Μάθηµα Τεχνοοικονοµική Ανάλυση ικτύων Ενότητα 1η Εισαγωγή στα Τεχνοοικονοµικά Μοντέλα ρ. ηµήτρης Κατσιάνης Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήµιο Αθηνών Τµήµα Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών Τοµέας Επικοινωνιών και Επεξεργασίας Σήµατος Περιγραφή Μαθήµατος Βασικά στοιχεία αξιολόγησης και αποτίµησης επενδύσεων. Χρηµατοοικονοµικοί δείκτες αποτίµησης επενδύσεων. Μέθοδος CAPM. Προβλήµατα διαµοιρασµού κεφαλαίου. Αποφάσεις επένδυσης και χρηµατοοικονοµικής λογιστικής. Εισαγωγή στην τεχνοοικονοµική αποτίµηση δικτύων και υπηρεσιών. Βασικές έννοιες και τρόποι αποτίµησης επενδύσεων, Ζήτηση υπηρεσιών. Μοντέλα αγοράς για κινητές και σταθερές επικοινωνίες Network externalities και επιδράσεις στη ζήτηση για τηλεπικοινωνιακές υπηρεσίες. Προβλήµατα κρίσιµης µάζας στα δίκτυα. Ένταξη τηλεπικοινωνιακών προϊόντων στην αγορά. Κάθετη και οριζόντια διαφοροποίηση τηλ/κών προϊόντων και υπηρεσιών. Συναρτήσεις χρησιµότητας και µεγιστοποίησή τους. Εφαρµογή σε θέµατα ανταγωνισµού τηλ/κής αγοράς και επιλογής τηλ/κών υπηρεσιών. Προβλήµατα αβεβαιότητας και ανάλυση ευαισθησίας. Εφαρµογή θεωρίας παιγνίων για προσοµοίωση του ανταγωνισµού. Εφαρµογές real options theory σε θέµατα τηλ/κών δικτύων. S2 1
Τρόπος διδασκαλίας Παρουσιάσεις ιδασκόντων Παρουσίαση ΤΕ µοντέλων διδασκόντων και Συνεργατών Εργασίες φοιτητών Αξιολόγηση από ιδάσκοντες S3 Πρόγραµµα Εξαµήνου Ηµεροµηνία Φεβρουάριος Μάθηµα Περιεχόµενο µαθήµατος Γιορτές 1 Εισαγωγή 2 Μοντέλα διαστασιοποίησης δικτύων 3 Μοντέλα ζήτησης τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών- Εργασίες 4 Μοντέλα ζήτησης τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών- Μοντέλα Μάθησης (learning curves) 5 Τιµολόγηση είκτες τιµών Στοχαστικά οικονοµετρικά µοντέλα 6 είκτες αποτίµησης επενδύσεων 7 Βασικό µοντέλο- Επιχειρηµατικά µοντέλα πρόσβασης (BC Fixed BB - BC 3G & MVNO) Εργασίες 8 Μοντέλα OAM 9 Sensitivity and Risk Analysis 10 Real Options -Εργασίες 11 Game theory Καλά Χριστούγεννα Καλή Χρονιά 12 Μοντέλα FTTH Ασκήσεις 13 Εργασίες Backup Summary Εξετάσεις Παράδοση Εργασιών - Καλή Επιτυχία S4 2
Η Αξιολόγηση σας Εργασίες από επιστηµονικά άρθρα Τεχνοοικονοµικά µοντέλα Εξετάσεις S5 Η Ανάγκη για ΤΕ µοντέλα Αγορά Ζήτηση Προθυµία πληρωµής Συµπεριφορά πελάτη Τεχνολογία Ποικιλία ιαθεσιµότητα Ενοποίηση υπηρεσιών Στρατηγική Που? Πότε? Πώς? S6 3
Οι Τεχνολογίες... Powerline modems FTTB HFC Cable modem APON FTTC FTTH ATM IP SDH FTTN PON FSAN ISDN BPON MMDS MVDS HDSL ADSL IDSL HDSL IMUX SDSL VDSL CDSL Skystation HALO LMDS GSM Globalstar UMTS/UTRA MBS GEO LEO Skybridge Odyssey DECT DCS1800 The market Existing networks Broadband access Operator s plans Teledesic Iridium Astrolink MEO S7 Υπάρχει µεγάλη ποικιλία από εναλλακτικές λύσεις για interactive broadband access Satellite Systems Wireless Cellular Systems Fibre in the loop Digital Subscriber Line Hybrid Fibre Coax S8 4
