ΔΘΝΙΚΗ ΥΟΛΗ ΓΗΜΟΙΑ ΓΙΟΙΚΗΗ ΙΘ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΗ ΔΙΡΑ

Δ ΔΘΝΙΚΗ ΥΟΛΗ ΓΗΜΟΙΑ ΓΙΟΙΚΗΗ ΙΘ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΗ ΔΙΡΑ ΣΜΗΜΑ ΣΟΤΡΙΣΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΑΝΑΠΣΤΞΗ ΣΔΛΙΚΗ ΔΡΓΑΙΑ Θέμα: Σο θεζμικό πλαίζιο ηοσ ηοσριζμού ζηην Ελλάδα και ζηη οσηδία. σγκριηική προζέγγιζη Δπιβλέπων: Δημήηριος Μσλωνόποσλος ποςδάζηπια: Γεωργία-Άννα Κανάκη ΑΘΗΝΑ - 2008

Σηοσς γονείς μοσ, οι οποίοι μοσ τάριζαν δύο παηρίδες και δύο πολιηιζμούς ηην Ελλάδα και ηη Σοσηδία. 2

Εσταριζηίες Θα ήζεια λα επραξηζηήζσ ηφζν ηνλ επηβιέπνληα θαζεγεηή κνπ θ. Γεκήηξε Μπισλφπνπιν φζν θαη ηε ζχδπγφ ηνπ Πνιπμέλε Μνίξα γηα ηελ θαζνδήγεζή ηνπο θαη ηελ πνιχηηκε ζπκβνιή ηνπο ζηε ζπγγξαθή ηεο παξνχζαο εξγαζίαο. Δπίζεο, ζεξκέο επραξηζηίεο απεπζχλσ ζηε ζπλάδειθν θ. Λέλα Κσζηνπνχινπ, ηφζν γηα ηε λνκηθή ηεο αξσγή φζν θαη γηα ηελ εζηθή ηεο ζπκπαξάζηαζε θαηά ηε δηάξθεηα ηεο πξαθηηθήο καο εθπαίδεπζεο, ζηελ θ. Anita Lalander, ζηελ θ. Wiwan Mellberg, θαζψο θαη ζηνπο θαζεγεηέο θ. Γεκήηξε Κνχηνπια θαη θ. Αλδξέα Παπαζενδψξνπ, νη νπνίνη ζπλέβαιαλ ζηελ εθπφλεζε ηεο αλά ρείξαο δηπισκαηηθήο. Σέινο, εθθξάδσ ηηο ηδηαίηεξεο επραξηζηίεο κνπ ζην ζπλάδειθν θαη θίιν θ. Γηάλλε Μαξνχηζν γηα ην ρξφλν θαη ηνλ θφπν πνπ αθηέξσζε ζηε θηινινγηθή επηκέιεηα ηνπ θεηκέλνπ θαη γηα ηελ πνιχπιεπξε ζπκβνιή ηνπ θαηά ηε δηάξθεηα ηεο θνίηεζήο κνπ ζηελ ΔΓΓ. Αζήλα, 5 Ννεκβξίνπ 2008 Γεσξγία Καλάθε 3

ΠΕΡΙΛΗΧΗ Αληηθείκελν ηεο παξνχζαο εξγαζίαο απνηειεί ε ζχγθξηζε ηνπ ζεζκηθνχ πιαηζίνπ ηνπ ηνπξηζκνχ ζηελ Διιάδα θαη ζηε νπεδία. Οη ππφ εμέηαζε ρψξεο παξνπζηάδνπλ ζεκαληηθέο δηαθνξέο ζε φ,ηη αθνξά ζην είδνο ηνπ ηνπξηζκνχ πνπ πξνζθέξνπλ αιιά θαη ζηα νηθνλνκηθά κεγέζε ηα νπνία ζρεηίδνληαη κε ηνλ ηνπξηζηηθφ θιάδν. Ζ εμέηαζε δχν ηφζν δηαθνξεηηθψλ ρσξψλ παξνπζηάδεη ελδηαθέξνλ, δηφηη επηηξέπεη ηε ζχγθξηζε κεηαμχ ησλ πθηζηάκελσλ ηνπξηζηηθψλ ζεζκψλ θαζψο θαη ηνλ εληνπηζκφ πηζαλψλ βέιηηζησλ πξαθηηθψλ. ην πξψην θεθάιαην αλαιχεηαη ε ηζηνξία θαη ν ξφινο ησλ Τπνπξγείσλ θαη ησλ Δζληθψλ Οξγαληζκψλ Σνπξηζκνχ. ηε ζπλέρεηα γίλεηαη κία ζπγθξηηηθή επηζθφπεζε ησλ ππνινίπσλ ζεζκψλ πνπ εκπιέθνληαη ζηε ράξαμε θαη ηελ πινπνίεζε ηεο ηνπξηζηηθήο πνιηηηθήο. Σν θεθάιαην 2 πξαγκαηεχεηαη ην ξφιν ηνπ ΟΣΔΚ, κε δηεμνδηθή αλαθνξά ζηελ αδεηνδφηεζε θαη ην ζχζηεκα εθπαίδεπζεο ησλ μελαγψλ. Γίλεηαη επίζεο κλεία ηνπ ξφινπ ηνπ ΞΔΔ θαη ηνπ αληίζηνηρνπ ζνπεδηθνχ ζεζκνχ. ην θεθάιαην 3 εμεηάδεηαη ε ζπκβνιή ησλ πεξηθεξεηαθψλ ππεξεζηψλ ζηελ πξνψζεζε ηνπ ηνπξηζκνχ θαη παξαηίζεηαη κία κειέηε πεξίπησζεο (case study) γηα ηνλ ΠΡΟΣΟΤΡ (Οξγαληζκφ Πξνψζεζεο Ρνδηαθνχ Σνπξηζκνχ). Απφ ηελ πξναλαθεξζείζα αλάιπζε, εμάγνληαη θξίζηκα ζπκπεξάζκαηα γηα ηελ θαηάζηαζε ηνπ ειιεληθνχ ζεζκηθνχ ζπζηήκαηνο ζε φ,ηη αθνξά ζηνλ ηνκέα ηνπ ηνπξηζκνχ. Γηαηππψλνληαη επίζεο πξνηάζεηο βειηίσζεο, έηζη ψζηε ε Διιάδα λα αμηνπνηήζεη κε ηνλ θαιχηεξν δπλαηφ ηξφπν ην απμεκέλν ξεχκα ηνπξηζηψλ πνπ δέρεηαη εηεζίσο. Σέινο, ε εξγαζία θιείλεη κε ηελ επηιεθηηθή παξάζεζε θάπνησλ δηκεξψλ ζπκθσληψλ κεηαμχ ηεο Διιάδαο θαη ηεο νπεδίαο, νη νπνίεο ζρεηίδνληαη κε ηνλ ηνπξηζκφ. 4

ΛΔΞΔΙ-ΚΛΔΙΓΙΑ Τπνπξγείν Σνπξηζηηθήο Αλάπηπμεο, Διιεληθφο Οξγαληζκφο Σνπξηζκνχ, Δζληθφ πκβνχιην Σνπξηζκνχ, Näringsdepartementet, VisitSweden, NUTEK, NSU, Δηαηξία Σνπξηζηηθήο Αλάπηπμεο, θξαηηθνπνίεζε, ηδησηηθνπνίεζε, Οξγαληζκφο Σνπξηζηηθήο Δθπαίδεπζεο θαη Καηάξηηζεο, μελαγνί, Παλειιήληα Οκνζπνλδία Ξελαγψλ, Sveguide, Δπξσπατθή Δπηηξνπή Σππνπνίεζεο, Ξελνδνρεηαθφ Δπηκειεηήξην Διιάδνο, SHR, αζηέξηα μελνδνρείσλ, πεξηθέξεηεο, Πεξηθεξεηαθέο Τπεξεζίεο Σνπξηζκνχ, ηνπηθή απηνδηνίθεζε, ΠΡΟΣΟΤΡ, länsstyrelse, landsting, regioner, λνκαξρηαθέο επηηξνπέο ηνπξηζηηθήο πξνβνιήο, ζπλαξκνδηφηεηα, Γηππνπξγηθή Δπηηξνπή Σνπξηζκνχ, δηκεξείο ζπκβάζεηο. 5

ABSTRACT This essay aims at comparing Greece s and Sweden s legal framework in the field of tourism. Comparing the two countries tourism-related institutions and detecting possible best practices is of great interest, as each country offers a different tourism product and the tourism branch s impact on each country s economy is not of the same importance. The first chapter emphasizes on the Ministries and National Tourism Organizations history and role. Moreover, chapter 1 offers a comparative review of other institutions involved in the mapping out and the implementation of tourism policy. Chapter 2 deals with the role of OTEK, emphasizing on the education and licensing of guides. The Hellenic Chamber of Hotels and the equivalent Swedish institution s role are also mentioned. The regional institutions tourism marketing contributions are analyzed in the third chapter. A case study of PROTOUR (Organization for the promotion of tourism on Rhodes) is also included. From the aforementioned analysis, important conclusions about the Greek legal framework within the tourism sector can be drawn. Proposals of improvement are made, so that Greece takes full advantage of its annual increased tourism flow. Finally, the essay ends with a selective listing of bilateral agreements between Greece and Sweden on tourism issues. KEY WORDS Ministry of Tourism, Greek National Tourism Organization, National Board of Tourism, Näringsdepartementet, VisitSweden, NUTEK, NSU, Tourism Development Company, nationalization, privatization, Organization of Tourism Education and Training, guides, Panhellenic Federation of Guides, Sveguide, European Committee for Standardization, Hellenic Chamber of Hotels, SHR, hotel stars, regions, regional 6

tourism offices, local government, PROTOUR, länsstyrelse, landsting, prefecture tourism promotion committees, joint competencies, Interministerial Tourism Committee, bilateral agreements. 7

ΤΝΣΟΜΟΓΡΑΥΙΕ ΑΒ = Aktiebolag (Αλψλπκε Δηαηξία) ΑΔ = Αλψλπκε Δηαηξία ΑΔΠ = Αθαζάξηζην Δγρψξην Πξντφλ ΑΝ = Αλαγθαζηηθφο Νφκνο ΑΞΔ = Άκεζεο Ξέλεο Δπελδχζεηο ΑΔΠ = Αλψηαην πκβνχιην Δπηινγήο Πξνζσπηθνχ ΑΣ = Αλψηαην πκβνχιην Σνπξηζκνχ ΒΓ = Βαζηιηθφ Γηάηαγκα βι.= βιέπε Γ = Γεληθή πλέιεπζε CEN = European Committee for Standardization ΓΖΦΟΓΩ = Γεκνηηθφο Φφξνο Γσδεθαλήζνπ δηζ. = δηζεθαηνκκχξην/α DMO = Destination Marketing Organization Γ = Γηνηθεηηθφ πκβνχιην ΔΔ = Δπξσπατθή Έλσζε ΔΕΔ = Δπξσπατθή Εψλε Διεπζέξσλ πλαιιαγψλ εθ. = εθαηνκκχξην/α ΔΛΚΔ = Διιεληθφ Κέληξν Δπελδχζεσλ ΔΛΟΣ = Διιεληθφο Οξγαληζκφο Σππνπνίεζεο ΔΝΤ = Δηδηθή Ννκηθή Τπεξεζία ΔΓΓ = Δζληθή ρνιή Γεκφζηαο Γηνίθεζεο ΔΣ = Δζληθφ πκβνχιην Σνπξηζκνχ ETA = Eηαηξία Σνπξηζηηθήο Αλάπηπμεο ΔΣC = European Travel Commission ΔΟΣ = Διιεληθφο Οξγαληζκφο Σνπξηζκνχ/Δζληθφο Οξγαληζκφο Σνπξηζκνχ ΔΤΔ = Δζληθή ηαηηζηηθή Τπεξεζία Διιάδαο FEG = European Federation of Tourist Guide Associations 8

ΗΔΚ = Ηλζηηηνχην Δπαγγεικαηηθήο Καηάξηηζεο ISA = Invest in Sweden Agency θ.ά = θαη άιινη/-εο/-α θηι = θαη ηα ινηπά ΜΚΟ= Με Κπβεξλεηηθή/-έο Οξγάλσζε/Οξγαλψζεηο Ν = Νφκνο ΝΓ = Ννκνζεηηθφ Γηάηαγκα ΝΠΓΓ = Ννκηθφ Πξφζσπν Γεκνζίνπ Γηθαίνπ ΝΠΗΓ = Ννκηθφ Πξφζσπν Ηδησηηθνχ Γηθαίνπ NSU = Nämnden för Sverigefrämjande i Utlandet ΟΑΔ = Οξγαληζκφο γηα ηελ Αζθάιεηα θαη ηε πλεξγαζία ζηελ Δπξψπε OECD = Organization for Economic Co-operation and Development ΟΖΔ = Οξγαληζκφο Ζλσκέλσλ Δζλψλ ΟΟΑ = Οξγαληζκφο Οηθνλνκηθήο πλεξγαζίαο θαη Αλάπηπμεο φ.π = φπσο πξνεγνπκέλσο ΟΣΑ = Οξγαληζκφο Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο ΟΣΔΚ = Οξγαληζκφο Σνπξηζηηθήο Δθπαίδεπζεο θαη Καηάξηηζεο ΠΓ = Πξνεδξηθφ Γηάηαγκα ΠΟΞΔΝ = Παλειιήληα Οκνζπνλδία Ξελαγψλ ΠΤΣ = Πεξηθεξεηαθή Τπεξεζία Σνπξηζκνχ ΓΗΣ = πκπξάμεηο Ηδησηηθνχ θαη Γεκνζίνπ Σνκέα ΔΣΔ = χλδεζκνο Διιεληθψλ Σνπξηζηηθψλ Δπηρεηξήζεσλ SHR = Sveriges Hotell och Restaurangföretagare ΣΑΔ = Σερληθαί Αεξνπνξηθαί Δθκεηαιιεχζεηο ΣΟΑ= Σνπξηζηηθή Οηθνλνκία θαη Αλάπηπμε ΤΣΑΝ = Τπνπξγείν Σνπξηζηηθήο Αλάπηπμεο ΤΠΔΞ = Τπνπξγείν Δμσηεξηθψλ WTTC = World Travel and Tourism Council 9

ΠΙΝΑΚΑ ΠΕΡΙΕΦΟΜΕΝΨΝ ελ. ΕΙΑΓΨΓΗ... 13 ΚΕΥΑΛΑΙΟ ΠΡΨΣΟ: Υορείς άσκησης τουριστικής πολιτικής... 14 1.1. Ελλάδα... 14 1.1.α. Τπουργείο Σουριστικής Ανάπτυξης... 14 1.1.β. Ελληνικός Οργανισμός Σουρισμού... 14 1.1.γ. Εθνικό υμβούλιο Σουρισμού... 15 1.2. ουηδία... 16 1.2.α. Τπουργείο Βιομηχανίας, Ενέργειας και υγκοινωνιών (Näringsdepartementet)... 16 1.2.β. Ο θεσμός VisitSweden... 16 1.2.γ. NUTEK... 17 1.2.δ. Ο θεσμός NSU... 18 1.3. Ιστορική αναδρομή των φορέων... 19 1.3.α. ύντομη αναφορά στον ΕΟΣ... 19 1.3.β. ύντομη αναφορά στην ιστορία του VisitSweden... 23 1.4. υμπεράσματα από τη σύγκριση των θεσμών των δύο χωρών ομοιότητες και διαφορές... 25 1.5. Ιδιωτικοποίηση ή κρατικοποίηση;... 27 1.5.α. Εταιρία Σουριστικής Ανάπτυξης... 28 1.5.β. τη ουηδία... 30 1.6. υμπεράσματα... 32 ΚΕΥΑΛΑΙΟ ΔΕΤΣΕΡΟ: Οι υπόλοιποι εποπτευόμενοι από το ΤΣΑΝ φορείς: ΟΣΕΚ και ΞΕΕ... 34 2.1. ΟΣΕΚ... 34 2.1.α. Εκπαίδευση ξεναγών... 36 2.1.β. Πανελλήνια Ομοσπονδία Ξεναγών... 38 2.2. τη ουηδία... 39 2.3. υμπεράσματα... 40 2.4. Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο Ελλάδος (ΞΕΕ)... 42 2.4.α. SHR... 43 2.5. υμπεράσματα... 44 ΚΕΥΑΛΑΙΟ ΣΡΙΣΟ: Ο ρόλος της περιφέρειας στην προώθηση του τουρισμού... 45 3.1. Ο ρόλος των Περιφερειακών Τπηρεσιών Σουρισμού (ΠΤΣ)... 45 3.1.α. Ο ρόλος της τοπικής αυτοδιοίκησης... 48 3.1.β. Η περίπτωση του ΠΡΟΣΟΤΡ... 50 3.2. Διοικητική διαίρεση ουηδίας... 51 10

3.3. υμπεράσματα... 52 ΚΕΥΑΛΑΙΟ ΣΕΣΑΡΣΟ: υμπεράσματα και προτάσεις βελτίωσης... 55 4.1. υμπεράσματα... 55 4.2. Προτάσεις βελτίωσης... 61 4.2.α. ΕΣ... 61 4.2.γ. Γενικότερες προτάσεις... 63 ΚΕΥΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΣΟ: Διμερείς τουριστικές συμβάσεις μεταξύ της Ελλάδας και της ουηδίας... 66 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΥΙΑ... 68 Ελληνική... 68 Ξενόγλωσση... 69 Ιστοσελίδες... 70 ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ I... 72 ΣΑΣΙΣΙΚΑ ΣΟΙΧΕΙΑ... 72 ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ ΙΙ... 75 ΝΟΜΟΘΕΙΑ... 75 1. ΝΟΜΟ 3270/2004... 75 2. ΠΡΟΕΔΡΙΚΟ ΔΙΑΣΑΓΜΑ 343/2001... 86 11

«ὅηη δεῖ κεδὲ ηῶλ μέλσλ ἀκειεῖλ κεδὲ ἀιιόηξηνλ ἡγεῖζζαη ἀλζξώπσλ κεδέλα» Γίσλ Φξπζόζηνκνο 12,76 12

