Δημοσιονομικό Δίκαιο Τα δημόσια έσοδα Ανδρέας Τσουρουφλής 13.12.2016 ΠΜΣ 2016-2017
Εκτέλεση Προϋπολογισμού Διενέργεια δημοσίων εσόδων Διενέργεια δημοσίων δαπανών
Διενέργεια δημοσίων εσόδων Βεβαίωση Είσπραξη Νομικό πλαίσιο Ν. 2470/2014 (ΝΔΛ) Ν.Δ. 356/1967 (ΚΕΔΕ) Ν. 4174/2013 (ΚΦΔ) Έννοια δημοσίων εσόδων (άρθρο 75 παρ. 1 ΝΔΛ): Έσοδα του ετήσιου Προϋπολογισμού είναι τα ποσά που εισπράττονται κατά τη διάρκεια του οικονομικού έτους στο οποίο αναφέρεται ο Προϋπολογισμός, ανεξάρτητα από τη χρονική περίοδο από την οποία προέρχονται.
ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ «Κύρωση του Κρατικού Προϋπολογισμού οικονομικού έτους 2017» Άρθρο 1 Κυρώνεται ο Κρατικός Προϋπολογισμός οικονομικού έτους 2017. Τα έσοδα και τα έξοδα του Κρατικού Προϋπολογισμού οικονομικού έτους 2017 ορίζονται στους επισυναπτόμενους πίνακες και κατανέμονται ως ακολούθως: Α. ΕΣΟΔΑ Τακτικός Προϋπολογισμός Ευρώ 614.068.375.000 - Τακτικά» 50.490.000.000 - Από Ευρωπαϊκή Ένωση» 523.000.000 - Πιστωτικά» 563.055.375.000» 6.750.000.000 - Ίδια έσοδα» 180.000.000 - Από Ευρωπαϊκή Ένωση» 3.975.000.000 - Πιστωτικά» 2.595.000.000» 620.818.375.000» 614.068.375.000 Προϋπολογισμός Δημοσίων Επενδύσεων ΣΥΝΟΛΟ Β. ΕΞΟΔΑ Τακτικός Προϋπολογισμός Προϋπολογισμός Δημοσίων Επενδύσεων ΣΥΝΟΛΟ 6.750.000.000» 620.818.375.000
Κατηγορίες δημοσίων εσόδων Φορολογικά έσοδα Άμεσοι φόροι Έμμεσοι φόροι Μη φορολογικά έσοδα Πρόσοδοι περιουσίας και επιχειρηματικής δράσης του Κράτους Έσοδα από κεφάλαια του ημοσίου, μισθώματα κ.λπ. Έσοδα από προσφορά υπηρεσιών του ημοσίου Έσοδα από πώληση αγαθών, εκμετάλευση και εκποίηση περιουσιακών στοιχείων Έσοδα από επιχειρήσεις και οργανισμούς Έκτακτα έσοδα
Κατηγορίες δημοσίων εσόδων Μη φορολογικά έσοδα Λοιπά μη φορολογικά έσοδα Απολήψεις εξόδων, που έγιναν Επιστροφές χρημάτων Έσοδα από καταπτώσεις εγγυήσεων από δάνεια που χορηγήθηκαν, κ.λπ. Έσοδα από καταργούμενους ειδικούς λογαριασμούς Έσοδα υπέρ τρίτων Έσοδα από παρελθόντα οικονομικά έτη Προσαυξήσεις, πρόστιμα και χρηματικές ποινές σε μη φορολογικά έσοδα και παράβολα Μεταβιβάσεις από την Ευρωπαϊκή Ένωση και από Κράτη Μέλη Απολήψεις από την Ε.Ε. και κοινοτικά ταμεία ή οργανισμούς
Κατηγορίες δημοσίων εσόδων Μη φορολογικά έσοδα Πιστωτικά έσοδα Πιστωτικά έσοδα από δάνεια και τίτλους του Ελληνικού ημοσίου ιάφορα ειδικά μη φορολογικά έσοδα Έσοδα από χρηματοοικονομικές συναλλαγές Έσοδα από Ν.Α.Τ.Ο. Έσοδα από δημόσιες επενδύσεις Eσοδα από την εκμετάλλευση έργων, που εκτελέστηκαν Εσοδα από δάνεια που χορηγήθηκαν από το Π..Ε. Συνεισφορές φορέων για εκτέλεση έργων Π..Ε. Βοήθεια και λοιπές μεταβιβάσεις Έσοδα από την Ε.Ε. Πιστωτικά έσοδα Π..Ε.