Εξέταση σεναρίων Σενάριο X: xdsl + LMDS ABBREVIATIONS LAP Local Access Point BAP Broadband Access Point ISP Internet Service Provider BSP Broadc. Service Provider BSP ISP DTT BAP ca 35 km LMDS LAP xdsl 3 km LAP 1 km 0 km S9 Σενάριο Β Full Service Access Network 2000+ DSL Gateway LAP UMTS base Residential and business 2 Mbit/s ISDN PSTN ATM IP GSM NMT UMTS To SN BAP Fibre Large business Fibernode LAP LMDS base DP DSL Res./SME 2-26 Mbit/s S10 5
Operators Suppliers Standardization body Other User inputs Components Database Cost Evolution OA&M Class Production Volume Services Architectures Geometrical Model Revenues... Revenues Year 2 Investments Revenues Year 1 Investments Cash Flows Revenues Investments Cash Profits Flows Investments Cash Profits Flows Cash Profits Flows Profits Μεθοδολογία για Τεχνοοικονοµική αποτίµηση Year n Decision Index calculation (NPV, IRR, Payback period) Operators Surveys Market Size Policy Tariffs S11 Βήµατα Μεθόδου Καθορισµός σεναρίου υπηρεσιών Καθορισµός σεναρίου δικτυακής αρχιτεκτονικής. Εκτέλεση των απαιτούµενων προσοµοιώσεων του µοντέλου-αποτελέσµατα Ανάλυση Ευαισθησίας & Κινδύνων Αξιολόγηση των αποτελεσµάτων και εξαγωγή συµπερασµάτων και κατευθυντήριων γραµµών. S12 6
Σενάριο δικτυακής αρχιτεκτονικής Που θα είναι ικανή να παρέχει αυτές τις υπηρεσίες (network planning) ιαστασιοποίηση Γεωµετρικό µοντέλο (ενσύρµατο, ασύρµατο) Βάση εδοµένων S13 Σενάρια ζήτησης και µεριδίου αγοράς Περίοδος µελέτης Πιθανή αγορά Μερίδια αγοράς Τιµολογιακή πολιτική Εµπορικά Σενάρια S14 7
Σενάρια ζήτησης και µεριδίου αγοράς Πιθανή αγορά x σενάρια Μερίδια αγοράς y1%, y2 70%, y13 % για κάθε σενάριο 30% Μερίδιο ΟΤΕ 70% OTE Αλλοι Πιθανή Αγορά S15 Παράδειγµα Ζήτησης 100% 90% 80% ιείσδυση % of total population. 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 64 kbps symmetric 128 kbps symmetric 384 kbps asymmetric 1 Mbps asymmetric Voice 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Years S16 8
Μοντέλο Αγοράς ADSL 250000 200000 150000 ADSL users ADSL384 ADSL512 ADSL1024 100000 50000 0 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 S17 Υπηρεσίες & Τιµολογιακή Πολιτική π.χ Σταθερή Τηλέφωνα Ζήτηση Σταθερή? 128 Kbps 384 Kbps 512 Kbps 1024 Kbps Υποθέσεις? Ζήτηση Αυξανόµενη Τιµολόγηση 30% Μείωση στα 5 χρόνια S18 9
Βασικά Οικονοµικά µεγέθη Καθαρή Παρούσα Αξία (Net Present Value, NPV) Εσωτερικό Επιτόκιο Απόδοσης (Internal Rate of Return, IRR) Περίοδος Αποπληρωµής Εργου (Payback Period) Επενδύσεις (Investments) Λειτουργικά κόστη (Running Costs) Revenues (Εσοδα) Ταµειακές Ροές (Cash Flows) Απόσβεση, υποτίµηση αξίας (Depreciation) Κέρδη (Profits) Φόροι (Taxes) Ταµειακές Ροές µετά φόρων (Retained Cash Flows), Ισοζύγιο Ταµειακών ροών µετά φόρων (Cash Balance) Υπολειµµατική Αξία (Rest Value). S19 Αποτελέσµατα - Οικονοµικά Μεγέθη Case A Case B Net present value Internal rate of return Payback period Maximum Finance need 4600 MEuros M Euros 4960 MEuros 1992 MEuros 28.8% 17.5% 6.7 years 8 years 15000 Revenues Case A Revenues Case B Investments Case B 10000 Investments Case A Cash Balance Case A Cash Balance Case B 5000 0 5400 MEuros -5000-10000 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 S20 10
