Οι Πολιτιστικοί Οργανισµοί στο ιαδίκτυο Προσβασιµότητα και ασφάλεια στους διαδικτυακούς κόµβους Εµµανουήλ Γ. Καρατζάς Ηλεκτρολόγος Μηχανικός και Τεχνολογίας Υπολογιστών, MSc. Ίδρυµα Μελετών Λαµπράκη Προσβασιµότητα στους διαδικτυακούς κόµβους Ηδύναµη του Ιστού έγκειται στην παγκοσµιοποίησή του. Η πρόσβαση από τον καθένα, ανεξαρτήτως των φυσικών ικανοτήτων του, αποτελεί πολύ σηµαντική πτυχή της ποιότητας ενός Ιστοτόπου. Είναι γενικά αποδεκτό ότι η προσβασιµότητα ακόµη και από άτοµα µε ειδικές ανάγκες γίνεται ολοένα και περισσότερο σηµαντικό ζήτηµα ποιότητας, ειδικά για δικτυακές πολιτιστικές εφαρµογές. Το κριτήριο της προσβασιµότητας µετρά το βαθµό στον οποίο ο Ιστότοπος προσπελάζεται από το κοινό στο οποίο απευθύνεται και εξετάζει ζητήµατα όπως η ευκολία σύνδεσης και «φόρτωσης», οι απαιτήσεις σε λογισµικό και υλικό, σε εύρος ζώνης ιαδικτύου κλπ. Οι Πολιτιστικοί Οργανισµοί στο ιαδίκτυο Αθήνα, 7/12/2004 2/18
Web Content Accessibility Guidelines (W3C) "Ένας Ιστότοπος θεωρείται προσβάσιµος όταν το πληροφοριακό περιεχόµενο, οι διάφοροι µηχανισµοί πλοήγησης και όλα τα αλληλεπιδραστικά διαδραστικά χαρακτηριστικά του είναι προσβάσιµα από όλους τους χρήστες, ανεξάρτητα από τις κάθε είδους αναπηρίες αυτών και της τεχνολογίας που χρησιµοποιούν για την επίτευξη πρόσβασης στον Ιστότοπο." Οι Πολιτιστικοί Οργανισµοί στο ιαδίκτυο Αθήνα, 7/12/2004 3/18 Ζητήµατα τεχνικής πρόσβασης Ανάγκη να υποστηριχθούν πολλές τεχνολογίες Παλαιότερης τεχνολογίας διαθέσιµους φυλλοµετρητές ιάφορες εκδόσεις για συγκεκριµένο κοινό Ασύρµατη πρόσβαση Φυλλοµετρητές κειµένου ιαφορετικά λειτουργικά περιβάλλοντα Τυποποιηµένη HTML χρήση της πρόσφατης τεχνολογίας (τεχνολογίες αιχµής -Java, ΑctiveX, Flash ) Οι Πολιτιστικοί Οργανισµοί στο ιαδίκτυο Αθήνα, 7/12/2004 4/18
Πληροφόρηση των χρηστών Ηπρόσβαση στην πληροφορία του Ιστοτόπου πρέπει να είναι εύκολη. Ο Ιστότοπος πρέπει να παρέχει πληροφόρηση σχετικά µε τις τεχνικές πτυχές του, οι οποίες βελτιώνουν τη λειτουργικότητα της εφαρµογής. Σε αυτές περιλαµβάνονται πληροφορίες για: απαιτούµενη ελάχιστη ανάλυση οθόνης απαιτήσεις βέλτιστης ανάλυσης οθόνης πλατφόρµες και φυλλοµετρητές που επιτρέπουν βέλτιστη παρακολούθηση απαιτούµενα πακέτα λογισµικού (plug-ins) κ.λ.π. Οι Πολιτιστικοί Οργανισµοί στο ιαδίκτυο Αθήνα, 7/12/2004 5/18 Τεχνολογίες πρόσβασης Ταχύτητα πρόσβασης Οι Πολιτιστικοί Οργανισµοί στο ιαδίκτυο Αθήνα, 7/12/2004 6/18
