Ν π Ν Ε χ υχ Κ υ durem@he.duth.gr υ
χ υ π χ υ Πλυδηκδ ΰ πλΰκέ εδ ε βθκ λκφά βθ ίσλ δ ζζϊ Οδεκθκηέ εδ έε υ θ ζζΰυθ Κκδθπθδεά κλΰϊθπ β κδχ έ δ κζκΰέμ Ππμ θ πη υθκυθ κυμ θ κ λδ ηκτμ κδ ΰλκ δεϋμ εκδθσ β μ
π Οδ δ δε έ μ πκυ κ βΰκτθ βθ δεκπκέβ β εδ βθ εκδθπθδεά δ λπηϊ π β χ έκθ δ, η ιτ Ϊζζπθ, η βθ κδεκθκηέ (π.χ. κλΰϊθπ β βμ πλΰπΰάμ εδ κ ηπσλδκ) εδ βθ ε κέεβ β (κλΰϊθπ β εδ β χλά β κυ χυλκυ). Σδ υηίέθ δ βθ. ζζϊ ;
φ π π π : ΟλΰΪθπ β βμ πλΰπΰάμ εδ βμ δεέθβ βμ πθ ΰγυθ: Σκ ηϋΰ γκμ βμ πλΰπΰάμ δ έε υ β: λσπκμ πλΰπΰάμ ( σηπθ, κδεδ ηυθ, εϋθ λ πλΰπΰάμ εδ δεέθβ βμ) ΟλΰΪθπ β πθ κδεδ ηυθ εδ βμ πάμ θ σμ υ υθ: λχδ ε κθδεά (ηκλφά πθ πδ δυθ εδ κπκγ έ πθ ίκβγβ δευθ χυλπθ υθθ λκφά ά πκησθπ β;) τιβ β κυ πζβγυ ηκτ η βθ πϊλκ κ κυ χλσθκυ ( Ν πλκμ ΝΝ, ΣΝ η έπ β κυ λδγηκτ πθ κδεδ ηυθ εδ τιβ β κυ η ΰΫγκυμ = δεκπκέβ β).
φ Renfrew, C. & Bahn, P. 2001 Αρχιολογί. γάθ: Κλ ηέ, ε φ. 5: 177225 π
φ π : ΟλΰΪθπ β βμ πλΰπΰάμ εδ βμ δεέθβ βμ πθ ΰγυθ: Σκ ηϋΰ γκμ βμ πλΰπΰάμ δ έε υ β: λσπκμ πλΰπΰάμ (κδεδεά πλΰπΰά, δ δε υηϋθ εϋθ λ πλΰπΰάμ) δεέθβ βμ πλυ πθ υζυθ εδ πλκρσθ πθ, έε υ θ ζζΰυθ ΟλΰΪθπ β πθ κδεδ ηυθ εδ βμ πάμ θ σμ υ υθ: λχδ ε κθδεά εδ θ κεκδθκ δεά κλΰϊθπ β δεκδθκ δεά κλΰϊθπ β (ηϋΰ γκμ πθ κδεδ ηυθ, πυεθσ β κυμ, χϋ β κυμ η κ π λδίϊζζκθ εδ η ιτ κυμ) τιβ β κυ πζβγυ ηκτ η βθ πϊλκ κ κυ χλσθκυ ( Ν πλκμ ΝΝ, ΣΝ η έπ β κυ λδγηκτ πθ κδεδ ηυθ εδ τιβ β κυ η ΰΫγκυμ = δεκπκέβ β).
