Εφαρμογές Δημοσίου Δικαίου Κλιμάκιο Α Αικατερίνη Ν. Ηλιάδου Εαρινό εξάμηνο 2017 Διοικητικό Δίκαιο ΣτΕ 1007/2016
Επιμέρους θέματα Έννοια διοικητικής πράξης Έννοια δημοσίου τομέα Αποτέλεσμα δικαστικής κρίσης
Νομικό πλαίσιο Ά. δεύτερο παρ.1β του ν. 3845/2010, όπως τροποποιήθηκε: Απογραφή προσωπικού Δημοσίου, ΟΤΑ και ΝΠΔΔ Σκοπός οργανωτικός (Κεντρικό Μητρώο) και δημοσιονομικός (έλεγχος αποδοχών) Νομοθετική εξουσιοδότηση σε ΥπΟικ και ΔΔ για τη ρύθμιση θεμάτων της απογραφής + δυνατότητα επέκτασης και σε άλλους φορείς του «δημοσίου τομέα» ή εξαίρεσης φορέων Σύσταση ΕΑΠ ΚΥΑ 2010 + 2012: παραπομπή για πεδίο εφαρμογής στην έννοια δημοσίου τομέα κατά το ά. 14 Ν.2190/1994, πλην Κεφ. Β Ν.3429/2005 Ά. 14 Ν.2190/1994: ΝΠΙΔ που ανήκουν στο Κράτος ή επιχορηγούνται τακτικώς κατά ποσοστό τουλάχιστον 50% του τακτικού τους προϋπολογισμού από δημόσιους πόρους
Ιστορικό Επιστολή Προέδρου ΔΣ ΟΜΜΘ προς Διοίκηση, υποστηρίζοντας ότι δεν υφίσταται υποχρέωση απογραφής του προσωπικού ΓενΓραμ ΥΔΜΗΔ απάντηση ότι: στο δημόσιο τομέα υπάγεται το σύνολο των φορέων (μεταξύ αυτών και τα νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου), τα οποία ανήκουν στο δημόσιο τομέα ή χρηματοδοτούνται άμεσα ή έμμεσα καθοιονδήποτε τρόπο από το Δημόσιο. Αποστολή της ΕΑΠ η μισθοδοσία των προσώπων που απογράφονται Από το έγγραφο του ΟΜΜΘ δεν προκύπτει εξαίρεση από Ν. 2190/1994 Συνεπώς ρητή αναφορά στην υποχρέωση ΟΜΜΘ να φροντίσει για την απογραφή και υπαγωγή στην ΕΑΠ Αίτηση ακύρωσης κατά της ανωτέρω απάντησης
Ι. Υπάρχει διοικητική πράξη; Ορισμός ΔΠ: Μονομερής πράξη της Διοίκησης με την οποία με μόνη τη δήλωση ορισμένου διοικητικού οργάνου θεσπίζεται νομική ρύθμιση δηλαδή κανόνας δικαίου στο πλαίσιο εννόμων σχέσεων που διέπονται από το διοικητικό δίκαιο για σκοπούς δημοσίου συμφέροντος Άδεια Επιταγή Απαγόρευση Κύρωση Εκδήλωση δημόσιας εξουσίας από διοικητικά όργανα Άμεση ισχύς παράγει άμεσα αποτελέσματα και είναι δεσμευτική για τους διοικούμενους χωρίς άλλη διαδικασία (εκτελεστότητα) Εκτελεστή διοικητική πράξη Συντρέχουν όλα τα στοιχεία αυτά για την περίπτωση του εγγράφου ΓενΓραμ ΥΔΜΗΔ;
Γιατί μας χρειάζεται το ερώτημα; Εφαρμογή ά. 95 παρ. 1 α Σ: εκτελεστές πράξεις των διοικητικών αρχών = ευθύς δικαστικός έλεγχος / προϋπόθεση παραδεκτού: φύση προσβαλλόμενης πράξεως Όχι πράξεις Συντακτικής /αναθεωρητικής εξουσίας Όχι τυπικοί νόμοι Όχι Κανονισμός Βουλής Ναι «ουσιαστικοί νόμοι» - κανονιστικές πράξεις (ενώπιον ΣτΕ) Όχι ΠΝΠ Όχι δικαστικές αποφάσεις Όχι κυβερνητικές πράξεις
Πράξεις Νομοθετικού Περιεχομένου (ΠΝΠ) Άρθρο 44 παρ. 1 Σ Εκδίδονται από τον ΠτΔ κατόπιν πρότασης του Υπουργικού Συμβουλίου Σε έκτακτες περιπτώσεις εξαιρετικά επείγουσας και απρόβλεπτης ανάγκης Υποχρέωση υποβολής στη Βουλή για κύρωση εντός τακτής προθεσμίας Απόκλιση από τη συνήθη νομοθετική διαδικασία Δεν υπάγονται σε αίτηση ακυρώσεως μόνο παρεμπίπτων έλεγχος συνταγματικότητας και όχι για τις προϋποθέσεις του άρθρου 44 παρ. 1 Σ Δεν ελέγχονται ευθέως ούτε κατά το διάστημα μέχρι την εκπνοή των προθεσμιών υποβολής στη Βουλή για κύρωση ούτε σε περίπτωση άρνησης κύρωσης, αφού δεν αποβάλλουν για το διάστημα αυτό την ισχύ τους παρά μόνο αν καταργηθούν αναδρομικά από τη Βουλή