Υποστήριξη βοηθητικής τεχνολογίας Σηµαντική απαίτηση προσβασιµότητας στον Ιστό αποτελεί επίσης η χρήση του Ιστοτόπου από άτοµα µε ειδικές ανάγκες Οι παρακάτω οδηγίες όχι µόνο καθιστούν δυνατή την πρόσβαση από τα άτοµα µε ειδικές ικανότητες, αλλά επίσης καθιστούν τον δικτυακό τόπο περισσότερο εύχρηστο για όλους τους επισκέπτες του Οι Πολιτιστικοί Οργανισµοί στο ιαδίκτυο Αθήνα, 7/12/2004 7/18 Ισοδύναµα πολυµεσικών στοιχείων Ο Ιστότοπος πρέπει να παρέχει ισοδύναµες εναλλακτικές λύσεις στο οπτικο-ακουστικό περιεχόµενο. Συγκεκριµένα, συνιστάται η παροχή ενός ισοδύναµου κειµένου για κάθε στοιχείο µη κειµένου. Ως στοιχεία µη κειµένου θεωρούνται οι εικόνες, οι γραφικές αναπαραστάσεις, τα animations, ο ήχος και το βίντεο. Η απαίτηση αυτή προκύπτει από το γεγονός ότι το κείµενο µπορεί να αποτελέσει αναγνώσιµη έξοδο σε speech synthesizers και Braille displays και µπορεί να αναπαρασταθεί οπτικά (σε µια ποικιλία µεγεθών) στις οθόνες των υπολογιστών. Πρόσβαση ανεξαρτήτως συσκευής (π.χ. φόρµες ) Οι Πολιτιστικοί Οργανισµοί στο ιαδίκτυο Αθήνα, 7/12/2004 8/18
Πολυγλωσσία Οι πολιτιστικοί δικτυακοί τόποι αποτελούν µέσα πρόσβασης για το κοινό στην πολιτιστική κληρονοµιά. Προκειµένου η πρόσβαση να είναι καθολική, απαιτείται η διάθεση της πληροφορίας που παρουσιάζουν οι Ιστότοποι σε περισσότερες από µία γλώσσες Κρίσιµες πληροφορίες Ταυτότητα Κύρια λειτουργικότητα αναζήτηση, πλοήγηση Οι Πολιτιστικοί Οργανισµοί στο ιαδίκτυο Αθήνα, 7/12/2004 9/18 Εναλλαγή µεταξύ των γλωσσών Ο επιλογέας της γλώσσας πρέπει να τοποθετείται σε ορατή και σταθερή θέση σε κάθε σελίδα του Ιστοτόπου Σήµανση σηµαίες vs. λεκτικά Οι όροι που δεικνύουν τη γλώσσα θα έπρεπε να γράφονται στη σχετική γλώσσα «English» και όχι «Αγγλικά» Οι Πολιτιστικοί Οργανισµοί στο ιαδίκτυο Αθήνα, 7/12/2004 10/18
Κατευθύνσεις πολυγλωσσίας Στην περίπτωση των Ελληνικών Ιστοτόπων, είναι σηµαντική η παροχή της πληροφορίας και στην Αγγλική γλώσσα Ανάλυση δυνητικών χρηστών target group Πλήρης µετάφραση (όχι µόνο στοιχεία πλοήγησης) Εναλλαγή γλωσσών µετάβαση στην ίδια σελίδα Οι Πολιτιστικοί Οργανισµοί στο ιαδίκτυο Αθήνα, 7/12/2004 11/18 Χρόνος απόκρισης Οι Ιστότοποι πρέπει να αποκρίνονται σε εύλογο χρονικό διάστηµα 1 10 sec (πληροφοριακό περιεχόµενο) Μεγαλύτερες ανοχές για πολυµεσικό περιεχόµενο Οι µεταβατικές σελίδες πρέπει να φορτώνονται γρήγορα Οι αργές σελίδες πρέπει να φορτώνονται βαθµιαία (κείµενα vs. εικόνες) Ενηµέρωση χρήστη για µέγεθος αρχείων και αντίστοιχο χρόνο Γραφικά συµπίεση Οι Πολιτιστικοί Οργανισµοί στο ιαδίκτυο Αθήνα, 7/12/2004 12/18
