ΤΕΙ Κρήτης Σχολή Τεχνολογικών Εφαρμογών Τμήμα Μηχανολόγων Μηχανικών Τ.Ε. "ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ" 6 η διάλεξη: «Αλλάζοντας μια υφιστάμενη επιχείρηση σε πράσινη επιχείρηση» Εργαστηριακός Συνεργάτης: Σαββάκης Νικόλαος, M.Sc.-Μηχ., υπ. Δρ. E-mail: nsavvakis@staff.teicrete.gr & nsavvakis87@gmail.com Ηράκλειο, Νοέμβριος 2014
Εισαγωγή Εξοικονόμηση ενέργειας και ενεργειακή αποδοτικότητα Η επιχείρηση ως καταναλωτής ενεργειακών προϊόντων και υπηρεσιών Η επιχείρηση ως επενδυτής στο χώρο της ενέργειας Μείωση αποβλήτων και ανακύκλωση Διαχείριση αποβλήτων Διαχείριση νερού Πράσινες προμήθειες Πράσινες μεταφορές
Εξοικονόμηση ενέργειας και ενεργειακή αποδοτικότητα Η επιχείρηση ως καταναλωτής ενεργειακών προϊόντων και υπηρεσιών Η βελτιστοποίηση της ενεργειακής απόδοσης και ή οικονομική αξιοποίηση της ενέργειας προσφέρει δυνατότητες εξοικονόμησης ενέργειας και σημαντικά οικονομικά οφέλη. Ακόμη και πολύ μικρές αλλαγές στην οργάνωση και λειτουργία μιας επιχείρησης μπορεί να επιτύχουν σημαντική εξοικονόμηση ενέργειας, περιβαλλοντικά οφέλη και οικονομικές απολαβές. Η εξοικονόμηση ενέργειας θα μπορούσε να θεωρηθεί ως ο ταχύτερος, αποτελεσματικότερος και οικονομικά αποδοτικότερος τρόπος για τον έλεγχο της κατανάλωσης ενέργειας
Εξοικονόμηση ενέργειας και ενεργειακή αποδοτικότητα Μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας: Μια επιχείρηση μπορεί να διαμορφώσει και να υλοποιήσει ένα ολοκληρωμένο σχέδιο εξοικονόμησης ενέργειας τόσο στα κτίρια και τον τρόπο λειτουργίας της. Ειδικότερα, οι σημαντικότερες ενεργειακές καταναλώσεις σε μία επιχείρηση οφείλονται στον κλιματισμό, τις ηλεκτρικέςηλεκτρονικές συσκευές και το φωτισμό
Εξοικονόμηση ενέργειας και ενεργειακή αποδοτικότητα Μέτρα εξοικονόμηση ενέργειας ΚΛΙΜΑΤΙΣΜΟΣ: Μέτρα για τον εξοπλισμό Θέρμανσης/Ψύξης Συντήρηση εξοπλισμού: Η οργάνωση ενός προγράμματος συντήρησης (σε τακτική βάση) των εγκατεστημένων συστημάτων ψύξης/θέρμανσης, μπορεί να συμβάλλει στην αποδοτική λειτουργίας τους και να αυξήσει σημαντικά τη διάρκεια ζωής των. Αντικατάσταση παλαιού λέβητα πετρελαίου, με λέβητα βιομάζας ή φυσικού αερίου. Χρησιμοποιούν σχετικά φθηνότερη και περιβαλλοντικά πιο αποδεκτές καύσιμες ύλες. Θεωρείται ορθότερη επιλογή, η εγκατάσταση πιστοποιημένων συστημάτων (καυστήρας, λέβητας κλπ.), καθώς με αυτό τον τρόπο διασφαλίζεται η υψηλή ενεργειακή αποδοτικότητα τους και κατ επέκταση το χαμηλότερο κόστος λειτουργίας.
