ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΕΣ ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ ΔΠΜΣ- ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΓΙΑ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΤΟΥΡΙΣΜΟ

ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΕΣ ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ ΔΠΜΣ- ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΓΙΑ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΤΟΥΡΙΣΜΟ Πάρις Τσάρτας Καθηγητής Χαροκοπείου Πανεπιστημίου Ξένια Μοίρα Καθηγήτρια ΑΤΕΙ Πειραιά Σαραντάκου Έφη Διδάκτορας ΣΕΠ ΕΑΠ 1

2.2.α Η τουριστική προσφορά το τουριστικό προϊόν To σύστημα του τουριστικού χώρου Τουριστική Ζήτηση Διαδρομές διακίνησης τουριστών Τουριστική Προσφορά Δεν υπάρχει ένας ορισμός για την τουριστική προσφορά και τα τουριστικά προϊόντα. (Swarbrooke, 1995 Leiper, 1990 Pearce, 1991), γιατί αποτελεί έναν ιδιαίτερα ανόμοιο και συνεχώς εξελισσόμενο τομέα της βιομηχανίας τουρισμού.

2.2.α Η τουριστική προσφορά το τουριστικό προϊόν Η τουριστική προσφορά μιας περιοχής περιλαμβάνει όλα τα στοιχεία τουριστικής έλξης που υποκινούν το ενδιαφέρον για το ταξίδι σε έναν προορισμό και όλα τα στοιχεία που εξασφαλίζουν την άνεση του τουρίστα σε αυτόν. Αποτελεί βασικό συντελεστή της τουριστικής ανάπτυξης που θα πρέπει να προσεγγιστεί σε τρία επίπεδα: Ως χωρική/ φυσική/ πολιτιστική /οικονομική μήτρα διαμορφώνει σε ένα βαθμό τα πλαίσια της τουριστικής δραστηριότητας σε μια περιοχή (είδος και ένταση τουρισμού), Ως παραγόμενο προϊόν διαμορφώνεται από την κυρίαρχη ζήτηση και μπορεί να αξιολογηθεί στη βάση της οργανωτικής ολοκλήρωσης και της τουριστικής ελκυστικότητας Πολιτιστικός Τουρισμός και Αστική Αναβίωση και Προώθηση Πόλεων 3

2.2.β Η τουριστική προσφορά το τουριστικό προϊόν Από τη διερεύνηση στη σχετική διεθνή βιβλιογραφία έχει προκύψει ένα ποικίλο και ευρύ φάσμα προσεγγίσεων μέσα από εμπειρικές μελέτες Παραδοσιακή αντίληψη:βιομηχανία τουρισμού/ υπηρεσίες «Ευρεία» σύγχρονη αντίληψη:χαρακτηριστικά προορισμού Σε παλαιότερες μελέτες, που εξυπηρετούσαν την κατανόηση των μηχανισμών εξέλιξης του τουριστικού φαινομένου σε μια περιοχή, η έρευνα είχε κυρίως τον χαρακτήρα καταγραφής των τουριστικών πόρων. Οι νεότερες προσεγγίσεις που εξετάζουν την ελκυστικότητα και πιο πρόσφατα την ανταγωνιστικότητα των τουριστικών προορισμών έχουν εισαγάγει έντονα το στοιχείο της αξιολόγησης των τουριστικών πόρων και προϊόντων

2.2.β Προσεγγίσεις ταξινόμησης της τουριστικής προσφοράς Περιγραφικές κατηγοριοποιήσεις της τουριστικής προσφοράς: τα «Στοιχεία βάσης», όπου περιλαμβάνονται το φυσικό περιβάλλον, η πολιτιστική κληρονομιά και οι χώροι αναψυχής τα «συμπληρωματικά στοιχεία», όπου περιλαμβάνονται τα ξενοδοχεία, τα εστιατόρια, η τουριστική υποδομή κα.. Τα συμπληρωματικά προϊόντα δεν είναι γενικά αυτά που κυρίως προσελκύουν τον τουρίστα. Συμβάλλουν όμως στη συγκρότηση της εικόνας του προορισμού. Οι Jansen Verbeke 1980 και Page 1992 διακρίνουν 3 κατηγορίες: τα «πρωτεύοντα στοιχεία», όπου ενσωματώνονται η υλική βάση (πόροι του φυσικού και δομημένου περιβάλλοντος), η ανθρωπογενής βάση (φιλοξενία, γλώσσα, παράδοση, ασφάλεια), οι εξειδικευμένες δραστηριότητες και εξοπλισμοί, που προορίζονται να προσελκύσουν τους τουρίστες (μουσεία, εκθέσεις, καζίνα, πολιτιστικά και αθλητικά θεάματα, φεστιβάλ κ.ά.), τα «δευτερεύοντα στοιχεία», όπου περιλαμβάνονται ευκολίες αγοράς, φιλοξενίας και φαγητού, γραφεία μεταφορών και τουρισμού, τα «εξειδικευμένα επιπρόσθετα στοιχεία», δυνατότητες προσπέλασης και ανέσεις στάθμευσης, πληροφόρησης των επισκεπτών (γραφεία, πληροφοριακά φυλλάδια, ταξιδιωτικοί οδηγοί).

