ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΥΛΙΚΩΝ ΙΕΥΘΥΝΤΗΣ: ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΑΙΜ. Γ. ΚΟΡΩΝΑΙΟΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΠΑΡΚΟ ΛΑΥΡΙΟΥ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΠΡΟΣ ΕΠΑΝΑΧΡΗΣΗ ΑΙΜ. Γ. ΚΟΡΩΝΑΙΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ Ε.Μ.Π. ηµοσιεύσεις Εργαστηρίου Τεχνικών Υλικών Τεύχος 10 ΑΘΗΝΑ 2005
ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΠΑΡΚΟ ΛΑΥΡΙΟΥ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΠΡΟΣ ΕΠΑΝΑΧΡΗΣΗ ΑΙΜ. Γ. ΚΟΡΩΝΑΙΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ Ε.Μ.Π. Μέλος.Σ. Ε.Α. Ι.Π., Υπεύθυνος Εργοταξίου ηµοσιεύσεις Εργαστηρίου Τεχνικών Υλικών Τεύχος 10 Ερευνητικό έργο: Τεχνολογικό Πολιτιστικό Πάρκο Λαυρίου Περίοδος εκτέλεσης: 1998-2005 Επιστηµονικός υπεύθυνος: Καθ. Αιµ. Κορωναίος Επιµέλεια: Γ.-Φοίβος Σαργέντης Υπ. ρ. Φωτογραφίες: Αιµ. Κορωναίος Καθ. Ε.Μ.Πολυτεχνείου, Β. Κυριάκη Καθ. Ε.Μ.Πολυτεχνείου, Ο. Σενή Αρχιτέκτων, Γ. Φοίβος Σαργέντης Υπ. ρ. Ε.Μ.Πολυτεχνείου Εικόνα εξωφύλλου: Το κτήριο Ξυλουργείο στο Τ.Π.Π.Λ. Το τεύχος του ερευνητικού έργου είναι διαθέσιµο από τη διεύθυνση: www.ntua.gr/vitruvius/ress.htm 2005 Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο Πρώτη έκδοση Αθήνα, Αύγουστος 2005 ii
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Κατάλογος εικόνων iv 1 Εισαγωγή 1 2 Αρχική κατάσταση 4 3 Μελέτες 7 4 Εργοτάξιο στο Τ.Π.Π.Λ. 9 4.1 Γενικά...9 4.2 Συµπληρωµατικά έργα...11 4.3 Τελική διαµόρφωση...13 4.4 Συντήρηση και αξιοποίηση του πάρκου...14 5 Συµπεράσµατα 17 5.1 Γενικά...17 5.2 Επίµετρο...17 iii
Κατάλογος εικόνων Εικόνα 1.1: Γενική άποψη του πάρκου...2 Εικόνα 1.2: Τοπογραφικό της περιοχής αποκατάστασης...2 Εικόνα 2.1: Το κτήριο Ξυλουργείο την εποχή της Γαλλικής Εταιρείας Μεταλλείων Λαυρίου (φωτογραφία αρχείου)...4 Εικόνα 2.2: Ξυλουργείο 1993...4 Εικόνα 2.3: Ρολόι (1993)...5 Εικόνα 2.4: Ξυλουργείο (1993)...5 Εικόνα 2.5: Φίλτρα καπνού (1993)...5 Εικόνα 2.6: Αποθήκες (1993)...5 Εικόνα 2.7: Μηχανουργείο (1993)...5 Εικόνα 2.8: Μηχανουργείο (1993)...5 Εικόνα 2.9: Επίπλευση (1993)...6 Εικόνα 2.10: Επίπλευση (1993)...6 Εικόνα 2.11: Παραγωγή Λιθάργυρου και Μίνιου (1993)...6 Εικόνα 2.12: Αποθήκη (1993)...6 Εικόνα 2.13: Ξυλουργείο (1993)...6 Εικόνα 2.14: Χηµείο (1993)...6 Εικόνα 3.1: Επίπλευση νότιο τµήµα (αξονοµετρικό)...7 Εικόνα 3.2: Επίπλευση (κεντρικό τµήµα), αξονοµετρικό...7 