ΕΙΑΓΨΓΗ Ζ ηζηνξία ηεο Διιάδαο είλαη ζπλπθαζκέλε κε ηε θηινμελία θαη ηνλ ηνπξηζκφ. Απφ ηελ αξραηφηεηα, νη μέλνη ζεσξνχληαλ ηεξνί θαη πξνζηαηεχνληαλ απφ ηνλ Ξέλην Γία. Ζ Διιάδα, επξηζθφκελε ζην ζηαπξνδξφκη ηεο Δπξψπεο, ηεο Αζίαο θαη ηεο Αθξηθήο θαη κε πεξηζζφηεξα απφ 2.500 λεζηά ζην αξρηπέιαγφο ηεο, απνηεινχζε απφ ηνπο ηζηνξηθνχο ρξφλνπο γλσζηφ ηαμηδησηηθφ πξννξηζκφ 1. Ο ηνπξηζκφο ζηελ Διιάδα ραξαθηεξίδεηαη απφ κία δπλακηθή αλαπηπμηαθή πνξεία ζε νιφθιεξε ηε κεηαπνιεκηθή πεξίνδν. Μαδί κε ηε λαπηηιία, εληζρχεη ηελ αλάπηπμε ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο θαη επεξεάδεη ηε δηάξζξσζή ηεο θαη ηελ αλαπηπμηαθή δπλακηθή φισλ ησλ θιάδσλ 2. Γηα ην ιφγν απηφ, αλαηέζεθε ζην θξάηνο ε ξχζκηζε ηνπ ηνπξηζηηθνχ θαηλνκέλνπ, κε ηε δεκηνπξγία δηαθφξσλ ζεζκψλ πνπ σο ζθνπφ έρνπλ ηελ πξνψζεζε ηνπ ηνπξηζκνχ θαη ηελ ελίζρπζε ηεο βηψζηκεο ηνπξηζηηθήο αλάπηπμεο ηεο ρψξαο. Ζ θξαηηθή παξέκβαζε ζην ρψξν ηνπ ηνπξηζκνχ έρεη θαηαζηεί ζην πέξαζκα ηνπ ρξφλνπ απαξαίηεηε πξνυπφζεζε γηα ηε δηαζθάιηζε ηεο ζπλερνχο παξαγσγήο θαη δηάζεζεο ησλ δεηνχκελσλ ηνπξηζηηθψλ πξντφλησλ θαη ππεξεζηψλ ζηελ εθάζηνηε ρψξα ππνδνρήο, θαζψο εμαζθαιίδεη ηελ αλαγθαία ηζνξξνπία ζηνλ ελδνθιαδηθφ θαη επηρεηξεκαηηθφ αληαγσληζκφ. Απφ ηε ζηηγκή κάιηζηα πνπ ην ηνπξηζηηθφ ηαμίδη σο εκπνξεπκαηηθά παξαγφκελν πξντφλ ελζσκαηψζεθε ζην δηεζλέο νηθνλνκηθφ θχθισκα, ε δηαρείξηζή ηνπ απνηέιεζε αληηθείκελν εζληθψλ θαη δηεζλψλ παξεκβάζεσλ. ε εζληθφ επίπεδν ην δηαρεηξηζηηθφ απηφ ξφιν εθπιεξψλνπλ νη θξαηηθέο παξεκβάζεηο ή πνιηηηθέο ξπζκηζηηθνχ ραξαθηήξα πνπ κεηαθξάδνληαη ζηε ζεζκνζέηεζε θαη ζχζηαζε εζληθψλ νξγαληζκψλ ή ππνπξγείσλ αξκφδησλ γηα ηνλ ηνπξηζκφ 3. ηελ αλά ρείξαο εξγαζία, πξαγκαηνπνηείηαη κία ππνηππψδεο ζπγθξηηηθή αλάιπζε ηνπ ζεζκηθνχ πιαηζίνπ πνπ δηέπεη δχν ρψξεο κε δηαθνξεηηθά ραξαθηεξηζηηθά φζνλ αθνξά ζηα κεγέζε θαη ζην είδνο ηνπ πξνζθεξφκελνπ ηνπξηζκνχ. Απφ ηε ζχγθξηζε ησλ ηνπξηζηηθψλ ζεζκψλ ηεο Διιάδαο θαη ηεο 1 Buhalis Dimitrios (2001), «Tourism in Greece: Strategic Analysis and Challenges», Current Issues in Tourism 4, (No. 5): 440-480, πξφζβαζε ηελ 15 Οθησβξίνπ 2008, 13:43. 2 Οηθνλνκηθφ Γειηίν Alpha Bank, επηέκβξηνο 2006, Σεχρνο 99, ζει. 3. 3 Αλδξίηζνπ Μαξία, Μεηξάθε Διέλε, Ράπηεο Υαξάιακπνο «Τν λέν δηαξζξσηηθό ζρήκα ηνπ Γεκόζηνπ Τνκέα ζηνλ Τνπξηζκό (2004) - Πιενλεθηήκαηα θαη Αδπλακίεο», Δζληθή ρνιή Γεκφζηαο Γηνίθεζεο, Αζήλα, 2006, ζει. 5. 13

νπεδίαο, ζα εληνπηζηνχλ δηάθνξεο βέιηηζηεο πξαθηηθέο, νη νπνίεο ζα κπνξνχζαλ λα ζπληειέζνπλ ζηνλ εθζπγρξνληζκφ ηνπ ειιεληθνχ ζεζκηθνχ πιαηζίνπ ζηα ηνπξηζηηθά ζέκαηα. ΚΕΥΑΛΑΙΟ ΠΡΨΣΟ: Υορείς άσκησης τουριστικής πολιτικής 1.1. Ελλάδα 1.1.α. Τπουργείο Σουριστικής Ανάπτυξης Σν Τπνπξγείν Σνπξηζηηθήο Αλάπηπμεο (ΤΣΑΝ), ζπζηάζεθε κε ην Ν.3270/2004 4 θαη ν ξφινο ηνπ έγθεηηαη ζηε ράξαμε ηεο ηνπξηζηηθήο πνιηηηθήο ηεο ρψξαο καο. ην άξζξν 2 ηνπ ελ ιφγσ λφκνπ, νξίδεηαη φηη ην ΤΣΑΝ επνπηεχεη ηνλ Διιεληθφ Οξγαληζκφ Σνπξηζκνχ (ΔΟΣ), ηνλ Οξγαληζκφ Σνπξηζηηθήο Δθπαίδεπζεο θαη Καηάξηηζεο (ΟΣΔΚ), ην Ξελνδνρεηαθφ Δπηκειεηήξην ηεο Διιάδνο (ΞΔΔ) θαζψο θαη ηελ αλψλπκε Δηαηξία Σνπξηζηηθήο Αλάπηπμεο (ΔΣΑ ΑΔ). ην ζρεδηαζκφ ηεο ηνπξηζηηθήο πνιηηηθήο ζπλδξάκεη θαη ην Δζληθφ πκβνχιην Σνπξηζκνχ, νη αξκνδηφηεηεο θαη ν ξφινο ηνπ νπνίνπ ζα αλαπηπρζνχλ πην θάησ. 1.1.β. Ελληνικός Οργανισμός Σουρισμού Ο ΔΟΣ απνηειεί ΝΠΓΓ θαη ε κείδσλ αξκνδηφηεηά ηνπ είλαη ε πινπνίεζε ηεο ηνπξηζηηθήο πνιηηηθήο, φπσο απηή δηακνξθψλεηαη απφ ην ΤΣΑΝ, αιιά θαη ε πξνψζεζε ηεο ηνπξηζηηθήο πξνβνιήο ηεο Διιάδαο. Ο Ν. 2160/1993 5 θαη ην ΠΓ.343/2001 6 πεξηγξάθνπλ ηελ απνζηνιή ηνπ ΔΟΣ θαζψο θαη ηε δηάξζξσζή ηνπ. 4 ΦΔΚ 187/Α/11.10.2004 5 ΦΔΚ 118/Α/19.7.1993 6 ΦΔΚ 231/Α/11.10.2001 14

1.1.γ. Εθνικό υμβούλιο Σουρισμού ηηο ζπλέξγεηεο πνπ αλαπηχζζνληαη απφ ην δεκφζην ηνκέα ηνπ ηνπξηζκνχ ζπγθαηαιέγεηαη ην Δζληθφ πκβνχιην Σνπξηζκνχ (ΔΣ), φξγαλν κε ζπκβνπιεπηηθφ ραξαθηήξα. Απνηειείηαη απφ εθπξνζψπνπο ηνπ Τπνπξγείνπ Σνπξηζηηθήο Αλάπηπμεο, ηνπ ΔΟΣ θαη θνξέσλ πνπ δξαζηεξηνπνηνχληαη ζηνλ ηνπξηζηηθφ θιάδν, θαζψο θαη απφ πξνζσπηθφηεηεο πνπ ζπκβάιινπλ κε νπνηνλδήπνηε ηξφπν ζηελ πνηνηηθή αλαβάζκηζε ηνπ ηνπξηζκνχ ζηε ρψξα καο. πληζηά ηελ θπξηφηεξε κνξθή ζχκπξαμεο δεκφζησλ θαη ηδησηηθψλ θνξέσλ ηνπξηζκνχ θαη σο ζθνπφ έρεη ηελ ππνβνιή εηζεγήζεσλ θαη γλσκψλ ζηνλ Τπνπξγφ Σνπξηζηηθήο Αλάπηπμεο γηα κηα ζεηξά ζεκάησλ πνπ αθνξνχλ ζηνλ ηνπξηζηηθφ ηνκέα (άξζξα 24 θαη 25 ηνπ Ν. 2636/1998, άξζξν 6 ηνπ Ν.3270/2004). Πξφθεηηαη νπζηαζηηθά γηα ηελ χπαηε ζπκβνπιεπηηθή αξρή ζηνλ ηνπξηζηηθφ θιάδν, αλαβίσζε ηξφπνλ ηηλά ηνπ πξνπνιεκηθνχ Αλψηαηνπ πκβνπιίνπ Σνπξηζκνχ, θαζψο ζηηο εξγαζίεο ηνπ ιακβάλνπλ κέξνο δηα ησλ αξκνδίσλ εθπξνζψπσλ ηνπο νη ζεκαληηθφηεξνη δεκφζηνη θαη ηδησηηθνί θνξείο, πνπ δξαζηεξηνπνηνχληαη ζηνλ ηνκέα ηνπ ηνπξηζκνχ. Ζ πξφδειε αληηπξνζσπεπηηθφηεηα ζηε ζηειέρσζή ηνπ ην θαζηζηά άηππν «Κνηλνβνχιην ηνπ Σνπξηζκνχ», κηα δπλεηηθά πνιχηηκε δεμακελή ζθέςεο γηα ηνλ ειιεληθφ ηνπξηζκφ. Παξφι απηά, ην ΔΣ δελ επηδξά θαηαιπηηθά ζηα ηνπξηζηηθά πξάγκαηα. Ο ζπκβνπιεπηηθφο ηνπ ραξαθηήξαο θαη ε πνιπκειήο ζχλζεζή ηνπ ην θαζηζηνχλ βξαδπθίλεην, θαηαδηθάδνληάο ην λα δηαδξακαηίδεη έλα δεπηεξεχνληα ξφιν. Δμάιινπ, ην γεγνλφο φηη δε ζπγθαιείηαη αλά ηαθηά ρξνληθά δηαζηήκαηα έρεη σο ζπλέπεηα λα πεξηπίπηεη ζε αδξάλεηα θαη λα πεξηζσξηνπνηείηαη ζεζκηθά. Ζ ιεηηνπξγία ηνπ επηθεληξψλεηαη ζηελ θαηαγξαθή ησλ απφςεσλ ησλ πνιπάξηζκσλ κειψλ ηνπ επί δεηεκάησλ πνπ άπηνληαη ηνπ ηνπξηζκνχ θαη ζηελ ππνβνιή εηζεγήζεσλ πξνο ηνλ αξκφδην Τπνπξγφ, νη νπνίεο, σζηφζν, δε δεζκεχνπλ ηε δηακνξθνχκελε θπβεξλεηηθή πνιηηηθή ζηνλ ηνπξηζηηθφ ηνκέα 7. 7 Ράπηεο Υαξάιακπνο, «Σπλέξγεηεο ζην πιαίζην επηηξνπώλ». Αλδξίηζνπ Μαξία, Μεηξάθε Διέλε, Ράπηεο Υαξάιακπνο «Τν λέν δηαξζξσηηθό ζρήκα ηνπ Γεκόζηνπ Τνκέα ζηνλ Τνπξηζκό (2004) - Πιενλεθηήκαηα θαη Αδπλακίεο», Δζληθή ρνιή Γεκφζηαο Γηνίθεζεο, Αζήλα, 2006, ζει.51. 15

1.2. ουηδία Όπσο ζηελ Διιάδα, έηζη θαη ζηε νπεδία, δχν είλαη νη θχξηνη θνξείο ζρεδηαζκνχ θαη άζθεζεο ηνπξηζηηθήο πνιηηηθήο: ην Τπνπξγείν Βηνκεραλίαο, Δλέξγεηαο θαη πγθνηλσληψλ (Näringsdepartementet) θαη ν εθηειεζηηθφο ηνπ βξαρίνλαο, ε εηαηξία VisitSweden. Ο NUTEK είλαη κία επηπιένλ θξαηηθή αξρή, επηθνξηηζκέλε κε ηελ ηνπξηζηηθή αλάπηπμε, ν ξφινο ηεο νπνίαο ζα αλαιπζεί πην θάησ. Αληίζηνηρν ζεζκφ κε ην ειιεληθφ Δζληθφ πκβνχιην Σνπξηζκνχ απνηειεί ε NSU, πεξηγξαθή ηεο νπνίαο ζα αθνινπζήζεη επίζεο ζηε ζπλέρεηα. 1.2.α. Τπουργείο Βιομηχανίας, Ενέργειας και υγκοινωνιών (Näringsdepartementet) ηε νπεδία, ζε αληίζεζε κε ηελ Διιάδα, δελ πθίζηαηαη μερσξηζηφ Τπνπξγείν Σνπξηζηηθήο Αλάπηπμεο. Αληηζέησο, αξκφδην ππνπξγείν γηα ζέκαηα ηνπξηζκνχ είλαη ην Τπνπξγείν Βηνκεραλίαο, Δλέξγεηαο θαη πγθνηλσληψλ. ην πεδίν αξκνδηφηεηαο ηνπ ελ ιφγσ ππνπξγείνπ, εθηφο απφ ηα ζέκαηα πνπ άπηνληαη ηεο ηνπξηζηηθήο αλάπηπμεο, εκπίπηεη ε πνιηηηθή ζε ζέκαηα ειεθηξνληθήο επηθνηλσλίαο, ηα δεηήκαηα ελεξγεηαθήο πνιηηηθήο, ν ηνκέαο ηεο έξεπλαο θαη ηεο αλάπηπμεο, ε πεξηθεξεηαθή αλάπηπμε, ε πξνψζεζε ησλ λέσλ ηερλνινγηψλ θαζψο θαη ε πνιηηηθή πνπ αθνξά ζηηο ζπγθνηλσλίεο θαη ζηηο ππνδνκέο ηεο ρψξαο 8. 1.2.β. Ο θεσμός VisitSweden ηε νπεδία, ν αληίζηνηρνο ζεζκφο ηνπ ΔΟΣ είλαη ε εηαηξία VisitSweden. Απνζηνιή ηεο ελ ιφγσ εηαηξίαο είλαη ε πξνβνιή ηεο νπεδίαο σο ηνπξηζηηθνχ πξννξηζκνχ ζε παγθφζκην επίπεδν, κε ζθνπφ ηελ πξνζέιθπζε πεξηζζφηεξσλ ηνπξηζηψλ. 8 Förordning (1996:1515) med instruktion för Regeringskansliet (Καλνληζηηθφ δηάηαγκα 1996:1515 κε νδεγίεο γηα ην Τπνπξγηθφ πκβνχιην) 16

Ζ αχμεζε ηνπ ηνπξηζκνχ ζα επηθέξεη θαιχηεξεο ζπλζήθεο ζηελ ηνπξηζηηθή αγνξά ηεο νπεδίαο, ε νπνία απηή ηε ζηηγκή αληηπξνζσπεχεη ην 2,94% ηνπ Αθαζάξηζηνπ Δγρψξηνπ Πξντφληνο ηεο, ν θχθινο εξγαζηψλ ηεο απνηηκάηαη ζε 215,5 δηζεθαηνκκχξηα ζνπεδηθέο θνξψλεο εηεζηψο θαη απαζρνιεί 151.000 άηνκα 9. Ζ εηαηξία VisitSweden είλαη ΝΠΗΓ, ην νπνίν ηδξχζεθε ην 1995. Σν 50% ησλ κεηνρψλ ηεο αλήθνπλ ζην ζνπεδηθφ Γεκφζην (κέζσ ηνπ Τπνπξγείνπ Βηνκεραλίαο, Δλέξγεηαο θαη πγθνηλσληψλ) θαη ην ππφινηπν 50% ζηελ εηαηξία Svensk Turism AB, ε νπνία εθπξνζσπεί ηδησηηθνχο θνξείο ηνπξηζκνχ. Ζ απνζηνιή ηεο VisitSweden είλαη δηηηή: α) λα πξνσζήζεη ην trade mark ηεο νπεδίαο ζε παγθφζκην επίπεδν, κε ηε ζπλεξγαζία ησλ ππνινίπσλ εκπιεθνκέλσλ θνξέσλ ζηε NSU, β) ην κάξθεηηλγθ ζνπεδηθψλ πξννξηζκψλ θαη εκπεηξηψλ ζην εμσηεξηθφ 10. 1.2.γ. NUTEK Ο ΝUTEK θαη ε VisitSweden έρνπλ έλα θνηλφ ζθνπφ: «Ζ νπεδία πξέπεη λα απνηειέζεη έλαλ ειθπζηηθφ ηνπξηζηηθφ πξννξηζκφ θαη λα ραξαθηεξίδεηαη απφ κία καθξνρξφληα αληαγσληζηηθή ηνπξηζηηθή αγνξά, ε νπνία ζα ζπληειέζεη ζηε βηψζηκε αλάπηπμε θαη ζηελ απμεκέλε απαζρφιεζε ζε φιεο ηηο πεξηνρέο ηεο ρψξαο» 11. Ο ΝUTEK ηδξχζεθε ην 1991 θαη ζχκθσλα κε ην άξζξν 1 ηνπ δηαηάγκαηνο πνπ ηνλ δηέπεη 12, έρεη σο απνζηνιή λα πξναγάγεη ηελ αεηθφξν πεξηθεξεηαθή αλάπηπμε, ζπκβνπιεχνληαο ηελ Κπβέξλεζε ζε ζέκαηα πνπ άπηνληαη ησλ αξκνδηνηήησλ ηνπ. Δηδηθφηεξα, ζην άξζξν 6 1 νξίδεηαη φηη ν ΝUTEK επηθνξηίδεηαη κε ηελ ηήξεζε επίζεκσλ ζηαηηζηηθψλ ζηνηρείσλ θαζψο θαη κε ηελ αλάιπζε ησλ ζηαηηζηηθψλ δεδνκέλσλ πνπ ζρεηίδνληαη κε ηνλ ηνπξηζκφ. Ζ παξάγξαθνο 3 ηνπ ίδηνπ άξζξνπ πξνβιέπεη ηε ζπλεξγαζία ηνπ ΝUTEK κε ην θξάηνο, ηα πεξηθεξεηαθά φξγαλα, ηνπο δήκνπο θαη ηνπο εθπξνζψπνπο ηνπ ηνπξηζηηθνχ θιάδνπ, πξνθεηκέλνπ λα εληζρπζεί ε ηνπξηζηηθή αλάπηπμε. 9 ΝUTEK, ηνηρεία γηα ην ζνπεδηθφ ηνπξηζκφ, έθδνζε 2008. Πξφζβαζε ζηηο 25 Ηνπιίνπ 2008, ψξα 19:15. 10 Δπίζεκνο ηζηνηφπνο ηεο VisitSweden. Πξφζβαζε ηελ 30 επηεκβξίνπ 2008, 15:51. 11 Δπίζεκνο ηζηνηφπνο ΝUTEK.. Πξφζβαζε ηελ 30 επηεκβξίνπ 2008, 16:25. 12 Förordning (2000:1178) 17