Ετήσια δημόσια έσοδα Εισπραχθέντα Μείον Αχρεωστήτως εισπραχθέντα και επιστραφέντα
ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ ΕΣΟΔΩΝ 2017 Φορολογικά έσοδα 43.982.000.000,00 Άμεσοι φόροι 18.682.000.000,00 Έμμεσοι φόροι 25.300.000.000,00 Μη φορολογικά έσοδα Πιστωτικά έσοδα ιάφορα ειδικά μη φορολογικά έσοδα 4.348.000.000,00 563.055.375.000,00 2.683.000.000,00 Έσοδα από δημόσιες επενδύσεις 180.000.000,00 Βοήθεια και λοιπές μεταβιβάσεις 3.975.000.000,00 Πιστωτικά έσοδα Π..Ε. 2.595.000.000,00 ΣΥΝΟΛΟ 620.818.375.000,00
ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ ΔΑΠΑΝΩΝ 2017 Αποδοχές και συντάξεις 12.057.071.215,00 Πρόσθετες και παρεπόμενες παροχές 337.364.000,00 Καταναλωτικές και σύνθετες δαπάνες 3.022.973.785,00 Μεταβιβαστικές πληρωμές Πληρωμές που αντικρίζονται από πραγματοποιούμενα έσοδα απάνες ΝΑΤΟ απάνες εξυπηρέτησης της δημόσιας πίστης Απαλλοτριώσεις, αγορές ακινήτων, κατασκευές, συμμετοχές Προϋπολογισμός Δημοσίων Επενδύσεων ΣΥΝΟΛΟ 21.304.577.000,00 5.079.236.000,00 36.451.000,00 571.537.718.000,00 692.984.000,00 6.750.000.000,00 620.818.375.000,00
ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ ΕΣΟΔΩΝ 2017 Φορολογικά έσοδα Μη φορολογικά έσοδα Λοιπά έσοδα Πιστωτικά έσοδα Προϋπολογισμός Π.Δ.Ε. ΣΥΝΟΛΟ 43.982.000.000,00 7.031.000.000,00 563.055.375.000,00 6.750.000.000,00 620.818.375.000,00
Βεβαίωση των δημοσίων εσόδων Βεβαιωθέντα έσοδα του ετήσιου Προϋπολογισμού: τα ποσά που βεβαιώνονται κατά τη διάρκεια του οικονομικού έτους στο οποίο αναφέρεται ο Προϋπολογισμός, ανεξάρτητα από τη χρονική περίοδο από την οποία προέρχονται, τα βεβαιωθέντα έσοδα του προϋπολογισμού του προηγούμενου οικονομικού έτους που δεν έχουν εισπραχθεί. Η βεβαίωση δεν γίνεται σε δεδουλευμένη βάση Σύστημα επαναβεβαίωσης: Τα βεβαιωθέντα έσοδα και μη εισπραχθέντα μέχρι τη λήξη του οικονομικού έτους διαγράφονται από το οικονομικό έτος στο οποίο έχουν βεβαιωθεί επαναβεβαιώνονται ως έσοδα του προϋπολογισμού του επόμενου οικονομικού έτους.