Εικόνα 3.3: Ρολόι (τοµή)...7 Εικόνα 3.4: Ξυλουργείο, τοµές κατά πλάτος...7 Εικόνα 3.5: Περιβάλλον χώρος των κτηρίων Βίλα Σερπιέρι, Ξενώνας και Φαρµακείο...8 Εικόνα 3.6: Ξυλουργείο, αξονοµετρικό...8 Εικόνα 4.1: Αποθήκες (κατασκευή)...9 Εικόνα 4.2: Μηχανουργείο (κατασκευή)...9 Εικόνα 4.3: Μηχανουργείο (κατασκευή)...9 Εικόνα 4.4: Μηχανουργείο (κατασκευή)...9 Εικόνα 4.5: ίκτυο οπτικών ινών (κατασκευή)...10 Εικόνα 4.6: Βίλα Σερπιέρι (κατασκευή)...10 Εικόνα 4.7: Ξυλουργείο (κατασκευή)...10 Εικόνα 4.8: Ξενώνας (κατασκευή)...10 Εικόνα 4.9: εξαµενή (2003)...11 Εικόνα 4.10: εξαµενή (2003)...11 Εικόνα 4.11: Καµινάδα (2003)...11 Εικόνα 4.12: Καµινάδα (2003)...11 Εικόνα 4.13: Ξυλουργείο, αποθήκες και επίπλευση (2003)...13 Εικόνα 4.14: Μηχανουργείο (2003)...13 Εικόνα 4.15: Μηχανουργείο (2003)...13 Εικόνα 4.16: Ρολόι (2003)...13 Εικόνα 4.17: Ρολόι (2003)...13 Εικόνα 4.18: Είσοδος της βίλας Σερπιέρι (2003)...14 Εικόνα 4.19: Κήπος της βίλας Σερπιέρι (2003)...14 Εικόνα 4.20: Ξυλουργείο (2002)...14 iv
Εικόνα 4.21: Χηµείο (2003)...14 Εικόνα 4.22: Τοιχοποιία (2003)...15 Εικόνα 4.23: Τοιχοποιία (2003)...15 Εικόνα 4.24: Εξοπλισµός περιβάλλοντος χώρου (2003)...15 Εικόνα 4.25: Λεπτοµέρεια κουφώµατος (2003)...15 Εικόνα 4.26: Κεραµοσκεπή (2003)...16 Εικόνα 4.27: Λεπτοµέρεια τοιχοποιίας (2003)...16 Εικόνα 4.28: Κεραµοσκεπή (2004)...16 Εικόνα 4.29: Ξυλουργείο (2004)...16 v
1 Εισαγωγή Η Γαλλική Εταιρεία (Compagnie Francaise des Mines du Laurium) ήταν η κυρίαρχη µεταλλευτική και µεταλλουργική εταιρεία του Λαυρίου που ιδρύθηκε, έχοντας έδρα το Παρίσι, από τον Ι.Β. Σερπιέρι το 1876, αναλαµβάνοντας την εκµετάλλευση του λαυρεωτικού υπεδάφους. Τα κυριότερα εξορυκτικά κέντρα της ήταν στην Πλάκα και στην Καµάριζα. Έφτιαξε τις εγκαταστάσεις της, συνολικής έκτασης 240.000 τ.µ., στη θέση Κυπριανός, κοντά στο λιµάνι του Θορικού. Έκανε εξορύξεις µέχρι το 1977 και λειτούργησε ως το 1982 µε εισαγωγή µεταλλευµάτων. Η οικογένεια Σερπιέρι την πούλησε το 1930 στην επίσης γαλλική εταιρεία Penaroya (Πεναρόγια). Το κτηριακό συγκρότηµά της, που έχει διατηρηθεί µέχρι σήµερα και αποτελεί µοναδικό µνηµείο βιοµηχανικής τεχνολογίας, αγοράστηκε το 1992 από το κράτος, ώστε να διαµορφωθεί αργότερα από το Ε.Μ.Πολυτεχνείο και το Υπουργείο Πολιτισµού σε τεχνολογικό πάρκο και βιοµηχανικό µουσείο. Το 1994 Το Ε.Μ.Πολυτεχνείο ανέλαβε να µετασχηµατίσει το ιστορικό βιοµηχανικό συγκρότηµα της πρώην Γαλλικής Εταιρίας Μεταλλείων Λαυρίου σε Τεχνολογικό-Πολιτιστικό Πάρκο. Το εγχείρηµα αυτό αποτέλεσε για το Ε.