Ο ΝUTEK ινηπφλ ιεηηνπξγεί σο εζληθή ζηαηηζηηθή ππεξεζία ελψ παξάιιεια ζπλεξγάδεηαη κε ην ζνπεδηθφ θξάηνο θαη ηδίσο κε ην Τπνπξγείν Βηνκεραλίαο, Δλέξγεηαο θαη πγθνηλσληψλ φζνλ αθνξά ζηα ζέκαηα πνπ άπηνληαη ηεο ηνπξηζηηθήο αλάπηπμεο. Αληίζηνηρνο ειιεληθφο ζεζκφο δελ πθίζηαηαη. ηελ Διιάδα, ε ΔΤΔ έρεη επηθνξηηζηεί κε ηελ ηήξεζε ζηαηηζηηθψλ ζηνηρείσλ θαη ην Τπνπξγείν Αλάπηπμεο ζε ζπλεξγαζία κε ην ΤΣΑΝ έρεη αλαιάβεη ηελ πξνψζεζε ηεο ηνπξηζηηθήο αλάπηπμεο. 1.2.δ. Ο θεσμός NSU Ο ζεζκφο NSU (Nämnden för Sverigefrämjande i Utlandet) δεκηνπξγήζεθε ην 1995 θαη ε κεηάθξαζε ηνπ αξθηηθφιεμνπ ζεκαίλεη «Δπηηξνπή γηα ηελ Πξνψζεζε ηεο νπεδίαο ζην Δμσηεξηθφ». Ζ NSU απνηειεί έλα forum δηαιφγνπ, ζχζθεςεο θαη ζπλεξγαζίαο, κε ζηφρν ηελ ηζρπξνπνίεζε ηνπ πξνθίι ηεο νπεδίαο 13. Πξφεδξνο ηεο NSU είλαη ν πξντζηάκελνο ηεο δηεχζπλζεο Πξνψζεζεο ηεο νπεδίαο, ηνπ νπεδηθνχ Δκπνξίνπ θαη ηεο Δληαίαο Δπξσπατθήο Αγνξάο ηνπ Τπνπξγείνπ Δμσηεξηθψλ ηεο νπεδίαο. ηα ππφινηπα κέιε ηεο Δπηηξνπήο ζπγθαηαιέγεηαη ν πξφεδξνο ηνπ πκβνπιίνπ Πξνψζεζεο Δμαγσγψλ (Exportrådet) 14, ν πξφεδξνο ηνπ Invest in Sweden Agency (ΗSA) 15, ν πξφεδξνο ηνπ νπεδηθνχ Ηλζηηηνχηνπ, ν πξφεδξνο ηεο VisitSweden, ν πξντζηάκελνο ηεο δηεχζπλζεο Σχπνπ, Πιεξνθνξηψλ θαη Δπηθνηλσλίαο ηνπ Τπνπξγείνπ Δμσηεξηθψλ, ν πξντζηάκελνο ηεο δηεχζπλζεο Έξεπλαο, Καηλνηνκίαο θαη Βηνκεραληθήο Αλάπηπμεο ηνπ Τπνπξγείνπ Βηνκεραλίαο, Δλέξγεηαο θαη πγθνηλσληψλ θαζψο θαη ν ππεχζπλνο ζπληνληζκνχ ησλ δηεπζχλζεσλ γηα ην εκπφξην θαη ηελ πξνψζεζε επελδχζεσλ ηνπ Τπνπξγείνπ Δμσηεξηθψλ. Ζ NSU εθπξνζσπεί ηνπο θξαηηθνχο θαη εκηθξαηηθνχο θνξείο πνπ εκπιέθνληαη ζηελ πξνψζεζε ηεο εηθφλαο ηεο νπεδίαο, απνηειψληαο έλα βήκα δηαιφγνπ γηα ηελ 13 Δπίζεκνο ηζηνηφπνο ζνπεδηθήο Κπβέξλεζεο. Πξφζβαζε ηελ 8 Οθησβξίνπ 2008, 16:38. 14 Αληίζηνηρνο ειιεληθφο ζεζκφο είλαη ν ΟΠΔ (Διιεληθφο Οξγαληζκφο Δμσηεξηθνχ Δκπνξίνπ). 15 Αξρή επνπηεπφκελε απφ ην Τπνπξγείν Δμσηεξηθψλ, απνζηνιή ηεο νπνίαο είλαη ε πξνζέιθπζε Άκεζσλ Ξέλσλ Δπελδχζεσλ (ΑΞΔ) ζηε νπεδία. Αληίζηνηρνο ειιεληθφο ζεζκφο είλαη ην Invest in Greece Agency (ΔΛΚΔ). 18

επεμεξγαζία ζηξαηεγηθψλ ζρεδίσλ θαη πνιηηηθψλ. Δηδηθφηεξα ν ζθνπφο ηεο NSU ζπλίζηαηαη ζηε δεκηνπξγία ελδηαθέξνληνο, εκπηζηνζχλεο θαη goodwill γηα ηε νπεδία, πξνθεηκέλνπ ε νπεδία λα γίλεηαη αληηιεπηή σο: Αμηφπηζηνο εηαίξνο θαη ζπλεξγάηεο Διθπζηηθή αγνξά γηα ΑΞΔ Διθπζηηθφο ηαμηδησηηθφο πξννξηζκφο, ν νπνίνο είλαη ζε ζέζε λα πξνζθέξεη επνηθνδνκεηηθέο εκπεηξίεο ζηνλ επηζθέπηε Κξάηνο-πξσηνπφξνο ζε ζέκαηα πςειήο ηερλνινγίαο, έξεπλαο θαη αλάπηπμεο Δπηζπκεηή ρψξα γηα εξγαζία, ζπνπδέο θαη έξεπλα Πξσηνζηάηεο ζε ζέκαηα αξρηηεθηνληθήο, ζρεκαηνπνίεζεο θαη design Γεκηνπξγηθή ρψξα πνιηηηζκνχ Ζ NSU ζπλεδξηάδεη δχν έσο ηέζζεξηο θνξέο αλά έηνο. Γηαζέηεη, κάιηζηα, δηθή ηεο ηζηνζειίδα 16, ηελ νπνία δηαρεηξίδεηαη ην νπεδηθφ Ηλζηηηνχην. 1.3. Ιστορική αναδρομή των φορέων Γηα ηελ θαιχηεξε θαη πιεξέζηεξε θαηαλφεζε ηνπ ξφινπ πνπ θαινχληαη λα επηηειέζνπλ νη εκπιεθφκελνη ζην ζρεδηαζκφ θαη ηελ πινπνίεζε ηεο ηνπξηζηηθήο πνιηηηθήο θνξείο ησλ ππφ εμέηαζε θξαηψλ, θξίλεηαη ζθφπηκε ε παξάζεζε κίαο ζχληνκεο ηζηνξηθήο αλαδξνκήο. 1.3.α. ύντομη αναφορά στον ΕΟΣ Οη πξψηεο ζθέςεηο θαη πξνβιεκαηηζκνί γηα ηελ πην ζπγθξνηεκέλε αληηκεηψπηζε ηνπ πξνβιήκαηνο ηεο καδηθήο θαη νξγαλσκέλεο ππνδνρήο θαη θηινμελίαο μέλσλ πεξηεγεηψλ θαη επηζθεπηψλ είραλ σο έλαπζκά ηνπο δχν γεγνλφηα: ηε δηελέξγεηα δηαθφξσλ εθζέζεσλ θαη ηδηαίηεξα ησλ Οιπκπίσλ ή Οιπκπηάδσλ, φπσο 16 www.sweden.se 19

νλνκάζηεθαλ νη Δθζέζεηο ηνπ Δπάγγεινπ Εάππα ηα έηε 1859, 1870 θαη 1875 17 πνπ ζηφρεπαλ θπξίσο ζηελ εζσηεξηθή εζληθή αθχπληζε, θαζψο θαη ηελ απφθαζε γηα ηελ αλαβίσζε ησλ Οιπκπηαθψλ Αγψλσλ ζηελ Αζήλα ην 1896 18. Σν 1914, δεκηνπξγείηαη ην Γξαθείν Ξέλσλ θαη Δθζέζεσλ 19, ππαγφκελν ζηελ αξκνδηφηεηα ηνπ Τπνπξγείνπ Δζληθήο Οηθνλνκίαο 20. Αλ θαη απνηειεί ηελ πξψηε θξαηηθά νξγαλσκέλε παξέκβαζε γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηνπ πεξηεγεηηζκνχ, δελ κπνξεί λα ραξαθηεξηζζεί σο κηα ζπγθξνηεκέλε πνιηηηθή ηνπξηζκνχ. Σν 1922 ε Τπεξεζία Ξέλσλ θαη Δθζέζεσλ 21, ε νπνία απνηειεί κεηεμέιημε ηνπ παιαηφηεξνπ Γξαθείνπ Ξέλσλ θαη Δθζέζεσλ (ππφ ηελ επνπηεία πάιη ηνπ Τπνπξγείνπ Δζληθήο Οηθνλνκίαο), θαζνξίδεη σο επηκέξνπο ζηφρνπο ηελ πξνζέιθπζε, ηε δηακνλή θαη ηελ παξάηαζε ηεο δηακνλήο μέλσλ ζηελ Διιάδα, ηε δηνξγάλσζε εκπνξηθψλ εθζέζεσλ θαη ηε ζπκκεηνρή ηεο ρψξαο ζηηο δηεζλείο εκπνξηθέο εθζέζεηο γηα ηελ αλάπηπμε θαη δηαθήκηζε θάζε θιάδνπ ηεο εζληθήο παξαγσγήο. Γηα ηελ επίηεπμε ηεο πξνζέιθπζεο ησλ μέλσλ, ε ελ ιφγσ Τπεξεζία κεξηκλά γηα ηα κέζα άθημεο θαη θπθινθνξίαο ησλ μέλσλ ζηελ Διιάδα, επνπηεχεη ηε ιεηηνπξγία θαη ειέγρεη ηα ηηκνιφγηα ησλ μελνδνρείσλ θαη ησλ εζηηαηνξίσλ (ηδίσο εθείλσλ φπνπ ζπρλάδνπλ νη μέλνη), δίλεη πηζηνπνηεηηθά θαιήο ιεηηνπξγίαο, εθδίδεη άδεηεο έλαξμεο ηεο δξαζηεξηφηεηάο ηνπο θαη πξνθαιεί ηελ παξνρή επθνιηψλ απφ ηελ Κπβέξλεζε γηα ηελ ίδξπζε μελνδνρείσλ θνληά ζε αμηνζέαηα ή αξραηνινγηθνχο ρψξνπο. Ζ Τπεξεζία Ξέλσλ θαη Δθζέζεσλ δηνηθείηαη απφ επηακειέο Γ 22. 17 Ο ζεζκφο ησλ Οιπκπίσλ. Πξφζβαζε ηελ 24 επηεκβξίνπ 2008, 13:29. 18 Οη πξψηεο ζθέςεηο θαη πξνβιεκαηηζκνί γηα ηελ νξγαλσκέλε αληηκεηψπηζε ηεο αλαςπρήο ηεο αζηηθήο ηάμεο, πνπ είραλ νδεγήζεη ζηελ ίδξπζε ηνπ «Πνδειαηηθνχ πιιφγνπ» ην 1895 επεξεάζηεθαλ ηα κέγηζηα απφ ηελ αλαβίσζε ησλ Οιπκπηαθψλ Αγψλσλ θαη νδήγεζαλ ζηε κεηεμέιημε ηνπ ζπιιφγνπ απηνχ ζηνλ «Όκηιν Δθδξνκέσλ» ην 1910 θαη ζηελ «Δηαηξεία Φηινμελψλ» ην 1914. (Εαραξάηνο Γεξάζηκνο, «Τνπξηζηηθή Πνιηηηθή», Δγρεηξίδην γηα ηελ ΔΓΓ, Αζήλα, 2007, ζει.68) 19 Σνπ νπνίνπ ε νξγάλσζε θαη ιεηηνπξγία ξπζκίζηεθαλ απφ ην Ν.1698/1919 (Σζεηζέθνο Φίιηππνο Π., «Τν Γίθαην ηνπ Τνπξηζκνύ», Σππνγξαθείν Διέλεο Λπκπεξνπνχινπ, Αζήλα, 1976, ζει.250. 20 Οη πξoζπάζεηεο ηεο ηδησηηθήο πξσηνβνπιίαο λα ηδξχζεη θνξέα πξνψζεζεο θαη ξχζκηζεο ηνπ πεξηεγεηηζκνχ είραλ απνηχρεη. Ο Ν.Λέθθαο αλαθέξεη επί ηνπ ζέκαηνο: «Αη απνηπρίαη απηαί ήγαγνλ εηο ηελ ελ έηεη 1914 ίδξπζηλ ηεο θξαηηθήο ππεξεζίαο πξνζειεύζεσο μέλσλ Αιιά θαη δελ ήην δπλαηόλ λα γίλε άιισο, Μεηά ηελ απνηπρίαλ ηόζσλ ηδησηηθώλ πξνζπαζεηώλ ζα απνηειεί καηαίαλ απώιεηαλ ρξόλνπ πάζα πεξαηηέξσ επί ηεο ηδησηηθήο κόλν πξσηνβνπιίαο εδξαδνκέλε πξνζπάζεηα» (Εαραξάηνο Γεξάζηκνο, «Τνπξηζηηθή Πνιηηηθή», Δγρεηξίδην γηα ηελ Δζληθή ρνιή Γεκφζηαο Γηνίθεζεο, Αζήλα, 2007, ζει.72) 21 Με ην άξζξν 217 ηνπ ΒΓ ηεο 2/17-2-1922 22 Σζεηζέθνο Φίιηππνο Π., «Τν Γίθαην ηνπ Τνπξηζκνύ», Σππνγξαθείν Διέλεο Λπκπεξνπνχινπ, Αζήλα, 1976, ζει.251-252. 20

Με ην Ν. 4337/1929 23 ηδξχεηαη γηα πξψηε θνξά έλαο νξγαληζκφο ηνπξηζκνχ κε ηελ νλνκαζία Διιεληθφο Οξγαληζκφο Σνπξηζκνχ (ΔΟΣ), ν νπνίνο ιεηηνπξγεί σο ΝΠΓΓ. Αλάκεζα ζηηο αξκνδηφηεηέο ηνπ ζπγθαηαιέγεηαη ε ρνξήγεζε πηζηνπνηεηηθψλ θαιήο ιεηηνπξγίαο μελνδνρείσλ, ε θαηαγγειία ζηηο αξρέο ησλ μελνδνρείσλ πνπ δε ζπκκνξθψλνληαη κε ηηο ζρεηηθέο δηαηάμεηο, αιιά θαη ε επνπηεία ησλ θιηλακαμψλ, ησλ ζηδεξνδξφκσλ θαη ησλ αηκνπινίσλ 24. Με ην άξζξν 1 1 ηνπ Ν. 6450/1935 ζπζηήλεηαη Αλψηαην πκβνχιην Σνπξηζκνχ (ΑΣ), πνπ απνζθνπεί ζην ζπληνληζκφ ησλ ελεξγεηψλ γηα ηελ πξναγσγή ηνπ ηνπξηζκνχ, ζηε ράξαμε ηεο αθνινπζεηέαο ηνπξηζηηθήο πνιηηηθήο θαη ζηελ εθπφλεζε ηνπ πξνγξάκκαηνο ελέξγεηαο ηνπ ΔΟΣ. Βάζεη ηνπ άξζξνπ 3 ηνπ σο άλσ λφκνπ, ν ΑΣ είλαη ΝΠΓΓ θαη επνπηεχεπηαη απφ ηνλ Τπνπξγφ Δζληθήο Οηθνλνκίαο. Ζ ιεηηνπξγία ηνπ ΑΣ έκειιε λα είλαη βξαρχβηα, θαζψο ην άξζξν 2 ηνπ Α.Ν. ηεο 16/19-11-1935 ην θαηαξγεί. Σν 1936, θαηαξγείηαη θαη ν ΔΟΣ θαη νη αξκνδηφηεηέο ηνπ κεηαβηβάδνληαη ζην λενζχζηαην Τθππνπξγείν Σχπνπ θαη Σνπξηζκνχ 25, αιιά ν πφιεκνο δηαθφπηεη απφηνκα ηε ζεζκηθή θαη δηνηθεηηθή ηνπ αλάπηπμε. Σν 1941, ε Ννκνζεηηθή Πξάμε 1/1941 θαηαξγεί ην Τθππνπξγείν Σχπνπ θαη Σνπξηζκνχ θαη νη αλαθεξφκελεο ζηνλ ηνπξηζκφ αξκνδηφηεηεο ηνπ Τθππνπξγείνπ πεξηέξρνληαη ζηε δηθαηνδνζία ηνπ Τπνπξγείνπ Δζληθήο Οηθνλνκίαο 26. Με ηνλ Α.Ν. ηεο 12.6.1935 27 ηδξχεηαη ην Ξελνδνρεηαθφ Δπηκειεηήξην Διιάδνο (ΞΔΔ) σο ΝΠΓΓ, ζην νπνίν εληάζζνληαη φιεο νη επηρεηξήζεηο πξνζθνξάο θαηαιπκάησλ θαη εζηίαζεο 28. Σν 1945 ζπζηήλεηαη ε Γεληθή Γξακκαηεία Σνπξηζκνχ 29, ππαγφκελε ζηνλ Πξφεδξν ηεο Κπβέξλεζεο, ε νπνία φκσο ζχληνκα θαηαξγείηαη 30 θαη νη αξκνδηφηεηέο ηεο κεηαβηβάδνληαη ζηνλ ΔΟΣ 31. Ο ηειεπηαίνο αλαζπζηήλεηαη θαη 23 ΦΔΚ 285/Α/16.8.1929 24 Ό.π. Σζεηζέθνο 25 Α.Ν. 45 ηεο 29/31 Απγνχζηνπ 1936 «Πεξί ζπζηάζεσο Τθππνπξγείνπ Σχπνπ θαη Σνπξηζκνχ (ΦΔΚ 379/Α/31.08.1936) 26 ΝΓ. 19/1941 27 ΦΔΚ 287/Α/26.6.1935 28 Ο «Οξγαληζκφο Παλειιελίνπ Δλψζεσο Σνπξηζηηθψλ Ξελνδνρείσλ» κεηνλνκάζζεθε αξρηθά ζε «Δπαγγεικαηηθφλ Δπηκειεηήξηνλ Σνπξηζηηθψλ Ξελνδνρείσλ» κε ην άξζξν 19 ΑΝ 16/19.11.1935 θαη ζηε ζπλέρεηα κεηνλνκάζζεθε ζε «Δπηκειεηήξηνλ Σνπξηζηηθψλ Ξελνδνρείσλ ηεο Διιάδνο» κε ην άξζξν 1 ΝΓ 866/1941, κεηνλνκάζζεθε δε αθνινχζσο ζε «Ξελνδνρεηαθφλ Δπηκειεηήξηνλ ηεο Διιάδνο» κε ην άξζξν 1 ΒΓ 17/30.11.1946 (Σξάπεδα Ννκηθψλ Πιεξνθνξηψλ Γηθεγνξηθνχ πιιφγνπ Αζελψλ). 29 Α.Ν. 588/1945. Με ηνλ ίδην λφκν επαλαζπζηάζεθε ην Αλψηαην πκβνχιην Σνπξηζκνχ. 30 Με ηνλ ΑΝ 1565/1950, ν νπνίνο θπξψζεθε κε ην Ν. 1624/1951 31 Βελεηζαλνπνχινπ Μάξσ Γ., «Η θξαηηθή ζπκβνιή ζηνλ ηνπξηζκό. Δλαιιαθηηθέο κνξθέο ηνπξηζκνύ. Ιζηνξηθή εμέιημε-ζεζκηθό πιαίζην», Δθδνηηθφο Οίθνο Interbooks, Αζήλα, 2006, ζει.85. 21

