίες στον τοµέα Υπηρεσιών ΤΠΕ Ο είκτης Επιχειρηµατικών Προσδοκιών στις Υπηρεσίες ΤΠΕ κατά το δεύτερου τρίµηνο του 2011 κινείται ελαφρώς χαµηλότερα σε σχέση µε τα επίπεδα του πρώτου τριµήνου του έτους, στις 65,8 µονάδες (από 68,2 µονάδες), καταγράφοντας όµως νέα ιστορικά χαµηλή επίδοση. Σε σύγκριση µε την µέση τιµή τριµήνου του συνολικού δείκτη Υπηρεσιών (76 µονάδες), ο δείκτης Υπηρεσιών ΤΠΕ βρίσκεται χαµηλότερα και κατά το υπό εξέταση τρίµηνο, µε έντονες διακυµάνσεις οι οποίες είναι και διαχρονικά εντονότερες από τις αντίστοιχες του συνολικού δείκτη στον τοµέα των Υπηρεσιών. Ο είκτης Επιχειρηµατικών Προσδοκιών στις Υπηρεσίες ΤΠΕ είναι συνάρτηση των εκτιµήσεων για την κατάσταση της επιχείρησης το τελευταίο τρίµηνο, των εκτιµήσεων για τη ζήτηση κατά το τελευταίο τρίµηνο και των προβλέψεων για τη ζήτηση τρεις. ιάγραµµα 2. είκτης Επιχειρηµατικών Προσδοκιών στις Υπηρεσίες ΤΠΕ και στο σύνολο των Υπηρεσιών (2002=100) 210 190 170 150 130 110 90 70 50 α' τρίµηνο 00 β' τρίµηνο 00 γ' τρίµηνο 00 δ' τρίµηνο 00 α' τρίµηνο 01 β' τρίµηνο 01 γ' τρίµηνο 01 δ' τρίµηνο 01 α' τρίµηνο 02 β' τρίµηνο 02 γ' τρίµηνο 02 δ' τρίµηνο 02 α' τρίµηνο 03 β' τρίµηνο 03 γ' τρίµηνο 03 δ' τρίµηνο 03 α' τρίµηνο 04 β' τρίµηνο 04 γ' τρίµηνο 04 δ' τρίµηνο 04 α' τρίµηνο 05 β' τρίµηνο 05 γ' τρίµηνο 05 δ' τρίµηνο 05 α' τρίµηνο 06 β' τρίµηνο 06 γ' τρίµηνο 06 δ' τρίµηνο 06 α' τρίµηνο 07 β' τρίµηνο 07 γ' τρίµηνο 07 δ' τρίµηνο 07 α' τρίµηνο 08 β' τρίµηνο 08 γ' τρίµηνο 08 δ' τρίµηνο 08 α' τρίµηνο 09 β' τρίµηνο 09 γ' τρίµηνο 09 δ' τρίµηνο 09 α' τρίµηνο 10 β' τρίµηνο 10 γ' τρίµηνο 10 δ' τρίµηνο 10 α' τρίµηνο 11 β' τρίµηνο 11 ΕΠ Υπηρεσιών ΤΠΕ M.O. Υπηρεσιών ΤΠΕ 2002-2010 ΕΠ σύνολο Υπηρεσιών β. την κατάσταση της επιχείρησης το τελευταίο τρίµηνο Στην ερώτηση σχετικά µε την κατάσταση της επιχείρησης το δεύτερο τρίµηνο του 2011, µόλις το 13% των επιχειρήσεων του τοµέα Υπηρεσιών ΤΠΕ δήλωσαν πως αυτή βελτιώθηκε, ενώ ένα 39% αναφέρει πως επιδεινώθηκε. Το σχετικό ισοζύγιο ποσοστών θετικών/ αρνητικών απαντήσεων εποµένως διαµορφώνεται στις -26 3

