ΔΗΜΟΣ ΝΟΤΙΑΣ ΚΥΝΟΥΡΙΑΣ ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΕΙΦΟΡΟ ΕΝΕΡΓΕΙΑ

ΔΗΜΟΣ ΝΟΤΙΑΣ ΚΥΝΟΥΡΙΑΣ ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΕΙΦΟΡΟ ΕΝΕΡΓΕΙΑ 2013

ΜΕ ΤΗΝ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΤΗΣ: ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΠΑΡΝΩΝΑ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΟΤΑ ΛΕΩΝΙΔΙΟ ΑΡΚΑΔΙΑΣ, Τ.Κ. 22300 ΤΗΛ. 27570-22807, FAX. 2757023230 Σύνταξη: Γεωργοστάθης Παναγιώτης M.Sc. Φυσικός Ενέργεια & Περιβάλλον

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. ΣΥΝΟΨΗ.... 1 2. ΕΙΣΑΓΩΓΗ.. 3 ΜΕΡΟΣ Α : Ο ΔΗΜΟΣ ΝΟΤΙΑΣ ΚΥΝΟΥΡΙΑΣ ΣΥΜΜΕΤΕΧΕΙ ΣΤΟ ΣΥΜΦΩΝΟ ΤΩΝ ΔΗΜΑΡΧΩΝ.... 7 3. Ο ΔΗΜΟΣ ΝΟΤΙΑΣ ΚΥΝΟΥΡΙΑΣ 8 3.1. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΔΗΜΟΥ. 8 3.2 ΚΛΙΜΑΤΟΛΟΓΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ 10 3.3 ΕΝΕΡΓΕΙΑ 14 3.3.1 Ενεργειακή Κατάσταση στην Πελοπόννησο 14 3.2.2 Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας στην Πελοπόννησο.. 15 4. ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΟΙ ΣΚΟΠΟΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΤΟ ΣΥΜΦΩΝΟ ΤΩΝ ΔΗΜΑΡΧΩΝ. 17 ΜΕΡΟΣ Β : ΒΑΣΙΚΗ ΑΠΟΓΡΑΦΗ ΕΚΠΟΜΠΩΝ... 19 5. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΒΑΣΙΚΗΣ ΑΠΟΓΡΑΦΗΣ ΕΚΠΟΜΠΩΝ... 20 6.ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ, ΦΩΤΙΣΜΟΣ & ΛΟΙΠΕΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ, ΟΙΚΙΑΚΟΣ, ΤΡΙΤΟΓΕΝΗΣ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ... 22 6.1. ΗΛΕΚΤΡΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ... 22 6.1.1. Παραγωγή Η/Ε... 22 6.1.2. Κατανάλωση Η/Ε: Δημοτικά κτίρια... 25 6.1.3. Κατανάλωση Η/Ε: Δημοτικός φωτισμός... 25 6.1.4. Κατανάλωση Η/Ε: Οικιακός Τομέας..... 26 6.1.5. Κατανάλωση Η/Ε: Τριτογενής Τομέας... 26 6.1.6. Κατανάλωση Η/Ε: Βιομηχανικός Τομέας... 26 6.2. ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ... 26 6.2.1. Δημοτικά κτίρια... 26 6.2.2. Οικιακός, Τριτογενής & Βιομηχανικός Τομέας... 27 6.3. ΞΥΛΟ... 28 6.3.1. Οικιακός & Βιομηχανικός Τομέας... 28 7. ΟΔΙΚΕΣ ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ... 31

7.1. ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΟΧΗΜΑΤΑ... 31 7.2. ΙΔΙΩΤΙΚΑ ΟΧΗΜΑΤΑ... 33 8. ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΣΥΝΟΛΙΚΩΝ ΕΚΠΟΜΠΩΝ CO 2 ΣΤΟ ΕΤΟΣ ΑΝΑΦΟΡΑΣ... 34 8.1. ΗΛΕΚΤΡΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ... 39 8.2. ΟΡΥΚΤΑ ΚΑΥΣΙΜΑ... 44 8.3. ΞΥΛΟ.... 48 ΜΕΡΟΣ Γ : ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ ΚΑΙ ΜΕΤΡΑ ΕΩΣ ΤΟ 2020.. 49 9. ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ... 50 9.1 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ... 50 9.2 ΔΡΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ.. 51 9.2.1 Δημοτικά Κτίρια #1 51 9.2.2 Δημοτικά Κτίρια #2 52 9.2.3 Δημοτικά Κτίρια #3 59 9.2.4 Δημοτικά Κτίρια #4... 61 10. ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ, ΟΙΚΙΑΚΟΣ ΚΑΙ ΤΡΙΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ.. 62 10.1 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ... 62 10.2 ΔΡΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ, ΟΙΚΙΑΚΟ ΚΑΙ ΤΡΙΤΟΓΕΝΗ ΤΟΜΕΑ... 64 10.2.1 Βιομηχανία, Οικιακός και Τριτογενής Τομέας #1 64 10.2.2 Βιομηχανία, Οικιακός και Τριτογενής Τομέας #2 65 10.2.3 Βιομηχανία, Οικιακός και Τριτογενής Τομέας #3 67 10.2.4 Βιομηχανία, Οικιακός και Τριτογενής Τομέας #4 69 10.2.5 Βιομηχανία, Οικιακός και Τριτογενής Τομέας #5 71 11. ΔΗΜΟΤΙΚΟΣ ΦΩΤΙΣΜΟΣ.. 73 11.1 Δημοτικός Φωτισμός #1.... 73 11.2 Δημοτικός Φωτισμός #2.... 78 12. ΟΧΗΜΑΤΑ & ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ 80 12.1 ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΟΧΗΜΑΤΑ. 80 12.2 ΔΡΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΟΧΗΜΑΤΑ.. 81 12.2.1 Δημοτικά Οχήματα #1. 81 12.2.2 Δημοτικά Οχήματα #2 82 12.2.3 Δημοτικά Οχήματα #3 83 12.2.4 Δημοτικά Οχήματα #4 85 12.3 ΙΔΙΩΤΙΚΑ ΟΧΗΜΑΤΑ... 87 12.4 ΔΡΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΙΔΙΩΤΙΚΑ ΟΧΗΜΑΤΑ.... 88

12.4.1 Μεταφορές #1. 88 12.4.2 Μεταφορές #2 90 12.4.3 Μεταφορές #3 93 13. ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ. 95 13.1 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ.. 95 13.2 ΔΡΑΣΕΙΣ ΑΠΕ.. 96 13.2.1 ΑΠΕ #1 96 13.2.2 ΑΠΕ #2 97 13.2.3 ΑΠΕ #3 99 13.2.4 ΑΠΕ #4 101 13.2.5 ΑΠΕ #5 103 14. ΔΗΜΟΤΙΚΕΣ ΠΡΟΜΗΘΕΙΕΣ....... 104 14.1 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ 104 14.2 ΔΡΑΣΕΙΣ.... 105 14.2.1 Προμήθειες #1 105 14.2.2 Προμήθειες #2. 106 14.2.3 Προμήθειες #3 107 15. ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΜΕΙΩΣΗΣ ΕΚΠΟΜΠΩΝ CO 2 ΕΩΣ ΤΟ 2020 108 16. ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΔΟΜΗ, ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΣΤΗΡΙΞΗ ΑΠΟ 113 ΤΟΥΣ ΕΜΠΛΕΚΟΜΕΝΟΥΣ ΦΟΡΕΙΣ 16.1 ΣΥΜΦΩΝΟ ΤΩΝ ΔΗΜΑΡΧΩΝ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ. 113 16.2 ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΚΑΙ ΣΤΗΡΙΞΗ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΕΜΠΛΕΚΟΜΕΝΟΥΣ ΦΟΡΕΙΣ.. 117 17. ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΣΧΕΔΙΟΥ ΔΡΑΣΗΣ.. 120

EXTENDED SUMMARY The Municipality Of Notia Kynouria, in response: To the need to tackle climate change The introduction of energy policies for sustainable development both at the national and the local community levels Has signed the Covenant of Mayors on 8 April 2013 and began to implement the resulting commitments. Within the Municipality Of Notia Kynouria, the carbon emissions are estimated at 29.373,93 tons of CO 2 annually, having 2011 as a reference year. The goal set by the municipality is to reduce these emissions by 28.23% (8.298,4) tons of CO 2 per year by the year 2020. Figure: Contribution of each sector in the total CO 2 emissions The goal of reducing CO 2 emissions will be achieved by implementing energy saving measures and installation of renewable energy systems within the limits of the municipality. The Sustainable

Energy Action Plan provides up indicative measures to reduce energy consumption in the following areas: Public buildings: Energy certification and upgrading of buildings of the Municipality, Informing and educating users of public buildings (employees and citizens) Municipal Lighting: Use low-energy bulbs to meet the needs in municipal lighting, Installation of Led lighting fixtures, centralized management and control of all road lighting Home & Tertiary sector: Information / awareness campaigns, Distribution of energy saving lamps, Campaigns to promote national programs "EXOIKONOMO KAT' OIKON" and "BUILDING THE FUTURE" Vehicles & Transport: Promotion of Eco-driving, Sidewalks and Public Bicycles, Improvement of Performance of municipal fleet Other measures: Promotion of renewable energy, Implementation of energy criteria in public procurement For the sectors included in the Sustainable Energy Action Plan of the Municipality Of Notia Kynouria, the total estimated reduction in CO 2 emissions by 2020, according to the requirements of the Covenant of Mayors, has been calculated: SEAP sector Municipality Buildings & Green procurement CO 2 emissions 2011 (tco 2 ) CO 2 emissions reduction (tco2) Rate of reduction 884,42 326,39 36,90% Lighting 855,55 567,10 54,60% Vehicles 113,41 10,15 8,95% Buildings Residential, Tertiary & Industry Sector Vehicles 24.803,78 2.710,67 10,93% Private vehicles 6.565.70 231,52 3,53% RES Production from RES -3.848,92 4.546,07 15,48% Total 29.373,93 8.291,89 28,23% Table: Calculation of emissions reduction per SEAP sector

The results of the CO 2 emissions reduction targets per sector can be also seen in the next figure: Figure: CO 2 emissions reduction per sector It is important to note that the largest reductions expected from areas where the municipality cannot exercise direct influence (private transport, residential and tertiary sector). For this reason, achieving the target of 28,23% should be monitored until the next monitoring report to the Covenant of Mayors in two years when the municipality can propose new or corrected and actions. In any case, the Municipality, in conjunction with the stakeholders will keep under review the implementation of new measures and the various sectors and intensify its effort to reduce consumption in the residential and tertiary sectors. It will also gradually implement energy saving measures in the areas of direct responsibility (municipal buildings, fleet vehicles, municipal lighting) so that it acts as a "model" both for the residents and for the tertiary sector. Summarizing, the Municipality fully adopts this Sustainable Energy Action Plan and commits itself to its implementation in order to reach the emissions' reduction goals that were set.

1. ΣΥΝΟΨΗ Ανταποκρινόμενος στο κάλεσμα των Δημάρχων της Ευρώπης να υπερβούν τον στόχο μείωσης των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα (CO 2 ) κατά 20% έως το 2020, ο Δήμος Νότιας Κυνουρίας υπέγραψε το Σύμφωνο των Δημάρχων στις 8 Απριλίου 2013 και ξεκίνησε να υλοποιεί τις δεσμεύσεις που απορρέουν από αυτό. Εντός του Δήμου Νότιας Κυνουρίας, οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα υπολογίζονται σε 29.373,93 τόνους CO 2 ετησίως, με έτος αναφοράς το 2011. Ο στόχος που θέτει ο Δήμος είναι η μείωση αυτών των εκπομπών κατά 28,23% (8.298,4 τόνοι CO 2 ετησίως) μέχρι το έτος 2020. ΙΔΙΩΤΙΚΑ ΟΧΗΜΑΤΑ (ΒΕΝΖΙΝΗ) 11,91% ΟΙΚΙΑΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ (ΒΙΟΜΑΖΑ) 4,03% ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ (ΒΙΟΜΑΖΑ) 0,40% ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ (Η/Ε) 2,44% ΔΗΜΟΤΙΚΟΣ ΦΩΤΙΣΜΟΣ (Η/Ε) 1,97% ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΟΧΗΜΑΤΑ (ΒΕΝΖΙΝΗ) 0,03% ΙΔΙΩΤΙΚΑ ΟΧΗΜΑΤΑ (ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ) 7,98% ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΟΧΗΜΑΤΑ (ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ) 0,32% ΟΙΚΙΑΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ (Η/Ε) 34,18% ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ (ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ) 0,15% ΤΡΙΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ (ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ) 0,62% ΟΙΚΙΑΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ (ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ) 9,14% ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ (ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ) 0,16% ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ (Η/Ε) 5,77% ΤΡΙΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ (Η/Ε) 20,90% Γράφημα: Ποσοστό συμμετοχής ανά τομέα στις συνολικές εκπομπές CO 2 Σελίδα 1

Ο στόχος μείωσης των εκπομπών CO 2 αναμένεται να επιτευχθεί από τον συνδυασμό εξοικονόμησης ενέργειας και εγκατάστασης συστημάτων ΑΠΕ εντός των ορίων του Δήμου. Το Σχέδιο Δράσης που καταρτίστηκε προβλέπει ενδεικτικά μέτρα μείωσης της κατανάλωσης ενέργειας από τους παρακάτω τομείς: Δημόσια κτίρια: Ενεργειακή αναβάθμιση και πιστοποίηση των κτιρίων του Δήμου, Ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των χρηστών των δημοσίων κτιρίων Δημοτικός φωτισμός: Χρήση λαμπτήρων χαμηλής κατανάλωσης για κάλυψη των αναγκών σε δημοτικό φωτισμό, Υλοποίηση πιλοτικού προγράμματος τηλεδιαχείρισης του δημοτικού φωτισμού Οικιακός & τριτογενής τομέας, Βιομηχανία: Ενημέρωση/ ευαισθητοποίηση του κοινού, Δράσεις διανομής λαμπτήρων εξοικονόμησης ενέργειας, Ενημέρωση για τα προγράμματα «ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΩ ΚΑΤ ΟΙΚΟΝ» και «ΧΤΙΖΟΝΤΑΣ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ» Οχήματα & μεταφορές: Μελέτη αστικής κινητικότητας, Προώθηση Eco Driving, Βελτίωση απόδοσης δημοτικού στόλου οχημάτων Άλλα μέτρα: Προώθηση των ΑΠΕ, Εφαρμογή ενεργειακών κριτηρίων στις διαδικασίες σύναψης δημοσίων συμβάσεων Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι οι μεγαλύτερες μειώσεις αναμένονται από τομείς στους οποίους ο Δήμος δεν μπορεί να ασκήσει άμεση επίδραση (ιδιωτικές μεταφορές, οικιακός και τριτογενής τομέας). Για το λόγο αυτό, η επίτευξη του στόχου του 28,23% θα πρέπει να αποτελέσει αντικείμενο στενής παρακολούθησης μέχρι την επόμενη αναφορά προς το Σύμφωνο των Δημάρχων σε δύο χρόνια οπότε και θα μπορούν να προταθούν νέα ή διορθωμένα μέτρα και δράσεις. Σε κάθε περίπτωση, ο Δήμος σε συνδυασμό με τους εμπλεκόμενους φορείς της πόλης θα εξετάζει διαρκώς την εφαρμογή και νέων μέτρων στους διάφορους τομείς και θα εντατικοποιήσει την προσπάθεια του για μείωση των καταναλώσεων στον οικιακό και τριτογενή τομέα. Παράλληλα, θα εφαρμόζει σταδιακά τα μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας στους τομείς άμεσης αρμοδιότητας του (δημοτικά κτίρια, στόλος οχημάτων, δημοτικός φωτισμός) ώστε να αποτελέσει πρότυπο τόσο για τους δημότες του όσο και για τον τριτογενή τομέα. Συνοψίζοντας, ο Δήμος υιοθετεί πλήρως το παρόν Σχέδιο Δράσης και δεσμεύεται για την υλοποίηση του με στόχο να φτάσει το στόχο μείωσης των εκπομπών. Σελίδα 2

2. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η Ε.Ε. το 2008 ενέκρινε τη δέσμη μέτρων για την ενέργεια και το κλίμα, θέτοντας ως βασικό στόχο τη μείωση των αερίων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 20% έως το 2020 και την αύξηση του μεριδίου των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στο 20% της συνολικής ενεργειακής κατανάλωσης της ΕΕ έως το 2020. Στο ευρύτερο αυτό πλαίσιο, η ΕΕ ανέπτυξε την πρωτοβουλία του «Συμφώνου των Δημάρχων» προκειμένου να ενθαρρύνει και υποστηρίξει τις προσπάθειες της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην υλοποίηση αειφόρων ενεργειακών πολιτικών. Οι Τοπικές Αρχές θεωρείται ότι μπορούν να διαδραματίσουν ένα κρίσιμο ρόλο στην μείωση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής δεδομένου ότι το 80% της ενεργειακής κατανάλωσης και εκπομπών CO 2 στην Ευρώπη σχετίζονται με αστικές δραστηριότητες. Επιπλέον, τον Μάρτιο του 2011, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε ένα Νέο Σχέδιο για την Ενεργειακή Απόδοση καθώς εκτιμάται ότι ο στόχος της Ε.Ε. για εξοικονόμηση ενέργειας κατά 20% έως το 2020 δεν θα επιτευχθεί. Έτσι, εκφράζεται η ανάγκη να γίνουν εντατικότερες οι προσπάθειες για εξοικονόμηση, ενώ επιβεβαιώνεται ο σημαντικός ρόλος του δημόσιου τομέα ως «παράδειγμα εξοικονόμησης» για τους πολίτες και τους επαγγελματίες. Σε αυτό το Σχέδιο αναφέρεται ρητά η σημασία που έχει αποκτήσει για την εφαρμογή των πολιτικών εξοικονόμησης ενέργειας το Σύμφωνο των Δημάρχων και προαναγγέλλεται η επέκταση των πρωτοβουλιών της Ε.Ε., σε επίπεδο Τοπικής Αυτοδιοίκησης, ώστε να επιτευχθούν πρακτικά αποτελέσματα στην εξοικονόμηση ενέργειας αλλά και πέρα από αυτήν (ειδικά στην δημιουργία τοπικών και εξειδικευμένων θέσεων απασχόλησης). Στο πλαίσιο αυτό, οι Δήμαρχοι της Ευρώπης, κατά την υπογραφή του Συμφώνου εκτιμούν ότι: οι τοπικές και περιφερειακές αρχές μοιράζονται την ευθύνη για την καταπολέμηση της αύξησης της θερμοκρασίας του πλανήτη με τις εθνικές κυβερνήσεις και ότι οφείλουν να αναλάβουν τη δέσμευση αυτή ανεξαρτήτως των δεσμεύσεων άλλων ενδιαφερομένων φορέων. τα αστικά κέντρα και οι πόλεις ευθύνονται άμεσα και έμμεσα (μέσω των προϊόντων και των υπηρεσιών που χρησιμοποιούνται από τους πολίτες) για περισσότερο από το ήμισυ των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου που προκύπτουν από τη χρήση ενέργειας σχετιζόμενης με την ανθρώπινη δραστηριότητα. Σελίδα 3

