Δελτίο Τύπου Αριθμ. 10/187 ΓΙΑ ΑΜΕΣΗ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ 9 Μαίου 2010 Διεθνές Νομισματικό Ταμείο Ουάσιγκτον, ΗΠΑ Το Διοικητικό Συμβούλιο του ΔΝΤ Εγκρίνει Διευθέτηση Ετοιμότητας Διάθεσης Ύψους 30 Δισεκατομμυρίων Ευρώ για την Ελλάδα Το Διοικητικό Συμβούλιο του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) ενέκρινε σήμερα μία τριετή Διευθέτηση Ετοιμότητας Διάθεσης ύψους 26,4 εκατομμυρίων μονάδων Ειδικού Δικαιώματος Ανάληψης (30 δισεκατομμύρια Ευρώ) προς την Ελλάδα για τη στήριξη του προγράμματος των Αρχών για την προσαρμογή και το μετασχηματισμό της οικονομίας. Αυτό το πρόγραμμα με ενισχυμένα προκαταβολικά επίπεδα διαθέτει αμέσως στην Ελλάδα 4,8 δισεκατομμύρια μονάδες Ειδικού Δικαιώματος Ανάληψης (περίπου 5,5 δισεκατομμύρια Ευρώ) από το ΔΝΤ σαν μέρος κοινής χρηματοδότησης με την Ευρωπαϊκή Ένωση, που ανέρχεται στο συνδυασμένο ποσό 20 δισεκατομμυρίων Ευρώ άμεσης χρηματοδοτικής υποστήριξης. Για το 2010 η συνολική χρηματοδότηση από το ΔΝΤ θα ανέλθει περίπου σε 10 δισεκατομμύρια Ευρώ, ποσό που θα συνδυασθεί με πρόσθετα 30 δισεκατομμύρια Ευρώ που δεσμεύθηκε να παράσχει η Ε.Ε. Η Διευθέτηση Ετοιμότητας Διάθεσης, που αποτελεί μέρος ενός συνεργατικού χρηματοδοτικού πακέτου με την Ευρωπαϊκή Ένωση που ανέρχεται συνολικά σε 110 δισεκατομμύρια Ευρώ (περίπου 145 δισεκατομμύρια δολάρια) σε τρία χρόνια, προβλέπει πρόσβαση σε πόρους του ΔΝΤ που κατ εξαίρεση υπερβαίνουν το 3.200 τοις εκατό της ποσόστοσης της Ελλάδας, και εγκρίθηκε σύμφωνα με τις επιταχυμένες διαδικασίες του Μηχανισμού Χρηματοδότησης Ανάγκης του Ταμείου. «Η Ελληνική κυβέρνηση είναι αξιέπαινη για τη δέσμευσή της προς μια ενέργεια ιστορικής σημασίας που θα δώσει σ αυτό το υπερήφανο έθνος την ευκαιρία να ξεπεράσει τις παρούσες δυσκολίες και να διασφαλίσει ένα καλύτερο μέλλον για τον Ελληνικό λαό» δήλωσε ο Διευθυντής του ΔΝΤ Ντομινίκ Στρός Καν. «Σήμερα το ΔΝΤ έδειξε τη δέσμευσή του να κάνει ότι μπορεί για να βοηθήσει την Ελλάδα και το λαό της. Ο δρόμος προς τα εμπρός θα είναι δύσκολος, αλλά η κυβέρνηση έχει σχεδιάσει ένα αξιόπιστο πρόγραμμα που είναι καλά ισορροπημένο οικονομικά και κοινωνικά με προστασία για τις πιο ευάλωτες ομάδες- και εφικτό. Το κλειδί τώρα είναι η εφαρμογή του. Μαζί με τους εταίρους μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, παρέχουμε ένα πρωτοφανές επίπεδο υποστήριξης για να βοηθήσουμε την Ελλάδα στην προσπάθειά της αυτή και με την πάροδο του χρόνου- να βοηθήσουμε την αποκατάσταση της ανάπτυξης, των θέσεων εργασίας και του επιπέδου ζωής. «Η σημερινή σθεναρή ενέργεια του ΔΝΤ για την υποστήριξη της Ελλάδας θα συνεισφέρει στην ευρεία διεθνή προσπάθεια που βρίσκεται σε εξέλιξη για τη σταθεροποίηση της Ευρωζώνης και για τη διασφάλιση της ανάκαμψης της παγκόσμια οικονομίας», δήλωσε ο Διευθντής.