ποσοστιαίες µονάδες το β τρίµηνο του νέου έτους (από -23 το πρώτο τρίµηνο), κατά 13 µονάδες χαµηλότερα σε σχέση µε την αντίστοιχη περυσινή επίδοση. γ. τη ζήτηση κατά το τελευταίο τρίµηνο Μικρή άνοδο σηµειώνουν οι αρνητικές εκτιµήσεις των επιχειρήσεων Υπηρεσιών ΤΠΕ σχετικά µε το επίπεδο της ζήτησης, µε το αντίστοιχο ισοζύγιο ποσοστών θετικών/ αρνητικών απαντήσεων να διαµορφώνεται το β τρίµηνο του 2011 στις -32 µονάδες (από -37 µονάδες το α τρίµηνο), σε επίδοση χαµηλότερη έναντι της αντίστοιχης περυσινής (-26 µονάδες). ύο στις πέντε επιχειρήσεις του τοµέα δηλώνουν µειωµένη ζήτηση σε σχέση µε το πρώτο τρίµηνο και µόλις το 7% επισηµαίνει το αντίθετο. ιαφορά (ισοζύγιο) θετικών αρνητικών απαντήσεων* (+/-) την κατάσταση της επιχείρησης το τελευταίο τρίµηνο τη ζήτηση τους τελευταίους 3 για τη ζήτηση για τις τιµές για την απασχόληση α' τρίµηνο 08 33,1 45,3 38,7 5,2 39,2 β' τρίµηνο 08 26,4 44,5 44,9 1,0 39,7 γ' τρίµηνο 08 29,4 28,4 25,4-1,5 30,2 δ' τρίµηνο 08 7,4 16,0 3,8 9,4 5,0 α' τρίµηνο 09 0,0 0,0 0,0-4,8-3,0 β' τρίµηνο 09 0,0 0,0 0,0-8,7 0,3 γ' τρίµηνο 09 0,8-9,6-7,5-7,1-0,6 δ' τρίµηνο 09-15,2-8,4 9,4-15,4-5,4 α' τρίµηνο 10-5,4-17,2-17,7-24,5-8,5 β' τρίµηνο 10-13,8-25,9-24,6-23,7-18,0 γ' τρίµηνο 10-25,9-13,9-3,2-8,4-11,9 δ' τρίµηνο 10-25,9-40,2-13,4-16,0-4,6 α' τρίµηνο 11-23,1-37,3-21,7-19,3-3,8 β' τρίµηνο 11-26,0-32,1-31,7-4,4-5,5 *Ποσοστά επιχειρήσεων, σταθµισµένα µε την απασχόληση δ. για τη ζήτηση τρεις Σχετικά µε τις προβλέψεις για την εξέλιξη της ζήτησης τους επόµενους, το 42% των επιχειρήσεων αναµένει πτώση, ποσοστό υψηλότερο έναντι του α τριµήνου 2011 (30%), ενώ µόλις το 11% (από 8%) προβλέπει άνοδο της ζήτησης βραχυπρόθεσµα. Έτσι, το σχετικό ισοζύγιο ποσοστών θετικών/ αρνητικών 4

απαντήσεων των επιχειρήσεων του τοµέα Υπηρεσιών ΤΠΕ διαµορφώνεται κατά 10 µονάδες χαµηλότερα έναντι της προηγούµενης µέτρησης, στις -32 µονάδες, όταν το ίδιο διάστηµα πέρυσι κατέγραφε -25 µονάδες. ε. για τις τιµές Σχετικά µε τις προβλέψεις των επιχειρήσεων ΤΠΕ για την εξέλιξη των τιµών το προσεχές τρίµηνο, οι κυρίαρχες προσδοκίες είναι εντόνως αποπληθωριστικές στον τοµέα των Υπηρεσιών, όπου το ισοζύγιο ποσοστών θετικών/ αρνητικών απαντήσεων είναι σταθερά αρνητικό τα τελευταία δύο χρόνια, δηλαδή είναι σταθερά περισσότερες οι επιχειρήσεις που προβλέπουν πτώση των τιµών σε σχέση