ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΝΕΩΝ (IJSO) 2016 ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΝΕΩΝ (IJSO) 2016

Όνομα:.. Σχολείο:. Τμήμα:.. Τηλ.: Οικ.:...Κιν.: ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΚΥΠΡΟΥ 7η 13η ΠΑΓΚΥΠΡΙΑ ΟΛΥΜΠΙΑΔΑ ΔΙΕΘΝΗΣ ΟΛΥΜΠΙΑΔΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΝΕΩΝ (IJSO) 2016 ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΝΕΩΝ (IJSO) 2016 KYPIAKH 22 MAΙΟΥ 2016 ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 2 ΩΡΕΣ (11:00 13:00) ΟΔΗΓΙΕΣ ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΔΙΑΓΩΝΙΖΟΜΕΝΟΥΣ..... 1. Το εξεταστικό δοκίμιο αποτελείται από: Α. Τριάντα (30) ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής (30 μονάδες), και Β. Δύο (2) ερωτήσεις ανοιχτού τύπου (40 μονάδες). 2. Γράφετε ΜΟΝΟ με μπλε ή μαύρο στυλό. 3. Απαγορεύεται η χρήση διορθωτικού. 4. Για τις ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής, η ορθή απάντηση να σημειώνεται με κύκλο γύρω από το γράμμα (Α., Β., Γ. ή Δ.) της απάντησης που επιλέγετε. Π.χ. Β. 5. Σε περίπτωση λάθους να διαγράψετε την απάντηση σας ( Β. ) και να κάνετε νέα επιλογή. 6. Για κάθε ερώτηση πολλαπλής επιλογής υπάρχει ΜΟΝΟ ΜΙΑ ορθή απάντηση και βαθμολογείται με μια μονάδα (+1). 7. Για κάθε λανθασμένη απάντηση πολλαπλής επιλογής αφαιρείται 0,25 της μονάδας (- 0,25). 8. Ερώτηση για την οποία δίνονται δύο ή περισσότερες απαντήσεις θεωρείται λανθασμένη (-0,25). 9. Κάθε αναπάντητη ερώτηση πολλαπλής επιλογής βαθμολογείται με μηδέν (0) μονάδες. 10. Οι απαντήσεις για τις ερωτήσεις ανοικτού τύπου να καταγράφονται στο χώρο που παρατίθεται κάτω από κάθε ερώτηση....... 1 1

2

Α. ΤΡΙΑΝΤΑ (30) ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ (30 ΜΟΝΑΔΕΣ) 1. Ποια από τις παρακάτω δηλώσεις δεν είναι ορθή σχετικά με τις λειτουργίες των πρωτεϊνών; Α. Τα μαλλιά, το δέρμα, τα μάτια, οι μύες και τα όργανα είναι όλα κατασκευασμένα από πρωτεΐνες Β. Τα φαγοκύτταρα είναι πρωτεΐνες που βοηθούν στην πρόληψη της λοίμωξης και της ασθένειας Γ. Ένα γραμμάριο πρωτεΐνης παρέχει 17 KJ ή 4 Kcal ενέργειας Δ. Τα ένζυμα είναι πρωτεΐνες που αυξάνουν την ταχύτητα των χημικών αντιδράσεων. 2. Το μονομερές των πρωτεϊνών είναι τα X, ενώ το μονομερές του αμύλου είναι η Y; 3. Μια ισορροπημένη διατροφή περιλαμβάνει το νερό και τα παρακάτω συστατικά της τροφής: A. υδατάνθρακες, πρωτεΐνες, φυτικές ίνες, λιπαρά οξέα, βιταμίνες και άλατα B. υδατάνθρακες, πρωτεΐνες, φυτικές ίνες, λιπαρά οξέα, χοληστερόλη, βιταμίνες και άλατα Γ. υδατάνθρακες, πρωτεΐνες, λίπος, φυτικές ίνες, βιταμίνες και άλατα Δ. υδατάνθρακες, πρωτεΐνες, λίπος, φυτικές ίνες και βιταμίνες. 4. Μια διατροφή χαμηλή σε φυτικές ίνες θα μπορούσε να προκαλέσει την παρακάτω ασθένεια: A. Καρκίνο του εντέρου Β. Διαβήτη Γ. Καρδιακή νόσο Δ. Αναιμία. X A. πεπτίδια φρουκτόζη B. λιπαρά οξέα μαλτόζη Γ. αμινοξέα γλυκόζη Δ. πεπτίδια γλυκόζη 5. Το σχεδιάγραμμα δείχνει τον ανθρώπινο πεπτικό σωλήνα. Ποια δομή περιέχει μικρολάχνες; Α Α. Α Β. Β Β Γ. Γ Γ Δ. Δ. Δ Y 3

