ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Αντί για πρόλογο 5 Προληπτικές εξετάσεις 6 Χρονοδιάγραμμα εμβολιασμών 16 Τα συχνότερα συμπτώματα από το Α ως το Ω 18 Παιδικές ασθένειες από το Α ως το Ω 27 Πρώτες βοήθειες από το Α ως το Ω 198 Απλά οικιακά σκευάσματα από το Α ως το Ω 240 Περισσότερες γνώσεις Περαιτέρω μελέτη 256 Διευθύνσεις για περισσότερη βοήθεια 256 Χρήσιμα τηλέφωνα 257
30 ΠΑΙ ΙΚΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΑΙΦΝΙ ΙΟ ΕΞΑΝΘΗΜΑ (ΤΡΙΗΜΕΡΟΣ ΠΥΡΕΤΟΣ) Ο πυρετός τριών ημερών ή αιφνίδιο εξάνθημα (roseola infantum) είναι μια εξαιρετικά μεταδοτική ιογενής λοίμωξη που μεταδίδεται με τα σταγονίδια της αναπνοής. Οφείλεται σε ιούς της ομάδας των ερπητοϊών. Η νόσος είναι τόσο διαδεδομένη και μεταδοτική ώστε κάνει την εμφάνισή της σε ηλικία από 6 ως 24 μηνών. Από τη μέρα της προσβολής μέχρι την εκδήλωση της ασθένειας διαρκούν 7 με 17 μέρες. Η ασθένεια ξεκινάει με ξαφνικό και ταχέως ανερχόμενο πυρετό μέχρι 39 ή 40 C. Ο πυρετός διατηρείται περίπου 3 με 4 μέρες και εξαφανίζεται εξίσου ξαφνικά. Ταυτόχρονα, η γενική κατάσταση του παιδιού είναι ελαφρώς επιβαρημένη. Κατά τη διάρκεια του πυρετού ή και μετά τον πυρετό εμφανίζεται ένα προσωρινό κόκκινο εξάνθημα, ως επί το πλείστον στην κοιλιά και την πλάτη. Το εξάνθημα θυμίζει ιλαρά (σελίδα 107) ή ερυθρά (σελίδα 100). ΠΡΟΣΟΧΗ Καθώς ο πυρετός τριών ηµερών ξεκινάει ακαθόριστα µε ψηλό πυρετό και το εξάνθηµα θυµίζει πρώτο στάδιο ιλαράς ή ερυθρά, είναι ανάγκη η διάγνωση να πραγµατοποιηθεί από το γιατρό. Ακόµη και µια µηνιγγίτιδα (σελίδα 86) ή µια ουρολοίµωξη (σελίδα 147) µπορεί να προσοµοιάζει αρχικά µε έναν πυρετό τριών ηµερών. Η γρήγορη άνοδος του πυρετού µπορεί να προκαλέσει σπασµούς (σελίδα 231). Τι μπορείτε να κάνετε μόνοι σας; Η συγκεκριμένη νόσος αντιμετωπίζεται μόνο συμπτωματικά αυτό σημαίνει ότι πρέπει να ρίξετε τον πυρετό για να αποφύγετε τον κίνδυνο εμφάνισης πυρετικών σπασμών (σελίδα 231) με α- ντιπυρετικά υπόθετα και δροσερά επιθέματα γύρω από τη γάμπα (σελίδα 247). Δώστε στο παιδί σας πολλά υγρά. Δεν είναι υποχρεωτικό να τρώει εφόσον δεν θέλει. Δεν είναι ανάγκη επίσης να ξαπλώνει στο κρεβάτι, πρέπει όμως κατά τη διάρκεια του πυρετού να παραμείνει μέσα στο σπίτι. Μετά την εκδήλωση του κόκκινου εξανθήματος η ασθένεια δεν είναι μεταδοτική.
