Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΠΑΡΑΝΟΜΩΝ ΟΥΣΙΩΝ ΕΞΑΡΤΗΣΗΣ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ ΕΚΤΕΠΝ, ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2011 ΣΕΛ. 1
1. Χρήση παράνομων ουσιών εξάρτησης στο γενικό πληθυσμό Σύμφωνα με αποτελέσματα της πρόσφατης έρευνας γενικού πληθυσμού (ΑΣΚ, 2009) Η κάνναβη παραμένει η πιο διαδεδομένη παράνομη ουσία χρήσης στο γενικό πληθυσμό. Η τάση για δοκιμή κάνναβης, είναι εντονότερη στις ηλικίες 18-22. Σημαντική είναι η μείωση όσον αφορά στον αριθμό νέων χρηστών κάνναβης ο οποίος παρουσιάζει καθοδική τάση από το έτος 2004. Η Κύπρος συγκαταλέγεται στις χώρες με τα χαμηλότερα ποσοστά πρόσφατης χρήσης (κατά το τελευταίο έτος) κάνναβης (4,3%). ΕΚΤΕΠΝ, ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2011 ΣΕΛ. 2
2. Αίτηση Θεραπείας Κατά το έτος 2011, καταγράφηκαν στη θεραπεία 1057 χρήστες παράνομων ουσιών εξάρτησης σε σχέση με 884 το προηγούμενο έτος. Το προφίλ του χρήστη, ο οποίος απευθύνεται για θεραπεία είναι: άντρας, Ελληνοκύπριος, 29 ετών, άνεργος, χρήστης κάνναβης, με εννιάχρονη πορεία χρήσης της κύριας ουσίας κατάχρησης. Η κάνναβη, με ποσοστό 49% για πρώτη φορά από το έτος 2004 αποτελεί την κύρια ουσία λόγω της οποίας τα άτομα ξεκινούν θεραπεία. Ακολουθεί η ηρωίνη με 34% και η κοκαΐνη με 10%. Σε σύγκριση με τα προηγούμενα έτη, συνεχίζεται η σταθεροποίηση μέχρι και μείωση των αιτημάτων θεραπείας με κύρια ουσία κατάχρησης την ηρωίνη και μεγάλη αύξηση τα αιτήματα θεραπείας ατόμων με κύρια ουσία κατάχρησης την κάνναβη. ΕΚΤΕΠΝ, ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2011 ΣΕΛ. 3
3. Μολυσματικές ασθένειες Με βάση το Δείκτη Επικράτησης Μολυσματικών Ασθενειών, το 53% των ενδοφλέβιων χρηστών που εξετάστηκαν το 2011, διαγνώστηκαν θετικοί στην Ηπατίτιδα Γ. Τα αντίστοιχα ποσοστά για τα προηγούμενα έτη παρουσιάστηκαν χαμηλότερα, 51% το 2010, 46% το 2009 και 29% το 2008. Με βάση το Δείκτη Αίτησης Θεραπείας, κατά το έτος 2011 αναφέρθηκαν 3 περιστατικά HIV/AIDS (αυτό-αναφορές). Η πλειοψηφία των θετικών περιστατικών στην Ηπατίτιδα Γ είναι αλλοδαποί. Συγκεκριμένα, 49% αποτελούν περιπτώσεις ατόμων της ΕΕ, 20% ατόμων από τρίτες χώρες και 31% αφορούν Κύπριους υπηκόους. Ένα σημαντικό ποσοστό των χρηστών που αναζήτησαν θεραπεία το 2011 ανέφεραν ενδοφλέβια χρήση έστω και μια φορά στην ζωή τους (314 άτομα) καθώς επίσης το 38,5% ανέφερε χρήση κοινής σύριγγας έστω και μια φορά στη ζωή. ΕΚΤΕΠΝ, ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2011 ΣΕΛ. 4
4. Θάνατοι από παράνομες ουσίες εξάρτησης Από το 2004 μέχρι το 2011, έχουν καταγραφεί επίσημα, 129 θάνατοι (άμεσοι και έμμεσοι), οφειλόμενοι στη χρήση παράνομων ουσιών εξάρτησης. Τα οπιούχα, και συγκεκριμένα η ηρωίνη, φαίνεται να ευθύνεται για τη μεγάλη πλειοψηφία των θανάτων. Το προφίλ του θανόντα είναι: άντρας, ελληνοκύπριος, 30,8 ετών, χρήστης οπιούχων (πολλαπλών ουσιών). 