ΣΟ ΘΔΜΗΚΟ ΠΛΑΗΗΟ ΣΖ ΔΤΡΩΠΑΪΚΖ ΔΝΩΖ ΓΗΑ ΣΑ ΣΟΠΗΚΑ ΚΔΝΣΡΑ ΜΑΘΖΖ ΚΑΗ ΣΗ ΚΟΗΝΟΠΡΑΞΗΔ Σν Παξάδεηγκα ηνπ Γηθηύνπ Αλαπηπμηαθώλ Δηαηξηώλ Κεληξηθήο Μαθεδνλίαο

ΑΡΗΣΟΣΔΛΔΗΟ ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΟ ΘΔΑΛΟΝΗΚΖ ΦΗΛΟΟΦΗΚΖ ΥΟΛΖ ΣΜΖΜΑ ΦΗΛΟΟΦΗΑ ΚΑΗ ΠΑΗΓΑΓΩΓΗΚΖ ΣΟΜΔΑ ΠΑΗΓΑΓΩΓΗΚΖ ΜΔΣΑΠΣΤΥΗΑΚΟ ΚΤΚΛΟ ΠΟΤΓΩΝ ΕΙΔΙΚΕΥΣΗ: ΤΝΔΥΗΕΟΜΔΝΖ ΔΚΠΑΗΓΔΤΖ ΣΟ ΘΔΜΗΚΟ ΠΛΑΗΗΟ ΣΖ ΔΤΡΩΠΑΪΚΖ ΔΝΩΖ ΓΗΑ ΣΑ ΣΟΠΗΚΑ ΚΔΝΣΡΑ ΜΑΘΖΖ ΚΑΗ ΣΗ ΚΟΗΝΟΠΡΑΞΗΔ Σν Παξάδεηγκα ηνπ Γηθηύνπ Αλαπηπμηαθώλ Δηαηξηώλ Κεληξηθήο Μαθεδνλίαο Δηζεγήηξηα: Παπαδνπνύινπ ηπιηαλή Θεζζαινλίθε 2011

Πίλαθαο Πεξηερνκέλωλ Δηζαγσγή... 3 1.0 Θεωξεηηθό Μέξνο... 5 1.1 Δλλνηνινγηθή Οξηνζέηεζε... 5 1.1.1Γηαζηάζεηο ηεο Γηα Βίνπ Μάζεζεο θαη ηεο Δθπαίδεπζεο Δλειίθσλ... 5 1.1.2 Λεηηνπξγίεο ηεο Δθπαίδεπζεο Δλειίθσλ... 9 1.2 Οη Παξεκβάζεηο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο γηα ηελ ελίζρπζε ηνπ ζεζκνχ ζηελ Διιάδα... 12 1.2.1 Α Κνηλνηηθφ Πιαίζην ηήξημεο (1986-1994)... 13 1.2.2 B Κνηλνηηθφ Πιαίζην ηήξημεο (1994-1999)... 15 1.2.3 Γ Κνηλνηηθφ Πιαίζην ηήξημεο (2000-2006)... 17 1.2.4 Γ Κνηλνηηθφ Πιαίζην ηήξημεο (ΔΠΑ)... 19 1.2.5 Κνηλνηηθέο Πξσηνβνπιίεο... 20 1.3 Ζ Απαζρνιεζηκφηεηα κέζα απφ ην πξίζκα ηεο Δθπαίδεπζεο Δλειίθσλ... 23 1.4 Σνπηθά Κέληξα Μάζεζεο θαη Κνηλνπξαμίεο... 27 1.4.1 Μνληέια Οξγάλσζεο... 30 1.4.2 Καιέο Πξαθηηθέο... 31 1.4.3 Πξνβιήκαηα ζηελ Οξγάλσζε... 33 1.4.4 Παξαδείγκαηα Σνπηθψλ Κέληξσλ Μάζεζεο θαη Κνηλνπξαμηψλ... 34 2.0 Δξεπλεηηθό Μέξνο... 36 2.1 θνπνί ηεο Έξεπλαο... 36 2.2 Μεζνδνινγία... 38 2.2.1Γείγκα-Γηαδηθαζία-Δξγαιείν... 38 2.3 Βηβιηνγξαθηθή Έξεπλα... 41 2.3.1 Οξγάλσζε... 41 2.3.2 ηειέρε... 49 2.3.3 Γξάζεηο... 50 2.3.4 Οκάδεο ηφρνπ... 50 2.3.5 Αμηνιφγεζε... 59 2.4 Αλάιπζε πλεληεχμεσλ... 63 2.5 χζηεκα Καηεγνξηψλ... 64 2.6 Αλάιπζε ησλ δεδνκέλσλ... 66 3.0 πκπεξάζκαηα... 75 4.0 Γιωζζάξη... 80 Βηβιηνγξαθία... 84 2

Δηζαγωγή Γηα ηελ νινθιήξσζε ησλ ζπνπδψλ κνπ ζην κεηαπηπρηαθφ θχθιν ζπνπδψλ ζηελ εηδίθεπζε ηεο πλερηδφκελεο Δθπαίδεπζεο αλέιαβα ηελ εθπφλεζε εξγαζίαο κε ζέκα: «Σν Θεζκηθφ Πιαίζην ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο γηα ηα Σνπηθά. Κέληξα Μάζεζεο θαη ηηο Κνηλνπξαμίεο. Σν Παξάδεηγκα ηνπ Γηθηχνπ Αλαπηπμηαθψλ Δηαηξηψλ Κεληξηθήο Μαθεδνλίαο». Ζ εξγαζία ρσξίδεηαη ζε δπν κέξε. ην πξψην κέξνο ζρνιηάδεηαη ε Δπξσπατθή πνιηηηθή γηα ηελ Δθπαίδεπζε Δλειίθσλ κέζα απφ ηηο Κνηλνηηθέο Πξσηνβνπιίεο θαη ν ζεζκφο ησλ Κνηλνπξαμηψλ θαη ησλ Σνπηθψλ Κέληξσλ Μάζεζεο. ην δεχηεξν εξεπλάηαη ε δεκηνπξγία θαη ε ιεηηνπξγία κηαο Κνηλνπξαμίαο πνπ έδξαζε ζηελ Κεληξηθή Μαθεδνλία. Ζ αλάιπζε ηνπ φξνπ «Κνηλνπξαμία» είλαη ηδηαίηεξα δχζθνιε. Γελ ππάξρεη κεγάιε βηβιηνγξαθία θαη έξεπλα γχξσ απφ ηε νξγάλσζε θαη ηε ιεηηνπξγία ησλ Κνηλνπξαμηψλ. Χο ζεζκφο πνπ πξνάγεη ηελ εθπαίδεπζε ελειίθσλ, εκθαλίδεηαη ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε κεηά ηελ ππνγξαθή ηεο πλζήθεο ηεο Ληζαβφλαο, ην 2000. Απνηέιεζε εξγαιείν γηα ηελ εθαξκνγή ησλ απνθάζεσλ ηεο ζπλζήθεο απηήο θαη ηεο λέαο πνιηηηθήο γηα ηε Γηα Βίνπ Μάζεζε θαη ηελ Δθπαίδεπζε Δλειίθσλ φπσο απηή νξίζηεθε ζην «Μλεκφλην γηα ηε Γηα Βίνπ Μάζεζε». Δίλαη έλαο αξθεηά θαηλνχξηνο ζεζκφο ζην επξσπατθφ πνιηηηθφ θαη εθπαηδεπηηθφ ζθεληθφ γη απηφ ην ιφγσ δελ είλαη θαη ηδηαίηεξα κειεηεκέλνο (European Commission, 2000, Δπηηξνπή ησλ Δπξσπατθψλ Κνηλνηήησλ, 2001, Buiskool et al., 2005). Σν εξεπλεηηθφ ζθέινο ηεο εξγαζίαο πξαγκαηεχεηαη ηελ νξγάλσζε θαη ηε ιεηηνπξγία ηεο θνηλνπξαμίαο «Γίθηπν Αλαπηπμηαθψλ Δηαηξηψλ Κεληξηθήο Μαθεδνλίαο» θαη ρσξίδεηαη ζε δπν κέξε. ην πξψην παξαηίζεληαη ζηνηρεία γηα ηελ Κνηλνπξαμία απφ πξσηνγελείο πεγέο φπσο ην ηδησηηθφ ζπκθσλεηηθφ ζχζηαζεο ηεο. Σν δεχηεξν κέξνο είλαη ε αλάιπζε ησλ ζπλεληεχμεσλ απφ ζηειέρε πνπ εξγάζηεθαλ γηα ηελ πξαγκαηνπνίεζε ηνπ έξγνπ ηεο Κνηλνπξαμίαο, ζηελ εηαηξία πνπ εγήζεθε ηεο νξγάλσζεο ηεο. Υσξίο ηελ ζπκβνιή ησλ ζηειερψλ ηεο ζπγθεθξηκέλεο εηαηξίαο δε ζα ήηαλ εθηθηή ε πξαγκαηνπνίεζε ηεο έξεπλαο θαη θαη επέθηαζε ε ζπγγξαθή ηεο εξγαζίαο. Γη απηφ ην ιφγσ ζα ήζεια λα επραξηζηήζσ ηνλ θ.βαζίιε Παπαβαζηιείνπ, δηεπζπληή ηεο εηαηξίαο, πνπ κνπ επέηξεςε λα εξεπλήζσ ηα αξρεία ηεο Κνηλνπξαμίαο, θαη ηελ θα.γάθλε Υαηδεαλησλίνπ, πξντζηακέλε ηνπ ηκήκαηνο αλζξσπίλσλ πφξσλ ηεο εηαηξίαο, γηα ηε ζπλέληεπμε πνπ κνπ παξαρψξεζε θαη γηα ηηο πνιχηηκεο δηεπθξηλήζεηο 3

ηεο. Σέινο, ζα ήζεια λα επραξηζηήζσ φιεο ηηο εξγαζηαθέο ζπκβνχινπο ηεο εηαηξίαο γηα ηηο ζπλεληεχμεηο πνπ κε πξνζπκία κνπ έδσζαλ. 4

1.0 Θεωξεηηθό Μέξνο 1.1 Δλλνηνινγηθή Οξηνζέηεζε 1.1.1Γηαζηάζεηο ηεο Γηα Βίνπ Μάζεζεο θαη ηεο Δθπαίδεπζεο Δλειίθωλ Οη αιιαγέο ζην παγθφζκην γίγλεζζαη αλέδεημαλ ηε ζεκαζία ηεο Γηα βίνπ κάζεζεο σο παξάγνληα πνπ ζα νδεγνχζε ζηελ πξφνδν θαη ζηελ θνηλσληθή επεκεξία. Ζ παγθνζκηνπνίεζε ηεο νηθνλνκίαο, νη ξαγδαίεο ηερλνινγηθέο εμειίμεηο, ε πνξεία πξνο ηελ θνηλσλία ηεο γλψζεο θαηέζηεζαλ επηηαθηηθφηεξε ηελ αλάγθε γηα αλαδήηεζε επξσπατθψλ αιιά θαη εζληθψλ ζηξαηεγηθψλ πνπ ζα νδεγνχζαλ ζηελ επξχηεξε κνξθσηηθή αλαβάζκηζε ησλ αλζξσπίλσλ πφξσλ αιιά θαη ζα ζπληεινχζαλ ζηελ νηθνλνκηθή αλάπηπμε θαη ηελ επεκεξία. Ζ ζχλδεζε ηεο εξγαζίαο θαη ηεο νηθνλνκίαο κε ηε Γηα βίνπ Μάζεζε ηελ έζεζε ζην θέληξν ηφζν ηεο θνηλήο Δπξσπατθήο Πνιηηηθήο αιιά θαη ησλ πνιηηηθψλ ησλ εθάζηνηε ρσξψλ πνπ ηελ απαξηίδνπλ ( Δπηηξνπή ησλ Δπξσπατθψλ Κνηλνηήησλ,2005: 3, ηπεηάλνπ, 2005: 16-17). Με ηνλ φξν Γηα Βίνπ Μάζεζε ελλννχκε ηε ζπλέρηζε ησλ επθαηξηψλ κάζεζεο ζε φιε ηε δηάξθεηα ηεο δσήο ηνπ αηφκνπ, κέζσ ηεο νπνίαο απνθηά θαλείο γλψζεηο θαη δεμηφηεηεο κε ζθνπφ λα δηαηεξήζεη αιιά θαη λα βειηηψζεη ηελ επαγγεικαηηθή, αθαδεκατθή, θνηλσληθή θαη πξνζσπηθή ηνπ αλάπηπμε (Εαξίθεο, 2005: 10).Μέζα ζην επξχ θάζκα ηεο Γηα Βίνπ Μάζεζεο βξίζθνπκε θαη ηελ Δθπαίδεπζε Δλειίθσλ. Πην ζπγθεθξηκέλα ν φξνο Δθπαίδεπζε Δλειίθσλ αλαθέξεηαη ζην νξγαλσκέλν κέξνο ηεο Γηα βίνπ Μάζεζεο πνπ αθνξά κηα νξηζκέλε νκάδα αηφκσλ, ηνπο ελήιηθνπο (Κφθθνο, 2005:38). χκθσλα κε ηελ UNESCO ε εθπαίδεπζε ελειίθσλ είλαη έλα πεδίν κειέηεο δηαξθψο εμειηζζφκελν πνπ δελ πξέπεη λα ζεσξείηαη σο κηα απηφλνκε εθπαηδεπηηθή πξνζπάζεηα αιιά σο έλα κέξνο ηνπ επξχηεξνπ ζρήκαηνο ηεο Γηα Βίνπ Μάζεζε. Οη νξηζκνί ηεο εθπαίδεπζεο ελειίθσλ αλ θαη θαηά βάζε αθνξνχλ φινπο φζνπο έρνπλ νινθιεξψζεη ηελ ππνρξεσηηθή εθπαίδεπζε πνηθίιινπλ, αιιά ν πην δηαδεδνκέλνο θαη ελδερνκέλσο ν πιένλ απνδεθηφο είλαη απηφο πνπ θαζηεξψζεθε ην 1976 ζηε ζχλνδν ηεο UNESCO ζην Νατξφκπη, φπνπ έγηλε θαη ε πξψηε πξνζπάζεηα γηα αθξηβή εξκελεία ηνπ φξνπ. χκθσλα κε ηνλ νξηζκφ απηφ «ε εθπαίδεπζε ελειίθσλ 5