2.2.β Προσεγγίσεις ταξινόμησης της τουριστικής προσφοράς Jansen Verbeke 1980

2.2.β Προσεγγίσεις ταξινόμησης της τουριστικής προσφοράς Πρωτεύοντα στοιχεία τουριστικής έλξης (tourist attractionς) : Αποτελούν την αρχική αιτία για τη δημιουργία ενός τουριστικού συστήματος (Mill & Morrison 1985, Gunn 1988, 1994, Leiper 1990, Swarbrooke 1995). Εξυπηρετούν δύο βασικές λειτουργίες στο σύστημα τουρισμού: υποκινούν το ενδιαφέρον για το ταξίδι σε έναν προορισμό και παρέχει την ικανοποίηση των επισκεπτών (Gunn, 1994). Περιλαμβάνουν «ένα τοπίο για να το παρατηρήσεις, δραστηριότητες για να συμμετέχεις σε αυτές και εμπειρίες για να θυμάσαι» ( Lew 1987).

2.2.γ. Τα τουριστικά αξιοθέατα Πρωτεύοντα στοιχεία τουριστικής έλξης (tourist attractionς) : «Χωρίς τουριστικά αξιοθέατα δεν θα υπήρχε τουρισμός. Χωρίς τουρισμό δεν θα υπήρχε κανένα τουριστικό αξιοθέατο» (Gunn 1972:24). Αν πρόκειται για ταυτολογία, ένα τέτοιο επιχείρημα δείχνει τη θεμελιώδη σημασία των τουριστικών αξιοθέατων και την τουριστική ελκυστικότητα των περιοχών. Τις τελευταίες δεκαετίες, η έννοια του τουριστικού πόρου επανεξετάζεται και εξειδικεύεται αντίστοιχα με τις νέες μορφές τουρισμού που αναπτύχθηκαν, προκειμένου να ενταχθεί στο σύγχρονο πρότυπο του βιώσιμου τουρισμού. Μεγάλο πλήθος από τις κατηγοριοποιήσεις που προέκυψαν από τη βιβλιογραφική διερεύνηση έχουν σαν κύρια μεταβλητή τα τουριστικά κίνητρα

2.2.γ. Τα τουριστικά αξιοθέατα Μια εξέταση των ερευνητικών μεθόδων που χρησιμοποιούνται στη μελέτη των τουριστικών αξιοθεάτων και την ελκυστικότητα των περιοχών αποκαλύπτει ότι οι περισσότερες μελέτες μπορούν να ταξινομηθούν σε μια ή περισσότερες από τρεις γενικές κατηγορίες (Lew 1987) : Α) Ιδεογραφική αντίληψη: Περιγράφει την μοναδικότητα ενός στοιχείου ταξινομώντας το σε κατηγορίες Β) Οργανωτική αντίληψη: Αξιολόγηση της τουριστικής αξιοποίησης του αξιοθέατου. Το επίκεντρο δεν είναι το ίδιο το αξιοθέατο αλλά τα στοιχεία του τόπου, της υποδομής και του χρόνου Γ) Γνωστική αντίληψη: την αξιολόγηση της ελκυστικότητας τους. Η εμπειρία των τουριστικών αξιοθέατων από τις διαφορετικές ομάδες «χρηστών»