ΠΑΙ ΙΚΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΑΠΟ ΤΟ Α ΩΣ ΤΟ Ω 31 ΑΚΜΗ Πρόκειται για μια χαρακτηριστική δερματική ασθένεια που κάνει την εμφάνισή της από την εφηβεία (12 ετών) μέχρι και το 30ό έτος ηλικίας. Παρουσιάζεται ως επί το πλείστον σε σημεία του σώματος όπου υπάρχουν πολλοί σμηγματογόνοι αδένες: στο πρόσωπο, στο στήθος, στην πλάτη και στον αυχένα. Λόγω ορμονικών μεταβολών στην παραγωγή σμήγματος προκαλείται ανώμαλη κερατινοποίηση στους πόρους των σμηγματογόνων αδένων, οι οποίοι στη συνέχεια φράζουν λόγω υπερέκκρισης σμήγματος. Σημαντικό ρόλο για την εμφάνιση της κοινής ακμής παίζουν οι κληρονομικοί παράγοντες. Η ακμή κληρονομείται απευθείας (από τους γονείς στα παιδιά), όμως η εξάπλωση και η βαρύτητα της νόσου ποικίλλει, ενώ επηρεάζεται και από μικροβιακές φλεγμονές. Πρόκειται για χρόνια πάθηση, για την εξέλιξη της οποίας οι ασθενείς θα πρέπει να είναι καλά ενημερωμένοι. Αγόρια και κορίτσια προσβάλλονται εξίσου. Καθώς η εμφάνισή της συμπίπτει με την εφηβεία, θεωρείται ιδιαίτερα σημαντική μια αποτελεσματική ψυχολογική υποστήριξη από το γιατρό, γιατί πολλοί νέοι αντιμετωπίζουν ψυχολογικά προβλήματα λόγω της ασθένειας. Στις περιπτώσεις της επιφανειακής απόφραξης των σμηγματογόνων αδένων σχηματίζονται μαύρα στίγματα στο στόμιο των εκφορητικών πόρων τους, που ονομάζονται φαγέσωρες. Όταν υπάρχουν βαθιές αποφράξεις, δημιουργούνται διογκωμένα λευκά σπυράκια στην επιδερμίδα. Όταν υπάρχει ταυτόχρονα και μικροβιακή μόλυνση των αποφραγμένων πόρων, τότε σχηματίζονται παχύρρευστα σπυράκια που αφήνουν πίσω τους μικρές ουλές. Στην περίπτωση σοβαρότερων μολύνσεων μπορεί να σχηματιστούν αποστήματα (σελίδα 48), που θα πρέπει να αντιμετωπιστούν με α- ντιβιοτικά ώστε να αποφευχθούν τα αντιαισθητικά σημάδια. Α Τι μπορείτε να κάνετε μόνοι σας; Όσοι προσβάλλονται από ακμή πρέπει να πλένουν την επιδερμίδα τους αποκλειστικά με σαπούνια που δεν περιέχουν αλκαλικές ουσίες και να τη στεγνώνουν προσεκτικά. Για να αποφευχθούν οι μικροβιακές μολύνσεις είναι σημαντική η τοπική απολύμανση με αντισηπτικά φάρμακα ή με μια αντιβιοτική αλοιφή που συνταγογραφεί ο γιατρός.
