ΑρχέςΧρήσης ΟπτικώνΣυµβόλων: Σχεδιάζοντας ΑποτελεσµατικάΥλικά
Οπτικόςαλφαβητισµός. επίκτητη ικανότητα να ερµηνεύουµε οπτικά µηνύµατα µε ακρίβεια καιναδηµιουργούµετέτοιαµηνύµατα. µπορεί να αναπτυχθεί µέσω δύο κύριων προσεγγίσεων: Στρατηγικές εισόδου. Βοηθώντας τους µαθητές να αποκωδικοποιήσουν, ή να «διαβάσουν» επιδέξια τα οπτικά σύµβολα εξασκώντας δεξιότητες ανάλυσης οπτικών συµβόλων (π.χ. µέσω ανάλυσης εικόνων και συζήτησης πολυµέσων και προγραµµάτων βίντεο). Στρατηγικές εξόδου. Βοηθώντας τους µαθητές να κωδικοποιήσουν, ή να «γράψουν» οπτικά σύµβολα για να εκφράσουν τους εαυτούς τους και να επικοινωνήσουν µε άλλους (π.χ. µέσω σχεδιασµού και παραγωγήςοπτικώνπαρουσιάσεων).
Αποκωδικοποίηση: ΕρµηνείαΟπτικών συµβόλων Μία πλευρά του οπτικού αλφαβητισµού είναι η δεξιότητα ερµηνείας και δηµιουργίαςνοήµατοςαπόερεθίσµατα. Αναπτυξιακή Επίδραση. Πριναπότηνηλικίατων 12, ταπαιδιάτείνουνναερµηνεύουνταοπτικάσύµβολατµηµατικάκαιόχιωςµία ολότητα. Όταν αναφέρουν τι βλέπουν σε µία εικόνα, είναι πιθανό να ξεχωρίσουν συγκεκριµένα στοιχεία από τη σκηνή. Οι µαθητές που είναι µεγαλύτεροι, ωστόσο, τείνουν να συνοψίζουν και να αναφέρουν ένα συµπέρασµα για το νόηµα της εικόνας Πολιτισµική επίδραση. ιαφορετικέςπολιτισµικέςοµάδεςµπορείνααντιλαµβάνονταιταοπτικάυλικάµεδιαφορετικούςτρόπους. Οπτικές Προτιµήσεις. Κατά την επιλογή οπτικών συµβόλων, οι εκπαιδευτικοί πρέπει να κάνουν κατάλληλες επιλογές µεταξύ των ειδών των οπτικών συµβόλων που προτιµώνται και αυτών που είναι πιο αποτελεσµατικά. εν ισχύει απαραίτητα ότι οι άνθρωποι µαθαίνουν καλύτερα από εικόνες που προτιµούν να κοιτάζουν. Ανεξάρτητααπόταδιαφορετικάσηµείαεκκίνησηςκαιτιςδιαφορέςτουςστιςπροκαταλήψεις, οιµαθητέςαναπτύσσουντιςοπτικέςτουςικανότητεςχρησιµοποιώνταςτις.
Κωδικοποίηση: ηµιουργίαοπτικών συµβόλων το γράψιµο µπορεί να παρακινήσει την ανάγνωση η παραγωγή οπτικών συµβόλων µπορεί να αποτελέσει έναν πολύ αποτελεσµατικότρόπογιατηνκατανόησηοπτικώνσυµβόλων. Μίαδεξιότηταοπτικήςεκπαίδευσηςείναιαυτήτηςαλληλουχίας. Η ικανότητα τοποθέτησης των ιδεών σε µία λογική σειρά είναι ένας εξαιρετικά σηµαντικός παράγοντας στο λεκτικό αλφαβητισµό, ειδικά στην ικανότητα γραπτής επικοινωνίας. Οι µαθητές µπορεί να χρειάζονται εξάσκηση στην οργάνωση οπτικών συµβόλων σε µία λογική αλληλουχία, που είναι µία επίκτητη δεξιότητα όπως η λεκτική αλληλουχίαστηνανάγνωσηκαιτηγραφή. Η σειριακή φύση των ψηφιακών παρουσιάσεων όπως του PowerPoint βοηθούν τους µαθητές στην απόκτηση αυτής της δεξιότητας.