επαλαιεηηνπξγεί κε ηνλ Α.Ν. 1565/1950 32 (πνπ θπξψζεθε κε ην Ν. 1624/1951 33 ), απνθηψληαο ηε ζεκεξηλή, πεξίπνπ, ιεηηνπξγηθή θαη νξγαλσηηθή δνκή 34 σο απηνηειέο ΝΠΓΓ, χζηεξα απφ ηελ θαηάξγεζε ηφζν ηεο Γεληθήο Γξακκαηείαο Σνπξηζκνχ φζν θαη ηνπ Αλψηαηνπ πκβνπιίνπ Σνπξηζκνχ 35. Ο ΔΟΣ, σο ΝΠΓΓ, ηίζεηαη ππφ θξαηηθή επνπηεία, ε νπνία εθθξάδεηαη κε ηελ ππαγσγή ηνπ ζε δηάθνξαπαξαγσγηθά θπξίσο- ππνπξγεία επί 45 ρξφληα. Όπσο ραξαθηεξηζηηθά αλαθέξεη ν Γεξάζηκνο Εαραξάηνο 36, ε επαλίδξπζε ηνπ ΔΟΣ ην 1951 ζπρλά ιαλζαζκέλα εθιακβάλεηαη σο αξρηθφο ρξφλνο ίδξπζεο θαη αθεηεξία ιεηηνπξγίαο ηνπ ΔΟΣ. Απηφ απνξξέεη θπξίσο απφ έιιεηςε κλήκεο γηα ηε δηαρξνληθή εμέιημε ησλ δεδνκέλσλ ηεο ηνπξηζηηθήο πνιηηηθή ζηελ Διιάδα 37. Δλ νιίγνηο, ν ΔΟΣ, απφ ηελ επνρή ηνπ Μεζνπνιέκνπ (1929) θαζίζηαηαη ζεζκηθφο εθθξαζηήο ηεο ηνπξηζηηθήο πνιηηηθήο, κε θχξην ηνκέα επζχλεο ηελ πξνζέιθπζε θαη ηε δηαζθάιηζε ησλ φξσλ παξακνλήο ζηε ρψξα ησλ μέλσλ πεξηεγεηψλ θαη επηζθεπηψλ, θαιχπηνληαο ζπλ ησ ρξφλσ φινπο ηνπο θιάδνπο, ππεξεζίεο θαη πξντφληα ηνπ ηνπξηζηηθνχ θιάδνπ. Ο ΔΟΣ δηαηεξεί ηελ πξσηνθαζεδξία ζηε δηακφξθσζε ηεο θξαηηθήο παξέκβαζεο ζηνλ ηνπξηζκφ κέρξη ην 1989, φηαλ ζπζηήλεηαη κε ην Ν. 1835/1989 38 γηα πξψηε θνξά ζηελ Διιάδα Τπνπξγείν Σνπξηζκνχ 39. Δπηιέγεηαη ηφηε ε ππαγσγή ησλ δεηεκάησλ ηνπ ηνπξηζηηθνχ θιάδνπ ζηνλ πςειφηεξν δπλαηφ βαζκφ πνιηηηθήο εμνπζίαο θαη πξαθηηθήο πνπ ιακβάλεη ηε κνξθή απηνηεινχο ππνπξγείνπ. Μεηά απφ κηα εηθνζαεηία, πεξίπνπ, δηαδνρηθψλ αιιαγψλ ζην δεκφζην ηνκέα ηνπ ηνπξηζκνχ αλαθνξηθά κε ηνλ ηχπν ηεο θξαηηθήο παξέκβαζεο θαη ηηο αξκνδηφηεηεο πνπ απηή ζα πεξηθιείεη, ην Μάξηην ηνπ 2004 ε αιιαγή ζε θπβεξλεηηθφ επίπεδν δξνκνινγεί αλαθαηαηάμεηο ζηε κνξθή ηεο θξαηηθήο παξέκβαζεο ζηνλ ηνπξηζκφ κε ηελ εθ λένπ 32 ΦΔΚ 255/Α/1950 33 ΦΔΚ 7/Α/1951 34 Σελ επνρή εθείλε, ν ΔΟΣ επνπηεπφηαλ απφ ηνλ Τπνπξγφ ηεο Πξνεδξίαο ηεο Κπβεξλήζεσο θαη δηνηθείην απφ πκβνχιην, ζην νπνίν κεηείρε θαη ν Γεληθφο Γξακκαηέαο ηνπ Οξγαληζκνχ σο εηζεγεηήο ησλ ζεκάησλ Σνλ ΔΟΣ απάξηηδαλ δηεπζχλζεηο θαη γξαθεία Γηεζλψλ ρέζεσλ, Οξγάλσζεο θαη Πξνβνιήο, Δθκεηάιιεπζεο Σνπξηζηηθψλ Δγθαηαζηάζεσλ, Δπνπηείαο Ξελνδνρείσλ θαη Σνπξηζηηθψλ Δπηρεηξήζεσλ, Σχπνπ, Σνπξηζηηθψλ Δθδειψζεσλ, Φεζηηβάι Αζήλαο θ.ά. Δπηπιένλ, ζηελ Αζήλα ιεηηνπξγνχζαλ γξαθεία πιεξνθνξηψλ. (Σζεηζέθνο Φίιηππνο Π., «Τν Γίθαην ηνπ Τνπξηζκνύ», Σππνγξαθείν Διέλεο Λπκπεξνπνχινπ, Αζήλα, 1976, ζει. 13) 35 Ό.π Βελεηζαλνπνχινπ. 36 Εαραξάηνο Γεξάζηκνο, «Τνπξηζηηθή Πνιηηηθή», Δγρεηξίδην γηα ηελ Δζληθή ρνιή Γεκφζηαο Γηνίθεζεο, Αζήλα, 2007, ζει.72. 37 Ό.π Εαραξάηνο, ζει. 70. 38 ΦΔΚ 76/Α/14.3.1989 39 Οη αξκνδηφηεηεο ηνπ λενζχζηαηνπ Τπνπξγείνπ Σνπξηζκνχ θαζνξίζηεθαλ κε ην ΠΓ 207/1989 (ΦΔΚ 98/Α/1989). 22

ζχζηαζε ηνπ Τπνπξγείνπ Σνπξηζκνχ 40, ηξίηε θνξά απφ ην 1989, νπφηε θαη πξσηνζπζηάζεθε. Με ηνλ ηξφπν απηφ, αλαβαζκίδεηαη ε θξαηηθή παξέκβαζε ζην ρψξν ηνπ ηνπξηζκνχ ζε επίπεδν ππνπξγείνπ θαη ηθαλνπνηείηαη παξάιιεια έλα πάγην αίηεκα ηδησηηθψλ θνξέσλ ηνπ ηνπξηζηηθνχ θιάδνπ. Ζ λέα δηάξζξσζε ζην δεκφζην ηνκέα ηνπ ηνπξηζκνχ δεκηνπξγεί έλα δηπνιηθφ ζρήκα, κε ζεκεία αλαθνξάο απφ ηε κηα πιεπξά ην Τπνπξγείν Σνπξηζκνχ (πιένλ Σνπξηζηηθήο Αλάπηπμεο) θαη απφ ηελ άιιε ηνλ ΔΟΣ, ηνλ παιαηφηεξν ρξνληθά θξαηηθφ θνξέα αξκφδην γηα ζέκαηα ηνπξηζκνχ. ην λέν απηφ ηνπίν, ην Τπνπξγείν Σνπξηζηηθήο Αλάπηπμεο πξννξίδεηαη λα δηαδξακαηίζεη ξφιν επηηειηθφ, επηθεληξσκέλν ζηε ράξαμε θαη ην ζρεδηαζκφ ηεο ηνπξηζηηθήο πνιηηηθήο ηεο ρψξαο, ζπγθεληξψλνληαο πιείνλεο αξκνδηφηεηεο θαη ζπληνλίδνληαο δεηήκαηα ηνπ ηνπξηζηηθνχ θιάδνπ απφ θνηλνχ κε ζπλαξκφδηα ππνπξγεία. Ο ΔΟΣ, αληίζηξνθα, θαζίζηαηαη ν θχξηνο εθηειεζηηθφο βξαρίνλαο ηνπ Τπνπξγείνπ Σνπξηζηηθήο Αλάπηπμεο, θαζψο ελεξγνπνηείηαη πξνο ηελ θαηεχζπλζε ηεο εθαξκνγήο θαη ηεο πινπνίεζεο ηεο ζρεδηαδφκελεο ηνπξηζηηθήο πνιηηηθήο. Παξάιιεια, κεηεμειίζζεηαη ζε βαζηθφ θνξέα πξνβνιήο ηνπ ειιεληθνχ ηνπξηζκνχ, ελψ αλαθηά ζε πεξηθεξεηαθφ επίπεδν αξκνδηφηεηεο πνπ είραλ κεηαθεξζεί ζην παξειζφλ ζηηο θαηά ηφπνπο πεξηθέξεηεο 41. 1.3.β. ύντομη αναφορά στην ιστορία του VisitSweden Ζ ηζηνξηθή αλαθνξά ζηνπο ζρεηηθνχο κε ηνλ ηνπξηζκφ ζνπεδηθνχο ζεζκνχο θξίλεηαη απαξαίηεηε γηα ηελ θαηαλφεζε ηεο εμέιημήο ηνπο θαη ηελ επθνιφηεξε ζχγθξηζή ηνπο κε ηνπο αληίζηνηρνπο ειιεληθνχο ζεζκνχο. Σν 1902 ηδξχεηαη ν «χλδεζκνο Σνπξηζηηθήο Κίλεζεο» (Svenska Turisttrafikförbundet), ν νπνίνο απνηειείηαη απφ εθπξνζψπνπο ηνπ μελνδνρεηαθνχ, ζηδεξνδξνκηθνχ θαη εθνπιηζηηθνχ θιάδνπ. Ο ελ ιφγσ ζχλδεζκνο ζπλεξγάδεηαη κε ηε «νπεδηθή Έλσζε Σνπξηζκνχ» (Svenska Turistföreningen) 42 θαη έρεη σο ζθνπφ λα 40 Με ην Ν.3270/2004 ( ΦΔΚ 187/Α/11.10.2004) 41 Αλδξίηζνπ Μαξία, Μεηξάθε Διέλε, Ράπηεο Υαξάιακπνο «Τν λέν δηαξζξσηηθό ζρήκα ηνπ Γεκόζηνπ Τνκέα ζηνλ Τνπξηζκό (2004) - Πιενλεθηήκαηα θαη Αδπλακίεο», Δζληθή ρνιή Γεκφζηαο Γηνίθεζεο, Αζήλα, 2006, ζει. 5. 42 Ζ «νπεδηθή Έλσζε Σνπξηζκνχ» δεκηνπξγήζεθε ην 1885 θαηφπηλ πξσηνβνπιίαο κίαο νκάδαο θνηηεηψλ Γεσινγίαο ζηελ Οπςάια. ε ζχληνκν ρξνληθφ δηάζηεκα ε Έλσζε απέθηεζε πεξηζζφηεξα κέιε, επηθεληξσκέλα θπξίσο ζηνλ πνιηηηζηηθφ θαη θπζηνιαηξηθφ ηνπξηζκφ, θαη ραξαθηεξίζηεθε σο 23

θαηαζηήζεη γλσζηή ηε νπεδία ζην εμσηεξηθφ. Σν 1976, ηδξχεηαη ν θξαηηθφο ζεζκφο κε ην φλνκα «πκβνχιην Σνπξηζκνχ» (Sveriges Turistråd). Πξσηαξρηθφ ζθνπφ ηνπ πκβνπιίνπ απνηειεί ν πξνγξακκαηηζκφο θαη ν ζπληνληζκφο ηεο δηαθεκηζηηθήο θακπάληαο ηεο νπεδίαο κε ηελ πξνβνιή ηεο σο ειθπζηηθνχ ηνπξηζηηθνχ πξννξηζκνχ. Σν 1992 ην Κνηλνβνχιην απνθαζίδεη ηελ παχζε ηεο ιεηηνπξγίαο ηνπ πκβνπιίνπ Σνπξηζκνχ. Ωζηφζν, ηελ ίδηα ρξνληά θαη θαηφπηλ πξσηνβνπιίαο ηδησηηθψλ θνξέσλ, δεκηνπξγείηαη ην «νπεδηθφ πκβνχιην Μεηαθηλήζεσλ θαη Σνπξηζκνχ» (Swedish Travel & Tourism Council AB) ππφ ηε κνξθή ΑΔ. Σν πξναλαθεξζέλ πκβνχιην, πνπ γξήγνξα κεηνλνκάδεηαη ζε Next Stop Sweden θαη έρεη σο ζθνπφ ηελ πξνψζεζε ηνπ ζνπεδηθνχ ηνπξηζκνχ, απνθαζίδεηαη θαηφπηλ δηαβνπιεχζεσλ λα επηρνξεγεζεί απφ ην θξάηνο. Σν 1995 ηδξχεηαη ην «πκβνχιην Σαμηδηψλ θαη Σνπξηζκνχ νπεδίαο» (Sveriges Rese- och Turistråd AB), ην νπνίν μεθηλά λα ιεηηνπξγεί ηελ 1ε Ηνπιίνπ 1995. Σν κεηνρηθφ ηνπ θεθάιαην αλήθεη θαηά 50% ζην Γεκφζην θαη θαηά ην ππφινηπν 50% ζε ηδησηηθνχο θνξείο ηνπ ηνπξηζηηθνχ θιάδνπ. Απνζηνιή ηνπ είλαη ε πξνψζεζε ηνπ κάξθεηηλγθ ηεο νπεδίαο σο ηνπξηζηηθνχ πξννξηζκνχ ζηε δηεζλή αγνξά. Σν ίδην έηνο ζπζηήλεηαη θαη κία θξαηηθή αξρή κε αξκνδηφηεηεο ζε ζέκαηα ηνπξηζκνχ, ε Turistdelegationen (Σνπξηζηηθή Απνζηνιή). Σν 2005 παχεη ε ιεηηνπξγία ηεο Turistdelegationen θαηφπηλ θνηλνβνπιεπηηθήο απφθαζεο. Ζ αξκνδηφηεηα ηεο πξναλαθεξζείζαο αξρήο γηα ηελ αλάιπζε ζηνηρείσλ ζρεηηθψλ κε ηνλ ηνπξηζκφ θαη ηελ εμαγσγή ζπκπεξαζκάησλ κεηαθέξεηαη ζην πκβνχιην Σαμηδηψλ θαη Σνπξηζκνχ νπεδίαο, ελψ ην ππφινηπν ηεο δξαζηεξηφηεηάο ηεο πεξλά ζηελ αξκνδηφηεηα ηνπ NUTEK 43, 44. δσηηθήο ζεκαζίαο γηα ηελ αλάπηπμε ηνπ νξεηβαηηθνχ ηνπξηζκνχ. Πξφζβαζε ηελ 25 επηεκβξίνπ 2008, 16:29. 43 http://www.visitsweden.com/vstemplates/article 42366.aspx. Πξφζβαζε ηελ 25 Ηνπιίνπ 2008, 20:00. 44 Βι. παξαπάλσ 24

1.4. υμπεράσματα από τη σύγκριση των θεσμών των δύο χωρών ομοιότητες και διαφορές Όπσο πξνθχπηεη απφ ηελ σο άλσ αλάιπζε, έλα ππνπξγείν είλαη αξκφδην γηα ηε ράξαμε ηεο ηνπξηζηηθήο πνιηηηθήο θαη ζηηο δχν ρψξεο. Σν γεγνλφο φηη ε Διιάδα δηαζέηεη μερσξηζηφ ππνπξγείν γηα ηα ζέκαηα ηνπξηζηηθήο αλάπηπμεο εμεγείηαη κεηαμχ άιισλ απφ ην γεγνλφο φηη ην πνζνζηφ ζπκκεηνρήο ηεο ηνπξηζηηθήο νηθνλνκίαο ζην ΑΔΠ ηεο Διιάδαο αλέξρεηαη ζην 16,35% 45, ζε αληίζεζε κε ηε νπεδία φπνπ ην αληίζηνηρν πνζνζηφ είλαη πεξίπνπ νθηψ θνξέο κηθξφηεξν (2,94%). Δπηπιένλ, ζηελ Διιάδα απαζρνινχληαη πεξίπνπ 838.250 άηνκα ζηνλ ηνπξηζηηθφ θιάδν ελψ ζηε νπεδία πεξίπνπ 151.000. Απφ ηα πξναλαθεξζέληα ζηνηρεία γίλεηαη εχθνια αληηιεπηφ φηη ε Διιάδα ζηεξίδεηαη πνιχ πεξηζζφηεξν ζηνλ ηνπξηζκφ απφ φ,ηη ε νπεδία θαη, γηα ην ιφγν απηφ, έρεη ζεζκνζεηήζεη εηδηθφ ππνπξγείν αξκφδην γηα ην δσηηθφ απηφ θιάδν ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο. Έηορ Πίνακαρ 1: ΔΛΛΑΓΑ - Πολλαπλαζιαζηικέρ επιδπάζειρ ηος ηοςπιζμού ζηην Οικονομία ΑΔΠ (ζε εκαη. ) Tοςπιζηικέρ Διζππάξειρ (ζε εκαη. ) % ςμμεηοσή Σοςπιζηικήρ Οικονομίαρ ζηο ΑΔΠ ςμμεηοσή Σοςπιζηικήρ Οικονομίαρ ζηο ΑΔΠ εκαη. ) 2001 163.514 10.579,9 16,20% 26.483,3 2002 174.529 10.284,7 15,81% 27.597,7 2003 189.790 9.495,3 15,67% 29.736,4 2004 205.893 10.347,8 16,13% 33.201,0 2005 220.671 10.835,5 16,35% 36.084,1 Πεγή: ΔΣΔ, 2007 (Δπεμεξγαζία ζηνηρείσλ Δζληθήο ηαηηζηηθήο Τπεξεζίαο ηεο Διιάδαο, Σξάπεδαο ηεο Διιάδνο θαη WTTC) (ζε Πίνακαρ 2: ΔΛΛΑΓΑ - Σοςπιζμόρ & Απαζσόληζη 45 χκθσλα κε ην ΔΣΔ. Πξφζβαζε ηελ 25 επηεκβξίνπ 2008, 15:48. 25

Έηορ Αθίξειρ Αμεζη Απαζσόληζη (000) ςνολική (άμεζη+έμμεζη) Απαζσόληζη (000) ςνηελεζηήρ Απαζσόληζηρ 2001 13.019.202 409,92 779,15 1,901 2002 12.924.261 419,23 787,78 1,879 2003 12.850.835 423,49 793,78 1,874 2004 12.118.693 424,83 801,38 1,886 2005 12.798.268 434,44 838,25 1,930 Πεγή: ΔΣΔ, 2007 (Δπεμεξγαζία ζηνηρείσλ Eζληθήο ηαηηζηηθήο Τπεξεζίαο ηεο Διιάδαο θαη WTTC) Βιομησανία Σαξιδίων&Σοςπιζμού, εκηιμήζειρ 2007 Πίνακαρ 3: ηοισεία για ηον ηοςπιζμό ηηρ οςηδίαρ 46 Γείκηερ ηαξιδίων και ηοςπιζμού Πνζνζηφ επί ηνπ ζπλφινπ 2008-2017 εηήζηα κεγέζπλζε (%, πξφβιεςε) ΑΔγΠ (εθαηνκ. US$) 11,566 2.6 2.6 Απαζρφιεζε (αλά 1.000 ζέζεηο εξγαζίαο) 123 2.8 0.6 Οικονομία Σαξιδίων&Σοςπιζμού, εκηιμήζειρ 2007 ΑΔγΠ (εθαηνκ. US$) 34,930 8.0 2.8 Απαζρφιεζε (αλά 366 8.4 0,6 1.000 ζέζεηο εξγαζίαο) Πεγή: World Travel & Tourism Council, TSA Research 2007 Παξαηεξνχκε επίζεο φηη θαη νη δχν ρψξεο δηαζέηνπλ έλαλ εθηειεζηηθφ βξαρίνλα γηα ηελ πινπνίεζε ηεο ηνπξηζηηθήο ηνπο πνιηηηθήο. ηελ Διιάδα, ν ΔΟΣ είλαη επηθνξηηζκέλνο κε ηε δηαθεκηζηηθή πξνβνιή ηεο ρψξαο. Αληηζηνίρσο, ε εηαηξία VisitSweden είλαη αξκφδηα γηα ην κάξθεηηλγθ ηεο νπεδίαο. Ζ δηαθνξά ηνπο έγθεηαη ζην φηη ν ΔΟΣ είλαη ΝΠΓΓ ελψ ε VisitSweden απνηειεί ΝΠΗΓ (αλψλπκε εηαηξία). Μία επηπιένλ νκνηφηεηα ησλ δχν θνξέσλ απνηειεί ε πνιππινθφηεηα ηεο ηζηνξηθήο ηνπο εμέιημεο. Ζ Διιάδα είλαη ε πξψηε απφ ηηο δχν ρψξεο πνπ αληηιακβάλεηαη ηελ αλάγθε γηα νξγάλσζε θαη ξχζκηζε ηνπ εηζεξρφκελνπ ηνπξηζκνχ ηεο. Απηφ νθείιεηαη, φπσο πξναλαθέξζεθε, ζηε δηνξγάλσζε ησλ Οιπκπηαθψλ Αγψλσλ ην 1896. Οθηψ ρξφληα αξγφηεξα, ηδξχεηαη ν «χλδεζκνο Σνπξηζηηθήο Κίλεζεο» (Svenska Turisttrafikförbundet) 47 ζηε νπεδία. Παξαηεξνχκε επίζεο φηη νη εζληθνί νξγαληζκνί ηνπξηζκνχ ζηηο δχν ρψξεο μεθίλεζαλ νπζηαζηηθά κε ηδησηηθή πξσηνβνπιία 46 The Travel & Tourism Competitiveness Report 2008 2008 World Economic Forum. Πξφζβαζε ηελ 25 επηεκβξίνπ 2008, 17:06. 47 Βι. ζει. 23. 26

