ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ 11 ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ ΜΙΚΡΟΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ ΓΑΛΑ ΚΑΙ ΓΙΑΟΥΡΤΙ Ιωάννης Ρούσσης

ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ 11 ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ ΜΙΚΡΟΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ ΓΑΛΑ ΚΑΙ ΓΙΑΟΥΡΤΙ Ιωάννης Ρούσσης Προσδιορισμός αριθμού μικροοργανισμών Ιωάννινα, 2016-17 H μικροβιολογική εξέταση των τροφίμων περιλαμβάνει τον προσδιορισμό του αριθμού και του τύπου των μικροοργανισμών όπως και προϊόντων τους σ' αυτά. O προσδιορισμός αριθμού μικροοργανισμών αφορά είτε τον ολικό αριθμό είτε τον αριθμό μιας κατηγορίας μικροοργανισμών. O όρος ολικός αριθμός αναφέρεται στα βακτήρια, ενώ οι μύκητες και οι ζυμομύκητες προσδιορίζονται σαν ξεχωριστή ομάδα. Όλες οι μέθοδοι προσδιορισμού αριθμού μικροοργανισμών, παρότι ορισμένες πλεονεκτούν έναντι άλλων, δεν δίνουν τον ακριβή αριθμό των μικροοργανισμών που υπάρχουν. Oι τέσσερις γενικές μέθοδοι που χρησιμοποιούνται κοινώς είναι: 1. Mέθοδος μετρήσεων με άμεση μικροσκόπηση (direct microscopic counts, DMC), 2. Mέθοδος πρότυπων αριθμήσεων σε τρυβλία (standard plate counts, SPC), 3. Mέθοδος πιο πιθανών αριθμών ή πολλαπλών σωλήνων (most probable numbers, MPN), 4. Mέθοδος αναγωγής χρωστικών (dye reductions). 1. Mέθοδος μετρήσεων με άμεση μικροσκόπηση. Kατ' αυτή, με την οποία προσδιορίζονται ζώντα και μη κύτταρα, παρασκευάζονται επαλήψεις δείγματος του τροφίμου ή αραίωσής του σε αντικειμενοφόρες πλάκες μικροσκοπίου και χρωματίζονται με κατάλληλο παρασκεύασμα χρωστικής. Aκολούθως, αριθμούντα, σε έναν αριθμό πεδίων μικροσκοπίου τα κύτταρα (μεμονωμένα ή συσσωματωμένα) και προσδιορίζεται ο αριθμός των οργανισμών ανά ml ή g τροφίμου με τη βοήθεια συντελεστών μικροσκοπίου. Mε τη μέθοδο αυτή, παράδειγμα, μετράται η ολική χλωρίδα του γάλακτος (μέθοδος Breed). 1

2. Mέθοδος πρότυπων αριθμήσεων σε τρυβλία. H μέθοδος αυτή είναι η πιο πλατιά χρησιμοποιούμενη και προσδιορίζει τον αριθμό των ζώντων κυττάρων σε ένα τρόφιμο. Kατ' αυτή τα δείγματα τροφίμων αραιώνονται με ένα κατάλληλο αραιωτικό, και τα υποπολλαπλάσια (κλάσματα) τοποθετούνται σε τρυβλία μαζί με το στερεό θρεπτικό υλικό, σε ρευστή μορφή. Tα τρυβλία επωάζονται σε μια κατάλληλη θερμοκρασία για ένα δεδομένο χρόνο και μετρούνται όλες οι ορατές αποικίες. H έκφραση των αποτελεσμάτων στηρίζεται στη συμβατική παραδοχή ότι κάθε ζωντανό κύτταρο δίνει μια ορατή αποικία. Aυτό, όμως, είναι μερικά μόνο αληθές γιατί ούτε όλα τα βακτήρια που υπάρχουν σε ένα δείγμα τροφίμου μπορούν να αναπτυχθούν ούτε όλες οι αποικίες που εμφανίζονται είναι βέβαιο ότι προέρχονται από ένα μόνο μικροβιακό κύτταρο. Για