6. Ποια από τις ακόλουθες τροφές δεν αποτελεί καλή πηγή υδατάνθρακα; Α. Ψωμί Β. Μήλο Γ. Γάλα Δ. Αυγό. 7. Σε ένα άτομο έχει αφαιρεθεί η χοληδόχος κύστη. Ποια δήλωση είναι σωστή; Α. Δεν μπορεί να τρώει υδατάνθρακες Β. Μπορεί να τρώει λιπαρά μόνο σε μικρές ποσότητες Γ. Μπορεί να τρώει μόνο υγρή τροφή Δ. Δεν πρέπει να τρώει περισσότερο από ένα μεγάλο γεύμα την ημέρα. 8. Το σχεδιάγραμμα δείχνει ένα πείραμα για την ανίχνευση μιας διαλυμένης θρεπτικής ουσίας. Χημικό αντιδραστήριο Κόκκινο χρώμα Διαλυμένη θρεπτική ουσία Φωτιά Ποιο είναι το χημικό αντιδραστήριο και ποιο είδος θρεπτικής ουσίας ανιχνεύεται; Χημικό Αντιδραστήριο Θρεπτική ουσία Α. Διάλυμα Βενεδικτίνης Σάκχαρο Β. Διάλυμα θειικού χαλκού στην παρουσία διαλύματος υδροξειδίου του νατρίου 9. Σε ποιο από τα παρακάτω νοσήματα το σώμα δεν μπορεί να ελέγξει τη συγκέντρωση του σακχάρου στο αίμα; A. Καρδιακό νόσημα Β. Διαβήτη Γ. Αρθρίτιδα Δ. Υψηλή πίεση του αίματος. Πρωτεΐνη Γ. Αιθανόλη Λιπαρή ουσία Δ. Διάλυμα Ιωδίου Άμυλο 4

10. Έξι (6) σακούλες με ημιπερατή μεμβράνη (μοντέλο εντέρου) έχουν τοποθετηθεί σε υδατόλουτρο όπως φαίνεται στα διαγράμματα παρακάτω. 1 2 3 Άμυλο ph7 Άμυλο ph1 Άμυλο ph7 Αμυλάση 1% Αμυλάση 2% Πεψίνη 1% 30 C 30 C 30 C 4 5 6 Άμυλο ph5 Άμυλο ph1 Άμυλο ph7 Πεψίνη 1% Αμυλάση 1% Πεψίνη 1% 30 C 30 C 30 C Ποιες από τις ημιπερατές σακούλες θα συγκρίνετε για να ερευνήσετε την επίδραση του ph στη διάσπαση του αμύλου; Α. 1 και 2 Β. 2 και 3 Γ. 1 και 5 Δ. 4 και 6. 11. Είναι σημαντικό να επαναληφθούν οι μετρήσεις σε ένα πείραμα ώστε: Α. να παίρνουμε πάντοτε τα ίδια αποτελέσματα Β. να επιτραπεί η δημιουργία καλύτερης εκτίμησης Γ. να δημιουργηθεί καλύτερη γραφική παράσταση Δ. να επιβεβαιωθεί ότι το πείραμα έγινε σωστά. 12. Πώς διαφέρουν τα κύτταρα των βακτηρίων από άλλα κύτταρα; Α. Έχουν κυτταρικό τοίχωμα Β. Δεν έχουν πυρήνα Γ. Δεν έχουν κυτταρόπλασμα Δ. Δεν έχουν κυτταρική μεμβράνη. 13. Τα εμβόλια συνήθως περιέχουν: Α. νεκρά ή ανενεργά μικρόβια Β. πολύ μικρές δόσεις από μικρόβια που προκαλούν ασθένειες Γ. ένζυμα που σκοτώνουν τα μικρόβια Δ. αντιβιοτικά. 5