η δέσμευση της Ε.Ε. για τη μείωση των εκπομπών θα μπορέσει να υλοποιηθεί μόνον με τη συνδρομή των τοπικών φορέων, των πολιτών και των ενώσεών τους. ότι οι τοπικές και περιφερειακές αρχές οφείλουν να πρωτοστατήσουν στην ανάληψη δράσης και να δώσουν το καλό παράδειγμα, δεδομένου ότι αποτελούν το επίπεδο διακυβέρνησης που βρίσκεται πλησιέστερα στους πολίτες. Έτσι, οι Δήμαρχοι της Ευρώπης συμφώνησαν να υπερβούν τους στόχους που έθεσε η Ε.Ε. για το 2020, μειώνοντας τις εκπομπές CO 2 στις επικράτειες τους κατά τουλάχιστον 20%, μέσω της εφαρμογής ενός «Σχεδίου Δράσης για τη Αειφόρο Ενέργεια» στους τομείς δραστηριοτήτων που σχετίζονται με την εντολή τους. Ο Δήμος Νότιας Κυνουρίας, σε συνέχεια των αποφάσεων και δράσεων που έχει υιοθετήσει για την εξοικονόμηση ενέργειας και αειφόρο ανάπτυξη υπέγραψε το Σύμφωνο των Δημάρχων στις 8 Απριλίου 2013 και ξεκίνησε να υλοποιεί τις δεσμεύσεις που απορρέουν από αυτό. Στο Σύμφωνο, μέχρι στιγμής συμμετέχουν πάνω από 3400 Δήμοι από την Ευρώπη, μεταξύ των οποίων 70 Δήμοι από όλη την Ελλάδα. Οι ουσιαστικές δεσμεύσεις ενός Δήμου που συμμετέχει στο Σύμφωνο είναι η: Προετοιμασία μια Βασικής Απογραφής Εκπομπών CO 2 με καταγραφή των ενεργειακών καταναλώσεων τόσο των δημοτικών όσο και των ιδιωτικών κτιρίων Προετοιμασία του Σχεδίου Δράσης για τη Αειφόρο Ενέργεια, το οποίο πρέπει να υποβληθεί εντός ενός έτους από την επίσημη υπογραφή του Συμφώνου των Δημάρχων. Υλοποίηση των προτεινόμενων μέτρων για την μείωση των εκπομπών CO 2, ειδικά στους τομείς ευθύνης του Δήμου (δημοτικά κτίρια, φωτισμός, οχήματα, δημοτικές προμήθειες, κτλ). Ανάληψη των απαραίτητων δράσεων για την κινητοποίηση της κοινωνίας των πολιτών στο Δήμο. Υποβολή έκθεσης αξιολόγησης τουλάχιστον ανά διετία μετά την υποβολή του Σχεδίου Δράσης για τη Αειφόρο Ενέργεια για αξιολόγηση, παρακολούθηση και εξακρίβωση των αποτελεσμάτων. Σελίδα 4

Η πρωτοβουλία του Συμφώνου των Δημάρχων αποτελεί την ευκαιρία να συνδυαστούν όλες οι προσπάθειες και επιδιώξεις του Δήμου Νότιας Κυνουρίας κάτω από ένα κοινό πρόγραμμα δράσης, και μάλιστα σε συνεργασία με αντίστοιχους Οργανισμούς από όλη την Ευρώπη, υπό την αιγίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ο στόχος που θέτει το παρόν Σχέδιο Δράσης είναι η μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα (CO 2 ) από τις δραστηριότητες εντός των ορίων του Δήμου κατά 28,5% από τα επίπεδα του 2011 έως το 2020. Η μείωση των εκπομπών θα επιτευχθεί με δράσεις σε δύο άξονες: Εξοικονόμηση ενέργειας σε όλες τις δημοτικές δραστηριότητες, κτίρια και οχήματα, οικιακό, τριτογενή και βιομηχανικό τομέα, δημόσιες και ιδιωτικές μεταφορές. Παραγωγή ποσοστού της ηλεκτρικής ενέργειας που καταναλώνεται εντός του Δήμου από ΑΠΕ. Στο πρώτο μέρος του παρόντος Σχεδίου Δράσης για την Αειφόρο Ενέργεια περιγράφεται η υφιστάμενη κατάσταση στον Δήμο Νότιας Κυνουρίας και στο δεύτερο τα μέτρα και πρωτοβουλίες που θα υλοποιηθούν μέχρι το 2020 ώστε ο Δήμος να επιτύχει τον στόχο μείωσης των εκπομπών CO 2 που έθεσε. Καθώς το Σχέδιο Δράσης για την Αειφόρο Ενέργεια έχει την μορφή ενός ολοκληρωμένου έργου, εκτός των στόχων και των τεχνικών μέσων για την επίτευξή τους, περιλαμβάνει και: Τις υπηρεσίες που αναμένεται να αναλάβουν τον σχεδιασμό, υλοποίηση και παρακολούθηση κάθε δράσης Την πιθανή πηγή χρηματοδότησης Το αναμενόμενο χρονοδιάγραμμα υλοποίησης Τους δείκτες παρακολούθησης της προόδου και επαλήθευσης των επιθυμητών αποτελεσμάτων Τις δράσεις ενημέρωσης, κινητοποίησης και δικτύωσης όλων των εμπλεκομένων μερών του Δήμου προς την υλοποίηση των στόχων του Σχεδίου Δράσης και του Συμφώνου των Δημάρχων Σελίδα 5

Σελίδα 6

ΜΕΡΟΣ Α Ο ΔΗΜΟΣ ΝΟΤΙΑΣ ΚΥΝΟΥΡΙΑΣ ΣΥΜΜΕΤΕΧΕΙ ΣΤΟ ΣΥΜΦΩΝΟ ΤΩΝ ΔΗΜΑΡΧΩΝ Σελίδα 7

3. Ο ΔΗΜΟΣ ΝΟΤΙΑΣ ΚΥΝΟΥΡΙΑΣ 3.1 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ - ΙΣΤΟΡΙΑ ΔΗΜΟΥ Η Κυνουρία είναι ιστορική περιοχή και επαρχία του νομού Αρκαδίας. Περιλαμβάνει το παραθαλάσσιο τμήμα του νομού και τις βόρειες πλαγιές του Πάρνωνα. Διοικητικά η Κυνουρία χωρίζεται σήμερα σε δύο δήμους, τους δήμους Βόρειας Κυνουρίας και Νότιας Κυνουρίας. Με την προηγούμενη διοικητική διαίρεση που είχε προκύψει με το πρόγραμμα Καποδίστριας χωριζόταν σε τρεις δήμους και μία κοινότητα, τους δήμους Βόρειας Κυνουρίας, Λεωνιδίου, Τυρού και την κοινότητα Κοσμά. Οι σημαντικότεροι οικισμοί της Κυνουρίας είναι το Λεωνίδιο, το Άστρος και ο Τυρός. Παλαιότερες έδρες της επαρχίας υπήρξαν εκτός από το Άστρος και το Λεωνίδιο οι ορεινοί οικισμοί Άγιος Πέτρος και Πραστός. Ένα τμήμα της Κυνουρίας περιλαμβάνει τα χωριά των Τσακώνων, πληθυσμιακής ομάδας που είναι ομιλητές της Τσακώνικης διαλέκτου. Η περιοχή τους καταλαμβάνει μέρος του νότιου κυρίως τμήματος της επαρχίας. Στην αρχαιότητα η Κυνουρία ήταν η χώρα των Κυνουρέων, λαός πιθανόν Ιωνικής καταγωγής. Μετά την κάθοδο των Δωριέων στην Κυνουρία εγκαταστάθηκαν Δωριείς. Το κράτος της Κυνουρίας έγινε σύντομα στόχος των ισχυρών γειτόνων του, των Σπαρτιατών των Αργείων και των Αρκάδων Τεγεατών. Αποτέλεσε κυρίως μήλον της έριδος μεταξύ των Σπαρτιατών και των Αργείων, καθώς βρισκόταν ανάμεσα στα δύο κράτη. Παρά την έντονη πίεση των γειτόνων της η Κυνουρία πρέπει να παρέμενε ανεξάρτητη μέχρι την εποχή του Αργείου Τυράννου Φείδωνα οπότε και πέρασε στην κυριαρχία του Άργους.. Η τύχη της Κυνουρίας φαίνεται να κρίθηκε οριστικά ο 546 π.χ., στη μάχη της Θυρέας ή μάχη των εξακοσίων επιλέκτων, οπότε η Σπάρτη επικράτησε του Άργους και απέκτησε τον έλεγχο της Κυνουρίας. Η Κυνουρία παρέμεινε Σπαρτιατική μέχρι το 338 π.χ.. Την χρονιά αυτή ο Φίλιππος Β απέδωσε την βόρεια Κυνουρία στους Αργείους ενώ η νότια περιόχη των Πρασιών και του Τυρού η οποία ήταν το φυσικό σύνορο της αρχαίας Σπάρτης παρέμεινε στη Σπάρτη. Οι σημαντικότερες πόλεις της αρχαίας Κυνουρίας ήταν στη βόρεια Κυνουρία η Θυρέα και η Ανθήνη και στη νότια Κυνουρία οι Πρασιές, ο Τυρός, η Πολίχνη, η Γλυπία και το Μάριο. Ο Δήμος Νότιας Κυνουρίας σήμερα, είναι δήμος της Περιφέρειας Πελοποννήσου που δημιουργήθηκε με το σχέδιο Καλλικράτης. Προέκυψε από την συνένωση των Σελίδα 8

δήμων Λεωνιδίου, Τυρού και της Κοινότητας Κοσμά. Η έκταση του Δήμου είναι 583,16 km 2 με νόμιμο και πραγματικό πληθυσμό, 9.686 και 8.294 κατοίκων αντίστοιχα, σύμφωνα με την απογραφή του 2011. Έδρα του δήμου ορίστηκε το Λεωνίδιο. Εικόνα: Γεωγραφική θέση του Δήμου Νότιας Κυνουρίας Το Λεωνίδιο είναι κωμόπολη του νομού Αρκαδίας και πρωτεύουσα του Δήμου Νότιας Κυνουρίας. Είναι χτισμένο στις ακτές του Μυρτώου πελάγους κάτω από το όρος Πάρνωνας. Απέχει 93 χλμ. από την Τρίπολη και 210 χλμ. από την Αθήνα. Σύμφωνα με την απογραφή του 2001 έχει 3.224 κατοίκους. Το Λεωνίδιο είναι σήμερα χαρακτηρισμένος παραδοσιακός και ιστορικός οικισμός. Ο πληθυσμός του είναι Τσακώνικης καταγωγής και ανήκει στους οικισμούς που ομιλείται ακόμα και σήμερα η Τσακωνική διάλεκτος Εικόνα: Απεικονίσεις του Δήμου Νότιας Κυνουρίας σήμερα Σελίδα 9

3.2 ΚΛΙΜΑΤΟΛΟΓΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ Ο ελλαδικός χώρος διαιρείται σε 4 κλιματικές ζώνες, οι οποίες διακρίνονται στο χάρτη της Εικόνας (). Στη συνέχεια παρουσιάζονται όλοι οι νομοί της Ελλάδος διαχωρισμένοι ανάλογα με την κλιματική ζώνη στην οποία υπάγονται. Εικόνα: Κλιματικές ζώνες ελληνικής επικράτειας ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΖΩΝΗ ΖΩΝΗ Α ΖΩΝΗ Β ΖΩΝΗ Γ ΖΩΝΗ Δ ΝΟΜΟΙ Ηράκλειο, Χανιά, Ρέθυμνο, Λασίθι, Κυκλάδες, Δωδεκάνησα, Σάμος, Μεσσηνία, Λακωνία, Αργολίδα, Ζάκυνθος, Κεφαλονιά, Ιθάκη Κορινθία, Ηλεία, Αχαΐα, Αιτωλοακαρνανία, Φθιώτιδα, Φωκίδα, Βοιωτία, Αττική, Εύβοια, Μαγνησία, Σποράδες, Λέσβος, Χίος, Κέρκυρα, Λευκάδα, Θεσπρωτία, Πρέβεζα, Άρτα Αρκαδία, Ευρυτανία, Ιωάννινα, Λάρισα, Καρδίτσα, Τρίκαλα, Πιερία, Ημαθία, Πέλλα, Θεσσαλονίκη, Κιλκίς, Χαλκιδική, Σέρρες, Καβάλα, Δράμα, Θάσος, Σαμοθράκη, Ξάνθη, Ροδόπη, Έβρος Γρεβενά, Κοζάνη, Καστοριά, Φλώρινα Πίνακας: Νομοί Ελλάδος ανά κλιματική ζώνη Ο Νομός Αρκαδίας, επομένως και ο Δήμος Νότιας Κυνουρίας, υπάγεται στη Α κλιματική ζώνη. Το κλίμα στο Δήμο έχει σε γενικές γραμμές τα χαρακτηριστικά του Μεσογειακού Σελίδα 10

κλίματος, δηλαδή ήπιους και βροχερούς χειμώνες, σχετικώς θερμά και ξηρά καλοκαίρια και μεγάλη ηλιοφάνεια όλο σχεδόν το χρόνο. Από κλιματολογικής πλευράς το έτος μπορεί να χωριστεί κυρίως σε δύο εποχές: Την ψυχρή και βροχερή χειμερινή περίοδο που διαρκεί από τα μέσα του Οκτωβρίου και μέχρι το τέλος Μαρτίου και τη θερμή και άνομβρη εποχή που διαρκεί από τον Απρίλιο έως τον Οκτώβριο. Κατά την πρώτη περίοδο, οι ψυχρότεροι μήνες είναι ο Ιανουάριος και ο Φεβρουάριος, όπου ελάχιστη θερμοκρασία κυμαίνεται στους 6 ο C. Σχήμα: Ελάχιστη, μέγιστη και μέση θερμοκρασία Σχήμα: Ελάχιστη, μέγιστη και μέση μηνιαία θερμοκρασία Η θερμότερη περίοδος αφορά το τελευταίο δεκαήμερο του Ιουλίου και στο πρώτο του Σελίδα 11

Αυγούστου όπου η μέγιστη θερμοκρασία φτάνει τους 33,5 ο C. Η μέση μηνιαία σχετική υγρασία είναι σταθερά πάνω από 50% καθ όλη τη διάρκεια του έτους. Υγρότεροι μήνες είναι ο Νοέμβριος, Δεκέμβριος και Ιανουάριος με τη μέση σχετική υγρασία να κυμαίνεται από 70,3% έως 72,2%, ενώ οι χαμηλότερες τιμές σημειώνονται κατά τους μήνες Ιούνιο, Ιούλιο και Αύγουστο και κυμαίνονται από 49,3,7% έως 52,4%. Σχήμα: Μέση μηνιαία υγρασία Σχήμα: Μέσο μηνιαίο ύψος υετού Ο Δήμος Νότιας Κυνουρίας, λόγω της γεωγραφικής θέσης, διαθέτει υψηλό ηλιακό & αιολικό δυναμικό. Η αξιοποίησή του για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, πέρα από το γεγονός ότι επιβάλλεται από την ενεργειακή πολιτική της Ευρώπης αλλά και της χώρας, μπορεί να συντελέσει σημαντικά στο ενεργειακό ισοζύγιο του Δήμου και στην αναβάθμιση απομακρυσμένων περιοχών που στερούνται υποδομών. Σελίδα 12

Σχήμα: Μέση διεύθυνση ανέμων, μέση ετήσια και μηνιαία ένταση Σχήμα: Ηλιακό δυναμικό στο Δήμο Ν. Κυνουρίας Σελίδα 13

