Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 18 Μαΐου 2016 (OR. en) 8367/2/16 REV 2 ΣΗΜΕΙΩΜΑ Αποστολέας: Αποδέκτης: Γενική Γραμματεία του Συμβουλίου SPORT 19 SOC 206 ECOFIN 332 JUR 183 FISC 62 Επιτροπή των Μονίμων Αντιπροσώπων / Συμβούλιο αριθ. προηγ. εγγρ.: 8176/16 SPORT 14 SOC 191 ECOFIN 318 JUR 168 FISC 58 Θέμα: Βελτίωση της διακυβέρνησης στον τομέα του αθλητισμού: ο ρόλος των κυβερνήσεων - Συζήτηση προσανατολισμού (δημόσια συζήτηση δυνάμει του άρθρου 8 παράγραφος 2 του εσωτερικού κανονισμού του Συμβουλίου [πρόταση της Προεδρίας]) Μετά από διαβούλευση με την Ομάδα «Αθλητισμός», η Προεδρία κατάρτισε το συνημμένο έγγραφο προβληματισμού, προκειμένου να χρησιμεύσει ως βάση για τη συζήτηση προσανατολισμού σχετικά με το ανωτέρω θέμα στο Συμβούλιο «Παιδεία, Νεολαία, Πολιτισμός και Αθλητισμός» στις 30 και 31 Μαΐου 2016. 8367/2/16 REV 2 ΙΒ/νκ/πΜ 1 DG E - 1C EL
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Βελτίωση της διακυβέρνησης στον τομέα του αθλητισμού: ο ρόλος των κυβερνήσεων Έγγραφο προβληματισμού της Προεδρίας 1. Εισαγωγή Ο αθλητισμός ενσωματώνει πολλές θετικές αξίες στις οποίες περιλαμβάνονται η διασκέδαση, η υπερηφάνεια, η ανάπτυξη, οι επιδόσεις, η συνοχή και η αδελφοσύνη. Ο αθλητισμός επιδρά θετικά στην ευημερία, την υγεία, την παιδεία και την οικονομία. Αυτό ισχύει τόσο για την ενεργό συμμετοχή στον αθλητισμό όσο και για την παθητική παρακολούθηση του αθλητισμού. Ταυτόχρονα όμως, εξακολουθούν να υφίστανται πάρα πολλά σοβαρά προβλήματα που αποδυναμώνουν τις θετικές αξίες του αθλητισμού, όπως η φαρμακοδιέγερση (ντόπινγκ), οι προσυνεννοημένοι αγώνες, η βία, η εμπορία ανθρώπων, η διαφθορά και η νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες. Τις τελευταίες δεκαετίες, ο τομέας του αθλητισμού έχει αλλάξει. Όλο και περισσότεροι θεατές παρακολουθούν τις σημαντικές αθλητικές διοργανώσεις, ενώ η κάλυψη από τα μέσα ενημέρωσης έχει διευρυνθεί σημαντικά, οδηγώντας σε τεράστια αύξηση των θεατών. Η αγορά είναι πλέον παγκόσμια, με αυξανόμενη διασυνοριακή δραστηριότητα. Οι εξελίξεις αυτές έχουν συμβάλει στην εμπορευματοποίηση του αθλητισμού με μεγαλύτερες χορηγίες και προβολή προϊόντων. Λόγω των αυξανόμενων οικονομικών διακυβευμάτων, ο τομέας του αθλητισμού έχει καταστεί πιο ευάλωτος σε θέματα ακεραιότητας. Η κατάσταση αντικατοπτρίζεται άλλωστε στην τηλεόραση και στα άλλα μέσα ενημέρωσης, καθώς νέα σκάνδαλα κυριαρχούν τακτικά στις ειδήσεις. Αυτό με τη σειρά του έχει αρνητικό αντίκτυπο στην αξιοπιστία και την εμπιστοσύνη του κοινού στη θετική αξία του αθλητισμού. Η επίκληση για ακεραιότητα και χρηστή διακυβέρνηση φαίνεται να έφτασε στο αθλητικό κίνημα αργότερα από άλλους τομείς, όπως ο τραπεζικός, γεγονός το οποίο οφείλεται ενδεχομένως στην αυτοδιοικητική του παράδοση και, σε ορισμένο βαθμό, στην κλειστή ιεραρχία. Σύμφωνα με τον Arnout Geeraert από το Πανεπιστήμιο της Leuven και άλλους επιστήμονες, οι διεθνείς αθλητικές ομοσπονδίες είναι κατά παράδοση εξαιρετικά αυτόνομοι οργανισμοί και οι δημόσιες αρχές έχουν πολύ μικρή επιρροή στον τρόπο με τον οποίο λειτουργούν. 8367/2/16 REV 2 ΙΒ/νκ/πΜ 2