32 ΠΑΙ ΙΚΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ Τι θα κάνει ο γιατρός; Μια θεραπεία κατά της ακμής θα πρέπει να στοχεύει και στις τρεις διαφορετικές αιτίες της νόσου: την υπερκεράτωση των πόρων των σμηγματογόνων αδένων, την αυξημένη παραγωγή σμήγματος και τη μικροβιακή μόλυνση των σμηγματογόνων αδένων. Οι φαγέσωρες αντιμετωπίζονται με τοπική εφαρμογή βιταμίνης H (βιταμίνης Β 7 ή βιοτίνης πρόκειται για βιταμίνη του συμπλέγματος Β). Επιπλέον, μπορούν να αφαιρεθούν με ειδικές λαβίδες (εξαγωγείς φαγεσώρων). Αυτό βέβαια είναι καλό να γίνεται από έμπειρο δερματολόγο ή αισθητικό. Η λήψη αντιβιοτικών, καθώς και η εφαρμογή υπεριώδους α- κτινοβολίας, μπορούν να πραγματοποιηθούν μόνο υπό ιατρική επίβλεψη, για να αποφευχθούν επιπλοκές, όπως εγκαύματα στο δέρμα ή γαστρεντερικές διαταραχές. ΠΡΟΣΟΧΗ Η ακµή είναι µια χρόνια δερµατική ασθένεια που, αν δεν αντιµετωπιστεί σωστά, αφήνει συχνά αντιαισθητικά σηµάδια στο δέρµα. Κι αυτό καλό είναι να µην υποτιµάται. Κάθε νέος µε ακµή έχει ανάγκη από ιατρική και ψυχολογική φροντίδα σε συνδυασµό µε την υποστήριξη µιας πεπειραµένης αισθητικού. ΑΚΜΗ ΛΟΓΩ ΗΛΙΑΚΗΣ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΣ («ΑΚΜΗ ΤΗΣ ΜΑΓΙΟΡΚΑΣ») Η αποκαλούμενη και «Ακμή της Μαγιόρκας» (ή «ακμή του καλοκαιριού» ή «τροπική ακμή») διαθέτει τα χαρακτηριστικά της κοινής ακμής, και προκαλείται λόγω έκθεσης σε ισχυρή ηλιακή ακτινοβολία (υπεριώδεις ακτίνες), αλλά και από τη χρήση λιπαρών αντηλιακών σκευασμάτων. Στις περιοχές του δέρματος που εκτίθενται έντονα στο φως του ήλιου, όπως μέρος του λαιμού, ώμοι και μπράτσα (λιγότερο στο πρόσωπο), σχηματίζονται μικρά κοκκινωπά οζίδια. Αυτά προκαλούν έντονη φαγούρα, ενώ υπάρχει πιθανότητα να μολυνθούν και να παρουσιάσουν παραγωγή πύου. Αντίθετα με ό,τι συμβαίνει στην κοινή ακμή, στην ακμή λόγω ηλιακής ακτινοβολίας δεν υπάρχουν φαγέσωρες.
ΠΑΙ ΙΚΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΑΠΟ ΤΟ Α ΩΣ ΤΟ Ω 33 Τι μπορείτε να κάνετε μόνοι σας; Η πρόληψη είναι πάντα η καλύτερη θεραπεία! Εξοικειώστε σταδιακά το δέρμα, προ πάντων την ευαίσθητη παιδική επιδερμίδα, με την ηλιακή ακτινοβολία. Τα «ηλιόλουτρα» είναι ανθυγιεινά. Ειδικά στις χώρες της Μεσογείου, το καλοκαίρι είναι καλύτερα να παραμένετε μεταξύ 11 το πρωί και 3 το μεσημέρι μόνο στη σκιά. Για την προστασία από τον ήλιο βοηθούν αντηλιακά γαλακτώματα, μακό μπλουζάκια και καπελάκι (Ηλιακά εγκαύματα, σελίδα 102). Εφόσον εκδηλωθεί η «ακμή του ήλιου», το παιδί σας θα πρέπει να αποφεύγει αυστηρά τον ήλιο μέχρις ότου υποχωρήσει πλήρως. Α Τι θα κάνει ο γιατρός; Για την αντιμετώπιση της φαγούρας ο γιατρός θα συνταγογραφήσει ειδικά γαλακτώματα (αντιισταμινικά). Εφόσον συνυπάρχει μικροβιακή φλεγμονή, θα συστήσει και κάποια αντιβιοτική αλοιφή. Βρεφική ακμή, σελίδα 58 ΑΛΛΕΡΓΙΕΣ Κάθε άνθρωπος μπορεί κάποια στιγμή να αντιδράσει με υπερευαισθησία σε οποιαδήποτε ουσία ή σε κάποια περιβαλλοντική επίδραση. Γι αυτό θα