Εξοικονόμηση ενέργειας και ενεργειακή αποδοτικότητα Μέτρα εξοικονόμηση ενέργειας ΚΛΙΜΑΤΙΣΜΟΣ: Μέτρα για τον εξοπλισμό Θέρμανσης/Ψύξης Βέλτιστη διαχείριση Κλιματισμού: Προσαρμοσμένη λειτουργία: Η λειτουργία των μονάδων κλιματισμού θα πρέπει να είναι κατάλληλα προσαρμοσμένη: στο ωράριο λειτουργίας της επιχείρησης στις θερμικές/ ψυκτικές ανάγκες μιας επιχείρησης, αξιοποιώντας στο μέγιστο τις υφιστάμενες τεχνικές λύσεις (χρονοδιακόπτες, θερμοστάτες, αυτοματισμούς κλπ.). Ελαχιστοποίηση των απαιτούμενων φορτίων ψύξης/θέρμανσης: Για παράδειγμα: Η παραγόμενη θερμότητα από τον εξοπλισμό γραφείου (υπολογιστές εκτυπωτές, φωτισμό, ψυγεία κλπ.), καθώς και η εισερχόμενη θερμότητα από το εξωτερικό περιβάλλον (ανοιχτά παράθυρα κλπ.), οδηγεί σε εντατική λειτουργία τα συστήματα κλιματισμού, με αποτέλεσμα την αυξημένη κατανάλωση ενέργειας.
Εξοικονόμηση ενέργειας και ενεργειακή αποδοτικότητα Μέτρα εξοικονόμηση ενέργειας ΚΛΙΜΑΤΙΣΜΟΣ: Μέτρα για το κτίριο Τοποθέτηση διπλών υαλοπινάκων ή πινάκων χαμηλής εκπεμψιμότητας (lowe) Έλεγχος της θερμοκρασίας του κτιρίου: Η διαχείριση της θερμότητας, ώστε να αποφευχθεί η συσσώρευση της στους εσωτερικούς χώρους των κτιρίων, μπορεί να αποτελέσει σημαντικό πυλώνα εξοικονόμησης ενέργειας. Οι βασικότεροι τρόποι διαχείρισης-αποφυγής της θερμότητας είναι: Αντανάκλαση θερμότητας: Οι σκουρόχρωμοι τοίχοι απορροφούν το 70-90% της προσπίπτουσας ηλιακής ακτινοβολίας, η οποία αποθηκεύεται στην μάζα του κτιρίου και μεταδίδεται στους εσωτερικούς χώρους. Αντίθετα οι ανοιχτόχρωμοι τοίχοι ανακλούν μεγαλύτερο ποσοστό της ακτινοβολίας και βοηθούν στη διατήρηση της θερμοκρασίας
Εξοικονόμηση ενέργειας και ενεργειακή αποδοτικότητα Μέτρα εξοικονόμηση ενέργειας Αποφυγή της θερμικής ακτινοβολίας: Οι εφαρμογές σκίασης είναι ένα αποτελεσματικός τρόπος περιορισμού της εισόδου της ηλιακής ακτινοβολίας και κατ επέκταση της θερμότητας στους εσωτερικούς χώρους. Η σκίαση μπορεί να καταφέρει μείωση της θερμοκρασίας μέσα στο κτίριο έως και 11 o C. H σωστή προσαρμογή των συστημάτων σκίασης (φυσικών και τεχνητών) μπορεί να μειώσει την κατανάλωση ενέργειας για ψύξη από 15-50%. Απομάκρυνση της συσσωρευμένης θερμότητας: Αξιοποιώντας τις τεχνικές φυσικού δροσισμού και νυχτερινού αερισμού μπορεί να επιτευχθεί μείωση της απαίτησης για ψυκτικά φορτία έως και 80%. Περιορισμός των εσωτερικών πηγών θερμότητας: Ο φωτισμός αλλά και η χρήση ηλεκτρονικών συσκευών μπορούν να ανεβάσουν αισθητά της εσωτερική θερμοκρασία ενός χώρου, ειδικά κατά τους θερινούς μήνες. Η τοποθέτηση λαμπτήρων κα συσκευών εξοικονόμησης ενέργειας μετριάζουν το πρόβλημα, ενώ παρατηρείται σημαντική μείωση αξιοποιώντας τις δυνατότητες του φυσικού φωτισμού.