Μ.Πολυτεχνείο ένα πρωτοποριακό έργο ευρωπαϊκής εµβέλειας, που σκόπευε να συνδυάσει την τεχνολογική και οικονοµική πρόοδο µε το σεβασµό της ιστορίας του τόπου και την ανάπτυξη πολιτισµού. Για την αποκατάσταση των κτηρίων του πάρκου, το Ε.Μ.Πολυτεχνείο εκπόνησε µελέτες σε στάδια προωθηµένης προµελέτης και επέβλεψε την κατασκευή πολλών έργων τα οποία, κατά κύριο λόγο, χρηµατοδοτούνταν από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Το Τεχνολογικό Πολιτιστικό Πάρκο Λαυρίου, µπορεί να το δει κανείς από πολλές και διαφορετικές όψεις. Στα πλαίσια του τόσο γόνιµου από ιδέες, αγαπητού µας Ιδρύµατος έχουν γίνει για το πάρκο µελέτες για την αποκατάσταση των κτηρίων και του περιβάλλοντα χώρου του, για την σύνδεσή του µε την πόλη, για την επιχειρηµατική του ανάπτυξη, για την εξυγίανση των εδαφών του, για την εξέλιξη του ρυµοτοµικού του κ.λ.π. Η υλοποίηση µελετών και η κατασκευή µεγάλων έργων η οποία πραγµατοποιήθηκε για την αποκατάσταση προς επανάχρηση του χώρου περιλάµβανε την αποκατάσταση προς επανάχρηση κτηρίων του Πάρκου, την διαµόρφωση του περιβάλλοντα χώρου και την εξυγίανση µέρους των εδαφών του πάρκου. Η υλοποίηση των έργων αυτών αποτέλεσε µείζον θέµα για την διοίκηση του Πολυτεχνείου την περίοδο 1993-2003. Για την υλοποίηση διαφόρων έργων απορροφήθηκαν περί τα 15.000.000 µέχρι το 2003 ενώ για µελέτες απορροφήθηκαν περί το 1.000.000. Ο χώρος ο οποίος έχει αποκατασταθεί είναι η βορειοανατολική πλευρά του πάρκου. Στα κτήρια που έχουν αποκατασταθεί, είναι εγκατεστηµένες εταιρίες ποικίλων δραστηριοτήτων. Τα κτήρια που έχουν αποκατασταθεί και επαναχρησιµοποιηθεί αποτελούν τον πόλο ανάπτυξης του πάρκου και κατευθύνουν την επιχειρηµατική δραστηριότητα, µε όραµα την ιστορική συνέχιση του χώρου, αλλά και την αναζωπύρωση της οικονοµικής δραστηριότητας του τόπου ευρύτερα. Μολονότι το έργο έχει απορροφήσει πολύ µεγάλα κονδύλια, εύκολα παρατηρεί κανείς ότι υπάρχουν ακόµα πολλές δυνατότητες ανάπτυξης. 1
ΥΠΟΜΝΗΜΑ (έως το 2003) ΚΤΗΡΙΑ ΠΟΥ ΜΕΛΕΤΗΘΗΚΑΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΑ ΧΩΡΟΥ ΚΤΗΡΙΑ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΘΕΙ Εικόνα 1.1: Γενική άποψη του πάρκου ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΚΤΗΡΙΑ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΘΕΙ (2003) Εικόνα 1.2: Τοπογραφικό της περιοχής αποκατάστασης 2