µε εκείνες που προέβλεπαν άνοδο. Πάντως, το πρώτο τρίµηνο του έτους, ο σχετικός δείκτης εξοµαλύνεται στις -4 µονάδες (από -19 µονάδες το προηγούµενο τρίµηνο), µε το 15% των επιχειρήσεων να αναµένει άνοδο και το 10% πτώση των τιµών βραχυπρόθεσµα. στ. για την απασχόληση Στον τοµέα των Υπηρεσιών ΤΠΕ, το σχετικό ισοζύγιο απαντήσεων των προβλέψεων για την απασχόληση του τοµέα το επόµενο τρίµηνο, παραµένει και το β τρίµηνο στα ίδια σχεδόν επίπεδα του προηγούµενου τριµήνου και διαµορφώνεται στις -5 µονάδες (από -4 µονάδες το προηγούµενο εξάµηνο), βελτιωµένο σε σχέση µε το ίδιο διάστηµα πέρυσι (-18 µονάδες). Το 15% των επιχειρήσεων του κλάδου προσµένει αύξηση των θέσεων εργασίας και ένα 10% προβλέπει µείωση το επόµενο διάστηµα. 3. είκτης Επιχειρηµατικών Προσδοκιών στον τοµέα Λιανικού Εµπορίου ΤΠΕ α. Επιχειρηµατικές προσδοκίες στον τοµέα Λιανικού Εµπορίου ΤΠΕ Ο είκτης Επιχειρηµατικών Προσδοκιών στο Λιανικό Εµπόριο ΤΠΕ υποχωρεί εκ νέου το δεύτερο τρίµηνο του έτους και διαµορφώνεται κατά 20 µονάδες χαµηλότερα σε σύγκριση µε το πρώτο τρίµηνο, στις 56 µονάδες, σε νέα ιστορικά χαµηλή επίδοση, όταν ο µέσος όρος για την περίοδο 2000-2010 είναι υπερδιπλάσιος (125 µονάδες). Το γεγονός αυτό είναι ενδεικτικό της έντονης κρίσης στην οποία έχει εισέλθει ο τοµέας τα τελευταία δύο χρόνια. Σε σχέση µε την αντίστοιχη επίδοση του συνόλου των κλάδων του Λιανικού Εµπορίου (60,7 µονάδες), οι προσδοκίες του τοµέα ΤΠΕ βρίσκονται ελαφρώς χαµηλότερα το πρώτο τρίµηνο του έτους, παρόλο που σε γενικές γραµµές οι δύο δείκτες καταγράφουν παραπλήσιες τιµές, χωρίς µεγάλες αποκλίσεις τα τελευταία δύο έτη. Ο είκτης Επιχειρηµατικών Προσδοκιών στο Λιανικό Εµπόριο ΤΠΕ είναι συνάρτηση των εκτιµήσεων για το τρέχον επίπεδο πωλήσεων, των εκτιµήσεων για το τρέχον επίπεδο των αποθεµάτων και των προβλέψεων για τις πωλήσεις τρεις. 5

ιάγραµµα 3. είκτης Επιχειρηµατικών Προσδοκιών στο Λιανικό Εµπόριο ΤΠΕ και στο σύνολο του Λιανικού Εµπορίου (2002=100) 190 170 150 130 110 90 70 50 α' τρίµηνο 00 β' τρίµηνο 00 γ' τρίµηνο 00 δ' τρίµηνο 00 α' τρίµηνο 01 β' τρίµηνο 01 γ' τρίµηνο 01 δ' τρίµηνο 01 α' τρίµηνο 02 β' τρίµηνο 02 γ' τρίµηνο 02 δ' τρίµηνο 02 α' τρίµηνο 03 β' τρίµηνο 03 