ΠΕΙΡΑΙΑΣ ΠΕΡΙΟ ΙΚΟ ΤΟΥ ΕΜΠΟΡΙΚΟΥ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟΥ ΠΕΙΡΑΙΑΣ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟΥ ΠΕΙΡΑΙΩΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΜΑΪΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ ΤΕΥΧΟΣ 533 3 ΤΟ ΑΡΘΡΟ ΤΟΥ ΠΡΟΕ ΡΟΥ Με γνώµονα το δηµόσιο συµφέρον 5 ΤΟ ΝΕΟ ΤΟΠΙΟ ΣΤΟ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΟ 11 «ΠΑΓΩΝΕΙ» Η ΑΓΟΡΑ 12 Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΗΜΟΣΙΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ ΣΕ ΚΥΒΕΡΝΗΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΗΜΟΣΙΕΣ ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ 14 ΝΕΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΚΙΝ ΥΝΩΝ ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥΣ 16 ΟΙ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΜΝΗΜΟΝΙΟΥ 18 ΚΛΕΙ Ι ΣΤΗΝ ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΗΣ ΜΙΚΡΟΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑ- ΤΙΚΟΤΗΤΑΣ 20 MΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΒΓΟΥΜΕ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΡΙΣΗ; 24 Η ΙΟΛΙΣΘΗΣΗ ΒΟΗΘΑ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΕΞΑΓΩΓΕΣ 28 ΕΥΡΩΠΗ: ΣΕ ΡΥΘΜΟΥΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΑΠΟ ΤΟ 2011 29 ΒΡΑΒΕΥΣΗ ΑΠΟ ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗΣ ΗΘΙΚΗΣ 32 ΙΕΘΝΗΣ ΣΤΗΡΙΞΗ ΣΤΟΥΣ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥΣ ΣΤΟΧΟΥΣ 34 2 ο ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΦΙΣΤΙΚΙΟΥ ΑΙΓΙΝΑΣ 36 ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ 37 ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΑΚΑ ΝΕΑ 53 ΤΜΗΜΑ ΕΜΠΟΡΙΟΥ 22 ΕΥΝΟΕΙ Η ΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩ ΑΛΛΑ ΧΡΕΙΑΖΟΝΤΑΙ ΚΑΙ ΜΕΤΡΑ 8 Η ΕΠΙΚΙΝ ΥΝΗ «ΙΟΛΙΣΘΗΣΗ» ΤΗΣ ΕΥΡΩΖΩΝΗΣ ΚΑΙ ΟΙ ΤΡΑΠΕΖΕΣ διαβάστε ακόµη 26 ΜΝΗΜΟΝΙΟ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΓΩΓΟ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ ΤΟΥΡΚΙΑΣ-ΕΛΛΑ ΑΣ- ΙΤΑΛΙΑΣ 30 ΑΥΞΗΣΗ ΤΗΣ ΦΤΩΧΕΙΑΣ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΕΥΡΩΒΑΡΟΜΕΤΡΟ Ι ΙΟΚΤΗΤΗΣ ΕΚ ΟΣΗΣ: Εµπορικό και Βιοµηχανικό Επιµελητήριο Πειραιώς, Μέγαρο ΕΒΕΠ, Λουδοβίκου 1, 185 31 Πειραιάς - Τηλ.: 210.41.77.241-3, E-mail: evep@pcci.gr EΚ ΟΤΗΣ: Γεώργιος Κασιµάτης, Πρόεδρος ΕΒΕΠ, ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ - ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΕΚ ΟΣΗΣ: ηµήτρης Κακαβελάκης. ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ: Νικόλαος Μπινιάρης - Αντώνιος Γκορτζής - ηµήτριος Μαθιός. ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΥΛΗΣ: Παναγιώτα Κούβαρη. ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΙΑΦΗΜΙΣΗΣ & ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ: Αντώνιος Γκορτζής. ΕΚ ΟΤΙΚΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ: Εκδόσεις ΕΠΤΑΛΟΦΟΣ Α.Β.Ε.Ε.- Τηλ. 210 9217513, www.eptalofos.gr, e-mail: info@eptalofos.gr ΤΟ ΠΕΡΙΟ ΙΚΟ ΙΑΝΕΜΕΤΑΙ ISSN 1105-6487 ΩΡΕΑΝ - Τα δηµοσιεύµατα στο περιοδικό «ΠΕΙΡΑΙΑΣ», άρθρα ή µελέτες, εκφράζουν τις απόψεις των υπογραφόντων - Το περιοδικό «ΠΕΙΡΑΙΑΣ» είναι διµηνιαίο και περιλαµβάνει ειδήσεις µέχρι και τη στιγµή της στοιχειοθέτησής του, το πρώτο δεκαπενθήµερο του επόµενου διµήνου. ΚΩ ΙΚΟΣ: 1120
ΕΒΕΠ ΤΑ ΙΟΙΚΗΤΙΚΑ ΟΡΓΑΝΑ ΤΟΥ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟΥ ΕΒΕΠ ΟΙ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Πρόεδρος: Γεώργιος Κασιµάτης Αʹ Αντιπρόεδρος: Ελένη Κορωνάκη Βʹ Αντιπρόεδρος: Νικόλαος Μπινιάρης Γεν. Γραµµατέας: Βασίλειος Κορκίδης Οικ. Επόπτης: ηµήτριος Μαθιός ΙΟΙΚΗΤΙΚO ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Πρόεδρος: αρακλής Παναγιώτης Αναπλ. Πρόεδρος: Μουστάκας Μελέτιος 1. Ανδρεάδης Σταµάτιος 2. Αρµενάκης ηµήτριος 3. Βασιλόπουλος Ιωάννης 4. αρακλής Παναγιώτης 5. Ελµάογλου Παντελής 6. Ζαφειρόπουλος Χαράλαµπος 7. Θεοδοσιάδης Χρύσανθος 8. Κασιµάτης Γεώργιος 9. Κασιµάτης Χρήστος 10. Κορκίδης Βασίλειος 11. Κυριαζάνος Αντώνιος 12. Μανεσιώτης Νικόλαος 13. Μαρκοµιχάλης ηµήτριος 14. Μαυρουδής Παναγιώτης 15. Μουστάκας Μελέτιος 16. Μπινιάρης Νικόλαος 17. Mπίχτας Κωνσταντίνος 18. Μπουζόπουλος Ανδροκλής 19. Μπούκη Ιωάννα 20. Ξάνθης Σπυρίδων 21. Παπαδόγκωνας Γεώργιος 22. Πιττάκη Μαρία 23. Σωτηρίου Γεώργιος 24. Τσαχειλίδης Ιωάννης 25. Φρονίµου Αναστασία 26. Χατζηιωάννου Μιχαήλ 27. Χολέβας Γεώργιος ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Πρόεδρος: Λακιώτης Νικόλαος Αναπλ. Πρόεδρος: Καµπόλης Κωνσταντίνος 1. Αλεξανδρής Παναγιώτης - Νικηφόρος 2. Αντωνιάδης Γρηγόριος 3. Αργυράκης Βασίλειος 4. Βαλσαµίδης Χρήστος 5. Βελλής Νικόλαος 6. Γιαννίδης Αρµόδιος 7. Γιαννίδης Κωνσταντίνος 8. Θεοδωρόπουλος Παναγιώτης 9. Θωµοπούλου Αντωνία 10. Καλπίνης Αθανάσιος 11. Καµπόλης Κωνσταντίνος 12. Κοκκινιώτης Παναγιώτης 13. Κοντοβερός Χρήστος 14. Κορωνάκη Ελένη 15. Λακιώτης Νικόλαος 16. Μαθιός ηµήτριος 17. Νικολογιάννης Σταµάτιος 18. Παπακωνσταντίνου Κωνσταντίνος 19. Χαριτωνίδης Στέφανος ΤΜΗΜΑ ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΩΝ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ - ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ Πρόεδρος: Βερνίκος Νικόλαος Αναπλ. Πρόεδρος: Τοµάζος Βύρων - Παναγιώτης 1. Βερνίκος Νικόλαος 2. Μακρή Βασιλική 3. Μαυρίκος Νικόλαος 4. Παγκάκης Ευάγγελος 5. Σαµψωνάκης Σταύρος 6. Τοµάζος Βύρων - Παναγιώτης 7. Ψυχάλης Νικήτας ΤΜΗΜΑ ΕΚΤΕΛΩΝΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ Πρόεδρος: Λιναρδάτος Αντώνιος Αναπλ. Πρόεδρος: Κουρκούλης Χαράλαµπος 1. Κουρκούλης Χαράλαµπος 2. Λιναρδάτος Αντώνιος 3. Μαδώνης Ευθύµιος 4. Μουρτάκος Νικόλαος 5. Σταρένιος Παύλος - Ηλίας ΕΞΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Πρόεδρος: ρακόπουλος Πέτρος Αναπλ. Πρόεδρος: Λεµονάκης ηµήτριος 1. ρακόπουλος Πέτρος 2. Λεµονάκης ηµήτριος 3. Πολυχρονόπουλος Ιωάννης ΑΡΙΣΤΙΝ ΗΝ ΜΕΛΗ Τακτικά: 1. Γκορτζής Αντώνιος 2. Ζωγράφος Γεώργιος 3. Καψάλης ηµήτριος 4. Μπάµης Φίλιππος Aναπληρωµατικά: 1. Αδελίνης Παύλος 2. Βάθης Ηλίας 3. Θωµόπουλος Χρήστος 4. Ιωακειµίδης Γεώργιος ΜΕΛΗ ΕΚ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ 1. Πρόεδρος Βιοτεχνικού Επιµελητηρίου Πειραιώς 2. Πρόεδρος Επαγγελµατικού Επιµελητηρίου Πειραιώς 3. Πρόεδρος Ναυτικού Επιµελητηρίου Ελλάδος 4. Πρόεδρος Εµπορικού Συλλόγου Πειραιώς 5. Πρόεδρος Συνδέσµου Βιοµηχάνων Αττικής και Πειραιώς 6. Πρόεδρος Συνδέσµου Εµπορικών Αντιπροσώπων Πειραιώς 7. ιευθυντής Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος (Υποκατάστηµα Πειραιώς) 8. ιευθυντής Alpha Bank (Υποκατάστηµα Πειραιώς) ΕΠΙΤΙΜΑ ΜΕΛΗ ΤΟΥ ΕΒΕΠ 1. Κωνστ. Στεφανόπουλος τ. Πρόεδρος της ηµοκρατίας (Επίτιµος Πρόεδρος) 2. Εµµανουήλ Νειάδας (Επίτιµος Πρόεδρος) 3. ηµήτριος Βλάχος (Επίτιµος Αντιπρόεδρος) 4. Ευάγγελος Χατζηϊωάννου (Επίτιµος Γεν. Γραµµατέας) 5. Θεόδωρος Μπερτζελέτος (Επίτιµος Οικον. Επόπτης) 6. Γεώργιος Σαρόγλου (Επίτιµο Μέλος) Τηλ. Κέντρο: 210.41.77.241-5, Fax: 210.41.78.680 Website: www.pcci.gr E-mail: evep@pcci.gr ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΠΡΟΕ ΡΟΥ ΧΑΤΖΗΓΙΑΝΝΑΚΙ ΟΥ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ, ΕΠΙΤΡΟΠΟΥΛΟΥ ΜΑΙΡΗ Τηλ.: 210.41.79.480 (εσωτ. 210) Fax: 210.42.74.084 ΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΠΡΟΪΣΤΑΜΕΝΗ ΚΟΥΒΑΡΗ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ ΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΜΠΟΡΙΟΥ - ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ ΠΡΟΪΣΤΑΜΕΝΗ: ΚΟΥΒΑΡΗ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ 210.41.77.585 (εσωτ. 208) Τ Μ Η Μ Α Τ Α : ΕΜΠΟΡΙΟΥ ΠΡΟΪΣΤΑΜΕΝΗ: ΑΝ ΡΙΑΝΑ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΑ 210.42.23.364 (εσωτ. 213) ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ ΠΡΟΪΣΤΑΜΕΝΟΣ: ΜΙΧΑΛΑΚΑΚΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ (εσωτ. 239) ΜΕΛΕΤΩΝ, ΗΜΟΣΙΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ, ΤΥΠΟΥ ΠΡΟΪΣΤΑΜΕΝΟΣ: ΡΟΥΜΠΟΥΚΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ 210.41.70.529 (εσωτ. 228) ΜΗΤΡΩΟΥ ΠΡΟΪΣΤΑΜΕΝΟΣ: ΑΛΕΥΡΟΜΑΓΕΙΡΑΣ ΗΛΙΑΣ 210.41.34.793 (εσωτ. 233) ΜΗΧΑΝΟΓΡΑΦΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΠΡΟΪΣΤΑΜΕΝΟΣ: ΘΕΟ ΩΡΟΥΛΕΑΣ ΗΜΗΤΡΗΣ 210.41.38.109 (εσωτ. 235) ΙΕΥΘΥΝΣΗ ΙΟΙΚΗΤΙΚΟΥ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ ΠΡΟΪΣΤΑΜΕΝΗ: ΣΑΒΒΑ ΜΑΝΤΩ 210.41.29.326 (εσωτ. 207) Τ Μ Η Μ Α Τ Α : ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΠΡΟΪΣΤΑΜΕΝΗ: ΞΕΝΑΚΗ ΕΛΕΝΗ 210.41.34.793 (εσωτ. 223) ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΠΡΟΪΣΤΑΜΕΝΟΣ: ΓΙΑΝΝΑΚΗΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ 210.42.23.365 (εσωτ. 217) ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟΥ, ΙΕΚΠΕΡΑΙΩΣΗΣ ΚΑΙ ΑΡΧΕΙΟΥ ΠΡΟΪΣΤΑΜΕΝΗ: ΖΑΜΑΝΟΥ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ 210.41.34.793 (εσωτ. 222)
π ΤΟ Ε. Β. Ε. Π. ΑΡΘΡΟ ΤΟΥ ΠΡΟΕ ΡΟΥ ΜE ΓΝΩΜΟΝΑ ΤΟ ΗΜΟΣΙΟ ΣΥΜΦΕΡΟΝ * Hεπιµελητηριακή κοινότητα παρακολουθεί µε µεγάλη απογοήτευση και ιδιαίτερη ανησυχία τις εξελίξεις στο οικονοµικό, πολιτικό και ευρύτερο κοινωνικό τοπίο. υστυχώς οι επιλογές που γίνονται από την ελληνική πολιτεία αποδεικνύουν αυτό που κατ επανάληψη έχουµε τονίσει στις δηµόσιες παρεµβάσεις µας, ότι δηλαδή όλοι λειτουργούν υπό ένα καθεστώς πανικού, το οποίο οδήγησε σε αποφάσεις που συνεπάγονται την επιβολή µιας ιδιότυπης επιτροπείας στην χώρα µας. Σειρά µεγάλων ζητηµάτων, η ρύθµιση των οποίων είναι αλήθεια ότι εκκρεµούσε για πολλά χρόνια, τίθενται επιτέλους προς συζήτηση, αλλά τελικά οι αποφάσεις που λαµβάνονται αγνοούν παντελώς την όποια ανταλλαγή απόψεων και σηµατοδοτούν λύσεις που δηµιουργούν πολύ περισσότερα προβλήµατα από όσα φαίνεται, τουλάχιστον επιφανειακά, ότι λύνουν. Τα δηµοσιονοµικά ζητήµατα, τα φορολογικά θέµατα, τα θέµατα της κοινωνικής ασφάλισης, τα θέµατα της επιχειρηµατικότητας, αποτελούν µια ιδιαίτερα απαιτητική ατζέντα που η ελληνική Πολιτεία αποφάσισε να θέσει προς συζήτηση και περαιτέρω ενέργειες. Και σε όλα αυτά τα θέµατα, πλην πολύ συγκεκριµένων και µεµονωµένων εξαιρέσεων, οι θεσµικοί εκπρόσωποι της επιχειρηµατικής κοινότητας, τα Επιµελητήρια, δεν καλούνται καν να εκφέρουν την άποψή τους, πολλώ δε µάλλον να συµ- µετέχουν στα διάφορα συλλογικά όργανα (επιτροπές κλπ.), που συγκροτούνται από τα αρµόδια Υπουργεία για την επεξεργασία των όποιων αποφάσεων και ρυθµίσεων. Υπάρχει πληθώρα χαρακτηριστικών παραδειγµάτων, όπως η απαξίωση µε κυβερνητική πρωτοβουλία της όλης προσπάθειας των οµάδων εργασίας για τη «φορολογική µεταρρύθµιση», η µη πρόσκληση συµµετοχής τής επιµελητηριακής κοινότητας στα συλλογικά όργανα για τα θέµατα κοινωνικής ασφάλισης, η µη πρόσκληση συµµετοχής τής επιµελητηριακής κοινότητας στα συλλογικά όργανα για τα θέµατα ΜΑΪΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2010 ΠΕΙΡΑΙΑΣ 3
δια βίου µάθησης (και µάλιστα λίαν προσφάτως η εκπροσώπηση της επι- µελητηριακής κοινότητας στα θέµατα αξιολόγησης της ανώτατης εκπαίδευσης αντικαταστάθηκε θεσµικά µε νο- µοθετική ρύθµιση από εκπροσώπους των κοινωνικών εταίρων), η µη πρόσκληση της επιµελητηριακής κοινότητας στις εργασίες του ελληνοτουρκικού επιχειρηµατικού φόρουµ κατά την πρόσφατη επίσκεψη του Τούρκου Πρωθ υ- πουργού στη χώρα µας και πολλές άλλες περιπτώσεις. Αντίθετα προτιµώνται αποκλειστικά οι εκπρόσωποι των κοινωνικών εταίρων, των οποίων η αποστολή συνίσταται στη συνδικαλιστική εκπροσώπηση των διαφόρων κοινωνικών οµάδων. Η επιµελητηριακή κοινότητα αναρωτιέται µε ποιά λογική αποκλείονται από όλες αυτές τις διεργασίες διαβούλευσης και επεξεργασίας οι θεσµοθετηµένοι σύµβουλοι της Πολιτείας επί θεµάτων επιχειρηµατικότητας και αγοράς γενικότερα; Αγνοούν άραγε οι αρµόδιοι κυβερνητικοί παράγοντες ότι οι διοικήσεις των Επιµελητηρίων δεν υστερούν ούτε ως προς την αντιπροσωπευτικότητα εκπροσώπησης ούτε ως προς την τεχνογνωσία και την εµπειρία για τα υπό συζήτηση θέµατα από τους εκπροσώπους των κοινωνικών εταίρων; Άλλωστε τα µέλη των επιµελητηριακών διοικητικών οργάνων είναι αιρετά, και εκφράζουν άµεσα τους επιχειρηµατίες-εκλογείς τους και παράλληλα είναι ενεργοί επαγγελµατίες, µην αναστέλλοντας καθ οιονδήποτε τρόπο την επαγγελµατική δραστηριότητά τους, γνωρίζοντας έτσι άµεσα την οικονοµική και κοινωνική πραγµατικότητα του επιχειρείν και της αγοράς. Εάν η βούληση της Πολιτείας είναι να απαξιώσει τον επιµελητηριακό θεσµό (µια ολοένα και περισσότερο δηµιουργουµένη αίσθηση που εδράζεται τόσο στην ανωτέρω συµπεριφορά όσο και σε δηλώσεις αρµοδίων κυβερνητικών στελεχών σχετικά µε τις σχεδιαζόµενες νέες ρυθµίσεις για την επιµελητηριακή νοµοθεσία), θα ήταν ορθό να αποσαφηνίσει αυτές τις προθέσεις της άπαξ δια παντός, έστω κι αν αυτό οδηγήσει την Ελλάδα στην πρωτοτυπία, τουλάχιστον σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, να έχει µια υποβαθµισµένη, ανενεργή και αναποτελεσµατική επιµελητηριακή κοινότητα, που φυσικά δεν θα µπορεί να είναι θεσµικός σύµβουλος της Πολιτείας. Είναι πράγµατι οδυνηρό, για όλη την ελληνική επιχειρηµατική κοινότητα, να βλέπει ότι η ελληνική Πολιτεία αφενός δε θέλει να αξιοποιήσει την εµπειρία των θεσµικών εκπροσώπων της επιχειρηµατικότητας και αφετέρου να καταρρακώνει το κύρος του επιµελητηριακού θεσµού, ο οποίος τί- µησε και τιµά το θεσµικό ρόλο του, µε τη στάση και τις ενέργειές του για περισσότερο από ένα αιώνα, ως παραστάτης σε κάθε προσπάθεια του ελληνικού κράτους. Ευελπιστούµε ότι η πορεία αυτή θα ανατραπεί, καθώς µια τέτοια ανατροπή είναι προς το δηµόσιο συµφέρον. ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΚΑΣΙΜΑΤΗΣ ΠΡΟΕ ΡΟΣ Ε.Β.Ε.Π. * Επιστολή του κ. Κασιµάτη προς τον Πρωθυπουργό, Γ. Παπανδρέου, µε κοινοποίηση παράλληλα στους Υπουργούς Οικονοµίας, Ανταγωνιστικότητας & Ναυτιλίας, Λ. Κατσέλη, Οικονοµικών, Γ. Παπακωνσταντίνου, Παιδείας, ια βίου Μάθησης & Θρησκευµάτων, Α. ιαµαντοπούλου, Εργασίας & Κοινωνικών Ασφαλίσεων, Α. Λοβέρδο, και Περιβάλλοντος, Ενέργειας & Κλιµατικής Αλλαγής, Τίνα Μπιρµπίλη. 4 ΠΕΙΡΑΙΑΣ ΜΑΪΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2010