Τα κτήρια µελετήθηκαν και κατασκευάστηκαν µε τους καλύτερους δυνατούς όρους, µε την επίβλεψη της Τεχνικής Υπηρεσίας του Ε.Μ.Πολυτεχνείου. Όµως το παραθαλάσσιο περιβάλλον στο οποίο βρίσκεται το Τ.Π.Π.Λ. είναι ιδιαίτερα δυσµενές όσον αφορά στην φθορά που επιφέρει σε αυτά. Στο περιβάλλον αυτό καταπονούνται ιδιαίτερα ευπαθή σηµεία των κτηρίων, όπως οι ξύλινες όψεις, τα ξύλινα κουφώµατα και διάφορα άλλα κατασκευαστικά στοιχεία. Για τον λόγο αυτό από την αρχή της κατασκευής διαγνώστηκε η ανάγκη συστηµατικής συντήρησης των κατασκευών. Στο παρόν κείµενο παρουσιάζεται περιληπτικά η εξέλιξη του εργοταξίου κατά την αποκατάσταση των κτηρίων και αναφέρονται σχόλια και σκέψεις για το µέλλον του πάρκου. 3
2 Αρχική κατάσταση Τα κτήρια του Τ.Π.Π.Λ. υπέστησαν βαριά βιοµηχανική χρήση και µετά την αποχώρηση της Γαλλικής Εταιρίας Μεταλλείων Λαυρίου, έµειναν έρµαια της µοίρας τους Όταν παρέλαβε το Ε.Μ.Πολυτεχνείο το χώρο του Τ.Π.Π.Λ. κανένα κτήριο δεν ήταν έτοιµο προς χρήση. Όλα τα κτήρια απαιτούσαν το κάθε ένα την δική του ιδιαίτερη προσέγγιση, τόσο µελετητικά όσο και κατασκευαστικά, έτσι ώστε, τα κτήρια αυτά να διαµορφωθούν και να ξαναπάρουν ζωή. Το Ε.Μ.Πολυτεχνείο παρέλαβε κατ ουσίαν τα κελύφη των κτηρίων. Τα κελύφη αυτά δεν ήταν δυνατόν να χρησιµοποιηθούν χωρίς ουσιαστικές επεµβάσεις και να διαµορφωθούν σύµφωνα µε τις νέες ανάγκες του χώρου. Τα κτήρια είχαν φέροντα δοµικά στοιχεία από φυσικούς λίθους και από ξύλο. Εικόνα 2.1: Το κτήριο Ξυλουργείο την εποχή της Γαλλικής Εταιρείας Μεταλλείων Λαυρίου (φωτογραφία αρχείου) Πολλά µέρη των φερόντων στοιχείων, όπως οι ξύλινοι δοκοι και τα υποστυλώµατα απαιτούσαν ουσιαστική συντήρηση ή αντικατάσταση. Η Εικόνα 2.2: Ξυλουργείο 1993 τοιχοποιία από φυσικό λίθο βρισκόταν γενικά σε καλύτερη κατάσταση από θέµα στατικής επάρκειας, µολονότι απαιτούνταν εργασίες αποκατάστασης. Σε όλα τα κτήρια που αποκαταστάθηκαν έγινε αντικατάσταση των επιχρισµάτων (όπου αυτά υπήρχαν). Τα περισσότερα ξύλινα δοµικά στοιχεία όπως στέγες, όψεις, πετσώµατα στέγης, δάπεδα κ.λ.π., χρειάστηκε να ανακατασκευαστούν ή να αντικατασταθούν. 4
Τα κουφώµατα ήταν ολοσχερώς κατεστραµµένα και σε πολλά κτήρια απουσίαζαν από τα κελύφη των κτηρίων. Πολλά κουφώµατα είχαν αντικατασταθεί µε σανίδες ενώ άλλα, είχαν χτιστεί, για να ενισχυθεί η στατική επάρκεια των κτηρίων. Εικόνα 2.3: Ρολόι (1993) Εικόνα 2.4: Ξυλουργείο (1993) Εικόνα 2.5: Φίλτρα καπνού (1993) Εικόνα 2.6: Αποθήκες (1993) Εικόνα 2.7: Μηχανουργείο (1993) Εικόνα 2.8: Μηχανουργείο (1993) 5