2.2.γ. Τα τουριστικά αξιοθέατα Οι MacCannell (1976) και Leiper (1990) υπογραμμίζουν ότι ένα τουριστικό αξιοθέατο υπάρχει μόνο όταν αλληλεπιδρούν τρία στοιχεία: ένας τουρίστας (ανθρώπινο στοιχείο), ένας πυρήνας (κεντρικό στοιχείο) και ένας δέκτης (στοιχείο πληροφόρησης) που παρέχει τις πληροφορίες για την εικόνα που καθιστά την περιοχή σημαντική. Ο Urry (1990) στο τουριστικό βλέμμα υπογραμμίζει τη σημασία των οπτικών μορφών κατανάλωσης. Ενώ άλλες μελέτες έχουν υπογραμμίσει τη δύναμη των αφηγημάτων στη διαμόρφωση της τουριστικής κατανάλωσης και της εμπειρία της τουριστικής έλξης. Ο Meethan (2001), διατυπώνει την άποψη ότι το τουριστικό βλέμμα «εν μέρει που καθορίζεται από την ύπαρξη των αφηγημάτων που πλαισιώνουν τις προσδοκίες, οι οποίες ορίζουν τι πρέπει ή δεν πρέπει να «δει» ο τουρίστας»

2.2.γ. Τα τουριστικά αξιοθέατα Τα τουριστικά αξιοθέατα ως προϊόντα: Είναι αυλα Είναι φθαρτά Παραγωγή = κατανάλωση Παραγωγοί και καταναλωτές είναι μέρος του προϊόντος Δεν μπορούν να «στανταροποιηθούν» Ο βασικός πυρήνας (φυσικός, πολιτιστικός πόρος) είναι συχνά δημόσιο αγαθό Ο τουρίστας δεν τον αγοράζει αλλά το «χρησιμοποιεί» προσωρινά

2.2.γ. Τα τουριστικά αξιοθέατα Τα τουριστικά αξιοθέατα ως εμπειρία: Η προσδοκία Το ταξίδι προς την εμπειρία Η ίδια η επίσκεψη Η ανάμνηση Μία ιστορία για να τη λες

2.2.δ. Η σύγχρονη διευρυμένη έννοια του πολιτιστικού πόρου - πόρου κληρονομιάς. Η έννοια του πολιτισμού και κατά συνέπεια του πολιτιστικού πόρου συνεχώς αναδημιουργείται και ανακαλύπτεται για να ταιριάξει με τα μεταβαλλόμενα κίνητρα και προτιμήσεις Άμβλυνση της διάκρισης μεταξύ «υψηλής» και «χαμηλής» κουλτούρας. Συνδυασμός ψυχαγωγίας και πολιτισμού Διεύρυνση της βεντάλιας των τουριστικά αξιοποιήσιμων πολιτισμικών στοιχείων -Τουριστική αξιοποίηση στοιχείων της βιομηχανικής κληρονομιάς Μετατόπιση προς την εναλλακτική θεώρηση της ιστορίας. Από την εθνική ιστορία, στην τοπική μνήμη, στην προσωπική ιστορία Οικολογική θεώρηση σε αντιπαραβολή με την ιστορικοαισθητική θεώρηση Επιβολή των κανόνων της αγοράς. Ο πολιτισμός και ο τουρισμός έχουν αναγνωριστεί από πολλές περιοχές με φθίνουσες ή μη οικονομίες σαν βασικό αναπτυξιακό εργαλείο. Κάτω από αυτή την προοπτική, η μεγάλη ποικιλία είναι το αποτέλεσμα της αποτελεσματικής διαχείρισης των διάφορων τοπικών πολιτιστικών πόρων.

2.2.δ. Η σύγχρονη διευρυμένη έννοια του πολιτιστικού πόρου - πόρου κληρονομιάς. Case study: Τα σύγχρονα μουσεία που συνδυάζουν αγορά καφέ- φαγητό είναι ελκυστικά στον επισκέπτη και κερδοφόρα ως επιχειρήσεις