ΤΟ ΝEΟ ΤΟΠIΟ ΣΤΟ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚO Σαρωτικές ανατροπές στο συνταξιοδοτικό καθεστώς όλων των ασφαλισµένων επιφέρουν τα µέτρα που επέβαλε η τρόικα. Μεγάλοι χαµένοι των ανατροπών στα όρια ηλικίας και στις συντάξεις είναι οι «παλαιοί» ασφαλισµένοι, που µπήκαν στην αγορά εργασίας το κρίσιµο διάστηµα από το 1983 έως και το 1992. O ι πλέον επώδυνες αλλαγές αφορούν τις µητέρες ανηλίκων, οι οποίες τόσο στον δηµόσιο όσο και στον ιδιωτικό τοµέα βρίσκονται αντιµέτωπες µε την αύξηση των ορίων ηλικίας έως και 15 χρόνια. Οι αλλαγές θα προχωρήσουν µε διαδικασίες-εξπρές και είναι χαρακτηριστικό πως η αύξηση των ορίων ηλικίας ξεκινά το 2011 και θα ολοκληρωθεί µέχρι το 2013. Με το νέο νοµοσχέδιο επέρχονται σαρωτικές ανατροπές στα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης καθώς και στον τρόπο υπολογισµού των συντάξεων. Τα όρια ηλικίας αυξάνονται και για την «έξοδο» από την εργασία µε πλήρη σύνταξη απαιτείται είτε η κάλυψη 40 ετών ασφάλισης είτε η συµπλήρωση του 65ου έτους της ηλικίας. Όσον αφορά τις νέες συντάξεις τα εργατικά συνδικάτα επισηµαίνουν οτι λόγω της αλλαγής υπολογισµού τους, θα υπάρξει µείωση έως και 50%. ιευκρινίζεται ότι µε εξαίρεση το νέο ΛΑΦΚΑ (έκτακτη εισφορά συνταξιούχων), οι ρυθµίσεις αρχίζουν από την 1/1/2011 Το νέο ασφαλιστικό νοµοσχέδιο ψηφίστηκε στις αρχές Ιουλίου επί της αρχής και επί των άρθρων, µε ψήφους 159 υπέρ έναντι 137 κατά και δύο παρών, επί συνόλου 298 ψηφισάντων. Ονοµαστική ψηφοφορία είχαν ζητήσει Ν και ΚΚΕ. Η κοινοβουλευτική οµάδα του ΠΑΣΟΚ, όπως ανακοίνωσε ο γραµµατέας, Χρήστος Παπουτσής, θα καταθέσει πρόταση για τη σύσταση ειδικής επιτροπής της Βουλής που θα παρακολουθεί την πορεία του ασφαλιστι- ΜΑΪΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2010 ΠΕΙΡΑΙΑΣ 5
κού καλώντας τον πρόεδρο της Βουλής να την συµπεριλάβει στην τροποποίηση του κανονισµού τής Βουλής που θα γίνει τις επόµενες µέρες από την ολοµέλεια. Το Υπουργείο Εργασίας ακόµα και την τελευταία στιγµή προχώρησε σε τροπολογίες ορισµένων άρθρων του νοµοσχεδίου µε στόχο τόσο τη βελτίωσή του όσο και αποφυγή διαρροών. Έτσι σε τροπολογία που κατέθεσε ο Ανδρέας Λοβέρδος, αυξάνονται και για τις τρίτεκνες µητέρες τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης και φθάνουν τα 65 έτη. Στα 60 έτη παραµένουν µόνο τα βαρέα και ανθυγιεινά επαγγέλµατα από το 2017 και όσοι έχουν συµπληρώσει 40 χρόνια δουλειάς και το 60ό έτος της ηλικίας τους από το 2013. Το όριο ηλικίας των 60 ετών (ή µικρότερο αυτού) που προβλέπεται από τις γενικές καταστατικές διατάξεις ταµείων που εποπτεύονται από το υπουργείο Εργασίας από την 1/1/ 2011 αυξάνει κατά ένα έτος κάθε χρόνο µέχρι τη συµπλήρωση του 65ου έτους ηλικίας. Όπου από τις διατάξεις των ταµείων προβλέπεται χορήγηση µειωµένης σύνταξης στις γυναίκες σε όριο ηλικίας µικρότερου του 60ού από την 1/1/2011 το όριο αυτό αυξάνεται κατά ένα χρόνο για κάθε έτος µέχρι τη συµπλήρωση του 60ού. Το όριο ηλικίας που προβλέπεται για την συνταξιοδότηση µητέρων ανηλίκων τέκνων ασφαλισµένων στο ΙΚΑ-ΕΤΑΜ καθορίζεται από 1/1/2011 στο 57ο έτος της ηλικίας, από 1/1/ 2012 στο 60ό και από 1/1/2013 στο 65ο έτος. Όπου από τις διατάξεις του Ενιαίου Ταµείου Ασφάλισης Αυτοαπασχολουµένων (ΕΤΑΑ) προβλέπεται συνταξιοδότηση σε ηλικία 60 ετών µε 35 έτη ασφάλισης από το 2011 αυξάνει σε 36 και για κάθε επόµενο έτος σταδιακά κατά ένα χρόνο µέχρι την συµπλήρωση των 40 ετών ασφάλισης. Όπου επίσης στο ΕΤΑΑ προβλέπεται συνταξιοδότηση σε ηλικία 58 ετών µε 35 έτη ασφάλισης από το 2011 αυξάνει σε 36 και για κάθε επό- µενο έτος αυξάνει σταδιακά κατά ένα χρόνο µέχρι τη συµπλήρωσης 40 ετών ασφάλισης. Αυξάνονται για τις τρίτεκνες µητέρες τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης και φθάνουν τα 65 έτη, ενώ το όριο ηλικίας που προβλέπεται για την συνταξιοδότηση µητέρων ανηλίκων τέκνων ασφαλισµένων στο ΙΚΑ- ΕΤΑΜ καθορίζεται από 1/1/2011 στο 57ο έτος της ηλικίας, από 1/1/ 2012 στο 60ό και από 1/1/2013 στο 65ο έτος. 6 ΠΕΙΡΑΙΑΣ ΜΑΪΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2010
Σχετικά µε τους υπαλλήλους της Βουλής τα θέµατα του νέου ασφαλιστικού θα κανονιστούν από τον κανονισµό τής Βουλής. Το επίδοµα που αντικαθιστά τη 13η και 14η σύνταξη θα ανέρχεται στα 1000 ευρώ για συντάξεις κάτω των 900 ευρώ και παραµένει 800 ευρώ για τις υψηλότερες συντάξεις. Πάντως το ζήτηµα τις διαιτησίας που αποτελούσε και βασικό «αγκάθι» προκαλώντας εσωκοµµατικές διαφωνίες µε κορυφαία εκείνη του Απόστολού Κακλάµανη, ρυθµίζεται µε κοινή Υπουργική Απόφαση. Ο Γ. Παπανδρέου υπογράµµισε πως η πρώτη αυτή παρέµβαση εξασφαλίζει την βιωσιµότητα, «ακόµα και στις σηµερινές, δύσκολες συνθήκες». Αυτό σηµαίνει, πως «όταν η οικονοµία µας σταθεί στα πόδια της, θα µπορέσουµε να βελτιώσουµε τις συντάξεις και να προσφέρουµε καλύτερες υπηρεσίες στους εργαζόµενους, ασφαλισµένους, συνταξιούχους. Γιατί αυτός είναι ο στόχος µας. Γι αυτό και ρητά προβλέπουµε την αναπροσαρ- µογή τού επιδόµατος των 800 ευρώ. Εγγυώµαι προσωπικά πως αυτό θα γίνει όταν ξεπεράσουµε την κρίση» ανέφερε ο Πρωθυπουργός - ενώ σε άλλη αποστροφή τής οµιλίας του, υποσχέθηκε αντίστοιχα µια «σωστή αναδιανοµή», ως αντίβαρο στην ση- µερινή εξίσωση των ορίων ηλικίας προς τα κάτω. «Ζούµε το τέλος του πελατειακού κράτους. Αυτή η κυβέρνηση θα αποτελειώσει το πελατειακό κράτος, που κινδύνευσε να αποτελειώσει την ίδια τη χώρα. Αυτό έθεσε σε κίνδυνο το Ασφαλιστικό, που µας εµπόδισε να λάβουµε δύσκολες αποφάσεις τότε που έπρεπε, που ευνόησε οµάδες πίεσης σε βάρος του κοινωνικού συνόλου κάτι που γνωρίσαµε στην πιο ακραία εκδοχή του που οδήγησε στις πρακτικές των δοµηµένων οµολόγων, σε ένα όργιο πελατειακών διορισµών, όπως τα θλιβερά φαινόµενα τύπου «Αγρογής». Αυτές τις πρακτικές τις υιοθετείτε και σήµερα;» ρώτησε απευθυνόµενος προς την Νέα ηµοκρατία ο Πρωθυπουργός, κατηγορώντας την πως δεν επεφύλαξε στις τοποθετήσεις της, «ούτε µισή λέξη καταδίκης, ούτε µισή κουβέντα για όσους δεν είχαν τα µέσα, τα κονέ». «Η Νέα ηµοκρατία δεν µετανιώνει. Ο λαός γνωρίζει πως ήταν η Ν που διόγκωσε το έλλειµµα. Ας εφάρ- µοζαν λοιπόν επί 6,5 χρόνια αυτά που σήµερα προτείνουν, για να µην έχου - µε επιτηρήσεις και µνηµόνια. Και η επίκληση του πατριωτισµού που κάνετε, είναι ο τρόπος να κρύψετε τις ευθύνες σας. Εµείς κάνουµε το ελάχιστο χρέος µας απέναντι στο λαό και την πατρίδα. Καταβάλαµε υπερπροσπάθεια να πείσουµε τους εταίρους µας, να δηµιουργήσουµε τον µηχανισµό στήριξης. Τώρα επιχειρούµε το διακύβευµα να αλλάξουµε την Ελλάδα, ώστε να µην ξαναβρεθούµε σε µνη- µόνια, να µην ξανακινδυνέψουµε µε επιτήρηση» ανέφερε ο Γ. Παπανδρέου χειροκροτούµενος από την κοινοβουλευτική οµάδα του ΠΑΣΟΚ. Ευχαριστώντας δε, τους βουλευτές τής αντιπολίτευσης, για όσες παρατηρήσεις τους εµπεριείχαν συγκεκριµένες προτάσεις, ο κος Παπανδρέου κάλεσε τον υπουργό και υφυπουργό Εργασίας, να εξαντλήσουν κάθε περιθώριο ενσωµάτωσής τους σε προσεχή νοµοσχέδια. πε.β.ε.π. ΜΑΪΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2010 ΠΕΙΡΑΙΑΣ 7
