ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ 2014-15 Η Δυναμική του Επιχειρηματικού Συστήματος στην Ελλάδα της Κρίσης Σταύρος Ιωαννίδης Ευθυμία Κόρρα Ιωάννης Γιωτόπουλος 18 Φεβρουαρίου 16 Παγκόσμιο Παρατηρητήριο Επιχειρηματικότητας GEM Παρατηρητήριο Επιχειρηματικότητας Ίδρυμα Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών Με την υποστήριξη

Το μοναδικό πρόγραμμα που μετρά την επιχειρηματικότητα σε διαχρονική βάση παγκοσμίως (1999-...) 70 χώρες συμμετείχαν το 2014 Η Ελλάδα συμμετέχει για 12 η συνεχή χρονιά από το 2003 μέσω του ΙΟΒΕ Στόχοι έργου: Να μετρήσει το επίπεδο επιχειρηματικότητας σε μια χώρα και να εξηγήσει τις διαφορές που εμφανίζονται ανάμεσα στις εξεταζόμενες χώρες Να αποκαλύψει τους παράγοντες που οδηγούν σε ικανοποιητικά επίπεδα επιχειρηματικότητας Να προτείνει πολιτικές που μπορούν να ενισχύσουν τα επίπεδα επιχειρηματικότητας σε μια χώρα

Κάθε προσπάθεια για δημιουργία μιας νέας επιχείρησης ή νέας δραστηριότητας, όπως το ελεύθερο επάγγελμα, η δημιουργία ενός νέου επιχειρηματικού οργανισμού ή η επέκταση ήδη υπάρχουσας επιχείρησης, που γίνεται από έναν ιδιώτη, από ομάδες ιδιωτών ή από επιχειρήσεις που ήδη λειτουργούν.

Συνολική επιχειρηματικότητα αρχικών σταδίων (TEA index) Δυνητικός επιχειρηματίας: Γνώσεις & ικανότητες Επίδοξος επιχειρηματίας Βρίσκεται στην έναρξη του εγχειρήματος Νέος επιχειρηματίας (επιχείρηση < 3,5 ετών) Καθιερωμένος επιχειρηματίας (επιχείρηση > 3,5 ετών) Σύλληψη ιδέας Δημιουργία επιχείρησης Επιβίωση Ευρύ φάσμα «επιχειρηματικότητας»: Η επιχειρηματικότητα ξεκινά πολύ πριν ένα εγχείρημα γίνει λειτουργικό Μονάδα ανάλυσης: ο επιχειρηματίας

10,9% 10,7% 10,0% 9,5% 9,4% 8,7% 8,5% 7,9% 7,1% 6,7% 6,5% 6,3% 5,6% 5,5% 5,5% 5,4% 5,3% 5,3% 4,4% 14,6% 23,3% 25,0% 20,0% 15,0% 10,0% 5,0% 0,0% Χώρες Α: χαμηλού κόστους, Χώρες Β: βελτίωσης αποτελεσματικότητας, Χώρες Γ: καινοτομίας

9% 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% 0% 9,5% 8,0% 7,5% 7,5% 7,8% 6,3% 6,4% 6,8% 6,4% 6,9% 5,4% 5,5% 5,2% 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Εξέλιξη επιχειρηματικότητας αρχικών σταδίων Μακροχρόνιος Μ.Ο

Επίδοξοι επιχειρηματίες Νέοι επιχειρηματίες Επιχειρηματικότητα αρχικών σταδίων Καθιερωμένοι επιχειρηματίες Συνολική επιχειρηματική δραστηριότητα Ομάδα Α 12,4% 11,7% 23,3% 12,7% 36,0% Ομάδα Β 8,5% 6,5% 14,6% 8,9% 23,5% Ελλάδα 4,6% 3,4% 7,9% 12,8% 20,7% Ολλανδία 5,2% 4,5% 9,5% 9,6% 19,0% Σλοβακία 6,7% 4,4% 10,9% 7,8% 18,7% Αυστρία 5,8% 3,1% 8,7% 9,9% 18,6% Πορτογαλία 5,8% 4,4% 10,0% 7,6% 17,5% Αγγλία 6,3% 4,5% 10,7% 6,5% 17,2% Ιρλανδία 4,4% 2,5% 6,5% 9,9% 16,4% Ομάδα Γ 5,3% 3,4% 8,5% 6,7% 15,3% Εσθονία 6,3% 3,5% 9,4% 5,7% 15,1% Σουηδία 4,9% 1,9% 6,7% 6,5% 13,2% Ισπανία 3,3% 2,2% 5,5% 7,0% 12,5% Φιλανδία 3,4% 2,3% 5,6% 6,6% 12,2% Σλοβενία 3,8% 2,7% 6,3% 4,8% 11,1% Λουξεμβούργο 4,9% 2,3% 7,1% 3,7% 10,8% Δανία 3,1% 2,5% 5,5% 5,1% 10,6% Γερμανία 3,1% 2,3% 5,3% 5,2% 10,4% Βέλγιο 2,9% 2,5% 5,4% 3,5% 8,9% Ιταλία 3,2% 1,3% 4,4% 4,3% 8,7% Γαλλία 3,7% 1,7% 5,3% 2,9% 8,3% Χώρες Α: χαμηλού κόστους, Χώρες Β: βελτίωσης αποτελεσματικότητας, Χώρες Γ: καινοτομίας