γ' τρίµηνο 03 δ' τρίµηνο 03 α' τρίµηνο 04 β' τρίµηνο 04 γ' τρίµηνο 04 δ' τρίµηνο 04 α' τρίµηνο 05 β' τρίµηνο 05 γ' τρίµηνο 05 δ' τρίµηνο 05 α' τρίµηνο 06 β' τρίµηνο 06 γ' τρίµηνο 06 δ' τρίµηνο 06 α' τρίµηνο 07 β' τρίµηνο 07 γ' τρίµηνο 07 δ' τρίµηνο 07 α' τρίµηνο 08 β' τρίµηνο 08 γ' τρίµηνο 08 δ' τρίµηνο 08 α' τρίµηνο 09 β' τρίµηνο 09 γ' τρίµηνο 09 δ' τρίµηνο 09 α' τρίµηνο 10 β' τρίµηνο 10 γ' τρίµηνο 10 δ' τρίµηνο 10 α' τρίµηνο 11 β' τρίµηνο 11 ΕΠ Λ. Εµπορίου ΤΠΕ M.O. Λιανικού Εµπορίου ΤΠΕ 2000-2010 ΕΠ σύνολο Λιανικού β. το τρέχον επίπεδο πωλήσεων Κατακόρυφη πτώση σηµειώνεται στις εκτιµήσεις των επιχειρήσεων του τοµέα Λιανικού Εµπορίου ΤΠΕ σχετικά µε τις πωλήσεις τους το τελευταίο τρίµηνο, αφού το ήδη έντονα αρνητικό ισοζύγιο ποσοστών θετικών/ αρνητικών απαντήσεων διαµορφώνεται στις -72 µονάδες (από -59) µονάδες το δεύτερο τρίµηνο του 2011. Το 73% (από 65%) των επιχειρήσεων δηλώνει πτώση στις τρέχουσες πωλήσεις του και µόλις το 2% αναφέρει άνοδο. γ. το τρέχον επίπεδο των αποθεµάτων Ως προς τις εκτιµήσεις των εµπορικών επιχειρήσεων του τοµέα για το τρέχον επίπεδο των αποθεµάτων τους, το σχετικό ισοζύγιο ποσοστών των απαντήσεων των επιχειρήσεων του τοµέα καταγράφει σηµαντική άνοδο το δεύτερο τρίµηνο του 2011 και διαµορφώνεται στις +28 µονάδες. Το 35% των επιχειρήσεων δηλώνει διογκωµένα για την εποχή αποθέµατα και µόλις το 6% αναφέρει το αντίθετο. δ. για τις πωλήσεις Οι επιχειρήσεις του τοµέα Εµπορίου ΤΠΕ εµφανίζονται ακόµη πιο απαισιόδοξες το β τρίµηνο του 2011 σε σχέση µε το αµέσως προηγούµενο τρίµηνο όσον αφορά τις προβλέψεις τους για το επίπεδο των πωλήσεων τρεις. Έτσι, το β τρίµηνο του 2011 το 47% των επιχειρήσεων αναµένει µείωση των πωλήσεών τους (από 40% το α τρίµηνο), όταν αντίθετα µόλις το 5% προβλέπει άνοδο. Το σχετικό ισοζύγιο διαµορφώνεται στις -42 µονάδες, κατά 9 µονάδες χαµηλότερα σε σχέση µε 6

το προηγούµενο τρίµηνο του έτους και στα ίδια σχεδόν επίπεδα µε την αντίστοιχη περυσινή περίοδο (-49 µονάδες). ιαφορά (ισοζύγιο) θετικών αρνητικών απαντήσεων* (+/-) τις πωλήσεις τους τελευταίους 3 για τις πωλήσεις τους προσεχείς 3 το επίπεδο των αποθεµάτων τους τελευταίους 3 για τις τιµές για την απασχόληση α' τρίµηνο 08 