θαη ζηε ζπλέρεηα επελέβε ην θξάηνο γηα ηελ απνηειεζκαηηθφηεξε δηαρείξηζε ηνπ ηνπξηζηηθνχ ξεχκαηνο. ηελ πεξίπησζε ηεο Διιάδαο, ν ΔΟΣ ηδξχζεθε ην 1929. ηε νπεδία, κφιηο ην 1976 ζπζηάζεθε ν πξψηνο θξαηηθφο νξγαληζκφο γηα ηελ πξνψζεζε ηνπ ηνπξηζκνχ, ν νπνίνο ζηε ζπλέρεηα άιιαμε δνκή θαη νξγάλσζε έμη θνξέο κέρξη λα απνθηήζεη ηε ζεκεξηλή ηνπ κνξθή. ην ζεκείν απηφ ζα πξέπεη λα αλαθεξζεί φηη ηφζν ν ΔΟΣ φζν θαη ε VisitSweden αλήθνπλ ζηελ Δπξσπατθή Δπηηξνπή Σνπξηζκνχ (ΔΣC) 48, κία κε θεξδνζθνπηθή νξγάλσζε πνπ σο ζθνπφ έρεη ηελ πξνψζεζε ηεο Δπξψπεο σο ηνπξηζηηθνχ πξννξηζκνχ 49. Ζ ζπκκεηνρή ησλ ΔΟΣ ζηελ σο άλσ νξγάλσζε θξίλεηαη ηδηαίηεξα ζεκαληηθή θαζψο επηηξέπεη ηελ αληαιιαγή γλψζεσλ θαη ηνλ εληνπηζκφ βέιηηζησλ πξαθηηθψλ κεηαμχ ησλ κειψλ ηεο 50. Όζνλ αθνξά ζην Δζληθφ πκβνχιην Σνπξηζκνχ θαη ζηε NSU, παξαηεξνχκε ηα εμήο: ζηελ πεξίπησζε ηεο Διιάδαο, ην Δζληθφ πκβνχιην Σνπξηζκνχ εμεηδηθεχεηαη ζε ζέκαηα ηνπξηζηηθήο πνιηηηθήο, ζπκβνπιεχνληαο ηα αξκφδηα θξαηηθά φξγαλα. Αληηζέησο, ε NSU απνηειεί ζεζκφ ν νπνίνο ζηνρεχεη ζηελ ελίζρπζε ηεο εηθφλαο ηεο νπεδίαο ζε φια ηα επίπεδα (εκπνξηθφ, ηνπξηζηηθφ, έξεπλαο θαη ηερλνινγίαο θηι). Σα παξαπάλσ απνδεηθλχνπλ φηη θαη νη δχν ρψξεο πεηξακαηίδνληαη κε δηάθνξεο ιχζεηο γηα ηελ απνηειεζκαηηθφηεξε πξνψζεζε ηνπ ηνπξηζκνχ. Οη αιιειεπηθαιχςεηο αξκνδηνηήησλ απφ δεκφζηνπο θνξείο αιιά θαη ε ζπλεξγαζία ησλ ΔΟΣ κε άιια ππνπξγεία (φπσο ην Οηθνλνκίαο θαη Οηθνλνκηθψλ, Αλάπηπμεο, Δμσηεξηθψλ θηι) απνηεινχλ θνηλά ραξαθηεξηζηηθά ησλ δχν ππφ εμέηαζε θξαηψλ. ηα επφκελα θεθάιαηα ζα αλαιπζνχλ δηεμνδηθφηεξα νη ηνπξηζηηθνί ζεζκνί, έηζη ψζηε λα εμαρζνχλ ρξήζηκα ζπκπεξάζκαηα θαη λα πξνηαζνχλ ιχζεηο γηα ηελ θαιχηεξε νξγάλσζε ησλ ηνπξηζηηθψλ ζεζκψλ ζηηο ππφ εμέηαζε ρψξεο. 1.5. Ιδιωτικοποίηση ή κρατικοποίηση; 48 European Travel Commission 49 ETC. Πξφζβαζε ηελ 26 επηεκβξίνπ 2008, 21 :41. 50 ETC s Mission Statement: "To work together to build the value of tourism to all the beautiful and diverse countries of Europe through, in particular, co-operating in areas of sharing best practices, market intelligence and promotion". 27

1.5.α. Εταιρία Σουριστικής Ανάπτυξης Ήδε απφ ηε δεθαεηία ηνπ 1950 άξρηζε λα δηαθαίλεηαη ε αλάγθε γηα ηε δεκηνπξγία ελφο θξαηηθνχ θνξέα, ν νπνίνο, πέξα απφ ην ξπζκηζηηθφ ηνπ ξφιν, ζα ιεηηνπξγνχζε θαη σο επηρεηξεκαηίαο, δηνηθψληαο θαη εθκεηαιιεπφκελνο απνηειεζκαηηθά έλαλ απμαλφκελν αξηζκφ ηνπξηζηηθψλ εγθαηαζηάζεσλ θαη πεξηνπζηαθψλ ζηνηρείσλ. Δπί ζεηξά εηψλ, ν ΔΟΣ είρε αλαιάβεη απηφλ ην ξφιν. Ωζηφζν, ζηελ πνξεία αλέθπςε ε αλάγθε απνζπκθφξεζήο ηνπ. Γηα ην ιφγν απηφ ζπζηάζεθαλ δχν αλψλπκεο εηαηξίεο, πξνθεηκέλνπ λα αλαιάβνπλ κέξνο ησλ δξαζηεξηνηήησλ ηνπ ΔΟΣ, νη νπνίεο δελ ήηαλ πιένλ δπλαηφλ λα αζθνχληαη κε ηε κνξθή ηνπ ΝΠΓΓ. Έηζη, κε ην Ν.2636/1998 51 ζπζηάζεθε ε «Διιεληθφ Φεζηηβάι ΑΔ» θαη ε «Αλψλπκε Δηαηξία Αμηνπνίεζεο Πεξηνπζίαο ΔΟΣ», ε νπνία απνηειεί ηνλ πξφγνλν ηεο ζεκεξηλήο ΔΣΑ 52. Ζ λνκηθή κνξθή ηεο Δηαηξίαο Σνπξηζηηθήο Αλάπηπμεο (ΔΣΑ) είλαη απηή ηεο αλψλπκεο εηαηξίαο. Ζ ΔΣΑ, φπσο πξναλαθέξζεθε, ηδξχζεθε κε ην Ν.2636/1998 θαη αξρηθά νλνκάζηεθε «Αλψλπκε Δηαηξία Αμηνπνίεζεο Πεξηνπζίαο ΔΟΣ». Βάζεη ηνπ άξ.13, παξ.1α ηνπ ελ ιφγσ λφκνπ, ζθνπφο ίδξπζήο ηεο ήηαλ ε δηνίθεζε, ε δηαρείξηζε θαη ε αμηνπνίεζε ηεο πεξηνπζίαο θαη ησλ επηρεηξεκαηηθψλ κνλάδσλ ηνπ Δ.Ο.Σ. Με ην Ν.2837/2000 53 κεηνλνκάζηεθε ζε «Διιεληθά Σνπξηζηηθά Αθίλεηα Αλψλπκε Δηαηξία» θαη κε ην Ν.3270/2004 54 απέθηεζε ηελ νλνκαζία πνπ δηαηεξεί κέρξη ζήκεξα «Δηαηξία Σνπξηζηηθήο Αλάπηπμεο ΑΔ». χκθσλα κε ην άξ.5, παξ.1β ηνπ Ν.3270/2004, αληηθεηκεληθφο ζθνπφο ηεο ΔΣΑ είλαη ε αμηνπνίεζε ηεο ηνπξηζηηθήο πεξηνπζίαο κε καθξνρξφλην αλαπηπμηαθφ ραξαθηήξα, ε αλάπηπμε ησλ εηδηθψλ κνξθψλ ηνπξηζκνχ (ηακαηηθφο, ζπλεδξηαθφο, αγξνηνπξηζκφο θηι) θαη ε πξνψζεζε έξγσλ εηδηθήο ηνπξηζηηθήο ππνδνκήο (καξίλεο, 51 ΦΔΚ 198/Α/27.8.1998 52 Δπζπκηάηνπ-Πνπιάθνπ Αλησλία, «Τνπξηζηηθό Γίθαην», Δθδφζεηο Αλη. Ν. άθθνπια, Αζήλα- Κνκνηελή, 2005, ζει.708-709. 53 ΦΔΚ 178/Α/3.8.2000 54 ΦΔΚ 187/Α/11.10.2004 28

γήπεδα γθoιθ θηι 55 ), ζχκθσλα κε ηνπο ζηφρνπο ηνπ Τπνπξγείνπ Σνπξηζηηθήο Αλάπηπμεο. Δηδηθφηεξα, ε ιεηηνπξγία ηεο ζπλίζηαηαη ζηε δηνίθεζε θαη ηε δηαρείξηζε ηεο θξαηηθήο ηνπξηζηηθήο πεξηνπζίαο, κεξηκλψληαο γηα ηε κεγηζηνπνίεζε ηεο αλάπηπμεο κέζσ ζχγρξνλσλ ρξεκαηνδνηηθψλ κεζφδσλ φπσο είλαη νη πκπξάμεηο Γεκνζίνπ θαη Ηδησηηθνχ Σνκέα (ΓΗΣ) 56. Σν ΤΣΑΝ απνηειεί ην κνλαδηθφ κέηνρν ηεο ΔΣΑ, ε νπνία ινγνδνηεί θαη επνπηεχεηαη κφλν απφ απηφ. Ζ εηαηξία ιεηηνπξγεί ράξηλ ηνπ δεκνζίνπ ζπκθέξνληνο ζχκθσλα κε ηνπο θαλφλεο ηεο ηδησηηθήο νηθνλνκίαο θαη δηέπεηαη απφ ηηο δηαηάμεηο ηνπ ηδξπηηθνχ ηεο λφκνπ θαη ζπκπιεξσκαηηθψο απφ ηηο δηαηάμεηο ηνπ Ν. 2190/1920 «Πεξί Αλσλχκσλ Δηαηξηψλ». Σα έηε 2002-2003, ε ΔΣΑ πξνρψξεζε δπλακηθά ζηελ νξγάλσζε, δηαρείξηζε θαη αμηνπνίεζε ηεο δεκφζηαο ηνπξηζηηθήο πεξηνπζίαο θαη έδσζε ηδηαίηεξε έκθαζε ζηελ αλάπηπμε λέσλ κνξθψλ ηνπξηζκνχ. Παξάιιεια, ζηηο πξνηεξαηηφηεηέο ηεο ηέζεθε ν νξγαλσκέλνο ζρεδηαζκφο αμηνπνίεζεο ηεο δεκφζηαο ηνπξηζηηθήο πεξηνπζίαο κε άμνλεο: Σελ απνγξαθή θαη αμηνιφγεζε φισλ ησλ αθηλήησλ ηνπ ραξηνθπιαθίνπ ηεο ΔΣΑ θαζψο θαη ηελ εθπφλεζε ζηξαηεγηθνχ ζρεδίνπ αμηνπνίεζεο ηεο πεξηνπζίαο. Σελ πξνζέιθπζε ηδησηηθψλ θεθαιαίσλ θαη ηνπξηζηηθήο ηερλνγλσζίαο απφ ηελ Διιάδα θαη ην εμσηεξηθφ. Σελ θαηά πξνηεξαηφηεηα αμηνπνίεζε ησλ αθηλήησλ πνπ εκθαλίδνπλ κεγαιχηεξε ρξεκαηννηθνλνκηθή σθέιεηα θαη ζπγθξηηηθά κηθξφηεξν θίλδπλν. Σελ αλάπηπμε νινθιεξσκέλσλ επελδχζεσλ ζε επηιεγκέλεο εθηάζεηο ηεο πεξηθέξεηαο. Σαπηφρξνλα, κε ζηφρν ηελ απεκπινθή ηνπ ειιεληθνχ Γεκνζίνπ απφ ηελ άκεζε άζθεζε επηρεηξεκαηηθήο δξαζηεξηφηεηαο, αλαπηχρζεθαλ δξάζεηο γηα ηελ αλαζηξνθή ηεο δεκηνγφλαο ιεηηνπξγίαο, γηα ηνλ εθζπγρξνληζκφ ησλ επηρεηξεκαηηθψλ κνλάδσλ, ψζηε απηέο λα θαηαζηνχλ ειθπζηηθέο ζηνπο επελδπηέο, θαη γηα ηελ παξαρψξεζε ηεο δηαρείξηζεο απηψλ ζηελ ηδησηηθή πξσηνβνπιία κε δηαθαλείο δηαδηθαζίεο. Σν ραξηνθπιάθην ησλ δηθαησκάησλ πνπ δηαρεηξίδεηαη ε ΔΣΑ αξηζκεί πεξηζζφηεξν απφ 500 αθίλεηα ζε φιε ηελ Διιάδα. ε νξηζκέλα απφ απηά ηα αθίλεηα, ν 55 Δλδεηθηηθά αλαθέξνπκε φηη ζηα αθίλεηα ηα νπνία δηαρεηξίδεηαη ε ΔΣΑ αλήθεη ε καξίλα Αιίκνπ, ε καξίλα Φαιήξνπ, ην ρηνλνδξνκηθφ θέληξν Παξλαζζνχ, ην γήπεδν γθνιθ Αθάληνπ ζηε Ρφδν θ.ά. 56 ΔΣΑ. Πξφζβαζε ηελ 25 επηεκβξίνπ 2008, 18:57. 29

ΔΟΣ θαηά ηηο δεθαεηίεο ηνπ 60 θαη ηνπ 70 είρε αλαπηχμεη πξσηνπνξηαθέο γηα ηελ επνρή ηνπο ηνπξηζηηθέο ππνδνκέο θαζψο θαη επηρεηξεκαηηθή δξαζηεξηφηεηα. Πξφθεηηαη γηα ηηο πξψηεο νξγαλσκέλεο ηνπξηζηηθέο ππνδνκέο ηεο κεηαπνιεκηθήο Διιάδαο, νη νπνίεο είραλ ζρεδφλ κνλνπσιηαθφ ραξαθηήξα. Ωζηφζν, κεηά απφ κία πεξίνδν άλζεζεο, νη ηνπξηζηηθέο απηέο δνκέο ζηαδηαθά απαμηψζεθαλ, θαζψο απψιεζαλ ηελ ειθπζηηθφηεηά ηνπο, εκθαλίδνληαο κία εηθφλα εγθαηάιεηςεο θαη ζπζζσξεχνληαο δπζβάζηαρηεο νηθνλνκηθέο δεκίεο 57. 1.5.β. τη ουηδία ηε νπεδία δελ ππάξρεη αληίζηνηρνο ζεζκφο κε ηελ ΔΣΑ, ν νπνίνο λα δηαρεηξίδεηαη ηελ θξαηηθή ηνπξηζηηθή πεξηνπζία. Ο αξηζκφο ησλ εηαηξηψλ ησλ νπνίσλ ην ζνπεδηθφ Γεκφζην είλαη κέηνρνο αλέξρεηαη ζε 54 58. Μεηαμχ απηψλ ζπγθαηαιέγνληαη θαη εηαηξίεο ηνπξηζηηθνχ ελδηαθέξνληνο, φπσο ε αεξνπνξηθή εηαηξία SAS AB 59, ν ΔΟΣ VisitSweden AB θαη ε Sveaskog AB, ε νπνία θαηαζθεπάδεη νηθνινγηθά πάξθα. Σνπξηζηηθέο εγθαηαζηάζεηο δχλαληαη λα αλήθνπλ ζηνπο δήκνπο αιιά φρη ζην ζνπεδηθφ Γεκφζην, ζε αληίζεζε κε ηελ Διιάδα, φπνπ ην Γεκφζην έρεη ππφ ηελ θπξηφηεηά ηνπ καξίλεο, μελνδνρεία θ.ά. Ζ δηαρείξηζε ησλ θξαηηθψλ εηαηξηψλ ηνπξηζηηθνχ ελδηαθέξνληνο δηελεξγείηαη απφ ηελ Κπβέξλεζε, ε νπνία δηαζέηεη ηελ εληνιή ηνπ Κνηλνβνπιίνπ λα δηαρεηξίδεηαη ηελ θξαηηθή πεξηνπζία κε ηνλ απνδνηηθφηεξν δπλαηφ ηξφπν. Ο ξφινο ηεο Κπβέξλεζεο ζπλίζηαηαη ζηε δηεμαγσγή δηαιφγνπ κε ηνπο κεηφρνπο θαη ηνπο δηεπζχλνληεο ζπκβνχινπο ησλ εηαηξηψλ θαηά ηελ εληαχζηα γεληθή ζπλέιεπζε. Ζ Κπβέξλεζε ινγνδνηεί ζε εηήζηα βάζε ζην Κνηλνβνχιην γηα ηε δηαρείξηζε ησλ θξαηηθψλ εηαηξηψλ. Ζ σο άλσ αξκνδηφηεηα ηεο Κπβέξλεζεο νξίδεηαη ζην θεθάιαην 9 8,9 ηνπ πληάγκαηνο ηεο νπεδίαο 60. Αξκφδην ππνπξγείν γηα ηε δηαρείξηζε ησλ θξαηηθψλ εηαηξηψλ είλαη, βάζεη ηνπ θεθαιαίνπ 7 5 ηνπ ζνπεδηθνχ πληάγκαηνο, ην Τπνπξγείν Βηνκεραλίαο, Δλέξγεηαο θαη πγθνηλσληψλ. ην ζπγθεθξηκέλν ππνπξγείν ππάξρεη κία 57 Ό.π. Δπζπκηάηνπ-Πνπιάθνπ, ζει.711. 58 Verksamhetsberättelse för företag med statligt ägande, Näringsdepartementet 2008. Πξφζβαζε ηελ 25 επηεκβξίνπ 2008, 19:26. 59 Βι. πην θάησ 60 Regeringsformen (χληαγκα ηεο νπεδίαο). Πξφζβαζε ηελ 25 επηεκβξίνπ 2008, 19:53 30

δηεχζπλζε πνπ σο αξκνδηφηεηα έρεη ηε δηαρείξηζε ηεο πιεηνςεθίαο (40 απφ ηηο 54) ησλ θξαηηθψλ εηαηξηψλ 61 θαη ηελ άζθεζε εληαίαο πνιηηηθήο ζε ζέκαηα ηδησηηθνπνηήζεσλ. Ζ λνκνζεζία πνπ δηέπεη ηηο θξαηηθέο εηαηξίεο είλαη ίδηα κε απηή πνπ ηζρχεη γηα ηηο ηδησηηθέο εηαηξίεο. Οη θξαηηθέο εηαηξίεο δηαθέξνπλ ζην φηη ν ζθνπφο ηνπο θαζνξίδεηαη απφ θνηλνβνπιεπηηθέο απνθάζεηο ππφ ηε κνξθή λφκσλ ή απφ ζπκθσλίεο κεηαμχ ηνπ Κξάηνπο θαη ηεο εηαηξίαο. Όζνλ αθνξά ζηηο θξαηηθέο εληζρχζεηο πξνο ηηο ελ ιφγσ εηαηξίεο, ηζρχνπλ νη θαλφλεο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο (ΔΔ) γηα ηνλ αληαγσληζκφ. Ζ νπεδία, σο κέινο ηνπ ΟΟΑ, ζπκκεηείρε ελεξγά ζηελ εθπφλεζε θαηεπζπληήξησλ νδεγηψλ γηα ηελ ζπκκεηνρηθή δηαρείξηζε εηαηξηψλ θξαηηθήο ηδηνθηεζίαο 62. Οη νδεγίεο δεκνζηεχηεθαλ ην 2005 θαη πεξηγξάθνπλ ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν ηα θξάηε κέιε ηνπ ΟΟΑ πξέπεη λα δηαρεηξίδνληαη ηηο θξαηηθέο ηνπο εηαηξίεο. Αμηνζεκείσην είλαη φηη νη νδεγίεο απηέο βαζίδνληαη ζε κεγάιε έθηαζε ζηηο αξρέο ηεο ζνπεδηθήο θπβέξλεζεο ζρεηηθά κε ηε δηαρείξηζε. Οη κεηνρέο ηνπ ζνπεδηθνχ Γεκνζίνπ απνηηκψληαη ζην πνζφ ησλ 750 δηζεθαηνκκπξίσλ ζνπεδηθψλ θνξσλψλ, θαζηζηψληαο έηζη ην ζνπεδηθφ θξάηνο ηνλ πινπζηφηεξν κέηνρν ηεο ρψξαο 63. Πάγηα ζέζε ηεο παξνχζαο θπβέξλεζεο είλαη ε ελ φισ ή ελ κέξεη ηδησηηθνπνίεζε ησλ θξαηηθψλ εηαηξηψλ. Πην ζπγθεθξηκέλα, πξφζεζε ηεο θπβέξλεζεο είλαη ε πψιεζε κεηνρψλ εηαηξηψλ αμίαο 200 δηζ. ζνπεδηθψλ θνξσλψλ ζην ρξνληθφ δηάζηεκα κεηαμχ 2007 θαη 2010. Σα έζνδα απφ ηελ πψιεζε ησλ κεηνρψλ ζα δηαηεζνχλ γηα ηελ απνπιεξσκή θξαηηθψλ δαλείσλ θαη, θαη επέθηαζε, γηα ηε κείσζε ηνπ θξαηηθνχ ειιείκκαηνο. 61 Ζ δηαρείξηζε ησλ ππνινίπσλ 14 εηαηξηψλ αλήθεη ζε άιια ππνπξγεία φπσο ην Τπνπξγείν Δμσηεξηθψλ, Τπνπξγείν Οηθνλνκηθψλ, Τπνπξγείν Παηδείαο θηι. 62 OECD Guidelines on Corporate Governance of State-owned Enterprises. Πξφζβαζε ηελ 25 επηεκβξίνπ 2008, 20:55. 63 Verksamhetsberättelse för företag med statligt ägande, Näringsdepartementet 2008, ζει.20. Πξφζβαζε ηελ 25 επηεκβξίνπ 2008, 19:26 31

