ΤΑ ΑΙΤΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΑΦΟΡΜΕΣ ΤΟΥ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΑΚΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ - Ο ΑΡΧΙΔΑΜΕΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ Ποιος πόλεμος ονομάζεται Πελοποννησιακός: Ο καταστροφικός εμφύλιος πόλεμος μεταξύ Αθήνας - Σπάρτης και των συμμαχικών τους πόλεων-κρ Τα αίτια - Αθήνα: κυριαρχία στο Αιγαίο βλέψεις προς τη Δύση, Ιόνιο και Αδριατική - Σύγκρουση με Κόρινθο, σύμμαχο Σπάρτης-απειλή στην επιρροή και στα οικονομικά της συμφέροντα. Ειδικότερα ο οικονομικός ανταγωνισμός Αθήνας-Κορίνθου εντάθηκε, όταν οι Αθηναίοι επέκτειναν το εμπόριό τους στη Δύση, όπου κυριαρχούσε ως τότε το κορινθιακό εμπόριο. - Πολιτειακή διαφορά Αθήνας-Σπάρτης διαφορά στις νοοτροπίες - χάσμα αγεφύρωτο-αντίπαλες κοσμοθεωρίες. Η Αθήνα υποστήριζε τις δημοκρατικές παρατάξεις στις ελληνικές πόλεις, ενώ η Σπάρτη τις ολιγαρχικές. - Κλειστή και αριστοκρατική Σπάρτη-αυξανόμενη δύναμη ανοικτής και δημοκρατικής Αθήνας. Η αύξηση της αθηναϊκής δύναμης μετά τους περσικούς πολέμους ανησύχησε τη Σπάρτη. 1 / 5
αναπόφευκτη σύγκρουση Οι αφορμές 1. Ανάμειξη Αθηναίων στη διαμάχη Κέρκυρας-Κορίνθου για την Επίδαμνο: Οι Αθηναίοι βοήθησαν τ 2. Αποστασία Ποτίδαιας (Κόρινθος): Όταν η Ποτίδαια αποστάτησε από την αθηναϊκή συμμαχία (4 3. Κατά Μεγαρέων ψήφισμα (Περικλής): Οι Αθηναίοι μετά από πρόταση του Περικλή, ως αντίποιν - Είχαν παραβιαστεί οι «Τριακοντούτεις σπονδαί». - Συνέδριο στη Σπάρτη: Κορίνθιοι, Μεγαρείς, φιλοπόλεμη σπαρτιατική μερίδα - Εχθροπραξίες αρχίζουν 431 π. Χ. Περίοδοι πολέμου με μικρές διακοπές: α) Αρχιδάμειος πόλεμος (431-421 π.χ.) β) Σικελική εκστρατεία (415-413 π.χ.) γ) Δεκελεικός πόλεμος (413-404 π.χ). Αρχιδάμειος πόλεμος (431-421 π.χ.) Τα πρώτα έτη του πολέμου Εισβολή Θηβαίων στην Πλάταια, παραδοσιακή φίλη της Αθήνας 2 / 5
Αρχίδαμος λεηλατεί την Αττική ύπαιθρο ο πληθυσμός στην οχυρωμένη πόλη 430 π.χ. μολυσματική ασθένεια αποδεκατίζει τον πληθυσμό της Αθήνας, θύμα και ο Περικλής Δημαγωγοί Αποστασία Λέσβου Σπαρτιατικές επιδρομές οικονομική πίεση συμμάχων εξεγέρσεις-πρωτοστατεί η Λέσβος-καταπνίγεται με αγριότητα η αποστασία Κατάληψη Σφακτηρίας 425 π.χ. κατάληψη Σφακτηρίας από Αθηναίους, σύλληψη πολλών Σπαρτιατών-η Σπάρτη ζητά ειρήνη -απόρριψη Ο πόλεμος στη Μακεδονία Κατάληψη Αμφίπολης από Βρασίδα Αντίδραση Αθηναίων-ο δημαγωγός Κλέων στην Χαλκιδική-αμφίρροπη μάχη-φονεύονται και οι δύο στρατηγοί Νικίειος ειρήνη 3 / 5
Θάνατος των δύο ηγετών τέλος πολέμου Υπογραφή ειρήνης για 50 χρόνια με πρωταγωνιστή τον αρχηγό του αριστοκρατικού κόμματος Νικία Ερωτήσεις 1. Να διαχωρίσετε σε πολιτικά και οικονομικά τα αίτια του Πελοποννησιακού πολέμου; 2. Ποιες υπήρξαν οι αφορμές του Πελοποννησιακού πολέμου; 3. Ποιοι πήραν απόφαση για την έναρξη του πολέμου και ποιες ήταν οι φάσεις του; 4. Ποια είναι τα πρώτα γεγονότα του πολέμου, μέχρι το θάνατο του Περικλή; 5. Ποια υπήρξε η πρώτη αποστασία πόλης από την αθηναϊκή συμμαχία κατά τη