3.3 ΕΝΕΡΓΕΙΑ 3.3.1 ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟ Η ενεργειακή ζήτηση στην περιφέρεια της Πελοποννήσου καλύπτεται κυρίως με συμβατικά καύσιμα (diesel, βενζίνη, μαζούτ, υγραέριο) και ηλεκτρισμό, αλλά και με ηλιακή ενέργεια και βιομάζα. Σύμφωνα με το Συνοπτικό Πληροφοριακό Δελτίο του Λ.Α.Γ.Η.Ε. για το Απρίλιο του 2012 η συνολική εγκατεστημένη ισχύς στην Πελοπόννησο είναι: ΕΙΔΟΣ ΜΟΝΑΔΩΝ ΕΓΚΑΤΕΣΤΗΜΕΝΗ ΙΣΧΥΣ (MW) Θερμοηλεκτρικές Μονάδες 1.286,6 Υδροηλεκτρικές Μονάδες 70,0 ΑΠΕ Αιολικά Πάρκα 297,0 Φωτοβολταϊκοί Σταθμοί 98,2 Μικρά Υδροηλεκτρικά 4,0 Υποσύνολο Ισχύος ΑΠΕ 399,2 Σύνολο Ισχύος 1.755,8 Πίνακας: Συνολική εγκατεστημένη ισχύς παραγωγής Η/Ε στην Πελοπόννησο Ο κυριότερος σταθμός παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στην Πελοπόννησο βρίσκεται στη Μεγαλόπολη Αρκαδίας. Αποτελείται από 4 λιγνιτικές μονάδες (2 μονάδες των 300 MW και 2 των 125 MW) και έχει μέση ετήσια ηλεκτροπαραγωγή 5000 GWh που αντιστοιχεί στο 13% της συνολικής παραγωγής της χώρας. Εξίσου σημαντικός είναι και ο υδροηλεκτρικός σταθμός του ποταμού Λάδωνα στην Αρκαδία με μέση ετήσια ηλεκτροπαραγωγή 260 GWh. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο σταθμός αυτός είναι εξαιρετικά ευέλικτος, δηλαδή μπορεί να παρακολουθεί πλήρως τις αυξομειώσεις των αιολικών πάρκων. Το χαρακτηριστικό αυτό αποτελεί ένα σημαντικό πλεονέκτημα σε μία εποχή που η ηλεκτροπαραγωγή από ανεμογεννήτριες αυξάνεται με μεγάλους ρυθμούς όπως θα δούμε και στη συνέχεια. Στις αρχές του 2012 ξεκίνησε κατασκευή αγωγού μεταφοράς φυσικού αερίου υψηλής πίεσης. Ο αγωγός μήκους 159 χιλιομέτρων θα ξεκινά από τους Αγίους Θεοδώρους Κορινθίας, θα διέρχεται από τις ευρύτερες περιοχές των πόλεων της Κορίνθου, του Άργους, του Ναυπλίου, Σελίδα 14

της Τρίπολης και θα καταλήγει στη Μεγαλόπολη. Έτσι θα υπάρχει τροφοδοσία τόσο των αστικών, βιοτεχνικών και βιομηχανικών περιοχών των ανωτέρω πόλεων, όσο και του Θερμοηλεκτρικού Σταθμού στη Μεγαλόπολη. Το έργο προβλέπεται να ολοκληρωθεί στις αρχές του 2013. Οι δύο κινήσεις αυτές συμβάλλουν στη βελτίωση της ενεργειακής συμπεριφοράς της περιφέρειας της Πελοποννήσου, αφού το φυσικό αέριο έχει φιλικότερο χαρακτήρα προς το περιβάλλον από τα υπόλοιπα παράγωγα υδρογονανθράκων. Σχήμα: Σχέδιο αγωγού φυσικού αερίου στην Πελοπόννησο 3.2.2 ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟ Ένας από τους στόχους που έθεσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή με το σχέδιο που εγκρίθηκε στις 17 Δεκεμβρίου 2008 είναι η αύξηση κατά 20% της συμβολής των ΑΠΕ στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης μέχρι το 2020. Ακολουθώντας την ίδια πολιτική η Ελλάδα έθεσε τους αντίστοιχους εθνικούς στόχους. Έτσι σύμφωνα με το Άρθρο 27 Παράγρ. 9 του Ν.3468/2006, Η συμμετοχή της ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται από ΑΠΕ στην ακαθάριστη κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας καθορίζεται σε ποσοστό 20,1% μέχρι το 2010 και 29% 2020. Σύμφωνα με τα Συνοπτικά Πληροφοριακά Δελτία του Λ.ΑΓ.Η.Ε. / Δ.Ε.Σ.Μ.Η.Ε. η εγκατεστημένη ισχύς ΑΠΕ στην Πελοπόννησο για το μήνα Απρίλιο του 2011 είναι: Σελίδα 15

ΕΙΔΟΣ ΑΠΕ ΕΓΚΑΤΕΣΤΗΜΕΝΗ ΙΣΧΥΣ (MW) Απρίλιος 2011 Αιολικά Πάρκα 264,0 Φωτοβολταϊκοί Σταθμοί 43,5 Μικρά Υδροηλεκτρικά 4,0 ΣΥΝΟΛΟ 311,5 Πίνακας: Εγκατεστημένη Ισχύς ΑΠΕ στην Πελοπόννησο το έτος 2011 Η Περιφέρεια της Πελοποννήσου έχει πρωταγωνιστικό ρόλο τα τελευταία χρόνια στην εγκατάσταση μονάδων Ανανεώσιμων Πηγών στην Ελλάδα. Στο γεγονός αυτό συντελεί το υψηλό αιολικό δυναμικό στα ορεινά και στη νοτιοανατολική κυρίως πλευρά της περιφέρειας αλλά και το υψηλό ηλιακό δυναμικό σε όλη την έκταση της. Επιπλέον, οι τεράστιες πεδινές και γεωργικές εκτάσεις ευνοούν την κατασκευή φωτοβολταϊκών σταθμών. Σύμφωνα με στοιχεία του Λ.ΑΓ.Η.Ε., πρωτοπόρες περιφέρειες στην εγκατεστημένη ισχύ αιολικών πάρκων είναι η Πελοπόννησος με ποσοστό 21,39% επί της εθνικής αιολικής ισχύος μαζί με τη Στερεά Ελλάδα, ενώ στα φωτοβολταϊκά κατέχει το μεγαλύτερο ποσοστό με 13,80%. Έως σήμερα έχει εκδοθεί από το Λ.Α.Γ.Η.Ε. μεγάλος αριθμός Προσφορών Σύνδεσης για μονάδες ΑΠΕ στην Πελοπόννησο. Αυτό φαίνεται αναλυτικά στον παρακάτω πίνακα: Κατηγορία ΑΠΕ Ισχύς (MW) Αιολικά 1.213,1 Φωτοβολταϊκά 337,9 Μικρά Υδροηλεκτρικά 12,7 Βιομάζα 30,2 Σύνολο 1.593,9 Πίνακας: Συνολική ισχύς προσφορών σύνδεσης στην Πελοπόννησο Σελίδα 16

4. ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΟΙ ΣΚΟΠΟΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΤΟ ΣΥΜΦΩΝΟ ΤΩΝ ΔΗΜΑΡΧΩΝ Ο Δήμος Νότιας Κυνουρίας έχει θέσει ως όραμα της πολιτικής του για την μείωση της κλιματικής αλλαγής «την μείωση των εκπομπών CO 2 εντός των ορίων του Δήμου κατά 20% από τα επίπεδα του 2011 έως το 2020». Τα τελευταία χρόνια, ο Δήμος Νότιας Κυνουρίας έχει εντάξει πρωτοβουλίες και έργα πράσινης ανάπτυξης στο πρόγραμμά του σε πολλά επίπεδα. Με την υπογραφή του Συμφώνου των Δημάρχων και την εκπόνηση και υλοποίηση του παρόντος Σχεδίου Δράσης για την Αειφόρο Ενέργεια ο Δήμος επιδιώκει συνολικά να: Συνεισφέρει στην προσπάθεια για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής μέσω της μείωσης των εκπομπών CO 2 εντός των ορίων του. Επιδείξει την προσήλωσή του στην προστασία του περιβάλλοντος και την ορθολογική χρήση των πόρων. Ενθαρρύνει την συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών Βελτιώσει την εικόνα της πόλης Δημιουργήσει συνθήκες πολιτικής συμμετοχής και συσπείρωσης γύρω από ένα κοινό σκοπό στους πολίτες και τους επαγγελματίες της πόλης Αποκομίσει (και εξασφαλίσει για τους πολίτες) οικονομικά και περιβαλλοντικά οφέλη από την Εξοικονόμηση Ενέργειας και την χρήση ΑΠΕ Αποκτήσει πρόσβαση σε εθνικές και ευρωπαϊκές πηγές χρηματοδότησης Βελτιώσει τις συνθήκες διαβίωσης, μετακίνησης και εργασίας εντός του Δήμου Προσαρμοστεί πιο εύκολα και αποτελεσματικά με το συνεχώς ανανεωμένο εθνικό και ευρωπαϊκό θεσμικό πλαίσιο που δίνει αυξημένη βαρύτητα σε θέματα ενέργειας και περιβάλλοντος Αποκομίσει οφέλη από την συνεργασία με άλλους Δήμους που συμμετέχουν στο Σύμφωνο των Δημάρχων ή τους φορείς που το στηρίζουν Ο στόχος που θέτει το παρόν Σχέδιο Δράσης (28,5% μείωση στις εκπομπές CO 2 )αναμένεται να επιμεριστεί σε κάθε τομέα του Σχεδίου, ώστε να οριστούν οι επιμέρους στόχοι του Σχεδίου Δράσης: Σελίδα 17

44,62% μείωση των εκπομπών CO 2 από μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας σε όλες τις δημοτικές δραστηριότητες, κτίρια και οχήματα έως το 2020 10,96% μείωση των εκπομπών CO 2 από μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας στον οικιακό, τριτογενή και βιομηχανικό τομέα έως το 2020 3,53% μείωση των εκπομπών CO 2 από μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας στις μεταφορές έως το 2020 15,74% μείωση των εκπομπών CO 2 από εγκαταστάσεις ΑΠΕ (εντός του Δήμου) έως το 2020 Σελίδα 18

ΜΕΡΟΣ Β ΒΑΣΙΚΗ ΑΠΟΓΡΑΦΗ ΕΚΠΟΜΠΩΝ Σελίδα 19

5. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΒΑΣΙΚΗΣ ΑΠΟΓΡΑΦΗΣ ΕΚΠΟΜΠΩΝ Στην εκπόνηση του παρόντος Σχεδίου Δράσης, χρησιμοποιήθηκαν οι τυπικοί συντελεστές εκπομπών (IPCC) που αφορούν εκπομπές λόγω της κατανάλωσης ενέργειας εντός των ορίων του Δήμου, είτε άμεσης, με την καύση εντός του Δήμου, ή έμμεσης, με την κατανάλωση ηλεκτρισμού που παράγεται εκτός του Δήμου. Οι τυπικοί συντελεστές ακολουθούν την μεθοδολογία για τον υπολογισμό των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στα πλαίσια της UNFCCC και του Πρωτοκόλλου του Κιότο. Σημειώνεται ότι στο παρόν Σχέδιο Δράσης έχουν υπολογιστεί μόνο οι εκπομπές CO 2 εντός των ορίων του Δήμου. Οι τυπικοί συντελεστές εκπομπών του παρόντος Σχεδίου Δράσης έχουν βασιστεί στις Οδηγίες IPCC 2006. Συγκεκριμένα, για την κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας, ο συντελεστής εκπομπών, ορίζεται ως εξής: EFE = [(TCE - LPE - GEP) * NEEFE + CO2LPE + CO2GEP] / ( TCE ) Όπου: EFE = τοπικός συντελεστής εκπομπών για την ηλεκτρική ενέργεια [t/mwh] TCE = συνολική κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας από τον οργανισμό τοπικής αυτοδιοίκησης [MWh] LPE = τοπική ηλεκτροπαραγωγή [MWh] GEP = αγορά πράσινης ηλεκτρικής ενέργειας από τον οργανισμό τοπικής αυτοδιοίκησης [MWh] NEEFE = εθνικός η ευρωπαϊκός συντελεστής εκπομπών για την ηλεκτρική ενέργεια [t/mwh] CO2LPE = εκπομπές CO2 από την τοπική παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας [t] CO2GEP = εκπομπές CO2 από την παραγωγή πιστοποιημένης πράσινης ηλεκτρικής ενέργειας [t] Στην κατ εξαίρεση περίπτωση που ο οργανισμός τοπικής αυτοδιοίκησης εξάγει περισσότερη ηλεκτρική ενέργεια απ ότι εισάγει, ο τύπος υπολογισμού είναι ο εξής: EFE = ( CO2LPE + CO2GEP ) / ( LPE + GEP) Για τον υπολογισμό των εκπομπών από την κατανάλωση πετρελαίου κίνησης θα χρησιμοποιηθεί Σελίδα 20

ο διορθωμένος συντελεστής στον οποίο θα συνυπολογιστεί το ποσοστό βιοντίζελ κατά το έτος αναφοράς: F DIESEL-NEW = PCD * F DIESEL + PBD * 0 όπου: F DIESEL-NEW : διορθωμένος συντελεστής, PCD: ποσοστό συμβατικού πετρελαίου κίνησης, F DIESEL : τυπικός συντελεστής εκπομπών πετρελαίου κίνησης και PBD: ποσοστό βιοντίζελ. Σύμφωνα με τα επίσημα εθνικά στοιχεία, για το 2011 οι μεταβλητές παίρνουν τις τιμές: PCD = 97,04%, F diesel = 0,267, PBD = 2,96%. Τελικά, για τον υπολογισμό των εκπομπών CO 2 του Δήμου Ν.Κυνουρίας θα χρησιμοποιηθούν οι συντελεστές: Τυπικός συντελεστής Καύσιμη ύλη εκπομπών (tco 2 /MWh) Ηλεκτρισμός 1,149 Βενζίνη 0,249 Πετρέλαιο 0,259 Ξύλο 0,302 Πίνακας: Τυπικοί συντελεστές εκπομπών Ως έτος αναφοράς για τον υπολογισμό των εκπομπών και την σύνταξη του Σχεδίου Δράσης για την Αειφόρο Ενέργεια του Δήμου Νότιας Κυνουρίας, ελλείψει πληρότητας στοιχείων για προηγούμενα έτη, επιλέχθηκε το 2011. Σελίδα 21

6. ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ, ΦΩΤΙΣΜΟΣ & ΛΟΙΠΕΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ, ΟΙΚΙΑΚΟΣ, ΤΡΙΤΟΓΕΝΗΣ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ Στο παρόν κεφάλαιο εξετάζεται η κατανάλωση ενέργειας του Δήμου Ν. Κυνουρίας στους τομείς ενδιαφέροντος. Η παραγωγή ενέργειας περιλαμβάνει τις πιθανές πηγές ηλεκτρικής και θερμικής ενέργειας εντός του Δήμου. Η κατανάλωση ενέργειας περιλαμβάνει την ηλεκτρική ενέργεια, το πετρέλαιο και την βιομάζα στους εξής τομείς: Δημοτικά κτίρια, σχολικά κτίρια, αθλητικές και λοιπές εγκαταστάσεις Κτίρια οικιακού και τριτογενή τομέα Βιομηχανικός τομέας Δημοτικός φωτισμός Ο οικιακός τομέας καθώς και ο τριτογενής τομέας (πλην βιομηχανίας) αποτελούν την σημαντικότερη πηγή εκπομπών CO 2 αλλά ταυτόχρονα και τους πλέον υποσχόμενους τομείς για την μείωση των εκπομπών στο Δήμο. Για την εκτίμηση των εκπομπών από τους δύο αυτούς τομείς εντός του Δήμου χρησιμοποιήθηκαν, κατά περίπτωση, στοιχεία από τον πάροχο ενέργειας (ΔΕΗ), στοιχεία του Δήμου και στοιχεία ή στατιστικά από άλλες πηγές (Νομαρχία, Ελληνική Κυβέρνηση, Ε.Ε.). Η συνολική ενέργεια που καταναλώθηκε εντός των ορίων του Δήμου (συμπεριλαμβανομένου και των μη εξεταζόμενων τομέων) για το 2011, είναι 21.014 MWh Η/Ε, 15.828 MWh Βενζίνης, 23.219 MWh Πετρελαίου και 5.050 MWh Ξύλου. 6.1 ΗΛΕΚΤΡΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ 6.1.1 ΠΑΡΑΓΩΓΗ Η/Ε Στην περιοχή του Δήμου N.Κυνουρίας λειτουργούν μονάδες ΑΠΕ δύο κατηγοριών (φωτοβολταϊκά πάρκα και φωτοβολταϊκά στις στέγες), με ονομαστική ισχύ μικρότερη των 20 MW (προκειμένου να μπορούν να συμπεριληφθούν στην Βασική Απογραφή Εκπομπών σύμφωνα με τις οδηγίες του Συμφώνου των Δημάρχων). Σύμφωνα με στοιχεία της ΔΕΗ, για το έτος αναφοράς (2011), η συνολική εγκατεστημένη ισχύς και παραγόμενη ενέργεια, είναι η παρακάτω: Σελίδα 22

Κατηγορία ΑΠΕ Συνολική εγκατεστημένη ισχύς (kw) Παραγωγή ενέργειας (ΜWh) Φωτοβολταϊκά πάρκα 2.341,29 3.160,74 Φωτοβολταϊκά στις στέγες 146,56 189,06 Σύνολο 2011 2.487,85 3.349,80 Πίνακας: Παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από μονάδες ΑΠΕ Ο υπολογισμός της παραγόμενης ενέργειας, έγινε βάση ενεργειακής μελέτης για το δυναμικό της περιοχής, χρησιμοποιώντας στοιχεία από τον ιστότοπο PVGIS (Photovoltaic Geographical Information System). Χρησιμοποιώντας ως μέσο ύψος εγκατάστασης τα 180m, αζιμούθιο 0 ο (Νότος) και γωνία εγκατάστασης για τα φωτοβολταϊκά πάρκα τις 28 ο (βέλτιστη για την περιοχή) και για τις οικιακές εγκαταστάσεις 25 ο (μέση κλίση στέγης), υπολογίστηκε η απόδοση για την κάθε περίπτωση ίση με 1350 kwh/kwp/year και 1290 kwh/kwp/year αντίστοιχα. Παρακάτω, παρατίθενται οι πίνακες με τα αντίστοιχα δεδομένα: *Οι τιμές απόδοσης αναμένονται 5%-8% υψηλότερες. Χρησιμοποιείται η μικρότερη εκτίμηση για τον περιορισμό του αρνητικού σφάλματος Location: 37 10 22 North, 22 51 35 East, Elevation: 180m a.s.l., Nominal power of the PV system: 1.0 kw (crystalline silicon) Estimated losses due to temperature: 14.9% (building) and 10.4% (free standing) (using local ambient temperature) Estimated loss due to angular reflectance effects: 2.6% (building) and 2.5% (free standing) Other losses (cables, inverter etc.): 10.0% (building) and 10% (free standing) Combined PV system losses: 25.4% (building) and 21.3% (free standing) Σελίδα 23