1.6. υμπεράσματα Πξηλ απφ ην δεχηεξν παγθφζκην πφιεκν, ν ζεζκφο ηεο δεκφζηαο επηρείξεζεο είρε ζρεηηθά πεξηνξηζκέλε εθαξκνγή ηφζν ζε εζληθφ φζν θαη ζε παγθφζκην επίπεδν. Ζ πξψηε νπζηαζηηθή αλάιεςε ηεο δξαζηεξηφηεηαο απφ ην θξάηνο ζηελ Διιάδα έγηλε κε ηελ απφθηεζε ηνπ ζηδεξνδξνκηθνχ δηθηχνπ Πεηξαηά-Αζελψλ-Θεζζαινλίθεο. εκαληηθή αλάπηπμε ηνπ ζεζκνχ ηεο δεκφζηαο επηρείξεζεο παξαηεξείηαη ηε δεθαεηία ηνπ 20, φηαλ ην θξάηνο αλέιαβε φινπο ηνπο ζηδεξνδξφκνπο, ίδξπζε ηνλ Οξγαληζκφ Ληκέλνο Πεηξαηψο αιιά θαη ηνλ ΔΟΣ. Οη ξπζκνί ηεο εζληθνπνίεζεο εληάζεθαλ θαηά ηε κεηαπνιεκηθή πεξίνδν, κε ηελ ίδξπζε ηνπ ΟΣΔ θαη ηεο ΓΔΖ θαζψο θαη άιισλ νξγαληζκψλ 64. Ηδηαίηεξα ζεκαληηθή αλάπηπμε παξνπζίαζε ν ζεζκφο ηεο δεκφζηαο επηρείξεζεο ζηε ρψξα καο θαηά ην δεχηεξν ήκηζπ ηεο δεθαεηίαο ηνπ 70, ηδίσο κε ηελ θξαηηθνπνίεζε ηεο Οιπκπηαθήο Αεξνπνξίαο 65. Ζ επηρεηξεκαηηθή δξαζηεξηφηεηα ηνπ Γεκνζίνπ ζπλερίζηεθε κε ακείσηνπο ξπζκνχο θαη θαηά ηε δεθαεηία ηνπ 80 66. Απνηειεί θνηλή δηαπίζησζε φηη δηαλχνπκε εδψ θαη αξθεηά ρξφληα ηελ επνρή ηεο ηδησηηθνπνίεζεο, νη απαξρέο ηεο νπνίαο εληνπίδνληαη ζηε δεθαεηία ηνπ 90, ζε ζπκθσλία κε ηηο επηηαγέο ηεο λενθηιειεχζεξεο νηθνλνκηθήο ζθέςεο. Αθφκε θαη ρψξεο κε έληνλε θξαηηθή παξέκβαζε νη νπνίεο αθνινπζνχζαλ ην ζνζηαιδεκνθξαηηθφ κνληέιν δηαθπβέξλεζεο επί δεθαεηίεο, φπσο ε νπεδία, αληηιήθζεθαλ ηελ αλάγθε ηεο απνθξαηηθνπνίεζεο ηεο θξαηηθήο πεξηνπζίαο. ε αληίζεζε κε ηηο σο άλσ δηεζλείο ηάζεηο, ραξαθηεξηζηηθφ γλψξηζκα ηεο Διιάδαο παξακέλεη ε θξαηηθή παξέκβαζε ζε φινπο ζρεδφλ ηνπο ηνκείο ηεο αγνξάο. Ωζηφζν, ηα απνηειέζκαηα απηήο ηεο πνιηηηθήο δε θαίλεηαη λα απνδίδνπλ, θπξίσο ιφγσ ηνπ πςεινχ δείθηε δηαθζνξάο 67 θαη ηεο αξηεξηνζθιεξσηηθήο γξαθεηνθξαηίαο πνπ ραξαθηεξίδεη ηε ρψξα καο. χκθσλα κε έξεπλα ηεο εηαηξίαο The Travel Business Partnership, ε νπνία δηεμήρζε ην 2004 ππφ ηελ αηγίδα ηνπ Σuristdelegationen ηεο 64 Όπσο ε Γεκνηηθή Δπηρείξεζε Φσηαεξίνπ, ε Δζληθή Σξάπεδαο, ν Απηφλνκνο Οξγαληζκφο Δξγαηηθήο Καηνηθίαο θηι. 65 Σελ ίδηα επνρή ηδξχζεθε ν ΖΑΠ, ν ΟΠΔ, ε ΓΔΘ θηι. 66 Γεσξγαθφπνπινο Θεφδσξνο Α., «Δηζαγσγή ζηε Γεκόζηα Οηθνλνκηθή», Γ έθδνζε, Δθδφζεηο Δπγ. Μπέλνπ, Αζήλα, 2005, ζει.233-234. 67 χκθσλα κε ηελ παγθφζκηα έθζεζε γηα ην 2008 ηεο ΜΚΟ Γηεζλνχο Γηαθάλεηαο ζρεηηθά κε ην «Γείθηε Αληίιεςεο ηεο Γηαθζνξάο» (CPI), ε Διιάδα θαηέρεη ηελ 57ε ζέζε απφ ηηο 180 ρψξεο πνπ πεξηιακβάλνληαη ζηελ έξεπλα. 32

νπεδίαο γηα ηελ αμηνιφγεζε νθηψ επξσπατθψλ ΔΟΣ, ην ζχζηεκα ηεο Διιάδαο ραξαθηεξίδεηαη σο απαξραησκέλν θαη ερζξηθφ πξνο μέλνπο επελδπηέο. Πξνο ηε ζσζηή θαηεχζπλζε θηλείηαη ε ΔΣΑ ΑΔ, ε νπνία πξνσζεί ηηο ΓΗΣ ζηνλ ηνπξηζηηθφ θιάδν. εκεηψλεηαη επίζεο φηη ην ειιεληθφ θξάηνο εκθαλίδεηαη απξφζπκν λα ηδησηηθνπνηήζεη θξαηηθέο εηαηξίεο δσηηθήο ζεκαζίαο γηα ηελ νηθνλνκία θαη πεξηνξίδεηαη ζηελ πψιεζε κηθξψλ εηαηξηψλ, αδηάθνξεο γηα ηνπο μέλνπο επελδπηέο 68. Ωζηφζν, νη πξφζθαηεο νηθνλνκηθέο εμειίμεηο ζε παγθφζκην επίπεδν ζέηνπλ ζε ακθηζβήηεζε ηελ ηάζε ηδησηηθνπνίεζεο πνπ παξαηεξήζεθε ζηα αλεπηπγκέλα θξάηε ηα ηειεπηαία 30 ρξφληα. Σν ζχλζεκα ησλ ηειεπηαίσλ δεθαεηηψλ ήηαλ «ιηγφηεξν θξάηνο». ήκεξα ην ζχλζεκα κεηαηξέπεηαη ζε «πεξηζζφηεξν θξάηνο», δηθαηψλνληαο ηνπο ππνζηεξηθηέο ηνπ θξαηηθνχ παξεκβαηηζκνχ 69. Ζ πξφζθαηε δηεζλήο νηθνλνκηθή θξίζε ίζσο εγθαηληάζεη κία επνρή λεν-κευλζηαλψλ επηξξνψλ, ζηελ νπνία ε αλάκεημε ηνπ θξάηνπο ζα είλαη εληνλφηεξε. ε επίπεδν ηνπξηζκνχ, νη δηεζλείο εμειίμεηο ίζσο εμαλαγθάζνπλ ην θξάηνο λα μαλαπνθηήζεη ηνλ επηρεηξεκαηηθφ ξφινπ πνπ είρε θάπνηε (πρ. κε ηα «ΞΔΝΗΑ»), θαζψο ε παγθφζκηα νηθνλνκηθή χθεζε απνηξέπεη ηηο επελδχζεηο εθ κέξνπο ησλ ηδησηψλ, νη νπνίνη δελ είλαη πιένλ ζε ζέζε λα αλαιάβνπλ επηρεηξεκαηηθνχο θηλδχλνπο. Όζνλ αθνξά ζηα έζνδα απφ ηνλ ηνπξηζκφ, ζα παξαηεξεζεί κία κείσζε, νθεηιφκελε ζηελ πεξηνξηζκέλε ηνπξηζηηθή θίλεζε θαζψο θαη ζηε κείσζε ηεο δηάξθεηαο παξακνλήο ησλ ηνπξηζηψλ ζηε ρψξα καο 70. ε πξαθηηθφ επίπεδν, απηφ ζεκαίλεη ηελ θξαηηθή ελίζρπζε ησλ ηδησηηθψλ επηρεηξήζεσλ κε ηε ιήςε ησλ θαηάιιεισλ δεκνζηνλνκηθψλ θαη λνκηζκαηηθψλ κέηξσλ έηζη ψζηε απηέο λα ζπλερίζνπλ ηε ιεηηνπξγία ηνπο θαη λα κελ νδεγεζνχλ ζε απνιχζεηο εξγαδνκέλσλ, ην νπνίν απνηειεί έλα απφ ηα θπξηφηεξα ραξαθηεξηζηηθά ηεο χθεζεο 71. 68 Kommittédirektiv, Översyn av turistfrämjandets funktion, organisation och rollfördelning, Dir 2003:60, Bilaga 5 Nationella turistfrämjande-organisationer i några europeiska länder, ζει.236-245. 69 Hopquin Benôit, «La revanche de Keynes», Δθεκεξίδα «Le Monde», 2.10.2008. 70 «Αηζηνδνμία γηα ηνλ ηνπξηζκό παξά ηελ νηθνλνκηθή θξίζε», Δθεκεξίδα «Καζεκεξηλή», 31.10.08. 71 Ληαλφο Θεφδσξνο, Παπαβαζηιείνπ Αληψληνο, Υαηδεαλδξένπ Αλδξέαο, «Αξρέο Οηθνλνκηθήο Θεσξίαο», Α έθδνζε, Οξγαληζκφο Δθδφζεσο Γηδαθηηθψλ Βηβιίσλ, Αζήλα, 1999, ζει.164, 171. 33

ΚΕΥΑΛΑΙΟ ΔΕΤΣΕΡΟ: Οι υπόλοιποι εποπτευόμενοι από το ΤΣΑΝ φορείς: ΟΣΕΚ και ΞΕΕ 2.1. ΟΣΕΚ ηελ Διιάδα, αξκφδηνο θνξέαο γηα ηελ ηνπξηζηηθή εθπαίδεπζε απνηειεί ν Οξγαληζκφο Σνπξηζηηθήο Δθπαίδεπζεο θαη Καηάξηηζεο, ν νπνίνο ηδξχζεθε κε ηνλ Α.Ν. 567 ηεο 23 Μαξη./1 Απξ.1937 72. Ο ΟΣΔΚ έρεη ηε κνξθή ΝΠΓΓ θαη επνπηεχεηαη απφ ην ΤΣΑΝ 73. Πεξηιακβάλεη ζήκεξα ηελ πξψελ ρνιή Σνπξηζηηθψλ Δπαγγεικάησλ θαη ηηο ρνιέο Ξελαγψλ θαη ζθνπφο ηνπ, βάζεη ηνπ Ν.3105/2003 74, είλαη κεηαμχ άιισλ: Ζ παξνρή ζεσξεηηθήο θαη πξαθηηθήο εθπαίδεπζεο γηα ηελ εθαξκνγή επηζηεκνληθψλ θαη άιισλ γλψζεσλ θαη δεμηνηήησλ ζηα επαγγέικαηα ηνπ ηνπξηζηηθνχ θιάδνπ, γηα ηελ πνηνηηθή αλαβάζκηζε ησλ πξνζφλησλ ηνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ θαη ηελ ηθαλνπνίεζε ησλ αλαγθψλ ηεο ηνπξηζηηθήο αγνξάο ζε εζληθφ θαη πεξηθεξεηαθφ επίπεδν. Ο εθζπγρξνληζκφο ηεο ηνπξηζηηθήο εθπαίδεπζεο κε ζηφρν λα ζπκβάιεη ζηε βειηίσζε ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο ηνπ ηνκέα θαη ηεο πνηφηεηαο ησλ παξερφκελσλ ππεξεζηψλ. Ζ ίδξπζε, νξγάλσζε θαη ιεηηνπξγία εθπαηδεπηηθψλ κνλάδσλ Γεπηεξνβάζκηαο Σερληθήο θαη Δπαγγεικαηηθήο Δθπαίδεπζεο, Αξρηθήο Δπαγγεικαηηθήο Καηάξηηζεο, πλερηδφκελεο Δπαγγεικαηηθήο Καηάξηηζεο, ρνιψλ Ξελαγψλ, θαζψο θαη ρνιψλ Αλψηεξεο Σνπξηζηηθήο Δθπαίδεπζεο, πνπ αλήθνπλ ζηελ Αλψηεξε Δθπαίδεπζε, φπσο απηή πξνζδηνξίδεηαη ζηελ παξ. 7 ηνπ άξζξνπ 16 ηνπ πληάγκαηνο. Ζ δηεμαγσγή εξεπλψλ, ε πξαγκαηνπνίεζε κειεηψλ, ε ηήξεζε ζηαηηζηηθψλ ζηνηρείσλ θαη ε ηεθκεξίσζε πξνηάζεσλ ζρεηηθψλ κε ηηο αλάγθεο ηνπ ηνπξηζηηθνχ θιάδνπ γηα επαγγεικαηηθή εθπαίδεπζε, θαηάξηηζε θαη επηκφξθσζε. 72 ΦΔΚ 119/Α 73 Άξζξν 2 1β ηνπ Ν.3270/2004 (ΦΔΚ 187/Α/11.10.2004) 74 ΦΔΚ 29/Α/10.2.2003 34

Ζ ππνβνιή πξνηάζεσλ θαη εηζεγήζεσλ πξνο ην Τπνπξγείν Σνπξηζηηθήο Αλάπηπμεο, θαζψο θαη πξνο άιια Τπνπξγεία αξκφδηα γηα ηε δηακφξθσζε πνιηηηθψλ πνπ αθνξνχλ ζην αλζξψπηλν δπλακηθφ, ζρεηηθά κε ζηξαηεγηθέο θαη πξνγξάκκαηα εθαξκνγήο θαη πνπ έρνπλ σο ζθνπφ ηελ πξνζαξκνγή θαη αλαβάζκηζε ηεο ηνπξηζηηθήο εθπαίδεπζεο θαη θαηάξηηζεο, ζχκθσλα κε ηηο εμειίμεηο θαη ηηο αλάγθεο ηνπ ηνπξηζηηθνχ θιάδνπ. Ζ πηζηνπνίεζε ησλ επαγγεικαηηθψλ πξνζφλησλ ηνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ πνπ απαζρνιείηαη ή ζα απαζρνιεζεί ζηνλ ηνπξηζηηθφ θιάδν, κεηά απφ ζπλεξγαζία κε ηηο επαγγεικαηηθέο νξγαλψζεηο θαη χζηεξα απφ δηαπίζηεπζε απφ ηα αξκφδηα εζληθά φξγαλα. Ζ ζπλεξγαζία κε ηηο επηρεηξήζεηο ηνπ θιάδνπ γηα ηελ επηκφξθσζε θαη θαηάξηηζε ηνπ πξνζσπηθνχ ηνπο, ηελ απαζρφιεζε ζε απηέο εθπαηδεπνκέλσλ ή θαηαξηηδνκέλσλ ζηηο κνλάδεο ηνπ ΟΣΔΚ γηα ηελ απφθηεζε πξαθηηθήο ή επαγγεικαηηθήο εκπεηξίαο, ην ζρεδηαζκφ θαη εθαξκνγή θαηλνηφκσλ πξνγξακκάησλ ζχλδεζεο ηεο εθπαίδεπζεο θαη θαηάξηηζεο κε ηελ απαζρφιεζε, θαζψο θαη ηελ εθαξκνγή πηινηηθψλ πξνγξακκάησλ εθπαίδεπζεο θαη απαζρφιεζεο ζε λέεο εηδηθφηεηεο θαη επαγγέικαηα. Ο ΟΣΔΚ παξέρεη επαγγεικαηηθή εθπαίδεπζε θαη θαηάξηηζε πςεινχ επηπέδνπ γηα ηα μελνδνρεηαθά, επηζηηηζηηθά θαη ηνπξηζηηθά επαγγέικαηα ζε φια ηα επίπεδα ζπνπδψλ. Πην ζπγθεθξηκέλα, ζε επίπεδν ηξηηνβάζκηαο εθπαίδεπζεο, ν ΟΣΔΚ δηαζέηεη δχν αλψηεξεο ζρνιέο ηνπξηζηηθήο εθπαίδεπζεο: ηελ Αλψηεξε ρνιή Σνπξηζηηθήο Δθπαίδεπζεο Ρφδνπ (ΑΣΔΡ) θαη ηελ Αλψηεξε ρνιή Σνπξηζηηθήο Δθπαίδεπζεο Αγίνπ Νηθνιάνπ Κξήηεο (ΑΣΔΑΝ). Οη πξνυπνζέζεηο θαη ε δηαδηθαζία εηζαγσγήο νξίδνληαη απφ ην Τπνπξγείν Δζληθήο Παηδείαο θαη Θξεζθεπκάησλ, αλάινγα κε ην εθάζηνηε ηζρχνλ εζληθφ ζχζηεκα εηζαγσγήο ζηελ ηξηηνβάζκηα εθπαίδεπζε. ε επίπεδν δεπηεξνβάζκηαο εθπαίδεπζεο, ν ΟΣΔΚ είλαη επηθνξηηζκέλνο κε ηε ιεηηνπξγία Δπαγγεικαηηθψλ ρνιψλ (ΔΠΑ). Οη πξνυπνζέζεηο, ε δηαδηθαζία εηζαγσγήο θαζψο θαη ν αξηζκφο ησλ εηζαθηέσλ νξίδνληαη απφ πξνθήξπμε πνπ δεκνζηεχεηαη ζηηο αξρέο Ηνπιίνπ θάζε έηνπο. εκεηψλεηαη φηη νη ππνςήθηνη πξέπεη λα είλαη απφθνηηνη ηνπιάρηζηνλ ηεο πξψηεο Λπθείνπ. 35