14. Η γραφική παράσταση δείχνει το αποτέλεσμα μιας θεραπευτικής αγωγής με αντιβιοτικά σε μια λοίμωξη από βακτήρια στο αίμα. Έναρξη αντιβιοτικής αγωγής Πληθυσμός βακτηρίων 10 χρόνος /μέρες Τι συμπέρασμα μπορεί να εξαχθεί από το παραπάνω γράφημα; Α. Τα αντιβιοτικά είναι αποτελεσματικά κατά των ιογενών και των βακτηριακών λοιμώξεων Β. Τα αντιβιοτικά προκαλούν διαίρεση των βακτηρίων Γ. Τα αντιβιοτικά χρειάζονται δέκα ημέρες για να σκοτώσουν όλα τα βακτήρια. Δ. Πριν από την έναρξη της αντιβιοτικής αγωγής ο πληθυσμός των βακτηρίων αυξάνεται. 15. Ποια από τις παρακάτω δηλώσεις σχετικά με τα αιμοφόρα αγγεία είναι ορθή; A. Οι φλέβες έχουν βαλβίδες που σταματούν τη ροή του αίματος προς τα εμπρός Β. Οι αρτηρίες έχουν βαλβίδες που σταματούν τη ροή του αίματος προς τα πίσω Γ. Οι αρτηρίες έχουν ελαστικά τοιχώματα για να αντέχουν σε υψηλές πιέσεις Δ. Οι φλέβες έχουν στενό αυλό, επειδή μεταφέρουν λιγότερο αίμα. 16. Αφού το αίμα περάσει μέσα από την κοίλη φλέβα, το επόμενο κύριο αιμοφόρο αγγείο μέσα από το οποίο θα ρέει το αίμα είναι η: Α. πυλαία φλέβα Β. ηπατική αρτηρία Γ. πνευμονική αρτηρία Δ. πνευμονική φλέβα. 17. Ποιες από τις παρακάτω ουσίες δεν μεταφέρονται στο πλάσμα του αίματος; Α. Η ουρία και το διοξείδιο του άνθρακα Β. Η σακχαρόζη και το γλυκογόνο Γ. Οι ορμόνες και τα αμινοξέα Δ. Οι πρωτεΐνες και το νερό. 6

18. Το διάγραμμα δείχνει τομή διαμέσου του θώρακα. Το γράμμα C αντιστοιχεί με: Α. τους εσωτερικούς μεσοπλεύριους μύες Β. τους εξωτερικούς μεσοπλεύριους μύες Γ. τα τριχοειδή αγγεία Δ. το διάφραγμα. 19. Ποια από τις παρακάτω δηλώσεις είναι μια αποτελεσματική προσαρμογή για την ανταλλαγή αερίων στις κυψελίδες; A. Χοντρό τοίχωμα B. Μικρός αριθμός σε τριχοειδή αγγεία Γ. Υγρή επιφάνεια Δ. Μικρή επιφάνεια. 20. Ποια ουσία εισέρχεται στα ζωικά κύτταρα με διάχυση και χρησιμοποιείται για την παραγωγή ΑΤΡ; Α. Λίπος Β. Άμυλο Γ. Γλυκόζη Δ. Νερό. 21. Ποια από τις παρακάτω δηλώσεις σχετικά με την ενέργεια από την κυτταρική αναπνοή δεν είναι ορθή; Α. Η ενέργεια χρησιμοποιείται για την σύσπαση των μυών Β. Η ενέργεια χρησιμοποιείται για την κατασκευή μεγαλύτερων μορίων Γ. Η ενέργεια χρησιμοποιείται για τη διατήρηση σταθερής θερμοκρασίας του σώματος στα θηλαστικά Δ. Η ενέργεια χρησιμοποιείται για τη διάχυση του οξυγόνου στα κύτταρα. 7

