Π α ν ε π ι σ τ ή μ ι ο Κ ρ ή τ η ς Φ ι λ ο σ ο φ ι κ ή Σ χ ο λ ή Τ μ ή μ α Ι σ τ ο ρ ί α ς & Α ρ χ α ι ο λ ο γ ί α ς

Π α ν ε π ι σ τ ή μ ι ο Κ ρ ή τ η ς Φ ι λ ο σ ο φ ι κ ή Σ χ ο λ ή Τ μ ή μ α Ι σ τ ο ρ ί α ς & Α ρ χ α ι ο λ ο γ ί α ς Π ε ρ ι γ ρ α φ ή Μ α θ η μ ά τ ω ν Χ ε ι μ ε ρ ι ν ο ύ ε ξ α μ ή ν ο υ 2 0 1 5-16 Ρ έ θ υ μ ν ο, Σ ε π τ έ μ β ρ ι ο ς 2 0 1 5

Π Ρ Ο Π Τ Υ Χ Ι Α Κ Α Μ Α Θ Η Μ Α Τ Α (Χειμερινό εξάμηνο 2015-2016) Τομέας Αρχαίας και Μεσαιωνικής Ιστορίας Αρχαία Ιστορία (ΑΙΣ) ΑΙΣ 501 Κώστας Βλασσόπουλος Αθηναϊκή δημοκρατία (Π) 5 ECTS Αντικείμενο αυτού του μαθήματος είναι το πολιτικό σύστημα της αρχαίας Αθήνας. Το μάθημα θα εξετάσει την Αθηναϊκή δημοκρατία ως ένα σύνθετο σύνολο πολιτικών θεσμών, πρακτικών και ιδεολογιών και θα δώσει έμφαση τόσο στη συνοχή αυτού του συστήματος, όσο και στις σημαντικές αντιφάσεις που παρουσίαζε. Εξίσου σημαντική θα είναι η εξέταση της σχέσης του Αθηναϊκού πολιτικού συστήματος με το κοινωνικό, οικονομικό και πολιτισμικό πλαίσιο της εποχής. Τέλος, ιδιαίτερη προσοχή θα δοθεί στο ρόλο των απλών πολιτών στην ιστορική εξέλιξη της Αθηναϊκής δημοκρατίας. Βυζαντινή Ιστορία (ΒΙΣ) ΒΙΣ 400 Δημήτρης Κυρίτσης Από τις πηγές στην ιστορική σύνθεση: η 5 ECTS δουλειά του ιστορικού του βυζαντινού Μεσαίωνα (Π) Αντικείμενο της παράδοσης είναι η διαδικασία μέσα από την οποία ο επιστήμονας ιστορικός εντοπίζει, αξιολογεί και επεξεργάζεται τα αποτυπώματα που έχει αφήσει η δράση των ανθρώπων του παρελθόντος, για να δώσει μία λογικά οργανωμένη και τεκμηριωμένη σύνθεση, την ιστορία. Ειδικότερα, θα ασχοληθούμε με τα ιδιαίτερα προβλήματα που παρουσιάζει η συγγραφή της ιστορίας του Μεσαίωνα, και ακόμη ειδικότερα, του Βυζαντίου. Η διερεύνησή μας θα επικεντρώσει τόσο στα διαφορετικά είδη πηγών, όσο και στις διαφορετικές μεθοδολογικές προσεγγίσεις των ιστορικών. ΒΙΣ 363 Δημήτρης Κυρίτσης Ποίηση και ιστορία στο Βυζάντιο (Σ) 10 ECTS Στο σεμινάριο θα εξεταστούν βυζαντινά ποιητικά έργα με ιστορικό περιεχόμενο και θα αναλυθούν ως πηγές για την βυζαντινή ιστορία. Μέσα από την προσπάθεια να εντοπισθούν οι ιστορικές πληροφορίες, να διασταυρωθούν και να τοποθετηθούν στα ιστορικά τους συμφραζόμενα, οι φοιτητές θα εξοικειωθούν με τα βασικά βιβλιογραφικά βοηθήματα και την βασική ιστορική έρευνα. Η επαρκής γνώση αρχαίων Ελληνικών είναι απαραίτητη. 2