Όζνλ αθνξά ζηε κεηεθπαίδεπζε ησλ εξγαδνκέλσλ ζηνλ ηνπξηζηηθφ θιάδν, ν ΟΣΔΚ ιεηηνπξγεί ζε δηάθνξεο πφιεηο ηεο Διιάδαο ηκήκαηα κεηεθπαίδεπζεο (επηκφξθσζεο) γηα ηνπο ήδε εξγαδνκέλνπο ζε ηνπξηζηηθά επαγγέικαηα ή επνρηαθά αλέξγνπο, νη νπνίνη δηαζέηνπλ κφλνλ εκπεηξηθή γλψζε ηνπ αληηθεηκέλνπ εξγαζίαο ηνπο. Οη κεηεθπαηδεπφκελνη έρνπλ ηε δπλαηφηεηα λα ζπζηεκαηνπνηήζνπλ θαη λα ζπκπιεξψζνπλ ηηο ηερληθέο ηθαλφηεηέο ηνπο κε ηηο απαξαίηεηεο ζεσξεηηθέο γλψζεηο, ψζηε λα βειηηψζνπλ ηελ απφδνζή ηνπο ζηελ παξνρή ππεξεζηψλ. Σέινο, ζε επίπεδν κεηαδεπηεξνβάζκηαο επαγγεικαηηθήο εθπαίδεπζεο θαη θαηάξηηζεο, ν ΟΣΔΚ ιεηηνπξγεί ηηο ζρνιέο μελαγψλ θαη ηα Ηλζηηηνχηα Δπαγγεικαηηθήο Καηάξηηζεο (ΗΔΚ). Οη πξνυπνζέζεηο εηζαγσγήο ζηα ΗΔΚ νξίδνληαη ζηελ εηήζηα πξνθήξπμε πνπ εθδίδεη ν θνξέαο 75. ην πιαίζην ηεο αλά ρείξαο εξγαζίαο, ελδηαθέξνλ παξνπζηάδεη ε αλάιπζε ηνπ ζπζηήκαηνο εθπαίδεπζεο ησλ μελαγψλ θαη ηεο πηζηνπνίεζεο ησλ επαγγεικαηηθψλ ηνπο πξνζφλησλ ζηηο ππφ εμέηαζε ρψξεο. 2.1.α. Εκπαίδευση ξεναγών ηελ Διιάδα ιεηηνπξγνχλ ηέζζεξηο ζρνιέο μελαγψλ: ζηελ Αζήλα, ζηε Θεζζαινλίθε, ζην Ζξάθιεην θαη ζηελ Κέξθπξα. Ζ εηζαγσγή ζηηο ζρνιέο απηέο γίλεηαη θαηφπηλ εμεηάζεσλ. Γηθαίσκα ζπκκεηνρήο ζηηο εηζαγσγηθέο εμεηάζεηο έρνπλ νη ππήθννη θξαηψλ κειψλ ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο ή αιινδαπνί ειιεληθήο θαηαγσγήο. Οη ππνςήθηνη πξέπεη λα είλαη απφθνηηνη Λπθείνπ, νη νπνίνη εμεηάδνληαη ζηα εμήο καζήκαηα: μέλεο γιψζζεο, έθζεζε ηδεψλ, ηζηνξία θαη γεσγξαθία ηεο Διιάδαο. Ζ θνίηεζε δηαξθεί δπφκηζη έηε θαη ε παξαθνινχζεζε ησλ καζεκάησλ είλαη ππνρξεσηηθή. Ζ εθπαίδεπζε πεξηιακβάλεη ζεσξεηηθή δηδαζθαιία, εθπαηδεπηηθέο επηζθέςεηο θαη εθδξνκέο. Σν πξφγξακκα ζπνπδψλ δίλεη ηδηαίηεξε έκθαζε ζηελ ηζηνξία, ηελ αξραηνινγία, ηε ινγνηερλία θαη ηε ιανγξαθία, αιιά θαη ζε πην πξαθηηθά ζέκαηα, φπσο νη πξψηεο βνήζεηεο θαη ε ςπρνινγία ηνπ ηνπξίζηα 76. Ο Ν. 710/1977 77 δίλεη ηνλ νξηζκφ ηνπ μελαγνχ ζην άξζξν 1 1. χκθσλα ινηπφλ κε ην λφκν, μελαγφο είλαη «ν ζπλνδεχσλ αιινδαπφο ή εκεδαπφο πεξηεγεηάο ή 75 Δπίζεκνο ηζηνηφπνο ΟΣΔΚ. Πξφζβαζε ηελ 1 Οθησβξίνπ 2008, 14:11. 76 Δπίζεκνο ηζηνηφπνο ΟΣΔΚ. Πξφζβαζε ηελ 1 Οθησβξίνπ 2008, 14:19. 77 ΦΔΚ 283/Α/27.9.1977 36

επηζθέπηαο ηεο ρψξαο, θαζνδεγψλ απηνχο θαη ππνδεηθλχσλ ηα αμηνζέαηα ηνπ ηφπνπ, αξραία ή ηζηνξηθά κλεκεία, θαιιηηερληθά έξγα πάζεο επνρήο, επεμεγψλ εηο απηνχο ηελ ζεκαζίαλ απηψλ, ηνλ πξννξηζκφλ θαη ηελ ηζηνξίαλ ησλ θαη παξέρσλ γεληθσηέξαο πιεξνθνξίαο πεξί ηεο αξραίαο θαη ηεο λεσηέξαο Διιάδνο». χκθσλα κε ηνλ ίδην λφκν, πξνυπνζέζεηο άζθεζεο ηνπ επαγγέικαηνο ηνπ μελαγνχ είλαη ε απνθνίηεζε απφ ηε ρνιή Ξελαγψλ ηνπ ΟΣΔΚ θαη ε θαηνρή άδεηαο άζθεζεο επαγγέικαηνο μελαγνχ, ε νπνία δίδεηαη απφ ηνλ ΔΟΣ 78. Ζ άδεηα μελάγεζεο δχλαηαη λα ηζρχεη είηε γηα νιφθιεξε ηελ επηθξάηεηα είηε γηα νξηζκέλν ηκήκα ηεο ρψξαο, αλάινγα κε ηελ εθπαίδεπζε πνπ έρεη ιάβεη ν μελαγφο 79. ηνλ μελαγφ ρνξεγείηαη εηδηθφ δειηίν ηαπηφηεηαο, ην νπνίν ζεσξείηαη θάζε έηνο ππφ ηελ πξνυπφζεζε φηη ν θάηνρφο ηνπ έρεη θαηαβάιεη ηηο αζθαιηζηηθέο εηζθνξέο 80. Τπεξεζίεο μελαγνχ ζηελ Διιάδα κπνξεί λα πξνζθέξεη θαη μελαγφο ππήθννο θξάηνπο κέινπο ηεο ΔΔ θαη θξάηνπο κέινπο ηεο ΔΕΔ πιελ ηεο Διβεηίαο, φηαλ ζπλνδεχεη νκάδα ηνπξηζηψλ πξνεξρνκέλε απφ θξάηνο κέινο ηνπ Δπξσπατθνχ Οηθνλνκηθνχ Υψξνπ, θαηά ηελ πξαγκαηνπνίεζε ελφο νξγαλσκέλνπ ηαμηδηνχ, νξηζκέλεο ρξνληθήο δηάξθεηαο θαη θαζνξηζκέλεο δηαδξνκήο ζε ρψξνπο πιελ κνπζείσλ θαη ηζηνξηθψλ κλεκείσλ. Ο ελ ιφγσ μελαγφο ζα πξέπεη λα θέξεη επίζεκε κεηάθξαζε απφ ηηο αξκφδηεο αξρέο ηνπ θξάηνπο κέινπο θαηαγσγήο ή πξνειεχζεψο ηνπ ησλ σο άλσ δηθαηνινγεηηθψλ, ηελ νπνία νθείιεη λα παξνπζηάζεη νπνηεδήπνηε ηνπ δεηεζεί απφ φξγαλν εμνπζηνδνηεκέλν πξνο ην ζθνπφ απηφ, ζχκθσλα κε ηελ εθάζηνηε ηζρχνπζα λνκνζεζία 81. Σελ επνπηεία επί ησλ μελαγψλ αζθεί ν ΔΟΣ, ν νπνίνο κπνξεί λα επηβάιεη δηνηθεηηθέο θπξψζεηο ζηνπο μελαγνχο πνπ δε ζπκκνξθψλνληαη πξνο ηηο απνξξένπζεο απφ ηηο ηζρχνπζεο λνκνζεηηθέο δηαηάμεηο ππνρξεψζεηο ηνπο. Ζ βαξχηεηα ησλ δηνηθεηηθψλ θπξψζεσλ θπκαίλεηαη κεηαμχ ηεο επίπιεμεο θαη ηεο νξηζηηθήο αθαίξεζεο ηεο άδεηαο αζθήζεσο επαγγέικαηνο 82. Γηα ηελ πξνζηαζία ηνπ επαγγέικαηνο ηνπ μελαγνχ, ν λφκνο πξνβιέπεη θπιάθηζε κέρξη ηξηψλ κελψλ θαη ρξεκαηηθή πνηλή κέρξη 20.000 δξαρκψλ ζηελ πεξίπησζε πνπ θάπνηνο πξνβαίλεη ζε μελάγεζε ρσξίο ζρεηηθή άδεηα άζθεζεο επαγγέικαηνο. Καη εμαίξεζε, επηηξέπεηαη ζε ππαιιήινπο ηνπξηζηηθψλ γξαθείσλ ή μελνδνρείσλ ε ζπλνδεία 78 Άξζξα 1 θαη 2 Ν.710/1977 79 Άξζξν 1 3 Ν.710/1977 80 Άξζξν 3 Ν.710/1977 81 Άξζξν 1 4 Ν.710/1977 82 Άξζξν 12 Ν.710/1977 37

εκεδαπψλ ή αιινδαπψλ, ησλ νπνίσλ ηελ εμππεξέηεζε έρεη αλαιάβεη ην ηνπξηζηηθφ γξαθείν, ζε θέληξα ςπραγσγίαο, ζέαηξα ή παξαιίεο, φπσο θαη θαηά ηελ επηβίβαζε ή απνβίβαζε απηψλ ζε ιηκάληα, αεξνιηκέλεο, ζηδεξνδξνκηθνχο θαη ιεσθνξεηαθνχο ζηαζκνχο 83. 2.1.β. Πανελλήνια Ομοσπονδία Ξεναγών Ζ Παλειιήληα Οκνζπνλδία Ξελαγψλ (ΠΟΞΔΝ) ηδξχζεθε σο δεπηεξνβάζκηα νξγάλσζε ησλ επαγγεικαηηψλ δηπισκαηνχρσλ μελαγψλ ην 1985 απφ δχν ηδξπηηθά κέιε, ην χλδεζκν Ξελαγψλ Θεζζαινλίθεο θαη ην σκαηείν Γηπισκαηνχρσλ Ξελαγψλ Γσδεθαλήζνπ. ηε ζπλέρεηα έγηλαλ κέιε ηεο θαη φια ηα ππφινηπα σκαηεία Ξελαγψλ ηεο Διιάδαο. Σα πξσηνβάζκηα σκαηεία-μέιε ηεο ΠΟΞΔΝ είλαη έμη : 'Δλσζε Γηπισκαηνχρσλ Ξελαγψλ Ηνλίσλ Νήζσλ θαη Γπηηθήο Διιάδαο κε έδξα ηελ Κέξθπξα Μπηηιήλε Ρφδν χλδεζκνο Ξελαγψλ Θεζζαινλίθεο κε έδξα ηε Θεζζαινλίθε σκαηείν Γηπισκαηνχρσλ Ξελαγψλ κε έδξα ηελ Αζήλα σκαηείν Γηπισκαηνχρσλ Ξελαγψλ Β.Α. Αηγαίνπ κε έδξα ηε σκαηείν Γηπισκαηνχρσλ Ξελαγψλ Γσδεθαλήζνπ κε έδξα ηε σκαηείν Δπαγγεικαηηψλ Ξελαγψλ Κξήηεο θαη Θήξαο κε έδξα ην Ζξάθιεην. Ζ ΠΟΞΔΝ είλαη κέινο ηεο Δπξσπατθήο Οκνζπνλδίαο Ξελαγψλ (FEG) 84 θαζψο θαη ηεο Παγθφζκηαο Οκνζπνλδίαο Ξελαγψλ (WFTGA) 85. 83 Άξζξν 10 Ν.710/1977 84 European Federation of Tourist Guide Associations 85 World Federation of Tourist Guide Associations 38

2.2. τη ουηδία ηε νπεδία δελ ππάξρεη ζεζκφο αληίζηνηρνο κε απηφλ ηνπ ΟΣΔΚ. εθπαίδεπζε ζε ηνπξηζηηθά επαγγέικαηα παξέρεηαη απφ θξαηηθνχο θνξείο φπσο ηα ειιεληθά ΣΔΔ, ΣΔΗ θαη ΑΔΗ αιιά θαη απφ ηδησηηθέο ζρνιέο πνπ πξνζνκνηάδνπλ κε ηα ΗΔΚ θαη ηα Δξγαζηήξηα Διεπζέξσλ πνπδψλ. Δηδηθφηεξα, ην επάγγεικα ηνπ μελαγνχ δελ απνιακβάλεη θακίαο πξνζηαζίαο απφ Λογόηςπο ηηρ SveGuide ην θξάηνο θαη δελ πθίζηαληαη δεκφζηεο ρνιέο Ξελαγψλ φπσο απηέο ηνπ ΟΣΔΚ. Καηφπηλ αιιεινγξαθίαο κε ηελ ππεχζπλε γηα ηα εθπαηδεπηηθά ζέκαηα ηεο Έλσζεο Ξελαγψλ νπεδίαο (SveGuide), ηελ θ. Wivan Mellberg, θαηέζηε εθηθηή ε δηεξεχλεζε ηνπ θαζεζηψηνο πνπ δηέπεη ην επάγγεικα ησλ μελαγψλ ζηε νπεδία. Ζ SveGuide ηδξχζεθε πξηλ απφ 25 ρξφληα θαη ζήκεξα αξηζκεί πεξίπνπ 1000 κέιε. Ζ πξψηε παξαηήξεζε ηεο θ. Mellberg είλαη φηη νη μελαγνί εθπαηδεχνληαη γηα ηελ μελάγεζε ζε κία νξηζκέλε γεσγξαθηθή πεξηνρή ηεο νπεδίαο. Μία δεχηεξε ζεκαληηθή παξαηήξεζε είλαη φηη ζηε νπεδία ηα φξηα κεηαμχ μελαγνχ θαη ζπλνδνχ ηαμηδηψλ είλαη πνιχ ξεπζηά. Ζ πιεηνςεθία ησλ κειψλ ηεο SveGuide εξγάδνληαη παξάιιεια θαη σο ζπλνδνί ηαμηδηψλ. Γελ πθίζηαηαη θαλελφο είδνπο εληαία εθπαίδεπζε γηα ηνπο μελαγνχο φπσο ζηελ Διιάδα, ηε Γαιιία ή ηε Μεγάιε Βξεηαλία. ηφρνο ινηπφλ ηεο SveGuide απνηειεί ε ζεζκνζέηεζε κίαο εληαίαο εθπαίδεπζεο ζηα πξφηππα άιισλ επξσπατθψλ ρσξψλ, ελδερνκέλσο θαη ζηα πξφηππα ηεο Διιάδαο. Πξνο ην ζθνπφ απηφ, νη ηνπηθέο ελψζεηο μελαγψλ έρνπλ επί ζεηξά εηψλ ζπλεξγαζηεί γηα ηε δηακφξθσζε ελφο εθπαηδεπηηθνχ πξνγξάκκαηνο, εθπνλεζέληνο απφ ηνπο μελαγνχο θαη γηα ηνπο μελαγνχο. Σν εθπαηδεπηηθφ πξφγξακκα ζα ρσξίδεηαη ζε ηξεηο βαζκίδεο: 1) Βαζηθή εθπαίδεπζε γηα ηνπο ηνπηθνχο μελαγνχο, 2) επηπξφζζεηε εθπαίδεπζε γηα μελαγνχο εηδηθεπκέλνπο ζηελ μελάγεζε ζπγθεθξηκέλεο πεξηθέξεηαο θαη 3) εθπαίδεπζε γηα μελαγνχο παλζνπεδηθήο εκβέιεηαο. Ζ Πξνβιέπεηαη θαη κία ηέηαξηε κνξθή μελαγνχ, ηνπ objektsguide. Καζψο δελ ππάξρεη δφθηκνο φξνο ζηελ ειιεληθή, ν νπνίνο λα απνδίδεη ην αθξηβέο λφεκά ηνπ, ζα δηαηεξεζεί ε ζνπεδηθή ιέμε. Ωο «νbjektsguide» νξίδεηαη ν μελαγφο ν νπνίνο εξγάδεηαη κφληκα ζε έλα ζπγθεθξηκέλν κέξνο-αληηθείκελν ηνπξηζηηθνχ ελδηαθέξνληνο φπσο έλα παιάηη, κία εθθιεζία, κία 39

επηρείξεζε θηι. Ο «νbjektsguide» έρεη δηθαίσκα λα πξνζθέξεη ππεξεζίεο μελάγεζεο κφλν ζην ζπγθεθξηκέλν ζεκείν. Όζνλ αθνξά ζηελ εθπαίδεπζε ησλ μελαγψλ ηνπηθήο εκβέιεηαο, ε θ. Mellberg ζεκεηψλεη πσο βξίζθεηαη ζε ηθαλνπνηεηηθφ επίπεδν, αλαιφγσο θαη ηεο ηνπξηζηηθήο αλάπηπμεο ηεο ζπγθεθξηκέλεο πεξηνρήο. Ζ εθπαίδεπζε ησλ μελαγψλ πνπ εμεηδηθεχνληαη ζε ζπγθεθξηκέλε πεξηθέξεηα δελ είλαη δηαδεδνκέλε ζε φιεο ηηο πεξηθέξεηεο ελψ ε εθπαίδεπζε ησλ μελαγψλ παλζνπεδηθήο εκβέιεηαο δελ έρεη μεθηλήζεη αθφκε. Όπσο πξναλαθέξζεθε, δε ζα πξέπεη λα καο δεκηνπξγεζεί ε ιαλζαζκέλε εληχπσζε φηη ζηε νπεδία δελ ππάξρνπλ αλψηεξεο επαγγεικαηηθέο ζρνιέο, νη νπνίεο λα παξέρνπλ εθπαίδεπζε μελαγνχ 86. Σν πξφβιεκα φκσο έγθεηηαη ζηελ πηζηνπνίεζε ησλ μελαγψλ. ηφρνο ηεο SveGuide είλαη λα δεκηνπξγεζεί έλαο ζεζκφο αληίζηνηρνο κε ηηο ρνιέο Ξελαγψλ ηνπ ΟΣΔΚ, ν νπνίνο ζα παξέρεη εθπαίδεπζε θαη ζα πξαγκαηνπνηεί εμεηάζεηο, νη επηηπρφληεο ησλ νπνίσλ ζα πηζηνπνηνχληαη απφ ηνλ ΔΟΣ γηα ρξνληθφ δηάζηεκα πέληε εηψλ. Μεηά ηελ παξέιεπζε ηεο πεληαεηίαο, ζα πξέπεη λα επαλαιεθζνχλ νη εμεηάζεηο. Γηα ηελ πξνζηαζία ησλ μελαγψλ, πξνηείλεηαη ε ζεζκνζέηεζε ελφο δειηίνπ ηαπηφηεηαο, ην νπνίν ζα θέξεη ν μελαγφο ζε θαλεξφ ζεκείν ηνπ ζψκαηφο ηνπ. Σν ελ ιφγσ δειηίν ηαπηφηεηαο ζα πεξηέρεη πιεξνθνξίεο γηα ηελ πεξηνρή ζηελ νπνία επηηξέπεηαη ε μελάγεζε, ην έηνο ιήμεο ηεο άδεηαο, ην φλνκα, ηε γιψζζα θαζψο θαη ηελ ελδερφκελε εμεηδίθεπζε ηνπ μελαγνχ ζε θάπνηνλ ηνκέα. ηελ παξνχζα θάζε, ε SveGuide βξίζθεηαη ζε επαθή κε ην Τπνπξγείν Παηδείαο ηεο νπεδίαο, ππφ ηελ αηγίδα ηνπ νπνίνπ ζα ιεηηνπξγεί ε ππφ ζχζηαζε ζρνιή μελαγψλ. 2.3. υμπεράσματα Όπσο παξαηεξνχκε απφ ηα παξαπάλσ, ε Διιάδα βξίζθεηαη ζε πνιχ θαιφ δξφκν ζε φ,ηη αθνξά ζηελ εθπαίδεπζε θαη ηελ πξνζηαζία ηνπ επαγγέικαηνο ηνπ μελαγνχ. ε απηήλ ηελ θαιή θαηάζηαζε ζπλέβαιε ηφζν ε κέξηκλα ηεο πνιηηείαο γηα ηελ πξνζηαζία ηνπ επαγγέικαηνο ηνπ μελαγνχ φζν θαη ε δχλακε ηεο ΠΟΞΔΝ. χκθσλα κε έθζεζε 86 χκθσλα κε ηελ απνγξαθή ηεο αξκφδηαο θξαηηθήο αξρήο γηα ηα ζρνιεία ηεο νπεδίαο (Skolverket), ππάξρνπλ 120 εθπαηδεπηηθά ηδξχκαηα πνπ δηαηείλνληαη φηη παξέρνπλ εθπαίδεπζε γηα μελαγνχο. 40