22. Η γραφική παράσταση δείχνει τον ρυθμό αποβολής ενέργειας, που απελευθερώνεται από την κυτταρική αναπνοή δύο ζώων, καθώς μεταβάλλεται η εξωτερική θερμοκρασία. 20 ρυθμός αποβολής ενέργειας / αυθαίρετες μονάδες ενέργειας 15 Ζώο 2 10 Ζώο 1 5 0 10 20 30 40 50 60 Τι συμπέρασμα μπορεί να εξαχθεί από το γράφημα; Εξωτερική θερμοκρασία / ο C Α. Τα ζώα 1 και 2 αποβάλλουν τη λιγότερη ενέργεια στους 10 C Β. Η κυτταρική αναπνοή του ζώου 2 είναι πάντα πιο γρήγορη από του ζώου 1 Γ. Καθώς αυξάνεται η θερμοκρασία, αυξάνεται η κυτταρική αναπνοή Δ. Ο ρυθμός της κυτταρικής αναπνοής είναι ο ίδιος και για τα δύο ζώα στους 23 C. 23. Ποια από τις παρακάτω επιλογές συσχετίζει το οργανίδιο με την ορθή λειτουργία; Α. μιτοχόνδριο... αποθήκευση νερού και αλάτων Β. πυρήνας... κυτταρική αναπνοή Γ. ριβόσωμα... παραγωγή των λιπιδίων Δ. λυσόσωμα... διάσπαση μικροοργανισμών και κατεστραμμένων οργανιδίων. 24. Ποια ουσία ενώνεται με την αιμοσφαιρίνη που βρίσκεται στα ερυθρά αιμοσφαίρια, μειώνοντας την ικανότητα του αίματος να μεταφέρει οξυγόνο; A. Το αλκοόλ Β. Η κάνναβη Γ. Το μονοξείδιο του άνθρακα Δ. Η νικοτίνη. 8

25. Παρακάτω δίνονται τέσσερις γενικές εξισώσεις: P: διοξείδιο του άνθρακα + νερό γλυκόζη + οξυγόνο + Ενέργεια (2900 kj / mol) Q: γλυκόζη + οξυγόνο διοξείδιο του άνθρακα + νερό + Ενέργεια (2900 kj / mol) R: γλυκόζη γαλακτικό οξύ + Ενέργεια (120 kj / mol) S: γλυκόζη αιθανόλη + διοξείδιο του άνθρακα + Ενέργεια (120 kj / mol). Με ποια γενική εξίσωση αντιστοιχεί η αερόβια και η αναερόβια αναπνοή στον ανθρώπινο οργανισμό; Αερόβια αναπνοή στους ανθρώπους Αναερόβια αναπνοή στους ανθρώπους A. S P B. S R Γ. Q S Δ. Q R 26. Ποιοι οργανισμοί, που ανήκουν στη τροφική αλυσίδα που σχηματίζουν οι επιλογές Α-Ε, περιέχουν την περισσότερη ενέργεια; Α. Γρασίδι Β. Κουνέλι Γ. Αλεπού Δ. Βακτήρια. 27. Ο παρακάτω πίνακας δείχνει τα αποτελέσματα μιας έρευνας σχετικά με την επίδραση της θερμοκρασίας στον αριθμό των αυγών που γεννά μια θηλυκή αράχνη. Μέσος όρος αυγών που παράγονται από μια θηλυκή αράχνη Θερμοκρασία 20 C Θερμοκρασία 30 C 90 60 Η ποσοστιαία μείωση του μέσου όρου του αριθμού των αυγών που γεννιούνται ανά θηλυκό, όταν η θερμοκρασία αυξάνεται από 20 C σε 30 C είναι: A. 30 Β. 33 Γ. 50 Δ. 67. 9