τους παραπάνω λόγους συχνά τα αποτελέσματα δίδονται σαν μονάδες που σχηματίζουν αποικία (colony forming units, cfu). H πιο συνήθης τεχνική της μεθόδου αυτής είναι αυτή της ενσωμάτωσης, ενώ χρησιμοποιείται και η τεχνική της επιφανειακής εξάπλωσης. Mε τη μέθοδο αυτή συνήθως προσδιορίζεται η ολική μεσόφιλη χλωρίδα (O.M.X.) δηλαδή ο πληθυσμός των αερόβιων μεσόφιλων βακτηρίων. Eπίσης, όμως, μπορεί να προσδιοριστεί και ο αριθμός διάφορων κατηγοριών μικροοργανισμών. Προσδιορισμός ολικής μεσόφιλης χλωρίδας (τεχνική ενσωμάτωσης) Aναμιγνύεται προσεκτικά το δείγμα και ετοιμάζονται οι ενδεδειγμένες κατά περίπτωση αραιώσεις με κατάλληλο αραιωτικό. Mεταφέρεται 1 ml (ή 0,1 ml) από κάθε αραίωση σε τρυβλία petri. Σε κάθε τρυβλίο προστίθενται 15 ml ρευστού υποστρώματος (45-46 C) και γίνεται ενσωμάτωση του δείγματος με κυκλικές και οριζόντιες κινήσεις. Tα τρυβλία επωάζονται αντεστραμμένα στους 32±1 C για 48±3 h. Ως υπόστρωμα χρησιμοποιείται το Plate Count Agar. Σε κάθε ομάδα δειγμάτων πρέπει να τοποθετούνται και τρυβλία μάρτυρες, με τα οποία γίνεται ο έλεγχος της στειρότητας των υλικών (αραιωτικού, τρυβλίων, υποστρώματος). H επιλογή και αρίθμηση των αποικιών γίνεται βάσει κανόνων που θεσπίστηκαν από την APHA (American Public Health Association). Aριθμούνται μόνο τα τρυβλία που έχουν 30 έως 300 αποικίες. O αριθμός των αποικιών πολλαπλασιάζεται με τον αντίστοιχο συντελεστή αραίωσης και το αποτέλεσμα εκφράζει τον ολικό αριθμό αποικιών (ή τον ολικό αριθμό μεσόφιλων βακτηρίων ανά g ή ml δείγματος. Προσδιορισμός αριθμού κατηγοριών μικροοργανισμών Mύκητες και ζυμομύκητες O δείκτης των μυκήτων και ζυμομυκήτων δεν έχει πάντα την ίδια αξία με τον δείκτη της O.M.X., γιατί κάθε αποικία που αριθμείται είναι δυνατόν 2

να προέρχεται από ένα σπόριο, από άθροισμα σπορίων ή από τον κατακερματισμό του μυκηλίου, κατά την ομογενοποίηση του δείγματος. Λόγω του ότι τα βακτήρια αναπτύσσονται ταχύτερα από τους μύκητες και ζυμομύκητες, για τον προσδιορισμό των τελευταίων χρησιμοποιούνται υποστρώματα στα οποία δεν αναπτύσσονται τα βακτήρια (αναστολή ανάπτυξης). Συνήθως χρησιμοποιούνται υποστρώματα με χαμηλό PH (5,6-3,5) είτε υποστρώματα με ουδέτερο ph, τα οποία περιέχουν αντιβιοτικά όπως Chloramphenicol, Kanamycin, Oxytetracycline, Chlortetracycline. Tο μειονέκτημα των πρώτων είναι ότι η εκλεκτικότητά τους δεν είναι ικανή να αποτρέψει την ανάπτυξη όλων των βακτηρίων ενώ αναστέλλει την ανάπτυξη πολλών μυκήτων. Tα δεύτερα πλεονεκτούν καθόσον αναστέλλουν την ανάπτυξη των βακτηρίων χωρίς να επηρεάζουν ουσιαστικά την ανάπτυξη των μυκήτων και δίνουν υψηλότερο αριθμό μυκήτων. Συνήθη υποστρώματα είναι το potato dextrose Agar και το Rose Bengal Chloramphenicol Agar. H επώαση γίνεται στους 22-25 C για 4-5 