Εξοικονόμηση ενέργειας και ενεργειακή αποδοτικότητα Μέτρα εξοικονόμηση ενέργειας Θερμομόνωση του κτιριακού κελύφους: η κατάλληλη θερμομόνωση αποτελεί βασική προϋπόθεση για την προστασία κάθε κτιρίου από το κρύο και από τη ζέστη. Η τοποθέτηση μόνωσης στην οροφή και τους εξωτερικούς τοίχους ενός κτιρίου (ειδικά για κτίρια πριν το 1980) σε συνδυασμό με την αντικατάσταση των τζαμιών με διπλούς υαλοπίνακες μπορεί να οδηγήσει σε εξοικονόμηση ενέργειας έως και 40%. Τοποθέτηση συστήματος ενεργειακού ελέγχου των κτιρίων BEMS (:Building Energy Management systems): Tα συστήματα BEMS αποτελούν συστήματα αυτόματου ελέγχου που ρυθμίζουν της θέρμανση, τον εξαερισμό καθώς και τον φωτισμό ενός κτιρίου, ώστε να επιτυγχάνεται πάντοτε η ελάχιστη ενεργειακή κατανάλωση και ταυτόχρονα τα βέλτιστα επίπεδα θερμικής και οπτικής άνεσης.
Εξοικονόμηση ενέργειας και ενεργειακή αποδοτικότητα Μέτρα εξοικονόμηση ενέργειας ΗΛΕΚΤΡΙΚΕΣ ΣΥΣΚΕΥΕΣ/ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ Επιλογή συσκευών: Η επιλογής ηλεκτρικών-ηλεκτρονικών συσκευών με υψηλή ενεργειακή απόδοση (ενεργειακή κλάση Α+, Energy Star κλπ.) μπορεί να επιτύχει μείωση της καταναλισκόμενης ηλεκτρική ενέργειας έως και 60%. Απενεργοποίηση συσκευών γραφείου (υπολογιστής φωτοτυπικό κλπ.): Ενδεικτικά αναφέρεται ότι κλείνοντας την οθόνη του υπολογιστή (ON/OFF και όχι να μείνει στο Stand- By) μπορείτε να εξοικονομήσετε έως και 10 ευρώ το χρόνο. Αξιοποίηση ηλιακής ενέργειας για ΖΝΧ: Επιλέγοντας ηλιακού θερμοσίφωνα μπορούμε να έχουμε ζεστό νερό τις περισσότερες από τις ημέρες του χρόνου μειώνοντας σημαντικά τον λογαριασμό ηλεκτρικού ρεύματος κατά 20-25% (μέσο όρο).
Εξοικονόμηση ενέργειας και ενεργειακή αποδοτικότητα Μέτρα εξοικονόμηση ενέργειας
Εξοικονόμηση ενέργειας και ενεργειακή αποδοτικότητα Μέτρα εξοικονόμηση ενέργειας ΦΩΤΙΣΜΟΣ Επιλογή Λαμπτήρων: Η αντικατάσταση των κοινών λαμπτήρων (π.χ πυρακτώσεως) με σύγχρονους χαμηλότερης ενεργειακής κατανάλωσης παρατηρείται 4-5 φορές λιγότερη κατανάλωση ενέργειας. Αυτοματισμοί φωτισμού: Με τη χρήση συστημάτων ελέγχου φωτισμού (αισθητήρες φωτός, ανιχνευτές κίνησης-παρουσίας, χρονοδιακόπτες, σύζευξη φυσικού-τεχνητού φωτισμού κλπ.) μπορεί επιτευχθεί μείωση στις δαπάνες για φωτισμό έως και 30%. Εκμετάλλευση του φυσικού φωτισμού: Η μέγιστη αξιοποίηση του ημερήσιου φυσικού φωτισμού μπορεί να εξοικονομήσει έως και 100% τις ενεργειακές απαιτήσεις για ηλεκτρική ενέργειας. Ειδικότερα μέσω ειδικών συστημάτων φυσικού φωτισμού (φωτοσωλήνες) μπορούμε να μεταφέρουμε το φυσικό φώς σε κλειστούς χώρους (αποθήκες, γκαράζ κλπ.) με ανεπαρκή φωτισμό