Εικόνα 2.9: Επίπλευση (1993) Εικόνα 2.10: Επίπλευση (1993) Εικόνα 2.11: Παραγωγή Λιθάργυρου και Μίνιου (1993) Εικόνα 2.12: Αποθήκη (1993) Εικόνα 2.13: Ξυλουργείο (1993) Εικόνα 2.14: Χηµείο (1993) 6
3 Μελέτες Οι µελέτες και τα έργα εστιάστηκαν κατ αρχήν στην αποτύπωση της υπάρχουσας κατάστασης. Η αποτύπωση έγινε µε την συµβολή της Σχολής Αρχιτεκτόνων Ε.Μ.Π. Μεγάλο µέρος της έρευνας αποδόθηκε σε ιστορικούς της Αρχιτεκτονικής και του τόπου για την ταυτοποίηση και τον χαρακτηρισµό των κατασκευών. Η αποτύπωση παρουσίασε ιδιαίτερες δυσκολίες αφού τα περισσότερα κατασκευαστικά στοιχεία των κτηρίων ήταν σχεδόν ετοιµόρροπα. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσίασαν τα κατασκευαστικά στοιχεία τα οποία ήταν από φυσικούς λίθους και ξύλο. Τα στοιχεία αυτά, έγινε προσπάθεια να αποτυπωθούν κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο στα νέα σχέδια. Πολλά από τα σχέδια αυτά είναι κοµψοτεχνήµατα της αρχιτεκτονικής. Σήµερα, τα σχέδια αυτά αποτελούν σηµαντική κληρονοµιά του αρχείου του Ε.Μ.Πολυτεχνείου. Εικόνα 3.1: Επίπλευση νότιο τµήµα (αξονοµετρικό) Εικόνα 3.2: Επίπλευση (κεντρικό τµήµα), αξονοµετρικό Εικόνα 3.3: Ρολόι (τοµή) Εικόνα 3.4: Ξυλουργείο, τοµές κατά πλάτος 7
Εικόνα 3.5: Περιβάλλον χώρος των κτηρίων Βίλα Σερπιέρι, Ξενώνας και Φαρµακείο Εικόνα 3.6: Ξυλουργείο, αξονοµετρικό Οι µελέτες περιλάµβαναν κατ ουσία την διαµόρφωση ολόκληρου του ιστού του πάρκου. Ο στόχος ήταν ολόκληρος ο χώρος να αποδοθεί προς χρήση στην καλύτερή δυνατή µορφή διατηρώντας τον χαρακτήρα και την υφή του τόπου, όπως αυτός είχε διαµορφωθεί από τις προηγούµενες χρήσεις του. Στις µελέτες αυτές προστέθηκαν οι µελέτες της κάλυψης σύγχρονων αναγκών όπως ο εκσυγχρονισµός της υποδοµής των δικτύων (δίκτυα ισχυρών και ασθενών ρευµάτων, δίκτυα οπτικών ινών, δίκτυα αποχέτευσης οµβρίων κ.α.). 8
4 Εργοτάξιο στο Τ.Π.Π.Λ. 4.1 Γενικά Κατά την διάρκεια της αποκατάστασης προς επανάχρηση των έργων στο Τ.Π.Π.Λ δηµιουργήθηκε ένα εξαιρετικά δραστήριο εργοτάξιο στο χώρο του πάρκου. Η κατασκευή δεν περιορίστηκε στα κτήρια, αλλά στο σύνολο του χώρου. Είναι γνωστό ότι ο εργοταξιακός χώρος πολύ δύσκολα περιορίζεται αυστηρά µέσα στα στενά όρια του κελύφους του κτηρίου. Στην περίπτωση του Πάρκου τα έργα αναφέρονταν και στα κελύφη των κτηρίων αλλά και στον περιβάλλοντα χώρο. Η διαδικασία αυτή διευκόλυνε