2 Η Ελληνική κυβέρνηση έχει εκπονήσει ένα φιλόδοξο πακέτο πολιτικής για να αντιμετωπίσει την εθνική οικονομική κρίση. Είναι ένα πολυετές πρόγραμμα με δύο σκέλη ουσιαστικής προκαταβολικής προσπάθειας με σκοπό να διορθώσει τις σοβαρές δημοσιονομικές ανισοζυγίες και για να κάνει την οικονομία πιο ανταγωνιστική που με την πάροδο του χρόνου θα αποκαταστήσει την ανάπτυξη και τις θέσεις εργασίας. Το πρόγραμμα των Αρχών εκπονήθηκε με αμεροληψία ώστε το βάρος να μοιραστεί από όλα τα κοινωνικά επίπεδα και για να προστατευθούν οι πιο ευάλωτες ομάδες. Η κατ εξαίρεση χρηματοδοτική βοήθεια από τη διεθνή κοινότητα θα στηρίξει τις προσπάθειες των Αρχών παρέχοντας επαρκείς οικονομικούς πόρους που θα δώσουν τον απαιτούμενο χρόνο για τη δημιουργία προϊστορίας στην εφαρμογή πολιτικής, η οποία θα αποκαταστήσει την εμπιστοσύνη της αγοράς, θα ευνοήσει την ανάπτυξη και θα μειώσει τις δημοσιονομικές ανισοζυγίες της Ελλάδας. Μετά την ενέργεια του Διοικητικού Συμβουλίου για την Ελλάδα, ο κύριος Τζών Λίπσκυ, Πρώτος Αντιπρόεδρος και Αναπληρωτής Πρόεδρος, δήλωσε: «Τους τελευταίους μήνες η Ελληνική οικονομία έχει διαταραχθεί από τα δυσμενή συναισθήματα της αγοράς. Αυτές οι πιέσεις αντανακλούν ανησυχίες για τη μη βιωσιμότητα των δημοσίων χρηματοοικονομικών και για την αδύναμη ανταγωνιστικότητα. Οι αρχικές απόπειρες για να αντιμετωπιστούν αυτά τα προβλήματα δεν κατάφεραν να αποκαταστήσουν την εμπιστοσύνη της αγοράς με επακόλουθη διάχυση στον τραπεζικό τομέα. «Οι Ελληνικές Αρχές έχουν εκπονήσει ένα τολμηρό πρόγραμμα με χάραξη προκαταβολικά ενισχυμένων πολιτικών για την αποκατάσταση της αξιοπιστίας και της εμπιστοσύνης της αγοράς. Το πρόγραμμα επικεντρώνεται: (i) στην αποκατάσταση της δημοσιονομικής βιωσιμότητας, (ii) στην ενίσχυση της εξωτερικής ανταγωνιστικότητας, και (iii) στη διασφάλιση της σταθερότητας στον χρηματοοικονομικό τομέα. Για να δοθεί χρόνος στην Ελληνική κυβέρνηση να εφαρμόσει αυτές τις μεταρρυθμίσεις και να δημιουργήσει αξιόπιστο ιστορικό, η διεθνής κοινότητα δημιούργησε ένα πρωτοφανές πακέτο χρημοτοοικονομικής υποστήριξης. Τα φιλόδοξα μέτρα για την εφαρμογή των οποίων έχουν δεσμευθεί οι Ελληνικές Αρχές μέσα στα πλαίσια του προγράμματος, που προορίζονται επίσης για την αντιμετώπιση του σημαντικού κινδύνου εξάπλωσης σε άλλες χώρες, δικαιολογούν ένα κατ εξαίρεση υψηλό επίπεδο πρόσβασης σε πόρους του Ταμείου. «Στην καρδιά της στρατηγικής για την προσαρμογή, βρίσκεται μια δημοσιονομική ενσωμάτωση που στοχεύει στη μείωση του ελλείμματος σε επίπεδα