πεξηιακβάλεη όιν ην θάζκα ησλ ζπλεηδεηά νξγαλσκέλσλ ζηνρεπκέλσλ ζηε κάζεζε εμσζρνιηθώλ θαη κεηαζρνιηθώλ εθπαηδεπηηθώλ δξαζηεξηνηήησλ, κε νπνηνδήπνηε καζεζηαθό πεξηερόκελν θαη γηα νπνηνδήπνηε επίπεδν κε ηε ρξήζε νπνηαζδήπνηε δηδαθηηθήο κεζόδνπ, νη νπνίεο κπνξεί λα αθνξνύλ ζε αλαγλσξηζκέλεο (ζεζκηθά) ζπνπδέο είηε ζε ειεύζεξεο (κε αλαγλσξηζκέλεο ζεζκηθά) ζπνπδέο, νη νπνίεο αλαπιεξώλνπλ ή ζπκπιεξώλνπλ ηελ βαζηθή εθπαίδεπζε» (A.Σuijman,1994 ζην Καςάιεο & Παπαζηακάηεο, 2002:21). Έλαο άιινο θνηλά απνδεθηφο νξηζκφο είλαη ηνπ ΟΟΑ ζχκθσλα κε ηνλ νπνίν «Η Δθπαίδεπζε Δλειίθσλ αθνξά νπνηαδήπνηε καζεζηαθή δξαζηεξηόηεηα ε πξόγξακκα ζθόπηκα ζρεδηαζκέλν από θάπνηνλ εθπαηδεπηηθό θνξέα, γηα λα ηθαλνπνηήζεη νπνηαδήπνηε αλάγθε θαηάξηηζεο ή ελδηαθέξνλ, πνπ ελδέρεηαη λα πξαγκαηνπνηεζεί ζε νπνηνδήπνηε ζηάδην ηεο δσήο ελόο αλζξώπνπ πνπ έρεη ππεξβεί ηελ ειηθία ηεο ππνρξεσηηθήο εθπαίδεπζεο θαη ε θύξηα δξαζηεξηόηεηα ηνπ δελ είλαη πιένλ ε εθπαίδεπζε. Η «ζθαίξα» ηεο, επνκέλσο θαιύπηεη κε επαγγεικαηηθέο, επαγγεικαηηθέο, γεληθέο, ηππηθέο θαη κε ηππηθέο ζπνπδέο, θαζώο επίζεο θαη ηελ εθπαίδεπζε πνπ έρεη ζπιινγηθό θνηλσληθό ζθνπό»( ΟΟΑ,1977 ζην Κφθθνο, 2005:38). Δξκελεχνληαο ηνλ νξηζκφ ζα ιέγακε πσο ε εθπαίδεπζε ελειίθσλ αλαθέξεηαη ζε νξγαλσκέλεο δηαδηθαζίεο κάζεζεο, πνπ αθνξνχλ κηα ζπγθεθξηκέλε νκάδα αηφκσλ -ηνπο ελήιηθεο- θαη ζρεηίδνληαη κε ηηο εθάζηνηε θνηλσληθέο θαη εθπαηδεπηηθέο ζπλζήθεο αιιά θαη ηελ εθπαηδεπηηθή πνιηηηθή θάζε θξάηνπο (Καςάιεο & Παπαζηακάηεο, 2002: 22). Ζ εθπαίδεπζε ελειίθσλ εκθαλίδεηαη φιν θαη πεξηζζφηεξν ζηα εζληθά θαη κεηαξξπζκηζηηθά πξνγξάκκαηα ησλ θξαηψλ κειψλ ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο. Ήδε απφ ηε δεθαεηία ηνπ 1990 γίλεηαη επηηαθηηθφηεξε ε αλάγθε γηα ηελ εχξεζε κηαο θνηλήο Δπξσπατθήο πνιίηηθεο πνπ ζα ζηνρεχεη ζηε δηαξθή αλάπηπμε ηνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ. Κνξπθαία ζηηγκή γηα ηνλ θαζνξηζκφ κηαο θνηλήο επξσπατθήο πνηνηηθήο ήηαλ ην ζπκβνχιην ηεο Ληζζαβφλαο ην 2000, ην νπνίν έζεζε σο ζηξαηεγηθφ ζηφρν λα θαηαζηεί ε Δπξψπε ε πην αληαγσληζηηθή θνηλσλία ηεο γλψζεο, θαηαιήγνληαο ζην ζπκπέξαζκα φηη ε δηα βίνπ κάζεζε πξέπεη λα είλαη ε ηδέα βάζεη ηεο νπνίαο ζα αλαδηακνξθσζεί ην πιαίζην πξνζαξκνγήο ησλ ζπζηεκάησλ εθπαίδεπζεο θαη θαηάξηηζεο ηεο Δπξψπεο (Δπηηξνπή ησλ Δπξσπατθψλ Κνηλνηήησλ, 2001: 1-2, Δπηηξνπή ησλ Δπξσπατθψλ Κνηλνηήησλ, 2006 a :1-4). Γηα λα επηηεπρζεί σζηφζν ν ζηφρνο απηφο, ε Δπξσπατθή Δπηηξνπή πξφηεηλε φηη ε εθπαίδεπζε ελειίθσλ ζα πξέπεη λα πάςεη λα ζπλδέεηαη απνθιεηζηηθά κε ηελ 6

αμηνπνίεζε ηνπ ειεχζεξνπ ρξφλνπ, θαη ζα πξέπεη λα πξνζαλαηνιηζηεί ζηελ πξναγσγή ηεο απαζρνιεζηκφηεηαο θαη ζηελ θνηλσληθή έληαμε, γηαηί ηα πςειά επίπεδα αλεξγίαο, νη λέεο ηερλνινγίεο θαη νη αλάγθεο γηα πξνζαξκνγή ζηα λέα δεδνκέλα ηεο παγθφζκηαο νηθνλνκίαο είλαη δεηήκαηα ηα νπνία πξέπεη λα αληηκεησπηζηνχλ απφ θνηλνχ (Γξαζηεξηφηεηεο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο, χλνςε λνκνζεζίαο, 2006: 1, Δπηηξνπή ησλ Δπξσπατθψλ Κνηλνηήησλ, 2006 a :1-4). Ζ λέα αηδέληα γηα ηε Γηα βίνπ Μάζεζε (2001) αλαγλψξηδε ηελ αλαγθαηφηεηα κηαο λέαο πξνζέγγηζεο γηα ηελ εθπαίδεπζε θαη ηελ θαηάξηηζε, ψζηε λα είλαη πην εχθνιε ε κεηάβαζε ζηελ «θνηλσλία ηεο γλψζεο» γηαηί νη Δπξσπαίνη πνιίηεο ζα έξζνπλ αληηκέησπνη κε ηηο ξαγδαίεο νηθνλνκηθέο θαη θνηλσληθέο αιιαγέο. Ζ κεηάβαζε πξνο ηελ θνηλσλία ηεο γλψζεο ζα παξέρεη απμεκέλεο επθαηξίεο γηα επηθνηλσλία, ηαμίδηα θαη απαζρφιεζε αιιά ζα ειινρεχεη θαη θηλδχλνπο, θαζψο ζα είλαη πςεινηέξα ηα επίπεδα αληζνηήησλ θαη θνηλσληθνχ απνθιεηζκνχ (Δπηηξνπή ησλ Δπξσπατθψλ Κνηλνηήησλ, 2001: 1). Ζ αλαγθαηφηεηα γηα ηε ζέζπηζε κηαο λέαο, θνηλήο επξσπατθήο πνιηηηθήο, πνπ ζα δίλεη ζηε Γηα Βίνπ Μάζεζε ην ξφιν πνπ ηεο πξέπεη κέζα ζηελ θνηλσλία ηεο γλψζεο θαη ηεο πιεξνθνξίαο, παξνπζηάζηεθε ζην «Μλεκφλην γηα ηε Γηα Βίνπ Μάζεζε» 1 (European Commission, 2000) ην νπνίν έζεηε ηνπο λένπο βαζηθνχο έμη άμνλεο πνπ ζα απνηεινχζαλ ηε βάζε γηα θάζε επφκελε απφθαζε θαη πνιίηηθε αιιαγή ζην ρψξν ηεο Γηα Βίνπ Μάζεζεο θαη ηεο Δθπαίδεπζεο Δλειίθσλ. Μέζα απφ ην κλεκφλην ηνλίδεηαη πσο ε Γηα Βίνπ Μάζεζε δελ ζα πξέπεη λα είλαη απιψο κηα αθφκα πηπρή ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζπζηεκάησλ ησλ θξαηψλ κειψλ αιιά λα απνηειέζεη θεληξηθφ άμνλα ζηε ιήςε απνθάζεσλ γηα ηηο αιιαγέο ησλ εθάζηνηε εθπαηδεπηηθψλ ζπζηεκάησλ. Όινη φζνη δνπλ ζηελ Δπξψπε, ρσξίο εμαίξεζε, πξέπεη λα έρνπλ ίζεο επθαηξίεο γηα λα πξνζαξκνζηνχλ ζηηο απαηηήζεηο ηεο θνηλσληθήο θαη νηθνλνκηθήο αιιαγήο θαη λα ζπκκεηέρνπλ ελεξγά ζηε δηακφξθσζε ηνπ κέιινληνο ηεο Δπξψπεο. Απηφ κπνξεί λα επηηεπρζεί κέζα απφ ηελ ελεξγφ ζπκκεηνρή ηνπο ζε πξνγξάκκαηα Γηα Βίνπ Μάζεζεο. Μέζα ζην κλεκφλην θαζνξίδνληαη νη 6 άμνλεο πάλσ ζηνπο 1 ην «Μλεκφλην γηα ηε Γηα Βίνπ Μάζεζε (European Commission, 2000) παξνπζηάζηεθαλ 6 άμνλεο γηα ηε Γηα Βίνπ Μάζεζε: «Νέεο Βαζηθέο Γεμηφηεηεο γηα φινπο» «Πεξηζζφηεξεο επελδχζεηο ζην αλζξψπηλν δπλακηθφ» «Καηλνηνκίεο ζηε δηδαζθαιία θαη ζηε κάζεζε» «Δθηηκψληαο ηε κάζεζε» «Ζ επαλεμέηαζε ηνπ ξφινπ ηεο ζπκβνπιεπηηθήο» «Φέξλνληαο ηελ εθπαίδεπζε πην θνληά ζην ζπίηη» 7