28. Mονοκύτταροι οργανισμοί μπορεί να είναι: Α. μόνο οι προκαρυωτικοί οργανισμοί Β. μόνο οι ιοί Γ. οι προκαρυωτικοί και κάποιοι ευκαρυωτικοί Δ. καμία από τις παραπάνω δηλώσεις δεν είναι σωστή. 29. Ποια δήλωση περιγράφει σωστά τις αλληλεπιδράσεις στα οικοσυστήματα; Α. Οι υδατάνθρακες περνούν από τους αποικοδομητές στους παραγωγούς Β. Η ενέργεια περνά από τους σαρκοφάγους στους φυτοφάγους Γ. Οι πρωτεΐνες περνούν από πρωτογενείς καταναλωτές στους παραγωγούς Δ. Το νερό από την κυτταρική αναπνοή των αποικοδομητών περνά στους παραγωγούς. 30. Ποια πυραμίδα αριθμών ταιριάζει στην παρακάτω τροφική αλυσίδα; γρασίδι λαγός αλεπού ψύλλοι Α. Β. Γ. Δ. (Σύνολο 30 μονάδες) 10

Β. ΔΥΟ (2) ΑΝΟΙΧΤΟΥ ΤΥΠΟΥ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ (40 ΜΟΝΑΔΕΣ) 1. Η πειραματική διάταξη που απεικονίζει η παρακάτω εικόνα είναι η αντιμικροβιακή Ζώνη Αναστολής, μια μέθοδος ελέγχου της μικροβιακής ευαισθησίας/δραστηριότητας. Αυτή η μέθοδος χρησιμοποιείται κλινικά για να εκτιμηθεί αν ένα συγκεκριμένο είδος βακτηρίων είναι ανθεκτικό σε ένα συγκεκριμένο αντιβιοτικό ή αν το αντιβιοτικό μπορεί να επιτύχει την αναστολή της ανάπτυξης των μικροβίων. Σύντομη Περίληψη της μεθόδου: Περίπου ένα εκατομμύριο κύτταρα από ένα είδος βακτηρίων κατανέμονται ομοιόμορφα πάνω στο θρεπτικό υλικό (άγαρ) που βρίσκεται στο τρυβλίο Petri χρησιμοποιώντας μια αποστειρωμένη λαβίδα (μπαγιονέτα). Εμποτίζεται ένας δίσκος (διηθητικό χαρτί) με το αντιβιοτικό και τοποθετείται στο θρεπτικό υλικό (άγαρ) του τρυβλίου Petri. To τρυβλίο Petri τοποθετείται σε επωαστικό κλίβανο για 24 ώρες, σε σταθερή θερμοκρασία 25 0 C. Το αντιβιοτικό διαχέεται από τον δίσκο μέσα στο άγαρ. Εάν τα βακτήρια είναι ευαίσθητα στο αντιβιοτικό τότε παρατηρείται μια Ζώνη Αναστολής της ανάπτυξης των βακτηρίων δηλαδή μια διαυγής ζώνη ή ένας καθαρός κύκλος στο τρυβλίο με άγαρ. Εάν τα βακτήρια είναι ανθεκτικά στο αντιβιοτικό τότε δεν παρατηρείται Ζώνη Αναστολής αλλά φαίνεται η ανάπτυξη των βακτηρίων με σκούρο χρώμα στο τρυβλίο άγαρ. Δείτε την παρακάτω εικόνα. Το μέγεθος της Ζώνης Αναστολής συνήθως σχετίζεται με το επίπεδο της αντιμικροβιακής δραστικότητας - μεγαλύτερη Ζώνη Αναστολής συνήθως σημαίνει ότι η αντιμικροβιακή δράση είναι πιο ισχυρή και το βακτήριο είναι πιο ευαίσθητο. Μια ερευνήτρια τοποθέτησε πέντε διηθητικά χαρτιά / δίσκους Α, B, C, D, E που φαίνονται σαν στρογγυλοί μαύροι κύκλοι στην εικόνα πιο κάτω. Οι δίσκοι περιέχουν διαφορετικές συγκεντρώσεις ενός αντιβιοτικού και τοποθετούνται πάνω σε μία καλλιέργεια βακτηρίων στο τρυβλίο Petri. Μετά από μια περίοδο επώασης 24 ωρών, το τρυβλίο Petri έμοιαζε με αυτό που απεικονίζεται παρακάτω: Δίσκος (διηθητικό χαρτί) Ζώνη αναστολής που δηλώνεται με διαυγή κύκλο Γκρίζα περιοχή που δηλώνει ανάπτυξη βακτηρίων 11