Χώρες Διακοπή-Αναστολή Επιχειρηματικής Δραστηριότητας (% πληθυσμού) Ομάδα Α 10,9% Σλοβακία 5,2% Ομάδα Β 4,4% Πορτογαλία 3,0% Ελλάδα 2,8% Αυστρία 2,7% Ομάδα Γ 2,6% Λουξεμβούργο 2,6% Φιλανδία 2,3% Βέλγιο 2,3% Δανία 2,2% Ιταλία 2,1% Σουηδία 2,1% Εσθονία 2,0% Ισπανία 1,9% Ιρλανδία 1,9% Ηνωμένο Βασίλειο 1,9% Ολλανδία 1,8% Γαλλία 1,7% Γερμανία 1,7% Σλοβενία 1,5% Χώρες Α: χαμηλού κόστους, Χώρες Β: βελτίωσης αποτελεσματικότητας, Χώρες Γ: καινοτομίας

9% 7% Ευκαιρία για πώληση της επιχείρησης 2% 5% 2% Μη κερδοφόρα επιχείρηση 7% Προβλήματα χρηματοδότησης Εύρεση άλλης εργασίας ή εντοπισμός άλλης επιχειρηματικής ευκαιρίας Αρχικό σχέδιο 68% Συνταξιοδότηση Προσωπικοί λόγοι

35% 33,6% 25% 23,4% 27,9% 23,6% 28,6% 26,6% 19,1% 15% 05% 20,6% 15,3% 10,9% 12,7% 13,2% 00% 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Επιχειρηματικές ευκαιρίες το επόμενο εξάμηνο Μακροχρόνιος Μ.Ο

80% 70% 62% 69% 74% 70% 72% 60% 50% 56% 52% 56% 54% 56% 53% 54% 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Φόβος αποτυχίας (% πληθυσμού) Διαχρονικός Μ.Ο

60% 50% 48,3% 56,5% 47,2% 0% 39,3% 38,6% 35% 36,8% 35,8% 32,1% 31% 26% 28% 30,5% 25% 23% 21% 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Επιχειρηματικότητα ανάγκης (% επιχειρηματιών αρχικών σταδίων) Επιχειρηματικότητα ευκαιρίας (% επιχειρηματιών αρχικών σταδίων)

80% 70% 60% 50% 56% 51% 67% 58% 51% 57% 48% 47% 51% 50% 54% 54% 0% 32% 34% 28% 29% 25% 25% 28% 25% 27% 28% 21% 23% 23% 25% 26% 16% 18% 19% 15% 16% 15% 12% 09% 07% 2,5% 3,3% 3,3% 0,8% 1,0% 0,9% 1,8% 2,8% 3,2% 3,9% 3,8% 3,2% 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Πρωτογενής τομέα Υπηρεσίες προς επιχειρήσεις Μεταποίηση Υπηρεσίες προς καταναλωτές

63% 63% 48% 51% 53% 57% 63% 54% 63% 26% 36% 34% 28% 29% 25% 23% 23% 25% 100% 90% 80% 12% 14% 25% 13% 13% 15% 14% 17% 13% 70% 60% 50% 0% 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Κανένας πελάτης Μερικοί πελάτες Όλοι

34% 80% 61% 61% 57% 59% 55% 52% 62% 28% 14% 17% 23% 23% 35% 17% 38% 12% 29% 22% 29% 8% 18% 25% 21% 9% 100% 90% 80% 70% 60% 50% 0% 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Παλαιότερες τεχνολογίες Νέες τεχνολογίες Εντελώς νέες τεχνολογίες

25% 25% 75% 13% 15% 31% 28% 17% 22% 61% 68% 73% 50% 61% 48% 77% 60% 50% 51% 35% 100% 90% 80% 70% 11% 22% 21% 19% 14% 13% 15% 15% 07% 13% 60% 50% 0% 8% 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Καμία θέση 1-5 θέσεις 6-19 θέσεις 20+ θέσεις