νπνίνπο ζα βαζίδνληαλ νη εθπαηδεπηηθέο κεηαξξπζκίζεηο. Απηνί νη έμη άμνλεο έβαδαλ ζην θέληξν ησλ κεηαξξπζκίζεσλ ηφζν ηνλ άλζξσπν, φζν θαη ηε κάζεζε. Ζ εθπαίδεπζε έπξεπε πιένλ λα είλαη πξνζηηή θαη πνην θνληά ζε φινπο, αθφκα θαη ζηηο πην απνκαθξπζκέλεο πεξηνρέο. Σνλίζηεθε ε αλαγθαηφηεηα γηα ηε ρξήζε θαηλνηνκηψλ ζηε κάζεζε θαη ε αλαγθαηφηεηα γηα ηελ επαλεμέηαζε ηνπ ξφινπ ηεο ζπκβνπιεπηηθήο. Βαξχλνπζα ζεκαζία ζην ππφκλεκα έρνπλ θαη νη επελδχζεηο ζην αλζξψπηλν δπλακηθφ γηα ηηο νπνίεο επηζεκαίλεηαη πσο ζα πξέπεη λα απμεζνχλ. Ζ ιέμε θιεηδί πνπ πιένλ θαζνξίδεη ηα κέηξα θαη ηηο πνιηηηθέο ηεο Δπξψπεο γηα ηε Γηα Βίνπ κάζεζε θαη ηελ Δθπαίδεπζε Δλειίθσλ, είλαη ε απαζρνιεζηκφηεηα κέζα απφ ηελ αχμεζε ησλ επελδχζεσλ ζην αλζξψπηλν θεθαιαίν γηα ηελ απφθηεζε λέσλ δεμηνηήησλ. Απφ ην πκβνχιην ηεο Ληζζαβφλαο ην 2000 σο θαη ηηο κέξεο καο, φζεο απνθάζεηο πάξζεθαλ νδήγεζαλ ζην ζπκπέξαζκα πσο ην κέιινλ ηεο Δπξψπεο βαζίδεηαη ζην θαηά πνζφλ νη πνιίηεο ηεο έρνπλ ηε δπλαηφηεηα λα θηλνχληαη ειεπζέξα απφ πεξηβάιινληα κάζεζεο ζε ζέζεηο εξγαζίαο, απφ κηα πεξηθέξεηα ή ρψξα ζε άιιε, πξνθεηκέλνπ λα αμηνπνηνχλ θαιπηέξα ηηο δεμηφηεηεο θαη ηηο γλψζεηο ηνπο (Γξαζηεξηφηεηεο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο, χλνςε λνκνζεζίαο, 2006: 1-2). ην πιαίζην ηνπ ζηξαηεγηθνχ ζηφρνπ, πνπ έζεζε ην Δπξσπατθφ πκβνχιην ηεο Ληζζαβφλαο, λα θαηαζηεί ε Δπξσπατθή Έλσζε «ε πην αληαγσληζηηθή θαη δπλακηθή νηθνλνκία ηεο γλώζεο ζηνλ θόζκν», αθνινχζεζε ην πξφγξακκα «Δθπαίδεπζε θαη Καηάξηηζε 2010» 2, ην νπνίν βαζίζηεθε πάλσ ζηνπο άμνλεο γηα ηελ πνιηηηθή ηεο Γηα Βίνπ Μάζεζεο ηνπ κλεκνλίνπ. Σν ζπγθεθξηκέλν πξφγξακκα δηέπεηαη θπξίσο απφ ηελ αξρή ηεο δηα βίνπ εθπαίδεπζεο θαη θαηάξηηζεο ζε ζρέζε κε ηα ζεκαληηθά ζηνηρεία ησλ πνιηηηθψλ γηα ηε λενιαία, ηελ απαζρφιεζε θαη ηελ 2 Σα δνκηθά ζηνηρεία κηαο ζηξαηεγηθήο γηα ηε Γηα Βίνπ Μάζεζε, φπσο απηά ηέζεθαλ ζην πξφγξακκα «Δθπαίδεπζε θαη Καηάξηηζε 2010» είλαη ηα εμήο: Αλάπηπμε ζπκπξάμεσλ ζε φια ηα επίπεδα ηεο δεκφζηαο δηνίθεζεο (εζληθφ, πεξηθεξεηαθφ, ηνπηθφ), θαζψο θαη κεηαμχ ησλ παξερφλησλ εθπαηδεπηηθέο ππεξεζίεο θαη ηεο θνηλσλίαο ησλ πνιηηψλ κε ηελ επξεία έλλνηα. Αλίρλεπζε ησλ αλαγθψλ ηνπ καζεηεπνκέλνπ θαη ηεο αγνξάο εξγαζίαο ζην πιαίζην ηεο θνηλσληθήο γλψζεο Δχξεζε θαηάιιεισλ πφξσλ κε ηελ ελζάξξπλζε ηεο αχμεζεο ησλ δεκφζησλ θαη ηδησηηθψλ επελδχζεσλ θαζψο θαη λέσλ κνληέισλ επέλδπζεο. Αχμεζε ηεο πξφζβαζεο ζε επθαηξίεο κάζεζεο, ηδίσο κε ηνλ πνιιαπιαζηαζκφ ησλ ηνπηθψλ θέληξσλ κάζεζεο ζηνπο ρψξνπο εξγαζίαο θαη κε ηελ δηεπθφιπλζε ηεο κάζεζεο ζην ρψξν εξγαζίαο. Γεκηνπξγία θνπιηνχξαο κάζεζεο κε ζθνπφ λα θηλεηνπνηεζνχλ νη καζεηεπφκελνη, λα απμεζνχλ ηα επίπεδα ζπκκεηνρήο θαη λα γίλεη αληηιεπηφ φηη είλαη αλαγθαία ε κάζεζε ζε θάζε ειηθία. Δθαξκνγή δηαδηθαζηψλ αμηνιφγεζεο θαη παξαθνινχζεζεο ηεο πνηφηεηαο. 8

θνηλσληθή έληαμε. Οη λέεο νινθιεξσκέλεο θαηεπζπληήξηεο γξακκέο πνπ εγθξηζήθαλ ην 2005 ζην πιαίζην ηεο ζηξαηεγηθήο ηεο Ληζζαβφλαο ζέηνπλ ηα δνκηθά ζηνηρεία ηεο λέαο ζηξαηεγηθήο γηα ηε δηα βίνπ κάζεζε. ην επίθεληξν ηεο λέαο απηήο ζηξαηεγηθήο ηεζήθαλ ν καζεηεπφκελνο, ε ζπνπδαηφηεηα ηεο ηζφηεηαο επθαηξηψλ, ε πνηφηεηα θαη ε θαηαιιειφηεηα ησλ δπλαηνηήησλ εθπαίδεπζεο θαη θαηάξηηζεο αιιά θαη ε απαζρφιεζε (χλνςε λνκνζεζίαο ηεο ΔΔ, 2009:1). H Δθπαίδεπζε Δλειίθσλ σο ζηνηρείν ηεο δηα βίνπ κάζεζεο κπνξεί λα δηαδξακαηίζεη ζεκαληηθφ ξφιν ζηελ αλάπηπμε ηεο ηδηφηεηαο ηνπ πνιίηε θαη ησλ ηθαλνηήησλ ηνπ θαη λα νδεγήζεη ζηελ πξαγκαηνπνίεζε ησλ ζηφρσλ ηεο δηα βίνπ κάζεζεο φπσο απηνί νξηζηήθαλ απφ ηηο Δπηηξνπέο θαη ηα Δπξσπατθά ζπκβνχιηα ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο. Λακβάλνληαο ππφςε πσο ζχκθσλα κε ηελ επξσπατθή πνιηηηθή γηα ηελ εθπαίδεπζε επηζεκαίλεηαη φηη φινη πνιίηεο θαζ φιε ηε δηάξθεηα ηεο δσήο ηνπο ζα πξέπεη λα απνθηνχλ δεμηφηεηεο θαη λα ηηο επηθαηξνπνηνχλ, αιιά θαη φηη πξέπεη λα δνζεί ηδηαίηεξε πξνζνρή ζηηο θνηλσληθέο νκάδεο πνπ αληηκεησπίδνπλ θίλδπλν απνθιεηζκνχ. Ζ Δθπαίδεπζε Δλειίθσλ είλαη πνιχηηκν εξγαιείν ζηα ρέξηα ησλ θξαηψλ κειψλ γηα λα επηηεπρζεί ε θνηλσληθή ζπλνρή αιιά θαη λα ππάξρεη κηα δηαξθήο αλάπηπμε ησλ δεμηνηήησλ ησλ Δπξσπαίσλ Πνιηηψλ (Δπηηξνπή ησλ Δπξσπατθψλ Κνηλνηήησλ, 2006 b : 2-3). 1.1.2 Λεηηνπξγίεο ηεο Δθπαίδεπζεο Δλειίθωλ Απνηειεί πιένλ θνηλφ ηφπν πσο ε Δθπαίδεπζε Δλειίθσλ δε ζα πξέπεη λα πεξηνξίδεηαη ζηε βαζηθή ηεο ιεηηνπξγία πνπ είλαη ε εμαζθάιηζε πξνζφλησλ, παξφιν πνπ ιεηηνπξγία απηή απνθηά πξνθαλή πξνηεξαηφηεηα γηαηί κέζσ απηήο εμαζθαιίδνληαη ζηνπο κεηέρνληεο επαγγεικαηηθά πξνζφληα θαη δεμηφηεηεο, πνπ είλαη αλαγθαίεο γηα ηε δηαζθάιηζε ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο (Καςάιεο, 2002: 24, Δπηηξνπή ησλ Δπξσπατθψλ Κνηλνηήησλ, 2006 b : 3). Ζ Δπξψπε έξρεηαη αληηκέησπε κε ηε έιιεηςε εξγαηηθνχ δπλακηθνχ εμαηηίαο ησλ δεκνγξαθηθψλ αιιαγψλ, γεγνλφο πνπ θαζηζηά επηηαθηηθή αλάγθε ηελ αλαβάζκηζε ησλ εξγαδνκέλσλ κε ρακειφ επίπεδν δεμηνηήησλ, γηα λα κπνξέζεη λα δηαηεξεζεί ε αληαγσληζηηθφηεηα ηεο επξσπατθήο νηθνλνκίαο. Δπηπιένλ έρεη παξαηεξεζεί έλαο κεγάινο αξηζκφο αηφκσλ πνπ εγθαηαιείπνπλ πξφσξα ην ζρνιείν (πεξίπνπ 7 εθ. ην 2006) 3.Σα επίπεδα δεμηνηήησλ πξέπεη λα απμεζνχλ αθελφο γηα λα θαιπθζνχλ νη αλάγθεο ηεο αγνξάο εξγαζίαο θαη, 3 Έγγξαθν εξγαζίαο ησλ ππεξεζηψλ ηεο Δπηηξνπήο «Πξφνδνο πξνο ηελ θαηεχζπλζε ησλ ζηφρσλ ηεο Ληζαβφλαο ζηελ εθπαίδεπζε θαη ηελ θαηάξηηζε- έθζεζε κε βάζε δείθηεο θαη ζπγθξηηηθά ζηνηρεία έθζεζε 2006» 9

αθεηέξνπ γηα λα κπνξνχλ νη πνιίηεο λα κπνξνχλ λα ιεηηνπξγνχλ απνηειεζκαηηθά ζηελ δηαξθψο εμειηζζφκελε θνηλσλία. Ζ ηαρεία πξφνδνο ηεο ηερλνινγίαο δείρλεη ηε ζεκαζία πνπ πεξηθιείεη ε θαηλνηφκνο, πξνεγκέλε θαη πνηνηηθή εθπαίδεπζε θαη θαηάξηηζε σο παξάγσλ νηθνλνκηθήο αληαγσληζηηθφηεηαο (Δπηηξνπή ησλ Δπξσπατθψλ Κνηλνηήησλ, 2006 b : 3). Ζ Δθπαίδεπζε Δλειίθσλ κπνξεί λα ζπκβάιεη ζε απηφ κε ηαρχ θαη απνηειεζκαηηθφ ηξφπν, παξέρνληαο κηα δεχηεξε επθαηξία ζε φζνπο ελειηθηψλνληαη θαη δε δηαζέηνπλ θάπνην ηππηθφ πξνζφλ (Δπηηξνπή ησλ Δπξσπατθψλ Κνηλνηήησλ, 2006 a : 3). Μέζα απφ ηελ παξνρή δεχηεξεο επθαηξίαο γηα νινθιήξσζε ηεο βαζηθήο εθπαίδεπζεο, πεηπραίλεηε ε θνηλσληθή επαλέληαμε ησλ αηφκσλ πνπ είραλ απνθιεηζηεί εμαηηίαο ηεο εγθαηάιεηςεο ηεο βαζηθήο ηνπο εθπαίδεπζεο. Λακβάλνληαο ππφςε πσο απφ ηηο βαζηθέο ιεηηνπξγίεο ηεο εθπαίδεπζεο είλαη ε θνηλσληθνπνίεζε ηνπ αηφκνπ, δε ζα έπξεπε λα ηελ πεξηνξίδνπκε κφλν ζηελ παηδηθή θαη ηελ εθεβηθή ειηθία αιιά λα δίλνπκε θαη ζηνπο ελειίθνπο απηή ηε δπλαηφηεηα γηα επαλέληαμε ζηελ θνηλσλία (Καςάιεο, 2002: 24). ηνλ 21 ν αηψλα πξνβάιεηε πην επηηαθηηθή ε αληηκεηψπηζε ηνπ πξνβιήκαηνο ηεο θηψρεηαο, ηεο κεηαλάζηεπζεο θαη ηνπ θνηλσληθνχ απνθιεηζκνχ αλάκεζα ζηηο πεξηζσξηνπνηεκέλεο θνηλσληθά νκάδεο.. Ζ εθπαίδεπζε ελειίθσλ κπνξεί λα ιεηηνπξγήζεη αληηζηαζκηζηηθά βνεζψληαο ζηελ ελζσκάησζε ησλ πεξηζσξηνπνηεκέλσλ θνηλσληθά νκάδσλ θαη δξψληαο ελαληίνλ ηεο απνκφλσζεο θαη ησλ αληηπαξάζεζεο ησλ δηαθφξσλ θνηλσληθψλ νκάδσλ (Καςάιεο, 2002: 24). Ζ εθπαίδεπζε ελειίθσλ κπνξεί λα δηαζθαιίζεη φηη ε κεηαλάζηεπζε, πνπ κπνξεί λα αληηζηαζκίζεη ελ κέξεη ηε γήξαλζε ηνπ πιεζπζκνχ θαη λα θαιχςεη ην έιιεηκκα δεμηνηήησλ θαη εξγαηηθνχ δπλακηθνχ γεγνλφο, κπνξεί λα πξαγκαηνπνηεζεί κε ηξφπν πνπ ζα είλαη πξνο φθεινο ηφζν ησλ κεηαλαζηψλ φζν θαη ηεο ρψξαο ππνδνρήο ηνπο (Δπηηξνπή ησλ Δπξσπατθψλ Κνηλνηήησλ, 2006 b : 3-6). Αλαθνξά πξέπεη λα γίλεη θαη ζηε ιεηηνπξγία ηεο εμαηνκίθεπζεο. Σν θνηλσληθφ ζχζηεκα πξνάγεη εμαηνκηθεχζεηο γηα λα κπνξέζεη λα αληηκεησπίζεη ηα δηάθνξα πξνβιήκαηα εππαζψλ θνηλσληθψλ νκάδσλ. Πξνβιήκαηα φπσο ηα ρακειά επίπεδα εθπαίδεπζεο, ε αλεξγία, νη κεησκέλεο επθαηξίεο ζηε δσή, ε απνκφλσζε ζπγθεθξηκέλσλ νκάδσλ φπσο ησλ κεηαλαζηψλ, κπνξνχλ λα αληηκεησπηζηνχλ κέζα απφ εμαηνκηθεπκέλα πξνγξάκκαηα εθπαίδεπζεο ελειίθσλ. Ζ αλεξγία, ζηνλ 21ν αηψλα, νξίδεηαη σο έλα αηνκηθφ πξφβιεκα, πνπ γηα λα αληηκεησπηζηεί ν άλεξγνο πξέπεη λα απνθηήζεη ηθαλφηεηεο θαη πξνζφληα. Ζ εθπαίδεπζε ελειίθσλ κπνξεί λα 10