α) Η αποτελεσματικότητα της αντιβιοτικής συγκεντρώσεως μπορεί να εκτιμηθεί με μέτρηση του μεγέθους της διαυγούς ζώνης (καθαρός κύκλος). Αφού μετρήσετε τη διάμετρο της διαυγούς ζώνης να συμπληρώσετε τον παρακάτω πίνακα. Δίσκος (διηθητικό χαρτί) εμποτισμένο με συγκεκριμένη συγκέντρωσή αντιβιοτικού Συγκέντρωση αντιβιοτικού/ mg/ml Διάμετρος της Ζώνης αναστολής, (διαυγής Ζώνη, ή καθαρός κύκλος) / mm A 0 0 B 2 6 C 4 11 D 6 18 E 8 18 β) Να αποτυπώσετε τα αποτελέσματα της ερευνητικής μελέτης σε γραφική παράσταση στο τετραγωνισμένο χαρτί της σελ. 14. γ) Αφού διαβάσετε τη μεθοδολογία και μελετήσετε τα αποτελέσματα να εισηγηθείτε δύο (2) λόγους που να εξηγούν γιατί δεν μπορούμε να συμπεράνουμε ποια συγκέντρωση είναι πιο αποτελεσματική. (2) (4) Γιατί η πιο αποτελεσματική συγκέντρωση του αντιβιοτικού θα μπορούσε να είναι οποιαδήποτε συγκέντρωση μεγαλύτερη των 4 mg/ml Χρειάζεται να επαναλάβουμε το πείραμα τουλάχιστο τρεις (3) φορές ώστε ο μέσος όρος να μας δώσει αξιόπιστο αποτέλεσμα (2) δ) Να διατυπώσετε την υπόθεση στην οποία στηρίχθηκε η ερευνητική μελέτη. Όταν αυξάνεται η συγκέντρωση αντιβιοτικού (mg/ml) αυξάνεται και η διάμετρος της ζώνης αναστολής (mm) (2) ε) Να εξηγήσετε γιατί η ερευνήτρια χρησιμοποίησε τον Δίσκο Α (διηθητικό χαρτί Α); Αρνητικός μάρτυρας Για να γίνει η σύγκριση με τους δίσκους B, C, D και E (2) 12

ζ) Να υποδείξετε τρεις (3) παραμέτρους που έλαβε υπόψη της η ερευνήτρια για την εκτέλεση του πειράματος αυτού. Τρεις (3) παράμετροι από τις παρακάτω: Αποστειρωμένες συνθήκες Σταθερή θερμοκρασία Κορεσμένοι δίσκοι με τις διαφορετικές συγκεντρώσεις αντιβιοτικού Ίδιο είδος βακτηρίου Ίδια διάμετρος δίσκου Ίδιος χρόνος επώασης (3) η) Να αναφέρετε τρεις (3) οργανικές διαλυτές θρεπτικές ουσίες που θα πρέπει να περιέχει το άγαρ. Τρεις (3) ουσίες από τις παρακάτω: Γλυκόζη Αμινοξέα Λιπαρά οξέα Βιταμίνες (3) θ) Να εισηγηθείτε δύο (2) κανόνες ασφάλειας που θα πρέπει να τηρεί η ερευνήτρια στο πείραμα. Να εφαρμόζει δύο (2) από τους παρακάτω κανόνες ασφάλειας: Απαγορεύεται η παρουσία ή η κατανάλωση τροφής ή ποτού στο εργαστήριο Να εφαρμόζεται η υγιεινή των χεριών δηλ. να πλένονται τα χέρια με αντισηπτικό σαπούνι ή οινόπνευμα πριν την έναρξη και μετά το τέλος του πειράματος (κατά την είσοδο και αναχώρηση από το εργαστήριο) Να εφαρμόζονται άσηπτες τεχνικές και να χρησιμοποιούνται αποστειρωμένα υλικά ώστε να αποφεύγονται οι επιμολύνσεις Το χρησιμοποιημένο υλικό να αποβάλλεται σε σακούλα βιολογικού κινδύνου. Τα βακτηρίδια θα πρέπει να καταστρέφονται με χλωρίνη. To τρυβλίο Petri τοποθετείται σε επωαστικό κλίβανο για 24 ώρες, σε σταθερή θερμοκρασία 25 0 C και όχι σε 37 0 C. (2) 13