Η ΕΠΙΚΙΝ ΥΝΗ «ΙΟΛΙΣΘΗΣΗ» ΤΗΣ ΕΥΡΩΖΩΝΗΣ ΚΑΙ ΟΙ ΤΡΑΠΕΖΕΣ Η κρίση χρέους στην Ευρώπη µπορεί να απειλήσει τη διεθνή οικονοµική ανάπτυξη Ο κορυφαίος οικονοµικός αναλυτής της Goldman Sachs, Τζιµ Ο Νιλ, ο οποίος είναι γνωστός υπέρµαχος της οµάδας «BRIC» των µεγαλύτερων αναδυόµενων οικονοµιών, ήταν σχεδόν βέβαιος ότι η δηµοσιονοµική κρίση της Ελλάδας δεν θα σταθεί αρκετή για να «εκτροχιάσει» την ανάκαµψη της παγκόσµιας οικονοµίας. 8 ΠΕΙΡΑΙΑΣ ΜΑΪΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2010 Ω στόσο, κάθε µέρα που περνά µε υποχώρηση των χρηµατιστηρίων, αύξηση των επιτοκίων διατραπεζικού δανεισµού και διολίσθηση του ευρώ έναντι του δολαρίου, τόσο περισσότερο η µικρή «εγχώρια» δυσκολία που εντοπίζεται στη Νότια Ευρώπη συνιστά οικονοµική απειλή µε παγκόσµιες συνέπειες. «Τα πράγµατα δείχνουν αναµφίβολα πιο επίφοβα», υποστηρίζει ο Τζιµ Ο Νιλ. «Το πρόβληµα δεν αφορά πλέον µόνο την Ελλάδα», αναφέρει χαρακτηριστικά. Οι συγκρίσεις ανάµεσα στην Ελλάδα και την κατάρρευση της Lehman Brothers τον Σεπτέµβριο του 2008 ίσως να µοιάζουν υπερβολικές. Υπάρχει περισσότερη σαφήνεια για το µέγεθος του υφιστάµενου προβλήµατος που σχετίζεται µε τα κρατικά οµόλογα και µία ενδεχόµενη χρεοκοπία από ότι υπήρχε σε σχέση µε τα µεγέθη της Lehman Brothers. Ωστόσο, ο κοινός παρονοµαστής είναι η βαθιά αβεβαιότητα για το πόσο γρήγορα οι τράπεζες µπορούν να µεταδώσουν ένα τέτοιο πρόβληµα στην παγκόσµια οικονοµία. εν αποτελεί µεγάλη έκπληξη το γεγονός ότι η διεθνής χρηµατοοικονοµική κρίση έληξε δοκιµάζοντας σοβαρά τα δηµοσιονο- µικά τών κυβερνήσεων. Οι περισσότερες κυβερνήσεις επωµίσθηκαν τα βάρη των χρεών του ιδιωτικού τοµέα, Τζιµ Ο Νιλ λαµβάνοντας ενισχυµένα µέτρα στήριξης για να προστατεύσουν επιχειρήσεις και καταναλωτές, ή κρατικοποιώντας τα χρέη των προβληµατικών ή χρεοκοπηµένων επιχειρήσεων του χρηµατοοικονοµικού κλάδου. Όταν, όµως, άρχισε να αµφισβητείται η πιστοληπτική ικανότητα χωρών, όπως η Ελλάδα και η Ισπανία, ενισχύθηκαν οι φόβοι για την κατάσταση ιδιωτικών οργανισµών, και ιδιαίτερα για τις γαλλικές και γερµανικές τράπεζες και επακόλουθα για τις κυβερνήσεις στο Παρίσι και το Βερολίνο, που τελικά θα κληθούν να τις στηρίξουν σε περίπτωση σοβαρού προβλήµατος. Όταν συµφωνήθηκε το πακέτο
διάσωσης της Ελλάδας, ύψους 110 δισ. ευρώ, στην πραγµατικότητα αυτό που προσπαθούσε να διασώσει εν µέρει η Ευρωζώνη δεν ήταν κάτι άλλο από τις τράπεζές της. «Είναι σαν µια παρτίδα χαρτιά», αναφέρει ο Μόρις Γκόλντσταϊν του Peterson Institute for International Economics στην Ουάσινγκτον. «Ο καθένας προσπαθεί να µεταφέρει τα χρέη του στον προϋπολογισµό τού άλλου, από τον ιδιωτικό στο δηµόσιο τοµέα και από την µια χώρα στην άλλη», τονίζει χαρακτηριστικά. Μόρις Γκόλντσταϊν «Είναι ξεκάθαρο», αναφέρει µισοαστειευόµενος. «Ο Καναδάς και η Βραζιλία θα πρέπει να αναλάβουν τα χρέη όλου του υπόλοιπου πλανήτη». Οι τράπεζες Σε πρόσφατο βιβλίο τους για την ιστορία των χρηµατοοικονοµικών κρίσεων, οι Κάρµεν Ρέινχαρτ και Κένεθ Ρόγκοφ επισηµαίνουν ότι συχνά οι τραπεζικές κρίσεις οδηγούν σε ανεξέλεγκτες κρίσεις δηµόσιου χρέους, καθώς οι κυβερνήσεις στηρίζουν τον ιδιωτικό τοµέα για να στηρίξουν το σύνολο της οικονοµίας τους. Ένα σχετικό παράδειγµα στο πρόσφατο παρελθόν αποτελεί και η χρη- µατοοικονοµική κρίση στην Ασία την περίοδο 1997-98. Στην Ευρωζώνη, όπως επισηµαίνει ο Πολ Ντε Κράου του Πανεπιστηµίου του Λουβέν στο Βέλγιο, παρά τις συζητήσεις για ενδηµική εξάπλωση της κρίσης, το δη- µόσιο χρέος υπήρξε ταυτόχρονα επίπτωση και αφορµή τής κρίσης. «Ενώ ο δείκτης του κρατικού χρέους στην Ευρωζώνη υποχώρησε από το 72% το 1999 στο 67% του ΑΕΠ το 2007, οι χρηµατοοικονοµικοί οργανισµοί αύξησαν το χρέος τους από το 200% στο 250%», έγραψε πρόσφατα στο ιστολόγιό του. Ωστόσο, τα προβλήµατα που αντι- µετωπίζουν οι ευρωπαϊκές τράπεζες δεν σηµαίνουν αναγκαστικά την επανάληψη µιας κρίσης αντίστοιχης αυτής που προκάλεσε η Lehman Brothers. Αυτή τη φορά υπάρχουν λόγοι για να είµαστε πιο χαλαροί. Οι τράπεζες διαθέτουν επαρκέστερη κεφαλαιοποίηση για να καλύψουν ζηµίες. Επιπλέον, οι πολιτικοί είναι καλύτερα προετοιµασµένοι. Tα προβλήµατα που αντιµετωπίζουν οι ευρωπαϊκές τράπεζες δεν σηµαίνουν αναγκαστικά την επανάληψη µιας κρίσης αντίστοιχης αυτής που προκάλεσε η Lehman Brothers. Αυτή τη φορά υπάρχουν λόγοι για να είµαστε πιο χαλαροί. ΜΑΪΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2010 ΠΕΙΡΑΙΑΣ 9
Παρά το γεγονός ότι τα διατραπεζικά επιτόκια δανεισµού αυξήθηκαν ση- µαντικά το τελευταίο διάστηµα, παρα- µένουν σηµαντικά χαµηλότερα από τα εξωφρενικά επίπεδα πού είχαν αγγίξει την περίοδο µετά την κατάρρευση της Lehman Brothers. Το ερώτηµα δεν είναι πλέον αν αντιµετωπίζουµε µια παγκόσµια τραπεζική κρίση, αλλά πόσο µεγάλη ζηµιά µπορούν να προκαλέσουν τα προβλή- µατα των ευρωπαϊκών τραπεζών στην παγκόσµια οικονοµία. 10 ΠΕΙΡΑΙΑΣ ΜΑΪΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2010 Οι δύο µεγάλες προκλήσεις για τη διεθνή οικονοµία Τους επόµενους µήνες οι πολιτικοί θα βρεθούν αντιµέτωποι µε εξαιρετικά πολύπλοκα προβλήµατα. Πρώτον, θα πρέπει να αντιµετωπίσουν τη συνεχιζόµενη αναταραχή στις διεθνείς χρηµατιστηριακές αγορές, ενώ οι γνώµες για το πώς µπορεί να επιτευχθεί αυτό πιο αποτελεσµατικά διίστανται σηµαντικά. Παρά το γεγονός ότι υπάρχει, τουλάχιστον προς το παρόν, στήριξη στο πακέτο διάσωσης των 750 δισ. ευρώ που ανακοίνωσε η Ευρωζώνη, εµπλεκόµενα µέρη της αγοράς υποστηρίζουν ότι µονοµερείς κινήσεις, όπως η απαγόρευση του «γυµνού» short selling από τη Γερµανία, απλώς ενισχύουν την αστάθεια και την αβεβαιότητα που κυριαρχεί στις αγορές. Ο Τζιµ Ο Νιλ από την Goldman Sachs εκφράζει τις επιφυλάξεις του για την ανακοίνωση των γερµανικών αρχών, αλλά και τις λοιπές παρεµβατικές κινήσεις που ανακοινώνονται το τελευταίο διάστηµα, όπως στην περίπτωση των ΗΠΑ. «Μήπως η προσπάθεια των κυβερνήσεων να αυξήσουν τον έλεγχό τους στο χρηµατοοικονο- µικό κλάδο προκαλεί µεγαλύτερη ανησυχία στις αγορές;» διερωτάται χαρακτηριστικά. Η αύξηση των επιτοκίων διατραπεζικού δανεισµού, αν και περιορισµένη προς το παρόν, αποτελεί σαφή ένδειξη της έλλειψης εµπιστοσύνης που κυριαρχεί µεταξύ των τραπεζών. «Τα hedge funds ενδεχοµένως να πιστεύουν ότι µία απόφαση σαν αυτή της Γερµανίας για απαγόρευση του `γυµνού' short selling να σηµαίνει ότι οι γερµανικές τράπεζες κρύβουν κάτι», όπως υποστηρίζει ο κ. Ο Νιλ. Η δεύτερη µεγάλη πρόκληση είναι τι θα συµβεί στην περίπτωση που αποδειχθεί ότι τα πακέτα διάσωσης δεν αποδίδουν και χώρες όπως η Ελλάδα, η Πορτογαλία και ίσως η Ισπανία οδηγηθούν στη χρεοκοπία. Αν υπάρξει αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους απειλώντας τις γερµανικές και γαλλικές τράπεζες, τότε το Βερολίνο και το Παρίσι θα πρέπει να προχωρήσουν σε επανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών τους για να αποφευχθεί µία ακόµη χειρότερη κρίση. Σε µια περίοδο, όµως, που οι κυβερνήσεις έχουν ήδη υπερχρεωθεί δεν είναι σαφές πόσα περιθώρια κινήσεων έχουν σε αυτό το επίπεδο. Αν η κρίση οδηγήσει σε περαιτέρω υποβάθµιση της πιστοληπτικής ικανότητας των χωρών, τότε οι κυβερνήσεις θα πρέπει να λάβουν περαιτέρω µέ - τρα λιτότητας, γεγονός που θα έχει επιπτώσεις στην ανάκαµψη της παγκόσµιας οικονοµίας. Για παράδειγµα, η Βρετανία, που κατάφερε να διατηρήσει µία χαλαρή νοµισµατική πολιτική για να µην πληγεί η εγχώρια ζήτηση, θα µπορούσε να οδηγηθεί στην κατηγορία των χωρών που πρέπει να λάβουν αυστηρά δηµοσιονοµικά µέτρα προκει- µένου να διατηρήσει την εµπιστοσύνη των αγορών. Γεγονός που θα είχε σοβαρό αντίκτυπο στις προσπάθειες για ανάκαµψη της οικονοµικής της ανάπτυξης βραχυπρόθεσµα. πε.β.ε.π.