βνεζήζεη ζηελ αληηκεηψπηζε ηνπ θνηλσληθνχ απνθιεηζκνχ (Καςάιεο, 2002: 24, Δπηηξνπή ησλ Δπξσπατθψλ Κνηλνηήησλ, 2006 a : 5). Πάξα ηε ζπνπδαηφηεηα ηφζν ησλ εθπαηδεπηηθψλ φζν θαη ησλ θνηλσληθνπνιηηηθψλ ιεηηνπξγηψλ ηεο εθπαίδεπζεο ελειίθσλ ππάξρεη ε άπνςε πσο ν βαζηθφο ζηφρνο ηεο είλαη λα βνεζήζεη ζηε ιεηηνπξγία θαη ζηε δηαηήξεζε ηνπ εθάζηνηε «ζπζηήκαηνο». Αθφκα θαη αλ δερηνχκε αβίαζηα απηήλ ηε ζέζε, δελ κπνξεί λα κελ ηνληζηεί πσο νη ιεηηνπξγίεο ηεο εμαηνκίθεπζεο θαη ηεο ελζσκάησζεο νδεγνχλ θαη ζηε δηαηήξεζε ηεο δεκνθξαηίαο θαη ηεο ζπλνρήο ζε κηα θνηλσλία (Καςάιεο, 2002: 24-25). 11

1.2 Οη παξεκβάζεηο ηεο Δπξωπαϊθήο Έλωζεο γηα ηελ ελίζρπζε ηνπ ζεζκνύ ζηελ Διιάδα Ζ θαηαλνκή ησλ δηαζεζίκσλ πφξσλ ηεο Δπξσπατθήο Κνηλφηεηαο γίλεηαη ζχκθσλα κε ηηο ηδηαηηέξεο αλάγθεο ηνπ εθάζηνηε θξάηνπο- κέινπο. ηελ αξρή θάζε λέαο πεξηφδνπ πξνγξακκαηηζκνχ πνπ δηαξθνχζε 5 ρξφληα, ην θάζε θξάηνο κέινο ππνβάιιεη ζηελ Δπξσπατθή Δπηηξνπή ην ρέδην Πεξηθεξεηαθήο Αλάπηπμεο (ΠΑ) ζην νπνίν φθεηιε λα πεξηγξάςεη ηελ πθηζηάκελε θαηάζηαζε ηεο ρψξαο θαη αιιά θαη ηελ αλαπηπμηαθή πνιίηηθε πνπ ζα αθνινπζήζεη. Με απηφ ηνλ ηξφπν, πξνζδηνξίδνληαη νη ρξεκαηνδνηηθέο αλάγθεο ηνπ θάζε θξάηνπο- κέινπο, θαζψο θαη ν ηξφπνο πνπ ζα γίλεη ε ρξήζε ησλ θνηλνηηθψλ θαη ησλ εζληθψλ πφξσλ πνπ ζα νδεγήζεη ζηελ αλαπηπμηαθή ζηξαηεγηθή ηνπ θάζε θξάηνπο. ηε ζπλέρεηα ε Δπξσπατθή Δπηηξνπή αμηνινγεί ην εθάζηνηε ΠΑ θαη ζε ζπκθσλία κε ην θάζε θξάηνο εγθξίλεη ην Κνηλνηηθφ Πιαίζην ηήξημεο (ηπεηάλνπ, 2005: 184-185). εκαληηθή είλαη ε ζπκβνιή ησλ Δπξσπατθψλ Γηαξζξσηηθψλ Σακείσλ γηα ηελ πινπνίεζε ησλ Δπξσπατθψλ Πξνγξακκάησλ θαη ησλ θνηλνηηθψλ πξσηνβνπιηψλ ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο. Πξνο ηελ θαηεχζπλζε ηεο δεκηνπξγίαο κηαο Δπξψπεο κε θνηλσληθφ πξφζσπν θαη θνηλσληθέο παξνρέο γηα φινπο ηνπο Δπξσπαίνπο πνιίηεο, δεκηνπξγήζεθε ην Δπξσπατθφ Κνηλσληθφ Σακείν ην 1957. θνπφο ηνπ σο θαη ζήκεξα είλαη ε ρξεκαηνδνηηθή βνήζεηα γηα λα δηαζθαιηζηεί ε θαιχηεξε εθαξκνγή ηεο επξσπατθήο πνιίηηθεο αλάπηπμεο ησ αλζξψπηλψλ πφξσλ (ηπεηάλνπ, 2005: 183) 4 Σα Κνηλνηηθά Πιαίζηα ηήξημεο έρνπλ πάληα δπν ζθέιε: ην εζληθφ, πνπ ρξεκαηνδνηεί ηα κεγάια έξγα ε έξγα ππνδνκήο πνπ είλαη εζληθήο ζεκαζίαο θαη εκβέιεηαο, θαη ην πεξηθεξεηαθφ ζθέινο πνπ ρξεκαηνδνηεί έξγα, δξάζεηο θαη παξεκβάζεηο ζε ηνπηθφ θαη πεξηθεξεηαθφ επίπεδν. Σν πεξηθεξεηαθφ ζθέινο ην απνηεινχλ ηα Πεξηθεξεηαθά Δπηρεηξεζηαθά Πξνγξάκκαηα (Π.Δ.Π). ηελ πεξίπησζε ηεο Διιάδαο εκπεξηέρεη νινθιεξσκέλεο δξάζεηο γηα θαζεκηά απφ ηηο 13 πεξηθέξεηεο ηεο ρψξαο. Σα ΠΔΠ ζηνρεχνπλ ζπλνιηθά ζηελ νηθνλνκηθή αλάπηπμε ηεο εθάζηνηε πεξηθέξεηαο κέζα απφ ηηο επελδχζεηο ζηελ επηρεηξεκαηηθφηεηα αιιά θαη ζηελ αλαβάζκηζε ηεο πνηφηεηαο δσήο ζηελ πεξηθέξεηα. Οη δξάζεηο θαη ηα έξγα πνπ ρξεκαηνδνηνχληαη αθνξνχλ θπξίσο ηξεηο άμνλεο, ηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο, 4 http://ec.europa.eu/employment_social/esf/discover/esf_el.htm ζηηο 1/3/2011 12

ηελ αμηνπνίεζε ηνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ θαη ζηε βειηίσζε ησλ ήδε ππαξρφλησλ επηρεηξήζεσλ, δίλνληαο παξάιιεια ψζεζε θαη ζηελ επηρεηξεκαηηθφηεηα (ηπεηάλνπ, 2005: 184-185). Μέρξη ζήκεξα ζηελ Διιάδα έρνπλ εθαξκνζηεί ηξία Κνηλνηηθά Πιαίζηα ηήξημεο, ην Α Κ.Π. γηα ηε ρξνληθή πεξίνδν 1989-2013, ην Β Κ.Π. απφ ην 1994-1999, απφ ην 2000-2006 ην Γ Κ.Π. θαη απφ ην 2007 ιεηηνπξγεί ην Γ Κ.Π., γλσζηφ σο ΔΠΑ, ην νπνίν ζα δηαξθέζεη έσο ην 2013 θαη μεθίλεζε ην 2007 (ηπεηάλνπ, 2005: 184-185). 1.2.1 Α Κνηλνηηθό Πιαίζην ηήξημεο (1986-1994) Απφ ηελ αξρή ηεο έληαμεο ηεο ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε, ε Διιάδα επσθειήζεθε απφ ζεκαληηθέο εηζξνέο θνηλνηηθψλ πφξσλ. Πξψηε νινθιεξσκέλε παξέκβαζε ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο απνηέιεζαλ ηα Μεζνγεηαθά Οινθιεξωκέλα Πξνγξάκκαηα (Μ.Ο.Π.), πνπ μεθίλεζαλ ην 1986 θαη νινθιεξψζεθαλ ην 1993. Σα Μ.Ο.Π ζεσξνχληαη ε αθεηεξία άζθεζεο Δπξσπατθήο Πεξηθεξεηαθήο πνιηηηθήο, γηαηί απνηειέζαλ έλα νινθιεξσκέλν ζηξαηεγηθφ ζρέδην αλάπηπμεο, ε εθαξκνγή ηνπ νπνίνπ ζηφρεπε ζηελ ππνζηήξημε ησλ ιηγφηεξν αλεπηπγκέλσλ πεξηνρψλ ηεο Κνηλφηεηαο. Ήηαλ κηα κεζνπξφζεζκε πξνζπάζεηα γηα ηελ αλάπηπμε ησλ ιηγφηεξν αλεπηπγκέλσλ πεξηθεξεηψλ ηεο Δπξσπατθήο Κνηλφηεηαο κέζσ δηαθφξσλ επηρεηξεζηαθψλ πξνγξακκάησλ Σα έμη απφ ηα επηά Πξνγξάκκαηα ησλ MOΠ πνπ εθαξκφζηεθαλ ζηε ρψξα, αληηζηνηρνχζαλ ζηα έμη Γηακεξίζκαηα πνπ ήηαλ ηφηε ρσξηζκέλε ε Διιάδα (Βφξεηα Διιάδα, Γπηηθή Διιάδα, Κεληξηθή Διιάδα, Νήζνη Αηγαίνπ, Κξήηε θαη Αηηηθή) ελψ ην ηειεπηαίν ζηελ αλάπηπμε ηεο πιεξνθνξηθήο. Αλ θαη ε αξρηθή πεξίνδνο εθαξκνγήο ήηαλ ε πεξίνδνο 1984-1989, ππήξμε κηα επέθηαζε σο ην 1993 (Greek Ministry of Economy & Finance, 2005: 2, www.hellaskps.gr, 1/3/2011). Ζ αλαπηπμηαθή ζηξαηεγηθή πνπ εθαξκφζηεθε ζηελ Διιάδα απφ ην 1984 κέρξη ην 1993 (πνπ θαιχπηεη ηφζν ηα ΜΟΠ φζν θαη ην Α Κνηλνηηθφ Πιαίζην ηήξημεο) ραξαθηεξίζηεθε θπξίσο απφ ηε κεγάιε δηαζπνξά ησλ δηαζέζηκσλ πφξσλ ζε κηθξά έξγα ππνδνκήο ζε νιφθιεξε ηε ρψξα. Ζ πνιηηηθή απηή ζηήξημε ηελ νηθνλνκηθή δξαζηεξηφηεηα θαη δηεπθφιπλε ηε βειηίσζε ηνπ επηπέδνπ δσήο ζηηο αγξνηηθέο θαη πεξηκεηξηθέο πεξηνρέο. Αλαβάζκηζε ην επαξρηαθφ δίθηπν κεηαθνξψλ θαη ελίζρπζε ηνλ 13

εθζπγρξνληζκφ ησλ κηθξψλ γεσξγηθψλ επηρεηξήζεσλ θαη ηελ ίδξπζε μελνδνρείσλ κηθξνχ θαη κεζαίνπ κεγέζνπο ζε πνιιέο πεξηνρέο (www.hellaskps.gr, 1/3/2011). Ο άμνλαο ην Α ΚΠ πνπ αθνξνχζε ηελ αλάπηπμε θαη ηελ αμηνπνίεζε ηνπ αλζξψπηλνχ δπλακηθνχ ρξεκαηνδφηεζε ελέξγεηεο πνπ ζηφρεπαλ ζηελ θαηάξηηζε καθξνρξφληα αλέξγσλ, ηελ έληαμε ησλ γπλαηθψλ, ησλ κεηαλαζηψλ, ησλ παιηλλνζηνχλησλ θαη ησλ αηφκσλ κε εηδηθέο αλάγθεο ζηελ αγνξά εξγαζίαο, αιιά θαη ελέξγεηεο γηα λα ηελ θαιχηεξε έληαμε ησλ λέσλ ζηελ αγνξά εξγαζίαο. Σα επηδνηνχκελα απηά πξνγξάκκαηα ζπγρξεκαηνδνηεζήθαλ θαη απφ ηνλ ειιεληθφ θξαηηθφ πξνυπνινγηζκφ (ηπεηάλνπ, 2005:185). Ζ πεξίνδνο ηνπ Α ΚΠ ζπλέπεζε κε έλα ζεκαληηθφ νξφζεκν γηα ηελ αλαπηπμηαθή πνιηηηθή ηεο Δπξσπατθήο Κνηλφηεηαο. Σν 1988 απνθαζίζηεθε ε ξηδηθή κεηαξξχζκηζε ηεο ιεηηνπξγίαο ησλ Γηαξζξσηηθψλ Σακείσλ. Ζ κεηαξξχζκηζε απηή πξνέβιεπε ζηαδηαθή αχμεζε ησλ πφξσλ ησλ δηαξζξσηηθψλ ηακείσλ κέρξη ηνλ δηπιαζηαζκφ ηνπο ηελ πεξίνδν 1987-1993. Πξνέβιεπε επίζεο φηη ε επζχλε γηα ην πξνγξακκαηηζκφ θαη ηελ πινπνίεζε ησλ αλαπηπμηαθψλ δξάζεσλ θαη πξνγξακκάησλ, πνπ ζπγρξεκαηνδνηεί ε Δπξσπατθή Κνηλφηεηα, ζα κνηξαδφηαλ αλάκεζα ζηηο εζληθέο θαη πεξηθεξεηαθέο αξρέο ηεο ρψξαο θαη ζηελ Δπξσπατθή Κνηλφηεηα (Greek Ministry of Economy & Finance, 2005: 2, www.hellaskps.gr, 1/3/2011). Ζ απνηειεζκαηηθφηεηα ησλ πξνγξακκάησλ πνπ ζρεηίδνληαλ κε ηνπο αλζξψπηλνχο πφξνπο ηελ πεξίνδν εθαξκνγήο ηνπ Α ΚΠ ακθηζβεηήζεθε έληνλα. Οη επηθαιχςεηο δξαζηεξηνηήησλ θαη ε έιιεηςε ζπληνληζκνχ νδήγεζαλ ζε αδπλακία νξγάλσζεο ησλ θνξέσλ πινπνίεζεο ησλ δξάζεσλ θαη θαη επέθηαζε ζηελ νξγάλσζε ησλ πξνγξακκάησλ. Απνηέιεζκα απηψλ ησλ πξνβιεκάησλ ήηαλ ε κε νινθιήξσζε ησλ ζηφρσλ πνπ είραλ αξρηθά νξηζηεί γηα ηελ εθπαίδεπζε ελειίθσλ (ηπεηάλνπ, 2005: 185-186). Οη δξάζεηο ηνπ Α ΚΠ γηα ηελ πξνψζεζε ηεο Δθπαίδεπζεο Δλειίθσλ θαη ηελ αλάπηπμε ησλ αλζξψπηλσλ πφξσλ πξνέβιεπαλ επηρνξήγεζε πνπ έθζαλε ζηα 1.196.203.000 ECU 5 (ηπεηάλνπ, 2005:187). 5 Σν ECU ήηαλ ε πξνεγνχκελε λνκηζκαηηθή κνλάδα ηεο Δπξσπατθήο Κνηλφηεηαο. Τηνζεηήζεθε ην 1979 θαη ήηαλ ν αθξνγσληαίνο ιίζνο ηνπ επξσπατθνχ λνκηζκαηηθνχ ζπζηήκαηνο. Σν ECU ρξεζηκνπνηήζεθε σο ηππνπνηεκέλε λνκηζκαηηθή κνλάδα ηεο κέηξεζεο ηεο αγνξαζηηθήο αμίαο/ηνπ θφζηνπο ησλ αγαζψλ θαη ησλ ππεξεζηψλ. Μηα ηδησηηθή αγνξά αλαπηχρζεθε επίζεο γηα ην ECU, 14