2.2.δ. Η σύγχρονη διευρυμένη έννοια του πολιτιστικού πόρου - πόρου κληρονομιάς. Τα πολιτιστικά αγαθά ενός προορισμού αποτελούν τη βάση για τη δημιουργία τουριστικών πολιτιστικών προϊόντων. Μπορεί να είναι: Υλικοί Άυλοί Το 2002, η Ελληνική Πολιτεία παράλληλα με τις εργασίες σε διεθνές επίπεδο για την κατάρτιση της Σύμβασης της UNESCO υιοθέτησε τον όρο «άυλα πολιτιστικά αγαθά» για να θεσπίσει τη διαφύλαξη της πολιτισμικής κληρονομιάς που μέχρι τότε περιγραφόταν ως «παραδοσιακός και σύγχρονος λαϊκός πολιτισμός» «Άυλα πολιτιστικά αγαθά νοούνται εκφράσεις, δραστηριότητες, γνώσεις και πληροφορίες, όπως μύθοι, έθιμα, προφορικές παραδόσεις, χοροί, δρώμενα, μουσική, τραγούδια, δεξιότητες ή τεχνικές που αποτελούν μαρτυρίες του παραδοσιακού, λαϊκού και λόγιου πολιτισμού» (ΦΕΚ 153/Α/2002) Σημαντική παράμετρος της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς είναι ο ζωντανός της χαρακτήρας, το ότι βρίσκεται σε συνεχή διάλογο με το κοινωνικό γίγνεσθαι και έτσι δυνητικά μεταβάλλεται, μετασχηματίζεται, αναπροσαρμόζεται. Αυτή η συνεχής, δυναμική και ζωντανή διάσταση της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς απορρίπτει την έννοια του «αυθεντικού», του «μοναδικού», του «αναλλοίωτου» και του «οικουμενικού».

2.2.δ. Η σύγχρονη διευρυμένη έννοια του πολιτιστικού πόρου - πόρου κληρονομιάς. Το κάθε κράτος μέλος της Σύμβασης μπορεί να ορίσει νέους τομείς, αν αυτό ανταποκρίνεται καλύτερα στα χαρακτηριστικά της δικής του πολιτισμικής παράδοσης. Για παράδειγμα, η Μεσογειακή Διατροφή αφορά μεταξύ αλλων Στο πεδίο των προφορικών παραδόσεων (αναφορικά με τη μετάδοση μεθόδων επεξεργασίας των τροφίμων, καθώς και των συνταγών παρασκευής φαγητού), στα πεδία των κοινωνικών πρακτικών (εθίμων και γιορτών, όπου το φαγητό διαδραματίζει κεντρικό ρόλο), της τεχνογνωσίας που συνδέεται με τις παραδοσιακές μορφές παραγωγής και μεταποιησης

2.2.δ. Η σύγχρονη διευρυμένη έννοια του πολιτιστικού πόρου - πόρου κληρονομιάς. Τα στοιχεία πολιτισμού που μπορούν να είναι παράλληλα και τουριστικοί πολιτιστικοί πόροι/προιόντα συνδέονται κατά βάση με: Την Ιστορία Θρησκεία. Το Δομημένο περιβάλλον: Αρχιτεκτονική, παραδοσιακοί οικισμοί, ιστορικά κέντρα. Τα πολιτιστικά τοπία που είναι συνδυασμός του φυσικού και δομημένου περιβάλλοντος. Μορφές τέχνης: Μουσική, χορός, γλυπτική κ.α. Τα έθιμα και τις συνήθειες μιας περιοχής που σχετίζονται με την τοπική παράδοση Τις πολιτιστικές εκδηλώσεις Κ.α. (Τσάρτας, 1996)

Η έννοια του πολιτιστικού αγαθού To 1982 στην Παγκόσμια Συνδιάσκεψη Πολιτισμικής Πολιτικής, ορίστηκε ότι ο Πολιτισμός αποτελείται «από ένα ολόκληρο σύμπλεγμα πνευματικών, υλικών, διανοητικών και συναισθηματικών στοιχείων που χαρακτηρίζουν μία κοινωνία ή μια κοινωνική ομάδα. Δεν περιλαμβάνει μόνο τις τέχνες και τα γράμματα, αλλά και τους τρόπους ζωής, τα θεμελιώδη δικαιώματα του ανθρώπου, τα συστήματα αξιών, τις παραδόσεις και τις πεποιθήσεις» Πολιτιστικά αγαθά, σύμφωνα με την ΕΕΔΑ (2008), την Ελληνική Εταιρία Δικαίου Αρχαιοτήτων, «νοούνται οι μαρτυρίες της ύπαρξης και της ατομικής και συλλογικής δραστηριότητας του ανθρώπου» και διακρίνονται σε υλικά (μνημεία και τόποι, οικιστικά σύνολα, είδη καθημερινής χρήσης, καλλιτεχνήματα, ενάλιοι αρχαιολογικοί χώροι, κ.ά.) και σε άυλα όπως παραδοσιακά τραγούδια και γνώσεις, προφορικές παραδόσεις, «νεκρές» γλώσσες, κ.λπ. Το σύνολο των υλικών και άυλων πολιτιστικών αγαθών συνθέτουν την Πολιτιστική Κληρονομιά μιας χώρας ή/και ενός έθνους