πολύ χαμηλότερα από το 3 τοις εκατό του ΑΕΠ μέχρι το 2014, καθώς και στην αποκατάσταση της χρεωστικής βιωσιμότητας. Οι Αρχές έχουν εκπονήσει ένα μεγάλο πακέτο δημοσιονομικών μέτρων της τάξεως του 11 τοις εκατό του ΑΕΠ για την επίτευξη αυτού του στόχου. Τα μέτρα έχουν ιδιαίτερα ενισχυθεί προκαταβολικά και έχουν εντοπισθεί πλήρως. Το πακέτο καταλλήλως περιλαμβάνει τη δίκαιη κατανομή του βάρους της προσαρμογής σε όλο το κοινωνικό φάσμα προστατεύοντας του πιο ευάλωτους και θέτωντας μεγαλύτερο φορολογικό βάρος στους σχετικά εύπορους. Περιλαμβάνει επίσης μέτρα για την εκλογίκευση του δημόσιου τομέα.
3 «Αν και η βαρχυπρόθεσμη απόδοση θα συσταλεί με την προσαρμογή της οικονομίας, οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις θα βοηθήσουν στην αποκατάσταση της ανταγωνιστικότητας και μαζί με τη βελτιωμένη εμπιστοσύνη της αγοράς, η οικονομία θα μπεί στο δρόμο της ανάκαμψης. Η αυστηρή εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων θα είναι ιδιαίτερα σημαντική για την αύξηση της ευελιξίας στην αγοράς εργασίας, τη βελτίωση του εσωτερικού ανταγωνισμού και τη βελτιστοποίηση της δημόσιας διοίκησης. «Η πρόσφατη απόφαση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας να παράσχει στην Ελλάδα δικαίωμα ομολόγων για πράξεις επαναγοράς χρεωστικών οργάνων της αγοράς που εκδίδονται ή είναι εγγυημένα απο την Ελληνική Κυβέρνηση θα πρέπει να βοηθήσει στη βελτίωση της τραπεζικής ρευστότητας. «Το πρόγραμμα των Ελληνικών Αρχών είναι μια κατάλληλα φιλόδοξη απάντηση στις τρέχουσες συνθήκες και στους τρέχοντες περιορισμούς, αλλά παραμένουν ακόμη αρκετοί αρνητικοί κίνδυνοι. Οι δυσκολία που αναμένεται, βρίσκεται στην αυστηρή εφαρμογή του προγράμματος με τη διασφάλιση της απαραίτητης δημόσιας συναίνεσης για τις μεταρρυθμίσεις. «Οι λανθασμένες αναφορές των δεδομένων δημοσιονομικού και δημόσιου χρέους της Ελλάδας για το 2008, που οδήγησαν στην παραβίαση των υποχρεώσεων σύμφωνα με το Άρθρο VIII, Τμήμα 5 των Συμφωνητικών Άρθρων του Ταμείου είναι λυπηρό. Οι Αρχές έχουν ήδη αναλάβει την εφαρμογή διορθωτικών μέτρων σε συνεργασία με το Ταμείο, με τους εταίρους από την ΕΕ και με τη Γιούροστατ (Eurostat). Δεν χρειάζονται περαιτέρω ενέργειες του Ταμείου σύμφωνα με τις διαδικασίες του σχετικά με την παράβαση των υποχρεώσεων. Καθώς προχωράμε μπροστά, θα απαιτηθεί αυστηρή τήρηση των απαιτήσεων υποβολής αναφορών στο Ταμείο.» Πρόσφατες Οικονομικές Εξελίξεις ΠΡΟΣΘΗΚΗ Η Ελλάδα μπήκε στη διεθνή ύφεση με βαθιά ριζωμένες τρωτότητες. Βρέθηκε ανάμεσα σε