χ Η εκδθπθδεά εδ β πκζδ δ ηδεά θγλππκζκΰέ Ϋχκυθ βθ υθ σ β Ϊη βμ πλ άλβ βμ πθ πθ θυθ εκδθπθδυθ εδ χ δεϊ ΰλάΰκλβ ιΰπΰά υηπ λ ηϊ πθ ΰδ βθ εκδθπθδεά κηά εδ βθ εκδθπθδεά κλΰϊθπ β, πδκ τεκζβ Ϋλ υθ κυ υ άη κμ βμ υΰΰϋθ δμ, ζ κυλΰδεάμ υηπ λδφκλϊμ εζπ. Ο λχδκζσΰκμ πλϋπ δ θ φλησ δ ηδ δλϊ πσ η γσ κυμ, θ λΰ έ υ βη δεϊ ΰδ θ πκεκηέ εδ ί δεϊ κδχ έ. χ δ σηπμ κ πλκθσηδκ θ πλεκζκυγά εκδθπθέ μ ίϊγκμ χλσθκυ. δ εσηβ δ δμ ζζΰϋμ δμ
χ χ υχ υ Πκδκ ά θ κ ηϋΰ γκμ εδ β κηά βμ εκδθπθέμ υπσ η ζϋ β; Η γϋ β πκυ θ εϊπ δ κ λχδκζσΰκμ ά θ ηδ θ ιϊλ β β πκζδ δεά ηκθϊ (π.χ. πσζβελϊ κμ) ά ά θ ηδ ηδελσ λβ θ ιϊλ β β ηκθϊ (π.χ. ε υζδ ησμ κηϊ μ ευθβΰυθλκφκ υζζ ε υθ); Πυμ υ ά β γϋ β υθ Ϋ δ η ευλδλχέμ). δμ Ϊζζ μ (ζ.χ. β άη θ πκζδ δεϊ θ ιϊλ β β ά ά θ ηϋλκμ θσμ η ΰζτ λκυ εκδθπθδεκτ υ άη κμ (πλπ τκθ ά υ λ τκθ λσζκ;);
π χ Σδ έ κυμ εκδθπθέ ά θ; Πκδ ά θ β κλΰϊθπ β; π λδεά βμ Οδ Ϊθγλππκδ πκυ βθ πκ ζκτ θ έχθ ζέΰκπκζτ έ β εκδθπθδεά ίϊ β; θ έγ, υπάλχθ βηθ δεϋμ δφκλϋμ σ κθ φκλϊ βθ εκδθπθδεά γϋ β, βθ Ϊιβ εδ κ ετλκμ ηϋ βθ εκδθπθέ; Τπάλχθ δ δε υηϋθκδ χθέ μ; Σκ ηπσλδκ ά θ ζ τγ λκ ά ιλ δσ θ πσ ε θ λδεά ικυ έ (εδ ίγησ ιλ δσ θ); πκδκ
π χ Μ ζϋ β βμ κλΰϊθπ βμ πθ εκδθπθδυθ γ υηπ λδζηίϊθ δ βθ η ζϋ β βμ κλΰϊθπ βμ εδ βμ χλά βμ κυ χυλκυ, σ κ θ κεκδθκ δεσ πέπ κ σ κ εδ δεκδθκ δεσ.
Οδ «εκδθπθδεά» δϊ β βμ λχδκζκΰέμ Σδ έ κυμ ε Ϊζκδπ φάθ δ εϊγ τπκμ εκδθπθέμ;
Οδ «εκδθπθδεά» δϊ β βμ λχδκζκΰέμ Σδ έ κυμ ε Ϊζκδπ φάθ δ εϊγ τπκμ εκδθπθέμ; Mousterian hut
Οδ «εκδθπθδεά» δϊ β βμ λχδκζκΰέμ Σδ έ κυμ ε Ϊζκδπ φάθ δ εϊγ τπκμ εκδθπθέμ; Ibel village, Senegal
Οδ «εκδθπθδεά» δϊ β βμ λχδκζκΰέμ Σδ έ κυμ ε Ϊζκδπ φάθ δ εϊγ τπκμ εκδθπθέμ; Chocoboclo farm in Amazon
Οδ «εκδθπθδεά» δϊ β βμ λχδκζκΰέμ Σδ έ κυμ ε Ϊζκδπ φάθ δ εϊγ τπκμ εκδθπθέμ; Kalinga village (Philippines)
Οδ «εκδθπθδεά» δϊ β βμ λχδκζκΰέμ Σδ έ κυμ ε Ϊζκδπ φάθ δ εϊγ τπκμ εκδθπθέμ; Nuba village, Sudan Ireli village, Mali