πρέπει να γίνεται πάντα ένας διαχωρισμός α- νάμεσα σε μια αντίδραση δυσανεξίας (ψευδοαλλεργία) και μια πραγματική αλλεργική αντίδραση, που ωστόσο ξεχωρίζουν ελάχιστα στα εξωτερικά τους χαρακτηριστικά. Μια αντίδραση δυσανεξίας του δέρματος ή των βλεννογόνων δεν ξεκινά από το ανοσοποιητικό σύστημα αλλά οφείλεται σε ά- γνωστη αιτία. Προκαλείται από την επαφή με λοιμογόνους παράγοντες, εμβόλια, φάρμακα, πρόσθετα τροφίμων και ξένα λευκώματα. Μπορεί όμως και να ευθύνονται μηχανικοί ερεθισμοί από μεταλλικά αντικείμενα ή το κρύο, τη ζέστη, το φως και το άγχος. Η αλλεργική αντίδραση, αντίθετα, είναι μια συγγενής ή επίκτητη υπερβολική αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος σε λευκώματα (πρωτεΐνες) από κατά βάση αβλαβείς ουσίες, οι οποίες αποκαλούνται αλλεργιογόνα. Σε αυτή την περίπτωση, μπορεί να
34 ΠΑΙ ΙΚΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ εκδηλωθεί από το δέρμα ή τους βλεννογόνους των αεραγωγών και του γαστρεντερικού σωλήνα μια αντίδραση υπερευαισθησίας, με φαγούρα, κοκκινίλες, οιδήματα και πόνους. Η αιτία της μπορεί να είναι, αφενός, αλλεργιογόνα που εισπνέονται (αλλεργιογόνα του αναπνευστικού), όπως γύρη, μύκητες, τρίχωμα ζώων, φολίδες ζώων, οικιακή σκόνη, παράγωγα α- πέκκρισης ζώων και εντόμων, αλλά και πριονίδι ή αλευρόσκονη. Σε περιπτώσεις χρόνιας εισπνοής αλλεργιογόνων ουσιών μπορεί να παρουσιαστεί ρινίτιδα (αλλεργική ρινίτιδα, σελίδα 35), βήχας (σελίδα 55), βρογχικό άσθμα (σελίδα 60), επιπεφυκίτιδα (σελίδα 190) και εκδηλώσεις από το δέρμα, όπως κνίδωση (σελίδα 111) ή ατοπική δερματίτιδα (ενδογενές έκζεμα, σελίδα 52-55). Από την άλλη, είναι δυνατό κάποιες αλλεργιογόνες ουσίες να προκαλέσουν, έπειτα από κατάποση, αλλεργικές αντιδράσεις στο βλεννογόνο του γαστρεντερικού σωλήνα (τροφικά αλλεργιογόνα) με οιδήματα, πόνους, δυσκοιλιότητα, διάρροια και εμετό. Καθώς διακινούνται μέσα από τις αρτηρίες, τα αλλεργιογόνα του αναπνευστικού είναι δυνατόν να προκαλέσουν, ταυτόχρονα, δερματικά εξανθήματα (σελίδα 97) και αναπνευστικά προβλήματα. Προέρχονται από φυτικά ή ζωικά λευκώματα που περιέχονται σε τροφές. Μετά την εξάλειψη του αλλεργιογόνου τα συμπτώματα της ασθένειας υποχωρούν. Συχνά, οι τροφικές αλλεργίες συνοδεύονται από διάρροιες. Μια τρίτη περίπτωση αλλεργικών αντιδράσεων είναι οι αλλεργίες που προκαλούνται από τσιμπήματα στο δέρμα. Σε αυτές συγκαταλέγονται κυρίως οι αλλεργίες από δηλητηριώδη τσιμπήματα εντόμων, καθώς και οι φαρμακευτικές αλλεργίες. Εδώ, η αλλεργική αντίδραση του σώματος μπορεί να είναι άμεση, δηλαδή να εκδηλωθεί μέσα σε λίγα λεπτά. Σε άλλες περιπτώσεις, όμως, τα συμπτώματα μπορεί να κάνουν την εμφάνισή τους ύστερα από 48, ή ακόμη και 72 ώρες. ΠΡΟΣΟΧΗ Καθώς σε κάθε αλλεργία ελλοχεύει ο κίνδυνος ενδεχόµενου αναφυλακτικού σοκ, που µπορεί να έχει θανατηφόρα έκβαση, θα πρέπει ακόµη και στην υποψία κάποιας αλλεργίας να πάτε µε το παιδί σας στο γιατρό και να ζητήσετε τη συµβουλή του.