1.2.2 B Κνηλνηηθό Πιαίζην ηήξημεο (1994-1999) Ζ αλαγθαηφηεηα γηα ηε ιήςε πεξαηηέξσ κέηξσλ πνπ λα ζηνρεχνπλ ζηελ αλάπηπμε θαη ζηελ ελίζρπζε ηνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ έγηλε θαηαλνεηή αθφκα απφ ηελ θαηάζεζε ηνπ λένπ αλαζεσξεκέλνπ ρεδίνπ Πεξηθεξεηαθήο Αλάπηπμεο, πξηλ δειαδή ηελ έγθξηζε ηνπ Β ΚΠ. ηνπο αλαπηπμηαθνχο άμνλεο 6 ηνπ Πεξηθεξεηαθνχ ρεδίνπ παξνπζηάζηεθε κε ζαθήλεηα έλαο μερσξηζηφο άμνλαο πνπ αθνξνχζε ηελ πξνψζεζε ηεο απαζρφιεζεο θαη ηελ αλάπηπμε ηνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ. Άμνλαο πνπ ζπκβάδηδε κε ηηο απνθάζεηο θαη ηνπο ζηφρνπο ηνπ Δπξσπατθνχ Κνηλσληθνχ Σακείνπ γηα ηελ πξνψζεζε ηα απαζρφιεζεο, ηελ εμάιεηςε ησλ αληζνηήησλ ιφγσ θχινπ, θαη ζηελ εμαζθάιηζε ησλ απαξαίηεησλ δεμηνηήησλ (ηπεηάλνπ, 2005:188). Ζ επίζεκε έγθξηζε ηνπ Β ΚΠ ήξζε ην 1994 θαη ηα επηρεηξεζηαθά πξνγξάκκαηα πνπ εγθξηζήθαλ θαη ζρεηίδνληαλ κε ηνλ άμνλα ηνπ Πεξηθεξεηαθνχ ρεδίνπ γηα ηελ αλάπηπμε ηνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ, είραλ λα θάλνπλ κε ηελ εθπαίδεπζε θαη ηελ αξρηθή θαηάξηηζε, ηε πλερηδφκελε Δθπαίδεπζε θαη ηελ πξνψζεζε ηεο απαζρφιεζεο αιιά θαη ηελ θαηαπνιέκεζε ηνπ απνθιεηζκνχ απφ ηελ αγνξά εξγαζίαο (ηπεηάλνπ, 2005:188). Γηα ηελ αληηκεηψπηζε ησλ πξνβιεκάησλ, πνπ παξνπζηάζηεθαλ κε ηελ εθαξκνγή ηνπ Α ΚΠ, έγηλε κηα πξψηε πξνζπάζεηα ηππνπνίεζεο θνξέσλ πνπ ζα είραλ ηε δπλαηφηεηα ππνβνιήο πξνηάζεσλ γηα ηελ πινπνίεζε ελεξγεηψλ αιιά θαη γηα ηε δηαρείξηζε ηνπο ζην πιαίζην ησλ ΚΠ (ηπεηάλνπ, 2005:188). Σελ πεξίνδν ηνπ Β ΚΠ γηα ηελ πινπνίεζε ησλ λέσλ πξνγξακκάησλ πνπ εγθξίζεθαλ, απαηηήζεθε ε δεκηνπξγία λέσλ δφκσλ. Απηέο νη λέεο δνκέο ήηαλ ηα Κ.Δ.Κ (Κέληξα Δπαγγεικαηηθήο Δθπαίδεπζεο). Δίλαη θνξείο θαηάξηηζεο πνπ έρνπλ ηε δπλαηφηεηα επηδφηεζεο κε επξσπατθνχο πφξνπο. Μπνξνχλ λα είλαη είηε ηδησηηθνί είηε δεκφζηνη θαη δε ζρεηίδνληαη κε ηηο θαηαρσξεκέλεο βαζκίδεο εθπαίδεπζεο. Υσξίδνληαη ζε θιαδηθά ή ζεκαηηθά αλάινγα κε ηελ εμεηδίθεπζε θαη ηε γεσγξαθηθή εκβέιεηα,εζληθή ή πεξηθεξεηαθή (Ν.3879/21-9-2010, ΦΔΚ 163, ηπεηάλνπ, 2005:189). επηηξέπνληαο ηε ρξήζε ηεο ζηηο λνκηζκαηηθέο ζπλαιιαγέο. Αληηθαηαζηάζεθε απφ ην επξψ κε κηα αλαινγία 1:1 ηελ 1ε Ηαλνπαξίνπ 1999 (http://epp.eurostat.ec.europa.eu, 1/3/2011). 6 Α Άμνλαο Πξνηεξαηφηεηαο «Μείσζε ηεο Πεξηθεξεηαθφηεηαο», Β Άμνλαο Πξνηεξαηφηεηαο «Βειηίσζε ησλ ζπλζεθψλ Εσήο», Γ Άμνλαο Πξνηεξαηφηεηαο «Αλάπηπμε θαη Αληαγσληζηηθφηεηα ηεο νηθνλνκίαο», Γ Άμνλάο «Αλάπηπμε Αλζξψπηλνπ Γπλακηθνχ θαη Πξνψζεζε ηεο Απαζρφιεζεο», Δ Άμνλαο Πξνηεξαηφηεηαο «Μείσζε ησλ Πεξηθεξεηαθψλ Αληζνηήησλ θαη άξζε ηεο απνκφλσζεο ησλ λεζησηηθψλ πεξηνρψλ» (ηπεηάλνπ, 2005:188). 15

Δθηφο απφ ηε ζεζκνζέηεζε ησλ Κ.Δ.Κ ηελ πεξίνδν ηνπ Β ΚΠ ηδξχζεθε θαη ην Δ.ΚΔ.ΠΗ. (Δζληθφ Κέληξν Πηζηνπνίεζεο δνκψλ Γηα Βίνπ Μάζεζεο). θνπφο ηνπ ήηαλ ε νξζνινγηθή δηαρείξηζε ηεο επαγγεικαηηθήο θαηάξηηζεο. Πην ζπγθεθξηκέλα, ζηηο κέξεο καο είλαη ν επίζεκνο εζληθφο θνξέαο γηα ηελ αλάπηπμε, εθαξκνγή θαη παξαθνινχζεζε ελφο νινθιεξσκέλνπ Δζληθνχ πζηήκαηνο Πηζηνπνίεζεο ηεο πλερηδφκελεο Δπαγγεικαηηθήο Καηάξηηζεο 7 ζηελ Διιάδα (http://www.ekepis.gr, 2/3/2011). Σα πξνβιήκαηα φκσο δελ έιεηπαλ νχηε θαηά ηε δηάξθεηα εθαξκνγήο ηνπ Β ΚΠ κε ζπνπδαηφηεξν ηε κεγάιε ηδησηηθνπνίεζε ηεο πλερηδφκελεο Καηάξηηζεο. Ο απμεκέλνο αξηζκφο ησλ ηδησηηθψλ ΚΔΚ πξνθάιεζε ζνβαξέο δπζιεηηνπξγίεο νη νπνίεο δηεπζεηήζεθαλ κε ηελ θαζηέξσζε ζπγθεθξηκέλσλ πξνδηαγξαθψλ απφ ην Τπνπξγείν Δξγαζίαο θαη ην Δ.ΚΔ.ΠΗ. Με απηφ ηνλ ηξφπν ζεζκνζεηήζεθε ν αξηζκφο ησλ αλαγθαίσλ δνκψλ πλερηδφκελεο θαηάξηηζεο θαηά πεξηθέξεηα θαη επίζεο θαζνξηζηήθαλ νη πξνδηαγξαθέο γηα ηε ιεηηνπξγία θα ηε δεκηνπξγία ελφο Κ.Δ.Κ (ηπεηάλνπ, 2005:189-190, http://www.ekepis.gr/ 2/3/2011). Ζ πεξίνδνο 1994-1999 ραξαθηεξίζηεθε απφ ηελ πξνεηνηκαζία ηεο ρψξαο γηα ηελ έληαμε ζηελ Οηθνλνκηθή θαη Ννκηζκαηηθή Έλσζε. (Greek Ministry of Economy & Finance, 2005: 2, www.hellaskps.gr, 1/3/2011). Σελ εθαξκνγή ηνπ Β Κ.Π.. δπζρέξαλαλ κία ζεηξά πξνβιεκάησλ θαη δπζιεηηνπξγηψλ πνπ αθνξνχζαλ ηνπο κεραληζκνχο δηαρείξηζεο θαη πινπνίεζεο, νη νπνίνη δελ ήηαλ επαξθείο γηα λα αληηκεησπίζνπλ ηελ απμεκέλε θιίκαθα παξεκβάζεσλ. Απφ ηελ εθαξκνγή ηνπ Β ΚΠ πξνέθπςαλ πνιχηηκα ζηνηρεία πνπ ππέδεημαλ ηελ αλάγθε πξνζαξκνγήο ησλ ππνδνκψλ, ψζηε λα ππάξμεη βειηίσζε ζηα έξγα θαη ζηηο δξάζεηο πνπ ζα αθνινπζνχζαλ ζην Γ ΚΠ (www.hellaskps.gr, 1/3/2011). Ο ζπλνιηθφο πξνυπνινγηζκφο ηνπ Γεπηέξνπ Κνηλνηηθνχ Πιαηζίνπ ζηήξημεο αλεξρφηαλ ζε 29.721.300 ecu, ν δηπιάζηνο απφ ην Α Κνηλνηηθφ Πιαίζην ηήξημεο 7 Η θαηάξηηζε ηνπ αλζξώπηλνπ δπλακηθνύ πνπ ζπκπιεξώλεη, εθζπγρξνλίδεη ή θαη αλαβαζκίδεη γλώζεηο, ηθαλόηεηεο θαη δεμηόηεηεο, νη νπνίεο απνθηήζεθαλ από ηα ζπζηήκαηα επαγγεικαηηθήο εθπαίδεπζεο θαη αξρηθήο θαηάξηηζεο ή από επαγγεικαηηθή εκπεηξία κε ζηόρν ηελ έληαμε ή επαλέληαμε ζηελ αγνξά εξγαζίαο, ηε δηαζθάιηζε ηεο εξγαζίαο θαη ηελ επαγγειηηθή θαη πξνζσπηθή θαηάξηηζε (Ν.3879/21-9- 2010, ΦΔΚ 163: 1). 16