Εξοικονόμηση ενέργειας και ενεργειακή αποδοτικότητα Μέτρα εξοικονόμηση ενέργειας Αντιστοιχία ισχύος (Watt) λαμπτήρων χαμηλής κατανάλωση (φθορισμού) και κοινών (πυρακτώσεως) ΛΑΜΠΤΗΡΑΣ ΦΘΟΡΙΣΜΟΥ ΛΑΜΠΤΗΡΑΣ ΚΟΙΝΟΣ 5 W 25 W 7 W 40 W 11 W 60 W 15 W 75 W 20 W 100 W 23 W 120 W ΠΟΣΟ ΡΕΥΜΑ ΚΑΙ ΧΡΗΜΑ ΚΑΤΑΝΑΛΩΝΟΥΝ ΟΙ ΣΥΓΧΡΟΝΟΙ ΛΑΜΠΤΗΡΕΣ ΛΑΜΠΤΗΡΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΙΣΧΥΣ W ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ KWh ΚΟΣΤΟΣ (euro) Κοινός 100W 1 ώρα 100 0,10 0,013 Κοινός 60W 1 ώρα 60 0,06 0,009 Χαμηλής κατανάλωσης 20W 1 ώρα (ίδιας φωτεινότητας με κοινό 100W) 20 0,02 0,003
Εξοικονόμηση ενέργειας και ενεργειακή αποδοτικότητα Μέτρα εξοικονόμηση ενέργειας
Εξοικονόμηση ενέργειας και ενεργειακή αποδοτικότητα Μέτρα εξοικονόμηση ενέργειας Συμμετοχή του προσωπικού: Οι εργαζόμενοι σε μία επιχείρηση, με την κατάλληλη εκπαίδευση μπορούν να αναπτύξουν κουλτούρα εξοικονόμησης ενέργειας. Συγκεκριμένα, κάποιες δραστηριότητες που περιλαμβάνει αυτή η εκπαίδευση είναι: Έλεγχος από το προσωπικό ασφαλείας-καθαρισμού: Απενεργοποίηση φωτιστικών σωμάτων Κλείσιμο πορτών παραθύρων Απενεργοποίηση κλιματιστικών μονάδων των επιμέρους χώρων. Κλείσιμο μηχανισμών σκίασης Έλεγχος από τους εργαζομένους: Απενεργοποίηση εξοπλισμού και φωτιστικών σωμάτων κατά την αποχώρηση από το γραφείο. Διατήρηση της θερμοκρασίας στους 20 o C ή και χαμηλότερα το χειμώνα και στους 26 o C ή υψηλότερα το καλοκαίρι
Επενδύσεις στον τομέα της ενέργειας Η επιχείρηση ως επενδυτής στο χώρο της ενέργειας 1. Επενδύσεις για την παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές: Η παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές (αιολική ενέργεια, βιομάζα, ηλιακή ενέργεια, γεωθερμία, υδροηλεκτρικά) είναι μια επιλογή που μπορεί να ακολουθήσει σχεδόν κάθε επιχείρηση, ανεξάρτητα από τον τομέα δραστηριοποίησης της. Οι επιχειρήσεις μπορούν να επενδύσουν ως: ανεξάρτητοι παραγωγοί ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές να δραστηριοποιηθούν στο χώρο εμπορίας εξοπλισμού για την παραγωγή ενέργειας από ΑΠΕ Ειδικοί σύμβουλοι για τις επενδύσεις σε έργα ΑΠΕ
Επενδύσεις στον τομέα της ενέργειας Η επιχείρηση ως επενδυτής στο χώρο της ενέργειας 2. Εμπόριο ενεργειακά αποδοτικών συσκευών: Η εμπορία προηγμένων συστημάτων ψύξης/θέρμανσης υψηλής ενεργειακής απόδοσης (αντλίες θερμότητας, συστήματα κλιματισμού Inverter, λέβητες συμπύκνωσης κλπ.), μονωτικών υλικών (σύστημα kelyfos, κλπ.), ηλεκτρολογικού υλικού (λαμπτήρες χαμηλής ενεργειακής κατανάλωσης, αυτοματισμοί κλπ), εξοπλισμός εγκαταστάσεων φυσικού αερίου.