95,0 88,9 46,9-11,4 41,0 β' τρίµηνο 08 48,0 84,2 2,5-5,9 45,3 γ' τρίµηνο 08 46,6 41,9 30,1-22,3-1,0 δ' τρίµηνο 08-17,3 5,3 11,0-9,1 40,1 α' τρίµηνο 09 0,0 0,0 0,0-37,6-19,3 β' τρίµηνο 09 0,0 0,0 0,0-54,9-14,8 γ' τρίµηνο 09-51,9-2,9-8,1-55,9-9,3 δ' τρίµηνο 09-39,7 20,5-5,5-47,4-9,9 α' τρίµηνο 10-42,4-0,7 10,6-62,9-9,3 β' τρίµηνο 10-50,2-49,4 19,8-37,2-40,6 γ' τρίµηνο 10-64,2-51,0 20,6-33,0-31,1 δ' τρίµηνο 10-31,5-10,6-0,2-30,9-35,4 α' τρίµηνο 11-58,6-32,7-4,6-48,3-53,4 β' τρίµηνο 11-71,6-41,9 28,1-27,0-55,5 *Ποσοστά επιχειρήσεων, σταθµισµένα µε την απασχόληση ε. για τις τιµές Στις Υπηρεσίες του τοµέα, το σχετικό ισοζύγιο παραµένει αποπληθωριστικό αλλά εξοµαλύνεται κατά το πρώτο τρίµηνο του έτους και διαµορφώνεται στις -27 µονάδες (από -48 µονάδες το πρώτο τρίµηνο), όταν την ίδια περίοδο πέρυσι κατέγραφε -37 µονάδες. Από τις επιχειρήσεις του τοµέα, το 28% προβλέπει µείωση των τιµών την επόµενη περίοδο, ενώ το ποσοστό των επιχειρήσεων που αναµένουν άνοδο είναι σχεδόν µηδενικό. στ. για την απασχόληση Οι προβλέψεις σχετικά µε την απασχόληση τους επόµενους είναι σταθερά δυσµενείς από το β τρίµηνο του 2010 και µετά, χωρίς να παρουσιάζουν ενδείξεις βελτίωσης το πρώτο τρίµηνο του 2011. Αντίθετα, το αρνητικό ισοζύγιο του προηγούµενου τριµήνου µειώνεται περαιτέρω κατά 18 µονάδες και διαµορφώνεται σε 7

ιστορικά χαµηλή επίδοση, στις -56 µονάδες (από -53 µονάδες). Η απογοήτευση στις προβλέψεις για την απασχόληση στο Λιανικό Εµπόριο του τοµέα είναι εντονότερη σε σύγκριση µε τους υπόλοιπους τοµείς ΤΠΕ, αφού καµία επιχείρηση εδώ και δύο έτη δεν προβλέπει άνοδό της βραχυπρόθεσµα. 4. είκτης Επιχειρηµατικών Προσδοκιών στον τοµέα Βιοµηχανίας ΤΠΕ α. Επιχειρηµατικές προσδοκίες στον τοµέα Βιοµηχανίας ΤΠΕ Σηµαντική είναι η πτώση του δείκτη επιχειρηµατικών προσδοκιών στη Βιοµηχανία ΤΠΕ την περίοδο Απριλίου Ιουνίου 2011 σε σχέση µε το αµέσως προηγούµενο τρίµηνο. Ο δείκτης διαµορφώνεται σε ιστορικά χαµηλά επίπεδα, στις 38,8 µονάδες, χαµηλότερα κατά 30 µονάδες σε σχέση µε το α τρίµηνο του έτους. Ο αντίστοιχος δείκτης στο σύνολο των µεταποιητικών επιχειρήσεων είναι σηµαντικά ανώτερος του δείκτη του τοµέα, στις 76,6 µονάδες, στα ίδια περίπου επίπεδα