Κυβερνητικές πράξεις Διαφεύγουν του ακυρωτικού ελέγχου ά. 45 παρ. 5 πδ 18/1989, ά. 90 παρ. 6,91 παρ. 4 και 98 παρ. 3 Σ (σχέσεις δικαστικής εξουσίας με εκτελεστική) Γαλλική προέλευση: όχι έλεγχος σε πράξεις άσκησης γενικής πολιτικής Κατάλογος ο οποίος διαμορφώνεται από ΣτΕ Διατάγματα για διενέργεια εκλογών, διεθνείς σχέσεις, κήρυξη επιστράτευσης, χάρις, παραίτηση Υπουργού, προκήρυξη δημοψηφίσματος, σχέσεις νομοθετικής και εκτελεστικής λειτουργίας (σύγκληση και διάλυση Βουλής, αναστολή εργασιών, διενέργεια εκλογών, εντολή σχηματισμού Κυβέρνησης), πράξεις προς εκτέλεση διεθνών συμβάσεων Θέμα συνταγματικότητας δεν αποκλείεται η αστική ευθύνη Δεν μπορεί να αποκλεισθεί η δικαστική προσβολή όταν τίθεται θέμα εφαρμογής του Δικαίου ΕΕ
Κρίση δικαστηρίου 2 στοιχεία: Οργανικό κριτήριο: Ο εκδότης της πράξης είναι συναρμόδιο όργανο (μαζί με ΥπΟικ) για την εφαρμογή νομικού πλαισίου απογραφής Ουσιαστικό κριτήριο: με την ένδικη πράξη διατυπώνεται η κρίση, κατόπιν ερμηνείας των ανωτέρω διατάξεων, ότι ο Ο.Μ.Μ.Θ. εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής των διατάξεων αυτών και απευθύνεται στο αιτούν νομικό πρόσωπο επιταγή για την εκπλήρωση των σχετικών υποχρεώσεων, για την απογραφή προσωπικού και ένταξη σε ΕΑΠ Άρα: η αίτηση ακυρώσεως ασκείται παραδεκτώς
Ερωτήματα Μήπως η απάντηση ΓενΓραμ απλώς υπενθύμιση υποχρεώσεων που πηγάζουν από το νόμο; Ήταν αναγκαία εν προκειμένω η έκδοση ΔΠ; Ισχύει ο συλλογισμός του Δικαστηρίου για κάθε περίπτωση κατά την οποία η Διοίκηση ερμηνεύει διατάξεις νόμου;
Παρόμοια προσέγγιση στη νομολογία ΣτΕ (Ολ) 216/2016 έγγραφο της ΓΓΚΑ προς ΕΑΑ σχετικά με την ερμηνεία διάταξης νόμου για την επέκταση εφαρμογής διατάξεων που αφορούν το δημόσιο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης σε ΝΠΙΔ Εισάγεται νέα κανονιστική ρύθμιση χωρίς νόμιμο έρεισμα Ανυπόστατη κανονιστική πράξη λόγω μη δημοσίευσης έλεγχος δικαστικός χάριν ασφάλειας δικαίου προς διαπίστωση του ανίσχυρου αυτής ΣτΕ 2754/2012: έγγραφο ΥπΑγρΑν προς Δ/νσεις Δασών με το οποίο επεκτείνεται το δικαίωμα αίτησης άδειας θήρας και σε άλλα πρόσωπα από τους συνεργαζόμενους με το Υπουργείο Κυνηγετικούς Συλλόγους παρά αντίθετη διάταξη νόμου Πρβλ. 1521/2014: Η προσβαλλόμενη πράξη, με την οποία ο ΓΓΠ Αττικής «συμφώνησε» με την επιβολή έκτακτης εισφοράς υπέρ της Κυνηγετικής Ομοσπονδίας σε βάρος των Κυνηγετικών Συλλόγων - μελών αυτής, όπως είχε αποφασισθεί από την τακτική Γενική Συνέλευση της Ομοσπονδίας, στερείται εκτελεστότητας, διότι δεν χρειαζόταν διοικητική έγκριση.