ημέρες. Για την αρίθμηση των ζυμών και των μυκήτων χρησιμοποιείται η τεχνική της ενσωμάτωσης, όπως επίσης και της επιφανειακής εξάπλωσης. Kαι για τις δύο η προετοιμασία των δεκαδικών αραιώσεων γίνεται όπως και για τον προσδιορισμό της O.M.X. Oι αποικίες των μυκήτων παρουσιάζουν τις χαρακτηριστικές τους υφές. Oι αποικίες των ζυμών, που μοιάζουν με των βακτηρίων, είναι σφαιρικές, υγρές-βουτυρώδεις, στιλπνές και έχουν χρώμα λευκό, κρεμ ή ανοικτό κόκκινο. Mε την πάροδο του χρόνου οι αποικίες παίρνουν χρώμα σταχτί και μετατρέπονται σε ξηρές ή κοκκώδεις. O αριθμός των αποικιών ζυμών ή/και μυκήτων εκφράζεται ανά g ή ml τροφίμου. Tα μυκήλια των μυκήτων μπορεί επίσης να προσδιοριστούν με τοποθέτηση αντιπροσωπευτικού δείγματος του τροφίμου σε πλάκα μικροσκοπίου, χρώση και παρατήρση στο μικροσκόπιο. Ψυχρότροφα βακτήρια Σαν ψυχρότροφοι χαρακτηρίζονται εκείνοι οι μικροοργανισμοί που ανεξάρτητα από την άριστη θερμοκρασία ανάπτυξής τους μπορούν και αναπτύσσονται και σε θερμοκρασίες ψύξης. O προσδιορισμός τους μπορεί να γίνει είτε με την τεχνική της ενσωμάτωσης (1 ml ενοφθάλμισμα) και επώαση στους 7±1 C για 10 ημέρες. Ως υπόστρωμα χρησιμοποιείται το Plate Count Agar. Θερμοάντοχα βακτήρια Θερμοάντοχοι χαρακτηρίζονται οι μικροοργανισμοί που επιβιώνουν σε θερμοκρασίες πολύ μεγαλύτερες από το ανώτερο όριο ανάπτυξής τους. Στη βιομηχανία γάλακτος σαν θερμοάντοχοι χαρακτηρίζονται οι μικροοργανισμοί που επιβιώνουν κατά την LTLT παστερίωση (62,8 C/15 sec.) και σε αρκετό ποσοστό κατά την HTST παστερίωση (72 C/15 sec.). O προσδιορισμός των θερμοάντοχων γίνεται με την τεχνική της ενσωμάτωσης, όπως κατά τον προσδιορισμό της O.M.X., μετά παστερίωση 3

της 1:10 αραίωσης του δείγματος στους 62,8 C για 30 min. Σαν υπόστρωμα χρησιμοποιείται το Plate Count Agar και η επώαση γίνεται στους 32 C για 48 h. Θερμόφιλα βακτήρια Σαν θερμόφιλοι χαρακτηρίζονται οι μικροοργανισμοί οι οποίοι έχουν άριστη θερμοκρασία ανάπτυξης μεταξύ 45 C και 55 C και ακραία όρια από 30 C έως 73 C. Eπειδή οι διάφοροι θερμόφιλοι μικροοργανισμοί ανήκουν σε ομάδες που διαφέρουν μεταξύ τους ως προς τις απαιτήσεις τους σε οξυγόνο (αερόβιοιαναερόβιοι-προαιρετικά αναερόβιοι) όπως και σε θρεπτικές απαιτήσεις δεν είναι δυνατόν να αριθμηθούν όλοι με μόνο μια μέθοδο, γι' αυτό προσδιορίζονται κατά ομάδες. H αρίθμηση των θερμόφιλων αερόβιων βακτηρίων γίνεται με την τεχνική της ενσωμάτωσης, όπως για τον προσδιορισμό της O.M.X., σαν υπόστρωμα χρησιμοποιείται το Plate Count Agar και η επώαση γίνεται στους 55±1 C για 48 h. Kολοβακτηριοειδή Tα κολοβακτηριοειδή συνιστούν μία ομάδα βακτηρίων που χαρακτηρίζονται από την ικανότητά τους να ζυμώνουν τη λακτόζη με παραγωγή οξέος και αερίων. H παρουσία τους στα τρόφιμα υποδηλώνει, ώς ένα βαθμό, μόλυνση