ΡόλοςτωνΟπτικώνσυµβόλωνστη ιδασκαλία Παρέχουν ένα συγκεκριµένο σηµείο αναφοράς για ιδέες Κάνουν τις αφηρηµένες ιδέες συγκεκριµένες Παρακινούν τους µαθητευόµενους Κατευθύνουν την προσοχή Επαναλαµβάνουν πληροφορία µε διαφορετικές µορφές Ανακαλούν προηγούµενη γνώση Ελαττώνουν την προσπάθεια µάθησης
Τύποιοπτικώνσυµβόλων Ο τύπος του οπτικού συµβόλου που επιλέχτηκε για µία συγκεκριµένη κατάσταση θα πρέπει να εξαρτάται από το εκπαιδευτικό έργο. Τα οπτικά σύµβολα µπορούν ναυποδιαιρεθούνσεέξικατηγορίες (Clark & Lyons, 2004). : ταρεαλιστικά, τααλληγορικά, ταοργανωτικά, τασχεσιακά, τα µετασχηµατικά και τα ερµηνευτικά
Κατευθυντήριεςγραµµέςγιατη σχεδίασηοπτικώνσυµβόλων Ο σχεδιασµός ενός οπτικού συµβόλου ξεκινάει µε τη συλλογή ή την παραγωγή των ξεχωριστών εικονιστικών στοιχείων και στοιχείων κειµένου που περιµένετε να χρησιµοποιήσετε. Αυτό φυσικά προϋποθέτει ότι έχετε ήδη καθορίσει τις ανάγκες καιταενδιαφέροντατωνµαθητώνσαςσχετικάµετοθέµακαιέχετεαποφασίσειτι αντικειµενικό στόχο µπορεί να επιτύχετε µέσω των οπτικών συµβόλων που σχεδιάζετε. Υπάρχουν δύο βασικές πλευρές στο σχεδιασµό οπτικών συµβόλων, είτε σχεδιάζετε κάτι πολύ µεγάλο όπως έναν πίνακα ανακοινώσεων είτε µικρό όπως η οθόνηενόςυπολογιστή. ταοπτικάστοιχεία (φωτογραφίες, σχέδια, διαγράµµατα, γραφικά) και ταστοιχείακειµένου (γράµµατα).
Τύποιδιαγραµµάτων
Τύποιγραφικώνπαραστάσεων
Οπτικάστοιχεία ιαρρύθµιση (κίνηση µατιού θεατή κατά µήκος της εικόνας) Ευθυγράµµιση Σχήµα (Τα γράµµατα Z, L, T, και U χρησιµοποιούνται συχνά ως υποκείµενα µοτίβα στη διάταξη προβολών) Κανόνας των Τρίτων Εγγύτητα Κατευθυντήριοι Αντίθεση µορφής-χώρου Συνεκτικότητα Ισορροπία Μία ψυχολογική αίσθηση ισορρόπησης ή ισορροπίας, επιτυγχάνεται όταν το «βάρος» των στοιχείων σε ένα οπτικό σύµβολο κατανέµεται εξ ίσου σε κάθε πλευρά ενός άξονα, είτε οριζόντια είτε κάθετα είτε και στα δύο. Όταν το σχέδιο επαναλαµβάνεται και στις δύο πλευρές, η ισορροπία είναι συµµετρική ή τυπική.
Οπτικήαναγνώρισηξεκινώνταςαπό αριστερά 41% 20% 25% 14%
Ισορροπία
Οπτικάστοιχεία Χρώµα Όποια δύο χρώµατα που βρίσκονται ακριβώς αντίθετα µεταξύ τους στο τροχό των χρωµάτων καλούνται συµπληρωµατικά χρώµατα- (κόκκινοκαιπράσινοήκίτρινοκαιβιολετί). Τα συµπληρωµατικά χρώµατα συχνά εναρµονίζονται καλά στα πλαίσια ενός συνολικού συνδυασµού χρωµάτων (αλλά µην τοποθετείτε δύο συµπληρωµατικά χρώµατα το ένα απευθείας δίπλα στοάλλο). Υπάρχουν δύο λόγοι: Πρώτον αν τα χρώµατα είναι ίσης αξίας ή φωτεινότητας, τα γράµµατα δεν θα έχουν καλή αντίθεση µορφήςχώρου. εύτερον, ότανκορεσµένα (έντονα) συµπληρωµατικά χρώµατα τοποθετούνται ακριβώς δίπλα το ένα στο άλλο το µάτι δεν µπορεί να εστιάσει και στα δύο την ίδια στιγµή, και έτσι παίρνετε ένα δυσάρεστο διφορούµενο αποτέλεσµα.