Τα πρόσφατα κρούσματα διαφθοράς, νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και σκανδάλων δωροδοκίας κατέστησαν πασιφανές ότι ο αθλητισμός δεν διαθέτει τα μέσα για την καταπολέμηση ζητημάτων οικονομικής ακεραιότητας. Σε ορισμένες υποθέσεις, ο τομέας του αθλητισμού ζήτησε ακόμη και την παρέμβαση των δημόσιων αρχών, για παράδειγμα για την καταπολέμηση των προσυνεννοημένων αγώνων. Αυτό προκάλεσε συζητήσεις σχετικά με την αυτοδιοίκηση εντός και εκτός του τομέα. Οι δημόσιες αρχές, καθώς και το κοινό, ζήτησαν μεγαλύτερη διαφάνεια στη διαδικασία λήψης αποφάσεων, χρηστή διακυβέρνηση και λογοδοσία. Η χρηστή διακυβέρνηση των αθλητικών οργανώσεων θα μπορούσε να αποτελέσει ένα τρόπο για να εξασφαλιστεί ότι το κοινό θα επανέλθει στις θετικές αξίες του αθλητισμού. Εάν οι αθλητικοί φορείς είναι σωστά οργανωμένοι, μειώνονται οι πιθανότητες παραβιάσεων της ακεραιότητάς τους και έτσι μπορεί να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη του κοινού. Μια καλή αρχή θα μπορούσε να αποτελέσει η ύπαρξη σαφών κανόνων για τις εκλογικές διαδικασίες, ένας κατάλληλος κώδικας δεοντολογίας και λογοδοσία και διαφάνεια στη διαδικασία λήψης αποφάσεων και στις χρηματοοικονομικές πράξεις. Η ευθύνη αυτή βαρύνει τον τομέα του αθλητισμού. 2. Ο ρόλος των κυβερνήσεων Οι κυβερνήσεις έχουν στηρίξει την έννοια της αυτοδιοίκησης για μεγάλο χρονικό διάστημα. Ωστόσο, οι απειλές που αντιμετωπίζει όλο και συχνότερα ο τομέας του αθλητισμού απαιτούν τη στήριξη, τη συνεργασία και, σε ορισμένες περιπτώσεις, την παρέμβαση των εθνικών κυβερνήσεων. Οι κυβερνήσεις διαθέτουν ένα εύρος επιλογών, όπως καθιέρωση τακτικού διαλόγου μεταξύ του αθλητικού κινήματος και των κυβερνήσεων, ανανέωση των μοντέλων διακυβέρνησης του αθλητισμού και μέριμνα για εξασφάλιση χρηστής διακυβέρνησης στον τομέα του αθλητισμού. Ταυτόχρονα, έχουν την ευθύνη επιβολής της νομοθεσίας, ενώ, σε περίπτωση σοβαρής κακοδιαχείρισης ή ανάρμοστης συμπεριφοράς, μπορούν επίσης να χρησιμοποιήσουν τη νομοθεσία και, για παράδειγμα, να επιβάλουν (οικονομικές) κυρώσεις. Και τέλος, ο καλύτερος τρόπος αντίδρασης για την αντιμετώπιση διασυνοριακών απειλών όπως η φαρμακοδιέγερση, η διαφθορά και οι προσυνεννοημένοι αγώνες θα μπορούσε να είναι μια πιο συντονισμένη προσέγγιση μεταξύ των κρατών μελών. 8367/2/16 REV 2 ΙΒ/νκ/πΜ 3