2.2.δ. Προκλήσεις για την κληρονομιά υπό το πλαίσιο της τουριστικής κατανάλωσης Προκλήσεις για την κληρονομιά υπό το πλαίσιο της τουριστικής κατανάλωσης (Barbas 2014) Η παγκοσμιοποίηση φέρνει την εθνική κληρονομιά στην παγκόσμια σκηνή κάνει τον τουρισμό συνδιαμόρφωτη στην παραγωγή κληρονομιάς Οι κοινωνικές αλλαγές που χαρακτηρίζονται από ένα σύνολο τάσεων: κινητικότητα, νέα πρότυπα οικογένειας, πολλαπλές πολιτισμικές διασυνδέσεις, αλλάζουν τις κυρίαρχες αντιλήψεις για την κληρονομιά Το πρότυπο της Βιωσιμότητας φαίνεται να καθίσταται η κύρια προσέγγιση για την κληρονομιά, που οδηγεί σε μια νέα επικράτηση της ηθικής πάνω στην αισθητική Μικρο και μακρο-οικονομικές αλλαγές. Ο καπιταλισμός και η καταναλωτική κοινωνία καταναλώνουν περισσότερο και πιο γρήγορα προϊόντα κληρονομιάς Η άνοδος της οικονομίας της γνώσης αλλάζει τη σχέση μας με το αντικείμενο και τον υλικό κόσμο, ή δημιουργεί εκ νέου εικονική μορφή κληρονομιάς Νέοι Εθνικοί και Διεθνείς κανόνες Πολιτιστικής Κληρονομιάς

2.2.δ. Προκλήσεις για την κληρονομιά υπό το πλαίσιο της τουριστικής κατανάλωσης την τρέχουσα περίοδο Χαρακτηριστικά του νέου «καθεστώτος της κληρονομιάς» (Barbas 2014) Στενοί δεσμοί με τον τουρισμό Αυξανόμενη πολυπλοκότητα της παραγωγής κληρονομιάς Δημιουργείται από «κάτω προς τα πάνω» Απαιτεί πολλούς "παίκτες " στις πρακτικές κληρονομιάς Είναι συνεχώς σε αναδιαμόρφωση - ανανέωση

Ο Dann (1996) τονίζει ότι με κάποια δημιουργικότητα σχεδόν όλα μπορεί να μετασχηματιστούν σε ένα τουριστικό αξιοθέατο. Αιτιολογήστε την άποψη αυτή

2.2.ε Προσεγγίσεις αξιολόγησης της τουριστικής προσφοράς Αξιολόγηση της τουριστικής αξιοποίησης των στοιχείων πολιτισμού και κληρονομιάς από τη σκοπιά της βιώσιμης διαχείρισης Ο Gunn (1988) δημιούργησε ένα πρότυπο ολοκληρωμένου τουριστικού θέλγητρου που αποτελείται από τρία ομόκεντρα δαχτυλίδια: τον «πυρήνα», τον πόρο στον οποίο βασίζεται το τουριστικό αξιοθέατο, την «απαραβίαστη ζώνη», που δίνει το νόημα στο τουριστικό αξιοθέατο και τη «ζώνη προσπελασιμότητας», που περιλαμβάνει αναγκαία έργα τουριστικής υποδομής και πληροφόρησης. Σύμφωνα με τον Gunn, κάθε αξιοθέατο, που δεν διαθέτει μία από τις ζώνες αυτές είναι ατελές και δύσκολο να ομαδοποιηθεί. Ο ίδιος μελετητής το 1993 διατυπώνει την άποψη ότι ένας πολιτιστικός πόρος δεν μπορεί να χαρακτηριστεί τουριστικό θέλγητρο εάν δεν είναι επισκέψιμος, δεν παρέχει πληροφορίες και ανέσεις και δεν διοικείται από κάποιον φορέα.