5. Προβληματική χρήση Η προβληματική χρήση, βάσει του ορισμού του Ευρωπαϊκού Κέντρου, ορίζεται ως η «ενέσιμη χρήση ναρκωτικών ή/και μακροχρόνια/συστηματική χρήση οπιούχων, κοκαΐνης ή/ και αμφεταμινών» (ΕΚΠΝΤ, 2006). Με βάση τα στοιχεία αίτησης θεραπείας για το έτος 2011, ο συνολικός αριθμός των χρηστών οπιούχων ουσιών (τόσο αυτών που καταγράφηκαν στις διάφορες δομές θεραπείας, όσο και ο «κρυμμένος» αριθμός τους που δεν αιτήθηκε θεραπείας), υπολογίστηκε να κυμαίνεται από 780 μέχρι 1157, σημειώνοντας μικρή αύξηση σε σχέση με το προηγούμενο έτος [1], όπως φαίνεται πιο κάτω. [1] Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι λόγω έλλειψης στοιχείων από άλλες πηγές πληροφοριών εκτός της θεραπείας, η αξιοπιστία της μεθόδου υπολογισμού της Προβληματικής Χρήσης ( Truncated Poisson ) είναι περιορισμένη. ΕΚΤΕΠΝ, ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2011 ΣΕΛ. 5
Με βάση τους υπολογισμούς για τα διάφορα έτη προκύπτει ότι η πλειοψηφία του εκτιμώμενου συνολικού αριθμού των προβληματικών χρηστών οπιούχων ουσιών, είναι αλλοδαποί. 6. Εγκληματικότητα και Διαθεσιμότητα παράνομων ουσιών εξάρτησης Σύμφωνα με τα στοιχεία της Υπηρεσίας Καταπολέμησης Ναρκωτικών, κατά το έτος 2011 καταγράφηκαν 940 υποθέσεις σχετιζόμενες με τα ναρκωτικά, σε σχέση με 851 το 2010, στις οποίες εμπλέκονται 1052 άτομα σε σχέση με 973 το 2010. Η πλειοψηφία των αδικημάτων εξακολουθεί να αφορά κατοχή και χρήση φυτικής κάνναβης και να εμπλέκει την πλειοψηφία των ατόμων. Το γεγονός αυτό φαίνεται να συνδέεται με το ότι η κάνναβη είναι η πιο διαδεδομένη ουσία χρήσης στην Κύπρο. Σε ότι αφορά τις κατασχέσεις, κατά το έτος 2011 συνεχίστηκε η μείωση στις κατασχεθείσες ποσότητες ρητίνης κάνναβης, φυτών κάνναβης και φυτικής κάνναβης σε σχέση με το 2010. Σημαντική μείωση παρατηρήθηκε και στις ποσότητες έκστασι που κατασχέθηκαν. ΕΚΤΕΠΝ, ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2011 ΣΕΛ. 6
7. Κοινωνικός Αποκλεισμός Το ποσοστό των άστεγων χρηστών εξαρτησιογόνων ουσιών στην Κύπρο είναι χαμηλό. Το 2011 το ποσοστό των χρηστών με ασταθή διαμονή ήταν 4.1% (το 2010 ήταν 4.6 %), ενώ υπήρξε και ένα πολύ μικρό ποσοστό (0.3%) αστέγων. Σημειώνεται όμως, ότι οι άστεγοι ήταν πολύ ολιγάριθμοι, εφόσον επρόκειτο για 3 άτομα αλλοδαπής καταγωγής. Στην Ευρώπη ο αντίστοιχος πληθυσμός χρηστών χωρίς σταθερή στέγη το 2011 ήταν 9%. Το 37.7% των χρηστών εξαρτησιογόνων ουσιών στην Κύπρο το 2011 ήταν άνεργοι και το 13.3% μη-δραστήριοι οικονομικά. Αντίστοιχα ποσοστά για ολόκληρη την Ευρώπη στο πιο πρόσφατο έτος μέτρησης (2010) είναι 35.4% - 59.5% άνεργοι και 13.6% -17.0% μη-δραστήριοι οικονομικά. 49.6% των άνεργων χρηστών το 2011 είχαν ολοκληρώσει μόνο την πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Το 19.6 % στο ίδιο χρονικό έτος είχε εγκαταλείψει το γυμνάσιο. ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΝΟΜΙΚΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ Το παρόν αποτελεί ιδιοκτησία του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης και Πληροφόρησης για τα Ναρκωτικά Κύπρου (ΕΚΤΕΠΝ) και καλύπτεται από δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας. Το ΕΚΤΕΠΝ δεν φέρει καμία ευθύνη ή υπαιτιότητα για τυχόν συνέπειες από τη χρήση των πληροφοριών που περιέχει το παρόν έγγραφο. Επιτρέπεται η αναπαραγωγή μόνο με αναφορά της πηγής. ΕΚΤΕΠΝ, ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2011 ΣΕΛ. 7