επιβραδυνόμενους ρυθμούς ανάπτυξης και σε μειωμένη παγκόσμια διάθεση για την ανάληψη οικονομικού ρίσκου, και έτσι η μεγάλη εξάρτηση της χώρας σε δάνεια του εξωτερικού αύξησε τις ανησυχίες σχετικά με τις παρατεταμένες δημοσιονομικές και εξωτερικές ανισοζυγίες της. Η σημαντική αναθεώρηση των δημοσιονομικών δεδομένων των ελλειμμάτων για το 2008 και το 2009 που ανακοινώθηκε από τη νεοεκλεγμένη κυβέρνηση κλόνισε τις αγορές γιατί ήταν διπλάσια από αυτά που είχαν προβλεφθεί και έφεραν στην επιφάνεια εσφαλμένες αναφορές επίσημων στατιστικών. Το δημόσιο χρέος αυξήθηκε αναλογικά από κάτω του 100 τοις εκατό του ΑΕΠ σε 115 τοις εκατό του ΑΕΠ κατά το τέλος του 2009. Επιπρόσθετα, παρά την ύφεση του 2009, το έλλειμμα τρέχοντων λογαριασμών βρίσκονταν στο 11 τοις εκατό του ΑΕΠ που ήταν ένδειξη σημαντικών προβλημάτων εσωτερικού πληθωρισμού ζήτησης και εξωτερικής ανταγωνιστικότητας.
4 Οι αρχικές απόπειρες από τη νέα κυβέρνηση να αντιμετωπίσει αυτές τι τρωτότητες τον Ιανούαριο του 2010 δεν ήταν πειστικές. Η Ελλάδα ήδη βρίσκονταν στην Διαδικασία Υπερβολικού Ελλείμματος του Σύμφωνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης της Ευρωπαϊκής Ένωσης και οι Αρχές συμφώνησαν να μειώσουν το δημοσιονομικό έλλειμμα κάτω από το 3 τοις εκατό του ΑΕΠ μέχρι το 2012. Όμως, οι στόχοι του προϋπολογισμού του 2010 δεν διέθεταν σχετικά μέτρα και έτσι οι υποκείμενες μακροοικονομικές υποθέσεις του προγράμματος διόρθωσης του ελλείμματος φάνηκαν πολύ αισιόδοξες, πράγμα που έκανε τις αγορές πιο νευρικές. Μετά από εκτεταμένες διαβουλεύσεις με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ανακοινώθηκαν πρόσθετα δημοσιονομικά μέτρα από τις Ελληνικές Αρχές το Φεβρουάριο και το Μάρτιο του 2010, αλλά και αυτά απέτυχαν να αναστηλώσουν την εμπιστοσύνη της αγοράς. Τελικά, οι αγορές αναστατώθηκαν ακόμη περισσότερο από τις ασαφείς χρηματοδοτικές διασφαλίσεις των χωρών της Ευρωζώνης. Σαν αποτέλεσμα οι αγορές απογοητεύθηκαν περισσότερο και αυξήθηκαν οι ανησυχίες δημοσιονομικής βιωσιμότητας επιδεινώνοντας την κρίση εμπιστοσύνης. Η πρόσβαση σε χρηματοδότηση από το εξωτερικό στέρεψε και οι αποκλίσεις ανοίγματος (spread) στα κρατικά ομόλογα αυξήθηκαν δραματικά, απειλώντας την οικονομία με πολλαπλούς εξελισσόμενους κινδύνους. Περίληψη του Προγράμματος Το πρόγραμμα των Αρχών επικεντρώνεται σε τρείς κύριες δυσκολίες: 1) Αποκατάσταση της εμπιστοσύνης και της δημοσιονομικής βιωσιμότητας: Το πρόγραμμα διαπλέπει μια προκαταβολικά ενισχυμένη και ισχυρή δημοσιονομική προσπάθεια με πλήρως καθορισμένα μέτρα μέχρι το τέλος του 2013 που έχει σκοπό να ενισχύσει την επιστοσύνη, να ανακτήσει πρόσβαση στις αγορές και να θέσει την αναλογία χρέους προς το ΑΕΠ σε φθίνουσα πορεία μέχρι το 2013. 