Φωτοβολταϊκά στις Στέγες Fixed system: inclination=25, orientation=0 Month E d E m H d H m Jan 2.12 65.7 2.64 81.9 Feb 2.60 72.9 3.32 93.0 Mar 3.35 114 4.36 135 Apr 4.12 124 5.47 164 May 4.47 139 6.10 189 Jun 4.74 142 6.60 198 Jul 4.57 142 6.42 199 Aug 4.54 141 6.39 198 Sep 4.14 124 5.68 170 Oct 3.13 97.0 4.17 129 Nov 2.21 76.2 2.84 85.2 Dec 1.86 57.6 2.32 72.1 Φωτοβολταϊκά Πάρκα Fixed system: inclination=28, orientation=0 Month E d E m H d H m Jan 2.26 70.1 2.70 83.8 Feb 2.78 77.8 3.37 94.5 Mar 3.56 110 4.39 136 Apr 4.35 130 5.46 164 May 4.68 145 6.05 187 Jun 4.95 148 6.51 195 Jul 4.77 148 6.35 197 Aug 4.78 148 6.36 197 Sep 4.40 132 5.71 171 Oct 3.34 103 4.23 131 Nov 2.36 70.7 2.90 87.0 Dec 1.98 61.5 2.38 73.8 Yearly average 3.49 106 4.70 143 Total for year 1290 1720 Yearly average 3.69 112 4.71 143 Total for year 1350 1720 E d : Average daily electricity production from the given system (kwh) E m : Average monthly electricity production from the given system (kwh) H d : Average daily sum of global irradiation per square meter received by the modules of the given system (kwh/m 2 ) H m : Average sum of global irradiation per square meter received by the modules of the given system (kwh/m 2 ) Η ποσότητα ρύπων που εξοικονομείται από την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ, θα αφαιρεθεί από την τελική απογραφή ρύπων βάση των οδηγιών του IPCC 2006, ως ενέργεια μηδενικών ρύπων που αντικαθιστά ηλεκτρική ενέργεια παραγόμενη από συμβατικά καύσιμα (λιγνίτη κτλ). Σελίδα 24

6.1.2 ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ Η/Ε: ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ Ο Δήμος Ν. Κυνουρίας είναι υπεύθυνος για την διαχείριση 29 ενεργών και μη κτιρίων (διοίκησης, υπηρεσιών, αθλητικών εγκαταστάσεων, τεχνικών υπηρεσιών κτλ), 20 λοιπών εγκαταστάσεων (οικίες, αποθήκες, κτλ) και 23 σχολικών κτιρίων (10 εν ενεργεία) εντός των ορίων του. Στον πίνακα που ακολουθεί αναγράφεται η συνολική κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας για το έτος 2011, σύμφωνα με τα τιμολόγια ηλεκτρικής ενέργειας: Δημοτικά κτίρια Κατανάλωση (kwh) Δημοτικά Κτίρια (29) Σχολικά Κτίρια (22) Αντλιοστάσια (25) Λοιπές Εγκαταστάσεις (20) Σύνολο 2011 724.890 Πίνακας: Κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας σε δημοτικά κτίρια και εγκαταστάσεις 6.1.3 ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ Η/Ε: ΔΗΜΟΤΙΚΟΣ ΦΩΤΙΣΜΟΣ Για τον υπολογισμό της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας στον οδικό και δημοτικό φωτισμό χρησιμοποιήθηκαν στοιχεία από τη ΔΕΗ, τα Εθνικά Ενεργειακά Ισοζύγια και το Εθνικό Πληροφοριακό Σύστημα για την Ενέργεια για το σύνολο των καταναλώσεων εντός του Δήμου Ν. Κυνουρίας. Έτσι, προκύπτει ότι η κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας στον οδικό και δημοτικό φωτισμό το έτος 2011 ήταν 744.608 kwh. Σελίδα 25

6.1.4 ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ Η/Ε: ΟΙΚΙΑΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ Για τον υπολογισμό της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας του οικιακού τομέα χρησιμοποιήθηκαν στοιχεία από τη ΔΕΗ, τα Εθνικά Ενεργειακά Ισοζύγια, μελέτες του ΚΑΠΕ και το Εθνικό Πληροφοριακό Σύστημα για την Ενέργεια για το σύνολο των καταναλώσεων εντός του Δήμου Ν. Κυνουρίας. Έτσι, προκύπτει ότι η κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας στον οικιακό τομέα το έτος 2011 ήταν 9.821.358 kwh. 6.1.5 ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ Η/Ε: ΤΡΙΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ Για τον υπολογισμό της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας του τριτογενή τομέα (πλην βιομηχανίας) χρησιμοποιήθηκαν στοιχεία από τη ΔΕΗ, τα Εθνικά Ενεργειακά Ισοζύγια, μελέτες του ΚΑΠΕ και το Εθνικό Πληροφοριακό Σύστημα για την Ενέργεια για το σύνολο των καταναλώσεων εντός του Δήμου Ν. Κυνουρίας. Έτσι, προκύπτει ότι η κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας στον τριτογενή τομέα το έτος 2011 ήταν 5.981.833 kwh. 6.1.6 ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ Η/Ε: ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ Για τον υπολογισμό της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας του βιομηχανικού τομέα, χρησιμοποιήθηκαν στοιχεία από τη ΔΕΗ, τα Εθνικά Ενεργειακά Ισοζύγια, μελέτες του ΚΑΠΕ και το Εθνικό Πληροφοριακό Σύστημα για την Ενέργεια για το σύνολο των καταναλώσεων εντός του Δήμου Ν. Κυνουρίας. Έτσι, προκύπτει ότι η κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας στον αγροτικό τομέα το έτος 2011 ήταν 1.658.372 kwh. 6.2 ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ 6.2.1 ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ Ο Δήμος Ν. Κυνουρίας είναι υπεύθυνος για την διαχείριση 29 ενεργών και μη κτιρίων (διοίκησης, υπηρεσιών, αθλητικών εγκαταστάσεων, τεχνικών υπηρεσιών κτλ), 20 λοιπών εγκαταστάσεων (οικίες, αποθήκες, κτλ) και 23 σχολικών κτιρίων (10 εν ενεργεία) εντός των ορίων του. Το 2011 όλα τα δημοτικά κτίρια είχαν ως καύσιμο το πετρέλαιο για το σύστημα κεντρικής Σελίδα 26

θέρμανσης και την ηλεκτρική ενέργεια (air condition). Στον πίνακα που ακολουθεί αναγράφονται οι συνολικές καταναλώσεις πετρελαίου για το έτος 2011 στο σύνολο των κτιρίων του Δήμου. Βάσει των οδηγιών του Συμφώνου των Δημάρχων γίνεται η παραδοχή ότι στο τέλος κάθε περιόδου θέρμανσης (Μάιος) οι ετήσιες παραδόσεις πετρελαίου ισούνται με την ετήσια κατανάλωση πετρελαίου. Για την μετατροπή του όγκου καυσίμου σε ενέργεια θα χρησιμοποιηθεί ο συντελεστής μετατροπής των Οδηγιών του Συμφώνου των Δημάρχων (EMEP/EEA 2009, IPCC 2006): Καύσιμο Συντελεστής μετατροπής (kwh/lt) Πετρέλαιο 10,0 10.0 Πίνακας: Συντελεστής μετατροπής όγκου πετρελαίου σε ενέργεια Δημοτικά κτίρια Κατανάλωση (lt) Κατανάλωση (ΜWh) Διοίκηση, Υπηρεσίες, Εγκαταστάσεις 3.000 30,00 Σχολικά κτίρια 16.893 168,93 Σύνολο 2011 19.893 198,93 Πίνακας: Κατανάλωση πετρελαίου σε δημοτικά κτίρια 6.2.2 ΟΙΚΙΑΚΟΣ, ΤΡΙΤΟΓΕΝΗΣ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ Για τον υπολογισμό της συνολικής κατανάλωσης πετρελαίου του οικιακού, τριτογενή και βιομηχανικού (πλην αγροτικού) τομέα, χρησιμοποιήθηκαν στοιχεία από προμηθευτές και τοπικούς παρόχους πετρελαίου, αφαιρώντας από το σύνολο τις καταναλώσεις των δημοτικών κτιρίων. Με πληροφορίες από τα Εθνικά Ενεργειακά Ισοζύγια, μελέτες του ΚΑΠΕ και το Εθνικό Πληροφοριακό Σύστημα για την Ενέργεια, υπολογίστηκε αναλογικά η κατανάλωση καυσίμου σε κάθε τομέα. Από τα παραπάνω προκύπτει ότι για το Δήμο Ν. Κυνουρίας η κατανάλωση πετρελαίου στον οικιακό τομέα το έτος 2011 ήταν 1.165.577 lt, για τον τριτογενή 79.298 lt, και Σελίδα 27

για την βιομηχανία 19.552 lt που αντιστοιχεί σε 11.655,77 ΜWh, 792,99 ΜWh και 195,22 MWh αντίστοιχα. Συγκεντρωτικά: Κατανάλωση (lt) Κατανάλωση (ΜWh) Οικιακός Τομέας 1.165.577 11.655,77 Τριτογενής Τομέας 79.298 792,99 Βιομηχανία 19.552 195,22 Σύνολο 2011 1.264.427 12.643,98 Πίνακας: Κατανάλωση πετρελαίου σε βιομηχανία, οικιακό και τριτογενή τομέα 6.3 ΞΥΛΟ 6.3.1 ΟΙΚΙΑΚΟΣ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ Οι ανάγκες του Δήμου για ξυλεία (ως καύσιμη ύλη) καλύπτονται κυρίως με κλάδεμα των ελαιόδεντρων από τους ιδιώτες. Για τον υπολογισμό της κατανάλωσης ξύλου για θέρμανση στον οικιακό και βιομηχανικό τομέα (αφαιρώντας την κατανάλωση του αγροτικού τομέα), χρησιμοποιήθηκαν στοιχεία από το Εθνικό Πληροφοριακό Σύστημα για την Ενέργεια, το οποίο αναπτύχθηκε και συντηρείται από το Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας. Σύμφωνα με το χάρτη Δυναμικού Βιομάζας του Συστήματος, η ποσότητα ξυλείας από το κλάδεμα των ελαιόδεντρων στα διαμερίσματα του Δήμου παρουσιάζεται στη συνέχεια: Σελίδα 28

Σχήμα: Ποσότητας βιομάζας από κλάδεμα ελαιόδεντρων στις περιοχές του Δήμου Οι συντελεστές μετατροπής ξυλείας σε ενέργεια αντλήθηκαν από το άρθρο «Η ελιά και η παραγωγή ενέργειας από τα προϊόντα της». Πιο συγκεκριμένα: Προϊόν Θερμογόνος δύναμη (KWh/kg) Ελαιοκλαδέματα 3,7216 Συμπαγές ξύλο ελιάς Πυρηνόξυλο 4,3612 Πίνακας: Θερμογόνος δύναμη προϊόντων και παραπροϊόντων της ελιάς Σελίδα 29

Έτσι, προκύπτει ότι για το Δήμο Ν. Κυνουρίας, η κατανάλωση ξύλου στον οικιακό τομέα το έτος 2011 ήταν 1.091,5 ton και για τον βιομηχανικό 109,4 ton, που αντιστοιχεί σε 4410,99 MWh και 442,19 MWh αντίστοιχα, χρησιμοποιώντας ως θερμογόνο δύναμη την μέση τιμή των προαναφερθέντων, η οποία ισούται με: 4,0414 kwh/kg. Ισοδύναμα, έχουμε: Κατανάλωση Κατανάλωση (ton) (ΜWh) Οικιακός Τομέας 1.091,5 4.410,99 Βιομηχανικός Τομέας 109,4 442,19 Σύνολο 2011 1.200,9 4.853,18 Πίνακας: Ποσότητας βιομάζας από κλάδεμα ελαιόδεντρων στις περιοχές του Δήμου Σελίδα 30

7. ΟΔΙΚΕΣ ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ Οι μεταφορές εντός του Δήμου Ν. Κυνουρίας θα χωριστούν σε δύο κατηγορίες: τα δημοτικά οχήματα και τα ιδιωτικά οχήματα κατοίκων και επισκεπτών του Δήμου. Δημόσιες μεταφορές δεν διατίθενται στην περιφέρεια του Δήμου, πλην των ιδιωτικών ΚΤΕΛ, που θα συμπεριληφθούν στις ιδιωτικές μεταφορές. Για την εκτίμηση των εκπομπών από τις μεταφορές εντός του Δήμου θα χρησιμοποιηθούν, κατά περίπτωση, στοιχεία του Δήμου και στοιχεία ή στατιστικά από πηγές του ΚΑΠΕ ΥΠΕΚΑ και της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής. 7.1 ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΟΧΗΜΑΤΑ Ο Δήμος Ν. Κυνουρίας διατηρεί στόλο οχημάτων για τις υπηρεσίες του και για τον οποίο γίνεται η παραδοχή (όπως προκύπτει και από το είδος και προφίλ χρήσης των οχημάτων) ότι διανύουν εντός των ορίων του Δήμου το σύνολο των χιλιομέτρων τους. Στον ακόλουθο πίνακα καταγράφονται οι κατηγορίες οχημάτων του Δήμου και οι υπολογιζόμενες καταναλώσεις καυσίμου για το έτος αναφοράς. Για την μετατροπή του όγκου καυσίμου σε ενέργεια θα χρησιμοποιηθούν οι συντελεστές μετατροπής των Οδηγιών του Συμφώνου των Δημάρχων (EMEP/EEA 2009, IPCC 2006): Καύσιμο Συντελεστής μετατροπής (kwh/lt) Βενζίνη 9,2 Πετρέλαιο 10,0 Πίνακας: Συντελεστής μετατροπής όγκου καυσίμων σε ενέργεια Σελίδα 31

ΔΗΜΟΣ ΝΟΤΙΑΣ ΚΥΝΟΥΡΙΑΣ ΣΤΟΛΟΣ ΟΧΗΜΑΤΩΝ Αριθμός Εργοστάσιο Κατανάλωση Κυκλοφορίας Κατασκευής Κατηγορία Καυσίμου (lt) ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΚΑΘΑΡΙΟΤΗΤΑΣ & ΑΠΟΧΕΤΕΥΣΗΣ ΚΗΙ 7619 MERCEDES ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΟΦΟΡΟ 9613 ΚΗO 9887 MERCEDES ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΟΦΟΡΟ 6770 ΚΗΟ 9831 IVECO ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΟΦΟΡΟ 988 ΚΗΟ 9882 NISSAN ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΟΦΟΡΟ 3405 ΚΗΟ 9912 MERCEDES ΦΟΡΤΗΓΟ ΑΝΑΤΡ/ΝΟ 475 ΚΗΟ 9903 IVECO ΦΟΡΤΗΓΟ ΑΝΑΤΡ/ΝΟ 3296 ΚΗΟ 9913 MAN ΒΥΤΙΟΦΟΡΟ ΥΔΑΤΟΣ 122 ΚΗΟ 9868 NISSAN ΒΥΤΙΟΦΟΡΟ ΛΥΜΑΤ. 7076 ΝΧΑ 7530 DAF ΒΥΤΙΟΦΟΡΟ ΛΥΜΑΤ. 4297 ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΥΔΡΕΥΣΗΣ & ΑΡΔΕΥΣΗΣ ΚΗΙ 7588 ISUZU 4Χ4 ΗΜΙΦ/ΓΟ 1585 ΚΗΟ 9888 MAZDA 4Χ4 ΗΜΙΦ/ΓΟ 954 ΚΗΙ 7640 ΤΟΥΟΤΑ ΗΜΙΦΟΡΤΗΓΟ 0 ΜΗΧΑΝΗΜΑΤΑ ΕΡΓΟΥ ΜΕ 50108 FOREDIL JCB 1074 ΜΕ 50106 KOMATSU JCB 1610 ΚΗΙ 5416 HYUNDAI MINI BUS 1292 ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΚΗΙ 7552 HYUNDAI MINI BUS 447 ΚΗΙ 7556 HYUNDAI MINI BUS 496 ΚΗΙ 3943 HYUNDAI MATRIX 728 Πίνακας: Κατανάλωση ανά δημοτικό όχημα (2011) Σελίδα 32

Αριθμός οχημάτων Καύσιμο Συνολική κατανάλωση (lt) Συνολική κατανάλωση (kwh) 5 Βενζίνη 3.917 36.036,4 18 Πετρέλαιο 40.311 403.110,0 Πίνακας: Κατανάλωση ανά τύπο καυσίμου από δημοτικά οχήματα (2011) 7.2 ΙΔΙΩΤΙΚΑ ΟΧΗΜΑΤΑ Για τον υπολογισμό των εκπομπών CO 2 από τις μεταφορές (πλην δημοτικών οχημάτων) χρησιμοποιήθηκαν στοιχεία από προμηθευτές και πρατήρια καυσίμων της περιοχής, αφαιρώντας την κατανάλωση των οχημάτων του δημοτικού στόλου και του αγροτικού τομέα, με την παραδοχή ότι το σύνολο το καυσίμων από τα πρατήρια καταναλώθηκε εντός της περιφέρειας του Δήμου, αντισταθμίζοντας με αυτόν τον τρόπο, τις καταναλώσεις από τις εισαγόμενες στον Δήμο μεταφορές (εμπορικά φορτηγά, επισκέπτες κτλ). Από τα στοιχεία προκύπτει ότι, κατά το έτος αναφοράς (2011), στον Δήμο Ν. Κυνουρίας καταναλώθηκαν: Καύσιμο Συνολική κατανάλωση Συνολική κατανάλωση (lt) (ΜWh) Βενζίνη 1.705.066 15.792,09 Πετρέλαιο 746.930 10.167,85 Πίνακας: Κατανάλωση ανά τύπο καυσίμου από δημοτικά οχήματα (2011) Σελίδα 33