Τομέας Ιστορίας Νεοτέρων Χρόνων Ιστορία Νεοτέρων Χρόνων (ΙΝΧ) ΙΝΧ 210 Έφη Αβδελά Ιστορία του φύλου, 19 ος -20 ός αιώνας (Π) 5 ECTS Εστιάζοντας στις δυτικές κοινωνίες από τη Γαλλική Επανάσταση και μετά, το μάθημα εξετάζει πώς αλλάζουν οι σχέσεις ανάμεσα στους άντρες και τις γυναίκες, πώς μετασχηματίζεται το νόημα που αποδίδεται στην έμφυλη διαφορά και ποιες είναι κάθε φορά οι συνέπειες αυτών των αλλαγών για τη κοινωνία και την πολιτική. Μέσα από συγκεκριμένα ιστορικά παραδείγματα και τη συσχέτισή τους με την ελληνική περίπτωση, προσεγγίζονται, από τη σκοπιά της ιστορίας του φύλου, η εργασία, η οικογένεια και η ιδιότητα του πολίτη καθώς και ο εθνικισμός, ο πόλεμος, η αποικιοκρατία και η κοινωνική διαμαρτυρία. 3

Τομέας Ανατολικών και Αφρικανικών Σπουδών Τουρκολογία (ΤΟΥ) TOY 119 Ηλίας Κολοβός Οι απαρχές του οθωμανικού κράτους (Π) 5 ECTS Διδάσκων: Ηλίας Κολοβός Παράδοση: Τρίτη, 11:30-14:30 Αίθουσα 5 Ώρες συνεργασίας (γραφείο αρ. 61) Δευτέρα: 9:30-11:30 Πολλοί θρύλοι διαδόθηκαν για να εξηγήσουν τις απαρχές της δυναστείας του Οσμάν, η οποία γύρω στα 1300 φαινόταν ότι είχε εμφανιστεί από το πουθενά. Στις παραδόσεις θα εξεταστεί το οθωμανικό κράτος στα πρώτα του βήματα τον 14 ο αιώνα με βάση τα ιστορικά τεκμήρια. Θα εξεταστούν επίσης οι συγκρουόμενες ερμηνείες που έχουν επιχειρήσει να δώσουν οι νεότεροι ιστορικοί για τη φυσιογνωμία των πρώτων Οθωμανών. Διάγραμμα παραδόσεων 1- Εισαγωγικά: Το όνειρο του Οσμάν 2- Επισκόπηση: Η επέκταση των Οθωμανών μέχρι το 1389 3- Επισκόπηση: Η επέκταση των Οθωμανών μέχρι το 1389 4-Οι συγκρουόμενες θεωρίες των Γκίμπονς και Κιοπρουλού για τις απαρχές του οθωμανικού κράτους 5-Η θεωρία του Βίτεκ για τον ιερό πόλεμο (γκαζά) ως κινητήρια δύναμη για την ίδρυση του οθωμανικού κράτους 6-Η αμφισβήτηση του Βίτεκ 7-Νέες ερμηνείες: Το ήθος του γκαζά σύμφωνα με τον Καφαντάρ 8-Νέες ερμηνείες: Ο οθωμανικός συγκρητισμός σύμφωνα με τον Λάουρι 9-Νέες ερμηνείες: Τα δίκτυα των πρώτων Οθωμανών σύμφωνα με την Μπάρκεϊ 10- Επιστρέφοντας στις πηγές: προφορικές παραδόσεις, αφηγήματα και χρονικά 11- Επιστρέφοντας στις πηγές: έγγραφα και επιγραφές 12- Επιστρέφοντας στις πηγές: τα αρχαιολογικά τεκμήρια 13- Ανακεφαλαίωση - Από την μεθοριακή ηγεμονία στην αυτοκρατορία: Η πολιτική εξέλιξη του πρώιμου οθωμανικού κράτους Επιλογή βιβλιογραφίας Herbert Adams Gibbons, The Foundation of the Ottoman Empire: A History of the Osmanlis up to the death of Bayezid I, 1300-1403, Οξφόρδη 1916. [Βιβλιοθήκη Ινστιτούτου Μεσογειακών Σπουδών, συλλογή Victor Menage, DR481.G5, ανατύπωση] Ελληνική μετάφραση: Η θεμελίωση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας: η ιστορία των Οθωμανών μέχρι τον θάνατο του Βαγιαζήτ Α (1300-1403), μετ. Α. Κατσώνη, Αθήνα 2008 [Κεντρική Βιβλιοθήκη DE481 G516]. Mehmed Fuad Köprülü, Les origines de l Empire Ottoman, Παρίσι 1935 [Κεντρική Bιβλιοθήκη DR486.K6313, ανατύπωση] The Origins of the Ottoman Empire, μετ., επιμ. Gary Leiser, Albany, Νέα Υόρκη 1992 [Κεντρική Βιβλιοθήκη DR 486.K6313] Ελληνική μετάφραση: Οι απαρχές της Οθωμανικής 4