Τακτικός διάλογος και συνεργασία με το αθλητικό κίνημα Διάφορες οργανώσεις συνειδητοποιούν όλο και περισσότερο ότι οι κυβερνήσεις και οι αθλητικές οργανώσεις θα μπορούσαν να διεξάγουν τακτικό διάλογο, να ανταλλάσσουν πληροφορίες και να συνεργάζονται για την επίλυση τρεχόντων ζητημάτων ακεραιότητας, όπως η φαρμακοδιέγερση, η διαφθορά και οι προσυνεννοημένοι αγώνες. Υπάρχουν πολλά παραδείγματα και προκλήσεις σε διεθνές, εθνικό, ακόμη και τοπικό επίπεδο, όσον αφορά τη διεξαγωγή αυτού του διαλόγου. Ένα χαρακτηριστικό σχετικό παράδειγμα σε διεθνές επίπεδο είναι ο WADA 1, στα πλαίσια του οποίου κυβερνήσεις και αθλητισμός συνεργάζονται για την αντιμετώπιση ζητημάτων όπως η φαρμακοδιέγερση και η παροχή ενός ασφαλούς περιβάλλοντος για τον αθλητισμό. Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η χρηστή διακυβέρνηση μεγάλων αθλητικών γεγονότων αποτελεί ένα θέμα για το οποίο τα κράτη μέλη έχουν επανειλημμένα τονίσει τη σημασία του τακτικού διαλόγου 2. Καθώς τα μεγάλα αθλητικά γεγονότα δημιουργούν συνεργασία και εταιρική σχέση μεταξύ διεθνών και εθνικών αθλητικών ομοσπονδιών, εθνικών και τοπικών αρχών, μέσων ενημέρωσης και άλλων (εμπορικών) εταίρων, είναι σημαντικό οι εταίροι στις εκδηλώσεις αυτές να συμφωνούν για αμοιβαίες ρυθμίσεις λαμβάνοντας υπόψη τις αρμοδιότητες και τα συμφέροντα του καθενός, μέσω όμως κοινών αξιών για ζητήματα όπως η ακεραιότητα, η διαφάνεια και η χρηστή διακυβέρνηση. Στήριξη για τη βελτίωση της χρηστής διακυβέρνησης Οι κυβερνήσεις έχουν διάφορες επιλογές προκειμένου να στηρίξουν τις αθλητικές οργανώσεις ώστε να βελτιώσουν τη διακυβέρνησή τους. Ορισμένα κράτη μέλη χορηγούν επιδοτήσεις σε αθλητικές οργανώσεις για να θεσπίσουν προληπτικά μέτρα, όπως προγράμματα εκπαίδευσης και κατάρτισης για αθλητές και προπονητές, προκειμένου να καταπολεμήσουν τη φαρμακοδιέγερση και τους προσυνεννοημένους αγώνες. Πολλά κράτη μέλη διευκολύνουν εθνικές πλατφόρμες σχετικά με τους προσυνεννοημένους αγώνες και τη διαφθορά στον αθλητισμό, ενώ ορισμένα έχουν υποχρεωτικά κριτήρια σχετικά με τη διαφάνεια, τη χρηστή διακυβέρνηση και τη λογοδοσία για τη χορήγηση επιδοτήσεων. 1 2 Παγκόσμιος Οργανισμός κατά της Φαρμακοδιέγερσης Συμπεράσματα του Συμβουλίου που προβλέπεται να εγκριθούν στις 31 Μαΐου 2016 8367/2/16 REV 2 ΙΒ/νκ/πΜ 4
Μοντέλα διακυβέρνησης του αθλητισμού Τα μοντέλα διακυβέρνησης του αθλητισμού διαφέρουν μεταξύ των χωρών της ΕΕ, από εντελώς αυτόνομα αθλητικά κινήματα μέχρι την ύπαρξη στενών δεσμών μεταξύ δημόσιων αρχών και αθλητικού κινήματος. Ωστόσο, το ζήτημα είναι κατά πόσον τα μοντέλα αυτά πληρούν τις απαιτήσεις της χρηστής διακυβέρνησης. Διάφορα κράτη μέλη έχουν εξετάσει ή ακόμα και έχουν εφαρμόσει μοντέλα