Διαφορετική προσέγγιση στη ΣτΕ (Ολ) 4506/2014 νομολογία Υποχρέωση απόδοσης στο ΕΛΚΕ ΑΕΙ ποσοστού από την άσκηση ελεύθερου επαγγέλματος για τα μέλη ΔΕΠ σύμφωνα με το νόμο Έγγραφο Συγκλήτου ΕΜΠ σχετικά με την τακτοποίηση οφειλών δεν αποτελεί ΔΠ, αφού απλώς υπενθυμίζει στους υπόχρεους τη νόμιμη υποχρέωσή τους
Αιτιολογία δικαστικής κρίσης Διασφάλιση δικαστικής προστασίας Παρόμοια τάση: ΣτΕ (Ολ) 26/2014 και 3053/2009 (Αχελώος) - Με διάταξη τυπικού νόμου (ά. 13 Ν.3481/2006) εγκρίθηκαν περιβαλλοντικοί όροι και περιορισμοί για την κατασκευή και λειτουργία των έργων μερικής εκτροπής του άνω ρου του Αχελώου προς Θεσσαλία και για την ενεργειακή αξιοποίηση των υδάτων του =Σχέδιο Διαχείρισης λεκανών απορροής Αχελώου και Πηνειού άδειες προς ΔΕΗ για την εκτέλεση ενεργειακών έργων (ΔΠ με ένδυμα ΤΝ) Το έγγραφο της Διοίκησης με το οποίο κατόπιν ΤΝ καλείται ανάδοχος για συνέχιση εργασιών ενόψει των διατάξεων του νόμου, αποτελεί ΔΠ
ΙΙ. Έννοια δημοσίου τομέα Ά. 1 παρ. 6 του Ν 1256/1982, ά. 19 του Ν 1682/1987, ά. 22 παρ. 10 του Ν 1735/1987 και ά. 51 του Ν 1892/1990 Ά. 14 Ν.2190/1994 + 3812/2009: «ΝΠΙΔ που ανήκουν στο Κράτος ή επιχορηγούνται, τακτικώς, σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις, από κρατικούς πόρους κατά 50% τουλάχιστον του ετήσιου προϋπολογισμού τους» Διατάξεις ΔΛ (Ν 4270/2014) ΔΤ = ΓενΚυβ +ΔΕΚΟ 3429/2005, ΓενΚυβ=ΚεντρΚυβ+ΟΤΑ+ΟΚΑ, ΚεντρΚυβ=ΚεντρΔιοικ+ΝΠΔΔ+ΝΠΙΔ ΕΣΟΛ Όχι σταθερή έννοια όπως εκάστοτε οριοθετείται Εξαιρέσεις δυνατότητα εξόδου από ΔΤ ΝΛ ΣτΕ: Δημόσιος τομέας είναι το ιδιαίτερο νομικό καθεστώς που προκύπτει από επιμέρους νομοθετήματα που αφορούν σε περιορισμούς προσήκοντες ή συναφείς προς την έννοια της δημόσιας υπηρεσίας και αναγόμενους είτε στην πρόσληψη και την υπηρεσιακή κατάσταση του προσωπικού του είτε στην απόκτηση και χρήση πόρων, προς επίτευξη του δημόσιου σκοπού τον οποίον επιδιώκουν Εν προκειμένω σαφής παραπομπή για οριοθέτηση πεδίου εφαρμογής σε Ν.2190/1994