Είσπραξη των δημοσίων εσόδων Όργανα είσπραξης του Δημοσίου Δ.Ο.Υ. Τελωνεία Λοιπά όργανα είσπραξης του Δημοσίου Ειδικοί Ταμίες, στους οποίους έχει ανατεθεί η είσπραξη ειδικών εσόδων Όργανα είσπραξης κατ ανάθεση Τράπεζες ή λοιπά πιστωτικά ιδρύματα Οργανισμοί κοινής ωφελείας Ελληνικά Ταχυδρομεία (ΕΛ.ΤΑ.) άλλες δημόσιες αρχές
Είσπραξη των δημοσίων εσόδων Ανάθεση είσπραξης: ρυθμίζεται με υπουργική απόφαση Η διαδικασία είσπραξης Ο έλεγχος των εισπράξεων Η καταβολή προμήθειας ή αμοιβής Οι εισπράξεις δημοσίων εσόδων είναι ακατάσχετες
Τίτλος είσπραξης Η είσπραξη των δημοσίων εσόδων ενεργείται δυνάμει νόμιμου τίτλου Τίτλοι είσπραξης: τα παραστατικά στοιχεία που προβλέπονται από τις κείμενες διατάξεις και από τα οποία προκύπτει ο οφειλέτης του Δημοσίου, το είδος της οφειλής και το εισπρακτέο, κατά οφειλέτη, ποσό
Τίτλος είσπραξης ΚΦΔ (άρθρο 45) ο άμεσος προσδιορισμός του φόρου Η πράξη διοικητικού προσδιορισμού φόρου, η πράξη εκτιμώμενου προσδιορισμού του φόρου, η πράξη διορθωτικού προσδιορισμού του φόρου, η πράξη προληπτικού προσδιορισμού του φόρου, οριστική δικαστική απόφαση, πράξη επιβολής προστίμων οι αντίστοιχες πράξεις, η απόφαση της ΔΕΔ. ΚΕΔΕ (άρθρο 2) Τα έγγραφα, στα οποία οι αρμόδιες αρχές προσδιορίζουν τον οφειλέτη, το είδος, το ποσό και την αιτία της οφειλής. Τα δημόσια ή ιδιωτικά έγγραφα, από τα οποία αποδεικνύεται η οφειλή. Τα δημόσια ή ιδιωτικά έγγραφα, από τα οποία πιθανολογείται η οφειλή, ως προς την ύπαρξη και το ποσό αυτής
Αποδεικτικό είσπραξης Αποδεικτικά είσπραξης: τα παραστατικά στοιχεία, μηχανογραφικά ή μη, που εκδίδονται από τα αρμόδια, για την είσπραξη δημοσίων εσόδων, όργανα και αποδεικνύουν την εξόφληση της οφειλής. Το εκάστοτε παραστατικό είσπραξης ορίζεται με απόφαση ΓΓΔΕ Αν δεν εκδοθεί το νόμιμο αποδεικτικό είσπραξης, η είσπραξη θεωρείται ότι δεν έγινε Είδη παραστατικών είσπραξης Μηχανογραφικά Ειδικά έντυπα Ηλεκτρονικό παράβολο
Εισπρακτικές αρμοδιότητες των Δ.Ο.Υ. Οι Δ.Ο.Υ. ενεργούν: Την είσπραξη των εσόδων του Κρατικού Προϋπολογισμού Την είσπραξη εσόδων για λογαριασμό άλλων Δ.Ο.Υ. Τη διαχείριση των ενσήμων, αξιών και κάθε υλικού η πώληση του οποίου ανατίθεται αρμοδίως σε αυτές
Ταμειακή βεβαίωση Οικονομικές Εφορίες: Βεβαίωση των φόρων Δημόσια Ταμεία: Είσπραξη των δημοσίων εσόδων
Ταμειακή βεβαίωση Οικονομικές Εφορίες Δημόσιες Οικονομικές Υπηρεσίες (ΔΟΥ) Δημόσια Ταμεία Π.Δ. 551/1988: Ίδρυση ΔΟΥ
Ταμειακή βεβαίωση Διαδικασία βεβαίωσης Έκδοση ατομικής διοικητικής πράξης Κοινοποίηση Σύνταξη χρηματικού καταλόγου Αποστολή χρηματικού καταλόγου στην ταμειακή υπηρεσία Παραλαβή του χρηματικού καταλόγου από την ταμειακή υπηρεσία Καταχώρηση στο βιβλίο εισπρακτέων εσόδων