Ορθή σήμανση των αξόνων με τις μονάδες μέτρησης. (1) Ορθή τοποθέτηση των σημείων. (1) Ένωση των σημείων με ευθεία γραμμή. (1) Η καμπύλη να καλύπτει τουλάχιστο το μισό του προσφερόμενου χώρου. (1) 30 20 Διάμετρος ζώνης αναστολής/ mm 10 2 4 6 8 Συγκέντρωση αντιβιοτικού/ mg/ml (Σύνολο 20 μονάδες) 14

2. Διαβάστε το πιο κάτω κείμενο. Να χρησιμοποιήσετε τις πληροφορίες που σας παρέχει το κείμενο και σε συνδυασμό με τις δικές σας γνώσεις να απαντήσετε τις ερωτήσεις που ακολουθούν. Η ξυλόψειρα, Oniscus asellus, είναι ένα ισόποδο καρκινοειδές, που διαθέτει έναν μακρύ άκαμπτο εξωσκελετό που αποτελείται από πολλά τμήματα και έχει δεκατέσσερα αρθρωτά πόδια (δείτε παρακάτω την εικόνα μιας ξυλόψειρας). Συνήθως οι ξυλόψειρες βρίσκονται κάτω από τα φύλλα, τρέφονται με νεκρά φύλλα και συνήθως δραστηριοποιούνται τη νύχτα. Οι ξυλόψειρες κατατάσσονται στην υπόταξη Oniscidea, εντός της τάξης των Ισόποδων και υπάρχουν πάνω από 5.000 γνωστά είδη. Οι ξυλόψειρες είναι μικρά ζώα. Κάποιοι μαθητές/τριες χρησιμοποίησαν τρία (3) τετράγωνα πλαίσια για να διερευνήσουν την κατανομή των ξυλόψειρων σε μια μικρή δασική επιφάνεια 2 m 2. Στην παρακάτω εικόνα παρουσιάζονται τα πλαίσια και οι ξυλόψειρες που βρίσκονται σε κάθε πλαίσιο. Κάθε τετράγωνο πλαίσιο έχει πλάτος 0,5 m. 0.5 m 0.5 m 0.5 m 0.5 m 0.5 m 0.5 m 15

α) Να υπολογίσετε τον μέσο αριθμό των ξυλόψειρων στην επιφάνεια των 2 m 2. Να δείξετε τις πράξεις σας. Εμβαδόν τετραγώνου = 0.5 m X 0.5 m σε 3 Χ 0.25 m 2 18 ξυλόψειρες = 0.25 m 2 ή σε 0.75 m 2 18 ξυλόψειρες Επομένως σε 2 m 2 Χ; 18 ξυλόψειρες Χ 2 m 2 Χ = 0.75 m 2 Επομένως ο μέσος αριθμός στην επιφάνεια των 2 m 2 είναι 48 ξυλόψειρες. (2) β) Οι μαθητές/τριες παρατήρησαν ότι όταν οι ξυλόψειρες τοποθετήθηκαν σε ένα τρυβλίο Petri, συχνά συγκεντρώνονταν μαζί, όπως φαίνεται στην παρακάτω εικόνα. Οι ξυλόψειρες σγκεντρώνονται μαζί μέσα στο τρυβλίο Petri Οι μαθητές/τριες εισηγήθηκαν ότι οι ξυλόψειρες συγκεντρώνονται μαζί στο τρυβλίο Petri λόγω της υψηλής έντασης του φωτός. Να σχεδιάσετε ένα πείραμα που θα μπορούσαν οι μαθητές/τριες να πραγματοποιήσουν για να μελετήσουν την παραπάνω εισήγηση. Να υπάρχει ο ίδιος μεγάλος αριθμός από ξυλόψειρες (π.χ. 30) σε τουλάχιστον τρία (3) τρυβλία Petri Σταθερή υψηλή ένταση φωτός που δημιουργείται με λάμπα σε σταθερή απόσταση από κάθε τρυβλίο Για κάθε τρυβλίo Petri να επαναλαμβάνεται το πείραμα με διαφορετική απόσταση της ίδιας λάμπας (80 cm, 60 cm, 30 cm) (ή με την ίδια απόσταση αλλά με διαφορετικές λάμπες μεγαλύτερης κάθε φορά έντασης φωτός) Να επαναλάβουμε το πείραμα για κάθε διαφορετική απόσταση από την λάμπα (ή με διαφορετική λάμπα) τουλάχιστο τρεις φορές Να επαναλάβουμε το πείραμα στο σκοτάδι Να είναι ελεγχόμενες/σταθερές οι μεταβλητές όπως είναι η θερμοκρασία, η υγρασία, η τροφή Να μετρήσουμε τις ξυλόψειρες που συγκεντρώνονται μαζί για κάθε πειραματική διάταξη και να βρούμε τον μέσο όρο για κάθε πείραμα. (5) 16

