Αλήθειες και ψέματα για τα ΑΕΙ «Η γνώση προσφέρει πολλά προβλήματα, η άγνοια όμως σίγουρα δεν τα επιλύει...». Είναι αλήθεια ότι τα τελευταία χρόνια αυξάνει συνεχώς η αβεβαιότητα για το μέλλον μας ως πολιτών και ως κοινωνίας και από αυτήν την διαπίστωση δεν θα μπορούσαν να εξαιρεθούν ούτε τα Δημόσια Πανεπιστήμια της χώρας ούτε όσοι τα υπηρετούμε με οποιαδήποτε ιδιότητα. Η αγωνία ιδιαίτερα όσων υπηρετούμε τα Δημόσια Πανεπιστήμια, επικεντρώνεται στη συνεχή προσπάθεια της υποβάθμισης του έργου που αυτά παράγουν, ως προς στην κοινωνία. To έργο των Ελληνικών Δημόσιων Πανεπιστημίων αποδομήθηκε ή αποδομείται, αφού εν μέρει αμαυρώνεται, και, κατά το υπόλοιπο μέρος, αποσιωπάται. Νομίζω ότι ήρθε η ώρα να αναφερθούμε στις όντως λιγοστές αλήθειες και κυρίως στα πολλά ψέματα που κατακλύζουν την κοινή γνώμη σχετικά με την Ανώτατη Εκπαίδευση στην χώρα μας. Οι ευθύνες που καταλογίζει η Πολιτεία ως προς τα ΑΕΙ Από το αρμόδιο Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων, ΥπΕΠΘ στο εξής, προτάσσεται ότι δεν γίνεται να αυξήσει την χρηματοδότηση των Ελληνικών Δημόσιων Πανεπιστημίων γιατί είναι «σαν να ρίχνει τσουβάλια με λεφτά σε πηγάδια δίχως πάτο». Φυσικά το ίδιο επιχείρημα ακούγεται και για άλλους σημαντικούς κοινωνικούς τομείς, όπως αυτός της υγείας. Επίσης ακούγεται ως επιχείρημα ότι η εκπαίδευση που παρέχουν τα Ελληνικά Δημόσια Πανεπιστήμια είναι χαμηλού επιπέδου, ότι παράγουν άνεργους και δεν αναπτύσσουν την έρευνα, τα αποτελέσματα της οποίας θα μπορούσε να αξιοποιήσει η ελληνική κοινωνία, και ιδιαίτερα η βιομηχανία, για να γίνει πιο ανταγωνιστική. Ας αναλύσουμε λοιπόν ορισμένες προτάσεις του ΥπΕΠΘ για την αναβάθμιση του ρόλου και της απόδοσης των Δημόσιων Πανεπιστημίων της χώρας μας και ας αποκατασταθεί επιτέλους η αλήθεια. Τα ιδιωτικά Πανεπιστήμια πρέπει να ιδρυθούν γιατί θα βοηθήσουν τα Δημόσια Πανεπιστήμια στην αναβάθμισή τους μέσω του υγιούς ανταγωνισμού Εάν το κράτος, απ ότι δηλώνουν επίσημα οι εκάστοτε Υπουργοί Παιδείας, δεν μπορεί να ελέγξει συνολικά την ποιότητα της εκπαίδευσης και της έρευνας που παρέχουν τα Ελληνικά Δημόσια Πανεπιστήμια, τότε πως μπαίνει εγγυητής της ποιότητας που θα προσφέρουν τα ιδιωτικά Πανεπιστήμια στην χώρα μας; Γιατί αγωνίζεται για την ίδρυση τους; Πως διατυμπανίζεται ότι η άριστη ποιότητα σπουδών που θα παρέχουν τα ιδιωτικά Πανεπιστήμια στην χώρα μας, όταν αυτά λειτουργήσουν νόμιμα, είναι δυνατόν να δημιουργήσει συνθήκες ανταγωνισμού για τα Δημόσια και έτσι χωρίς καμία παρέμβαση από το κράτος, όλα τα προβλήματα των Δημόσιων Πανεπιστημίων να διορθωθούν αυτόματα; Ποια είναι το ποσοστά επί του ΑΕΠ για την Παιδεία και την έρευνα που έταζαν πριν από κάθε εκλογές τα