εταιρικής σχέσης όπως αθλητικά συμβούλια που φέρνουν σε επαφή ενδιαφερόμενους φορείς τόσο από το εσωτερικό όσο και εκτός του αθλητισμού. Στον Καναδά, η εθνική κυβέρνηση διευκόλυνε την ίδρυση ενός εθνικού ινστιτούτου για την ακεραιότητα του αθλητισμού το οποίο είναι υπεύθυνο για την αντιμετώπιση όλων των ζητημάτων ακεραιότητας που αφορούν τον αθλητισμό - παράδειγμα που ακολούθησε και η Φινλανδία. Νομοθεσία Κατά τα τελευταία έτη, πολλές κυβερνήσεις έχουν αναλάβει δράση για να ενισχύσουν τη νομοθεσία τους σε σχέση με θέματα όπως η φαρμακοδιέγερση, οι προσυνεννοημένοι αγώνες, η εξασφάλιση ενός ασφαλούς αθλητικού περιβάλλοντος και η προστασία των νέων αθλητών. Σήμερα, τα περισσότερα κράτη μέλη είναι υποχρεωμένα να διαθέτουν νομοθεσία για τη φαρμακοδιέγερση, ώστε να συμμορφώνονται με τον Κώδικα του WADA. Σε αντίθετη περίπτωση, μπορεί να βρεθούν αντιμέτωπα με σοβαρές συνέπειες, όπως να μην είναι σε θέση να φιλοξενήσουν διεθνείς αθλητικές εκδηλώσεις ή να συμμετέχουν στους Ολυμπιακούς Αγώνες. Επιβολή του νόμου Ως έσχατη λύση, οι κυβερνήσεις μπορούν να επικαλούνται τη νομοθεσία. Σε χώρες όπως οι Κάτω Χώρες και το Βέλγιο ασκείται πίεση για ανάληψη δικαστικών διώξεων όταν υπάρχουν αποδείξεις ότι διαδικασίες υποβολής προσφορών έχουν προσυννενοηθεί. Σχεδόν ένα χρόνο πριν ο κόσμος του αθλητισμού σείστηκε όταν οι ΗΠΑ κατηγόρησαν αξιωματούχους της FIFA για διαφθορά. Λίγο καιρό μετά οι ελβετικές αρχές προέβησαν σε χωριστή έρευνα σχετικά με κατηγορίες σε σχέση με την ανάθεση των παγκοσμίων κυπέλλων του 2018 και του 2022. Τώρα, γάλλοι οικονομικοί εισαγγελείς εξετάζουν επίσης τις διαδικασίες υποβολής προσφορών για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Ρίο ντε Τζανέιρο και του Τόκιο. 8367/2/16 REV 2 ΙΒ/νκ/πΜ 5
Συζήτηση προσανατολισμού Βάσει αυτών των εξελίξεων, η Προεδρία επιθυμεί να διεξαχθεί ανταλλαγή απόψεων σχετικά με τον ρόλο που μπορούν να διαδραματίσουν οι κυβερνήσεις στη διακυβέρνηση του αθλητισμού στο πλαίσιο συζήτησης προσανατολισμού κατά το Συμβούλιο «Παιδεία, Νεολαία, Πολιτισμός και Αθλητισμός» στις 30 και 31 Μαΐου 2016. Ερωτήματα Τα ακόλουθα ερωτήματα θα διαμορφώσουν τη συζήτηση: 1. Ως Υπουργός Αθλητισμού, πώς βλέπετε τον ρόλο σας όσον αφορά τη διακυβέρνηση του αθλητισμού και ιδίως την προώθηση της ακεραιότητας του αθλητισμού σε εθνικό επίπεδο; 2. Ποια είναι τα πιθανά μέσα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την αντιμετώπιση των διαφόρων προκλήσεων σε σχέση με την ακεραιότητα που αντιμετωπίζει ο αθλητισμός και ποιες είναι οι εμπειρίες σας σε σχέση με τα μέσα αυτά; 3. Ποιος θα μπορούσε να είναι ο ρόλος της ΕΕ σε σχέση με μια συντονισμένη προσέγγιση μεταξύ των κρατών μελών; 8367/2/16 REV 2 ΙΒ/νκ/πΜ 6