γ) Να αναφέρετε τρείς (3) παράγοντες, εκτός από την τροφή, για τους οποίους ζώα όπως οι ξυλόψειρες μπορεί να ανταγωνίζονται μέσα στη δασική έκταση. Υγρασία Αναζήτηση αρσενικού /θηλυκού για αναπαραγωγή Χώρος κάτω από τα φύλλα (3) δ) Να χρησιμοποιήστε τις πληροφορίες που παρέχονται στο κείμενο για να σχεδιάσετε ένα τροφικό πλέγμα που περιλαμβάνει τις ξυλόψειρες και τους θηρευτές τους, όπως είναι οι σφήκες και οι αράχνες. σφήκες ξυλόψειρες αράχνες φύλλα ε) Έγινε μια δειγματοληψία από μια στρώση με νεκρά φύλλα στη δασική επιφάνεια. Ο παρακάτω πίνακας δείχνει τον αριθμό και το είδος των ασπόνδυλων που βρέθηκαν. (3) Ασπόνδυλα Αριθμός Ξυλόψειρες 45 Σαλιγκάρια 5 Γυμνοσάλιαγκες 5 Σκαθάρια 10 Σαρανταποδαρούσες 15 Άλλα είδη 20 17

Να χρησιμοποιήσετε τις πληροφορίες του πίνακα για να συμπληρώσετε το ακόλουθο κυκλικό διάγραμμα. Άλλα είδη Ξυλόψειρες Σαρανταποδαρούσες Σκαθάρια Γ υ μ ν ο σ ά λ ι α γ κ ε ς Σ α λ ι γ κ ά ρ ι α (2) 18

ζ) Ένα κοινό είδος ξυλόψειρας είναι το Oniscus asellus (η κοινή γυαλιστερή ξυλόψειρα). Να ορίσετε τους ακόλουθους όρους σε σχέση με την ξυλόψειρα Oniscus asellus. i. Είδος Ονομάζουμε την ομάδα οργανισμών οι οποίοι μπορούν να ζευγαρώσουν και να δώσουν γόνιμους απογόνους. (1) ii. Βιοικοινότητα Ονομάζουμε το σύνολο των διαφορετικών πληθυσμών (διαφόρων ειδών φυτών, ζώων και μικροοργανισμών) που ζουν στον ίδια περιοχή. (1) iii. Οικοσύστημα Ονομάζουμε το σύνολο που αποτελείται από την Βιοκοινότητα (βιοτικοί παράγοντες) μαζί με τους αβιοτικούς παράγοντες (όπως είναι ο αέρας, το νερό, το χώμα, το φώς κ.ά.) και όλες τις μεταξύ τους σχέσεις και αλληλεπιδράσεις. (3) (Σύνολο 20 μονάδες) ΣΥΝΟΛΟ 70 ΜΟΝΑΔΕΣ 19

ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΚΥΠΡΟΥ 7η 13η ΠΑΓΚΥΠΡΙΑ ΟΛΥΜΠΙΑΔΑ ΔΙΕΘΝΗΣ ΟΛΥΜΠΙΑΔΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΝΕΩΝ (IJSO) 2016 ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΝΕΩΝ (IJSO) 2016 KYPIAKH 22 MAΙΟΥ 2016 2015-2016 20