2.2.ε Προσεγγίσεις αξιολόγησης της τουριστικής προσφοράς Διαδικασία μετασχηματισμού των πολιτιστικών οντοτήτων σε προϊόντα Πολιτιστικό προτέρημα / ιδιότητα μιας περιοχής Διαδικασία πολιτιστικής αξιολόγησης Πολιτιστικοί πόροι Διαδικασία προστασίας - συντήρησης Πολιτιστικά αγαθά Διαδικασία διαχείρισης Πολιτιστικά προϊόντα Πηγή: Προσαρμοσμένο από Massimo D.& Mollica E. (2003)

Παράδειγμα: Απόσπασμα από την αξιολόγηση του πολιτιστικού τουριστικού δυναμικού της Αίγινας Α. Μνημεία της Προϊστορικής, αρχαϊκής κλασσικής, ελληνιστικής και ρωμαϊκής περιόδου Ο αρχαιολογικός χώρος της Αφαίας: Ολοκληρωμένο τουριστικό προϊόν που στηρίζεται σε έναν πόλο υψηλής πολιτιστικής αξίας, ο οποίος έχει ιδιαίτερους δεσμούς σε ένα μεγάλο τμήμα της παραδοσιακής αγοράς μαζικού τουρισμού. Αναγνωρίζεται από όλους ως ο βασικός τουριστικός πολιτιστικός πόλος του προορισμού Β. Μνημεία της βυζαντινής και μεταβυζαντινής περιόδου & θρησκευτικοί πόροι Η μεσαιωνική Παλιαχώρα Ατελές τουριστικό προϊόν που στηρίζεται σε έναν πόλο υψηλής αισθητικής, ιστορικής, θρησκευτικής αξίας. Αγνοήθηκε από τον μαζικό οργανωμένο τουρισμό λόγω της δυσκολίας πρόσβασης. Ακόμη και στη σημερινή κατάσταση μπορεί να αποτελέσει τη βάση για ένα τουριστικό πολιτιστικό προϊόν που θα εμπλουτίσει την αγορά γενικών ή ειδικών τουριστών. (Σαραντάκου 2010)

(Σαραντάκου 2010)

Παράδειγμα: Απόσπασμα από την αξιολόγηση του πολιτιστικού τουριστικού δυναμικού της Αίγινας Γ. Αρχιτεκτονική κληρονομιά Η πόλη της Αίγινας Σημαντικός τοπικός πόρος κληρονομιάς που έχει τουριστικό δυναμικό. Η συχνή εικαστική εικονογράφηση και η επιβολή ενός πλαίσιου μορφολογικών κανόνων δόμησης αναδεικνύουν ως κυρίαρχη η πτυχή της νεοκλασικής αστικής αρχιτεκτονικής του 19ου αιώνα, σε όλο το νησί Δ. Σύγχρονη αρχιτεκτονική δημιουργία (από τον μεσοπόλεμο έως σήμερα). Παραθεριστικές κατοικίες και θερινά εργαστήρια καλλιτεχνών Από μόνη της η σύγχρονη αρχιτεκτονική δεν έχει την εμβέλεια να αποτελέσει τουριστική έλξη εκτός αν συνδυαστεί με την εικαστική δημιουργία διαμορφώνοντας προϊόντα που σχετίζονται με την κουλτούρα του παραθερισμού (Σαραντάκου 2010)

(Σαραντάκου 2010)

(Σαραντάκου 2010)

Παράδειγμα: Απόσπασμα από την αξιολόγηση του πολιτιστικού τουριστικού δυναμικού της Αίγινας Βασικοί μηχανισμοί της προοδευτικής εξέλιξης τοπικών πολιτιστικών πόρων σε τουριστικά προϊόντα Η σημασία κάθε πολιτιστικού στοιχείου και η εξέλιξη των δυνατοτήτων δικτύωσης Η εξέλιξη της προστασίας των πολιτιστικών πόρων Η εξέλιξη του βαθμού ανάπτυξης των πολιτιστικών πόρων σε τουριστικά προϊόντα. Η τρέχουσα «μόδα» και η δυνατότητα ανανέωσης στην ανάγνωση μιας έλξης. Η εξέλιξη της ζήτησης για πολιτιστικές εμπειρίες Συγκρότηση διακεκριμένων ομάδων πολιτιστικών τουριστικών έλξεων Οι οργανωμένοι αρχαιολογικοί χώροι και τα μουσεία Τα βυζαντινά και μεταβυζαντινά μνημεία Η νεότερη οικιστική κληρονομιά Η άυλη παράδοση Η σύγχρονη πολιτιστική δημιουργία, που συνδέεται με την κουλτούρα του παραθερισμού Τα πολιτιστικά τοπία της ενδοχώρας Έλξεις προσκυνητισμού (Σαραντάκου 2010)