κόμματα μας; Ποιο κόμμα από αυτά που κυβέρνησαν την χώρα μας, τα τήρησε μέχρι σήμερα; Κανένα. Οι καθηγητές Πανεπιστημίου και οι φοιτητές αρνούνται την αξιολόγηση τους Η πρόταση αυτή δεν ανταποκρίνεται στην αλήθεια για τους ακόλουθους λόγους: Κάθε μέλος του Διδακτικού και Ερευνητικού Προσωπικού (ΔΕΠ) των Πανεπιστημίων, για να μπορεί να υπηρετήσει αυτό το λειτούργημα έχει αξιολογηθεί πολλές φορές στην ζωή του και κάτω από διαφορετικές συνθήκες, από συγκεκριμένους ανθρώπους και επιτροπές με θεσμική ιδιότητα. Μπορεί ο πολύς κόσμος να μην γνωρίζει ότι μέλος ΔΕΠ στο Πανεπιστήμιο δεν διορίζεσαι με βάση την επετηρίδα ή μέσω ΑΣΕΠ αλλά εκλέγεσαι μέσω διεθνών πλέον ανοικτών προκηρύξεων των διαθέσιμων θέσεων που δημοσιεύονται υποχρεωτικά στα ΜΜΕ. Εάν κάποιος επιλεγεί στην πρώτη βαθμίδα ΔΕΠ, αυτή του Λέκτορα, δεν μονιμοποιείται, αλλά θα πρέπει να προκηρυχθεί εκ νέου η θέση του με ανοικτές και διαφανείς διαδικασίες και να αξιολογηθεί ξανά εντός το πολύ επτά ετών. Εάν κατά την διαδικασία της εκλογής κάποιος-α συνυποψήφιος-α του διαθέτει περισσότερα προσόντα απ αυτόν, τότε παύει να ασκεί το λειτούργημα του μέλους ΔΕΠ Πανεπιστημίου και ψάχνει για δουλειά. Βάσει της ισχύουσας νομοθεσίας εδώ και δεκαετίες, τα μέλη ΔΕΠ του Πανεπιστημίου είναι οι μόνοι δημόσιοι λειτουργοί που μπορούν να απολυθούν και να αντιμετωπίσουν την ανεργία, όχι γιατί υπέπεσαν σε κάποιο πειθαρχικό ή ποινικό αδίκημα αλλά γιατί απλώς υπάρχει κάποιος-α με περισσότερα προσόντα για την θέση τους. Σε ποιο άλλο δημόσιο λειτούργημα συμβαίνει αυτό; Αξίζει να αναφερθεί ότι και οι φοιτητές-τριες μας αξιολογούνται από εμάς σε κάθε εξάμηνο και όσων οι γνώσεις κριθούν ανεπαρκείς, επαναλαμβάνουν την διαδικασία εκπαίδευσης και αξιολόγησης. Το συμπέρασμα είναι ότι η ακαδημαϊκή κοινότητα αξιολογείται εδώ και χρόνια και άρα δεν έχει κάτι να «φοβάται». Τα μέλη των ακαδημαϊκών κοινοτήτων αρνούνται να αξιολογηθούν με λαθεμένες μεθόδους και δείκτες που είναι σίγουρο ότι θα οδηγήσουν και σε λαθεμένα συμπεράσματα. Τίθενται και εδώ όμως κάποια ερωτήματα: Ποιος κρατικός φορέας σήμερα αξιολογεί την ποιότητα της εκπαίδευσης που προσφέρουν τα ιδιωτικά ΚΕΣ ή τα μέσω εμπορικών συμφωνιών αυτοαποκαλούμενα «Ιδιωτικά Πανεπιστήμια» της χώρας μας; Γιατί το ΥπΕΠΘ δεν προχωρεί με το ίδιο σθένος στην αξιολόγηση των ιδιωτικών φορέων που παρέχουν μεταλυκειακή εκπαίδευση όπου οι γονείς πληρώνουν βιτρίνα και όχι ουσία; Ποιος έχει την ευθύνη της προστασίας των πολιτών; Κανείς; Τα Ελληνικά Δημόσια Πανεπιστήμια παράγουν επιστήμονες χαμηλού επιπέδου και άνεργους