«ΠΑΓΩΝΕΙ» Η ΑΓΟΡΑ «Πάγωµα» στην αγορά έχουν προκαλέσει η οικονοµική κρίση αλλά και οι ανατιµήσεις, που πυροδότησε η πρόσφατη αύξηση των συντελεστών του ΦΠΑ, σύµφωνα µε τους εκπροσώπους των εµπόρων. Ι διαίτερα δοκιµάζονται οι µικροί καταστηµατάρχες και σύµφωνα µε στοιχεία της Εθνικής Συνο- µοσπονδίας Ελληνικού Εµπορίου 65.000 επιχειρήσεις βρίσκονται αντιµέτωπες µε την απειλή του «λουκέτου», καθώς δεν µπορούν να αποπληρώσουν τα δάνεια και τους προ- µηθευτές τους. Την ίδια ώρα, επιταχύνονται οι επιστροφές ΦΠΑ µέχρι 30.000 ευρώ σε επιχειρήσεις. Οι δείκτες ασφυξίας στην αγορά Το ντόµινο ανατιµήσεων που έφερε η νέα αύξηση των έµµεσων φόρων, προκαλεί πλέον ασφυξία στην αγορά, µε τους εκπροσώπους του επιχειρηµατικού κόσµου να δηλώνουν πως αδυνατούν για δεύτερη φορά µέσα σε λίγους µήνες να απορροφήσουν το επιπλέον κόστος. Πολλές επιχειρήσεις αναζητούν εναλλακτικές λύσεις για να κερδίσουν χρόνο και να αποφύγουν το «λουκέτο». Σύµφωνα µε έρευνα της ΕΣΕΕ: 2 στους 10 καταστηµατάρχες αλλάζουν έδρα σε χώρους µε χαµηλότερα ενοίκια και γενικά µικρότερα λειτουργικά έξοδα. 3 στους 10 σκέπτονται να περιορίσουν περαιτέρω τον αριθµό εργαζοµένων. 4 στους 10 δεν ανταποκρίνονται στις οικονοµικές υποχρεώσεις τους. 5 στους 10 εξετάζουν σοβαρά το ενδεχόµενο να τερµατίσουν τη λειτουργία τους. 7 στους 10 δηλώνουν ότι έχουν πάψει να έχουν κερδοφορία. «Σανίδα σωτηρίας» στα αλλεπάλληλα τριήµερα, πενθήµερα και δεκαή- µερα προσφορών αναζητούν µικροί και µεγάλοι έµποροι που θεωρούν µονόδροµο το «πάγωµα» των τιµών, ζητώντας όµως καθαρές µειώσεις τι - µών και από τις µεγάλες αλυσίδες του λιανεµπορίου και όχι υπό την µορφή προσφορών και δώρων. Το «φιλί της ζωής» στην αγορά, που αντιµετωπίζει οξύ πρόβληµα ρευστότητας, φαίνεται να δίνει η απόφαση του υπουργείου Οικονοµικών για επιτάχυνση των επιστροφών ΦΠΑ µέχρι 30.000 ευρώ σε επιχειρήσεις, δίνοντας επίσης τη δυνατότητα συµψηφισµού µε οφειλές έναντι του η- µοσίου. Η προσπάθεια να µπουν χρήµατα στα ταµεία τους θα εξαντληθεί σε πρόσκαιρες προσφορές, προωθητικές ενέργειες και µειώσεις τιµών, ενόψει και της εντός ολίγων ηµερών έναρξης των θερινών εκπτώσεων. πε.β.ε.π. ΜΑΪΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2010 ΠΕΙΡΑΙΑΣ 11
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΗΜΟΣΙΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ ΣΕ ΚΥΒΕΡΝΗΤΙΚΕΣ Σε µία εποχή όπου τα ΚΑΙ ΗΜΟΣΙΕΣ δίκτυα και οι διαδικτυώσεις παίζουν αποφασιστικό ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ρόλο στις λήψεις αποφάσεων, καθώς και στις λειτουργίες της οικονοµίας και της πολιτικής, καλόν είναι να συνειδητοποιήσει κανείς τί προσφέρουν οι δηµόσιες και κυβερνητικές σχέσεις. 12 ΠΕΙΡΑΙΑΣ ΜΑΪΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2010 ιαπρεπής σύµβουλος επικοινωνίας και µάρκετινγκ, ο Γιώργος Σταµάτης, στο βιβλίο του Ολοκληρωµένη Στρατηγική Επικοινωνία (εκδ. Αθ. Σταµούλη), θίγει ένα επίκαιρο και ση- µαντικό θέµα: αυτό των κυβερνητικών και δηµοσίων υποθέσεων, για το οποίο πολύς λόγος γίνεται σε Ευρώπη και Αµερική. Γράφει, έτσι, ότι ο όρος governmental affairs ή public affairs αποτελεί έναν εξειδικευµένο τοµέα. Μερικές εταιρείες δηµοσίων σχέσεων χρησιµοποιούν τον όρο αυτόν για να περιγράψουν τα τµήµατα lobbying και governmental relations που διαθέτουν, καθώς έχουν σχέση µε την κυβέρνηση, το κράτος, την τοπική αυτοδιοίκηση και τις τοπικές κοινωνίες. Σύµφωνα µε τα περισσότερα βιβλία δηµοσίων σχέσεων, ο ορισµός των governmental affairs είναι ο εξής: Τα governmental / public affairs δηµιουργούν και διατηρούν αµοιβαία αποτελεσµατικές σχέσεις µε την κυβέρνηση, τον δηµόσιο τοµέα, την τοπική αυτοδιοίκηση και άλλους φορείς (π.χ. οικολογικές οργανώσεις). Οι αποφάσεις των κυβερνήσεων έχουν αντίκτυπο σε µία επιχείρηση, ενώ, µε το φαινόµενο της διεθνοποίησης, αυτό έχει πλέον ξεπεράσει τα σύνορα της κάθε χώρας. Με άλλα λόγια, η επιχείρηση επηρεάζεται από τις αποφάσεις (π.χ. τους νόµους) όχι µόνο της χώρας που ανήκει, αλλά και άλλων χωρών, οργανισµών ή υπερεθνικών σχηµατισµών (π.χ. Ευρωπαϊκή Ένωση). Αν λάβουµε υπόψη και το πλήθος των µηνυµάτων που θέλει να περάσει η κάθε επιχείρηση, η ανάγκη αποτελεσµατικής επικοινωνίας µε το ηµόσιο και τους υπόλοιπους κοινωνικούς εταίρους γίνεται ακόµα πιο ισχυρή. Η ευαισθητοποίηση της κοινωνίας σε θέµατα προστασίας του περιβάλλοντος και στην ανάγκη κοινωνικής ισότητας αποτέλεσαν άλλον έναν λόγο που η ανάγκη επικοινωνίας µε την κυβέρνηση και το κράτος, γενικότερα, έγινε ακόµη πιο έντονη. Στο πλαίσιο αυτό, στόχοι των δη- µοσίων και κυβερνητικών υποθέσεων είναι: α) Βελτίωση της εικόνας και διατήρηση της φήµης (image and reputation building) της κάθε εταιρείας, β) Αµφίδροµη ενηµέρωση και προώθηση των επιχειρηµατικών στόχων, γ) ηµιουργία θετικού κλίµατος συνεργασίας, δ) ηµιουργία / διατήρηση / αντιµετώπιση (µαταίωση, βελτίωση) νοµοθεσίας. Η ανάπτυξη και υλοποίηση στρατηγικών που έχουν σχέση µε την επίλυση σχετικών προβληµάτων (νοµοθεσία, κυβερνητικές αντιδράσεις, κ.λπ.) και στις σχέσεις της εταιρείας µε τις τοπικές κοινότητες, αποτελούν άλλους δύο βασικούς στόχους των public & governmental affairs.