2.2.στ. Η τουριστική εικόνα Η τουριστική εικόνα είναι η σημαντικότερη πτυχή ενός αξιοθέατου από την άποψη του μάρκετινγκ (Lew 1987). Η κυρίαρχη τουριστική εικόνα μιας περιοχής αντικατοπτρίζει τον βαθμό ανταπόκρισης της τοπικής ταυτότητας στα κυρίαρχα κάθε φορά τουριστικά πρότυπα κατανάλωσης. Αποτελεί ένα σημαντικό ποιοτικό δείκτη για την τουριστική ελκυστικότητα του προορισμού και για τις ικανότητες των τοπικών φορέων να διαχειρίζονται και να δημιουργούν μια εικόνα που να ανταποκρίνεται στην πραγματική φύση του τόπου (Benckendorff 1999). Οι μεγάλες διαφοροποιήσεις στο προφίλ των σημερινών τουριστών και η ποικιλία των τουριστικών κινήτρων απαιτούν από τους προορισμούς καλές και σύγχρονες υπηρεσίες, οργάνωση των δραστηριοτήτων και τουριστικής πληροφόρησης. Η επιτυχής ερμηνεία και η σωστή πληροφόρηση επιμορφώνει τους τουρίστες για την τοπική κουλτούρα, τις συνέπειες των πράξεών τους και εμπνέει τις εμπειρίες τους ενθαρρύνοντάς τους σε μια βιώσιμη συμπεριφορά (ΙCOMOS 1988).

Το προϊόν των πολιτιστικών διαδρομών Είναι ένα επώνυμο τουριστικό προϊόν πολιτιστικού τουρισμού το οποίο διαμορφώνεται με βάση ένα συγκεκριμένο συνεκτικό στοιχείο. Η πολιτιστική διαδρομή ως επώνυμο τουριστικό προϊόν: Διαθέτει ένα κεντρικό θέμα Καλύπτει μια προσδιορισμένη χωρικά περιοχή Αποκτά τουριστική ταυτότητα με μια επωνυμία brand Στοχεύουν: Να προσελκύσουν επισκέπτες σε μια περιοχή Να δημιουργήσουν οικονομική ανάπτυξη στην τοπική κοινωνία και να προσελκύσουν επενδύσεις Να επιμηκύνουν την τουριστική περίοδο Να εξασφαλίσουν πόρους για τη συντήρηση των χώρων Να συντελέσουν στην αειφόρο τουριστική ανάπτυξη (Παπουλάκου, 2013 & www.diazoma.gr ) (Παπουλάκου, 2013 & www.diazoma.gr) 31

Το προϊόν των πολιτιστικών διαδρομών Προϋποθέσεις για την επιτυχία μιας πολιτιστικής διαδρομής 1) Τα διάφορα «αξιοθέατα» τα οποία καλά συντηρημένα και προσπελάσιμα 2) Υποδομές σύνδεσης των επιμέρους σημείων (πεζόδρομοι, μονοπάτια πεζοπορίας, οδικό δικτυο) 3)Επιχειρήσεις που προσφέρουν ποιοτικές υπηρεσίες, εμπλουτίζονται με καινοτόμες υπηρεσίες, και συμμετέχουν σε δίκτυο για την διαχείριση της διαδρομής (www.diazoma.gr ) 32

Το προϊόν των πολιτιστικών διαδρομών Η πολιτιστική διαδρομή ορίζεται από τα εξής συστατικά στοιχεία: Τη θεματική της πολιτιστικής διαδρομής Την αισθητική και τον εκπαιδευτικό χαρακτήρα της πολιτιστικής διαδρομής Την πειθώ και την αποτελεσματικότητα να κινεί το ενδιαφέρον του επισκέπτη Το σχεδιασμό της πολιτιστικής διαδρομής ως πλήρες και επώνυμο τουριστικό προϊόν Την πρόβλεψη για προβολή Τη δημιουργία υποδομών, βοηθητικών υπηρεσιών, προσβασιμότητα Οι πολιτιστικές διαδρομές απευθύνονται σε: Ειδικούς πολιτιστικούς τουρίστες Γενικούς πολιτιστικούς τουρίστες (www.diazoma.gr ) 33