Όσοι υποστηρίζουν το επιχείρημα αυτό, ότι δηλαδή τα Ελληνικά Δημόσια Πανεπιστήμια παράγουν επιστήμονες χαμηλού επιπέδου, καλούνται να δώσουν απαντήσεις και στα ακόλουθα ερωτήματα: Α) Γιατί σημαντικότατο ποσοστό, αναλογικά με το μέγεθος της χώρας μας, των Καθηγητών στα πιο σημαντικά Πανεπιστήμια του Πλανήτη, είναι Έλληνες και έχουν τελειώσει τις προπτυχιακές τουλάχιστον σπουδές τους, στα Ελληνικά Δημόσια
Πανεπιστήμια; Τις επιστημονικές τους βάσεις τις απέκτησαν μόνο φοιτώντας στα Πανεπιστήμια του εξωτερικού ή τις είχαν αποφοιτώντας από τα Πανεπιστήμια της χώρας μας; Εάν δεν είχαν πάρει τις απαραίτητες επιστημονικές βάσεις από τα Ελληνικά Δημόσια Πανεπιστήμια, τότε πως έγιναν δεκτοί στα «καλά» ξένα και πως υλοποίησαν διεθνή ακαδημαϊκή καριέρα; Β) Γιατί οι απόφοιτοι των Ελληνικών Δημόσιων Πανεπιστημίων γίνονται μέχρι και σήμερα άμεσα αποδεκτοί στα μεταπτυχιακά προγράμματα των πιο ανεγνωρισμένων διεθνώς Πανεπιστημίων; Γ) Γιατί σημαντικό ποσοστό, επίσης αναλογικά με το μέγεθος της χώρας μας, των δημοσιεύσεων στην διεθνή επιστημονική βιβλιογραφία προέρχεται από έλληνες Καθηγητές Πανεπιστημίων που υπηρετούν στα Δημόσια Πανεπιστήμια της χώρας μας; Δ) Το γεγονός ότι δεν βρίσκουν δουλειά οι απόφοιτοι μας οφείλεται στο ότι δεν λαμβάνουν υψηλής ποιότητας εκπαίδευση από τα Ελληνικά Πανεπιστήμια μόνο ή/και γιατί η ανεργία είναι ένα φαινόμενο που διογκώνεται και στην χώρα μας όπως και σε όλες σχεδόν τις ανεπτυγμένες χώρες του κόσμου; Αναρωτήθηκε κανείς εάν ως χώρα έχουμε παραγωγικές δομές ικανές να απορροφήσουν τους αποφοίτους μας; Ε) Ποιος παίρνει την τελική απόφαση για το πόσοι πρωτοετείς φοιτητές θα εισάγονται σε κάθε Πανεπιστημιακό Τμήμα ανά έτος; Γιατί όταν ένα Τμήμα εισηγείται προς το ΥπΕΠΘ ότι με βάση τις υλικοτεχνικές υποδομές που διαθέτει αλλά και το προσωπικό που διαθέτει μπορεί να δεχτεί π.χ. 80 νέους φοιτητές-τριες ανά έτος, το ΥπΕΠΘ του στέλνει μέχρι και διπλάσιους-ες; Που θα χωρέσουν και ποια η ποιότητα σπουδών που θα τους παρασχεθεί; Ποιος φταίει γι αυτό; Τα Ελληνικά Πανεπιστήμια δεν συγκαταλέγονται στις λίστες των 100 καλύτερων του κόσμου Πριν από όλα θα πρέπει να απαντηθεί το σημαντικό, κατά την ταπεινή μου γνώμη, ερώτημα: Σε ποιους άλλους τομείς η χώρα μας συγκαταλέγεται στις 100 πρώτες χώρες του κόσμου, εκτός της ναυτιλίας και ίσως του τουρισμού; Θα συμφωνήσουμε νομίζω όλοι ότι η ελληνική οικονομία δεν συγκαταλέγεται στις 100 καλύτερες του κόσμου. Μπορεί κάποιος να κατηγορήσει τον εκάστοτε Υπουργό Οικονομίας γι αυτό; Μήπως θα έπρεπε να αιτηθούμε την παραίτηση του Υπουργού Οικονομίας γιατί δεν περιλαμβάνονται ελληνικές