Ταμειακή βεβαίωση Διαδικασία βεβαίωσης Έκδοση ατομικής διοικητικής πράξης Κοινοποίηση Σύνταξη χρηματικού καταλόγου Αποστολή χρηματικού καταλόγου στην ταμειακή υπηρεσία Παραλαβή του χρηματικού καταλόγου από την ταμειακή υπηρεσία Καταχώρηση στο βιβλίο εισπρακτέων εσόδων Βεβαίωση εν ευρεία εννοία (φορολογική) Βεβαίωση εν στενή εννοία (ταμειακή)
Ταμειακή βεβαίωση Ισχύον καθεστώς Δεν διενεργείται ταμειακή βεβαίωση Για τίτλους της φορολογικής διαδικασίας (ΚΦΔ) της τελωνειακής νομοθεσίας Οι τίτλοι καταχωρίζονται στα βιβλία εισπρακτέων εσόδων αλλά μόνο για σκοπούς παρακολούθησης η καταχώριση δεν αποτελεί όρο της νομιμότητας της διαδικασίας είσπραξης ή εκτέλεσης Διενεργείται ταμειακή βεβαίωση Από τη Φορολογική Διοίκηση για τους νομίμους τίτλους του ΚΕΔΕ Από ΝΠΔΔ με δική τους ταμειακή υπηρεσία για νομίμους τίτλους που εξέδωσαν τα ίδια (π.χ. ΟΤΑ, ΙΚΑ).
Διοικητική εκτέλεση Αναγκαστική εκτέλεση Δημόσιο ως fiscus: άρθρα 904 ΚπολΔ Δημόσιο ως imperium: ΚΕΔΕ Εκτέλεση με βάση νόμιμο τίτλο που στηρίζεται σε σχέσεις δημοσίου και ιδιωτικού δικαίου: σύμφωνα με την προέχουσα απαίτηση (ΣτΕ 555/2001) Διοικητική πράξη: Αρχή της νομιμότητας Άμεση εκτελεστότητα Σκοπός του ΚΕΔΕ: Διασφάλιση των δημοσίων εσόδων Είσπραξη των δημοσίων εσόδων
Διοικητική εκτέλεση Μέτρα διασφάλισης ΚΕΔΕ Ατομική ειδοποίηση Τόκοι εκπρόθεσμης καταβολής Λήψη αναγκαστικών μέτρων για οφειλέτες υπόπτους φυγής ή εάν πιθανολογείται κίνδυνος ζημίας του Δημοσίου Αυτεπάγγελτος συμψηφισμός ΚΦΔ Ατομική ειδοποίηση καταβολής/υπερημερίας Συντηρητική κατάσχεση κατ άρθρα 707 επ. ΚΠολΔ Ασφαλιστικά μέτρα των άρθρων 691 επ. ΚΠολΔ Καταδολίευση Αλληλέγγυα ευθύνη Άρθρο 14 Ν. 2523/1997: Δέσμευση περιουσιακών στοιχείων Άρθρο 153 Ν. 2960/2001: Δέσμευση περιουσιακών στοιχείων
Διοικητική εκτέλεση Αναγκαστικά μέτρα διοικητικής εκτέλεσης (άρθρο 9 ΚΕΔΕ) Κατάσχεση κινητών εις χείρας του οφειλέτη Κατάσχεση κινητών ή απαιτήσεων εις χείρας τρίτου Κατάσχεση ακινήτων Προσωπική κράτηση (καταργήθηκε το 2010) Πλειστηριασμός: συνέπεια της κατάσχεσης
Διοικητική εκτέλεση Έννομη προστασία Άρθρο 73 ΚΕΔΕ: ανακοπή (δεν εφαρμόζεται πλέον) Δυαδικό δικονομικό σύστημα: ανάλογα με την υποκείμενη έννομη σχέση Ανακοπή άρθρων 217 επ. ΚΔΔικ Ανακοπή ΚΠολΔ Προσβολή της ταμειακής βεβαίωσης Εφόσον διενεργείται, υπόκειται σε ανακοπή Εάν δεν διενεργείται, προσβάλλεται η ατομική ειδοποίηση Παλαιότερα η ατομική ειδοποίηση θεωρούνταν βεβαιωτική πράξη Τώρα θεωρείται ότι αποκτά εκτελεστό χαρακτήρα