Αυτοκρατορίας, μετ. Στ. Παπαγεωργίου, Αθήνα 2001 [Κεντρική Βιβλιοθήκη DR486.K6316]. Paul Wittek, The Rise of the Ottoman Empire, Λονδίνο 1938 [Βιβλιοθήκη Ινστιτούτου Μεσογειακών Σπουδών, συλλογή Victor Menage, DR481.W5, έκδ. 1958]. Ελληνική μετάφραση: Η γένεση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, μετ. Ευ. Μπαλτά, Αθήνα 1988 [Κεντρική Βιβλιοθήκη DR481.W498]. Γεώργιος Γεωργιάδης Αρνάκης, Οι πρώτοι Οθωμανοί, Αθήνα 1947 [DR 481.G4]. Ανατύπωση, Αθήνα 2008 [DR 481.G4. Halil İnalcık The Question of the Emergence of the Ottoman State, International Journal of Turkish Studies, 2/2 (1981-82), σ. 71-80 [Κεντρική Βιβλιοθήκη, Περιοδικά]. Rudi Paul Lindner, Nomads and Ottomans in Medieval Anatolia, Bloomington 1983 [Κεντρική Βιβλιοθήκη DR434.L55]. Ronald C. Jennings, Some Thoughts on the Gazi-Thesis, Wiener Zeitschrift für die Kunde des Morgenlandes, 76 (1986), σ. 151-161 [Κεντρική Βιβλιοθήκη, Περιοδικά]. Colin Imber, What Does Ghazi Actually Mean?, στο Ç. Balim-Harding και Colin Imber (επιμ.), The Balance of Truth: Essays in Honour of Professor Geoffrey Lewis, Κωνσταντινούπολη 2000, σ. 165-178 [Κεντρική Βιβλιοθήκη, DR432.B24]. Cemal Kafadar, Between Two Worlds: The Construction of the Ottoman State, Μπέρκλεϊ 1995 [Κεντρική Βιβλιοθήκη, DR486.K34]. Ελληνική μετάφραση: Ανάμεσα σε δύο κόσμους: Η κατασκευή του οθωμανικού κράτους, μετ. Α. Αναστασόπουλος, Αθήνα 2008 [Κεντρική Βιβλιοθήκη DR486.K3416]. Heath W. Lowry, The Nature of the Early Ottoman State, Albany, Νέα Υόρκη 2003 [Κεντρική Βιβλιοθήκη DR432.L69]. Ελληνική μετάφραση: Η φύση του πρώιμου οθωμανικού κράτους, μετ. Στ. Παπαγεωργίου, Αθήνα 2004 [Κεντρική Βιβλιοθήκη DR432.L6916]. Karen Barkey, Αυτοκρατορίες και διαφορετικότητα: Οι Οθωμανοί σε συγκριτικό πλαίσιο, Αθήνα 2008 [DR531 B3716 2013] Heath W. Lowry, The Shaping of the Ottoman Balkans 1350-1550: The Conquest, Settlement and Infrastructural Development of Northern Greece, Κωνσταντινούπολη 2008 [ζητείστε το από Βιβλιοθήκη του Ινστιτούτου Μεσογειακών Σπουδών, Παλιά Πόλη Ρεθ., Μελισσινού και Νικηφ. Φωκά 130, DF801.L69] Ένα συνέδριο για το πρώιμο οθωμανικό κράτος: Elizabeth Zachariadou (επιμ.), The Ottoman Emirate (1300-1389), Halcyon Days in Crete I, A Symposium Held in Rethymnon, 11-13 January 1991, Ρέθυμνο 1993 [Κεντρική Βιβλιοθήκη DR481.H35]. Μια γεύση από τις πηγές: Ελισάβετ Α. Ζαχαριάδου, Ιστορία και θρύλοι των παλαιών σουλτάνων (1300-1400), Αθήνα 1991 [Κεντρική Βιβλιοθήκη DR438.9.A2 Z3]. Για τα γεγονότα της περιόδου δείτε: Colin Imber, The Ottoman Empire 1300-1481, Κωνσταντινούπολη 1990 [Κεντρική Βιβλιοθήκη DR481.I45] - Ιστορία Ελληνικού Έθνους, τ.θ, σ. 133-135, 160-165, 184-199. Και για συντροφιά στη μελέτη σας διαβάστε: Γιουνούς Εμρέ [ποιήματα], εισ., μετ., σχόλια Πολύμνια Αθανασιάδη, Αθήνα 1996 [Κλειστές Συλλογές ΚΑΣ 263669]. 5