2) Αποκατάσταση της ανταγωνιστικότητας: Το πρόγραμμα περιλαμβάνει συμβολικές περικοπές σε μισθούς και παροχές, καθώς και διαρθρωτικές αλλαγές για τη μείωση του κόστους και για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των τιμών, που θα βοηθήσουν την Ελλάδα στη μετάβαση σε ένα πρότυπο που είναι προσανατολισμένο στην ανάπτυξη των επενδύσεων και των εξαγωγών. Διαβλέπει επίσης βελτιωμένη διαφάνεια και μείωση του κρατικού ρόλου στην οικονομία. 3) Διασφάλιση της σταθερότητας του χρηματοοικονομικού τομέα: Καθώς το τραπεζικό σύστημα διέρχεται μια περίοδο αποπληθωρισμού, που αναμένεται ότι θα έχει επίπτωση στην αποδοτικότητα και στους τραπεζικούς ισολογισμούς, το δίχτυ ασφαλείας για την αντιμετώπιση των πιέσεων φερεγγυότητας θα επεκταθεί με τη σύσταση ενός Ταμείου Χρηματοοικονομικής Σταθερότητας (ΤΧΣ). Για να αντισταθμισθούν οι πιέσεις ρευστότητας που απορρέουν από την κρατική υποβάθμιση, θα επεκταθούν οι ήδη υπάρχουσες στηρικτικές ευκολίες της κρατικής τραπεζικής ρευστότητας.
5 Προσδοκίες Ανάπτυξης και Πληθωρισμού Η πραγματική αύξηση του ΑΕΠ αναμένεται να συσταλεί δραστικά κατά το 2010-2011, και ακόλουθα θα ανακάμψουν με την κορύφωση της ανεργίας κοντά στο 15 τοις εκατό του ΑΕΠ κατά το 2012. Η προκαταβολικά ενισχυμένη δημοσιονομική προσαρμογή το 2010-2011 θα καταστείλει την εσωτερική ζήτηση βραχυπρόθεσμα, αλλά από το 2010 και μετά η βελτιωμένη εμπιστοσύνη της αγοράς, η επιστροφή στις πιστωτικές αγορές και οι εκτενείς διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, αναμένεται ότι θα οδηγήσουν στην ανάκαμψη της ανάπτυξης. Ο πληθωρισμός αναμένεται να διατηρηθεί κάτω από τον μέσο όρο του ευρώ. Η απαραίτητη προσαρμογή των τιμών αναμένεται να προέλθει από τη μείωση της εσωτερικής ζήτησης, μέσα από τη δημοσιονομική προσαρμογή και από τις προσπάθειες συγκράτησης των δημόσιων μισθών και συντάξεων και άλλων μορφών κόστους στην οικονομία. Λόγω των δεικνυόμενων επιπτώσεών τους, αναμένεται επίσης ότι θα συγκρατηθούν οι μισθοί του ιδιωτικού τομέα. Αυτό θα βοηθήσει στην αποκατάσταση της ανταγωνιστικότητας των τιμών. Πρόσθετες Πληροφορίες Ιστορικού Η Ελλάδα που έγινε μέλος του ΔΝΤ στις 27 Δεκεμβρίου 1945, προς το παρόν έχει ποσόστοση στο ΔΝΤ που ανέρχεται σε Δικαίωμα Ειδικής Ανάληψης 823 εκατομμυρίων μονάδων. Για περισσότερες πληροφορίες για το ΔΝΤ και την Ελλάδα, επισκεφτείτε την ιστοσελίδα http://www.imf.org/external/country/grc/index.htm