την εξέλιξη των εργασιών µιας και αποκαταστάθηκαν τα κελύφη των κτηρίων ενώ παράλληλα έγινε η εξυγίανση των εδαφών. Κατά το πέρας των εργασιών στα κελύφη άρχισαν να διαµορφώνονται τα δίκτυα υποδοµής, ο περιβάλλον χώρος και παράλληλα το εσωτερικό των κτηρίων. Εικόνα 4.1: Αποθήκες (κατασκευή) Εικόνα 4.2: Μηχανουργείο (κατασκευή) Εικόνα 4.3: Μηχανουργείο (κατασκευή) Εικόνα 4.4: Μηχανουργείο (κατασκευή) 9
Εικόνα 4.5: ίκτυο οπτικών ινών (κατασκευή) Εικόνα 4.6: Βίλα Σερπιέρι (κατασκευή) Εικόνα 4.7: Ξυλουργείο (κατασκευή) Εικόνα 4.8: Ξενώνας (κατασκευή) Για την υλοποίηση του εργοταξίου εκπονήθηκαν σχετικά δεκατέσσερα ερευνητικά προγράµµατα (Επιστηµονικός Υπεύθυνος καθ. Αιµ. Κορωναίος). Ειδικός Λογαριασµός Έρευνας Ε.Μ.Πολυτεχνείου: 61/110100, 61/110300, 61/110400, 61/11500, 61/112700, 61/117200, 63/059000, 63/069800, 63/070700, 63/070900, 63/096300, 63/096400, 63/096500, 66/006800 10
4.2 Συµπληρωµατικά έργα Συµπληρωµατικά, αποκαταστάθηκαν διάφορα µικρά έργα τα οποία αποτελούν ορόσηµα στην φυσιογνωµία του τοπίου, όπως η λιθόκτιστη καµινάδα και η λιθόκτιστη δεξαµενή που βρίσκονται στο πάρκο. Εικόνα 4.9: εξαµενή (2003) Εικόνα 4.10: εξαµενή (2003) Εικόνα 4.11: Καµινάδα (2003) Εικόνα 4.12: Καµινάδα (2003) Άξιο ιδιαίτερης µνείας είναι η διαχείριση των οµβρίων υδάτων µε την ιδιαίτερα δύσκολη όδευση εώς την θάλασσα, τέµνοντες εις δύο θέσεις το κυρίως ηµόσιο οδικό δίκτυο µε δυσχερέστατο υπόγειο έργο λόγω των µικρών κλίσεων αλλά και την διευθέτηση των ικτύων κοινής ωφελείας ΕΥ ΑΠ, ΕΗ και ΟΤΕ. Παράλληλα διευθετήθηκαν τα όµβρια ύδατα από την µείζονα περιοχή του πάρκου µε ιδιαίτερο έργο τα όµβρια της περιοχής του Καβοδόκανου. 11
Η µελέτη όλου του υπογείου δικτύου, αγωγών, σηράγγων κ.λ.π. (Επιστηµονικός Υπεύθυνος Καθ. Αιµ. Κορωναίος) έδωσε φως στον πολύπλοκο µηχανισµό απορροής οµβρίων και βιοµηχανικών λυµάτων του παρελθόντες προ της αποκαταστάσεως Άξιο µνείας είναι η εκτελεσθείσα γεώτρηση η οποία τροφοδοτεί το Πάρκο µε αποτέλεσµα να προκύπτει τεράστια οικονοµία στην διαχείριση. Επί πλέον αποκαταστάθηκε και κατέστη ασφαλής η µεταλλευτική στοά εντός του Πάρκου (σήµερα σε αχρηστία) αποκαταστάθηκε ο φωτισµός της και αποτέλεσε ιδιαίτερο θεµατικό έργο. Οµοίως αποκαταστάθηκε και κατέστη ασφαλής η στοά υπ αριθµόν 65 και φωτίστηκε καταλλήλως. Σωστικές ενέργειες έγιναν και στη στοά υπ αριθµόν 80 σε µέγιστο µήκος της. Σήµερον επεστράφησαν εις το Ελληνικό ηµόσιο (ΚΕ ). Σωστικές ενέργειες έγιναν και σε διάφορα φρέατα όπως της Λουίζας, των Σκλιβών, των Βιλλίων όπως και στο Παρόν, περιφράχτηκαν και συντηρήθηκαν οι γαύριες. Όλα αυτά επεστράφησαν εις την Κτηµατική Εταιρεία του ηµοσίου. 12