Ζητήστε τα παραπάνω βιβλία από τη Συλλογή Περιορισμένου Δανεισμού με το όνομα του μαθήματος στη Βιβλιοθήκη (έχουν τοποθετηθεί εκεί μόνο οι πρόσφατες ελληνικές μεταφράσεις). Θα πρέπει να εντοπίσετε μόνοι σας τις παλαιότερες εκδόσεις και τα άρθρα στα περιοδικά. 6

Τομέας Αρχαιολογίας και Ιστορίας της Τέχνης Κλασική Αρχαιολογία (ΚΑΡ) ΚΑΡ 120 Δημήτρης Μποσνάκης Γεωμετρική και Αρχαϊκή Ελλάδα (Π) 5 ECTS Στόχος του μαθήματος είναι μια ευρεία ερμηνευτική σύνθεση του πολιτισμού της Γεωμετρικής και Αρχαϊκής Ελλάδας (1100 480 π.χ.), από τις συνθήκες της διαμόρφωσής του κατά τους λεγ. Σκοτεινούς Χρόνους μέχρι την πρώτη άνθηση κατά την Αρχαϊκή εποχή. Μελετώντας την τέχνη και την αρχιτεκτονική αυτών των χρόνων μέσα στα ιστορικά, κοινωνικά και φιλολογικά συμφραζόμενα, η έμφαση δίνεται κυρίως στον εικαστικό κόσμο του πρώιμου ελληνικού πολιτισμού. Η αναπαραστατική και αφηγηματική τέχνη, η μνημειακή γλυπτική και αρχιτεκτονική, συμπίπτουν χρονικά με την επική και λυρική ποίηση, τη γένεση της πόλης-κράτους, την τυραννία, την πρώιμη δημοκρατία και τη φυσική φιλοσοφία. Βιβλιογραφία John Boardman, Greek Sculpture. The Archaic Period (1978) [ελλην. μετάφραση: Ελληνική πλαστική: Αρχαϊκή περίοδος, (1982)]. Boardman John, The history of greek vases, 2006 [Η ιστορία των αρχαίων ελληνικών αγγείων, 1η έκδ./2006]. Boardman John, Athenian Black figure Vases, London, 1974. Boardman John, Athenian Red Figure Vases, London, 1975. P. C. Bol (επιμέλεια), Ι. Fruehgriechische Plastik, στη σειρά: Die Geschichte der antiken Bildaheuerkunst (2002). Coldstream, John N. (2003) [1979]. Geometric Greece: 900-700 BC. London. Cook R. M., Greek Painted Pottery, 1997 [Ελληνική αγγειογραφία, 3η έκδ./1994]. W. Fuchs J. Floren, Die griechische Plastik I (München 1987) J. M. Hurwit, The Art and Culture of Early Greece, 1100-480 B.C. (1985). Katerina Karakasi, Archaische Koren (2001). Χ. Καρούζος, Αριστόδικος (1961). W. Martini, Die archaische Plastik der Griechen (1990) Morris, Ian (1999). Archaeology As Cultural History: Words and Things in Iron Age Greece. London. Richter, Gisela M.A. (1963). A Handbook of Greek Art: Third Edition Newly Revised. Phaidon Publishers Inc. G. M. A. Richter, Archaic Gravestones of Attica (New York 1961) G. M. A. Richter, Korai. Archaic Greek Maidens (London 1968) G. M. A. Richter, Kouroi 3 (1970) B. S. Rigdway, The Archaic Style in Greek Sculpture (Princeton 1977) Claude Rolley, La sculpture grecque I. Des origines au milieu du V e siècle(1994) [ελλην. μετάφραση: Η Ελληνική Γλυπτική Ι, από τις αρχές έως το μέσο του 5 ου αι., σε ελληνική μετάφραση από το Ινστιτούτο του Βιβλίου Α. Καρδαμίτσα, Αθήνα 2006]. Schweitzer, Bernhard (1971). Greek Geometric Art. New York. Snodgrass, Anthony M. (2001). The Dark Age of Greece: An Archeological Survey of the Eleventh to the Eighth Centuries BC. New York. Snodgrass, Anthony (1980). Archaic Greece: The Age of Experiment. London Melbourne Toronto. 7