ιδιωτικές εταιρείες στην λίστα των 100 πιο κερδοφόρων εταιρειών του κόσμου; Σε αρκετές από τις μελέτες που διαβάζονται στα δελτία ειδήσεων και «αποδεικνύουν» ότι τα ελληνικά Πανεπιστήμια δεν ανήκουν στην παγκόσμια ελίτ, τα συμπεράσματα προκύπτουν από δείκτες αξιολόγησης της έρευνας που παράγουν τα Ιδρύματα, των υποδομών που διαθέτουν, καθώς και του διαθέσιμου διδακτικού και διοικητικού προσωπικού. Ευθύνονται τα Ελληνικά Δημόσια Πανεπιστήμια που έχουν σημαντικότατες ελλείψεις σε αυτούς τους τομείς; Θα μπορούσαν τα Ελληνικά Πανεπιστήμια να έχουν περισσότερες αίθουσες
διδασκαλίας, περισσότερα εργαστήρια, υπολογιστές, βιβλία και περισσότερο προσωπικό που να διδάσκει και να τα υποστηρίζει τις εκπαιδευτικές διαδικασίες και τα αρνούνται; Τους τα παρέχει όλα αυτά το κράτος και αυτά αρνούνται να τα εκμεταλλευτούν για να κάνουν αντιπολίτευση στην εκάστοτε Κυβέρνηση; Υπάρχει εργαζόμενος που θα μπορούσε να αποκτήσει καλύτερες συνθήκες εργασίας και τις αρνείται; Γιατί; Οι Καθηγητές Πανεπιστημίου είναι πλούσιοι Τα πιο νέα μέλη ΔΕΠ εισέρχονται συνήθως στον χώρο, σε ηλικία μεγαλύτερη των 35 ετών. Εάν θεωρεί κάποιος ότι για οποιονδήποτε/οποιαδήποτε κάτοχο τουλάχιστον 2 πτυχίων, ο-η οποίος-α βρίσκεται κοντά στην ηλικία των 40 ετών, το ποσό των 1280 περίπου ευρώ που αμείβεται σήμερα ο συμβασιούχος Διδάσκων με βάση το Π.Δ. 407/80 στα Ελληνικά Πανεπιστήμια είναι υψηλό, και ρετιρέ μάλιστα, τότε δεν έχει παρά να τον συγκρίνει με τους μισθούς που απολαμβάνουν σε άλλες θέσεις του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα εργαζόμενοι με πολύ λιγότερα προσόντα. Ακόμα και σήμερα υπάρχουν συμβασιούχοι συνάδελφοι που έχουν να πληρωθούν πάνω από 10 μήνες και κανένας από το ΥπΕΠΘ δεν ασχολείται μαζί τους. Αυτοί όμως οι συνάδελφοι είναι υποχρεωμένοι από την ισχύουσα νομοθεσία να συμμετέχουν σε όλες τις εκπαιδευτικές, ερευνητικές και διοικητικές διαδικασίες που θα τους ανατεθούν, όπως επίσης θα πρέπει να συμμετέχουν και σε συνέδρια και να αγοράζουν βιβλία από τον εξαιρετικά υψηλό μισθό τους. Στις μέρες μας έχει επικρατήσει στην κοινή γνώμη ότι όλοι π.χ. οι γιατροί είναι καλά αμειβόμενοι, με βάση τους πολύ λίγους συναδέλφους τους, που βγαίνουν στην τηλεόραση και «επιδεικνύουν» μία άνετη ζωή και αστρονομικές μηνιαίες αποδοχές. Το ίδιο ισχύει και με τους δικηγόρους και τους δημοσιογράφους, το ίδιο ισχύει και με τα μέλη ΔΕΠ. Όχι κυρίες και κύριοι, δεν πλουτίζουμε όλοι από τα προγράμματα που μας παρέχει απλόχερα η Ευρωπαϊκή Ένωση, δεν ασκούμε το λειτούργημα αυτό ως δεύτερη και τρίτη εργασία και δεν αναζητούμε πόρους για να πάμε τη Ferrari που διαθέτουμε για