Το ερώτηµα που τίθεται, όµως, είναι αν οι δηµόσιες και κυβερνητικές υποθέσεις έχουν οµοιότητες µε το lobbying, ή ποιες είναι οι διαφορές τους, σήµερα που οι λοµπύστες είναι επισήµως αναγνωρισµένοι από τα ευρωπαϊκά θεσµικά όργανα. «Lobbying» είναι οι διαδικασίες που ακολουθεί ένας φορέας που δη- µιουργεί και διατηρεί σχέσεις µε την κυβέρνηση µε στόχο την επιρροή τού κανονιστικού πλαισίου προς όφελός της. Συνήθως, οι επαγγελµατίες του συγκεκριµένου χώρου είναι δικηγόροι και πρώην κυβερνητικά στελέχη, µε άλλα λόγια άτοµα που γνωρίζουν καλά τις νοµικές και πολιτικές διεργασίες, την τέχνη της επιχειρηµατολογίας και που διαθέτουν σηµαντικές γνωριµίες στον χώρο της πολιτικής και των ΜΜΕ. Η διαφορά τού lobbying µε τις governmental & public affairs είναι ότι οι τελευταίες έχουν ευρύτερο αντικεί- µενο, καθώς συνδυάζονται ή ταυτίζονται συχνά µε τις υπόλοιπες λειτουργίες της εταιρικής επικοινωνίας. Αντίθετα, το lobbying είναι σαφώς επικεντρωµένο στην προώθηση συγκεκριµένων συµφερόντων και στην προώθηση ευνοϊκών νοµοθετικών ρυθµίσεων ή την αντιµετώπιση αντίστοιχων αρνητικών. Σε Αµερική και Ευρώπη υπάρχουν οργανωµένες εταιρείες που ασχολούνται µε το lobbying, σύµφωνα και µε σχετική νοµοθεσία που καλύπτει τον θεσµό τού lobbying. Στον χώρο των public & governmental affairs, η µέτρηση των αποτελεσµάτων µπορεί να είναι ευκολότερη από άλλες µορφές τής εταιρικής επικοινωνίας. Τα αποτελέσµατα φαίνονται από τις αποφάσεις που περνάνε, από την υποστήριξη κυβερνητικών φορέων σε κρίσεις ή και στην καθηµερινότητα, από τις σχέσεις και την υποστήριξη που δείχνουν οι τοπικές κοινότητες. Σήµερα, οι πολίτες έχουν την δυνατότητα να ακουστεί περισσότερο η φωνή τους. Η έννοια του interactivity (διαδραστικότητα) κερδίζει όλο και περισσότερους οπαδούς. Έτσι, οι public & governmental affairs γίνονται µία πολύ σηµαντική επέκταση των δηµοσίων σχέσεων. Οι public & governmental affairs αποκτούν σηµαντική βαρύτητα καθώς αυξάνονται οι τάσεις για οµαδική προσπάθεια, όπου συµµετέχουν και οι πολίτες σε συνδυασµό µε interactivity και διαχωρισµό σε µικρές οµάδες (niche fragmentation), κάτω από ένα πιο προσιτό και ανοικτό περιβάλλον. πε.β.ε.π. Η ευαισθητοποίηση της κοινωνίας σε θέµατα προστασίας του περιβάλλοντος και στην ανάγκη κοινωνικής ισότητας αποτέλεσαν άλλον έναν λόγο που η ανάγκη επικοινωνίας µε την κυβέρνηση και το κράτος, γενικότερα, έγινε ακόµη πιο έντονη. ΜΑΪΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2010 ΠΕΙΡΑΙΑΣ 13
ΝEΕΣ ΜΟΡΦEΣ ΚΙΝ YΝΩΝ ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣH ΤΟΥΣ Μία από τις βασικές αιτίες εκδήλωσης της παγκόσµιας οικονοµικής κρίσης ήταν η αδυναµία ορθής αποτίµησης και τιµολόγησης του κινδύνου σε νέα σύνθετα προϊόντα (όπως είναι οι εγγυηµένες δανειακές υποχρεώσεις [collateralised debt obligations CDO]) και η υποτυπώδης ύπαρξη θεσµικών ρυθµίσεων για τη στοχευµένη εποπτεία των νέων καινοτόµων µορφών χρηµατοπιστωτικών ιδρυµάτων, όπως είναι, µεταξύ άλλων, τα «αµοιβαία κεφάλαια αντιστάθµισης κινδύνου» [hedge funds] και τα «επενδυτικά οχήµατα δοµηµένης χρηµατοδότησης» [structured investment vehicles], τα οποία, κατά κανόνα, δραστηριοποιούνται στις διεθνείς αγορές και επενδύουν συστηµατικά στα προαναφερθέντα παράγωγα χρηµατοπιστωτικά προϊόντα. Ε πίσης, µία από τις αιτίες εκδήλωσης της κρίσης δηµοσίου χρέους σε διάφορες χώρες (πέραν βέβαια από τις ενδογενείς αδυναµίες των εθνικών τους οικονοµιών) ήταν και η αδυναµία παρακολούθησης και ελέγχου των εξωχρηµατιστηριακών παραγώγων, κυρίως στα ασφάλιστρα επί επισφαλών οµολόγων [credit default swaps CDS], ειδικά όταν αυτά µετατρέπονται από προϊόντα ασφάλισης σε εργαλεία κερδοσκοπίας (ιδιαίτερα όταν οι πωλήσεις αυτών είναι ακάλυπτες naked). Η συγκεκριµένη αγορά είναι αδιαφανής και ρηχή µε αποτέλεσµα να µην υπάρχει επαρκής εποπτεία και η τιµολόγηση να µην αντικατοπτρίζει απαραίτητα την προσφορά και ζήτηση για ασφάλιση έναντι κινδύνου πτώχευσης. Κοινή συνεπώς συνισταµένη των ανωτέρω κρίσεων είναι η ανεπαρκής αξιολόγηση των νέων µορφών κινδύνων, λόγω της φύσεως και του ύψους τους, κυρίως στις µη εποπτευόµενες περιοχές των αγορών χρήµατος και κεφαλαίου, από µέρους ρυθµιστικών και εποπτικών αρχών, αλλά και των ίδιων των πιστωτικών ιδρυµάτων, που υφίστανται τις δυσµενείς επιπτώσεις στα οικονοµικά µεγέθη και τους δείκτες κεφαλαιακής επάρκειας. Κίνδυνοι οι οποίοι µετασχηµατίζονται και εµπλουτίζονται, καθώς οι χρηµατοπιστωτικές λειτουργίες αναπτύσσονται και εξελίσσονται. Λειτουργίες οι οποίες έχουν θετικές επιπτώσεις εφόσον καλύπτουν υφιστάµενες ανάγκες της αγοράς και συµβάλλουν στην αποδοτικότερη διαχείριση χαρτοφυλακίου (π.χ. στην αντιστάθµιση κινδύνου hedging), εγκυµονούν όµως και σηµαντικούς κινδύνους για την ίδια τη σταθερότητα του χρηµατοπιστωτικού συστήµατος (βλέπετε για αναλυτική παρουσίαση αυτών την τελευταία Έκθεση Νοµισµατικής Πολιτικής της Τράπεζας τής Ελλάδος, Μάρτιος 2010). 14 ΠΕΙΡΑΙΑΣ ΜΑΪΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2010
Λειτουργίες τις οποίες παρακολουθούν πλέον οι ρυθµιστικές και εποπτικές αρχές και τις οποίες προσπαθούν να διαχειριστούν µέσα από τους υπάρχοντες ή υπό διαµόρφωση µηχανισµούς παρέµβασης. Προς αυτή την κατεύθυνση απαιτείται, και σε κάποιο βαθµό ήδη υλοποιείται: Η αναγνώριση, ανάληψη, παρακολούθηση, διασπορά, ορθή τιµολόγηση και αποτελεσµατική διαχείριση των χρηµατοοικονοµικών κινδύνων, ενδεχοµένως µε την ενδυνάµωση των κριτηρίων κεφαλαιακής επάρκειας, τη βελτίωση των µεθόδων και διαδικασιών διαχείρισης κινδύνων, και τον περιορισµό τού φαινοµένου της αντικυκλικότητας των απαιτήσεων κεφαλαιακής επάρκειας των πιστωτικών ιδρυµάτων. Αναφορικά µε το τελευταίο, ενδεχοµένως απαιτούνται ρυθ- µιστικές πρωτοβουλίες για τον περιορισµό τών δυσµενών συνεπειών των οικονοµικών κύκλων των οικονο- µιών µέσω της µέριµνας για µεγαλύτερα αποθεµατικά και επαρκείς προβλέψεις σε ανοδικές φάσεις του κύκλου ώστε να καλύπτονται οι χρηµατοπιστωτικές ανάγκες της οικονοµίας σε καθοδικές φάσεις. Η βελτίωση και ενδυνάµωση των κανόνων ελέγχου και διαφάνειας και των µηχανισµών εποπτείας του λεγό- µενου «σκιώδους» χρηµατοπιστωτικού συστήµατος. Κανόνες αυστηροί και επαρκώς εφαρµόσιµοι για να αποφευχθούν µελλοντικές κρίσεις. Η ενίσχυση της συνεργασίας και του συντονισµού σε Ευρωπαϊκό, αλλά και σε διεθνές, επίπεδο ανάµεσα στις κυβερνήσεις, στις κεντρικές τράπεζες και στις ρυθµιστικές αρχές για την αντιµετώπιση των προκλήσεων στη διεθνή οικονοµία. Σε αυτή την κατεύθυνση θα µπορούσε να αναβαθµιστεί ο ρόλος του Συµβουλίου Χρηµατοπιστωτικής Σταθερότητας (Financial Stability Board), αλλά και πιθανόν να δηµιουργηθεί ένα Ευρωπαϊκό σύστηµα εποπτείας (1 από τις 31 προτάσεις της Έκθεσης De Larosiere). Ενδεικτικά σε αυτή την κατεύθυνση, ο ιοικητής τής Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας κ. Τρισέ αναφέρεται στην αναγκαιότητα δηµιουργίας ενός Ευρωπαϊκού κεντρικού εκκαθαριστή αντισυµβαλλοµένων (central counterparty clearing) για προϊόντα όπως είναι τα CDSs ώστε να ενισχυθεί η διαφάνεια, να διαµοιρασθεί ο κίνδυνος και να µειωθούν τα κίνητρα ανάληψής του (Οµιλία στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, 25 Μαρτίου 2010). Εν κατακλείδι, η επόµενη ηµέρα της κρίσης αποτελεί την ευκαιρία για τον αυστηρό αλλά ρεαλιστικό επανασχεδιασµό τής ρυθµιστικής και εποπτικής αρχιτεκτονικής τών διεθνών χρηµατοπιστωτικών αγορών, µερι- µνώντας αφενός για την προώθηση επαρκών (όσον αφορά τον περιορισµό των δυνητικών κινδύνων) και αποτελεσµατικών (όσον αφορά τη µη συρρίκνωση της αναπτυξιακής δυναµικής του συστήµατος) κανόνων. Κανόνων, σε µίκρο-επίπεδο, σε κάθε διάσταση και πτυχή τού κανονιστικού συστήµατος και των ιδρυµάτων που δραστηριοποιούνται σ αυτό και, σε µάκρο-επίπεδο, στην ενδυνάµωση της προληπτικής εποπτείας η οποία θα διασφαλίζει την σταθερότητα του χρηµατοπιστωτικού συστήµατος και, κατ επέκταση, της πραγµατικής οικονοµίας. πε.β.ε.π. ΜΑΪΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2010 ΠΕΙΡΑΙΑΣ 15