ηνπ νπνίνπ ν πξνυπνινγηζκφο αλεξρφηαλ ζε 14.342.054 ecu. Γεγνλφο πνπ απνδεηθλχεη ηελ αλαγλψξηζε ηεο ζπνπδαηφηεηαο ησλ ΚΠ θαη ηε βνήζεηα πνπ παξείραλ ζην Διιεληθφ Κξάηνο γηα αλάπηπμε ζε φια ηα επίπεδα, παξά ηελ θαθή δηαρείξηζε ησλ πφξσλ πνιιέο θνξέο ( www.hellaskps.gr, 1/3/2011). 1.2.3 Γ Κνηλνηηθό Πιαίζην ηήξημεο (2000-2006) Σν Γ Κ.Π.. είλαη ην πξντφλ ηεο ζπκθσλίαο ζηελ νπνία θαηέιεμαλ ε Διιεληθή Κπβέξλεζε θαη νη Δπξσπατθή Δπηηξνπή γηα ηηο θνηλνηηθέο δηαξζξσηηθέο παξεκβάζεηο ζηελ Διιάδα, ην ρξνληθφ δηάζηεκα 2000-2006. Καηαξηίζηεθε κε βάζε ην ρέδην Πεξηθεξεηαθήο Αλάπηπμεο πνπ ππνβιήζεθε απφ ηελ Διιάδα ζηελ Δ.Δ κε ηε ιήμε ηνπ Β ΚΠ (www.hellaskps.gr, 1/3/2011). ηφρνο - πξνηεξαηφηεηα ηνπ ΚΠ 2000-2006 ήηαλ νη επελδχζεηο ζην θπζηθφ, αλζξψπηλν θαη γλσζηηθφ θεθάιαην πνπ ζα ζπλέβαιιαλ πεξηζζφηεξν ζηελ αχμεζε ηεο παξαγσγηθφηεηαο θαη ηεο αλάπηπμεο ηεο ρψξαο. Οη δξάζεηο πνπ ρξεκαηνδνηήζεθαλ απφ ην Δπξσπατθφ Κνηλσληθφ Σακείν, ην νπνίν απνηέιεζε ην βαζηθφ θνξέα ρξεκαηνδφηεζεο θαη ζε απηφ ην ΚΠ γηα ηελ εθαξκνγή ησλ δξάζεσλ πνπ αθνξνχζαλ ηελ απαζρφιεζε θαη ηελ Δθπαίδεπζε Δλειίθσλ, ήηαλ ζπλδεδεκέλεο κε ηνπο ηέζζεξηο ππιψλεο ηεο επξσπατθήο ζηξαηεγηθήο γηα ηελ απαζρφιεζε θαη ηνπο αλαπηπμηαθνχο ζηφρνπο πνπ είρε ζέζε ε Διιάδα γηα ηελ έληαμε ηεο ζηε λνκηζκαηηθή έλσζε. 8 Απψηεξνο ζθνπφο ήηαλ ε ζπλέρηζε ηεο πνιηηηθήο γηα ηελ αλάπηπμε ησλ αλζξψπηλσλ πφξσλ (ηπεηάλνπ, 2005:190). Γηα ηελ επίηεπμε ησλ ζηφρσλ ηνπ ΚΠ 2000-2006 θαηαξηίζηεθαλ θαη πινπνηήζεθαλ 25 Πξνγξάκκαηα, εθ ησλ νπνίσλ ηα 11 ήηαλ Δπηρεηξεζηαθά Πξνγξάκκαηα θαη αθνξνχζαλ δηάθνξεο εζληθέο πνιηηηθέο, ηα 13 ήηαλ Πεξηθεξεηαθά Δπηρεηξεζηαθά Πξνγξάκκαηα (ΠΔΠ) - έλα γηα θάζε κία απφ ηηο 13 δηνηθεηηθέο πεξηθέξεηεο ηεο ρψξαο- ζηα νπνία θαηαλεκήζεθε ην 1/3 πεξίπνπ ησλ δηαζέζηκσλ 8 Οη 4 ππιψλεο ηεο επξσπατθήο ζηξαηεγηθήο γηα ηελ απαζρφιεζε είλαη : Αχμεζε ηεο ζπκκεηνρήο ζηελ αγνξά εξγαζίαο ησλ γπλαηθψλ θαη ησλ αλδξψλ, κεηψλνληαο ηε δνκηθή αλεξγία θαη πξνσζψληαο ηελ πνηφηεηα εξγαζίαο Αλάπηπμε ελφο εηδηθεπκέλνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ πνπ ζα αληαπνθξίλεηαη ζηηο αλάγθεο αγνξάο εξγαζίαο θαη πνπ ζα πξνσζεί ηε δηα βίνπ κάζεζε Βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο θαη ηεο απφδνζεο ησλ ζπζηεκάησλ εθπαίδεπζεο θαη θαηάξηηζεο ζε φια ηα επίπεδα θαη αχμεζε ηεο ζπκκεηνρήο ζηελ ηξηηνβάζκηα εθπαίδεπζε Πξνψζεζε ηεο θνηλσληθήο έληαμεο θαη θαηαπνιέκεζε ηεο θηψρεηαο (http://ec.europa.eu/social/main.jsp?catid=108&langid=en, 2/3/2011). 17

πηζηψζεσλ γηα ηελ πεξίνδν 2000-2006 θαη 1 Δπηρεηξεζηαθφ Πξφγξακκα «Σερληθή βνήζεηα γηα λα ζηεξίμεη θαη λα βειηηψζεη ην ζχζηεκα δηαρείξηζεο, παξαθνινχζεζεο θαη ειέγρνπ ηνπ Κνηλνηηθνχ Πιαηζίνπ ηήξημεο θαη ησλ Δπηρεηξεζηαθψλ Πξνγξακκάησλ (http://www.hellaskps.gr/2000-2006.htm, 3/3/2011). Έλα απφ ηα 13 πξνγξάκκαηα ηνπ ηξίηνπ θνηλνηηθνχ πιαηζίνπ ζηήξημεο ήηαλ ην 'Απαζρόιεζε θαη Δπαγγεικαηηθή Καηάξηηζε' πνπ ζαλ ζθνπφ είρε ηελ πξνψζεζε ηεο απαζρφιεζεο κέζσ ηεο άκβιπλζεο ησλ πξνβιεκάησλ ηεο αγνξάο εξγαζίαο, δειαδή ηεο αλεξγίαο εππαζψλ θνηλσληθά νκάδσλ. Σνλ παξαπάλσ ζθνπφ πξνζπάζεζαλ λα επηηχρνπλ νη γεληθνί (ζηξαηεγηθνί) ζηφρνη: Πξόιεςε ηεο αλεξγίαο κέζσ ηεο εμαηνκηθεπκέλεο πξνζέγγηζεο θαη βειηίσζε ηεο ηθαλόηεηαο έληαμεο ζηελ αγνξά εξγαζίαο. Αλάπηπμε ηεο επηρεηξεκαηηθόηεηαο Δλζάξξπλζε ηεο πξνζαξκνζηηθόηεηαο ησλ εξγαδνκέλσλ θαη ησλ επηρεηξήζεσλ. Πξνώζεζε ηεο ηζόηεηαο επθαηξηώλ πξόζβαζεο ζηελ αγνξά εξγαζίαο. Δλίζρπζε θαη αλαβάζκηζε ηεο απνηειεζκαηηθόηεηαο θαη ηεο πνηόηεηαο ησλ πνιηηηθώλ θαη ησλ παξεκβάζεσλ ζηελ αγνξά εξγαζίαο. Βειηίσζε ηεο πξόζβαζεο θαη ζπκκεηνρήο ησλ γπλαηθώλ ζηελ αγνξά εξγαζίαο (http://www.hellaskps.gr/2000-2006.htm,3/3/2011). ην πιαίζην ηεο Πεξηθεξεηαθήο Πνιίηηθεο ηνπ Γ ΚΠ ππήξμε εθαξκνγή 13 Πεξηθεξεηαθψλ Πξνγξακκάησλ ζηηο ηζάξηζκεο πεξηθέξεηεο ηεο ρψξαο. Κνηλά ζεκεία φισλ απηψλ ησλ πξνγξακκάησλ ήηαλ ε παξνρή νηθνλνκηθήο δπλαηφηεηαο ζηηο ηνπηθέο θαη πεξηθεξεηαθέο αξρέο γηα ηελ εθαξκνγή ελφο κεγάινπ θάζκαηνο δξάζεσλ νηθνλνκηθήο θαη θνηλσληθήο αλάπηπμεο. Ζ Πεξηθέξεηα Κεληξηθήο Μαθεδνλίαο απνηέιεζε ηε βάζε γηα ηελ εθαξκνγή ελφο εθ ησλ 13 Πεξηθεξεηαθψλ Πξνγξακκάησλ. Σξεηο απφ ηνπο έμη άμνλεο βάζεη ησλ νπνίσλ νξγαλψζεθαλ νη δξάζεηο, ήηαλ ε κείσζε ηεο αλεξγίαο θαη ε παξνρή ίζσλ επθαηξηψλ ζηε γλψζε θαη ζηηο δεμηφηεηεο, θαζψο θαη ε κείσζε ησλ ελδνπεξηθεξεηαθψλ αληζνηήησλ θαη ε αγξνηηθή αλάπηπμε (Greek Ministry of Economy & Finance, 2005: 34, http://www.hellaskps.gr/2000-2006.htm, 3/3/2011). Οη ζπλνιηθνί ρξεκαηνδνηηθνί πφξνη ηνπ Γ Κνηλνηηθνχ Πιαηζίνπ ηήξημεο θαη ηνπ Σακείνπ πλνρήο αλέξρνληαλ ζε 48,30 δηο επξψ. Ο ζπλνιηθφο πξνυπνινγηζκφο ηνπ ΠΔΠ Κ.Μαθεδνλίαο αλεξρφηαλ ζε 1.496.651.004 θαη γηα ην πξφγξακκα 18

«Απαζρφιεζε θαη Δπαγγεικαηηθή Καηάξηηζε» έθηαζε ηα 2.186.358.008 (http://www.hellaskps.gr/2000-2006.htm, 3/3/2011). 1.2.4 Γ Κνηλνηηθό Πιαίζην ηήξημεο (ΔΠΑ) Σν ΔΠΑ (Δζληθφ ηξαηεγηθφ Πιαίζην Αλαθνξάο) απνηειεί ην λέν κεγάιν αλαπηπμηαθφ πξφγξακκα γηα ηελ πεξίνδν 2007-2013, ην νπνίν δηαδέρζεθε ην Γ Κνηλνηηθφ Πιαίζην ηήξημεο. Σν ΔΠΑ επηθεληξψλεηαη ζηηο επελδχζεηο ζην αλζξψπηλν θεθάιαην κέζσ βηψζηκσλ ππνδνκψλ, θαζψο θαη ζηελ αλαβάζκηζε ηεο δεκφζηαο δηνίθεζεο. Τινπνηείηαη κέζσ 9 Σνκεαθψλ θαη 5 Πεξηθεξεηαθψλ Δπηρεηξεζηαθψλ Πξνγξακκάησλ (ΔΠ) θαη 14 Πξνγξακκάησλ Δπξσπατθήο Δδαθηθήο πλεξγαζίαο 9. Σν βαζηθφ πιαίζην αλάπηπμεο ηνπ ζηξαηεγηθνχ ζρεδηαζκνχ γηα ηελ παηδεία γηα ηελ πξνγξακκαηηθή πεξίνδν 2007-2013 είλαη ην ηεηξάπηπρν «Αλάπηπμε - Αληαγσληζηηθφηεηα - Δθπαίδεπζε - Απαζρφιεζε». Δληφο απηνχ ηνπ πιαηζίνπ, ε παηδεία αλαδεηθλχεηαη ζε θξίζηκν παξάγνληα. ηνλ ηνκέα ηεο εθπαίδεπζεο ελειίθσλ δίλεηαη έκθαζε ζηελ παξνρή θαιχηεξσλ θαη πεξηζζφηεξσλ επθαηξηψλ. Λακβάλνληαο ππφςε φηη ν πιεζπζκφο γεξάζθεη, θαιχηεξεο επθαηξίεο γηα ηελ εθπαίδεπζε ελειίθσλ είλαη ζεκαληηθέο γηα ηελ ηζφηεηα αιιά θαη γηα ηελ απνδνηηθφηεηα, εηδηθφηεξα γηα ηελ θηλεηνπνίεζε ησλ αλεηδίθεπησλ ή ησλ αλεπαξθψο εηδηθεπκέλνπο, ψζηε λα γίλεη θαιχηεξε ε πξνζαξκνγή ζηε κεηαβαιιφκελε αγνξά εξγαζίαο. Ζ ζπκκεηνρή ησλ ελειίθσλ ζηε δηα βίνπ κάζεζε ζηελ Διιάδα είλαη µηα απφ ηηο ρακειφηεξεο ζηελ ΔΔ- 25 (Τπνπξγείν Παηδείαο θαη Θξεζθεπκάησλ, 2007). Οη επθαηξίεο δηα βίνπ εθπαίδεπζεο γηα ηνλ ελήιηθν πιεζπζκφ ζπλερίδνπλ λα είλαη πεξηνξηζκέλεο, παξά ηελ αχμεζε ηνπο ηα ηειεπηαία ρξφληα. Ζ πξνζέιθπζε ηνπ ελήιηθνπ πιεζπζκνχ ζηα πξνγξάµµαηα δηα βίνπ µάζεζεο µέζσ ηεο παξνρήο θηλήηξσλ, απνηειεί επηηαθηηθή αλάγθε. εδνµέλσλ ησλ γεσγξαθηθψλ ηδηαηηεξνηήησλ ηεο Διιάδαο (µηα ρψξα πνπ έρεη λεζηά αιιά θαη βνπλά), νη νπνίεο πξνθαινχλ δπζθνιίεο πξφζβαζεο ζηα ζεκεία απφθηεζεο γλψζεο, ε αμηνπνίεζε ησλ δπλαηνηήησλ ησλ λέσλ ηερλνινγηψλ γηα ζχγρξνλε θαη αζχγρξνλε εμ απνζηάζεσο εθπαίδεπζε είλαη ζεκαληηθή πξνηεξαηφηεηα. Οκάδεο ζηφρνπ ζηελ πξνζπάζεηα ηνπ ηξέρνληνο θνηλνηηθνχ πιαηζίνπ ζηήξημεο είλαη νη απνθαινχκελνη "µε παξαδνζηαθνί " 9 http://www.esfhellas.gr/categorydetails.aspx?iden=14 ζηηο 29/2/2011 19