ΠΑΙ ΙΚΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΑΠΟ ΤΟ Α ΩΣ ΤΟ Ω 35 ΑΛΛΕΡΓΙΚΗ ΡΙΝΙΤΙ Α Η αλλεργία (σελίδα 33) είναι μια υπερβολική αντίδραση του σώματος σε κάποια εξωτερική επίδραση. Στην αλλεργική ρινίτιδα (rhinitis allergica) αυτή η επίδραση συνίσταται στα αλλεργιογόνα του αναπνευστικού. Οι κύριες αιτίες πρόκλησης μιας μόνιμης αλλεργικής ρινίτιδας είναι η οικιακή σκόνη, τα ακάρεα που περιέχονται στην οικιακή σκόνη, ο καπνός του τσιγάρου και τα σπόρια των μυκήτων. Στην περίπτωση της εποχιακής αλλεργικής ρινίτιδας («εαρινή καταρροή», «πυρετός εκ χόρτου») τα συμπτώματα κάνουν την εμφάνισή τους μόνο κατά την περίοδο της πρώιμης ή όψιμης ανθοφορίας συγκεκριμένων δέντρων, χόρτων και δημητριακών. Αλλά και στις περιπτώσεις αλλεργίας σε τρίχωμα ζώων, χρώματα, βερνίκια, καλλυντικά και τροφές μπορεί, επίσης, να παρουσιαστεί ρινίτιδα. Στην αλλεργική ρινίτιδα έχουμε εκροή (μοιάζει με νερό) υδαρούς υγρού από τη μύτη, η οποία συνοδεύεται από φαγούρα, αίσθηση καψίματος και φτάρνισμα. Εκτός από το ρινικό βλεννογόνο, προσβάλλονται άλλοτε λιγότερο, άλλοτε περισσότερο και οι βλεννογόνοι του φάρυγγα και των ματιών, κάτι που γίνεται αντιληπτό ως τσούξιμο στο λαιμό ή φαγούρα και δάκρυα στα μάτια. Αν ο ερεθισμός διαρκέσει περισσότερο, τότε τα συμπτώματα εξαπλώνονται με την πάροδο του χρόνου όλο και βαθύτερα στους αεραγωγούς, και μπορούν να οδηγήσουν σε αλλεργικό βρογχικό άσθμα (σελίδα 60). Στις περιπτώσεις των εξωγενών αλλεργιών, στα συμπτώματα της ρινίτιδας προστίθεται σχεδόν πάντα και μια δερματική αντίδραση για παράδειγμα, κάποιο κόκκινο εξάνθημα ή φουσκάλες. Α Τι μπορείτε να κάνετε μόνοι σας; Στις εξωγενείς αλλεργίες, το παιδί σας θα πρέπει να αποφεύγει αυστηρά την επαφή με όσα τις προκαλούν. Παιδιά με αλλεργία στη γύρη καλό είναι να παίζουν μόνο σε φρεσκοκουρεμένες πρασινάδες. Το γρασίδι πρέπει να κόβεται τακτικά ώστε τα χορτάρια να μην ανθίζουν. Καθώς η διασπορά της γύρης γίνεται κυρίως τη νύχτα, μπορείτε να τοποθετήσετε υγρές πετσέτες, σαν κουρτίνες, στο παράθυρο κατά τις νυχτερινές ώρες.