διάρκεια πολέμου και ποια η πρώτη σημαντική επιτυχία των Αθηναίων; 6. Πού μεταφέρθηκε ο πόλεμος προς το τέλος της πρώτης του φάσης και πώς έληξε αυτή; Πηγές Από το λόγο των Κορινθίων προς τους Σπαρτιάτες στο συνέδριο της Κορίνθου: Θουκυδίδης, Ιστοριών 1.71 Αναγκαστικά και στην πολιτική, όπως στις διάφορες τέχνες, το καινούργιο πάντα επικρατεί. Για μια πόλη που ζει ειρηνικά το καλύτερο είναι βέβαια να μην αλλάζουν οι συνήθειες όταν όμως αυτή είναι αναγκασμένη να καταπιάνεται με πολλά, πρέπει να επινοεί και πολλούς καινούργιους τρόπους δράσης. Γι' αυτό ακριβώς κι οι τρόποι δράσης των Αθηναίων, εξαιτίας της πλούσιας πείρας τους, έχουν εκσυγχρονιστεί πιο πολύ απ' τους δικούς σας. Αλλά ας σταματήσει πια στο όριο αυτό η αναβλητικότητά σας. Βοηθήστε τώρα και τους άλλους συμμάχους σας και τους Ποτιδεάτες, όπως το υποσχεθήκατε, εισβάλλοντας αμέσως στην Αττική, και μην εγκαταλείψετε άντρες φίλους και συγγενείς σας στα χέρια των χειρότερων εχθρών σας, ούτε να σπρώξετε εμάς τους άλλους να 4 / 5
ζητήσουμε, από απογοήτευση, άλλη συμμαχία. Αν κάναμε κάτι τέτοιο, δε θα διαπράτταμε καμιάν αδικία ούτε στα μάτια των θεών, στους οποίους ορκιστήκαμε, ούτε στα μάτια των ανθρώπων που γνωρίζουν τα πράγματα γιατί τις σπονδές τις διαλύουν όχι όσοι, μπροστά στην εγκατάλειψη, στρέφονται σ' άλλους συμμάχους, αλλά όσοι δε βοηθούν εκείνους που ορκίστηκαν να βοηθούν. Αν όμως σεις θελήστε να δείξετε προθυμία, θα μείνουμε μαζί σας γιατί τότε, αν αλλάζαμε συμμάχους, ούτε πράξη σύμφωνη με το θεϊκό δίκαιο θα κάναμε ούτε θα μπορούσαμε να βρούμε άλλους με τους οποίους να μας συνδέουν τόσο στενοί δεσμοί. Έχοντας υπόψη σας αυτά, πάρτε τις σωστές αποφάσεις και προσπαθήστε να μη γίνει η Πελοπόννησος, κάτω από την ηγεσία σας, πιο αδύναμη από ό,τι σας την παράδωσαν οι πατέρες σας. Θουκυδίδης, Ιστοριών 1.99 Πολλές υπήρξαν οι αιτίες για τις αποστασίες των συμμάχων οι κυριότερες όμως ήταν η καθυστέρηση στην πληρωμή του φόρου ή στην παράδοση των ορισμένων καραβιών και, μερικές φορές, η άρνηση εκπλήρωσης στρατιωτικής υπηρεσίας. Γιατί οι Αθηναίοι εφάρμοζαν με ακρίβεια τις συμφωνίες και γίνονταν ενοχλητικοί, με τις πιέσεις που ασκούσαν, σε πόλεις οι οποίες δεν ήταν συνηθισμένες ούτε πρόθυμες να υποβάλλονται σε θυσίες. Αλλά και για πολλούς άλλους λόγους δεν ήταν πια αρεστοί οι Αθηναίοι ως ηγέτες της συμμαχίας. Στις εκστρατείες δε συμπεριφέρονταν στους συμμάχους σαν ίσοι προς ίσους, ενώ, εξάλλου, τους ήταν εύκολο να υποτάσσουν όσους αποστατούσαν. Την ευθύνη για την τέτοια εξέλιξη την είχαν οι ίδιοι οι σύμμαχοι. Γιατί, εξαιτίας της απροθυμίας τους να παίρνουν μέρος στις εκστρατείες, οι περισσότεροι τους, για να μη φεύγουν από τα σπίτια τους, δέχτηκαν, αντί να προσφέρουν καράβια και πληρώματα, να δίνουν τα ανάλογα χρήματα. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα το ναυτικό της Αθήνας να γίνεται πιο δυνατό με τα χρήματα που πλήρωναν οι σύμμαχοι, ενώ οι ίδιοι, όταν αποστατούσαν, αγωνίζονταν απροετοίμαστοι και χωρίς καμιά πείρα. 5 / 5