ΟΙ ΠΡΟΚΛHΣΕΙΣ ΤΟΥ ΜΝΗΜΟΝIΟΥ Η συµφωνία εκχώρησης δανείου 110 δισ. ευρώ προς την ελληνική κυβέρνηση από την «τρόικα» συνοδεύτηκε από ένα τριετές οικονοµικό πρόγραµµα. Tου Παύλου Μυλωνά O στόχος του προγράµµατος είναι διττός, θέλοντας να επιτύχει µία δηµοσιονοµική προσαρµογή άνω των 10 ποσοστιαίων µονάδων του ΑΕΠ (από 13,7% του ΑΕΠ το 2009 σε 2,5% του ΑΕΠ το 2014) και συγχρόνως να δηµιουργήσει τις προϋποθέσεις για ανάκαµψη της οικονοµίας σε διατηρήσι- µους υψηλούς ρυθµούς ανάπτυξης, γεγονός που θα επιτρέψει την οµαλή εξυπηρέτηση του δηµόσιου χρέους, συµπεριλαµβανοµένου και του προαναφερθέντος δανείου. Ως εκ τούτου, το πρόγραµµα περιγράφει µια σειρά συγκεκριµένων µέτρων και το χρονικό ορίζοντα για την εφαρµογή τους µε στόχο το έλλειµµα να µειωθεί πλησίον του 3% του ΑΕΠ ως το 2014. Τα µέτρα εστιάζονται στη µείωση των δαπανών κατά 7% του ΑΕΠ, από το συνολικά 11%, µε τα πιο βασικά να είναι: το «πάγωµα» των µισθών των δηµοσίων υπαλλήλων και των συνταξιούχων ως το 2013, η πρόσληψη ενός δηµοσίου υπαλλήλου για κάθε πέντε που συνταξιοδοτούνται, η εφαρµογή τού προγράµµατος «Καλλικράτης» και ο εκσυγχρονισµός τών δηµόσιων επιχειρήσεων, µε στό - χο τη µείωση των απαιτούµενων επιχορηγήσεων από τον κρατικό προϋπολογισµό. Αναφορικά µε τα έσοδα, οι κύριες συνιστώσες περιλαµβάνουν εξαιρουµένων των πρόσφατων εξαγγελθέντων µέτρων (αύξηση του ΦΠΑ και φόρου κατανάλωσης) τη διεύρυνση της βάσης του ΦΠΑ, την αύξηση των 16 ΠΕΙΡΑΙΑΣ ΜΑΪΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2010
φόρων στα ακίνητα, µεταξύ άλλων, λόγω της αύξησης των αντικειµενικών αξιών. Ένα µεγάλο κοµµάτι της δηµοσιονοµικής προσαρµογής θα προέλθει και από την εφαρµογή διαρθρωτικών αλλαγών που θα ανακουφίσουν έµµεσα τον προϋπολογισµό, ενώ θα παρέχουν ώθηση στο δυνητικό ρυθµό οικονοµικής ανάπτυξης της χώρας. Αυτή η φιλόδοξη µείωση του ελλείµµατος από πολλές απόψεις είναι το ευκολότερο σηµείο του προγράµ- µατος. Η µεγαλύτερη πρόκληση θα είναι η αποτελεσµατική εισαγωγή τών διαρθρωτικών αλλαγών που απαιτεί και µία σηµαντική ικανότητα εφαρµογής, η οποία θα δοκιµάσει την επάρκεια και την τεχνογνωσία των εµπλεκόµενων υπουργείων. Οι διαρθρωτικές αλλαγές στοχεύουν στους ακόλουθους τοµείς της οικονοµίας: το ασφαλιστικό σύστηµα, την υγεία, την αγορά εργασίας, την επιχειρηµατικότητα, τη φοροδιαφυγή και τη διαχείριση των κρατικών δαπανών. Αρχίζοντας από την αγορά εργασίας, ο στόχος είναι να συνδεθούν καλύτερα οι µισθοί µε την παραγωγικότητα, µε τα κύρια µέτρα να περιλαµβάνουν την αλλαγή τού τρόπου εφαρ- µογής τών συλλογικών συµβάσεων, τη διόρθωση της ασυµµετρίας στην εργασιακή διαιτησία, την εφαρµογή ειδικού κατώτερου µισθού για τους νέους και τους µακροχρόνιους ανέργους και τη µείωση του κόστους απολύσεων. Για το ασφαλιστικό, τα κύρια µέτρα είναι η συγχώνευση των πολυάριθµων ταµείων σε τρία, η διαµόρφωση των συντάξεων µε βάση τον πληθωρισµό, η µείωση της πρόωρης συνταξιοδότησης και άλλα µέτρα που θα συγκρατήσουν την αύξηση των συνολικών δαπανών για τις συντάξεις σε 2,5 ποσοστιαίες µονάδες του ΑΕΠ µέχρι το 2060, σε σχέση µε την προβλεπόµενη αύξηση χωρίς µέτρα που θα ήταν 12 ποσοστιαίες µονάδες του ΑΕΠ. Στην υγεία, η περιστολή τής σπατάλης θα επιτευχθεί µέσω της υποχρέωσης για διατήρηση αξιόπι- Παύλος Μυλωνάς Ένα µεγάλο κοµµάτι της δηµοσιονοµικής προσαρµογής θα προέλθει και από την εφαρµογή διαρθρωτικών αλλαγών που θα ανακουφίσουν έµµεσα τον προϋπολογισµό, ενώ θα παρέχουν ώθηση στο δυνητικό ρυθµό οικονοµικής ανάπτυξης της χώρας. στων ισολογισµών στα νοσοκοµεία και η δηµιουργία ενός µόνο φορέα µε τη συγχώνευση όλων των υπαρχόντων. Στο πλαίσιο των µέτρων για την επιχειρηµατικότητα απαιτείται η δη- µιουργία ενός one-stop-shop για ξένους επενδυτές, η εφαρµογή τής Κοινοτικής Οδηγίας για υπηρεσίες, το «άνοιγµα» των κλειστών επαγγελµάτων (π.χ. υπηρεσίες µεταφορών, συµβολαιογράφοι, φαρµακοποιοί) και η απελευθέρωση των µονοπωλίων, όπως η ενέργεια. Για τη φοροδιαφυγή, πρέπει να δηµιουργηθεί µία µονάδα παρακολούθησης των µεγάλων φορολογουµένων, να εφαρµοστούν καλύτερα οι ποινές σε αποδεδειγµένους φοροφυγάδες, µε στόχο µεταξύ άλλων τον παραδειγµατισµό τών υπολοίπων, και η εισαγωγή ενός συστήµατος που θα εστιάζει τους ελέγχους του σε πιθανούς παραβάτες. Τέλος, για τον έλεγχο των δαπανών, πρέπει να δηµιουργηθεί ένας ενιαίος φορέας πληρωµών για όλο το κράτος. Το πρόγραµµα έχει ένα τρίτο σκέλος, που είναι η εξασφάλιση της ευρωστίας του τραπεζικού συστήµατος, ώστε να µην επιβαρυνθεί η ήδη δύσκολη προσαρµογή µε ένα τραπεζικό σύστηµα που δυσλειτουργεί. Για αυτό το σκοπό το πρόγραµµα προβλέπει 10 δισ. ευρώ για την πιθανή ανάγκη κεφαλαιακής ενίσχυσης των ελληνικών τραπεζών, σε περίπτωση που η εγχώρια ύφεση είναι µεγαλύτερη από ττην προβλεπόµενη (-4% το 2010, και -2,6% το 2011), τo οποίο θα µπορούσε να οδηγήσει σε περισσότερες από τις αναµενόµενες επισφάλειες. Τα παραπάνω διαρθρωτικά µέτρα θα δώσουν ώθηση στην ανάπτυξη, ελαχιστοποιώντας τον κρατικό παρεµβατισµό, µειώνοντας την παραοικονοµία, δίνοντας κίνητρα για πιο υγιείς δραστηριότητες (π.χ. λιγότερο πελατειακές) και δηµιουργώντας ένα περιβάλλον, στο οποίο οι κανόνες του παιχνιδιού θα είναι ίδιοι για όλους. Το πρόγραµµα προβλέπει αύξηση του ΑΕΠ κατά περίπου 2% ετησίως στο διάστηµα 2012-2013, ρυθµός που θα επιτρέψει την οµαλή εξυπηρέτηση του πολύ υψηλού δηµόσιου χρέους (περίπου 150% του ΑΕΠ στο τέλος του προγράµµατος) και την επάνοδό του σε πτωτική τροχιά µετά το 2014. πε.β.ε.π. Ο κ. Παύλος Μυλωνάς είναι γενικός διευθυντής, καθώς και οικονοµικός και στρατηγικός σύµβουλος του οµίλου της ΕΤΕ. ΜΑΪΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2010 ΠΕΙΡΑΙΑΣ 17
ΚΛΕΙ I ΣΤΗΝ ΕΝIΣΧΥΣΗ ΤΗΣ ΜΙΚΡΟΕΠΙΧΕΙΡΗΜ Ποιός θα κάνει τις εξαγωγές που χρειαζόµαστε για να µπει σε τροχιά ανάπτυξης η οικονοµία; Ποιός θα υποκαταστήσει τις εισαγωγές στα είδη που µπορούµε να παράγουµε, ώστε να υπάρχουν χρήµατα για να εισάγουµε τα υπόλοιπα; Οι επιχειρήσεις, είναι µια πρώτη απάντηση, αυτές που έχουν οργάνωση και τεχνογνωσία. Που έχουν διευθυντές πωλήσεων, τµήµατα προσωπικού, τεχνικούς πληροφορικής, στελέχη µε µάστερ από καλά πανεπιστήµια. Έχουµε τέτοιες επιχειρήσεις; Βεβαίως. Ποιές είναι; O ι τράπεζες, οι µεγάλες αλυσίδες λιανικής, η τηλεφωνία, οι µεγάλοι εργολάβοι του δηµοσίου. Τι µπορούν να εξάγουν; Τίποτα. Γιατί είναι όλες στους λεγόµενους διεθνώς µη εµπορεύσιµους (non-tradable) κλάδους. Οι διεθνώς εµπορεύσιµοι κλάδοι είναι η γεωργία, η εξόρυξη, η βιο- µηχανία (αλλά όχι οι κατασκευές), ο τουρισµός, η ναυτιλία, διακίνηση και µεταφορές, τα πνευµατικά προϊόντα, το λογισµικό. Μπορεί να είναι και η παιδεία, όταν έρχονται µαθητές και φοιτητές από έξω (ή όταν µένουν εδώ αυτοί θα έφευγαν έξω), η ιατρική όταν έρχονται ασθενείς, και οι υπηρεσίες που παρέχονται από απόσταση. Πόσες µεγάλες επιχειρήσεις έχουµε σε αυτούς τους κλάδους; Ελάχιστες. Στο σύνολο της οικονοµίας, οι απασχολούµενοι σε επιχειρήσεις άνω των 250 εργαζοµένων δεν ξεπερνούν το 9% του εργατικού δυναµικού - µαζί µε τις ΕΚΟ και τις τράπεζες. Ούτε οι µισοί από αυτούς δεν είναι σε εµπορεύσιµες δραστηριότητες. Φτάσαµε στην παράδοξη κατάσταση το εξωτερικό ισοζύγιο, άρα και η ανάπτυξη από εδώ και πέρα, να εξαρτάται από τους µικροεργοδότες και τους αυτοαπασχολούµενους. Το πλήθος των µικροεπιχειρήσεων είναι µια ακραία ελληνική ιδιο- µορφία. Καµιά άλλη χώρα του ΟΟΣΑ δεν έχει τόσο µικρή επιχειρηµατικότητα. Το οφείλουµε στην ιστορία, που απέτρεψε σε εµάς την πρωταρχική συσσώρευση κεφαλαίου των δυτικών οικονοµιών, στους θεσµούς του ση- µερινού κράτους, που βοηθούν να επιβιώσει η µικρή ιδιοκτησία και εµποδίζουν τη µεγέθυνση των επιχειρήσεων, αλλά και στη νοοτροπία που µας αποτρέπει από το να συνεργαζό- µαστε. (Ο αναγνώστης µπορεί να διαβάσει περισσότερα για το θέµα σε άρθρο µου στο Αthens Review of Βooks, Ιούνιος 2010). Η θεσµική προτίµηση προς τη µικρή κλίµακα είναι πολύ ισχυρή και δεν θα αλλάξει. Μακάρι να δηµιουργηθούν περισσότερες µεγάλες επιχειρήσεις, αλλά µια πολιτική ανάπτυξης δεν µπορεί να βασιστεί σε αυτή την ελπίδα. Με τις µικρές µονάδες πρέπει να κάνουµε εξαγωγές και να υποκαταστήσουµε εισαγωγές. Με τους µηχανικούς, γιατρούς, προγραµµατιστές, 18 ΠΕΙΡΑΙΑΣ ΜΑΪΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2010