ΣτΕ ΕΑ 215/2016 «... προδικαστικά ερωτήματα: α) αν «η προβλεπόμενη από τις νεώτερες διατάξεις του άρθρου 2 παρ. 4 ΚΕΔΕ καταχώριση στα βιβλία εσόδων των νομίμων τίτλων, ως εκτελεστών, όπως αυτοί προσδιορίζονται σύμφωνα με το άρθρο 45 του ν. 4174/2013, στοιχεί προς το νόμιμο τίτλο, όπως αυτός προσδιορίζονταν και υπό το προϊσχύον νομοθετικό καθεστώς του ΚΕΔΕ, ώστε η ανωτέρω καταχώριση να ισοδυναμεί με την πράξη ταμειακής βεβαίωσης του εσόδου, ήτοι η διαφορά είναι απλώς ορολογική, ή, [αν,] μετά τη θέση σε ισχύ του ν. 4174/2013 και του Δημοσίου Λογιστικού, η πράξη καταχώρισης στα βιβλία εσόδων των νομίμων τίτλων, ως αποτελούσα εσωτερική διοικητική διαδικασία παρακολούθησης οφειλών, άγει σε μη εκτελεστότητα της γενομένης καταχώρισης και, συναφώς, αποκλείει την άσκηση ανακοπής και αιτήσεως αναστολής κατ' αυτής, με περαιτέρω συνέπεια η προσβαλλόμενη ατομική ειδοποίηση καταβολής υπερημερίας να καθίσταται έγγραφο αμιγώς πληροφοριακού χαρακτήρα»
ΣτΕ ΕΑ 215/2016 «4. Επειδή, υπό την ισχύ του προγενεστέρου των ανωτέρω διατάξεων του Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας (ν. 4174/2013) νομοθετικού καθεστώτος (άρθρα 2 παρ. 2, 4 παρ. 1, 5 παρ. 1 και 7 του ν.δ/τος 356/1974 "Περί Κώδικος Εισπράξεως Δημοσίων Εσόδων", ως ίσχυαν), προεβλέπετο, ως όρος νομιμότητος για τη λήψη μέτρων αναγκαστικής εκτέλεσης σε βάρος οφειλέτου του Δημοσίου, η ταμειακή (εν στενή εννοία) βεβαίωση του χρέους, ήτοι η καταχώρισή του στο οικείο βιβλίο εισπρακτέων εσόδων, διενεργούμενη μετά την άπρακτη παρέλευση της προθεσμίας ασκήσεως προσφυγής κατά του νομίμου τίτλου ή την απόρριψη της ασκηθείσης κατ' αυτού προσφυγής. Η διαδικασία αυτή αντικαταστάθηκε με τις προαναφερθείσες διατάξεις του Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας, οι οποίες εφαρμόζονται αποκλειστικώς για την είσπραξη των δημοσίων εσόδων που προέρχονται από φορολογικές οφειλές. Από τις τελευταίες αυτές διατάξεις προκύπτει ότι η προβλεπόμενη σ' αυτές πράξη καταχώρισης του τίτλου της φορολογικής οφειλής στα βιβλία της Φορολογικής Διοίκησης δεν ταυτίζεται, κατά τη νομική της φύση, με την ταμειακή (εν στενή εννοία) βεβαίωση της οφειλής προς το Δημόσιο, η οποία προεβλέπετο από τις προαναφερθείσες διατάξεις του ΚΕΔΕ, όπως αυτές ίσχυαν προ της ενάρξεως της ισχύος του Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας, αλλά, αποτελούσα, σε αντίθεση με εκείνη, εσωτερική απλώς διοικητική διαδικασία, μη παράγουσα για το διοικούμενο έννομες συνέπειες, δεν φέρει εκτελεστό χαρακτήρα.