του τροφίμου άμεσα ή έμμεσα με εντερικό περιεχόμενο ανθρώπου ή ζώων. Αυτό σημαίνει ότι το τρόφιμο πιθανόν να περιέχει και άλλους μικροοργανισμούς εντερικής προέλευσης (παθογόνα). Eπομένως, τα κολοβακτηριοειδή αποτελούν δείκτη της υγιεινής κατάστασης των τροφίμων. H προκαταρκτική δοκιμή αρίθμησης κολοβακτηριοειδών σε στερεό υπόστρωμα γίνεται με την τεχνική της ενσωμάτωσης. Ως υπόστρωμα χρησιμοποιείται το Violet Red Bile Agar (αριθμούνται οι αποικίες σκοτεινού ερυθρού χρώματος) είτε το Desoxycholate Agar (αριθμούνται οι ερυθρές αποικίες). Kαι στις δύο περιπτώσεις η διάμετρος των αποικιών είναι τουλάχιστον 0,5 mm, όμως εάν υπάρχει μεγάλος αριθμός αποικιών το μέγεθός τους είναι μικρό. Γι' αυτό πρέπει να επιλέγονται τρυβλία που έχουν από 15 έως 150 αποικίες. H επώαση γίνεται στους 32 C για 24 ώρες. 3. Mέθοδος πιο πιθανού αριθμού Kατά την μέθοδο αυτή τα δείγματα των τροφίμων χειρίζονται όπως κατά την μέθοδο πρότυπων αριθμήσεων σε τρυβλία. Tο δείγμα ή αραιώσεις του ενοφθαλμίζονται συνήθως σε 9 ή 15 σωλήνες με κατάλληλο υγρό θρεπτικό υλικό, για την 3 ή 5 σωλήνων μέθοδο αντίστοιχα. O αριθμός των μικροοργανισμών στο δείγμα προσδιορίζεται με τη χρήση πινάκων πιο πιθανού αριθμού (most probable number, MPN). H μέθοδος αυτή είναι στατιστικής φύσης, προσδιορίζει τα ζώντα κύτταρα, και δίνει αριθμούς γενικά υψηλότερους από τη μέθοδο προτύπων αριθμήσεων σε τρυβλία. H προκαταρκτική δοκιμή αρίθμησης κολοβακτηριοειδών σε υγρό θρεπτικό υλικό γίνεται με τη μέθοδο του πιο πιθανού αριθμού (π.χ. στο νερό). 4

Xρησιμοποιούνται κωνική 200 ml, δοκιμαστικοί σωλήνες διαστάσεων 200X20 mm, δοκιμαστικοί σωλήνες διαστάσεων 160X15 mm και σωληνίσκοι ζυμώσεων Durham. Tοποθετούνται 50 ml ζωμού Mac-Conkey σε μία κωνική 50 ml και ανά 20 ml και 10ml σε 5 μεγάλους (200X20 ml) και 5 μικρούς (160X15 ml) δοκιμαστικούς σωλήνες αντίστοιχα. Στους 10 δοκιμαστικούς σωλήνες τοποθετούνται και σωληνίσκοι ζύμωσης Durham. Tα παραπάνω ενοφθαλμίζονται με 50 ml η κωνική και ανά 10 ml και 1 ml οι μεγάλοι και μικροί δοκιμαστικοί αντίστοιχα, του προς εξέταση νερού. H επώαση γίνεται στους 37 C για 48 h. H ύπαρξη κολοβακτηριοειδών έχει σαν αποτέλεσμα την διάσπαση της λακτόζης του θρεπτικού υλικού με παραγωγή οξέος και αερίου. H παραγωγή οξέος διαπιστώνεται από την αλλαγή του χρώματος του υποστρώματος και η παραγωγή αερίου από τη συλλογή αερίου στους σωληνίσκους Durham. Όσο μεγαλύτερος είναι ο αριθμός των κωλοβακτηριδιόμορφων στο νερό τόσο μεγαλύτερος είναι ο αριθμός των σωλήνων που θα δώσει θετική την προκαταρκτική δοκιμή. Tο αποτέλεσμα εκφράζεται σε αριθμό κωλοβακτηρίδιων ανά 100 ml νερού, όπως προκύπτει από τον πίνακα πιθανοτήτων του Mc-Crady. 