Πετρέλαιο Ηλεκτρική Ενέργεια 8. ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΣΥΝΟΛΙΚΩΝ ΕΚΠΟΜΠΩΝ CO2 ΣΤΟ ΕΤΟΣ ΑΝΑΦΟΡΑΣ Μετά τον υπολογισμό των ενεργειακών καταναλώσεων ανά τομέα που έχει συμπεριληφθεί στο Σχέδιο Δράσης για την Αειφόρο Ενέργεια, οι εκπομπές CO 2 θα αθροιστούν για να υπολογιστεί η συνολική Βασική Απογραφή Εκπομπών του Δήμου Ν. Κυνουρίας. Για τον υπολογισμό θα χρησιμοποιηθούν οι τυπικοί μέσοι εθνικοί συντελεστές εκπομπών CO 2 όπως αυτοί υπολογίζονται από το IPCC (2006) και την Eurelectric (2005) και περιέχονται στις οδηγίες του Συμφώνου των Δημάρχων. Για τις πηγές τελικής κατανάλωσης ενέργειας που αναγνωρίστηκαν, οι συντελεστές είναι: Μορφή ενέργειας Συντελεστής εκπομπών (tco 2 /MWh) Ηλεκτρική ενέργεια 1,149 Πετρέλαιο 0,259 Βενζίνη 0,249 Ξύλο 0,302 Πίνακας: Τυπικοί συντελεστές εκπομπών CO 2 Η συνολική κατανάλωση ενέργειας ανά τύπο τελικής ενέργειας και οι εκπομπές CO 2 που αντιστοιχούν σε αυτήν, σύμφωνα με τις προηγούμενες παραγράφους είναι: Τομέας κατανάλωσης Ποσότητα ενέργειας (MWh) Εκπομπές CO 2 (tco 2 ) Δημοτικά κτίρια κτλ 724,90 832,90 Δημοτικός φωτισμός 744,61 855,55 Οικιακός τομέας 9.821,36 11.284,74 Τριτογενής τομέας 5.981,83 6.873,13 Βιομηχανία 1.658,37 1.905,47 Δημοτικά κτίρια 198,93 51,52 Οικιακός τομέας 11.655,77 3.018,84 Τριτογενής τομέας 792,99 205,38 Βιομηχανία 195,22 50,56 Δημοτικά οχήματα 403,11 104,41 Σελίδα 34

ΑΠΕ Ξύλο Βενζίνη Ιδιωτικά οχήματα 10.167,85 2.633,47 Δημοτικά οχήματα 36,04 8,97 Ιδιωτικά οχήματα 15.792,09 3.932,23 Οικιακός τομέας 4.410,99 1.332,12 Βιομηχανία 442,19 133,54 Σύνολο 2011 63.026,25 33.222,85 Πίνακας: Συνολική κατανάλωση τελικής ενέργειας και Βασική Απογραφή Εκπομπών Από την τελική απογραφή των εκπομπών, θα αφαιρεθεί η ποσότητα ρύπων που εξοικονομείται από την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από εγκαταστάσεις ΑΠΕ, η οποία αναγράφεται στον παρακάτω πίνακα: Τομέας παραγωγής Ποσότητα ενέργειας Εκπομπές CO 2 (MWh) (tco 2 ) Φωτοβολταϊκά Πάρκα 3.160,74-3.631,69 Φωτοβολταϊκά Στις Στέγες 189,06-217,23 Σύνολο 2011 3.349,80-3.848,92 Πίνακας: Παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από μονάδες ΑΠΕ Συνοψίζοντας τους παραπάνω πίνακες, προκύπτει η συνολική κατανάλωση ενέργειας και οι συνολικές εκπομπές CO 2 του Δήμου Νότιας Κυνουρίας για το έτος αναφοράς 2011. Συγκεκριμένα: Ποσότητα ενέργειας (ΜWh) Εκπομπές CO 2 (tco 2 ) Δήμος Νότιας Κυνουρίας 59.676,45 29.373,93 Πίνακας: Συνολική κατανάλωση ενέργειας (πλην Α.Π.Ε.) και Απογραφή Εκπομπών 2011 Σελίδα 35

Με την συνεισφορά των Α.Π.Ε. στο ενεργειακό ισοζύγιο του Δήμου για το έτος 2011, παρατηρείται μείωση των εκπομπών ρύπων της τάξης του 11,6%, ποσοστό αρκετά υψηλό το οποίο έπεται να αυξηθεί το έτος 2012 και το τρέχον 2013. Η σχετική συνεισφορά κάθε τομέα στις συνολικές εκπομπές της Βασικής Απογραφής Εκπομπών φαίνεται στο επόμενο διάγραμμα: ΙΔΙΩΤΙΚΑ ΟΧΗΜΑΤΑ (ΒΕΝΖΙΝΗ) 11,84% ΟΙΚΙΑΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ (ΒΙΟΜΑΖΑ) 4,01% ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ (ΒΙΟΜΑΖΑ) 0,40% ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ (Η/Ε) 2,51% ΔΗΜΟΤΙΚΟΣ ΦΩΤΙΣΜΟΣ (Η/Ε) 2,58% ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΟΧΗΜΑΤΑ (ΒΕΝΖΙΝΗ) 0,03% ΙΔΙΩΤΙΚΑ ΟΧΗΜΑΤΑ (ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ) 7,93% ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ (ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ) 0,15% ΟΙΚΙΑΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ (Η/Ε) 33,97% ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΟΧΗΜΑΤΑ (ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ) 0,31% ΤΡΙΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ (ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ) 0,62% ΟΙΚΙΑΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ (ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ) 9,09% ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ (ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ) 0,16% ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ (Η/Ε) 5,74% ΤΡΙΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ (Η/Ε) 20,69% Γράφημα: Εκπομπές CO 2 στον Δήμο Ν. Κυνουρίας ανά τομέα δραστηριότητας (2011) Σελίδα 36

ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ (Η/Ε) ΔΗΜΟΤΙΚΟΣ ΦΩΤΙΣΜΟΣ (Η/Ε) ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ (ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ) ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΟΧΗΜΑΤΑ (ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ) ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΟΧΗΜΑΤΑ (ΒΕΝΖΙΝΗ) ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ (ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ) ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΟΧΗΜΑΤΑ 2,78% (ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ) ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΟΧΗΜΑΤΑ 5,63% (ΒΕΝΖΙΝΗ) 0,48% ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ (Η/Ε) 44,94% ΔΗΜΟΤΙΚΟΣ ΦΩΤΙΣΜΟΣ (Η/Ε) 46,16% Γράφημα: Εκπομπές CO 2 Δήμου Ν.Κυνουρίας ανά δημοτικό τομέα δραστηριότητας(2011) Πέρα από τις συνολικές δημοτικές εκπομπές, παρακάτω παρατίθεται αναλυτική παρουσίαση της συνεισφοράς κάθε τομέα και περιοχής, στις ενεργειακές καταναλώσεις. Αξίζει να παρατεθεί όμως, μια σύγκριση του οικιακού τομέα, με την μεγαλύτερη ενεργειακή κατανάλωση, μεταξύ του Δήμου και της Ελληνικής περιφέρειας. Σελίδα 37

ΗΛΕΚΤΡΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ ΒΙΟΜΑΖΑ 100% 90% 17,04% 18,68% 80% 70% 60% 45,02% 42,86% 50% 40% 30% 20% 37,94% 38,46% 10% 0% Δήμος Νότιας Κυνουρίας Ελλάδα Γράφημα: Σύγκριση της ενεργειακής κατανάλωσης του οικιακού τομέα, μεταξύ Δήμου Ν. Κυνουρίας και Ελλάδας Παρατηρείται πως ποσοστιαία, η κατανάλωση του οικιακού τομέα του Δήμου, κινείται στα ίδια επίπεδα με τα εθνικά, με ελαφρώς αυξημένη την κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας και βιομάζας και ελαφρώς μειωμένη την χρήση πετρελαίου. Σελίδα 38

8.1 ΗΛΕΚΤΡΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ Όσο αναφορά τον δημοτικό τομέα, η συνεισφορά κάθε τομέα στην κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας, παρουσιάζεται στα παρακάτω γραφήματα: ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ ΔΗΜΟΤΙΚΟΣ ΦΩΤΙΣΜΟΣ ΑΝΤΛΙΟΣΤΑΣΙΑ ΝΠΔΔ ΝΠΔΔ 2,93% ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ 6,23% ΑΝΤΛΙΟΣΤΑΣΙΑ 40,17% ΔΗΜΟΤΙΚΟΣ ΦΩΤΙΣΜΟΣ 50,67% Γράφημα: Κατανάλωση Η/Ε Δήμου Ν. Κυνουρίας ανά δημοτικό τομέα δραστηριότητας (2011) Είναι φανερό, ότι την μεγαλύτερη κατανάλωση Η/Ε στο δημοτικό τομέα και επομένως και εκπομπή ρύπων, έχουν τα αντλιοστάσια και ο οδικός φωτισμός, τομείς οι οποίοι είναι υψηλής προτεραιότητας για την μείωση των εκπομπών CO 2. Στο σύνολο του Δήμου, η κατανάλωση Η/Ε ανά τομέα, παρουσιάζεται στο παρακάτω πίνακα και γράφημα: Οικιακός Τομέας kwh Τριτογενής Τομέας kwh Βιομηχανία kwh Δημοτικά Κτίρια kwh Δημοτικός Φωτισμός kwh Αντλιοστάσια kwh ΝΠΔΔ kwh 9.821.358 5.981.833 1.658.372 91.602 744.608 590.292 43.001 Πίνακας: Κατανάλωση Η/Ε Δήμου Ν. Κυνουρίας ανά τομέα (2011) Σελίδα 39

ΟΙΚΙΑΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ 0,48% ΔΗΜΟΤΙΚΟΣ ΦΩΤΙΣΜΟΣ 3,93% ΑΝΤΛΙΟΣΤΑΣΙΑ 3,12% ΝΠΔΔ 0,23% ΤΡΙΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ ΔΗΜΟΤΙΚΟΣ ΦΩΤΙΣΜΟΣ ΑΝΤΛΙΟΣΤΑΣΙΑ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ 8,76% ΝΠΔΔ ΟΙΚΙΑΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ 51,88% ΤΡΙΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ 31,60% Γράφημα: Κατανάλωση Η/Ε Δήμου Ν. Κυνουρίας ανά τομέα (2011) Παρατηρείται, η μεγαλύτερη κατανάλωση Η/Ε από τον οικιακό τομέα με ποσοστό 51,88%, ακολουθεί ο τριτογενής με 31,6%, η βιομηχανία με 8,76% και μετά οι δημοτικές καταναλώσεις: φωτισμού (3,93%), αντλιοστάσιων (3,12%) και κτιρίων (0,48%). Παρακάτω παρατίθεται αναλυτικά σε μορφή πίνακα και γραφήματος η συνολική κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας των δημοτικών διαμερισμάτων (πρώην κοινοτήτων) του Δήμου Νότιας Κυνουρίας και των τομέων κατανάλωσης, βάση στοιχείων από την ΔΕΗ, για το έτος αναφοράς. Σελίδα 40

ΔΔ Ενέργεια (kwh) ΛΕΩΝΙΔΙΟ 9.382.269 ΑΓ.ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ 108.614 ΒΛΗΣΙΔΙΑ 19.752 ΚΟΣΜΑΣ 447.135 ΚΟΥΝΟΥΠΙΑ 162.324 ΜΑΡΙ 136.558 ΠΑΛΑΙΟΧΩΡΙ 174.863 ΠΕΛΕΤΑ 390.527 ΠΕΡΑ ΜΕΛΑΝΑ 666.471 ΠΗΓΑΔΙ 410.618 ΠΛΑΤΑΝΑΚΙ 44.555 ΠΟΥΛΙΘΡΑ 1.619.276 ΠΡΑΓΜΑΤΕΥΤΗ 909.361 ΤΣΙΤΑΛΙΑ 366.962 ΤΥΡΟΣ 5.174.821 ΣΥΝΟΛΟ 20.014.106 Πίνακας: Κατανάλωση Η/Ε του Δήμου Ν. Κυνουρίας ανά τοπική κοινότητα (2011) Σελίδα 41

ΤΥΡΟΣ 25,9% ΛΕΩΝΙΔΙΟ 46,9% ΛΕΩΝΙΔΙΟ ΑΓ.ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΒΛΗΣΙΔΙΑ ΚΟΣΜΑΣ ΚΟΥΝΟΥΠΙΑ ΜΑΡΙ ΠΑΛΑΙΟΧΩΡΙ ΠΕΛΕΤΑ ΠΕΡΑ ΜΕΛΑΝΑ ΠΗΓΑΔΙ ΠΛΑΤΑΝΑΚΙ ΠΟΥΛΙΘΡΑ ΠΡΑΓΜΑΤΕΥΤΗ ΤΣΙΤΑΛΙΑ 1,8% ΠΡΑΓΜΑΤΕΥΤΗ 4,5% ΤΣΙΤΑΛΙΑ ΤΥΡΟΣ ΠΟΥΛΙΘΡΑ 8,1% ΠΛΑΤΑΝΑΚΙ 0,2% ΠΗΓΑΔΙ 2,1% ΠΕΡΑ ΜΕΛΑΝΑ 3,3% ΠΕΛΕΤΑ 2,0% ΜΑΡΙ 0,7% ΚΟΥΝΟΥΠΙΑ 0,8% ΚΟΣΜΑΣ 2,2% ΒΛΗΣΙΔΙΑ 0,1% ΑΓ.ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ 0,5% ΠΑΛΑΙΟΧΩΡΙ 0,9% ΣΥΝΟΛΟ: 20.014.106 kwh Γράφημα: Κατανάλωση Η/Ε Δήμου Ν. Κυνουρίας ανά τοπική κοινότητα (2011) Σελίδα 42

Συγκρίνοντας τις καταναλώσεις ανά τομέα, παρατίθεται σύγκριση του Δήμου με την κατανάλωση ανά τομέα στην Ελληνική περιφέρεια, στην περιφέρεια Πελοποννήσου και στην περιφέρεια Αρκαδίας. Οικιακή χρήση Εμπορική χρήση Δημόσιες & Δημοτικές Αρχές Φωτισμός οδών Βιομηχανική χρήση 100% 90% 80% 70% 60% 26,95% 1,97% 4,37% 17,10% 17,33% 3,37% 3,62% 4,60% 5,56% 29,28% 28,92% 11,58% 3,81% 3,71% 30,62% 50% 28,21% 40% 30% 20% 38,50% 45,66% 44,57% 50,28% 10% 0% Ελλάδα Πελοπόννησος Αρκαδίας Δήμος Ν.Κυνουρίας Γράφημα: Σύγκριση της κατανάλωσης Η/Ε του Δήμου Ν. Κυνουρίας ανά τομέα, με την Αρκαδία, Πελοπόννησο, Ελλάδα Από τα συγκριτικά αποτελέσματα, παρατηρείται πως η κατανάλωση Η/Ε στον οικιακό τομέα και στον οδικό φωτισμό, αναλογικά, είναι ελαφρώς μεγαλύτερη στην Πελοπόννησο-Αρκαδία- Δήμος Ν. Κυνουρίας συγκριτικά με τον μέσο όρο της Ελλάδος. Αντίθετα, μικρότερη είναι η κατανάλωση Η/Ε του τριτογενούς τομέα και βιομηχανίας, ενώ στα ίδια επίπεδα κυμαίνεται η κατανάλωση των δημόσιων και δημοτικών αρχών. Από το 2010, παρουσιάστηκε μεγάλο ενδιαφέρον προς την εγκατάσταση συστημάτων ΑΠΕ στην περιφέρεια του Δήμου. Η συνολική εγκατεστημένη ισχύς το 2011 ήταν 2.487,85 kw. Η συνεισφορά της παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας στο ενεργειακό ισοζύγιο του Δήμου για τους εξεταζόμενους τομείς του ΣΔΑΕ, είναι η παρακάτω: Σελίδα 43

2011 kwh Καταναλισκόμενη Η/Ε 18.752.327 Παραγόμενη Η/Ε 3.349.800 Πίνακας: Συνολική κατανάλωση Η/Ε και παραγωγή Η/Ε από Α.Π.Ε. Δήμου Ν. Κυνουρίας (2011) Η/Ε ΑΠΟ Α.Π.Ε. 17,69% ΣΥΜΒΑΤΙΚΗ Η/Ε Η/Ε ΑΠΟ Α.Π.Ε. ΣΥΜΒΑΤΙΚΗ Η/Ε 82,31% Γράφημα: Μερίδιο κατανάλωσης Η/Ε από συμβατικά καύσιμα και Α.Π.Ε. Δήμου Ν. Κυνουρίας (2011) Από το σύνολο της καταναλισκόμενης Η/Ε ενέργειας στο Δήμο, το 17,86%, προέρχεται από Α.Π.Ε. Αυτό είναι πολύ σημαντικό, αφού το ποσοστό αυτό επιφέρει σημαντική μείωση στο σύνολο των ρύπων, που θα είχαν εκπεμφθεί στην περίπτωση χρήσης Η/Ε από συμβατικά καύσιμα. 8.2 ΟΡΥΚΤΑ ΚΑΥΣΙΜΑ Παρακάτω παρατίθενται κάποια συγκεντρωτικά στατιστικά αποτελέσματα της απογραφής, για την κατανάλωση ορυκτών καυσίμων εντός των ορίων του Δήμου και συγκεκριμένα βενζίνης και πετρελαίου (κίνησης & θέρμανσης). Τα στατιστικά δεδομένα αφορούν τις καταναλώσεις των δημοτικών κτιρίων, δημοτικών και ιδιωτικών οχημάτων (μεταφορών), συγκριτικά διαγράμματα μεταξύ τομέων εξέτασης καθώς επίσης και μεταξύ του Δήμου και του συνόλου της Ελλάδος. Σελίδα 44

ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ 26,15% ΒΕΝΖΙΝΗ 42,56% ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ ΘΕΡΜΑΝΣΗΣ 31,02% Γράφημα: Κατανάλωση καυσίμων Δήμου Ν. Κυνουρίας (2011) ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ 62,87% ΒΕΝΖΙΝΗ 6,11% ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ ΘΕΡΜΑΝΣΗΣ 31,02% Γράφημα: Κατανάλωση καυσίμων δημοτικού τομέα (2011) Σελίδα 45