36 ΠΑΙ ΙΚΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ Αν διαμένετε σε περιοχή με έντονη βλάστηση (π.χ. κοντά σε δάσος ή βουνό), καλό είναι, την εποχή της ανθοφορίας, να λούζετε κάθε βράδυ πριν από την κατάκλιση τα μαλλιά του παιδιού σας. Αν τα παιδιά σας δεν πηγαίνουν ακόμη στο σχολείο, την εποχή που το παιδί σας παρουσιάζει αλλεργική ρινίτιδα, περάστε τις οικογενειακές διακοπές σας σε περιοχές με χαμηλά ποσοστά γύρης για παράδειγμα, σε ορεινές περιοχές με υψόμετρο άνω των 1.500 μέτρων. Αν το παιδί σας έχει αλλεργία σε τσιμπήματα εντόμων, να μην το αφήνετε ποτέ να περπατάει ξυπόλητο σε ανθισμένα λιβάδια, ή να τρώει ψωμί ή κέικ που έμεινε εκτεθειμένο ανεξέλεγκτα στη φύση. Όταν βρίσκεται σε ανοιχτούς χώρους, το παιδί σας θα πρέπει να πίνει χυμούς ή γλυκό τσάι μόνο με καλαμάκι, για να αποφύγει τσιμπήματα εντόμων στο στόμα. ΠΡΟΣΟΧΗ Πηγαίνετε το παιδί σας στο γιατρό σε κάθε αλλεργία, ακόµη και στην περίπτωση της απλής υποψίας και µόνο! Ακόµη και µια φαινοµενικά αθώα αλλεργία µπορεί να οδηγήσει σε αναφυλακτικό (ή αλλεργικό) σοκ (σελίδα 235) και να απειλήσει τη ζωή του. Αν γνωρίζετε ότι το παιδί σας έχει κάποια αλλεργία σε τσιµπή- µατα εντόµων, να έχετε πάντοτε µαζί σας το φάρµακο που σας έ- χει συστήσει ο γιατρός σας για τις έκτακτες περιστάσεις. Τι θα κάνει ο γιατρός; Η εαρινή καταρροή θα πρέπει να αντιμετωπίζεται πάντοτε έγκαιρα υπό ιατρική επίβλεψη με τη χορήγηση αντιισταμινικών για να μην εξελιχτεί σε αλλεργικό άσθμα. Στην αλλεργική ρινίτιδα και επιπεφυκίτιδα, ο γιατρός θα χορηγήσει στο παιδί σας αντιαλλεργικές σταγόνες για τα μάτια και τη μύτη. Τα συμπτώματα καταπραΰνονται, επίσης, με αντιαλλεργικές σταγόνες για κατάποση, καθώς και με σιρόπια. Τις εποχές που δεν υπάρχει γύρη, το φθινόπωρο και το χειμώνα, μπορείτε να δοκιμάσετε μια απευαισθητοποίηση υπό την καθοδήγηση ενός εξειδικευμένου στην αντιμετώπιση των αλλεργιών γιατρού (αλλεργιολόγου). Για το σκοπό αυτό, ταυτοποιείται προηγουμένως, με αιματολογικά και δερματικά τεστ, η ουσία που
ΠΑΙ ΙΚΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΑΠΟ ΤΟ Α ΩΣ ΤΟ Ω 37 προκαλεί την αλλεργία. Στη συνέχεια, ο οργανισμός έρχεται σε επαφή με την ουσία με τη χορήγηση μικρών δόσεών της, και προκαλείται έτσι η παραγωγή αντισωμάτων. Ύστερα από μια αποτελεσματική θεραπευτική αγωγή το σώμα θα είναι πια σε θέση να αμυνθεί από μόνο του κατά των αλλεργιογόνων παραγόντων μέσω των αντισωμάτων του. Από εκείνο το σημείο και μετά τα συμπτώματα της νόσου εξαλείφονται ή τουλάχιστον απομένουν ελάχιστα. Α ΑΜΥΓ ΑΛΕΣ Οι αμυγδαλές βρίσκονται στο δεξιό και το αριστερό τοίχωμα του φάρυγγα, έχουν σχήμα λιγότερο ή περισσότερο μεγάλο και στρογγυλό, και είναι άλλοτε λείες και άλλοτε σαν να έχουν ρωγμές. Εξαιτίας της ενεργού συμμετοχής τους στο σχηματισμό αντισωμάτων, στην παιδική ηλικία οι αμυγδαλές έχουν πάντα πολύ μεγάλο μέγεθος. Τόσο πολύ μάλιστα, που μπορεί να ενωθούν στο κέντρο του φάρυγγα ή να αγγίξουν τη σταφυλή στον ουρανίσκο. Κάτι τέτοιο όμως σπάνια προκαλεί δυσκολίες στην κατάποση. Καθώς οι αμυγδαλές συνιστούν