Οπτικάστοιχεία Χρώµατα Για να προσθέτουν πραγµατικότητα. Για να γίνεται διάκριση µεταξύ των στοιχείων ενός οπτικού συµβόλου. Για να επικεντρώνουν την προσοχή σε σχετικές προτάσεις. Για να κωδικοποιούν και να συνδέουν λογικά σχετιζόµενα στοιχεία. Για να προσελκύουν την προσοχή και δηµιουργούν συναισθηµατική απόκριση. αλλά: Να είστε συνεπείς στις γενικές επιλογές χρωµάτων σε όλη την έκταση των υλικών. Να χρησιµοποιείτε χρώµατα µε υψηλό κορεσµό για υλικά που προορίζονται για µικρά παιδιά. Να λαµβάνετε υπόψη τα δεδοµένα νοήµατα των χρωµάτων, όπως ότι το κόκκινο και το κίτρινο είναι θερµά, το πράσινο και το µπλε είναι ψυχρά, το κόκκινο σηµαίνει σταµάτα, το πράσινο σηµαίνει προχώρα κ.τ.λ. Να λαµβάνετε υπόψη τα νοήµατα που αποδίδουν στα χρώµατα µαθητές από διαφορετικέςκουλτούρες. Pettκαι Wilson (1996)
Οπτικάστοιχεία Αποτελεσµατικοί Συνδυασµοί Χρωµάτων για Φόντο και Εικόνες για ιαφάνειες PowerPoint και Οθόνες Υπολογιστή Φόντο Εικόνες και Κείµενο σε Τονισµοί Πρώτο Πλάνο λευκό σκούρο µπλε Κόκκινο, πορτοκαλί ανοιχτό γκρι µπλε, πράσινο, µαύρο Κόκκινο µπλε ανοιχτό κίτρινο, λευκό κίτρινο, κόκκινο ανοιχτό µπλε σκούρο µπλε, σκούρο Κόκκινο-πορτοκαλί πράσινο ανοιχτό κίτρινο βιολετί, καφέ Κόκκινο Βασισµένοσεπροτάσειςαπότο «Color in Instructional Communication», της Judy Loosmore, Performance and Instruction vol. 33,#10 (Νοέµβριος- εκέµβριος 1994): 36-38 Οι καλλιτέχνες έχουν από καιρό αξιολογήσει ότι το µπλε, το πράσινο και το βιολετί θεωρούνται «ψυχρά» χρώµατα, ενώ το κόκκινο και το πορτοκαλίθεωρούνται «θερµά»χρώµατα.
Οπτικάστοιχεία Αναγνωσιµότητα Έναοπτικόσύµβολοδενµπορείνακάνειτηδουλειάτουαν δενµπορούνόλοιοιθεατέςναδουντιςλέξειςκαιτιςεικόνες. Απήχηση Το οπτικό σας δεν έχει τη πιθανότητα να έχει αποτέλεσµα εκτόςκαιαναποσπάκαικρατάειτηνπροσοχήτωνθεατών. Υπάρχουν αρκετές τεχνικές που παρέχουν την δυνατότητα απόσπασης: στυλ, έκπληξη, υφή και αλληλεπίδραση.