ηεο CEDEFOP 87 ην 1996, νη ρνιέο Ξελαγψλ ηεο Διιάδαο απνηεινχζαλ πξφηππν φρη κφλν γηα ηελ Δπξψπε αιιά θαη γηα φιν ηνλ θφζκν 88. Ζ Διιάδα, κε ηα αλαξίζκεηα ηζηνξηθά ηεο κλεκεία θαη κε ην πιήζνο ησλ ηνπξηζηψλ θαη πεξηεγεηψλ πνπ ηελ επηζθέπηνληαη ήδε απφ ηνλ 19ν αηψλα, αληηιήθζεθε λσξίο ηελ αλάγθε γηα ηελ πηζηνπνίεζε γλψζεσλ θαη ηνλ έιεγρν ηνπ αξηζκνχ ησλ μελαγψλ ηεο. Αληηζέησο, ε νπεδία ζηεξίρζεθε πεξηζζφηεξν ζην κνληέιν ηεο απηνξξχζκηζεο, ην νπνίν ηειηθψο θαηέιεμε ζηελ απνξξχζκηζε. Ζ δηαζθάιηζε ησλ δηθαησκάησλ ησλ μελαγψλ απνηειεί δήηεκα θεθαιαηψδνπο ζεκαζίαο γηα ηηο ρψξεο πνπ επηζπκνχλ λα αλαπηχμνπλ ηνλ ηνπξηζκφ ηνπο θαζψο ε εηθφλα πνπ απνθνκίδεη ν ηνπξίζηαο απφ ηα κέξε ηα νπνία επηζθέπηεηαη θαη ζηα νπνία μελαγείηαη είλαη θαζνξηζηηθή γηα ην αλ ζα ζειήζεη λα μαλαεπηζθεθζεί ηε ρψξα. Ο μελαγφο ιεηηνπξγεί σο πξεζβεπηήο ηεο ρψξαο ππνδνρήο, ηελ νπνία θαη εθπξνζσπεί θαζεκεξηλά ζηνπο επηζθέπηεο. Απφ απηφλ, ζπλεπψο, εμαξηάηαη θαηά έλα ζεκαληηθφ βαζκφ εάλ θάπνηνο ζα επηζηξέςεη ζε κηα ρψξα ή φρη. ήκεξα, κε ηελ Δλσκέλε Δπξψπε λα απνηειεί πιένλ πξαγκαηηθφηεηα, θξίλεηαη πεξηζζφηεξν απφ πνηέ αλαγθαία ε δηακφξθσζε κίαο εληαίαο αληίιεςεο γηα ηελ ηππνπνίεζε ηεο ειάρηζηεο εθπαίδεπζεο ηνπ μελαγνχ ζηελ Δπξψπε. ην πιαίζην απηήο ηεο επηδίσμεο, ε Δπξσπατθή Δπηηξνπή Σππνπνίεζεο (CEN) 89 δεκηνχξγεζε ηελ νκάδα TC329-WG5, απνζηνιή ηεο νπνίαο ζα ήηαλ ε ηππνπνίεζε ηεο ειάρηζηεο εθπαίδεπζεο ηνπ μελαγνχ ζηελ Δπξψπε. Καηφπηλ δεκφζηαο δηαβνχιεπζεο δηάξθεηαο 6 κελψλ απφ ηελ παξνπζίαζε ηνπ θεηκέλνπ εξγαζίαο ζηηο 30 ρψξεο ηεο Δπξψπεο, ε νκάδα ηεο CEN θαηέιεμε ζην ηειηθφ θείκελν, ην νπνίν, αθνχ ζηαιεί ζηηο Βξπμέιιεο, ζα ςεθηζηεί θαη ζα απνηειέζεη επξσπατθφ πξφηππν γηα φιεο ηηο ρψξεο. Ζ Διιάδα ζπκκεηείρε ζε φιεο ηηο ζπλεδξηάζεηο κε ηνλ ΔΛΟΣ 90 θαη ηελ ΠΟΞΔΝ, ζπκβάιινληαο ζεκαληηθά ζηε δηακφξθσζε ηνπ θεηκέλνπ, ην νπνίν βαζίδεηαη θπξίσο ζηελ πνιχρξνλε πείξα απφ ηελ επηηπρεκέλε επαγγεικαηηθή εθπαίδεπζε ηνπ μελαγνχ ζηελ ρψξα καο απφ ηηο ρνιέο Ξελαγψλ 91. Όπσο εμάιινπ ζεκεηψλεη ε θ. Έθε Καιακπνθίδνπ, Γεληθή Γξακκαηέαο ηεο ΠΟΞΔΝ: «Δλ φςεη ηεο εθαξκνγήο ηεο Οδεγίαο ηεο ΔΔ 2005-36 γηα ηελ αλαγλψξηζε επαγγεικαηηθψλ πξνζφλησλ ησλ μελαγψλ, ε ηππνπνίεζε πνπ έγηλε ζα βνεζήζεη 87 European Center for the Development of Vocational Training 88 γάξηζνπ Γψξα, Travel Daily News, «Σηελ Αζήλα θηινμελήζεθε ε επξσπατθή ηππνπνίεζε ησλ μελαγώλ», Πέκπηε 3 Μαΐνπ 2007 89 European Committee for Standardization 90 Διιεληθφο Οξγαληζκφο Σππνπνίεζεο 91 Ό.π γάξηζνπ 41

κειινληηθά φρη κφλν ζηε ζχγθξηζε δηπισκάησλ θαη πξνζφλησλ μελαγψλ απφ ρψξα ζε ρψξα, αιιά θαη ζηελ επίηεπμε ελφο πςεινχ επηπέδνπ εθπαίδεπζεο ηνπ μελαγνχ ζε φιε ηελ Δπξψπε, θαζψο θαη ζηελ πξνζηαζία ηνπ θαηαλαισηή-ηνπξίζηα γηα ηηο ππεξεζίεο πνπ αγνξάδεη.» 92. Σν Μάξηην ηνπ 2008, ε CEN δεκνζίεπζε ην ππ αξηζκ. 15565 έγγξαθν, ην νπνίν νξίδεη ηηο απαξαίηεηεο πξνδηαγξαθέο πνπ νθείινπλ λα πιεξνχλ ηα πξνγξάκκαηα εθπαίδεπζεο μελαγψλ. πγθξίλνληαο ηελ εθπαίδεπζε γηα ηνπο μελαγνχο πνπ πξνηείλεη ε CEN ζε ζρέζε κε απηήλ πνπ πξνζθέξεηαη απφ ηηο ρνιέο Ξελαγψλ ηνπ ΟΣΔΚ, εληζρχεηαη ε άπνςε φηη ε Διιάδα βξίζθεηαη ζε θαιφ δξφκν ζε φ,ηη αθνξά ζηελ εθπαίδεπζε ησλ μελαγψλ ηεο. Ωζηφζν, θξίλεηαη απαξαίηεηνο έλαο εθζπγρξνληζκφο ηνπ πξνγξάκκαηνο εθπαίδεπζεο ζηα ζέκαηα πνπ άπηνληαη ηεο ΔΔ θαη ησλ ζεζκψλ ηεο θαζψο θαη ζηελ εμνηθείσζε ησλ μελαγψλ κε ηηο λέεο ηερλνινγίεο. 2.4. Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο Ελλάδος (ΞΕΕ) Σν ΞΔΔ ηδξχζεθε κε ηνλ Α.Ν. ηεο 12.6.1935 93 θαη ιεηηνπξγεί σο ΝΠΓΓ. Μέιε ηνπ ΞΔΔ είλαη εθ ηνπ λφκνπ φια ηα μελνδνρεηαθά θαηαιχκαηα θαη νη νξγαλσκέλεο ηνπξηζηηθέο θαηαζθελψζεηο ηεο ρψξαο. Σν Γηνηθεηηθφ ηνπ πκβνχιην απαξηίδεηαη απφ αηξεηνχο αληηπξνζψπνπο ησλ μελνδνρείσλ θαη ησλ νξγαλσκέλσλ ηνπξηζηηθψλ θαηαζθελψζεσλ, θαζψο θαη απφ εθπξνζψπνπο ηνπ θξάηνπο. Σν ΞΔΔ είλαη κέινο ηεο πλνκνζπνλδίαο ησλ Δζληθψλ Δλψζεσλ Ξελνδνρίαο Δζηίαζεο θαη Αλαςπρήο ησλ θξαηψλ-κειψλ ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο (Hotrec) 94. Οη δξαζηεξηφηεηεο ηνπ ΞΔΔ ζπλίζηαληαη: ηε κειέηε, ππφδεημε θαη εθαξκνγή θάζε κέηξνπ πνπ ζπληειεί ζηελ αλάπηπμε ηεο μελνδνρεηαθήο βηνκεραλίαο ηεο ρψξαο, 92 Ό.π γάξηζνπ 93 ΦΔΚ 287/Α/26.6.1935 94 Δπίζεκνο ηζηνηφπνο ΞΔΔ. Πξφζβαζε ηελ 6 Οθησβξίνπ 2008, 16:34. 42

ζηε ζπκβνπιεπηηθή ζηήξημε φισλ ησλ κειψλ ηνπ ζε ζέκαηα νηθνλνκηθά, λνκηθά θαη εξγαζηαθά, ζηελ εθπφλεζε κειεηψλ, ζηελ παξνρή πιεξνθνξηψλ θαη ζηαηηζηηθψλ δειηίσλ, ζηε ρνξήγεζε ζπληάμεσλ, ζηελ έθδνζε θαη δσξεάλ δηαλνκή ζε φια ηα κέιε ηνπ κεληαίνπ ελεκεξσηηθνχ δειηίνπ «ΞΔΝΗΑ», ζηελ έθδνζε ηνπ εηήζηνπ Οδεγνχ ησλ Διιεληθψλ Ξελνδνρείσλ θαη ζηε ζπκκεηνρή ζε δηεζλείο ηνπξηζηηθέο εθζέζεηο. Απφ ηα πξναλαθεξζέληα παξαηεξνχκε φηη ην ΞΔΔ, ελψ ζηελ νπζία απνηειεί κία επαγγεικαηηθή έλσζε πνπ εθπξνζσπεί ηδηψηεο, έρεη ηε κνξθή ηνπ ΝΠΓΓ, ην νπνίν κάιηζηα επνπηεχεηαη απφ ην ΤΣΑΝ. 2.4.α. SHR ηε νπεδία δελ πθίζηαηαη ζεζκφο αληίζηνηρνο ηνπ ΞΔΔ. Αληηζέησο, ππάξρεη ε Έλσζε Ξελνδφρσλ θαη Δζηηαηφξσλ νπεδίαο (SHR [Sveriges Hotell och Restaurangföretagare]), κία ακηγψο επαγγεικαηηθή έλσζε πνπ ιεηηνπξγεί σο ΝΠΗΓ. Ο ξφινο ηεο SHR είλαη δηηηφο ζε έλα πξψην επίπεδν, ιεηηνπξγεί σο θιαδηθή νξγάλσζε, ζπκβνπιεχνληαο ηα κέιε ηεο, απαληψληαο ζε εξσηήκαηα θαη παξαθνινπζψληαο ηε λνκνζεζία θαη ηηο εμειίμεηο πνπ αθνξνχλ ζηνλ θιάδν ηεο μελνδνρίαο θαη ηεο εζηίαζεο. ε έλα δεχηεξν επίπεδν, ιεηηνπξγεί σο ζεζκηθφ αληίβαξν ζηε ζπλδηθαιηζηηθή έλσζε ησλ ππαιιήισλ θαη ησλ εξγαηψλ πνπ απαζρνινχληαη ζε μελνδνρεηαθέο επηρεηξήζεηο θαζψο θαη ζε εζηηαηφξηα, ζηεξίδνληαο ηα κέιε ηεο ζηελ πεξίπησζε δηθαζηηθψλ αγψλσλ. ε αληίζεζε κε ην ειιεληθφ ζχζηεκα φπνπ ηα μελνδνρεία θαηαηάζζνληαη ζε θαηεγνξίεο κε ην ζχζηεκα ησλ αζηεξηψλ, ηα νπνία απνλέκνληαη απφ ηελ θαηά ηφπν αξκφδηα ΠΤΣ 95, ζηε νπεδία ε θαηάηαμε ησλ μελνδνρείσλ γίλεηαη θπξίσο απφ ηδησηηθνχο θνξείο. Ζ Δπηηξνπή Καηάηαμεο εθπνλεί ηα θξηηήξηα βάζεη ησλ νπνίσλ απνλέκνληαη ηα αζηέξηα θαη απνθαζίδεη επί ησλ αηηήζεσλ ησλ μελνδνρείσλ ηα νπνία 95 Βι. παξαθάησ 43

επηζπκνχλ λα εληαρζνχλ ζε ζπγθεθξηκέλε θαηεγνξία αζηεξηψλ. Μέιε ηεο Δπηηξνπήο Καηάηαμεο απνηεινχλ εθπξφζσπνη ηδησηηθψλ θαη θξαηηθψλ θνξέσλ. Ζ δηαρείξηζε ησλ γξαθεηνθξαηηθψλ ζεκάησλ θαηάηαμεο έρεη αλαηεζεί ζην Γξαθείν Καηάηαμεο, ην νπνίν απνηειεί ηκήκα ηεο SHR 96. 2.5. υμπεράσματα Όπσο παξαηεξνχκε, νη δχν ρψξεο παξνπζηάδνπλ κεγάιεο δηαθνξέο ζε φ,ηη αθνξά ζηελ εθπξνζψπεζε ηνπ μελνδνρεηαθνχ θιάδνπ θαη ηελ θαηάηαμε ησλ μελνδνρείσλ κε βάζε ην ζχζηεκα ησλ αζηεξηψλ. Σν ειιεληθφ ζχζηεκα βαζίδεηαη ζηνλ θξαηηθφ έιεγρν ζε θάζε επίπεδν ελψ ην ζνπεδηθφ ζχζηεκα ηείλεη πξνο ηελ απηνξξχζκηζε. Σν εξψηεκα πνπ ηίζεηαη είλαη πνην απφ ηα δχν ζπζηήκαηα είλαη απνηειεζκαηηθφηεξν θαη ζπληειεί ζηελ αλαβάζκηζε ηνπ πξνζθεξφκελνπ ηνπξηζηηθνχ πξντφληνο. Αλ αλαινγηζηνχκε ην κέγεζνο ηνπ μελνδνρεηαθνχ θιάδνπ ζηελ Διιάδα αιιά θαη ηε γεσγξαθηθή ηνπ δηαζπνξά, θαζίζηαηαη θαηαλνεηή ε άζθεζε ειέγρνπ εθ κέξνπο ηεο πνιηηείαο κέζσ ησλ αξκφδησλ ΠΤΣ. Ωζηφζν, ειινρεχεη πάληα ν θίλδπλνο νη ππάιιεινη νη νπνίνη ειέγρνπλ ηελ πιεξφηεηα ησλ θξηηεξίσλ γηα ηελ απνλνκή αζηεξηψλ ζηα μελνδνρεία λα κελ είλαη αληηθεηκεληθνί ζηηο θξίζεηο ηνπο ή λα δέρνληαη πηέζεηο απφ εθπξνζψπνπο ηζρπξψλ νηθνλνκηθψλ ζπκθεξφλησλ. Απφ ηελ άιιε, ζηελ πεξίπησζε ηεο απηνξξχζκηζεο ππάξρεη πάληα ν θίλδπλνο ην ζχζηεκα λα θαηαιήμεη ζε απνξξχζκηζε θαη αζπδνζία. 96 Ηζηνηφπνο SHR. Πξφζβαζε ηελ 6 Οθησβξίνπ 2008, ψξα 19:30 44

ΚΕΥΑΛΑΙΟ ΣΡΙΣΟ: Ο ρόλος της περιφέρειας στην προώθηση του τουρισμού 3.1. Ο ρόλος των Περιφερειακών Τπηρεσιών Σουρισμού (ΠΤΣ) Πξνθεηκέλνπ λα απνθηήζνπκε κία νινθιεξσκέλε θαη ζαθή εηθφλα ηνπ πθηζηάκελνπ ζεζκηθνχ πιαηζίνπ ζε ζέκαηα ηνπξηζκνχ, θξίλεηαη απαξαίηεηε ε αλαθνξά ζην ξφιν ησλ πεξηθεξεηαθψλ νξγάλσλ, ηα νπνία έρνπλ επηθνξηηζηεί κε αξκνδηφηεηεο ζρεηηθέο κε ηελ ηνπξηζηηθή αλάπηπμε θαη πξνβνιή. Οη πεξηθέξεηεο σο δηνηθεηηθέο κνλάδεο ηδξχζεθαλ κε ην Ν. 1622/1986 97, ν Οι 13 διοικηηικέρ πεπιθέπειερ ηηρ Δλλάδαρ νπνίνο πξνέβιεςε ηε δηαίξεζε ηεο ρψξαο ζε 13 πεξηθέξεηεο. Με ην Ν. 2503/1997 98, ε πεξηθέξεηα πξνζέιαβε ην ραξαθηήξα εληαίαο απνθεληξσκέλεο κνλάδαο δηνίθεζεο ηνπ θξάηνπο. Ο ίδηνο λφκνο θαζνξίδεη ηηο αξκνδηφηεηεο ησλ πεξηθεξεηψλ θαη πξνβιέπεη ηε δπλαηφηεηα εθρψξεζεο πεξαηηέξσ αξκνδηνηήησλ κε ηελ έθδνζε πξνεδξηθψλ δηαηαγκάησλ θαηφπηλ πξφηαζεο ηνπ Τπνπξγνχ Δζσηεξηθψλ θαη ηνπ θαηά πεξίπησζε αξκφδηνπ ππνπξγνχ. Οχηε ν Ν. 2503/1997 αιιά νχηε θαη ν κεηαγελέζηεξνο Ν. 2647/1998 99 «Μεηαβίβαζε αξκνδηνηήησλ ζηηο Πεξηθέξεηεο θαη ηελ Απηνδηνίθεζε θαη άιιεο δηαηάμεηο» πεξηειάκβαλε δηαηάμεηο γηα ηελ εθρψξεζε αξκνδηνηήησλ ζηηο Πεξηθέξεηεο ζε ζέκαηα ηνπξηζκνχ. Με ην Π.Γ. 313/2001 100, εθρσξήζεθαλ αξκνδηφηεηεο ηνπ ΔΟΣ ζηελ ηφηε Γεληθή Γξακκαηεία Σνπξηζκνχ ηνπ Τπνπξγείνπ Αλάπηπμεο θαη ζηηο πεξηθέξεηεο. Μεηά ηελ αλαζχζηαζε ηνπ Τπνπξγείνπ Σνπξηζκνχ δπλάκεη ηνπ Π.Γ. 122/2004 101, νη αξκνδηφηεηεο πνπ εθρσξήζεθαλ ζηελ Γεληθή Γξακκαηεία Σνπξηζκνχ πεξηήιζαλ ζην Τπνπξγείν Σνπξηζκνχ. 97 ΦΔΚ 92/Α/14.07.1986 98 ΦΔΚ 107/Α/30.5.1997 99 ΦΔΚ 237/Α/22.10.1998 100 ΦΔΚ 211/Α/ 25.9.2001 101 ΦΔΚ 85/Α/17.03.2004 45