6 Ελλάδα: Επιλεγμένοι Οικονομικοί είκτες 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Προβολές (Ποσοστιαίες αλλαγές, εκτός αν δεικνύεται διαφορετικά) Εσωτερική Οικονομία Πραγματικό ΑΕΠ -2.0-4.0-2.6 1.1 2.1 2.1 2.7 Άνοιγμα απόδοσης (ποσοστό δυνητικής απόδοσης) 4.0-1.1-4.6-4.7-4.0-3.7-3.1 Συνολική εσωτερική ζήτηση -2.4-7.1-5.2 0.1 1.7 1.8 2.1 Ιδιωτική κατανάλωση -1.8-4.0-3.7 0.8 2.8 2.5 2.5 ημόσια κατανάλωση 9.6-10.6-5.1-3.6-6.6-3.2-0.1 Σχηματισμός μικτών πάγιων κεφαλαίων -13.9-11.4-11.8 0.8 4.8 3.5 2.3 Αλλαγές σε μετοχές (συνεισφορά) 0.0-1.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 Ξένο ισοζύγιο (συνεισφορά) 0.7 3.8 3.6 1.0 0.4 0.5 0.3 Εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών -18.1 4.5 5.4 5.9 6.0 5.9 6.0 Εισαγωγές αγαθών και υπηρεσιών -14.1-9.7-6.1 1.6 3.8 4.6 3.7 Ανεργία (ποσοστό) 9.4 11.8 14.6 14.8 14.3 14.1 13.4 Ενρμονισμένος είκτης Τιμών Καταναλωτή (HICP), μέσος όρος Περιόδου 1.3 1.9-0.4 1.2 0.7 0.9 1.0 Αποπληθωριστής ΑΕΠ 1.4 1.2-0.5 1.0 0.7 1.0 1.1 (Ποσοστό ΑΕΠ) Ισοζύγιο πληρωμών Τρέχοντες λογαριασμοί -11.2-8.4-7.1-5.6-4.0-2.8-1.9 Εμπορικό ισοζύγιο -7.7-3.5-0.2 0.6 1.3 1.9 2.4 Συνολικές μεταφορές 0.5 0.4 0.5 0.5 0.4 0.4 0.3 Καθαρές αποδοχές εισοδήματος -4.1-5.2-7.5-6.7-5.7-5.1-4.7 Καθαρή θέση διεθνών επενδύσεων -86-95 -104-106 -106-105 -102 ημόσια οικονομικά (γενική κυβέρνηση) Συνολικά έσοδα 1/ 36.9 40.0 39.0 38.5 38.2 37.2 36.3 Συνολικές δαπάνες 1/ 50.4 50.5 53.2 53.9 54.0 52.3 50.6 Μέτρα (συσωρευτικά.) 2/ 2.5 6.7 9.0 11.0 12.6 12.2 Συνολικό ισοζύγιο -13.6-8.1-7.6-6.5-4.8-2.6-2.0 Κύριο ισοζύγιο -8.6-2.4-0.9 1.0 3.1 5.9 6.0 Μικτό χρέος 115 133 145 149 149 146 140 Επιτόκια και πίστωση Μακροπρόθεσμα επιτόκια δανεισμού 3/ 5.7 5.6............... Ανάπτυξη ιδιωτικής πίστωσης 4/ 4.2.................. Ισοτιμίες Ονομαστική αποτελεσματική ισοτιμία 3/ 0.7 0.6............... Πραγματική αποτελεσματική ισοτιμία (βασισμένη στο ΚΤ) 3/ 1.8 1.6............... Υπόμνημα: Ονομαστικό ΑΕΠ (δισεκατομμύρια ευρώ) 237 231 224 228 235 242 251 Ονομαστικό ΑΕΠ (ποσοστιαία αλλαγή) -0.7-2.8-3.1 2.1 2.8 3.1 3.8 Πηγές: Εθνική Στατιστική Υπηρεσία, Υπουργείο Οικονομίας και Οικονομικών, Τράπεζα της Ελλάδος και εκτιμήσεις προσωπικού ΝΤ.
1/ Εξαιρούνται μή εντοπισμένα μέτρα 2/ Πλήρως εντοπισμένα μέτρα μέχρι το 2013 3/ Από τον Ιανουάριο του 2010. 4/ Αύξηση εσωτερικής πίστωσης νοικοκυριών και επιχειρήσεων. 7