εθπαηδεπφκελνη, δειαδή άηνκα µε ιίγα πξνζφληα, πην ειηθησκέλνη εξγαδφκελνη θαη κεηαλάζηεο (Τπνπξγείν Παηδείαο θαη Θξεζθεπκάησλ, 2007). Άιινο έλαο ζηφρνο είλαη ε αληαπφθξηζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζπζηήκαηνο ζηηο αλάγθεο ηεο αγνξάο εξγαζίαο αιιά θαη ε ζχλδεζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζπζηήκαηνο µε ηελ αγνξά εξγαζίαο. Όζα απνθηψληαη µε ηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία πξέπεη λα αληαπνθξίλνληαη ζηηο αλάγθεο ηεο αγνξάο εξγαζίαο. Απηφο είλαη ν ιφγνο γηα ηνλ νπνίν ε ππνζηήξημε ησλ νινθιεξσκέλσλ πξνγξακκάησλ επαγγεικαηηθήο εθπαίδεπζεο θαη θαηάξηηζεο θαη επαγγεικαηηθνχ πξνζαλαηνιηζκνχ είλαη θεληξηθφο άμνλαο ηνπ ΔΠΑ γηα ηελ πεξίνδν 2007-2013. Γηα ηελ πξαγκαηνπνίεζε απηνχ ηνπ ζηφρνπ ζα ππάξμεη εθαξκνγή δπν ηνκεαθψλ πξνγξακκάησλ: ην «Αλάπηπμε Αλζξψπηλνπ Γπλακηθνχ» θαη ην «Δθπαίδεπζε θαη Γηα Βίνπ Μάζεζε» (Τπνπξγείν Παηδείαο θαη Θξεζθεπκάησλ, 2007). Σν πιαίζην ρξεκαηνδφηεζεο δηακνξθψζεθε ζηε βάζε ησλ απνθάζεσλ ηνπ Δπξσπατθνχ πκβνπιίνπ ηεο 16εο Γεθεκβξίνπ 2005. Ζ ζπλνιηθή ρξεκαηνδφηεζε ηνπ ΔΠΑ αλέξρεηαη ζηα 24,3 δηο θαη γηα ην πξφγξακκα «Δθπαίδεπζε θαη Γηα Βίνπ Μάζεζε» αλέξρεηαη ζε 1.440.000.000 10. 1.2.5 Κνηλνηηθέο Πξωηνβνπιίεο Δθηφο απφ ηα Κνηλνηηθά Πιαίζηα ηήξημεο γηα ηελ πξνψζεζε ησλ ζηφρσλ ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο θαη ηελ ηφλσζε ησλ νηθνλνκηψλ ησλ θξαηψλ- κειψλ, ππάξρνπλ θαη νη Κνηλνηηθέο πξσηνβνπιίεο. Ζ Δπξσπατθή Δπηηξνπή έρεη ην δηθαίσκα λα θαιέζεη ηα θξάηε κέιε λα ππνβάιινπλ πξνηάζεηο γηα πξνγξάκκαηα εληαζζφκελα ζηηο θνηλέο θαηεπζχλζεηο ηεο επξσπατθήο πνιίηηθεο, ηηο νπνίεο νξίδεη ε Δπξσπατθή Δπηηξνπή 11. Απηέο νη πξσηνβνπιίεο ρξεκαηνδνηνχληαη απφ ηα Γηαξζξσηηθά Σακεία 12 10 www.espa.gr ζηηο 30/3/2011 11 Ζ Δπηηξνπή είλαη αλεμάξηεηε απφ ηηο εζληθέο θπβεξλήζεηο. Ρφινο ηεο είλαη λα εθπξνζσπεί θαη λα ππνζηεξίδεη ηα ζπκθέξνληα ηνπ ζπλφινπ ηεο Έλσζεο. πληάζζεη πξνηάζεηο γηα λέεο επξσπατθέο λνκνζεηηθέο πξάμεηο, ηηο νπνίεο ππνβάιιεη ζην Δπξσπατθφ Κνηλνβνχιην θαη ζην πκβνχιην. Ζ Δπηηξνπή απνηειεί επίζεο ην εθηειεζηηθφ φξγαλν ηεο Έλσζεο, κε άιια ιφγηα είλαη ππεχζπλε γηα ηελ εθαξκνγή ησλ απνθάζεσλ ηνπ Κνηλνβνπιίνπ θαη ηνπ πκβνπιίνπ. Δπηπιένλ εθαξκφδεη ηηο πνιηηηθέο ηεο, εθηειψληαο ηα πξνγξάκκαηά ηεο θαη δηαζέηνληαο ηα θνλδχιηά ηεο (http://europa.eu/institutions/inst/comm/index_el.htm, 2/3/2011). 12 ηελ πξνζπάζεηα νηθνλνκηθήο θαη θνηλσληθήο ζπλνρήο, ε Δπηηξνπή δεκηνχξγεζε ρξεκαηνδνηηθά κέζα: ηα Γηαξζξσηηθά Σακεία θαη ην Σακείν πλνρήο. Σα ηακεία απηά ρξεζηκεχνπλ γηα ζπγρξεκαηνδφηεζε ζηα θξάηε κέιε ησλ πεξηθεξεηαθψλ ή νξηδνληίσλ παξεκβάζεσλ. Σα ρξεκαηνδνηηθά ηακεία είλαη 4: ην Δπξσπατθφ Σακείν Πεξηθεξεηαθήο Αλάπηπμεο (ΔΣΠΑ), ην Δπξσπατθφ Κνηλσληθφ Σακείν (ΔΚΣ), ην Δπξσπατθφ Γεσξγηθφ Σακείν Πξνζαλαηνιηζκνχ θαη 20

θαη κέζσ απηψλ πξνάγεηαη ε θνηλή επξσπατθή πνιηηηθή ζε δηάθνξα λεπξαιγηθά ζέκαηα (European Commission b, 2004: 3). Οη ηέζζεξηο θνηλνηηθέο πξσηνβνπιίεο ησλ Δπξσπατθψλ Γηαξζξσηηθψλ Σακείσλ γηα ην ρξνληθφ δηάζηεκα 2000 2006, πέξα απφ ην ηνκέα ηεο εθπαίδεπζεο, είλαη : EQUAL: δηεζληθή ζπλεξγαζία γηα ηελ πξνψζεζε λέσλ πξαθηηθψλ θαηαπνιέκεζεο ησλ δηαθξίζεσλ θαη ησλ αληζνηήησλ ζηελ πξφζβαζε ζηελ αγνξά εξγαζίαο LEADER+: αλάπηπμε ηεο ππαίζξνπ κέζσ νινθιεξσκέλσλ αλαπηπμηαθψλ πξνγξακκάησλ θαη ζπλεξγαζίαο νκάδσλ ηνπηθήο δξάζεο URBAN II: νηθνλνκηθή θαη θνηλσληθή αλαζπγθξφηεζε ησλ πφιεσλ θαη ησλ ζπλνηθηψλ πνπ αληηκεησπίδνπλ θξίζε, ψζηε λα πξνσζεζεί ε βηψζηκε αζηηθή αλάπηπμε. INTERREG III: δηαζπλνξηαθή, δηεζληθή θαη δηαπεξηθεξεηαθή ζπλεξγαζία γηα ηελ αλάπηπμε ηνπ επξσπατθνχ εδάθνπο (http://www.hellaskps.gr/2000-2006.htm, 3/3/2011). ην ηνκέα ηεο εθπαίδεπζεο θαη πην ζπγθεθξηκέλα ηεο δηά βίνπ κάζεζεο ηελ πεξίνδν 2000-2006 αλαπηχρζεθε ην πξφγξακκα «Δθπαίδεπζε θαη Καηάξηηζε» (European Commission, 2003: 12). To ζπγθεθξηκέλν πξφγξακκα δηαηξέζεθε ζε ηέζζεξα ηκεκαηηθά ππν- πξνγξάκκαηα, ηα ηέζζεξα απνθαινχκελα "εγθάξζηα" πξνγξάκκαηα: Socrates, Leonardo da Vinci, elearning. Ηδηαίηεξε αλαθνξά πξέπεη λα γίλεη ζην Socrates θαη ην Leonardo da Vinci ηα νπνία αθνξνχλ ηελ εθπαίδεπζε ζε φιεο ηηο βαζκίδεο θαη γηα φιεο ηηο ειηθίεο αιιά θαη ηελ επαγγεικαηηθή εθπαίδεπζε θαη θαηάξηηζε. Πην ζπγθεθξηκέλα ην Socrates απνηειείηαη απφ ηηο εμήο 5 δξάζεηο: Γξάζε 1 - Comenius: ζρνιηθή εθπαίδεπζε Γξάζε 1,2: Αξρηθή θαη ζπλερήο επηκφξθσζε ηνπ πξνζσπηθνχ πνπ ζπκκεηέρεη ζηε ζρνιηθή εθπαίδεπζε: πνιχπιεπξα πξνγξάκκαηα ζπλεξγαζίαο Γξάζε 1,3: Γίθηπα ζρεηηθά κε ηηο ζρνιηθέο ζπλεξγαζίεο θαη ηελ θαηάξηηζε ηνπ πξνζσπηθνχ πνπ ζπκκεηέρεη ζηε ζρνιηθή εθπαίδεπζε Δγγπήζεσλ (ΔΓΣΠΔ) θαη ην ρξεκαηνδνηηθφ κέζν πξνζαλαηνιηζκνχ ηεο αιηείαο (ΥΜΠΑ) (http://europa.eu/legislation_summaries/regional_policy/provisions_and_instruments ζηηο 2/3/2011) 21

Γξάζε 2 - Erasmus: ηξηηνβάζκηα εθπαίδεπζε Γξάζε 2,1: Δπξσπατθή δηαπαλεπηζηεκηαθή ζπλεξγαζία Γξάζε 2,3: Θεκαηηθά δίθηπα Γξάζε 3 - Grundtvig: Δθπαίδεπζε ελειίθσλ Γξάζε 4 - LINGUA: Γηδαζθαιία θαη εθκάζεζε γισζζψλ Γξάζε 5 - Minerva: Μάζεζε εμ απνζηάζεσο, ηερλνινγίεο ζηνλ ηνκέα ηεο εθπαίδεπζεο (European Commission, 2003: 16, http://eacea.ec.europa.eu/llp_en.php, 9/4/2011). Σν πξφγξακκα Leonardo da Vinci είλαη απφ ηα καθξνβηφηεξα πξνγξάκκαηα ηεο Δπξσπατθήο Δπηηξνπήο ην νπνίν μεθίλεζε ην 1994 θαη ζπλερίδεηαη σο ηηο κέξεο καο. Πξαγκαηεχεηαη ηηο αλάγθεο δηδαζθαιίαο θαη κάζεζεο φζσλ αθνινπζνχλ επαγγεικαηηθή εθπαίδεπζε θαη θαηάξηηζε εθηφο ηεο ηξηηνβάζκηαο βαζκίδαο, θαζψο θαη ηα ηδξχκαηα θαη ηνπο νξγαληζκνχο πνπ παξέρνπλ ή δηεπθνιχλνπλ απηή ηελ εθπαίδεπζε θαη θαηάξηηζε (Δθεκεξίδα ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο, 2006 b : 5). Αθνξά ηνπο ζπκκεηέρνληεο ζηελ επαγγεικαηηθή εθπαίδεπζε, δάζθαινπο θαη εθπαηδεπηέο, ηδξχκαηα θαη εθπαηδεπηηθνχο νξγαληζκνχο, επηρεηξήζεηο, ελψζεηο, θνηλσληθνχο εηαίξνπο θαη νξγαληζκνχο ζρεηηθνχο είηε ηε δηα βίνπ κάζεζε είηε ηελ αγνξά εξγαζίαο 13. Με ηε ιήμε ηνπ πξνγξάκκαηνο «Δθπαίδεπζε θαη Καηάξηηζε» ε Δπξσπατθή Δπηηξνπή ζέζπηζε ην πξφγξακκα «Γηα Βίνπ Μάζεζε: επθαηξίεο εθπαίδεπζεο θαη θαηάξηηζεο γηα φινπο». Γηαξθεί επηά ρξφληα (2007-2013) θαη ν πξνυπνινγηζκφο ππνινγίδεηαη ζηα 6.970 εθαηνκκχξηα επξψ. Απνηειείηαη απφ ηέζζεξα ηνµεαθά πξνγξάµµαηα πνπ εζηηάδνπλ αληίζηνηρα ζηελ ζρνιηθή εθπαίδεπζε (Comenius), ηελ ηξηηνβάζκηα εθπαίδεπζε (Erasmus),ηελ επαγγεικαηηθή θαηάξηηζε (Leonardo da Vinci) θαη ηελ εθπαίδεπζε ελειίθσλ (Grundtvig). Δπίζεο, απφ έλα εγθάξζην πξφγξαµµα πνπ ζηνρεχεη ζηηο δηα-ηνµεαθέο πεξηνρέο (ζπλεξγαζία ζε ζέκαηα πνιηηηθήο θαη θαηλνηνκίαο ζηε ηα Βίνπ Μάζεζε, αλάπηπμε θαηλνηφκσλ Σερλνινγηψλ ηεο πιεξνθνξίαο). Σέινο ην πξφγξακκα Jean Monnet πνπ ζηνρεχεη ζηελ ππνζηήξημε ηεο δηδαζθαιίαο θαη ηεο έξεπλαο γηα ηνπο βαζηθνχο επξσπατθνχο ζεζκνχο (European Commission, 2004 b : 5) 13 http://eacea.ec.europa.eu/llp/leonardo/leonardo_da_vinci_en.php ζηηο 9/4/2011 22