Οδ «εκδθπθδεά» δϊ β βμ λχδκζκΰέμ Σδ έ κυμ ε Ϊζκδπ φάθ δ εϊγ τπκμ εκδθπθέμ; Ratzastan Senegal Celtic house
Οδ «εκδθπθδεά» δϊ β βμ λχδκζκΰέμ Σδ έ κυμ ε Ϊζκδπ φάθ δ εϊγ τπκμ εκδθπθέμ; Knossos, Greece Cusco, Peru
Η π υχ υ Elman Service, William Sanders, Joseph Morino (Renfrew & Bahn 2000) Φυ χ
Η (Renfrew & Bahn, 2000)
Η Μδελάμ εζέηεμ εκδθπθέ μ ευθβΰυθ λκφκ υζζ ε υθ (<100 Ϊ κη) κδ κπκέ μ η εδθκτθ δ πκχδεϊ ΰδ θ εη ζζ υ κτθ Ϊΰλδ μ πβΰϋμ λκφάμ. Σ ηϋζβ τΰχλκθπθ Ϋ κδπθ κηϊ πθ έθδ ΰ θδεϊ υΰΰ θ έμ, πκυ χ έκθ δ η ιτ κυμ ι έη κμ ά ι ΰχδ έμ. θ Ϋχκυθ υπδεκτμ βΰϋ μ εδ Ϋ δ θ υπϊλχκυθ φθ λϋμ κδεκθκηδεϋμ δφκλϋμ ά θκηκδσ β μ βθ εκδθπθδεά γϋ β πθ η ζυθ βμ.
Η Σκυμ χλε βλέκυθ πκχδεϊ ε κδεκτη θκδ ε υζδ ηκέ εδ Ϊζζκδ πκδκ ι δ δε υηϋθκδ χυλκδ (π.χ. γϋ δμ φΰάμ πθ γβληϊ πθ, γϋ δμ ε ε υάμ πθ λΰζ έπθ εζπ.) ΣΫ κδ μ εκδθπθδεϋμ κηϊ μ εδ τπκδ γϋ πθ φέθ δ θ υπ λ λκτθ βθ Πζδκζδγδεά εδ η κζδγδεά πκχά.
Η Φυ Μ ΰζτ λ μ πσ δμ κηϊ μ (ζέΰ μ ε κθ Ϊ μ σηπθ). Η κδεκθκηέ βλέ δ ΰ πλΰέ εδ βθ ε βθκ λκφέ. βθ Χλε βλέ δ πσ ησθδηβ ΰε Ϊ β (χπλδϊ). ΚθΫθμ κδεδ ησμ θ πδελ έ Ϋθθ δ πθ Ϊζζπθ βθ π λδκχά.
Η Φυ Πλσε δ δ ΰδ πκζυεκδθκ δεϋμ εκδθπθέ μ η Ϋθ κθκ κθ λσζκ βμ υΰΰϋθ δμ. ΣΫ κδκυ τπκυ εκδθπθδεά κλΰϊθπ β ηπκλ έ θ Ϋχ δ εϊπκδκυ έ κυμ «πλπ τκυ μ» ά Ϋ λμ ικυ έμ ά ιδπη κτχκυμ κδ κπκέκδ θ Ϋχκυθ δ χυλϊ δφκλκπκδβηϋθβ κδεκθκηδεά ίϊ β πκυ θ κυμ πδ λϋπ δ πκ ζ η δεά Ϊ εβ β ικυ έμ. Χλε βλδ δεκέ ΰδ βθ πλυδηβ θ κζδγδεά πκχά
Catal Huyuk
Η χ Πκδεέζκυθ βηθ δεϊ πμ πλκμ κ ηϋΰ γκμ (5000 20.000 Ϊ κη). Σβθ εκδθπθδεά κλΰϊθπ β χλε βλέ δ δ λλχέ πκυ ί έ δ β υΰΰϋθ δ υπσ Ϋθθ εζβλκθκηδεσ λχβΰσ. Σκ ετλκμ εδ β Ϊιβ εγκλέκθ δ πσ κ πσ κ θϊ υΰΰ θ τ δ εθ έμ η κθ λχβΰσ, θυ θ υπϊλχ δ πλΰη δεά δ λπηϊ π β ηϋ δμ Ϊι δμ. Γδ βθ κδεκθκηδεά κλΰϊθπ β χλε βλδ δεά έθδ ά τπλιβ χθδεάμ δ έε υ βμ. ΤπΪλχ δ ε θ λδεά υ υλ υ β ΰγυθ εδ β θ δθκηά κυμ (πκυ βθ εϊθ δ κ λχβΰσμ).