ΟΙΚΙΑΚΟΣ 32,56% ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ 64,68% ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ 0,55% ΤΡΙΤΟΓΕΝΗΣ 2,22% Γράφημα: Κατανάλωση ορυκτών καυσίμων ανά τομέα του Δήμου Ν. Κυνουρίας (2011) ΒΕΝΖΙΝΗ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ ΒΕΝΖΙΝΗ 8,86% ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ 91,14% Γράφημα: Κατανάλωση καυσίμων των δημοτικών οχημάτων [lt] (2011) Σελίδα 46

ΠΕΤΡΕΛΑΙO 30,46% ΒΕΝΖΙΝΗ 69,54% Γράφημα: Κατανάλωση καυσίμων στο τομέα των μεταφορών [lt] (2011) Πετρέλαιο Βενζίνη 100% 90% 80% 40,72% 42,56% 70% 60% 50% 40% 30% 59,28% 57,44% 20% 10% 0% Ελλάδα Δήμος Ν.Κυνουρίας Γράφημα: Σύγκριση της κατανάλωσης ορυκτών καυσίμων του Δήμου Ν. Κυνουρίας με την Ελλάδα Συγκρίνοντας την κατανάλωση καυσίμου του Δήμου Ν. Κυνουρίας με την συνολική Σελίδα 47

κατανάλωση στην Ελλάδα, παρατηρείται μικρή ποσοστιαία διαφορά, η οποία είναι μη αναμενόμενη, μιας και ο τομείς των μεταφορών και της βιομηχανίας (και κυρίως των μεταφορών), που αποτελούν μεγάλο μερίδιο στην κατανάλωση πετρελαίου, δεν είναι τόσο έντονοι στην περιφέρεια του Δήμου. Δεδομένου ότι στην κατηγορία του πετρελαίου συμπεριλαμβάνεται και ο αγροτικός τομέας, πιθανόν να αντισταθμίζει την όποια ποσοστιαία διαφορά βενζίνης πετρελαίου προκύπτει. 8.3 ΞΥΛΟ Παρακάτω παρατίθενται κάποια συγκεντρωτικά στατιστικά αποτελέσματα της απογραφής, για την καύση προϊόντων ξύλου, εντός των ορίων του Δήμου και συγκεκριμένα ελιάς (συμπαγές ξύλο κορμού και ελαιοκλαδέματα). Τα στατιστικά δεδομένα αφορούν τις καταναλώσεις του οικιακού και βιομηχανικού τομέα, μιας και είναι οι αποκλειστικοί τομείς κατανάλωσης. ΟΙΚΙΑΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ 90,89% ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ 9,11% Γράφημα: Κατανάλωση ξύλου (και προϊόντων) Δήμου Ν. Κυνουρίας ανά εξεταζόμενο τομέα (2011) Σελίδα 48

ΜΕΡΟΣ Γ' ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ ΚΑΙ ΜΕΤΡΑ ΕΩΣ ΤΟ 2020 - ΜΕΤΡΑ, ΔΡΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΕΠΙΔΙΩΞΕΙΣ Σελίδα 49

9. ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ 9.1 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Ο τομέας των δημοτικών κτιρίων είναι από αυτούς στους οποίους ο Δήμος έχει πλήρη ευελιξία να εφαρμόσει προγράμματα εξοικονόμησης ενέργειας και ανάπτυξης συστημάτων ΑΠΕ ώστε να επιτύχει σημαντική αναλογικά μείωση των εκπομπών CO 2. Ο Δήμος Νότιας Κυνουρίας έχει ήδη αρχίσει να ενσωματώνει βιοκλιματικά πρότυπα στα υπό μελέτη, ανακατασκευή και ανέγερση κτίριά του (Φάμπρικα, Βοτανικό Μουσείο & Δημοτικό σχολείο Λεωνιδίου) και παρακολουθεί τις τάσεις της Ευρωπαϊκής νομοθεσίας, η οποία θα απαιτήσει, σταδιακά, από το 2018 την ανέγερση ή μετατροπή των δημόσιων κτιρίων σε κτίρια σχεδόν μηδενικής ενέργειας και εκπομπών CO 2. Επιπλέον, αναγνωρίζει την μεγάλη σημασία των δημόσιων κτιρίων ως παράδειγμα προς τους πολίτες για την υιοθέτηση των πολιτικών και πρακτικών της αειφόρου ανάπτυξης. Σελίδα 50

9.2 ΔΡΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ 9.2.1 ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ #1 Κωδικός δράσης ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ #1 Περιγραφή Επιθεώρηση κτιρίων του Δήμου, ενεργειακή πιστοποίησή τους και προμελέτη εξοικονόμησης ενέργειας Χρόνος υλοποίησης 2013-2015 Κόστος δράσης Άμεσο κόστος 24.000 Πηγή χρηματοδότησης Ίδιοι πόροι / Εθνικά προγράμματα Όφελος εφαρμογής Ενεργειακό - Περιβαλλοντικό - Οικονομικό - Αξιολόγηση - Σχόλια Στην περίπτωση που η ενεργειακή επιθεώρηση συνοδεύεται από παρεμβάσεις εξοικονόμησης ενέργειας, το ενεργειακό πιστοποιητικό θα εκδοθεί μετά τις παρεμβάσεις ώστε να πιστοποιηθεί η αναβάθμιση του κτιρίου. Εκτιμάται ένα μέσο κόστος 1.500 ανά κτίριο για 16 κτίρια. Το πρώτο βήμα για την ενεργειακή αναβάθμιση των κτιρίων του Δήμου αποτελεί η επιθεώρησή τους, βάσει του θεσμικού πλαισίου του ΚΕΝΑΚ, ώστε τα κτίρια να πιστοποιηθούν και να πραγματοποιηθεί προμελέτη των παρεμβάσεων εξοικονόμησης ενέργειας σε αυτά. Σε αυτό το στάδιο θα υπολογιστεί και το ακριβές κόστος για τις παρεμβάσεις κάθε κτιρίου. Σελίδα 51

9.2.2 ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ #2 Κωδικός δράσης ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ #2 Περιγραφή Χρόνος υλοποίησης 2013-2020 Άμεσο κόστος 2.264.500 Πηγή χρηματοδότησης Υλοποίηση παρεμβάσεων εξοικονόμησης ενέργειας στα δημοτικά κτίρια Κόστος δράσης Ίδιοι πόροι/ Εθνικά προγράμματα Όφελος εφαρμογής Ενεργειακό Περιβαλλοντικό Οικονομικό Ηλεκτρική ενέργεια: 58.200 kwh/έτος Θερμική ενέργεια: 117.458 kwh/έτος 97,3 tc0 2 /έτος Ο Δήμος θα εξοικονομήσει το ισοδύναμο κόστος - kwh/έτος ηλεκτρικής ενέργειας και - lt/έτος πετρελαίου Αξιολόγηση - Σχόλια Για τον υπολογισμό της εξοικονόμησης σε κάθε κτίριο έχει υπολογιστεί ο συνολικός συντελεστής εξοικονόμησης σε θερμική (πετρέλαιο) και ηλεκτρική ενέργεια ώστε να υπολογιστεί η μειωμένη κατανάλωση (και κατά συνέπεια οι μειωμένες εκπομπές CO 2 ) μετά τις παρεμβάσεις εξοικονόμησης ενέργειας. Έχει γίνει εκτίμηση του συνολικού κόστους της δράσης για λόγους συνέπειας με το πρότυπο του ΣΔΑΕ. Το ακριβές κόστος θα υπολογιστεί ανά κτίριο κατά την υλοποίηση της δράσης ΔΚΤΙ1. Ο Δήμος Νότιας Κυνουρίας είναι υπεύθυνος για την λειτουργία και συντήρηση ενός αριθμού κτιρίων με ποικίλες χρήσεις, αριθμό εργαζομένων και χρηστών, ενεργειακών αναγκών, κτλ. Επιπλέον, τα κτίρια αυτά είναι κατασκευασμένα σε ένα μεγάλο χρονικό εύρος, με διαφορετικές τεχνικές και υλικά και έχουν διαφορετικά ιστορικά συντήρησης. Προκειμένου, στα πλαίσια του ΣΔΑΕ, να σχηματοποιηθεί ένα πρώτο σχέδιο ενεργειακής αναβάθμισης όλων των κτιρίων του Δήμου, πραγματοποιήθηκε συνοπτικός ενεργειακός έλεγχος και εκτιμήθηκε το κατά πόσο κάθε κτίριο πρέπει να προκριθεί για κάθε μία από τις παρεμβάσεις ενεργειακής αναβάθμισης που ο Δήμος θεωρεί σημαντικές. Σε κάθε περίπτωση, κατά την δράση ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ #1 θα εκτιμηθούν και τεκμηριωθούν οι Σελίδα 52

ακριβείς παρεμβάσεις, κόστος και όφελος που χρειάζονται/ αποδίδουν για κάθε κτίριο. Οι παρεμβάσεις που θεωρείται ότι θα οδηγήσουν σε σημαντικές εξοικονομήσεις είναι: o Αντικατάσταση καυστήρα πετρελαίου με νέο ή με αντλία θερμότητας αέρα νερού ή με καυστήρα βιομάζας (μείωση 17%, 55% και 100% αντίστοιχα στις εκπομπές CO 2 ) o Αντικαταστάσεις και παρεμβάσεις στα συστήματα θέρμανσης, ψύξης και παραγωγής ζεστού νερού χρήσης προκειμένου να αυξηθεί η απόδοσή τους και να επιτευχθεί εξοικονόμηση ενέργειας (εξοικονόμηση 15% σε θερμική/ ηλεκτρική ενέργεια) o Τοποθέτηση θερμοστατικών βαλβίδων και βαλβίδων αντιστάθμισης στα θερμαντικά σώματα (εξοικονόμηση 8% σε θερμική ενέργεια) o Αντικατάσταση κουφωμάτων (με νέα, διπλού υαλοπίνακα) σε όσα κτίρια έχουν κουφώματα μονού υαλοπίνακα (εξοικονόμηση 10-12% σε θερμική ενέργεια) o Ενεργειακή αναβάθμιση κελύφους κτιρίων (προσθήκη μόνωσης), ειδικά όσων έχουν ανεγερθεί πριν το 1980 και εγκατάσταση παθητικών στοιχείων αερισμού και σκίασης στο κέλυφος (εξοικονόμηση 28-34% σε θερμική ενέργεια) o Ολοκλήρωση αντικατάστασης λαμπτήρων του λειτουργικού φωτισμού όλων των κτιρίων με νέους, εξοικονόμησης ενέργειας και εγκατάσταση αυτοματισμών φωτισμού (π.χ. αισθητήρες κίνησης, χρονοδιακόπτες, αξιοποίηση φυσικού φωτισμού, κτλ - εξοικονόμηση 8-10% σε ηλεκτρική ενέργεια) o Αντικατάσταση λαμπτήρων του ειδικού φωτισμού όλων των κτιρίων/ εγκαταστάσεων του Δήμου με νέους, μεγαλύτερης απόδοσης (π.χ. σε ανοιχτά γήπεδα - εξοικονόμηση έως και 70% σε ηλεκτρική ενέργεια) o Εγκατάσταση ηλιακών συστημάτων για παραγωγή ζεστού νερού χρήσης (εξοικονόμηση 65% σε ηλεκτρική ενέργεια) o Αντικατάσταση των μαγνητικών ballast των συστημάτων φωτισμού με λάμπες φθορίου, με ηλεκτρονικών (εξοικονόμηση 20% σε ηλεκτρική ενέργεια φωτισμού) Πρέπει να σημειωθεί ότι από το έτος αναφοράς (2011) έως σήμερα (2013) έχουν πραγματοποιηθεί και κάποιες από τις προτεινόμενες παρεμβάσεις. Επίσης, τον Σεπτέμβριο του 2011, ο Δήμος υπέβαλε φάκελο χρηματοδότησης σε πρόσκληση του Επιχειρησιακού Σελίδα 53

Προγράμματος «Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη» για την πλήρη ανακαίνιση/ ενεργειακή αναβάθμιση του δεύτερου κτιρίου που στεγάζει το Δημοτικό Σχολείο Λεωνιδίου. Στον πίνακα που ακολουθεί φαίνονται τα αποτελέσματα του προκαταρκτικού ελέγχου των κτιρίων του Δήμου Νότιας Κυνουρίας και οι παρεμβάσεις που προτείνονται για κάθε ένα: Σελίδα 54

ΚΤΙΡΙΟ Αντικατάσταση ΣΘ/ΣΚ/ΖΝΧ/Αντλίας BEMS/ Aυτοματισμός Θερμοστάτες χώρων/ αντιστάθμισης Παράθυρα Μόνωση Κελύφους Μόνωση Σωληνώσεων Σκίαστρα Ανεμιστήρες Λειτουργικός φωτισμός Ειδικός φωτισμός Ηλιακά για ΖΝΧ ΑΠΕ ΒΟΤΑΝΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ ΑΝΤΛΙΑ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΣ ΌΧΙ ΝΑΙ ΝΑΙ ΝΑΙ ΝΑΙ ΌΧΙ ΌΧΙ ΝΑΙ ΝΑΙ ΌΧΙ ΌΧΙ ΦΑΜΠΡΙΚΑ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΛΕΩΝΙΔΙΟΥ ΛΕΒΗΤΑΣ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ ΑΝΤΛΙΑ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΣ ΌΧΙ ΝΑΙ ΝΑΙ ΝΑΙ ΝΑΙ ΌΧΙ ΝΑΙ ΝΑΙ ΝΑΙ ΌΧΙ ΌΧΙ ΒΙΟΜΑΖΑ ΌΧΙ ΝΑΙ ΝΑΙ ΝΑΙ ΝΑΙ ΝΑΙ ΝΑΙ ΝΑΙ ΝΑΙ ΌΧΙ ΌΧΙ ΠΑΛΑΙΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΝΤΛΙΑ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΣ ΌΧΙ ΝΑΙ ΝΑΙ ΝΑΙ ΝΑΙ ΌΧΙ ΌΧΙ ΝΑΙ ΌΧΙ ΌΧΙ ΌΧΙ ΠΑΙΔΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ ΛΕΩΝΙΔΙΟΥ ΑΝΤΛΙΑ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΣ ΌΧΙ ΝΑΙ ΝΑΙ ΝΑΙ ΝΑΙ ΌΧΙ ΝΑΙ ΝΑΙ ΌΧΙ ΝΑΙ ΌΧΙ ΕΦΟΡΙΑ ΑΝΤΛΙΑ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΣ ΌΧΙ *ΝΑΙ ΝΑΙ ΝΑΙ ΝΑΙ ΌΧΙ ΝΑΙ ΝΑΙ ΌΧΙ ΌΧΙ ΌΧΙ ΔΗΜ. ΣΧΟΛΕΙΟ - ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ ΤΥΡΟΥ ΝΕΟΣ ΚΑΥΣΤΗΡΑΣ ΌΧΙ *ΝΑΙ ΝΑΙ ΝΑΙ ΝΑΙ ΝΑΙ ΌΧΙ ΝΑΙ ΌΧΙ ΌΧΙ ΝΑΙ ΔΗΜΑΡΧΕΙΟ ΛΕΩΝΙΔΙΟ ΝΕΑ AIR CONDITION ΝΑΙ ΌΧΙ ΌΧΙ ΌΧΙ ΌΧΙ ΌΧΙ ΝΑΙ ΝΑΙ ΌΧΙ ΌΧΙ ΌΧΙ ΠΡΩΗΝ ΔΗΜΑΡΧΕΙΟ ΤΥΡΟΣ ΓΥΜΝΑΣΙΟ - ΛΥΚΕΙΟ ΛΕΩΝΙΔΙΟΥ ΝΕΑ AIR CONDITION ΌΧΙ ΌΧΙ ΝΑΙ ΝΑΙ ΌΧΙ ΌΧΙ ΝΑΙ ΝΑΙ ΝΑΙ ΌΧΙ ΝΑΙ ΑΝΤΛΙΑ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΣ ΌΧΙ ΝΑΙ ΝΑΙ ΝΑΙ ΝΑΙ ΌΧΙ ΌΧΙ ΝΑΙ ΝΑΙ ΌΧΙ ΌΧΙ ΕΠΑΛ - ΤΕΕ ΛΕΩΝΙΔΙΟ ΌΧΙ ΌΧΙ ΝΑΙ ΌΧΙ ΌΧΙ ΝΑΙ ΌΧΙ ΌΧΙ ΝΑΙ ΝΑΙ ΌΧΙ ΌΧΙ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΤΥΡΟΣ ΑΝΤΛΙΑ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΣ ΌΧΙ ΝΑΙ ΌΧΙ ΝΑΙ ΝΑΙ ΌΧΙ ΌΧΙ ΝΑΙ ΝΑΙ ΌΧΙ ΝΑΙ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ ΛΕΩΝΙΔΙΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΠΕΛΕΤΑ ΑΝΤΛΙΑ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΣ ΌΧΙ ΝΑΙ ΌΧΙ ΝΑΙ ΝΑΙ ΌΧΙ ΝΑΙ ΝΑΙ ΝΑΙ ΝΑΙ ΌΧΙ ΑΝΤΛΙΑ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΣ ΌΧΙ ΝΑΙ ΌΧΙ ΝΑΙ ΝΑΙ ΌΧΙ ΌΧΙ ΝΑΙ ΌΧΙ ΌΧΙ ΝΑΙ Σελίδα 55