μία από τις πρώτες αμυντικές θέσεις για την προστασία του σώματος ενάντια σε λοιμογόνους παράγοντες, συμμετέχουν σχεδόν σε όλες τις μολύνσεις της ανώτερης αναπνευστικής οδού. Τα αντιγόνα των μικροβίων «συλλαμβάνονται» από τις αμυγδαλές, μέσα στις οποίες αρχίζει το σώμα να σχηματίζει τις δικές του αμυντικές δυνάμεις (αντισώματα) ως προστασία από περαιτέρω μολύνσεις. ΑΜΥΓ ΑΛΙΤΙ Α Σε αυτή την περίπτωση οι αμυγδαλές γίνονται κατακόκκινες, ενίοτε διαφανείς κόκκινες, και πρήζονται. Στην επιφάνειά τους σχηματίζονται συχνά γλοιώδη ή υποκίτρινα επιχρίσματα που μπορεί να φαίνονται σαν στίγματα ή να καλύπτουν και ολόκληρη την επιφάνεια. Αυτά ενδέχεται να είναι εξιδρώματα των αμυγδαλών ή εστίες με πύον, από την παρουσία των μικροβιακών παραγόντων που προκαλούν τη νόσο. Από τη μέρα της μόλυνσης μέχρι την εκδήλωση της νόσου μπορεί να περάσουν μόνο μερικές μέρες αλλά μπορεί να περάσει και διάστημα 2 εβδομάδων.
38 ΠΑΙ ΙΚΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ Η αμυγδαλίτιδα (Angina tonsillaris) είναι μια οξεία πάθηση ολόκληρων των αμυγδαλών και του φαρυγγικού δακτυλίου. Είναι ιογενούς ή βακτηριακής αιτιολογίας και μεταδίδεται με τα σταγονίδια της αναπνοής. Σπανιότερα, η μετάδοση των μικροβίων γίνεται και με αντικείμενα ή τρόφιμα. Ο αριθμός των κρουσμάτων αυξάνεται σε συνθήκες ασφυκτικής συμβίωσης σε μικρούς χώρους, καθώς και τους μήνες του χειμώνα και της άνοιξης. Συχνότερα προσβάλλονται τα παιδιά του νηπιαγωγείου και της σχολικής ηλικίας. Η εικόνα της νόσου παρουσιάζει αρκετές ομοιότητες μεταξύ ιογενούς και βακτηριακής προέλευσης, με αποτέλεσμα να είναι πολύ δύσκολη η διάκριση χωρίς προηγούμενη ταυτοποίηση του αιτίου της λοίμωξης. Το συνηθέστερο βακτηριακό αίτιο είναι ο β- αιμολυτικός στρεπτόκοκκος της ομάδας Α. Τα βακτήρια αυτά μπορούν να προκαλέσουν οστρακιά (σελίδα 146). Όσον αφορά την ιογενή αιτιολογία, συχνότερα υπεύθυνοι είναι οι αδενοϊοί και ο ιός Epstein-Barr (λοιμώδης μονοπυρήνωση, σελίδα 132). Η αμυγδαλίτιδα ξεκινάει ξαφνικά με υψηλό πυρετό, αίσθημα κόπωσης, ενοχλήσεις στο λαιμό και στην κατάποση, συχνά ακόμη και με πονοκέφαλο και εμετό. Οι αμυγδαλές είναι κατακόκκινες και διογκωμένες. Η ερυθρότητα μπορεί να επεκταθεί στον ουρανίσκο και στο πίσω τοίχωμα του φάρυγγα. Στις μικροβικές αμυγδαλίτιδες μπορεί να δημιουργούνται λευκά ή κιτρινωπά επιχρίσματα, που εμφανίζονται με τη μορφή στιγμάτων ή πλέγματος. Οι λεμφαδένες στις γωνίες της γνάθου είναι πρησμένοι και πονάνε. Ενίοτε η ομιλία του ασθενούς μόλις που ακούγεται. Σε μια ιογενή αμυγδαλίτιδα έρχεται να προστεθεί συχνά και μια φλεγμονή των βλεννογόνων των ανώτερων αεραγωγών με συνάχι και βήχα. Σε κάποιες περιπτώσεις, εμφανίζεται και βραχνάδα. Τι μπορείτε να κάνετε μόνοι σας; Για τη δυσκολία στην κατάποση δώστε στο παιδί σας χλιαρό τσάι (κυρίως χαμομήλι ή φασκόμηλο, σελίδα 244) ή αντιμικροβιακά διαλύματα για γαργάρες και δισκία για πιπίλισμα. Αν το παιδί παρουσιάζει πυρετό, μπορείτε να του χορηγήσετε αντιπυρετικό υ- πόθετο ή σιρόπι, καθώς έτσι θα ανακουφιστούν ταυτόχρονα οι πόνοι.