54,6% 52,2% 47,6% 41,8% 73,0% 43,0% 36,6% 49,1% 43,3% 50,4% 43,1% 41,8% 30,3% 33,6% 31,0% 37,3% 45,8% 47,2% 39,8% 38,7% 28,7% 43,1% 40,5% 20,0% 100% 90% 80% 70% 60% 50% 0% 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 76%-100% των πελατών βρίσκονται στο εξωτερικό 26%-75% των πελατών βρίσκονται στο εξωτερικό 1-25% των πελατών βρίσκονται στο εξωτερικό Μόνο εγχώριοι πελάτες

15% 13,3% 12,6% 15,1% 14,8% 15,8% 12,3% 12,6% 12,8% 5% 8,2% 6% 5% 6% 5% 3% 9% 9% 9% 8% 8% 7% 6% 6% 6% 6% 7% 7% 7% 4% 4% 4% 3% 4% 0% 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 ΗΠΑ Ιταλία Ηνωμένο Βασίλειο Ισπανία Ελλάδα

60% 50% 50,3% 48,6% 13,0% 7,5% 36,0% 46,3% 42,6% 40,6% 39,9% 39,8% 37,3% 40,4% 39,5% 35,3% 29,0% 30,3% 26,2% 17,4% 0% 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Επιχειρηματικότητα ευκαιρίας Επιχειρηματικότητα ανάγκης

100% 90% 80% 70% 87,3% 81,6% 71,7% 68,3% 60% 50% 55% 0% 23% 23,1% 23% 15,7% 12,5% 11,5% 8,6% 6,9% 9,1% 3,5% Όλοι οι πελάτες Μερικοί πελάτες Κανένας πελάτης Ιταλία Ηνωμένο Βασίλειο ΗΠΑ Ισπανία Ελλάδα

60% 50% 49,7% 39,8% 31,8% 30,1% 27,6% 28,4% 9,9% 19,4% 12,8% 0% 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Πολλοί & Μερικοί πελάτες

100% 90% 82,8% 88,1% 80% 70% 60% 61,0% 70,4% 63,4% 68,3% 58,4% 63,2% 57,2% 50% 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Πολλές επιχειρήσεις

100% 80% 92,3% 90,7% 85,1% 78,9% 85,9% 60% 0% 3,4% 4,6% 2,8% 17,7% 11,3% 9,3% 10,3% 7,7% Τεχνολογία αιχμής Τεχνολογία τελευταίας πενταετίας Παρωχημένη τεχνολογία Ιταλία Ηνωμένο Βασίλειο ΗΠΑ Ισπανία Ελλάδα

50% 45% 35% 47% 42% 38% 42% 39% 32% 25% 25% 15% 15,6% 16% 18,3% 5% 0% 9,3% 9,7% 5,3% 5,4% 6,6% 5,6% 3,2% 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Πάνω από 75% Από 25 έως 75% Κάτω από 25%

90% 83% 84% 80% 70% 60% 50% 57% 70% 41% 70% 58% 74% 79% 67% 68% 67% 67% 66% 57% 60% 61% 0% 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Τουλάχιστον 1 υφιστάμενη θέση εργασίας Τουλάχιστον 1 αναμενόμενη θέση εργασίας

25% 22,9% 21,5% 21,6% 16,9% 18,0% 18,9% 18,0% 15% 13,1% 5% 9,4% 7,3% 10,9% 8,3% 8,8% 9,1% 9,9% 7,0% 7,0% 7,7% 0% 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 καθιερωμένοι επιχειρ. /άνδρες καθιερωμένοι επιχειρ. /γυναίκες

14,9% 31,8% Βασική εκπαίδευση (από δημοτικό _εως γυμνάσιο) Δευτεροβάθμια εκπαίδευση Τριτοβάθμια ( ΤΕΙ,ΑΕΙ, master, phd) 53,3%

4,1% 1,4% 0-40.000 ευρω 40.001-60.000 ευρω Πάνω από 60.000 ευρω 94,6%

100% 90% 80% 70% 60% 50% 0% 90,1% 94,6% 85,6% 84,7% 85,8% 87,0% 76,3% 69,6% 65,9% 25,6% 21,5% 17,8% 14,4% 13,4% 16,3% 8,5% 8,1% 7,0% 4,8% 0,0% 1,9% 2,2% 4,1% 5,7% 5,0% 2,8% 1,4% 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 0-40.000 ευρω 40.001-60.000 ευρω Πάνω από 60.000 ευρω

Πληροφορίες για το GEM: www.gemconsortium.org Η έκθεση του ΙΟΒΕ για την επιχειρηματικότητα είναι προσβάσιμη στο: www.iobe.gr

Ευχαριστώ για την προσοχή σας Σταύρος Ιωαννίδης ioannides@iobe.gr