ΑΤΙΚOΤΗΤΑΣ ξενοδόχους, φιλόλογους, µαραγκούς, µάγειρες, καλλιεργητές που έναςένας ή δέκα δέκα θα φανταστούν τρόπους για να το κάνουν, και θα δουλεύουν εξήντα ώρες την εβδοµάδα για να πετύχουν, όπως πολλοί από αυτούς κάνουν και τώρα. Για να βοηθήσει το κράτος να συµβούν αυτά, πρέπει να αποδεχτεί η διοίκηση µερικά κρίσιµα στοιχεία της ελληνικής µικροεπιχειρηµατικότητας. Μερικά παραδείγµατα: Στο µικρό µέγεθος κάθε γραφειοκρατική διαδικασία και κάθε περιορισµός έχει δυσανάλογα µεγάλο κόστος. Η µεγάλη µονάδα µπορεί να Φτάσαµε στην παράδοξη κατάσταση το εξωτερικό ισοζύγιο, άρα και η ανάπτυξη από εδώ και πέρα, να εξαρτάται από τους µικροεργοδότες και τους αυτοαπασχολούµενους. έχει υπαλλήλους να µαζεύουν υπογραφές, να καταθέτουν έγγραφα, να κυνηγάν τις άδειες. Μπορεί να αξιοποιεί πλήρως έναν χώρο γραφείου ή ένα φορτηγό για τον σκοπό για τον οποίο το αγόρασε. Η µικρή επιχείρηση δεν έχει τέτοιες πολυτέλειες. Γιατί δεν επιτρέπεται να συστεγάζονται επιχειρήσεις στο ίδιο γραφείο; Γιατί είναι τόσο πολύπλοκος και απαιτητικός ο Κώδικας Βιβλίων και Στοιχείων; Γιατί υπάρχει διάκριση ανά- µεσα σε φορτηγά Χ και ΙΧ; Γιατί πρέπει κάθε τουριστική ιστοσελίδα να έχει την άδεια του ΚΑΣ για να αναρτήσει φωτογραφίες από τα µνηµεία, και να πληρώνει στο ΤΑΠ 280 ευρώ το χρόνο για κάθε εικόνα (ποσό τόσο εξωπραγµατικό που υποθέτω ότι δεν έχει εισπραχθεί ποτέ); Οι οικογενειακές και οι προσωπικές επαγγελµατικές στρατηγικές στηρίζονται στην πολυέργεια. Η ασφαλιστική νοµοθεσία ας την διευκολύνει - ήδη η ενοποίηση των ταµείων είναι σηµαντικό βήµα, αλλά παρα- µένει η διάκριση ΙΚΑ και ΟΑΕΕ. Οι φορολογικές αρχές αδυνατούν να χειριστούν την πολυέργεια - ας αντικατασταθούν όλες οι επιµέρους απαιτήσεις µε έλεγχο εσόδων-εξόδων µέσω ενός τραπεζικού λογαριασµού. Είναι όµως εφικτό να αποκτήσουµε διεθνώς ανταγωνιστική οικονο- µία µικρής κλίµακας; Η «Τρίτη Ιταλία» τα κατάφερε µεταπολεµικά, στηριζό- µενη σε δίκτυα συνεργασίας, στην εξειδίκευση, και στον καταµερισµό εργασίας ίσος-προς-ίσον για να εκτελούνται σύνθετες παραγγελίες. Σε εµάς δεν υπάρχει αντίστοιχη νοοτροπία συνεργασίας. Υπάρχουν όµως άλλα δύο ευνοϊκά στοιχεία: πρώτο, η µεγάλη επένδυση των οικογενειών σε παιδεία, που ξεπερνά ακόµα και τις δυσλειτουργίες του δη- µοσίου. Και δεύτερο, οι δυνατότητες που δίνει η νέα τεχνολογία για συνεργασίες µικρής κλίµακας µε όλη την υφήλιο, για συντονισµό χωρίς ιεραρχίες, για προβολή της ποιότητας χωρίς ακριβό µάρκετινγκ. Μήπως ο θεός της Ελλάδας διαφύλαξε τόσα χρόνια τη µικρή κλίµακα για να µπορέσουµε σήµερα να βρούµε µια δηµιουργική θέση στην παγκόσµια οικονοµία; πε.β.ε.π. Ο κ. Αρίστος. οξιάδης είναι επισκέπτης καθηγητής στη Γουόρικ Μπίζνες Σκουλ ΜΑΪΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2010 ΠΕΙΡΑΙΑΣ 19
ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΒΓΟΥΜΕ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΡΙΣΗ; Η αγωνία της αυριανής µέρας κατακλύζει τα πάντα. Αναστέλλει τις βεβαιότητες, διακόπτει τους νοηµατικούς αυτοµατισµούς, µετατοπίζει τις σηµασίες, αποπροσα - νατο λίζει και τροµοκρατεί. Κανείς δεν φαίνεται πια να ξέρει τι να κάνει ή πώς να σκεφθεί για αυτά που συµβαίνουν ή για εκείνα που πρόκειται να συµβούν. Πίσω από τις ορατές επιβιωτικές οικονοµικές και δηµοσιονοµικές της προεκτάσεις, η κρίση αγγίζει όλες τις πτυχές τής ζωής. Ε ίναι συµβολική, ψυχολογική, ιδεολογική, πολιτική, πολιτειακή, θεσµική και πρωτίστως αξιακή και σηµασιακή. Ο τρόπος µε τον οποίο προσλαµβάνουµε τη σχέση µας µε τους άλλους, µε την κοινωνία και µε το κράτος ανατρέπεται. Βρισκόµαστε µπροστά σε µια κρίση της µορφής και της λειτουργίας του καπιταλιστικού κράτους, µια κρίση στη σχέση του πολιτικού και του εξωπολιτικού, του δηµόσιου και του ιδιωτικού, µια κρίση στους όρους πρόσληψης των δικαιωµάτων του πολίτη, των απαιτήσεών του από την Πολιτεία και των καθηκόντων του προς την κοινωνία, µια κρίση δηλαδή της δηµοκρατίας ως ιδεατής µορφής σύζευξης ανάµεσα στον χώρο του ελεύθερου ατόµου και στον χώρο του οργανωµένου συµβολαιακού Όλου. Το δηµοκρατικό γίγνεσθαι δεν φαίνεται πια να οριοθετείται από τη βούληση του αυτεξούσιου πολιτικού σώ- µατος αλλά από τους εξωγενείς και απρόβλεπτους περιορισµούς της. Η ανάδυση του συνδρόµου ΤΙΝΑ (there is no alternative) σηµατοδοτεί την πλή - ρη αδυναµία του πολιτικού να επεξεργάζεται και να επιλέγει «λύσεις». Θα λεγε κανείς λοιπόν πως η δηµοκρατία έχει αδιέξοδα, ή ίσως ακόµα και ότι η πολιτική είναι αδιέξοδη ή περιττή. Το «γενικό συµφέρον» εµφανίζεται είτε ως αυτονόητο είτε ως χίµαιρα. Χαρακτηριστικά, όλες οι παραδοσιακές πολιτικές λέξεις αποφορτίζονται. Η ιδέα της «κυβέρνησης» αντικαθίσταται από τη δια-κυβέρνηση, τα αξιακά προτάγµατα από τεχνοκρατικές αποτιµήσεις, ο δηµοκρατικός προγραµµατισµός από τη «διαχείριση των κρίσεων», και η κυριαρχική αυτονοµία εξαφανίζεται πίσω από τη µετα-κυριαρχική ετερονοµία. Στο εξής, η δυναµική τής εξέλιξης των κοινωνικών σχέσεων οριοθετείται από το υπερεθνικό κεφάλαιο και από εκείνους που διακινούν και ελέγχουν την επιστήµη, την τεχνολογία, τη γνώ - ση και την πληροφορία. Το µέλλον φαίνεται λοιπόν να αλλάζει ερήµην, ακόµα και εις πείσµα των συµβολαιακά νοµιµοποιηµένων κοινωνικών σωµάτων. Η πολιτική εξουσία δεν χαράζει «πολιτική». ιαχειρίζεται εξωγενή «προβλήµατα» και προσαρµόζεται σε «περιστάσεις». Η σχέση κράτους - κοινωνίας Η κρίση αυτή είναι λοιπόν, ανάµεσα στα άλλα, και µια κρίση προσαρµογής στην αύξουσα δοµική και σηµασιολογική ετερονοµία του κράτους. Όντας ακόµα επιφορτισµένο µε την ύπατη συµβολική αρµοδιότητα του προγραµ- µατισµού τού µέλλοντος της κοινωνίας, το πολιτικό υποσύστηµα µοιάζει ανήµπορο να ορίσει, πολλώ µάλλον να προωθήσει, το κοινό καλό που υποτίθεται πως το εµπνέει. Όντας «υπεύθυνο» για την αναπαραγωγή τού συστήµατος δεν είναι σε θέση να ελέγχει τις διαδικασίες της µεταλλαγής του. Και συµπυκνώνοντας τις ταξικές αντιθέσεις και συγκρούσεις δεν µπορεί ούτε καν να «διαιτητεύσει» πειστικά. Υπ αυτούς τους όρους, η προϊούσα αναξιοπιστία και αφερεγγυότητα των κοµµάτων, των πολιτικών συστη- µάτων και του πολιτικού προσωπικού υπερβαίνει τις επιλογές, τις ευθύνες, τις αδυναµίες και τις παλινοδίες των εκάστοτε κυβερνώντων. Έτσι οι σχέσεις ανάµεσα στο κράτος και στην κοινωνία βρίσκονται υπό αναθεώρηση. Θα πρέπει να θυµηθούµε ότι µέχρι πρόσφατα οι σχέσεις αυτές ήσαν συµπληρωµατικές και «συµβιωτικές». Η λειτουργία της ελεύθερης καπιταλιστικής αγοράς διεξαγόταν στους κόλπους συγκεκριµένων κοινωνιών υπό την κανονιστική επιτήρηση των εθνικών κρατών που εµφανίζονταν υπεύθυνα και αρµόδια για την αναπαραγωγή της. 20 ΠΕΙΡΑΙΑΣ ΜΑΪΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2010