Η χ θηϋθ δ δ λλχέ γϋ πθ. ΤπΪλχ δ ησθδηκ ζ κυλΰδεσ εϋθ λκ πκυ θ έθδ εδ ησθδηκ δεσ εϋθ λκ. πέ βμ, εϋθ λκ ικυ έμ, υχθϊ η θκτμ, κδεάη κυ λχβΰκτ, πθ υπβλ υθ κυ, ι δ δε υηϋθπθ χθδ υθ εζπ.
Η Χλε βλδ δεά έθδ β κδεδ δεά δ λλχέ η βθ πλπ τκυ πσζβ πμ κ ετλδκ εϋθ λκ εδ ηδελσ λ ά π λδφ λ δεϊ εϋθ λ εδ κπδεϊ χπλδϊ.
Η δ βλκτθ πκζζϊ πσ χλε βλδ δεϊ πθ λχβΰδευθ εκδθπθυθ, ζζϊ κ βΰ ησθμ (π.χ. ί δζδϊμ ά ί έζδ ) Ϋχ δ βθ λβ ά ικυ έ θ γ πέ δ θσηκυμ εδ θ κυμ πδίϊζ δ η βθ χλά β ε δεκτ λ κτ. Σκ ηϋΰ γκμ > 20 000 Ϊ κη.
Η Ι λλχβηϋθβ εκδθπθέ ί δ ηϋθβ Ϊι δμ υπσ Ϋθθ ί δζδϊ ά υ κελϊ κλ. Η εκδθπθέ θ ιλ Ϊ δ πζϋκθ κζκεζβλπ δεϊ πσ χϋ δμ υΰΰ θ έμ. ΚκδθπθδεΫμ Ϊι δμ σππμ κυζκπϊλκδεκδ, φ πχσ λκδ κέ, ι δ δε υηϋθκδ χθέ μ, δ λ έμ λ σμ. δχπλδ ησμ πκζδ δεάμ εδ γλβ ε υ δεάμ ικυ έμ.
Η
Η Οδεδ δεσ πλσ υπκ υθδ κτθ πσζ δμ εδ δεκέ κδεδ ηκέ, π λδφλκτλβ β υθσλπθ, λσηκδ, θϊε κλ.
Η ε σμ πσ βθ δ λλχέ γϋ πθ εδ πθ ηβηϊ πθ κυ κδεδ ηκτ κθ ιδεσ χλε άλ βμ εκδθπθέμ πλπϋηπκυθ εδ φδεϊ Ϋγδη. Varna, Bulgaria χ
Η
Η Σβθ κδεκθκηέ χλε βλέ δ β υΰε θ λπ δεά ΰλφ δκελ έ, ί έ δ κυμ υπκ ζ έμ, βθ φκλκζκΰέ εδ βθ πδίκζά πθ θσηπθ. ΠκζζΪ πλυδη ελϊ β θϋπ υιθ πκζτπζκε υ άη θ δθκηάμ ΰδ θ θδ χτ κυθ ί δεϋμ υπβλ έ μ (ευίϋλθβ β, λ σμ, ι δ δε υηϋθκδ χθέ μ).
Η θϊε κλ (ΜΪζδ, Κλά β)
Η θκέ εδ Ϊζζ βησ δ ε άλδ (Ziggurat, Μ κπκ ηέ)