ΟΜΜΘ Σύμβαση κύρωση με ΤΝ (Ν 2121/1993) ΕλλΔημ + 2 σωματεία (ΣΦΜΘ, ΣΦΜ) ΚΕΔ μεταβίβαση κατά χρήση ακινήτου σε ΣΦΜΘ για ανέργεση ΜΜΘ, ΣΦΜ αρχιτεκτονικά σχέδια +ακουστική προμελέτη + Έγκριση από Κυβ Ίδρυση ΟΜΜΘ, ΝΠΙΔ κοινωφελής και όχι κερδοσκοπικός σκοπός, εποπτεία ΥΠΠΟ, συμμετοχή στον ορισμό Διοίκησης Δημοσίου, πρόβλεψη επιχορήγησης, πρόσοδοι, δωρεές, υποχρέωση ΣΦΜΘ να μεταβιβάσει σε ΟΜΜΘ το ακίνητο και τα σχέδια μελέτες + προικοδότηση με κεφάλαιο Άρα = ιδιότυπο ΝΠΙΔ Όχι με μονομερή πράξη του Κράτους, αλλά με Σύμβαση που κυρώθηκε με ΤΝ Εποπτεία όχι συγκεκριμένα μέσα Τρόπος υπόδειξης της διοίκησης Δυνατότητα χρηματοδότησης από δημόσιους πόρους Υποχρέωση της Δ να συνεκτιμήσει τη δυνατότητα επέμβασης του Δημοσίου Γιατί όλα αυτά τα στοιχεία και όχι μόνο κριτήρια 2190/1994; Συμπέρασμα: Αναιτιολόγητη απόφαση
ΙΙΙ. Αποτέλεσμα δικαστικής κρίσης Αίτηση ακυρώσεως: απορρίπτει την αίτηση ή δέχεται και ακυρώνει δεν μεταρρυθμίζει, δεν υποκαθιστά, δεν εκδίδει παρανόμως παραλειφθείσα πράξη Σε παράλειψη, παραπέμπει για εκτέλεση της οφειλόμενης ενέργειας Υποχρέωση (συνταγματική) της Διοίκησης να συμμορφωθεί Ακύρωση: νομική εξαφάνιση έναντι πάντων, επέρχεται αυτοδικαίως Αναδρομικά στο χρόνο έκδοσης και επαναφορά σε status quo ante Μερική ή ολική μερική όχι μεταρρύθμιση
Εναλλακτικές δικονομικές δυνατότητες Ά. 50 παρ. 3α του ΠΔ 18/1989 (πρβλ. ΣτΕ 1422/2013 και 1941/2013) Ευχέρεια δικονομική Δυνατότητα κάλυψης της πλημμέλειας Μη αναγκαία ακύρωση για αποκατάσταση νομιμότητας και διασφάλιση δικαστικής προστασίας Κριτήρια: φύση πλημμέλειας / επίδραση στο περιεχόμενο Και σε ΠΝΟΕ Προδικαστική απόφαση Εύλογη αποκλειστική προθεσμία για αποκατάσταση Αναστολή εκτέλεσης προσβαλλόμενης πράξης Γιατί δεν αξιοποιείται, αφού το πρόβλημα είναι η αιτιολογία; Ελλείπει παντελώς η αιτιολογία Αποφυγή παρεπόμενων διενέξεων συνέπειες για άλλες πράξεις Αποτυχία συστήματος σε άλλες περιπτώσεις (πβλ. ΣτΕ Ολ 4446/2015 για αναπροσαρμογή αντικειμενικών αξιών μετά από ΣτΕ Ολ 4003/2014 και ήδη ΣτΕ Β Τμ. 171/2017) Επαρκούν αυτά τα κριτήρια;