1.3 Ζ Απαζρνιεζηκόηεηα κέζα από ην πξίζκα ηεο Δθπαίδεπζεο Δλειίθωλ Ζ απαζρνιεζηκφηεηα είλαη απαξαίηεηε πξνυπφζεζε αιιά φρη έλαο ηθαλνπνηεηηθφο ιφγνο γηα ηελ απαζρφιεζε. Οξίδεηαη σο ε ηθαλφηεηα ησλ αηφκσλ λα απαζρνινχληαη. Αθνξά φρη κφλν ηελ επάξθεηα ηεο γλψζεο θαη ησλ ηθαλνηήησλ ηνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ, αιιά θαη ηα θίλεηξα θαη ηηο επθαηξίεο πνπ πξνζθέξνληαη ζηα άηνκα γηα λα επηδηψμνπλ ηελ απαζρφιεζε. Δίλαη ε απαξαίηεηε πξνυπφζεζε πνπ ζα νδεγήζεη ζηελ απαζρφιεζε θαη πξνυπνζέηεη δχν θαζνξηζηηθνχο παξάγνληεο, ηηο δεμηφηεηεο θαη ηελ χπαξμε εξγαζίαο. Ζ απφθηεζε επηπιένλ δεμηνηήησλ είλαη κέξνο κηαο ζπζζσξεπηηθήο δηαδηθαζίαο πνπ ππνζηεξίδεηαη απφ ηε δηα βίνπ κάζεζε. Οη επθαηξίεο εξγαζίαο ππφθεηληαη ζε ζπλερή αιιαγή παίξλνληαο σο δεδνκέλν φηη νη αγνξέο εξγαζίαο εμειίζζνληαη θαη αιιάδνπλ αλάινγα κε ηηο εμειίμεηο ζηελ νηθνλνκία θαη ζηηο επηζηήκεο. Λακβάλνληαο ππφςε ηε δηαξθή εμέιημε ηφζν ζηνλ νηθνλνκηθφ ηνκέα φζν θαη ζηελ αγνξά εξγαζίαο εμαηηίαο ησλ ξαγδαίσλ εμειίμεσλ ζην ηνκέα ηεο ηερλνινγίαο αληηιακβαλφκαζηε ηελ άξξεθηε ζχλδεζε ηεο δηα βίνπ κάζεζεο κε ηελ απαζρνιεζηκφηεηα (European Commission, 2002: 19, Kazamaki-Ottersten, 2004:154-155). Ζ έλλνηα ηεο απαζρφιεζεο θαη ε αλαγθαηφηεηα δεκηνπξγίαο κηαο θνηλήο επξσπατθήο πνιίηηθεο γηα ην ζπγθεθξηκέλν ζέκα παξνπζηάζηεθε γηα πξψηε θφξα ην 1993, φηαλ ε επξσπατθή επηηξνπή κέζα απφ ην Λεπθφ Βηβιίν (White Paper) παξνπζίαζε κηα κεζνπξφζεζκε θνηλή ζηξαηεγηθή γηα ηελ Αλάπηπμε, ηελ Αληαγσληζηηθφηεηα θαη ηελ Απαζρφιεζε. ην Λεπθφ Βηβιίν παξνπζηάζηεθε γηα πξψηε θνξά ν φξνο Γηα Βίνπ Μάζεζε σο ζηξαηεγηθή ηδέα γηα ηελ παξαθνινχζεζε ησλ εμειίμεσλ ζε ηερλνινγηθφ θαη νηθνλνκηθφ ηνκέα. Δίρε γίλεη μεθάζαξν πσο γηα λα κπνξέζεη λα εμειηρζεί ε Δπξψπε θαη λα αληαπνθξηζεί ζηηο ζπλερείο εμειίμεηο ζην παγθφζκην γίγλεζζαη, ζα έπξεπε λα ππάξρεη κηα ζπλερήο αλαλέσζε ηνπ αλζξψπηλνχ θεθαιαίνπ. Γη απηφ ην ιφγν θαζνξίζηεθαλ ηξεηο άμνλεο βάζεη ησλ νπνίσλ ζα επηδίσθε ε Δπξψπε ηελ επίηεπμε ηνπ ζηφρνπ πνπ έζεηε ην Λεπθφ Βηβιίν. Πξψηνο άμνλαο ήηαλ ε βειηίσζε ηεο πξφζβαζεο θαη ηεο πνηφηεηαο ηεο εθπαίδεπζεο ζε φια ηα επίπεδα, απφ ηελ αξρηθή σο ηε δηα βίνπ κάζεζε. Ο δεχηεξνο ήηαλ ε αχμεζε ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο θαη ε πξφιεςε ηεο αλεξγίαο κε ηελ πξνζαξκνγή ηνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ ζηηο ηερλνινγηθέο αιιαγέο θαη ηειεπηαίνο ε παξνρή επθαηξηψλ 23

απαζρφιεζεο ζε εππαζείο θνηλσληθά νκάδεο φπσο νη καθξνρξφληα άλεξγνη (Δπηηξνπή ησλ Δπξσπατθψλ Κνηλνηήησλ, 1993). Με ηε ζπλζήθε ηνπ Άκζηεξληακ ην 1997 μεθίλεζε λα γίλεηαη ιφγνο γηα ηελ αλαγθαηφηεηα «αλάπηπμεο ελόο πςειόηεξνπ επηπέδνπ γλώζεο γηα ηνπο ιανύο ηεο Δπξώπεο κέζσ επξείαο πξόζβαζεο ζηελ εθπαίδεπζε θαη κέζσ ηεο ζπλερνύο αλαπξνζαξκνγήο ηεο». Σν 2000 κε ηε ζπλζήθε ηεο Ληζαβφλαο ηέζεθε ν ζθνπφο λα γίλεη ε Δπξψπε ε αληαγσληζηηθφηεξε θαη δπλακηθφηεξε νηθνλνκία πνπ ζα βαζίδεηαη ζηε γλψζε, ζέηνληαο σο ρξνλνδηάγξακκα ηνπ ζηφρνπ ην 2010 (Δπηηξνπή ησλ Δπξσπατθψλ Κνηλνηήησλ, 2006 b : 2). Πξνθεηκέλνπ λα επηηεπρζεί ε κεηάβαζε πξνο κηα αληαγσληζηηθή θνηλσλία έπξεπε λα ππάξμεη εθζπγρξνληζκφο ηνπ επξσπατθνχ θνηλσληθνχ κνληέινπ κέζα απφ ηελ επέλδπζε ζηνλ άλζξσπν, ηελ απνθπγή ηνπ θνηλσληθνχ απνθιεηζκνχ θαη ηελ αλακφξθσζε ησλ ζπζηεκάησλ εθπαίδεπζεο θαη θαηάξηηζεο (Kazamaki-Ottersten, 2004:153, Δπηηξνπή ησλ Δπξσπατθψλ Κνηλνηήησλ, 2007: 5). Ζ νηθνλνκηθή αλάπηπμε κε πεξηζζφηεξεο θαη θαιχηεξεο ζέζεηο εξγαζίαο θαη ε επίηεπμε κεγαιχηεξεο θνηλσληθήο ζπλνρήο, απνηειέζκαηα ηεο δφκεζεο κηαο θνηλσλίαο ηεο γλψζεο, απαηηνχζαλ ηελ εθαξκνγή κηαο ζηξαηεγηθήο ζηελ νπνία ζα δηαδξακάηηδαλ ζεκαληηθφ ξφιν ε ηερλνινγία, ε πιεξνθνξηθή θαη ε δηα βίνπ κάζεζε (Δπηηξνπή ησλ Δπξσπατθψλ Κνηλνηήησλ,2004: 9, ηπεηάλνπ, 2005: 116-117). Δίλαη ζεκαληηθφ φινη νη πνιίηεο, ζε φιε ηε δηάξθεηα ηεο δσήο ηνπο, λα απνθηνχλ δεμηφηεηεο θαη λα ηηο επηθαηξνπνηνχλ θαη ν θαιχηεξνο ηξφπνο γηα λα επηηεπρζεί θαη λα δηαηεξεζεί απηφ, είλαη κέζσ ηεο αλάπηπμεο ελφο δνκεκέλνπ ζπζηήκαηνο δηα βίνπ κάζεζεο. Απηή ε λέα πξνζέγγηζε ηεο δηα βίνπ κάζεζεο ζήκαηλε πσο ζα πξέπεη λα πάςεη λα ζπλδέεηαη απνθιεηζηηθά κε ηελ αμηνπνίεζε ηνπ ειεπζέξνπ ρξφλνπ, θαη ζα πξέπεη λα πξνζαλαηνιηζηεί ηφζν ζηελ πξναγσγή ηεο απαζρνιεζηκφηεηαο, φζν θαη ζηελ θνηλσληθή έληαμε, θαζψο ηα πςειά επίπεδα αλεξγίαο, νη λέεο ηερλνινγίεο θαη νη αλάγθεο γηα πξνζαξκνγή ζηα λέα δεδνκέλα ηεο παγθφζκηαο νηθνλνκίαο είλαη δεηήκαηα ηα νπνία πξέπεη λα αληηκεησπηζηνχλ. Έλαο νινθιεξσκέλνο ηξφπνο αληηκεηψπηζεο είλαη κέζσ ηνπ λένπ ξφινπ ηεο εθπαίδεπζεο (Δπηηξνπή ησλ Δπξσπατθψλ Κνηλνηήησλ, 2006 b : 2). Ζ αχμεζε ησλ επελδχζεσλ ζε αλζξψπηλν θεθάιαην κε ηε βειηίσζε ηεο εθπαίδεπζεο θαη ησλ δεμηνηήησλ, κπνξεί λα νδεγήζεη ζε κεγαιχηεξε νηθνλνκηθή αλάπηπμε πνπ είλαη άιισζηε θαη ην δεηνχκελν ηεο λέαο Δπξσπατθήο Πνιηηηθήο. Έγηλε απφ ηελ αξρή αληηιεπηφ πσο γηα λα δηεπθνιπλζεί ε πξφζβαζε ζηελ 24

απαζρφιεζε γηα φινπο ηνπο Δπξσπαίνπο πνιίηεο θαη λα απμεζνχλ ηα επίπεδα παξαγσγηθφηεηαο, ε Δπξψπε ρξεηαδφηαλ απνηειεζκαηηθφηεξεο επελδχζεηο ζε αλζξψπηλν θεθάιαην θαη ζηε δηα βίνπ κάζεζε. Πνιιά άηνκα δελ θαηάθεξλαλ λα κπνπλ ζηελ αγνξά εξγαζίαο ή αληηκεηψπηδαλ πξνβιήκαηα ζηελ παξακνλή ζηελ εξγαζία ιφγσ έιιεηςεο ή αλαληηζηνηρίαο δεμηνηήησλ. Οη απνηειεζκαηηθέο ζηξαηεγηθέο δηα βίνπ κάζεζεο, αλνηθηέο ζε φινπο, απφ εθπαηδεπηηθά ηδξχκαηα σο λνηθνθπξηά θαη πξνζβάζηκεο ζε φινπο ηνπο πνιίηεο αλεμάξηεηα απφ ηελ ειηθία κπνξνχλ λα δψζνπλ άιιε ψζεζε ζην ζέκα ηεο απαζρφιεζεο (Δπίζεκε Δθεκεξίδα ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο, 2008:53). Ζ έκθαζε πνπ δίλεη ε Δπξψπε ζην ζέκα ηεο απαζρφιεζεο ζθξαγίδεηαη ην 2000, φηαλ κε απφθαζε ηεο Δπξσπατθήο Δπηηξνπήο ηδξχεηαη ε Δπηηξνπή Απαζρφιεζεο. Ο βαζηθφο ξφινο ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ νξγάλνπ είλαη ε πξνεηνηκαζία ησλ ζεκάησλ κε ηα νπνία ζα αζρνιεζεί ε Δπξσπατθή Δπηηξνπή θάζε θζηλφπσξν νπφηε θαη νξίδεηαη ε λέα θνηλή Δπξσπατθή πνιηηηθή γηα ηελ απαζρφιεζε. Ζ λέα πνιηηηθή πνπ πξνηείλεηαη απφ ηελ Δπηηξνπή θαη πνπ εγθξίλεηαη απφ ην πκβνχιην, παξνπζηάδεη ηηο θνηλέο πξνηεξαηφηεηεο θαη ηνπο ζηφρνπο γηα ηηο εζληθέο πνιηηηθέο απαζρφιεζεο ησλ θξαηψλ κειψλ. Οη ηειεπηαίεο νδεγίεο απαζρφιεζεο πνπ ίζρπαλ σο ηνλ Οθηψβξην ηνπ 2010 ζηφρεπαλ ζε ίζε ζπκκεηνρή ζηελ αγνξά εξγαζίαο γπλαηθψλ θαη ησλ αλδξψλ, ζηε κείσζε ηεο δνκηθήο αλεξγίαο θαη ζηελ πξνψζεζε ηεο πνηφηεηαο εξγαζίαο. Ζ αλάπηπμε ελφο εηδηθεπκέλνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ πνπ ζα αληαπνθξηλφηαλ ζηηο αλάγθεο ηεο αγνξάο εξγαζίαο θαη ζα πξνσζνχζε ηε δηα βίνπ κάζεζε, ε πξνψζεζε ηεο θνηλσληθήο ελζσκάησζεο θαη ε θαηαπνιέκεζε ηεο θηψρεηαο ήηαλ αλάκεζα ζηνπο ζηφρνπο ησλ νδεγηψλ. Γελ πξέπεη λα παξαιεθζεί ε αλάγθε γηα βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο θαη ηεο απφδνζεο ησλ ζπζηεκάησλ εθπαίδεπζεο θαη θαηάξηηζεο ζε φια ηα επίπεδα αιιά θαη ε αχμεζε ηεο ζπκκεηνρήο ζηελ εθπαίδεπζε 14. Όπσο είλαη εκθαλέο απφ ηηο απνθάζεηο ηεο Δπξσπατθήο Δπηηξνπήο θαη απφ ηε ζεζκνζέηεζε λέσλ πνιηηηθψλ νξγάλσλ, νη πνιηηηθέο πξσηνβνπιίεο γηα ηελ απαζρφιεζε βαδίδνπλ πξνο ηελ θαηεχζπλζε ηεο ιήςεο κέηξσλ γηα ηε βειηίσζε ησλ "βαζηθψλ ηθαλνηήησλ" ησλ επξσπαίσλ πνιηηψλ κέζσ ηεο εθπαίδεπζεο θαη ηεο θαηάξηηζεο θαη ηελ πξννπηηθή δηα βίνπ κάζεζεο (Kazamaki-Ottersten, 2004:154-155, Δπίζεκε Δθεκεξίδα ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο, 2007:53). 14 http://ec.europa.eu/social/main.jsp?catid=115&langid=en ζηηο 1/4/2011 25