Επενδύσεις στον τομέα της ενέργειας Η επιχείρηση ως επενδυτής στο χώρο της ενέργειας 3. Ενεργειακή επιθεώρηση κτιρίων - εγκαταστάσεων: Η ενεργειακή επιθεώρηση είναι μια σημαντική δράση με στόχο την εξοικονόμηση ενέργειας, που έχει εφαρμογή τόσο στη βιομηχανία όσο και στον κτιριακό τομέα και αφορά όλες τις ενεργειακές τεχνολογίες. Ενεργειακή Επιθεώρηση: η διαδικασία της εκτίμησης των πραγματικών καταναλώσεων ενέργειας σε ένα σύστημα, των παραγόντων που τις επηρεάζουν, καθώς και των δυνατοτήτων εξοικονόμησης ενέργειας.
Μείωση αποβλήτων και ανακύκλωση Η επιχείρηση που μειώνει τα απόβλητα της γίνεται αποδοτικότερη, καθώς χρησιμοποιεί λιγότερα υλικά (επομένως παρουσιάζει χαμηλότερο λειτουργικό κόστος), ενώ παράγει περισσότερα προϊόντα από τις πρώτες ύλες που αξιοποιεί. Με την αύξηση της αποδοτικότητας κατά αυτό τον τρόπο οι επιχειρήσεις μπορούν να μεγιστοποιούν τα αποτελέσματα τους και να αυξήσουν τα κέρδη τους μέσω της εξοικονόμησης πόρων. Μερικοί τρόποι είναι απλοί στην εφαρμογή τους και έχουν άμεσα οφέλη, π.χ. εξοικονόμηση φωτοτυπικού χαρτιού.
Μείωση αποβλήτων και ανακύκλωση Διαχείριση αποβλήτων Υπάρχουν πολλοί τρόποι με τους οποίους οι επιχειρήσεις μπορούν να γίνουν περιβαλλοντικά ευαίσθητες και υπεύθυνες όσον αφορά τα απόβλητα που παράγουν. Κάποια πρώτα βήματα μπορεί να είναι: Προσδιορισμός των τομέων που κρίνεται απαραίτητη η μείωση των αποβλήτων και εφαρμογή κατάλληλου σχεδιασμού διαχείρισης. Προσδιορισμός των μη επικίνδυνων αποβλήτων που παράγονται από μία επιχείρηση και μπορούν να ανακυκλωθούν, εφαρμόζοντας τον ανάλογο σχεδιασμό Προσαρμογή στην ισχύουσα νομοθεσία
Μείωση αποβλήτων και ανακύκλωση Διαχείριση αποβλήτων Στο πλαίσιο του σχεδίου διαχείρισης αποβλήτων μπορούν να ληφθούν τα παρακάτω μέτρα: Αναγνώριση των ειδών και των ποσοτήτων των αποβλήτων που παράγονται κατά τη λειτουργία της επιχείρησης: Κάθε επιχείρηση μπορεί να παράγει διαφορετικά είδη και ποσότητες αποβλήτων. Ως εκ τούτου, πρέπει να γίνεται αναλυτική καταγραφή των σχετικών στοιχείων (είδος, ποσότητα) και πώς μπορούν να διατεθούν κατά το βέλτιστο τρόπο. ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Για κάποια είδη αποβλήτων (μπαταρίες, ηλεκτρικέςηλεκτρονικές συσκευές, ελαστικά οχημάτων, ορυκτέλαια, οχήματα τέλους κύκλου ζωής κ.α.) ισχύουν ειδικοί κανονισμοί και δεν επιτρέπεται η ανεξέλεγκτη διάθεση τους.