4.3 Τελική διαµόρφωση Εικόνα 4.13: Ξυλουργείο, αποθήκες και επίπλευση (2003) Εικόνα 4.14: Μηχανουργείο (2003) Εικόνα 4.15: Μηχανουργείο (2003) Εικόνα 4.16: Ρολόι (2003) Εικόνα 4.17: Ρολόι (2003) 13
Εικόνα 4.18: Είσοδος της βίλας Σερπιέρι (2003) Εικόνα 4.19: Κήπος της βίλας Σερπιέρι (2003) Εικόνα 4.20: Ξυλουργείο (2002) Εικόνα 4.21: Χηµείο (2003) 4.4 Συντήρηση και αξιοποίηση του πάρκου Κάθε κτήριο κατά την διάρκεια χρήσης του, απαιτεί εργασίες συντήρησης. Στις συνήθεις κατασκευές απαιτείται το 1-2% του προϋπολογισµού του έργου κατ έτος. Στα κτήρια του Τ.Π.Π.Λ. πρέπει να συνεκτηµηθεί το γεγονός ότι είναι ειδικές κατασκευές και έχουν πολλά ιδιαίτερα ευαίσθητα και ευπαθή σηµεία όπως: Ειδικού τύπου επιχρίσµατα Ξύλινα κουφώµατα Κεραµοσκεπές Το µείζον πρόβληµα που παρουσιάζεται στις κατασκευές είναι τα επιχρίσµατα. Στο χώρο του Τ.Π.Π.Λ. παρατηρείται πολύ έντονα ανερχόµενη υγρασία λόγο της αυξηµένης υγρασίας του εδάφους και της µικρής απόστασης του πάρκου από την θάλασσα. Για τον λόγο αυτό τα επιχρίσµατα εµφανίζουν αποκολλήσεις από την τοιχοποιία και ακαλαίσθητη εικόνα σε πολλά σηµεία. 14
Η επιλογή των επιχρισµάτων (διαπερατά επιχρίσµατα) έχει συγκρατήσει το φαινόµενο της ανερχόµενης υγρασίας σε γενικά χαµηλό ύψος. Παρ όλα αυτά τα περισσότερα κτήρια που έχουν επιχρίσµατα πρέπει άµεσα να συντηρηθούν. Το παραθαλάσσιο περιβάλλον στο οποίο βρίσκεται το Τ.Π.Π.Λ. επιταχύνει την γήρανση στις ξύλινες επιφάνειες από τις οποίες αποκολλάται η βαφή. Η αποκόλληση της βαφής επιταχύνει την απορρόφηση της υγρασίας. Λόγο αυτού προβλέπεται η ταχεία παραµόρφωση και ενδεχόµενη αχρήστευσή τους. Ιδιαίτερο πρόβληµα παρουσιάζεται στις στέγες των κατασκευών. Τα περισσότερα κτήρια είναι στεγασµένα µε κεραµοσκεπή. Η κεραµοσκεπή απαιτεί συνεχή συντήρηση η οποία, όταν παραλείπεται, υπάρχει το ενδεχόµενο προκληθούν σηµαντικά προβλήµατα στην κατασκευή, όχι µόνον αισθητικά, αλλά µόνιµες βλάβες στον φέροντα οργανισµό (ξύλινες δοκοί) και στην επικάλυψη της στέγης (πέτσωµα, κονίαµα, κεραµίδια). Εικόνα 4.22: Τοιχοποιία (2003) Εικόνα 4.23: Τοιχοποιία (2003) Εικόνα 4.24: Εξοπλισµός περιβάλλοντος χώρου (2003) Εικόνα 4.25: Λεπτοµέρεια κουφώµατος (2003) 15