ΣτΕ ΕΑ 215/2016 «4.... Κατ' ακολουθία τούτων, η τυχόν ασκούμενη ανακοπή κατά της ρηθείσης πράξης καταχώρισης είναι απαράδεκτη, ως στρεφόμενη κατά μη εκτελεστής πράξης. Αντιθέτως, η έκδοση της προβλεπόμενης από τη διάταξη του άρθρου 47 του Κώδικα Φορολογικής Δικονομίας ατομικής ειδοποίησης, επαγόμενη, κατά τα προεκτεθέντα, την επέλευση σοβαρών εννόμων συνεπειών σε βάρος του υποχρέου φορολογικής οφειλής, αποτελεί τη μόνη εκτελεστή πράξη, η οποία εκδίδεται κατά το στάδιο που προηγείται της διαδικασίας της αναγκαστικής εκτέλεσης προκειμένου να εισπραχθεί η οφειλή και, κατ' ακολουθία, παραδεκτώς ασκείται κατ' αυτής η προβλεπόμενη από τη διάταξη του άρθρου 217 παρ. 1 του Κώδικα Διοικητικής Δικονομίας ανακοπή.»
Παραγραφή Απαιτήσεις του Δημοσίου 5ετής Πεδίο εφαρμογής: απαιτήσεις που δεν υπάγονται σε ειδικότερη παραγραφή Έναρξη: λήξη του οικονομικού έτους μέσα στο οποίο η απαίτηση βεβαιώθηκε με στενή έννοια και κατέστη ληξιπρόθεσμη
Παραγραφή Απαιτήσεις του Δημοσίου 20ετής Πεδίο εφαρμογής: απαιτήσεις Από δημόσιες συμβάσεις Από τελεσίδικη απόφαση οποιουδήποτε δικαστηρίου συνεπεία άπιστης διαχείρισης από διάταξη τελευταίας βούλησης, που αφορούν σε περιοδικές παροχές, από καταλογισμό από οποιαδήποτε αρμόδια δημόσια αρχή, από αυτοτελή πρόστιμα που επιβλήθηκαν από διοικητικές αρχές, Που αφορούν σε απόδοση παρακρατηθέντων ή για λογαριασμό του Δημοσίου εισπραχθέντων φόρων, τελών και δικαιωμάτων, από κατάπτωση εγγυήσεων τρίτων Έναρξη: λήξη του οικονομικού έτους μέσα στο οποίο η απαίτηση βεβαιώθηκε με στενή έννοια
Παραγραφή Απαιτήσεις του Δημοσίου Τελωνειακές απαιτήσεις Μη βεβαιωμένες ή ελλιπώς βεβαιωμένες 3ετής Έναρξη: από την ημερομηνία κατά την οποία κατέστη απαιτητή η οφειλή Βεβαιωμένες 10ετής Έναρξη: από τη λήξη του οικ. έτους εντός του οποίου έγινε η βεβαίωση Φορολογικές απαιτήσεις που υπάγονται στον ΚΦΔ: άρθρο 36 ΚΦΔ
Παραγραφή Απαιτήσεις κατά του Δημοσίου Γενικά: 5ετής από το τέλος του οικονομικού έτους μέσα στο οποίο γεννήθηκε και είναι δυνατή η δικαστική της επιδίωξη Αχρεωστήτως ή παρανόμως καταβληθέντα χρηματικά ποσά: 3ετής Από την καταβολή Μισθολογικές απαιτήσεις δημοσίων υπαλλήλων, συντάξεις 2ετής Από τη γένεση της απαίτησης
Συνέπειες παραγραφής Απαιτήσεις του Δημοσίου Απαιτήσεις κατά του Δημοσίου 3 έτη Όχι Εξόφληση μετά την παραγραφή Δεν αναζητείται Επιστρέφεται Δικαστικός έλεγχος Όχι αυτεπαγγέλτως Αυτεπαγγέλτως Η παραγραφείσα απαίτηση αντιτάσσεται προς συμψηφισμό