ΣτοιχείαΚειµένου Στυλ. Το στυλ του κειµένου θα πρέπει να είναι συνεπές και θα πρέπει να εναρµονίζεται µε τα άλλα στοιχεία τουοπτικού. Μέγεθος. Οι µαθητές συνήθως βλέπουν προβολές όπως πίνακες ανακοινώσεων και αφίσες από απόσταση 30 ή 40ποδιών (9 ή 12µέτρα) ήµεγαλύτερη. Σεαυτέςτις περιπτώσεις το µέγεθος του κειµένου είναι κρίσιµο για την αναγνωσιµότητα. Ένας κοινός πρακτικός κανόνας είναι να κάνετε τα πεζά γράµµατα ½ ίντσα (12,7 χιλιοστά) ψηλά για κάθε 10πόδια (3 µέτρα) απόστασηςτουθεατή. Αυτόσηµαίνει, για παράδειγµα, ότι για να είναι ευανάγνωστο για ένα µαθητή που κάθεταιστηντελευταίαθέσηµίατάξηςµήκους 30ποδιών (9 µέτρων) το κείµενο θα έπρεπε να έχει ύψος τουλάχιστον 1 ½ ίντσες (3,81εκατοστά).
ΣτοιχείαΚειµένου ιάκενο. Όταν δηµιουργείτε οπτικά σύµβολα µε έναν υπολογιστή, το διάκενο του κειµένου ρυθµίζεται αυτόµατα ώστε να επιτευχθεί µέγιστη αναγνωσιµότητα. Αν ένα επιθυµητό σχεδιαστικό αποτέλεσµα απαιτεί διαφορετικό διάκενο, το κενό µεταξύ των γραµµάτων να συµπυκνωθεί ή να επεκταθεί επαναµορφοποιώντας το κείµενο. Χρήσηκεφαλαίων. Γιατηνκαλύτερηαναγνωσιµότητα, χρησιµοποιήστε µικρά γράµµατα, προσθέτοντας κεφαλαία µόνο όπου απαιτείται κανονικά. Μικρές ΕΠΙΚΕΦΑΛΙ ΕΣ µπορεί να εµφανίζονται ολόκληρες σε κεφαλαία, αλλά φράσεις πάνω από τρεις λέξεις θα πρέπει να ακολουθούν των κανόνα των πεζών κειµένων.
Σχεδιάζοντας... Παρουσιάσεις PowerPoint TM Επιλέξτε προσεκτικά τον τύπο, το µέγεθος και το χρώµα της γραµµατοσειράς. Η Arial είναι µία γραµµατοσειρά χωρίς πατούρα και είναι εύκολη στην ανάγνωση. Ένα µέγεθος γραµµατοσειράς ίσο µε 24 ή µεγαλύτερο διασφαλίζει την αναγνωσιµότητα. Το χρώµα του κειµένου πρέπει να παρέχει επαρκή αντίθεση µε το χρώµα του φόντου. Χρησιµοποιήστε κεφαλαία και πεζά γράµµατα όπου απαιτείται. Χρησιµοποιήστε ένα σκέτο, ανοιχτόχρωµο φόντο. Ένα φορτωµένο φόντο που µοιάζει µε «ταπετσαρία» µπορεί να αποσπάσει το ακροατήριό σας. Οι περισσότεροι άνθρωποι βρίσκουν ότι το σκούρο κείµενο πάνω σε ένα ανοιχτόχρωµο φόντο είναι ευκολότερο να διαβαστεί από οτι το ανοιχτόχρωµο κείµενο πάνω σε ένα σκούρο φόντο.
Σχεδιάζοντας... Παρουσιάσεις PowerPoint TM Τοποθετείστε τους τίτλους στο κέντρο ή στοιχίστε τους αριστερά στην κορυφή της διαφάνειας. Για να βοηθήσετε το ακροατήριό σας να παρακολουθήσει την οργάνωση της παρουσίασής σας, χρησιµοποιείστε έναν περιγραφικό τίτλο ή υπότιτλο στην κορυφή κάθε διαφάνειας. Χρησιµοποιείστεσυνοπτικήεπικοινωνία. ιατηρείστε τον αριθµό των λέξεων σε µία διαφάνεια σε ένα απόλυτο ελάχιστο. Αν χρειάζεστε περισσότερες λέξεις, χρησιµοποιείστε µία δεύτερη διαφάνεια.