ΓΗΠΕΔΟ ΠΟΔΟΣΦ. ΛΕΩΝΙΔΙΟΥ (+ ΒΟΗΘΗΤΙΚΟ) ΓΗΠΕΔΟ ΠΟΔΟΣΦ. ΤΥΡΟΥ ΓΗΠΕΔΟ 5 X 5 ΤΣΙΤΑΛΙΑ ΓΗΠΕΔΟ 5 X 5 ΠΡΑΓΜΑΤΕΥΤΗ ΌΧΙ ΌΧΙ ΌΧΙ ΌΧΙ ΌΧΙ ΌΧΙ ΌΧΙ ΌΧΙ ΝΑΙ ΝΑΙ ΌΧΙ ΌΧΙ ΌΧΙ ΌΧΙ ΌΧΙ ΌΧΙ ΌΧΙ ΌΧΙ ΌΧΙ ΌΧΙ ΌΧΙ ΝΑΙ ΌΧΙ ΌΧΙ ΌΧΙ ΌΧΙ ΌΧΙ ΌΧΙ ΌΧΙ ΌΧΙ ΌΧΙ ΌΧΙ ΌΧΙ ΝΑΙ ΌΧΙ ΌΧΙ ΌΧΙ ΌΧΙ ΌΧΙ ΌΧΙ ΌΧΙ ΌΧΙ ΌΧΙ ΌΧΙ ΌΧΙ ΝΑΙ ΌΧΙ ΌΧΙ ΓΗΠΕΔΟ 5 X 5 ΠΗΓΑΔΙ ΌΧΙ ΌΧΙ ΌΧΙ ΌΧΙ ΌΧΙ ΌΧΙ ΌΧΙ ΌΧΙ ΌΧΙ ΝΑΙ ΌΧΙ ΌΧΙ ΓΗΠΕΔΟ 5 X 5 ΤΥΡΟΣ ΌΧΙ ΌΧΙ ΌΧΙ ΌΧΙ ΌΧΙ ΌΧΙ ΌΧΙ ΌΧΙ ΌΧΙ ΝΑΙ ΌΧΙ ΌΧΙ ΚΛΕΙΣΤΟ ΓΥΜΝΑΣΤΗΡΙΟ ΛΕΩΝΙΔΙΟΥ ΌΧΙ ΌΧΙ ΌΧΙ ΌΧΙ ΌΧΙ ΝΑΙ ΌΧΙ ΌΧΙ ΝΑΙ ΝΑΙ ΝΑΙ ΌΧΙ Πίνακας: Εκτίμηση παρεμβάσεων ενεργειακής αναβάθμισης στα κτίρια του Δήμου Νότιας Κυνουρίας *Τα δημοτικά κτίρια-εγκαταστάσεις με πορτοκαλί χρώμα, είναι αυτά τα οποία ήδη έχουν προταθεί και μελετηθεί προς ενεργειακή αναβάθμιση Σελίδα 56

ΚΤΙΡΙΟ Αριθμός Παροχής Η/Ε kwh ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ lt ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗ Η/Ε ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗ Θ/E ΜΕΙΩΣΗ ΕΚΠΟΜΠΩΝ ΡΥΠΩΝ ΚΟΣΤΟΣ % kwh % kwh kg ΒΟΤΑΝΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ -- 0 0 0 0 0 0 0,00 85.000 ΦΑΜΠΡΙΚΑ -- 0 0 0 0 0 0 0,00 1.000.000 ΠΑΛΑΙΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ 1.120 -- 20 224 0 0 257,38 100.000 ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΛΕΩΝΙΔΙΟΥ ΕΦΟΡΙΑ ΔΗΜ. ΣΧΟΛΕΙΟ - ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ ΤΥΡΟΥ ΠΑΙΔΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ ΛΕΩΝΙΔΙΟΥ 32402549-01 6.025 4.933 23 1.386 100 49.330 14.368,70 300.000 32416145-01 32416146-01 19.023 1.000 22 4.185 52 5.200 6.155,43 185.000 32407946-01 12.357 3.500 10 1.236 63 22.050 7.130,77 117.000 32411806-01 6.208 2.800 20 1.242 48 13.440 4.907,56 150.000 ΔΗΜΑΡΧΕΙΟ ΛΕΩΝΙΔΙΟ 32402515-01 24.392 0 54 13.171 0 0 15.133,48 20.500 ΠΡΩΗΝ ΔΗΜΑΡΧΕΙΟ ΤΥΡΟΣ 32400622-01 12.494 0 25 3.124 38 4747,72 3.632,56 20.000 ΓΥΜΝΑΣΙΟ - ΛΥΚΕΙΟ ΛΕΩΝΙΔΙΟΥ 32411803-01 16.629 900 20 3.326 52 5.200 5.168,14 140.000 ΕΠΑΛ - ΤΕΕ ΛΕΩΝΙΔΙΟ 32422651-01 14.449 741 20 2.890 12 900 3.553,48 5.000 ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΤΥΡΟΣ 32417499-01 ~5.212 700 20 1.042 40 2800 1.922,92 48.500 ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ ΛΕΩΝΙΔΙΟ 32417770-01 3.830 1.800 20 770 40 7.200 2.749,53 35.000 ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΠΕΛΕΤΑ 32406093-01 724 1.400 8 60 46 6.440 1.736,90 31.500 Σελίδα 57

ΓΗΠΕΔΟ ΠΟΔΟΣΦ. ΛΕΩΝΙΔΙΟΥ (+ΒΟΗΘΗΤΙΚΟ) 32404045-01 10.116 -- 60 6.070 0 0 6.973,97 6.000 ΓΗΠΕΔΟ ΠΟΔΟΣΦ. ΤΥΡΟΥ 32419324-01 4.172 -- 80 3.338 0 0 3.000 ΓΗΠΕΔΟ 5 X 5 ΤΣΙΤΑΛΙΑ 32408328-01 2.233 -- 85 1.898 0 0 2.180,86 1.000 ΓΗΠΕΔΟ 5 X 5 ΠΡΑΓΜΑΤΕΥΤΗ 32408328-01 6.612 -- 85 5.620 0 0 6.457,61 1.000 ΓΗΠΕΔΟ 5 X 5 ΠΗΓΑΔΙ -- -- -- 85 -- 0 0 -- -- ΓΗΠΕΔΟ 5 X 5 ΤΥΡΟΣ 32417499-01 ~3.000 -- 85 2.550 0 0 2.929,95 1.000 ΚΛΕΙΣΤΟ ΓΥΜΝΑΣΤΗΡΙΟ ΛΕΩΝΙΔΙΟΥ 32420865-01 3.522 500 60 6.070 3 150 7.012,82 15.000 58.200 117.458 92.272,06 2.264.500 Πίνακας: Οικονομική & ενεργειακή εκτίμηση παρεμβάσεων ενεργειακής αναβάθμισης στα κτίρια του Δήμου Νότιας Κυνουρίας *Τα δημοτικά κτίρια-εγκαταστάσεις με πορτοκαλί χρώμα, είναι αυτά τα οποία ήδη έχουν προταθεί και μελετηθεί προς ενεργειακή αναβάθμιση Σελίδα 58

9.2.3 ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ #3 Κωδικός δράσης ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ #3 Περιγραφή Χρόνος υλοποίησης 2013-2020 Άμεσο κόστος 25.000 Πηγή χρηματοδότησης Εκστρατεία ενημέρωσης για την εξοικονόμηση ενέργειας στα δημοτικά κτίρια Ίδιοι πόροι Κόστος δράσης Όφελος εφαρμογής Ενεργειακό Περιβαλλοντικό Οικονομικό Θερμική ενέργεια: 112.000 kwh/έτος Ηλεκτρική ενέργεια: 112.000 kwh/έτος 157,7 tco 2 /έτος Εξοικονόμηση χρημάτων από τους μειωμένους λογαριασμούς ενέργειας των κτιρίων του Δήμου Νότιας Κυνουρίας Αξιολόγηση - Σχόλια Εξοικονόμηση ενέργειας (kwh) ES = y*n*ar*in*espp y: έτη εφαρμογής της δράσης n: αριθμός άμεσα συμμετεχόντων στην δράση AR: ποσοστό ευαισθητοποίησης άμεσα συμμετεχόντων in: συντελεστής έμμεσα συμμετεχόντων στην δράση (που επηρεάστηκαν μετά την δράση) ESPP: εξοικονόμηση ενέργειας ανά συμμετέχοντα (kwh) Υπολογισμός ES θερμική = 7*100*0,1*2*800 kwh/yr = 112.000 kwh/yr ES ηλεκτρική = 7*100*0,1*2*800 kwh/yr = 112.000 kwh/yr Σε συνέχεια των δράσεων για τα δημοτικά κτίρια και προκειμένου να μεγιστοποιήσει τα αποτελέσματα από αυτές, ο Δήμος θα αναλάβει εκστρατεία ενημέρωσης/ ευαισθητοποίησης για τους πολίτες προκειμένου να επιδείξει τις παρεμβάσεις και να αποδείξει την ωφελιμότητά τους. Αναμένεται ότι, με αυτόν τον τρόπο, οι πολίτες θα : εμπεδώσουν την ενεργειακή/ κλιματική πολιτική του Δήμου Σελίδα 59

οικειοποιηθούν στις τεχνολογίες εξοικονόμησης ενέργειας και ΑΠΕ ειδικά όταν αυτές ενσωματωθούν σε δημόσια κτίρια εκπαίδευσης, αθλητισμού και κοινωνικής πρόνοιας βεβαιωθούν για την αξία των παρεμβάσεων εξοικονόμησης ενέργειας επιβεβαιώσουν την απόσβεση που μπορεί να επιτευχθεί στην αρχική επένδυσή μίας παρέμβασης εξοικονόμησης ενέργειας, ενώ ταυτόχρονα βελτιώνονται οι συνθήκες διαβίωσης Σελίδα 60

9.2.4 ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ #4 Κωδικός δράσης ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ #4 Περιγραφή Χρόνος υλοποίησης 2013-2015 Άμεσο κόστος 16.000 Πηγή χρηματοδότησης Αντικατάσταση αντλιοστασίων ύδρευσης με νέου τύπου, λιγότερο ενεργοβόρων Ίδιοι πόροι Κόστος δράσης Όφελος εφαρμογής Ενεργειακό Ηλεκτρική ενέργεια: 55.405 kwh/έτος Περιβαλλοντικό Οικονομικό 63,66 tco 2 /έτος Εξοικονόμηση χρημάτων από τους μειωμένους λογαριασμούς ενέργειας των κτιρίων του Δήμου Νότιας Κυνουρίας Αξιολόγηση - Σχόλια Το μέτρο δράσης, προβλέπει την αντικατάσταση 8 αντλιοστασίων ύδρευσης, με νέου τύπου, υψηλότερης απόδοσης μετασχηματισμού η οποία αντιστοιχεί σε μικρότερη ενεργειακή κατανάλωση. Οι αποδόσεις των υπαρχόντων αντλιοστασίων εκτιμώνται στο 80%. Με την εγκατάσταση νέων αντλιοστάσιων, απόδοσης 93%, μπορεί να εξοικονομηθεί 13% ηλεκτρική ενέργεια, που αντιστοιχεί σε 55.406 kwh/έτος. Επίσης, με εφαρμογή συστημάτων αυτοματισμού, ενδέχεται η εξοικονόμηση Η/Ε που μπορεί να επιτευχθεί, να είναι ακόμα μεγαλύτερη Τα 8 αντλιοστάσια με την μεγαλύτερη ενεργειακή κατανάλωση, που χρήζουν αντικατάσταση, είναι τα παρακάτω: ΑΡ. ΠΑΡΟΧΗΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ kwh 3241179701 Αντλιοστάσιο Σαπουνακαίικων Τυρός 93.242 3242049601 Αντλιοστάσιο Πούλιθρα 88.963 3241628101 Αντλιοστάσιο Σαπουνακαίικων Τυρός 67.164 3241645001 Αντλιοστάσιο Πέρα Μέλανα 63.062 3240948801 Αντλιοστάσιο Μάρσαλ ΑΡ Λεωνίδιο 46.757 3241765901 Αντλιοστάσιο Τσιλοχώρι Πούλιθρα 22.668 3241912101 Αντλιοστάσιο Τυροσαπουνακ Τυρός 22.442 3240937001 Αντλιοστάσιο Αγ. Ιωάννης ΑΡ Λεωνίδιο 21.900 Πίνακας: Αντλιοστάσια προς αντικατάσταση και ετήσια ενεργειακή κατανάλωση Σελίδα 61

10. ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ, ΟΙΚΙΑΚΟΣ ΚΑΙ ΤΡΙΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ 10.1 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Τα κτίρια ευθύνονται για το 40% της κατανάλωσης ενέργειας της Ε.Ε. και αποτελούν τον μεγαλύτερο καταναλωτή ενέργειας στις αστικές περιοχές. Το περιθώριο παρέμβασης μιας δημόσιας αρχής για τα ιδιωτικά κτίρια είναι πολύ μικρό αλλά ένας Δήμος μπορεί να επιδιώξει την: Προβολή των προσπαθειών στα δικά του κτίρια, ως δράση ευαισθητοποίησης Κινητοποίηση και συνεργασία των εμπλεκόμενων φορέων του οικιακού και τριτογενή τομέα για την υλοποίηση μέτρων σε τομείς όπως ο τουρισμός και το εμπόριο Ενεργή προώθηση των εθνικών και ευρωπαϊκών πολιτικών και στόχων εντός των ορίων του Συνεργασία με φορείς και οργανισμούς για την προώθηση της εξοικονόμησης ενέργειας και της αειφόρου ανάπτυξης Μελέτη και αξιοποίηση όλων των δυνατοτήτων που δίνονται στον Δήμο στα πλαίσια του παρόντος εθνικού θεσμικού πλαισίου Η προβολή των μέτρων και δράσεων που ο Δήμος θα υλοποιήσει στα κτίρια του έχει ήδη περιγραφεί στην σχετική παράγραφο. Ένα σημαντικό βήμα για την ανάδειξη του Δήμου σε πόλο συντονισμού και διάχυσης πληροφορίας για θέματα ενέργειας και περιβάλλοντος είναι η κινητοποίηση και συνεργασία των εμπλεκόμενων φορέων του οικιακού και τριτογενή τομέα σε μία άτυπη δομή (φόρουμ) προκειμένου να συζητούνται προτάσεις και κοινές δράσεις με απώτερο σκοπό την αειφόρο ανάπτυξη της πόλης. Λεπτομέρειες για αυτήν την δομή και τους συμμετέχοντες σε αυτήν αναφέρονται επίσης στο κεφάλαιο για την «Οργανωτική δομή και την στήριξη από τους εμπλεκόμενους φορείς» του παρόντος Σχεδίου Δράσης. Μέσω της ανωτέρω δομής και των δράσεων ενημέρωσης/ εκπαίδευσης ο Δήμος θα επιδιώξει και την προώθηση των εθνικών/ ευρωπαϊκών πολιτικών που σχετίζονται με την ενέργεια και το περιβάλλον και οδηγούν σε μείωση των εκπομπών CO 2. Ενδεικτικά αναφέρονται η προώθηση: Των ευρωπαϊκών οδηγιών 2002/91 και 2010/31 και του αντίστοιχου ελληνικού θεσμικού πλαισίου (Ν. 3661/2008) Του θεσμού της ενεργειακής επιθεώρησης και των κερδών από την ενεργειακή πιστοποίηση και αναβάθμιση των κτιρίων του οικιακού και τριτογενή τομέα Σελίδα 62

Της Οδηγίας 2006/32 και του αντίστοιχου ελληνικού θεσμικού πλαισίου (Ν. 3885/2010) για τις δυνατότητες από την σύναψη Συμβάσεων Ενεργειακής Αποδοτικότητας με Εταιρείες Ενεργειακών Υπηρεσιών Χρηματοδοτικών ευκαιριών σαν το «ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΩ ΚΑΤ' ΟΙΚΟΝ» και «ΧΤΙΖΟΝΤΑΣ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ» του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής για τα κτίρια του οικιακού τομέα Σελίδα 63

10.2 ΔΡΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ, ΟΙΚΙΑΚΟ ΚΑΙ ΤΡΙΤΟΓΕΝΗ ΤΟΜΕΑ 10.2.1 ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ, ΟΙΚΙΑΚΟΣ ΚΑΙ ΤΡΙΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ #1 Κωδικός δράσης ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ, ΟΙΚΙΑΚΟΣ ΚΑΙ ΤΡΙΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ #1 Περιγραφή Δημιουργία φόρουμ με εμπλεκόμενους φορείς του Δήμου Χρόνος υλοποίησης 2013-2020 Κόστος δράσης Άμεσο κόστος 10.000 Πηγή χρηματοδότησης Ίδιοι πόροι Όφελος εφαρμογής Ενεργειακό - Περιβαλλοντικό - Οικονομικό - Αξιολόγηση - Σχόλια Δεν έχει υπολογιστεί όφελος από την εφαρμογή της δράσης καθώς οι συναντήσεις του φόρουμ δεν οδηγούν άμεσα σε εξοικονόμηση ενέργειας ή μείωση των εκπομπών CO 2. Βάσει και των οδηγιών του Συμφώνου των Δημάρχων, ο Δήμος θα προχωρήσει στην δημιουργία ενός άτυπου φόρουμ των εμπλεκόμενων φορέων που σχετίζονται με το Σύμφωνο των Δημάρχων και το ΣΔΑΕ και στην ανάρτηση ιστοσελίδας, προς συζήτηση, ενημέρωση και πληροφόρηση. Σκοπός του φόρουμ, το οποίο θα συνεδριάζει 1 2 φορές το χρόνο κατόπιν πρόσκλησης του Δήμου και του ιστοχώρου, είναι η ενημέρωση των φορέων για τις πολιτικές και δράσεις που ο Δήμος σκοπεύει να υλοποιήσει, στο πλαίσιο του Συμφώνου των Δημάρχων. Παρότι οι συναντήσεις του φόρουμ δεν έχουν δεσμευτικό χαρακτήρα για τον Δήμο και την ομάδα εργασίας που έχει συστήσει για το Σύμφωνο των Δημάρχων, μπορούν να αποτελέσουν μία ευκαιρία ώστε να: Γίνει διαβούλευση μεταξύ Δήμου και εμπλεκόμενων φορέων για τις λεπτομέρειες στόχων και υλοποίησης των δράσεων που ο Δήμος προγραμματίζει στα πλαίσια του Συμφώνου των Δημάρχων Ενημερωθεί ο Δήμος για τις ανάγκες και τις προτεραιότητες των εμπλεκόμενων φορέων όσον αφορά την εξοικονόμηση ενέργειας, την ανάπτυξη συστημάτων ΑΠΕ και την μείωση των εκπομπών CO 2 Εμπεδωθεί μία κοινή στάση συνεργασίας και προωθηθεί αποτελεσματικότερα η διαδικασία του Συμφώνου των Δημάρχων σε όλους τους πολίτες του Δήμου Σελίδα 64