NPV - IRR - Payback Period 6000 NPV - IRR - Payback Period 35 M Euros 5000 4000 3000 2000 26 6.8 4961 6.7 29 NPV IRR PayBackPeriod 17 14 1992 8.3 8 30 25 20 15 10 IRR (%) Pay-back period (years) 1000 0 5 357 90 0 Incumbent S Incumbent L Greenfield S Greenfield L S21 Ανάλυση Κόστους - CAPEX Cost Break Down per Component Modem 34% DSLAM Cables Modem Cables 13% DSLAM 53% S22 11
OPerational EXpenditures - OPEX 180 160 140 120 100 80 ίκτυο Μεταφοράς-TV ίκτυο Μεταφοράς- Internet Εκπαιδευση Περιεχόµενο Marketing Υπάλληλοι 60 40 20 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 S23 Ανάλυση Ευαισθησίας Τι συµβαίνει εάν ; Μέθοδος διάλεξε τις ποιο κρίσιµες παραµέτρους θέσε όρια για την πιθανή µαταβλητότητα τους (µε 95% εµπιστοσύνη) Αποτελέσµατα επίδραση στην NPV εύρος τιµών της NPV βαθµός ευαισθησίας: πόσo η NPV µεταβάλεται (κλίση από τη βασική τιµή) επίδραση στην IRR εύρος τιµών IRR βαθµός ευαισθησίας: πόσo η IRR µεταβάλεται (κλίση από τη βασική τιµή, όχι πάντα γραµµικό) S24 12
Ανάλυση Ευαισθησίας NPV σε σχέση µε τη βασική περίπτωση NPV sensitivity ranges (single parameter change) UMTS tariff multiplier Low value High value GSM penetration in 2000 Market Share in 2009 Market Share in 2000 UMTS voice fee UMTS licence fee -6,000-4,000-2,000 0 2,000 4,000 6,000 Change in NPV in MEURO (compared to base case : 4'961 MEURO) S25 Ανάλυση Κινδύνων εδοµένα Εισόδου: Αβεβαιότητα στις παραµέτρους της αγοράς Μέγεθος αγοράς Μερίδιο αγοράς Χαρακτηριστικά υπηρεσιών Αβεβαιότητα στις παραµέτρους κόστους Κόστος αγοράς Εξέλιξη κόστους Εξέλιξη τεχνολογίας Χαρακτηριστικά περιοχής Παραγόµενα αποτελέσµατα: Υπολογισµός της πιθανότητας να έχουµε µειωµένες NPV, IRR κλπ... S26 13
Ανάλυση Κινδύνων Εξετάζονται οι παράγοντες µε τη µεγαλύτερη επίδραση Π.χ. Μηνιαία χρέωση Π.χ. Μέγιστη διείσδυση... Forecast: NPV Tariff Multi 1.000 Trials Frequency Chart 988 Displayed,038 38,029 28,5 0,40 0,88 1,35 1,83 2,31,019 19 Demand,010 9,5,000 0 0,40 0,70 1,00 1,30 1,60-317.277.492-86.334.971 144.607.551 375.550.072 606.492.594 Certainty is 82,10% from 0 to +Infinity S27 Ανάλυση Κινδύνων - NPV Forecast: NPV 1.000 Trials Frequency Chart 988 Displayed,038 38,029 28,5,019 19,010 9,5,000 0-317.277.492-86.334.971 144.607.551 375.550.072 606.492.594 Certainty is 82,10% from 0 to +Infinity S28 14
Τελικές Απαιτήσεις για επιτυχής ΤΕ ανάλυση Καθορισµός σεναρίου υπηρεσιών ιαστασιοποίηση Καθορισµός σεναρίου δικτυακής αρχιτεκτονικής. Που θα είναι ικανή να παρέχει αυτές τις υπηρεσίες (network planning) ιαστασιοποίηση Βάση εδοµένων Κατασκευή µοντέλου Περίοδος µελέτης Πιθανή αγορά Μερίδια αγοράς Τιµολογιακή πολιτική Εκτέλεση των απαιτούµενων προσοµοιώσεων του µοντέλου- Αποτελέσµατα Ανάλυση Ευαισθησίας & Κινδύνων Αξιολόγηση των αποτελεσµάτων και εξαγωγή συµπερασµάτων και κατευθυντήριων γραµµών. S29 15