Βιβλιογραφία ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΟΧΗ François de Polignac, La naissance de la cité grecque, Cultes, espace et societé, VIII- VII siècles (Paris 1995, [Η Γέννηση της αρχαίας ελληνικής πόλης, ΜΙΕΤ 2000]). Fritz Gschnitzer, Griechische Sozialgeschichte, von der mykenischen bis zum Ausgang der klassischen Zeit (1981] [Ιστορία της αρχαίας ελληνικής κοινωνίας, MIET 2011] H. A. Shapiro (επιμ.), The Cambridge Companion to Archaic Greece (2007). Ιστορία Τέχνης της Δύσης (ΙΤΔ) ΙΤΔ 185 Ευγένιος Ματθιόπουλος Νεωτερικές τάσεις στην Ευρωπαϊκή ζωγραφική την περίοδο 1900-1914: Αρ νουβώ, Φωβισμός, Εξπρεσιονισμός, Φουτουρισμός, Κυβισμός (Π) 5 ECTS Στόχος του μαθήματος είναι να μελετηθεί η ιστορία της Ευρωπαϊκής ζωγραφικής της περιόδου 1900-1914: Η παράδοση θα εστιάσει στις τάσεις και τα κινήματα της Αρ νουβώ, του Φωβισμού, του Εξπρεσιονισμού, του Φουτουρισμού και του Κυβισμού με έμφαση στις ιδιαίτερες τεχνοτροπικές και αισθητικές αναζητήσεις που αναπτύχθηκαν στο πλαίσιό τους. Θα αναλυθούν: α) οι κοινωνικές-πολιτικές και ιδεολογικές προϋποθέσεις αυτών των κινημάτων, β) οι θεωρητικές απόψεις και εκθεσιακές δράσεις που αναπτύχθηκαν, γ) η υποδοχή τους από την κριτική και το κοινό και δ) θα παρουσιαστεί η συνεισφορά των σημαντικότερων πρωταγωνιστών κάθε τάσης ή κινήματος. Ενδεικτική βιβλιογραφία: N6447.A7216 2014 Giulio Carlo Argan - Achille Bonito Oliva Η μοντέρνα τέχνη, 1770-1970 / Η τέχνη στην καμπή του 21ου αιώνα, μετάφραση: Λίνα Παπαδημήτρη, Μαρία Σπυριδοπούλου πρόλογος: Νίκος Κεσσανλής, Ηράκλειο : Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 2014. NX456.A7816 2007 Hal Foster, Rosalind Krauss, Yve - Alain Bois, Benjamin H. D. Buchloh, Η τέχνη από το 1900 : μοντερνισμός, αντιμοντερνισμός, μεταμοντερνισμός, πρόλογος - επιμέλεια Μιλτιάδης Παπανικολάου, μετάφραση Ιουλία Τσολακίδου. Αθήνα : Επίκεντρο, 2007. N6465.A7 E8416 2000 Στέφεν Έσκριτ, Αρ Νουβώ, μετάφραση Ιωάννα Βετσοπούλου, Αθήνα : Καστανιώτης, 2001. N6494.C8 C6916 2003 Νηλ Κοξ, Κυβισμός, μετάφραση Ιωάννα Βετσοπούλου, Αθήνα : Καστανιώτης, 2003. 8

NX600.F8 T55 1984b Κάρολαϊν Τίσνταλ, Άντζελο Μποτσόλα, Φουτουρισμός, μετάφρ. Δημοσθένης Κούρτοβικ. Αθήνα : Υποδομή, 1984. N6868.5.E9 B373 2005 Ashley Bassie, Expressionism, Rochester, Kent : Grange Books, c2005. 9

Εργαστηριακά μαθήματα ΕΜ001 Αλέξανδρος Μαριδάκης Βασικές υπολογιστικές εφαρμογές και χρήση ηλεκτρονικού υπολογιστή 3ωρο μάθημα-εργαστήριο για τους πρωτοετείς φοιτητές, σε κύκλους των τεσσάρων εβδομάδων για ομάδες των 30 ατόμων (ώστε να καλύπτεται το σύνολο των φοιτητών του έτους). ΕΜ002 Αριάδνη Γκαζή Διαδίκτυο & ανθρωπιστικές επιστήμες: Ιστορία μέσου- Κατηγορίες ιστοσελίδων - Μέθοδοι αξιολόγησης - Διαδικτυακά ερευνητικά εργαλεία Κύκλος εργαστηριακών μαθημάτων που απευθύνεται σε ομάδες πρωτοετών φοιτητών (μέχρι 30 άτομα) και θα ολοκληρώνεται σε 4 μαθήματα που θα επαναλαμβάνονται 3 φορές κατά τη διάρκεια του εξαμήνου, ώστε να μπορεί να το παρακολουθεί το σύνολο των πρωτοετών φοιτητών κάθε έτους (~90 φοιτητές ανά εξάμηνο). Kάθε ένα από τα 4 μαθήματα διαρκεί 3 ώρες, παραδίδεται μία φορά την εβδομάδα και αποτελείται από δύο μέρη, το ένα θεωρία και το δεύτερο άσκηση (στο Εργαστήριο Υπολογιστών της Φιλοσοφικής Σχολής). 10