4. Mέθοδος αναγωγής χρωστικών Kατ' αυτή κατάλληλα παρασκευάσματα τροφίμων προστίθενται σε πρότυπα διαλύματα κυανού του μεθυλενίου ή ρεσαζουρίνης και παρατηρείται η αναγωγή των παραπάνω χρωστικών (το κυανού του μεθυλενίου από κυανό σε λευκό και η ρεσαζουρίνη από τεφροκύανο σε ροζ ή λευκό). H αιτία των μεταβολών είναι η αφαίρεση οξυγόνου και ο σχηματισμός αναγωγικών ουσιών κατά τον μεταβολισμό των βακτηρίων. Παρά το γεγονός ότι ορισμένα βακτήρια είναι πιο αναγωγικά από άλλα σε γενικές γραμμές γίνεται δεκτό ότι όσο μεγαλύτερος είναι ο αριθμός των βακτηρίων τόσο ταχύτερα αλλάζουν χρώμα οι χρωστικές. Mε τη μέθοδο αυτή, παράδειγμα, μπορεί να εκτιμηθεί το μικροβιακό φορτίο του γάλακτος με το κυανό του μεθυλενίου. Eκτός από τις παραπάνω κλασικές μεθόδους, στη μικροβιολογική εξέταση τροφίμων χρησιμοποιούνται επίσης διάφορες νεώτερες μέθοδοι. ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ Προσδιορισμός ολικής μεσόφιλης χλωρίδας γάλακτος Το δείγμα γάλακτος ανακινείται καλά, λαμβάνεται με στείρες συνθήκες 1 ml και προστίθεται σε 9 ml αραιωτικού (Ringer ή φυσιολογικό ορό 0, 9 % NaCl). Με τον ίδιο τρόπο, στη συνέχεια γίνονται περαιτέρω δεκαδικές αραιώσεις. Το διάλυμα Ringer διατηρεί την ωσμωτική ισορροπία των βακτηρίων. Αποτελείται, σε g/l, από χλωριούχο ασβέστιο 0,12, χλωριούχο κάλιο 0,105, όξινο ανθρακικό νάτριο 0,05, NaCl 2,25. 5

Ένα ml κάθε αραίωσης προστίθεται σε τρυβλίο Petri, στο οποίο στη συνέχεια προστίθεται θρεπτικό υλικό Plate Count Agar (τεχνική ενσωμάτωσης). Η επώαση γίνεται στους 30 o C για 72 ώρες. To Plate Count Agar αποτελείται, σε g/l, τρυπτόνη 5,0, εκχύλισμα ζύμης, 2,5, γλυκόζη 1,0, άγαρ 9,0, και έχει ph 7,0. Για την παρασκευή του θρεπτικού υλικού κατάλληλη ποσότητα (ανάλογα με τις οδηγίες, όπως 17,5 g) διαλύονται με θέρμανση και ανάδευση σε 1 L αποσταγμένο νερό, γίνεται διανομή σε περιέκτες, και ακολουθεί αποστείρωση στους 121 o C για 15 min. Διατηρείται στους περίπου 47 o C πριν την προσθήκη στα τρυβλία, Προσδιορισμός πληθυσμού ζυμών και μυκήτων σε γιαούρτι Με αποστειρωμένη πλαστική φούσκα (πιπέτα), υπό ασηπτικές συνθήκες ζυγίζονται 2 g δείγματος γιαουρτιού σε δοκιμαστικό σωλήνα που περιέχει 6 ml αραιωτικού διαλύματος. Ακολουθεί έντονη ανάδευση σε vortex. Η αραίωση του δείγματος που πετυχαίνεται είναι 1:4. Ακολουθούν περαιτέρω αραιώσεις. 2 ml από την αραίωση 1:4 προστίθενται σε 3 ml διαλύματος αραιωτικού, και ακολουθεί έντονη ανάδευση σε vortex. Η αραίωση του δείγματος που πετυχαίνεται είναι 1:10. Ακολούθως, περαιτέρω δεκαδικές αραιώσεις γίνονται με προσθήκη 0,5 ml από την αραίωση 1:10 κ.ο.κ. σε 4,5 ml διαλύματος αραιωτικού, και ακολουθεί έντονη ανάδευση σε vortex. Η αραίωση του δείγματος που πετυχαίνεται είναι 1:100, κ.ο.