Αξιοπιστία της λειτουργίας του σελιδοδείκτη Συνιστάται η ηλεκτρονική διεύθυνση του Ιστοτόπου να παραµένει σταθερή και να µην αλλάζει πολύ συχνά Σε περίπτωση που η αλλαγή της ηλεκτρονικής διεύθυνση του δικτυακού τόπου είναι σκόπιµη, συνιστάται η δηµιουργία µιας σελίδας που να ενηµερώνει το χρήστη για τη νέα ηλεκτρονική διεύθυνση και η παροχή µιας λειτουργίας αυτόµατης ανακατεύθυνσης του χρήστη στην νέα διεύθυνση Οι Πολιτιστικοί Οργανισµοί στο ιαδίκτυο Αθήνα, 7/12/2004 13/18 Ορατότητα Ιστοτόπου Ο Ιστότοπος πρέπει να είναι εύκολα ευρέσιµος Καταχώρηση σε καταλόγους ιστοτόπων σχετικού περιεχοµένου Χρήση meta-tags Καταχώρηση στις µηχανές αναζήτησης (όπου είναι δυνατό) Σαφήνεια και πληρότητα περιεχοµένου Αναφορές από άλλους Ιστοτόπους ιαφήµιση Οι Πολιτιστικοί Οργανισµοί στο ιαδίκτυο Αθήνα, 7/12/2004 14/18
Κίνδυνοι στα υπολογιστικά συστήµατα Ασφάλεια από φυσικές παραµέτρους όπως: ιακυµάνσεις της τάσης (χρήση κατάλληλου UPS) Πυρκαγιά (λήψη κατάλληλων µέτρων πυρασφάλειας) Πληµµύρα και άλλες φυσικές καταστροφές Ασφάλεια από κλοπή ή εσκεµµένη καταστροφή του συστήµατος (λήψη κατάλληλων αντικλεπτικών και αποτρεπτικών µεθόδων µε χρήση συναγερµών, τεχνικών παρακολούθησης του συστήµατος, αστυνόµευση του χώρου κ.α.) Ασφάλεια από κακόβουλη χρήση του συστήµατος από τους ορισµένους χειριστές του (χρήση κατάλληλων µεθόδων επιλογής προσωπικού, εκπαίδευσης και αξιολόγησής του) Ασφάλεια από λάθη και προβλήµατα που µπορεί να ενυπάρχουν στο σύστηµα (προσεκτική επιλογή και έλεγχος του χρησιµοποιούµενου λογισµικού χρήση αξιόπιστου, ανθεκτικού και ελεγµένου υλικού) Ασφάλεια από εξωτερικούς παράγοντες κακόβουλα άτοµα, που για οποιονδήποτε λόγο θέλουν να επέµβουν στο σύστηµα µε σκοπό την καταστροφή του (αδυναµία λειτουργίας και επιτέλεσης του σκοπού του) ή την απόσπαση πληροφοριών από αυτό, για τις οποίες δεν έχουν εξουσιοδότηση. Οι Πολιτιστικοί Οργανισµοί στο ιαδίκτυο Αθήνα, 7/12/2004 15/18 Ασφάλεια και Ψηφιοποίηση Ψηφιοποίηση Υλικό µεγάλης πολιτισµικής αξίας Σηµαντική επένδυση χρόνου και χρήµατος Προστασία Πολιτική ασφαλείας Ελεγχόµενη φυσική πρόσβαση Συχνή λήψη αντιγράφων ασφαλείας Αυστηρά ελεγχόµενη σύνδεση του συστήµατος αποθήκευσης του πολιτιστικού αποθέµατος µε το ιαδίκτυο Οι Πολιτιστικοί Οργανισµοί στο ιαδίκτυο Αθήνα, 7/12/2004 16/18
Ασφάλεια και κόµβοι διαδικτύου Έµφαση στην ασφάλεια του διακοµιστή Αντίγραφα ασφαλείας ιορθώσεις προγραµµάτων (patches) Έλεγχος εφαρµογών Προστασία από ιούς Κρυπτογράφηση Firewall εξουσιοδότηση πρόσβασης Passwords Access Logs Συστήµατα ηλεκτρονικού εµπορίου Χρήση ασφαλών τεχνολογιών (SSL, SET) Προστασία προσωπικών δεδοµένων Οι Πολιτιστικοί Οργανισµοί στο ιαδίκτυο Αθήνα, 7/12/2004 17/18 Συµπέρασµα Προσβασιµότητα Απαραίτητη για την αξιοποίηση του Ιστοτόπου Πρόσβαση σε όλους Ταχύτητα Πολυγλωσσία Ασφάλεια Μην την ξεχνάτε!!! Συνεχής ενηµέρωση επαγρύπνηση Ευχαριστώ Ερωτήσεις Οι Πολιτιστικοί Οργανισµοί στο ιαδίκτυο Αθήνα, 7/12/2004 18/18