10.2.2 ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ, ΟΙΚΙΑΚΟΣ ΚΑΙ ΤΡΙΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ #2 Κωδικός δράσης ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ, ΟΙΚΙΑΚΟΣ ΚΑΙ ΤΡΙΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ #2 Περιγραφή Εκστρατεία ενημέρωσης για την αντικατάσταση λαμπτήρων/ Δράσεις διανομής λαμπτήρων εξοικονόμησης ενέργειας Χρόνος υλοποίησης 2013-2015 Άμεσο κόστος 22.000 Κόστος δράσης Πηγή χρηματοδότησης Ίδιοι πόροι/ Εθνικά προγράμματα Όφελος εφαρμογής Ενεργειακό Περιβαλλοντικό Οικονομικό 150.000 kwh/yr 172,4 tco 2 /έτος Εξοικονόμηση χρημάτων από τους μειωμένους λογαριασμούς ηλεκτρικής ενέργειας των κατοίκων και επαγγελματιών του Δήμου Αξιολόγηση - Σχόλια Έχει θεωρηθεί ότι θα δαπανηθεί 3 ανά λαμπτήρα για 4.000 λαμπτήρες συν το κόστος της εκστρατείας ενημέρωσης/ προβολής. Η απευθείας συνεννόηση με τις εταιρείες λαμπτήρων μπορεί ακόμη και να διπλασιάσει τον αριθμό λαμπτήρων που θα μοιραστούν σε αυτή τη δράση. Εξοικονόμηση ενέργειας (kwh) y: έτη εφαρμογής της δράσης n: αριθμός άμεσα συμμετεχόντων στην δράση ES = y*n*ar *in* ESPP AR: ποσοστό ευαισθητοποίησης άμεσα συμμετεχόντων in: συντελεστής έμμεσα συμμετεχόντων στην δράση (που επηρεάστηκαν μετά την δράση) ESPP: εξοικονόμηση ενέργειας ανά συμμετέχοντα (kwh) Υπολογισμός ES οικιακός = 1*1000*0,3*2*200 kwh/yr = 120.000 kwh/yr ES τριτογενής = 1*250*0,3*2*200 kwh/yr = 30.000 kwh/yr Ο Δήμος θα προσπαθήσει να εκμεταλλευτεί το μεγάλο περιθώριο εξοικονόμησης ενέργειας που υπάρχει στα κτίρια του οικιακού και τριτογενή τομέα στην Ελλάδα ώστε με απλές παρεμβάσεις να επιτύχει ένα σημαντικό αποτέλεσμα προς την κατεύθυνση υλοποίησης του παρόντος Σχεδίου Δράσης. Έτσι, θα πραγματοποιηθούν δράσεις ενημέρωσης αλλά και δράσεις Σελίδα 65

διανομής λαμπτήρων ώστε να επιταχυνθεί η αντικατάσταση όλων των ενεργοβόρων λαμπτήρων στον Δήμο Νότιας Κυνουρίας με λαμπτήρες εξοικονόμησης ενέργειας αλλά και η υιοθέτηση των πλέον σύγχρονων τεχνολογιών (π.χ. λαμπτήρες LED, οικονομικοί λαμπτήρες φθορισμού τύπου, κτλ). Σελίδα 66

10.2.3 ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ, ΟΙΚΙΑΚΟΣ ΚΑΙ ΤΡΙΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ #3 Περιγραφή Κωδικός δράσης ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ, ΟΙΚΙΑΚΟΣ ΚΑΙ ΤΡΙΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ #3 Χρόνος υλοποίησης 2013-2020 Άμεσο κόστος 30.000 Πηγή χρηματοδότησης Εκστρατεία ενημέρωσης για τα οφέλη από την εξοικονόμηση ενέργειας μηδενικού, χαμηλού και μέσου κόστους στον οικιακό τομέα Κόστος δράσης Ίδιοι πόροι/ Εθνικά προγράμματα/ Στα πλαίσια ευρωπαϊκού προγράμματος Όφελος εφαρμογής Ενεργειακό Περιβαλλοντικό Οικονομικό Εξοικονόμηση ενέργειας (kwh) Θερμική ενέργεια: 2.688.000 kwh/yr Ηλεκτρική ενέργεια: 672.000 kwh/yr 1.468,3 tco 2 /έτος Εξοικονόμηση χρημάτων από τους μειωμένους λογαριασμούς ενέργειας των κατοίκων του Δήμου Αξιολόγηση - Σχόλια ES = y*n*ar *in*espp y: έτη εφαρμογής της δράσης n: αριθμός άμεσα συμμετεχόντων στην δράση AR: ποσοστό ευαισθητοποίησης άμεσα συμμετεχόντων in: συντελεστής έμμεσα συμμετεχόντων στην δράση (που επηρεάστηκαν μετά την δράση) ESPP: εξοικονόμηση ενέργειας ανά συμμετέχοντα (kwh) Υπολογισμός ES οικιακός : 7*1.000*0,2*3*800 kwh/yr = 3.360.000 kwh/yr Ο Δήμος θα εκδώσει Οδηγούς, φυλλάδια ή όποια έντυπα κριθούν απαραίτητα προκειμένου να ενημερωθούν/ εκπαιδευτούν οι πολίτες σε λύσεις εξοικονόμησης ενέργειας αλλά κυρίως στα οφέλη (οικονομικά και περιβαλλοντικά) που έχει η αλλαγή ενεργειακής συμπεριφοράς και η υλοποίηση μέτρων εξοικονόμησης ενέργειας μηδενικού/ χαμηλού αλλά και μέσου κόστους. Σελίδα 67

Σε αυτήν την δράση ο Δήμος θα επιδιώξει και την συνεργασία των σχετικών εμπλεκόμενων φορέων του Δήμου όπως: Μηχανικών και ενεργειακών επιθεωρητών Τεχνικών και οικοδομικών εταιρειών Καταστημάτων και επαγγελματιών ειδών θέρμανσης/ ψύξης/ ηλεκτρικών συσκευών, κτλ Με τις συνεργασίες αυτές ο Δήμος θα επιδιώξει ταυτόχρονα: Την ενημέρωση/ ευαισθητοποίηση των πολιτών Την δημιουργία συνεργασιών των πολιτών και των επαγγελματιών που δραστηριοποιούνται στο Δήμο Την ενίσχυση και τόνωση των επαγγελματιών και καταστημάτων του Δήμο Σελίδα 68

10.2.4 ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ, ΟΙΚΙΑΚΟΣ ΚΑΙ ΤΡΙΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ #4 Περιγραφή Κωδικός δράσης ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ, ΟΙΚΙΑΚΟΣ ΚΑΙ ΤΡΙΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ #4 Χρόνος υλοποίησης 2013-2020 Άμεσο κόστος 30.000 Εκστρατεία ενημέρωσης για τα οφέλη από την εξοικονόμηση ενέργειας μηδενικού, χαμηλού και μέσου κόστους στον τριτογενή τομέα και βιομηχανία Κόστος δράσης Πηγή χρηματοδότησης Ενεργειακό Περιβαλλοντικό Οικονομικό Εξοικονόμηση ενέργειας (kwh) Ίδιοι πόροι/ Εθνικά προγράμματα/ Στα πλαίσια ευρωπαϊκού προγράμματος Όφελος εφαρμογής Θερμική ενέργεια: 100.800 kwh/yr Ηλεκτρική ενέργεια: 403.200 kwh/yr 490,0 tco 2 /έτος Εξοικονόμηση χρημάτων από τους μειωμένους λογαριασμούς ενέργειας των επαγγελματιών του Δήμου Αξιολόγηση - Σχόλια ES = y*n*ar *in*espp y: έτη εφαρμογής της δράσης n: αριθμός άμεσα συμμετεχόντων στην δράση AR: ποσοστό ευαισθητοποίησης άμεσα συμμετεχόντων in: συντελεστής έμμεσα συμμετεχόντων στην δράση (που επηρεάστηκαν μετά την δράση) ESPP: εξοικονόμηση ενέργειας ανά συμμετέχοντα (kwh) Υπολογισμός ES τριτογενής : 7*150*0,3*2*800 kwh/yr = 504.000 kwh/yr Στον τριτογενή τομέα, ο Δήμος θα επιδιώξει την ενημέρωση/ ευαισθητοποίηση των εταιριών/ επιχειρηματιών της περιοχής για τα άμεσα οικονομικά και περιβαλλοντικά οφέλη από: Τις δράσεις και παρεμβάσεις εξοικονόμησης ενέργειας στους τομείς της αλλαγής ενεργειακής συμπεριφοράς των ιδιοκτητών/ εργαζομένων των επιχειρήσεων Της υλοποίησης μέτρων εξοικονόμησης ενέργειας μηδενικού και χαμηλού κόστους Την υιοθέτηση καινοτόμων λύσεων και ΑΠΕ για θέρμανση/ ψύξη/ παραγωγή ζεστού Σελίδα 69

νερού χρήσης σε μεγαλύτερες επιχειρήσεις/ κτίρια. Αντίστοιχα με την δράση ΙΚΤΙ2, ο Δήμος θα επιδιώξει την συνεργασία και προβολή του επαγγελματικού κόσμου του Δήμου ώστε να επιτευχθούν τα επιθυμητά αποτελέσματα εξοικονόμησης ενέργειας και ταυτόχρονα η ενίσχυση των επαγγελματιών. Σελίδα 70

10.2.5 ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ, ΟΙΚΙΑΚΟΣ ΚΑΙ ΤΡΙΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ #5 Περιγραφή Κωδικός δράσης ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ, ΟΙΚΙΑΚΟΣ ΚΑΙ ΤΡΙΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ #5 Χρόνος υλοποίησης 2013-2020 Άμεσο κόστος 25.000 Εκστρατεία ενημέρωσης και προώθηση των εθνικών προγραμμάτων «ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΩ ΚΑΤ' ΟΙΚΟΝ» και «ΧΤΙΖΟΝΤΑΣ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ» Κόστος δράσης Πηγή χρηματοδότησης Ενεργειακό Περιβαλλοντικό Οικονομικό Ίδιοι πόροι/ Εθνικά προγράμματα Όφελος εφαρμογής 1.220.000 kwh/έτος 580,00 tco 2 /έτος Εξοικονόμηση χρημάτων από τους μειωμένους λογαριασμούς ενέργειας των κατοίκων του Δήμου Αξιολόγηση - Σχόλια Λαμβάνοντας υπόψη τον συνολικό αριθμό και μέσο εμβαδόν των κατοικιών προ του 1980 (εθνικά και τοπικά στατιστικά στοιχεία μ.τ. εμβαδού 75m 2 ), το ποσοστό των κατοικιών του Δήμου που είναι επιλέξιμες για το πρόγραμμα με βάση τα κοινωνικά κριτήρια επιλεξιμότητας, και τον στόχο του προγράμματος που θέτει το Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής για εξοικονόμηση ενέργειας έως 60% σε 100.000 κατοικίες σε εθνικό επίπεδο, ο Δήμος Ν. Κυνουρίας, θα επιδιώξει, μέσω δράσεων ενημέρωσης/ ευαισθητοποίησης να ενταχθούν στο πρόγραμμα 80 κατοικίες με στόχο εξοικονόμησης 60% επί της τελικής ενέργειας που καταναλώνουν (εκτιμώμενη μείωση εκπομπών 258 tco 2 με εκτιμώμενη εξοικονόμηση ενέργειας ανά κτίριο 70 kwh/m 2 /έτος). Βάση μελετών του ΚΑΠΕ, για την Ζώνη Α η κατανάλωση θερμικής ενέργειας στον οικιακό τομέα ισούται με 89,1 kwh/m 2 /year και ηλεκτρικής 29,6 kwh/m 2 /year. Ο Δήμος Νότιας Κυνουρίας θα επιδιώξει μέσω δράσεων ενημέρωσης / ευαισθητοποίησης να υλοποιηθούν εντός του Δήμου 500 παρεμβάσεις σε αντίστοιχα κτίρια της βιομηχανίας, του οικιακού και τριτογενή με στόχο μείωσης εκπομπών τους 612 tco 2 (εκτιμώμενη εξοικονόμηση ενέργειας ανά παρέμβαση 20 kwh/m 2 /έτος και μ.τ. εμβαδού 80m 2 ). Το πρόγραμμα «ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΩ ΚΑΤ' ΟΙΚΟΝ» στοχεύει στην ενεργειακή αναβάθμιση κατοικιών, ειδικά σε κτίρια που βρίσκονται σε περιοχές χαμηλών και μέσων εισοδημάτων (κοινωνικό Σελίδα 71

κριτήριο) και έχουν κατασκευαστεί πριν το 1980 (μεγάλο περιθώριο ενεργειακής αναβάθμισης). Το «ΧΤΙΖΟΝΤΑΣ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ» είναι ένα πρόγραμμα μαζικής επέμβασης στο σύνολο του κτιριακού αποθέματος με την χρήση ώριμων ενεργειακών τεχνολογιών και στόχο την πραγματοποίηση 3.100.000 παρεμβάσεων σε κτίρια του οικιακού και τριτογενή τομέα (κατά μέσο όρο 0,78 παρεμβάσεις / κτίριο σε εθνικό επίπεδο) Σελίδα 72

11. ΔΗΜΟΤΙΚΟΣ ΦΩΤΙΣΜΟΣ 11.1 ΔΗΜΟΤΙΚΟΣ ΦΩΤΙΣΜΟΣ #1 Περιγραφή Κωδικός δράσης ΔΗΜΟΤΙΚΟΣ ΦΩΤΙΣΜΟΣ #1 Χρόνος υλοποίησης 2013-2020 Αντικατάσταση λαμπτήρων με νέους, ενεργειακά αποδοτικότερους Άμεσο κόστος Πηγή χρηματοδότησης Κόστος δράσης Αντικατάσταση λαμπτήρων: 200.000 Ανάπλαση κεντρικών αξόνων: 1.700.000 Ίδιοι πόροι/ Εθνικά προγράμματα Όφελος εφαρμογής Ενεργειακό Περιβαλλοντικό Οικονομικό 388.660 kwh/έτος 446,6 CO 2 /έτος Κόστος ηλεκτρικής ενέργειας Αξιολόγηση - Σχόλια Ο υπολογισμός εξοικονόμησης έχει γίνει με τις τεχνολογίες που είναι διαθέσιμες επί του παρόντος. Στο μέλλον αναμένεται να προκύψουν τεχνολογίες που θα επιτρέψουν μεγαλύτερες εξοικονομήσεις ενέργειας ή θα είναι οικονομικά πιο προσιτές. Στον προϋπολογισμό της δράσης συμπεριλαμβάνονται και οι υπάρχουσες μελέτες ανάπλασης κεντρικών αξόνων. Ο δημοτικός φωτισμός αποτελεί έναν τομέα όπου μπορεί να επιτευχθεί εξοικονόμηση ενέργειας χωρίς μεγάλο κόστος ή εργασία, με την αντικατάσταση των υφιστάμενων λαμπτήρων με νέους, εξοικονόμησης ενέργειας. Η αντικατάσταση αυτή μπορεί, για λόγους οικονομίας να γίνει και κατά περίπτωση, κάθε φορά δηλαδή που ένας λαμπτήρας καίγεται ή όταν λόγω ενός έργου (π.χ. πεζοδρόμηση) οι υποδομές μίας οδού ή δημόσιου χώρου ανακαινίζονται ή αντικαθίστανται, με αποτέλεσμα, σε βάθος 7 χρόνων (μέχρι το 2020), να έχει επιτευχθεί αντικατάσταση του συνόλου ή του μεγαλύτερου ποσοστού των λαμπτήρων οδικού φωτισμού. Επιπλέον έχουν κατατεθεί από την τεχνική υπηρεσία, οι μελέτες ανάπλασης κεντρικών αξόνων του Δήμου, συνολικού προϋπολογισμού 1.700.000 (για το τμήμα φωτισμού). Πιο συγκεκριμένα: Κεντρικός άξονας Λεωνιδίου: 1.000.000 Ανάπλαση Κεντρικού δικτύου Τυρού: 500.000 Σελίδα 73

Ανάπλαση φωτισμού στο Παλαιοχώρι: 100.000 Ανάπλαση δρόμων ορεινών οικισμών (Κοσμά, Πελετών, Κρεμαστή, Χούνη, Βλησιδιά): 100.000 Η εξοικονόμηση Η/Ε από τις αναπλάσεις αυτές, θα υπολογισθούν μετά την υλοποίηση των έργων και θα συμπεριληφθούν στην διετή έκθεση προόδου. Όσο αναφορά το υπόλοιπο δίκτυο φωτισμού οδών και πλατειών, στον Δήμο Νότιας Κυνουρίας, χρησιμοποιούνται οι εξής τύποι λαμπτήρων: Τύπος Λαμπτήρα Υδραργύρου Ε27 125 W Υδραργύρου Ε40 250 W SL-Electronic Ε27 21 W Ιωδίνης 78mm Ιωδίνης 118mm Εικόνα Ποσοστό (%) Ισχύς (Watt) Αριθμός Ετήσια Κατανάλωση (kwh) 3,0 125 180 90.337 2,0 250 120 120.450 93,3 23 5.600 517.132 1,2 150 70 11.680 0,5 500 30 5.010 Πίνακας 16: Τύποι λαμπτήρων δημοτικού φωτισμού Για την συμπλήρωση του παραπάνω πίνακα, θεωρήσαμε τις εξής παραδοχές: Εκτίμηση εγκατεστημένων λαμπτήρων: ~ 6000 Ετήσια ενεργειακή κατανάλωση: 744. 608 kwh Ημερίσια λειτουργία: 11 ώρες (μ.ο.) Οι ανωτέρω τύποι μπορούν να αντικατασταθούν σταδιακά (βέλτιστες διαθέσιμες τεχνικές επιλογές) βάσει του ακόλουθου πίνακα, όπου ως κριτήριο ισοδυναμίας θεωρείται η φωτεινότητα των λαμπτήρων: Σελίδα 74