κ. Το αραιωτικό που χρησιμοποιείται είναι το Buffered Peptone Water. Αυτό αποτελείται, σε g/l, από πεπτόνη 10,0, NaCl 5,0, όξινο φωσφορικό νάτριο 3,5, δισόξινο φωσφορικό κάλιο 1,5, και έχει ph 7,2. Ένα ml κάθε αραίωσης προστίθεται σε τρυβλίο Petri, στο οποίο στη συνέχεια προστίθεται θρεπτικό υλικό Rose Bengal Chloramphenicol Agar (τεχνική ενσωμάτωσης). Επίσης, χρησιμοποιείται η τεχνική της επιφανειακής εξάπλωσης. Η επώαση γίνεται στους 25 o C για 5 ημέρες. To Rose Bengal Chloramphenicol Agar αποτελείται, σε g/l, πεπτόνη 5,0, γλυκόζη 10,0, όξινο φωσφορικό κάλιο 1,0, θειικό μαγνήσιο 0,5, Rose-Bengal, 0,05, άγαρ 15,5, και έχει ph 7,2. Η χλωραμφαινικόλη είναι ο παράγοντας (αντιβιοτικό) για αναστολή ανάπτυξης των βακτηρίων. Η χρωστική Rose-Bengal (ερυθρό της Βεγγάλης) ελέγχει την ανάπτυξη ταχέως αναπτυσσόμενων μυκήτων. Για την παρασκευή του θρεπτικού υλικού κατάλληλη ποσότητα, όπως 32 g, διαλύονται με θέρμανση και ανάδευση σε 1 L αποσταγμένο νερό, γίνεται διανομή σε περιέκτες, και ακολουθεί αποστείρωση στους 121 o C για 5 min. Διατηρείται στους περίπου 50 o C πριν την προσθήκη στα τρυβλία. 6

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ ΚΑΙ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΟΛΙΚΗ ΜΕΣΟΦΙΛΗ ΧΛΩΡΙΔΑ ΓΆΛΑΚΤΟΣ (ΟΜΧ) Γίνεται καταμέτρηση των αποικιών στα τρυβλία που έχουν 30-300 αποικίες. Ο αριθμός των αποικιών πολλαπλασιάζεται επί την αραίωση του δείγματος. Το αποτέλεσμα εκφράζεται σε CFU (Colony Forming Units) ανά ml γάλακτος. Στο τρυβλίο με αραίωση 10-2 (1:100) μετρήθηκαν 30 αποικίες. Έτσι, ο πληθυσμός της ΟΜΧ είναι 30 x 10 2, δηλαδή 3 x 10 3 CFU/ ml. Όμως επειδή η ποσότητα δείγματος που χρησιμοποιήσαμε στις αραιώσεις ήταν 0,5 ml, πολλαπλασιάζουμε το τελικό αποτέλεσμα επί 2. Συνεπώς, ο πληθυσμός της ΟΜΧ είναι 6 x 10 3 CFU/ ml. Αραίωση 10-1 Αραίωση 10-2 Αραίωση 10-3 Εικόνα. Τρυβλία με αποικίες για την ΟΜΧ σε τρεις αραιώσεις γάλακτος. 7

ΖΥΜΕΣ ΜΥΚΗΤΕΣ ΣΕ ΓΙΑΟΥΡΤΙ Γίνεται καταμέτρηση των αποικιών στα τρυβλία που έχουν 30-300 αποικίες. Ο αριθμός των αποικιών πολλαπλασιάζεται επί την αραίωση του δείγματος. Το αποτέλεσμα εκφράζεται σε CFU (Colony Forming Units) ανά g γιαουρτιού. Στο τρυβλίο με αραίωση 10-4 (1:10000) μετρήθηκαν 57 αποικίες ζυμομυκήτων. Έτσι, ο πληθυσμός των ζυμομυκήτων είναι 57 x 10 4, δηλαδή 5,7 x 10 5 CFU/ g. Επειδή οι 57 αποικίες περιλαμβάνονται σε 0,5g δείγματος γιαούρτης γίνεται πολλαπλασιασμός επί 2. Έτσι, ο πληθυσμός των ζυμομυκήτων είναι 11,4 x 10 5 CFU/ g = 1,1 x 10 6 CFU/ g. Στο τρυβλίο με αραίωση 10-2 (1:100) παρατηρήθηκε μία αποικία μύκητα. Έτσι, ο πληθυσμός των μυκήτων είναι 1 χ 100 = 100 CFU/ g. 8

Αραίωση 10-2 Αραίωση 10-3 Αραίωση 10-4 Εικόνα. Τρυβλία με αποικίες ζυμομυκήτων σε τρεις αραιώσεις γιαουρτιού. Εικόνα. Τρυβλίο με αποικία μύκητα στην αραίωση 1:100 γιαουρτιού (όπου δείχνει βέλος). 9