σέρβις. Υπάρχει σε όλα τα επαγγέλματα μία σιωπηλή πλειοψηφία που ανέχεται, υποφέρει και δουλεύει, δουλεύει σκληρά. Ίσως είναι καιρός η δημοσιότητα να φωτίσει και αυτούς-ες τους-τις εργαζόμενους-ες. Πανεπιστήμιο Αιγαίου και τοπικές κοινωνίες του Αρχιπελάγους Όσοι από τους τοπικούς φορείς και πολίτες υποστηρίζουν τις επιχειρούμενες αλλαγές της Κυβέρνησης στα Πανεπιστήμια, όπως για παράδειγμα οι ακόλουθες: Η ίδρυση Ιδιωτικών Πανεπιστημίων στην Αθήνα και στην Θεσσαλονίκη κυρίως Η συνεχώς μειούμενη χρηματοδότηση των Πανεπιστημίων και φυσικά του Παν. Αιγαίου, που λόγω της νησιωτικότητας και της διασποράς του, έχει αυξημένες ανάγκες χρηματοδότησης. Η αναγνώριση ισότιμων επαγγελματικών δικαιωμάτων των αποφοίτων των ιδιωτικών Κέντρων Ελευθέρων Σπουδών με αυτά των αποφοίτων των ελληνικών Πανεπιστημίων κ.α.,
Θα πρέπει να τοποθετηθούν και να εξηγήσουν στις τοπικές κοινωνίες, ποιες θα είναι οι κοινωνικές, πολιτισμικές και τέλος οικονομικές επιπτώσεις που θα προκύψουν για τις κοινωνίες του Αρχιπελάγους, εάν το Πανεπιστήμιο Αιγαίου και εξ αιτίας των πολιτικών αυτών, συρρικνωθεί ή κλείσει. Θα πρέπει να αναρωτηθούμε ποιος γονιός που ζει στην Αθήνα, στη Θεσσαλονίκη και στις όμορες αυτών πόλεις, θα πληρώνει 8-10,000 ευρώ κατ ελάχιστον και ανά έτος για να σπουδάσει το παιδί του μακριά από αυτόν π.χ. στην Μυτιλήνη και δεν θα το στείλει στο κοντινότερο ιδιωτικό όπου θα σπουδάζει κοντά στο σπίτι του και υπό την επίβλεψη του; Θα μπορούσε κάποιος να καταλογίσει ότι η παρουσίαση της κατάστασης των Ελληνικών Δημόσιων Πανεπιστημίων στο άρθρο αυτό φαντάζει ως ιδανική. Θα πρέπει όμως να συνυπολογίσουμε ότι: Α) η κρίση στα Πανεπιστήμια είναι διεθνής και όχι ελληνικό φαινόμενο. Β) σαφώς υπάρχουν ευθύνες για την κατάσταση αυτή και στους υπηρετούντες τα Δημόσια Πανεπιστήμια. Θα πρέπει όσοι υπηρετούμε σ αυτά με οποιαδήποτε ιδιότητα να κάνουμε προτάσεις για το προς ποια κατεύθυνση θέλουμε να εξελιχθούν τα Ιδρύματα μας. Για τις προτάσεις αυτές, οι οποίες υπάρχουν, θα αναφερθώ αναλυτικά σε ένα νέο κείμενο. Γ) Τέλος η μόνη λύση που μπορεί να δώσει αποτελέσματα και να φέρει την απαραίτητη ηρεμία και γαλήνη στα Ελληνικά Δημόσια Πανεπιστήμια, είναι κατά την ταπεινή μου γνώμη, ο ειλικρινής και δημοκρατικός διάλογος, ο οποίος θα πρέπει να υποκαταστήσει τις βίαιες και τυφλές αντιδράσεις και κυρίως τη σιωπή της πλειοψηφίας. Δυστυχώς σε αρκετά ιδρύματα η βία έχει υποκαταστήσει την λογική ενώ το νηφάλιο διάλογο οι υστερικές κραυγές. Γεράσιμος Παυλογεωργάτος Μέλος ΔΕΠ Παν. Αιγαίου Πρόεδρος ΔΣ Παραρτήματος Μυτιλήνης Συλλόγου Διδακτικού και Ερευνητικού Προσωπικού Παν. Αιγαίου