µε το πρώτο τρίµηνο, γεγονός αναµενόµενο, αφού µόλις το 10% των απασχολουµένων του τοµέα ΤΠΕ ανήκουν στον κλάδο της Βιοµηχανίας. Ο είκτης Επιχειρηµατικών Προσδοκιών στο Λιανικό Εµπόριο ΤΠΕ είναι συνάρτηση των εκτιµήσεων για το επίπεδο παραγγελιών και ζήτησης, των εκτιµήσεων για το τρέχον επίπεδο των αποθεµάτων και των προβλέψεων για την παραγωγή τους προσεχείς τρεις. ιάγραµµα 4. είκτης Επιχειρηµατικών Προσδοκιών στη Βιοµηχανία ΤΠΕ και στο σύνολο της Βιοµηχανίας (2002=100) 120 110 100 90 80 70 60 50 40 30 α' τρίµηνο 00 β' τρίµηνο 00 γ' τρίµηνο 00 δ' τρίµηνο 00 α' τρίµηνο 01 β' τρίµηνο 01 γ' τρίµηνο 01 δ' τρίµηνο 01 α' τρίµηνο 02 β' τρίµηνο 02 γ' τρίµηνο 02 δ' τρίµηνο 02 α' τρίµηνο 03 β' τρίµηνο 03 γ' τρίµηνο 03 δ' τρίµηνο 03 α' τρίµηνο 04 β' τρίµηνο 04 γ' τρίµηνο 04 δ' τρίµηνο 04 α' τρίµηνο 05 β' τρίµηνο 05 γ' τρίµηνο 05 δ' τρίµηνο 05 α' τρίµηνο 06 β' τρίµηνο 06 γ' τρίµηνο 06 δ' τρίµηνο 06 α' τρίµηνο 07 β' τρίµηνο 07 γ' τρίµηνο 07 δ' τρίµηνο 07 α' τρίµηνο 08 β' τρίµηνο 08 γ' τρίµηνο 08 δ' τρίµηνο 08 α' τρίµηνο 09 β' τρίµηνο 09 γ' τρίµηνο 09 δ' τρίµηνο 09 α' τρίµηνο 10 β' τρίµηνο 10 γ' τρίµηνο 10 δ' τρίµηνο 10 α' τρίµηνο 11 β' τρίµηνο 11 ΕΠ Βιοµηχανίας ΤΠΕ M.O. Βιοµηχανίας ΤΠΕ 2000-2010 ΕΠ Σύνολο Βιοµηχανίας 8

β. το επίπεδο παραγγελιών και ζήτησης Σχετικά µε το επίπεδο των παραγγελιών τους το τελευταίο τρίµηνο, οι επιχειρήσεις του τοµέα Βιοµηχανίας ΤΠΕ δηλώνουν τη δυσαρέσκειά τους το δεύτερο τρίµηνο του 2011 σε σχέση µε το αµέσως προηγούµενο τρίµηνο, µε το σχετικό ισοζύγιο ποσοστών να διαµορφώνεται από τα θετικά επίπεδα των +17 µονάδων στις -16 µονάδες αρνητικών επιδόσεων. Πάντως, σχεδόν τέσσερις στις πέντε επιχειρήσεις εκτιµούν σταθερότητα στη ζήτηση σε σχέση µε το προηγούµενο τρίµηνο. γ. το επίπεδο των αποθεµάτων τους τελευταίους 3 Οι δυσµενέστερες εκτιµήσεις των µεταποιητικών επιχειρήσεων του τοµέα για την τρέχουσα ζήτηση έχουν ενισχύσει τις αντίστοιχες εκτιµήσεις για το επίπεδο των αποθεµάτων, µε το σχετικό ισοζύγιο να διαµορφώνεται σε εξαιρετικά υψηλά επίπεδα, στις +73,5 µονάδες (από +55). Το ύψος των αποθεµάτων κρίνεται ιδιαίτερα υψηλό από τις επιχειρήσεις του τοµέα τα τελευταία δύο χρόνια, µε το ποσοστό των επιχειρήσεων