Μείωση αποβλήτων και ανακύκλωση Διαχείριση αποβλήτων Εξάλειψη ή ελαχιστοποίηση των επικίνδυνων αποβλήτων: Συνήθως, υπάρχουν ειδικοί κανονισμοί που ισχύουν για τα απόβλητα που χαρακτηρίζονται ως επικίνδυνα για την ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον. Η επικινδυνότητα μπορεί να συνδέεται με τη σύσταση των αποβλήτων (π.χ. περιέχουν βαρέα μέταλλα), με τις φυσικές τους ιδιότητες (π.χ. εύφλεκτα) ή ακόμη με τον εν δυνάμει μολυσματικό χαρακτήρα (π.χ. ζωικά υπολείμματα, νοσοκομειακά απόβλητα). Σε κάποιες περιπτώσεις υπάρχουν ασφαλείς τρόποι επαναχρησιμοποίησης ή ανακύκλωσης. Για παράδειγμα, τα μελάνια των εκτυπωτών μπορούν να επιστρέφονται στους προμηθευτές για περαιτέρω διαχείριση ή ξαναγέμισμα.
Μείωση αποβλήτων και ανακύκλωση Διαχείριση αποβλήτων Επανεξέταση της συσκευασίας: Τα ζητήματα επανεξέτασης της συσκευασίας προκύπτουν από την ιδιαίτερα αυξημένη παραγωγή των αποβλήτων συσκευασίας κατά τα τελευταία χρόνια. Ειδικότερα: Επανεξέταση του τρόπου και των υλικών συσκευασίας: Η υπερβολική συσκευασία προσθέτει περιβαλλοντική επιβάρυνση και κόστος στις επιχειρήσεις χωρίς απαραίτητα να βελτιώνουν το ίδιο το προϊόν. Ανακύκλωση - επαναχρησιμοποίηση των αποβλήτων συσκευασίας: Χαρτοκιβώτια και συναφή είδη συσκευασίας μπορούν να διπλώνονται και να οδηγούνται στου ειδικούς κάδους ή να επαναχρησιμοποιούνται. Οργάνωση συστήματος συλλογής απορριμμάτων που να ευνοεί την χωριστή συλλογή ανακυκλώσιμων υλικών.
Μείωση αποβλήτων και ανακύκλωση Διαχείριση αποβλήτων Κομποστοποίηση: τα οργανικά απόβλητα (υπολείμματα τροφών, κλαδέματα κλπ.) μπορούν εύκολα να κομποστοποιηθούν και να χρησιμοποιηθούν ως εδαφοβελτιωτικό σε χώρους της ίδιας της επιχείρησης ή σε άλλους κατάλληλους ανοιχτούς χώρους. Η κομποστοποίηση μπορεί εύκολα να εφαρμοστεί σε επιχειρήσεις εστίασης, catering, φυτώρια, τουριστικές επιχειρήσεις κλπ.
Μείωση αποβλήτων και ανακύκλωση Διαχείριση αποβλήτων Χαρτί και αναλώσιμα: Η ανακύκλωση χαρτιού στα γραφεία και τις επιχειρήσεις συμβάλλει σημαντικά για τη μείωση του λειτουργικού κόστους. Κάποιες μικρές αλλαγές στο τρόπο λειτουργίας, μπορούν να καταφέρουν σημαντικά αποτελέσματα: Χρησιμοποίηση και των δύο πλευρών του χαρτιού (π.χ. προκαθορισμένη ρύθμιση στα φωτοτυπικά μηχανήματα) Επαναχρησιμοποίηση φακέλων για εσωτερική αλληλογραφία Αξιοποίηση των δυνατοτήτων του διαδικτύου (π.χ. ηλεκτρονικό ταχυδρομείο)
Συνεχίζεται