Το προϊόν των πολιτιστικών διαδρομών Οργανωτικές (soft) δράσεις πολιτιστικής διαδρομής με: την κατάρτιση σχεδίου marketing (branding, λογότυπο, δημιουργικό διαδρομής) Το marketing plan θα υποδείξει αγορές, τμήματα αγορών (segments) και τρόπους προσέλκυσης τουριστών ειδικών ενδιαφερόντων και τρόπους. τη δημιουργία media plan Πολιτιστικές διαδρομές τον προγραμματισμό και τη διεξαγωγή event για την έναρξη λειτουργίας της πολιτιστικής διαδρομής δράσεις προβολής (ενέργειες διαφήμισης και δημοσίων σχέσεων) τη δυναμική συμμετοχή της τοπικής κοινωνίας (πιστοποιησεις, κίνητρα, συμβάσεις, τοπικά σύμφωνα ποιότητας) ανάπτυξη ψηφιακής στρατηγικής επικοινωνίας (www.diazoma.gr ) 34

Μελετη παράδειγμα: Discover Greek Culture Η Discover Greek Culture είναι μία start up εταιρεία που προωθεί από το 2013 μία σειρά ποιοτικών τουριστικών διαδρομών με πολιτιστικό περιεχόμενο. Συνεργάζεται με μία σειρά από μουσεία, πολιτιστικούς και αρχαιολογικούς χώρους όπως είναι το Μουσείο της Πόλης των Αθηνών, το Νομισματικό Μουσείο, το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης κ.ά. Για τις τουριστικές πολιτιστικές διαδρομές της με θέμα την τέχνη, την αρχαιολογία και την ιστορία σε όλη την Ελλάδα, βραβεύθηκε με τα «2015 Greek Tourism Awards» και «2015 Ermis Awards». Απευθύνεται σε τουρίστες με υψηλές απαιτήσεις και προσφέρει προγράμματα που διαφοροποιούνται σε Πολιτιστικές διαδρομές σχέση με τις κλασικές τουριστικές περιηγήσεις στην πόλη της Αθήνας. Στο πελατολόγιο περιλαμβάνονται τουρίστες μέσης ηλικίας, επαγγελματίες, καθώς και νεότερης ηλικίας με πολιτιστικά ενδιαφέροντα. Επίσης εκτελούν εξειδικευμένες διαδρομές για εταιρίες Οι διαδρομές προωθούνται από το διαδίκτυο στην αγγλική γλώσσα, μέσω του site της εταιρίας, στο οποίο γίνονται και άμεσες κρατήσεις. Παράλληλα έχουν συναφθεί συνεργασίες με διάφορα μουσεία, γκαλερί και βιβλιοπωλεία, όπου προωθούν ειδικά σχεδιασμένες διαδρομές. Στο TripAdvisor ( https://www.tripadvisor.com/attraction_review-g189400-d7133174-reviews-discover_greek_culture- Athens_Attica.html ) έχουν υψηλή βαθμολογία και απαντούν σε κάθε review 36

Μελετη παράδειγμα: Discover Greek Culture 1. Διαδρομές σε επαφή με την σύγχρονη Τέχνη Μία σειρά πολιτιστικών τουριστικών διαδρομών έχει ως βασικό γνώρισμα την επαφή των επισκεπτών με την Τέχνη, όπως έχει παραχθεί διαχρονικά, αλλά και όπως παράγεται στην σύγχρονη εποχή. Πολιτιστικές διαδρομές Το προϊόν επιδιώκει να φέρει σε επαφή τους πελάτες με την Σύγχρονη Τέχνη σε αυθεντικό αθηναϊκό στυλ. Μετά την επίσκεψη στα μουσεία τέχνης των Αθηνών, όπως το Μουσείο Μπενάκη και το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, αλλά και άλλων καλλιτεχνικών χώρων, γκαλερί κ.α. επισκέπτονται ένα καλλιτεχνικό εργαστήρι στο κέντρο της Αθήνας όπου έρχονται σε επαφή με την σύγχρονη καλλιτεχνική έκφραση και παραγωγή 37