Σχεδιάζοντας... Παρουσιάσεις PowerPoint TM Χρησιµοποιείστε ένα πρότυπο για να εδραιώσετε µία οπτική διαµόρφωση. Αν θέλετε να δηµιουργήσετε µία παρουσίαση στην οποία όλες οι διαφάνειες θα δείχνουν τοίδιοοπτικόπεριεχόµενοπάνωστοίδιοχρώµαφόντου, µπορείτε να χρησιµοποιήσετε ένα προδιαµορφωµένο πρότυποήνασχεδιάσετεέναπρότυπογιανα χρησιµοποιηθεί σε όλες τις διαφάνειες. Χρησιµοποιείστε υποδείγµατα διαφανειών για να εδραιώσετε µία συνεπή διαµόρφωση κειµένου. Σας επιτρέπουν να τοποθετήσετε κείµενο γραµµένο µε µία συγκεκριµένη γραµµατοσειρά στην ίδια θέση πάνω σε κάθε διαφάνεια.
Σχεδιάζοντας... Παρουσιάσεις PowerPoint TM Περιορίστε τις «περικοκλάδες». Θα πρέπει να δηµιουργήσετε µία παρουσίαση µε ουσιαστικό περιεχόµενο και όχι µε πολλά εντυπωσιακά στοιχεία. Η υπερβολική χρήση χαρακτηριστικών που αιχµαλωτίζουν το βλέµµα αποσπά και συχνά είναι ενοχλητική για το ακροατήριο. Μην χρησιµοποιείτε κάτι απλώς επειδή υπάρχει στο PowerPoint! Χρησιµοποιείστε κατάλληλα γραφικά. Αποφύγετε εικόνες που είναι ακατάλληλες και άσχετες µε το περιεχόµενο. Επιλέξτε ή δηµιουργήστε γραφικά που περνούν αποτελεσµατικά το µήνυµά σας.
Σχεδιάζοντας... Παρουσιάσεις PowerPoint TM Χρησιµοποιείστε συνεπείς µεταβάσεις. Οι µεταβάσεις, ο τρόποςµετονοποίογίνεταιηαλλαγήαπόµίαδιαφάνεια στην επόµενη, θα πρέπει να είναι συνεπείς σε όλη την έκταση της παρουσίασής σας. Μη χρησιµοποιείτε τυχαίες µεταβάσεις και αποφύγετε το «θόρυβο» (ηχητικά εφέ) µε τις µεταβάσεις. Χρησιµοποιείστε απλές «οικοδοµήσεις». Εφέ οικοδόµησης είναι ο τρόπος µε τον οποίο εµφανίζονται κείµενο µε κουκίδες ή γραφικά σε µία µεµονωµένη διαφάνεια. Κάποια εφέ οικοδόµησης, όπως ο «στροβιλισµός» (όπου το καινούριο κείµενο περιστρέφεται πάνω στη διαφάνεια), µπορεί να αποσπάσουν την προσοχή του ακροατηρίου σας. Η παρακολούθηση του εφέ συχνά παίρνει περισσότερο χρόνο από την ανάγνωση του κειµένου.
Σχεδιάζοντας... Παρουσιάσεις PowerPoint TM Χρησιµοποιείστε προσεκτικά την κίνηση για να υποστηρίξετε το διδακτικό µήνυµα και όχι για να προσθέσετε ένα δραµατικό στοιχείο στην παρουσίασή σας. Για παράδειγµα, τα συστατικά µέρη ενός µοντέλου µπορούν να προστίθενται ένα προς ένα καθώς αναλύονται, όπως η προσθήκη ενός επιπέδου κάθε φοράστηντροφικήαλυσίδαήηπροσθήκηπλανητώνµετη σειράµεβάσητηναπόστασήτουςαπότονήλιο. Ελαχιστοποιήστε τη χρήση του ήχου. Χρησιµοποιήστε ήχο µόνο αν ενισχύει την παρουσίασή σας. Τα λάστιχα που στριγκλίζουν και οι ήχοι ταµειακής µηχανής γρήγορα αποσπούν την προσοχή. Χρησιµοποιείστε υποσέλιδα για να ταυτοποιήσετε τις διαφάνειες. Τα υποσέλιδα σας επιτρέπουν να σηµειώσετε στο κάτωµέροςτηςδιαφάνειαςτοόνοµάσας, τηνυπηρεσίασας, το θέµα της παρουσίασης, και/ή την ηµεροµηνία που δηµιουργήθηκε ή παρουσιάστηκε.