που αναφέρουν αποκλιµάκωση των αποθεµάτων τους να είναι σταθερά µηδενικό από το δ τρίµηνο του 2009. δ. για την παραγωγή Σε ιστορικά χαµηλά επίπεδα διαµορφώνονται οι προβλέψεις για την παραγωγή το επόµενο τρίµηνο από τις µεταποιητικές επιχειρήσεις του τοµέα, µε το σχετικό ισοζύγιο να κατακρηµνίζεται στις -83 µονάδες (από -30) και εννιά στις δέκα επιχειρήσεις να αναµένουν υποχώρηση της παραγωγικής δραστηριότητας (από 65%). ε. για τις τιµές Ως προς τις προβλέψεις των τιµών των βιοµηχανικών επιχειρήσεων ΤΠΕ, το δεύτερο τρίµηνο του 2011 οι προσδοκίες των επιχειρήσεων παραµένουν αποπληθωριστικές στα ίδια επίπεδα, µε το σχετικό ισοζύγιο να διαµορφώνεται εκ νέου στις -10 µονάδες. Μία στις δέκα επιχειρήσεις αναµένει µείωση τιµών το επόµενο διάστηµα και εννιά στις δέκα σταθερότητα. στ. για την απασχόληση Μετά την έντονη πτώση στις προσδοκίες της απασχόλησης του κλάδου το α τρίµηνο του έτους, ο σχετικός δείκτης κερδίζει έδαφος το β τρίµηνο του έτους και διορθώνεται στις -3 µονάδες (από -42 µονάδες). Το σύνολο των επιχειρήσεων (96%) αναµένει σταθερότητα στις θέσεις εργασίας του τοµέα το επόµενο διάστηµα. Στη Βιοµηχανία ΤΠΕ καταγράφονται εν γένει λιγότερο απαισιόδοξες προσδοκίες για την απασχόληση σε σχέση µε τους άλλους δύο τοµείς, γεγονός όµως το οποίο εξηγείται από το χαµηλότερο ποσοστό εργαζοµένων στο συγκεκριµένο τοµέα σε σχέση µε το σύνολο ΤΠΕ. 9

ιαφορά (ισοζύγιο) θετικών αρνητικών απαντήσεων* (+/-) το επίπεδο παραγγελιών τους τελευταίους 3 για την παραγωγή το ύψος των αποθεµάτων τους τελευταίους 3 για τις τιµές για την απασχόληση α' τρίµηνο 08 16,3 20,7-12,1 25,2 11,7 β' τρίµηνο 08-24,5 13,8-20,1 39,2-20,3 γ' τρίµηνο 08-36,7-2,6 0,0 31,7 0,0 δ' τρίµηνο 08-24,2-35,9 0,8-5,3-4,6 α' τρίµηνο 09 0,0 0,0 0,0-14,4-73,6 β' τρίµηνο 09 0,0-9,6 9,6-7,0-82,8 γ' τρίµηνο 09-61,8-2,7-2,6-0,9-7,9 δ' τρίµηνο 09-47,1 5,2 3,2-1,1-1,2 α' τρίµηνο 10-46,7-6,4 56,6-13,9-4,4 β' τρίµηνο 10-61,2 12,8 44,3-7,8-25,4 γ' τρίµηνο 10-49,0 16,2 51,0-6,5-3,0 δ' τρίµηνο 10-20,0-14,6 72,6-15,4-3,5 α' τρίµηνο 11 17,6-29,7 54,5-9,9-42,2 β' τρίµηνο 11-16,0-82,8 73,5-10,3-3,1 *Ποσοστά επιχειρήσεων, σταθµισµένα µε την απασχόληση 5. Καταναλωτές 2 Οι προσδοκίες