ΠΑΙ ΙΚΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΑΠΟ ΤΟ Α ΩΣ ΤΟ Ω 39 Το παιδί σας δεν είναι απαραίτητο να φάει, αλλά θα πρέπει οπωσδήποτε να καταναλώνει πολλά υγρά κατά προτίμηση, χλιαρό τσάι με λίγη ζάχαρη ή χλιαρό ζωμό κότας χωρίς λιπαρά. Ένα καλό μέσο ανακούφισης είναι και η εφαρμογή θερμών επιθεμάτων στο λαιμό (σελίδα 249) για την υποστήριξη και επιτάχυνση της θεραπείας. Τι θα κάνει ο γιατρός; Στην περίπτωση των ενοχλήσεων στο λαιμό, ο γιατρός θα πάρει ένα φαρυγγικό επίχρισμα για να επιβεβαιώσει τη διάγνωση και να εφαρμόσει μια στοχευμένη και αποτελεσματική θεραπεία. Στην αμυγδαλίτιδα που οφείλεται σε βακτήρια όπως οι στρεπτόκοκκοι πρέπει να χορηγηθεί υψηλή δόση αντιβιοτικού. Ένα 24ωρο μετά την έναρξη της θεραπείας οι ασθενείς δεν μεταδίδουν πια τη νόσο. Ύστερα από 48 ώρες οι ενοχλήσεις θα πρέπει να είναι παρελθόν. Ωστόσο, ανάλογα με το είδος του, το αντιβιοτικό θα πρέπει να λαμβάνεται για 5 με 10 μέρες ακόμη. Αν τα συμπτώματα της ασθένειας έχουν υποχωρήσει, τότε μπορεί το παιδί 48 ώρες μετά την έναρξη της αντιβιοτικής θεραπείας να πάει και πάλι στον παιδικό σταθμό ή στο σχολείο. Αν τα αντιβιοτικά δεν μπορούν να αποτρέψουν τα επανειλημμένα επεισόδια (συχνές υποτροπές) βακτηριακής αμυγδαλίτιδας, τότε είναι απαραίτητη η εγχείρηση. Οι αμυγδαλές θα πρέπει να αφαιρούνται με χειρουργική επέμβαση και στην περίπτωση που η φλεγμονή είναι χρόνια, αν δηλαδή έχουν μετατραπεί οι ίδιες σε εστία ασθένειας στο σώμα. Αυτό μπορεί να συμβεί αν εκεί ε- γκατασταθούν βακτήρια, από όπου διασκορπίζονται συνεχώς, μέσω μικρότερων ή μεγαλύτερων εστιών με πύον (αποστήματα), στο σώμα. Η απόφαση για το αν οι αμυγδαλές που έχουν προσβληθεί θα πρέπει να αφαιρεθούν ή όχι ανήκει αποκλειστικά και μόνο στο γιατρό. Αν το παιδί σας εκδηλώνει πάνω από 4 με 6 φορές το χρόνο εμπύρετη φλεγμονή στο λαιμό με πύον, θα πρέπει να συζητήσετε με το γιατρό σας το ζήτημα της χειρουργικής επέμβασης. Στην περίπτωση που κριθεί απαραίτητη η αφαίρεση των αμυγδαλών, το παιδί παραμένει για μερικές μέρες στο νοσοκομείο. Α