Εικόνα 4.26: Κεραµοσκεπή (2003) Εικόνα 4.27: Λεπτοµέρεια τοιχοποιίας (2003) Εικόνα 4.28: Κεραµοσκεπή (2004) Εικόνα 4.29: Ξυλουργείο (2004) 16
5 Συµπεράσµατα 5.1 Γενικά Το Τ.Π.Π.Λ., ανακαλεί µνήµες που αφορούν στην ιστορία του τόπου, τον πολιτισµό του και τελικά συνδέει την ανάπτυξη της νεότερης Ελλάδας µε τον ιστορικό αυτό τόπο. Η εξέλιξη του πάρκου, η υποδοµή και η τεχνολογική δραστηριότητα που αναπτύσσεται σήµερα εντός αυτού αποτυπώνουν την αγωνία της νεότερης Ελλάδας για εκσυγχρονισµό και ανάπτυξη. Στην παρούσα εργασία εκτιµάται ότι κατασκευές του Τεχνολογικού Πολιτιστικού Πάρκου Λαυρίου απαιτούν εντατική συντήρηση για να µην απαξιωθούν στο βάθος του χρόνου. ιαπιστώνεται ότι το περιορισµένο χρονικό διάστηµα που έχει περάσει από την ολοκλήρωση των έργων µέχρι σήµερα έχει αφήσει σηµάδια στην κατασκευή τα οποία δείχνουν ότι το έργο απαιτεί ιδιαίτερη φροντίδα και συντήρηση. Άρα, η πρόκληση που απαιτείται να απαντηθεί σε εύλογο χρονικό διάστηµα είναι το πώς το έργο αυτό θα συντηρηθεί και θα διατηρηθεί αξιόµαχο και ως προς την αισθητική της κατασκευής του αλλά και ως προς την ζωτική του δραστηριότητα, έτσι ώστε το έργο να παραµείνει ζωντανό και να φωτίζει την τοπική κοινωνία αλλά και την ιστορία της νεότερης Ελλάδας γενικότερα. 5.2 Επίµετρο Κατωτέρω µνηµονεύονται τα οράµατα τα οποία δεν υλοποιήθηκαν για διαφόρους λόγους µε κύριο χαρακτηριστικό την εις τον τόπον µας καλλιεργηµένη και ευδοκίµως βλαστάνουσα ανθρώπινη µιζέρια. Η θωράκιση του κτηρίου Κονοφάγου µε σαρκοφάγο (κατεστρώθη πλήρης µελέτη), η επισκευή και συντήρηση του καπναγωγού, η επανάχρηση της εξόδου που παρανόµως έχει σφραγισθεί από την Καθολική εκκλησία, η αγορά της Ευτέρπης αντί 60.000.000 δρχ. µε υπεύθυνο µαταίωσης τον ηµαρχεύοντα κ. Παρασκευή, την απώλεια της αποθήκης κατάντι του πάρκου, την καταπάτηση του κατάντι οικοπέδου (πρόβλεψη για χώρο στάθµευσης), την αποβολή «ιδιοκτήτου» κατέχοντος τµήµα του Πάρκου παρά τον πυροσβεστικό σταθµό, αλλά ακόµη την διευθέτηση του ιστορικού αρχείου το οποίο γηράσκει εις µη κλιµατιζόµενες αποθήκες έρµαιο των ακραίων καιρικών συνθηκών. Αλλά απ αυτά θα παραµείνουν οράµατα και έχουν χαθεί για πάντα, άλλα ίσως κάποτε υλοποιηθούν. Εν κατακλείδι µνηµονεύεται η απορριφθείσα πρόταση «Θεµατικού Πάρκου εις το Λαύριο» ύψους 9.000.000.000 δρχ. που θα περιελάµβανε την όδευση Θέατρο Θορικού, Στοά 80 εώς το φρέαρ Λουίζα, το Τ.Π.Π.Λ., τα αρχαία πλυντήρια µέχρι το Ναό του Ποσειδώνα εις το Σούνιον. 17