των καταναλωτών έχουν επιδεινωθεί το δεύτερο τρίµηνο του 2001, καθώς η αβεβαιότητα για παραµέτρους της οικονοµικής πολιτικής που αγγίζουν την καθηµερινότητά τους εµµένει και χαρακτηρίζει το γενικότερο οικονοµικό περιβάλλον. Αποτέλεσµα είναι η ευρεία πλειονότητα των καταναλωτών να δυσπιστεί απέναντι στη δυνατότητα ανάκαµψης της οικονοµίας. Στα ελληνικά νοικοκυριά είναι πλέον διάχυτη η απαισιοδοξία και η ανασφάλεια, ενώ η άνοδος της ανεργίας λόγω των απωλειών θέσεων εργασίας στον ιδιωτικό τοµέα της οικονοµίας εξακολουθεί να επισηµαίνεται ως το κυρίαρχο πρόβληµα της οικονοµικής κρίσης. Οι Έλληνες καταναλωτές διατηρούν σταθερά, για περισσότερο από έναν χρόνο πλέον, το προβάδισµα στην απαισιοδοξία µεταξύ των υπόλοιπων Ευρωπαίων. Ο σχετικός δείκτης καταγράφει 2 Η καταναλωτική εµπιστοσύνη δεν σχετίζεται αποκλειστικά µε τον τοµέα ΤΠΕ, αλλά εκφράζει τη συνολική αγοραστική συµπεριφορά των καταναλωτών και υπό αυτήν την έννοια είναι ενδεικτική του κλίµατος στην πλευρά της ζήτησης. 10

ιστορικά χαµηλό ρεκόρ το δεύτερο τρίµηνο του 2011, ενώ από τα επιµέρους στοιχεία του δείκτη, δηλαδή τις προβλέψεις των νοικοκυριών για την οικονοµική τους κατάσταση και τις αντίστοιχες για την οικονοµική κατάσταση της χώρας, την πρόθεση για αποταµίευση στο επόµενο 12-µηνο αλλά και τις προβλέψεις για την ανεργία, όλα έχουν επιδεινωθεί σε σχέση µε το πρώτο τρίµηνο σε εξαιρετικά δυσµενή επίπεδα. ιάγραµµα 5. είκτης καταναλωτικής εµπιστοσύνης τριµήνου (µε βάση το 100) 140,00 120,00 100,00 80,00 60,00 40,00 20,00 Πηγή: ΙΟΒΕ α' τρίµηνο 00 β' τρίµηνο 00 γ' τρίµηνο 00 δ' τρίµηνο 00 α' τρίµηνο 01 β' τρίµηνο 01 γ' τρίµηνο 01 δ' τρίµηνο 01 α' τρίµηνο 02 β' τρίµηνο 02 γ' τρίµηνο 02 δ' τρίµηνο 02 α' τρίµηνο 03 β' τρίµηνο 03 γ' τρίµηνο 03 δ' τρίµηνο 03 α' τρίµηνο 04 β' τρίµηνο 04 γ' τρίµηνο 04 δ' τρίµηνο 04 α' τρίµηνο 05 β' τρίµηνο 05 γ' τρίµηνο 05 δ' τρίµηνο 05 α' τρίµηνο 06 β' τρίµηνο 06 γ' τρίµηνο 06 δ' τρίµηνο 06 α' τρίµηνο 07 β' τρίµηνο 07 γ' τρίµηνο 07 δ' τρίµηνο 07 α' τρίµηνο 08 β' τρίµηνο 08 γ' τρίµηνο 08 δ' τρίµηνο 08 α' τρίµηνο 09 β' τρίµηνο 09 γ' τρίµηνο 09 δ' τρίµηνο 09 α' τρίµηνο 10 β' τρίµηνο 10 γ' τρίµηνο 10 δ' τρίµηνο 10 α' τρίµηνο 11 β' τρίµηνο 11 11