Ο χώρος ως στοιχείο διαµόρφωσης της πολιτιστικής ταυτότητας. Τα ειδικά µουσεία και οι νέες τεχνολογίες ως µέσα προβολής της

Ο χώρος ως στοιχείο διαµόρφωσης της πολιτιστικής ταυτότητας. Τα ειδικά µουσεία και οι νέες τεχνολογίες ως µέσα προβολής της Στ. Γιώτη, Αρχαιολόγος, Ιστορία-Λαϊκός Πολιτισµός ΜSc Στ. Πούλου, Αρχαιολόγος, Πολιτιστική Πληροφορική ΜSc Περίληψη Στην παρούσα εισήγηση προσεγγίζεται ο χώρος ως βασικός παράγοντας διαµόρφωσης της πολιτιστικής ταυτότητας ενός τόπου και µιας κοινωνίας. Στη συνέχεια εξετάζεται ο χώρος µε την έννοια του πολιτιστικού τοπίου και ο σηµαντικός ρόλος που καλείται να παίξει στην οικονοµική και κοινωνική ανάπτυξη η ενσωµάτωση καινοτόµων και σύγχρονων πολιτιστικών δράσεων, όπως η εφαρµογή της µουσειολογικής επιστήµης για την αναβάθµιση της παρουσίασης της πολιτιστικής πληροφορίας και η χρήση των νέων τεχνολογιών για την ευρύτερη διάδοσή της. Εισαγωγή Μια από τις µεγαλύτερες προκλήσεις του 21ου αι. είναι η προστασία και η ανάδειξη της πολιτισµικής ταυτότητας, µέσα στους ταχύτατους ρυθµούς της παγκοσµιοποίησης. Στην παρούσα εισήγηση θα εξεταστεί το κατά πόσο και σε ποιο βαθµό επηρεάζεται η πολιτισµική ταυτότητα από το φυσικό περιβάλλον, και µε ποιο τρόπο τα ειδικά µουσεία και οι νέες τεχνολογίες µπορούν να συνδράµουν στην ανάδειξή της. Το φυσικό περιβάλλον υπαγορεύει χρήσεις και επιδρά στη διαµόρφωση και εξέλιξη των κοινωνιών, καθορίζοντας σε µεγάλο βαθµό τα συστήµατα κοινωνικής και οικονοµικής οργάνωσης. Κάθε κοινωνία οικειοποιείται το περιβάλλον στη βάση µιας διαλεκτικής µε τη φύση ή ενός τρόπου παραγωγής, που καθορίζεται µε ιστορικούς όρους και αποτυπώνεται στο χώρο µετατρέποντάς τον σε ανθρωπογενές τοπίο ενέχοντας κάθε οικονοµική, κοινωνική και πολιτισµική δοµή, καθώς θεωρείται βασική συντεταγµένη της κοινωνικής συγκρότησης (Νιτσιάκος 1991). Εικόνα 1. Πλανόδιος µανάβης σε αγροτικές περιοχές Foto 1. Itinerant fruiterer in agricultural district Η οργάνωση του χώρου αντικατοπτρίζει την πολιτισµική δραστηριότητα µιας κοινωνίας, δεδοµένου ότι η πολιτισµική δραστηριότητα εδράζεται στη διαλεκτική σχέση

ανθρώπου-φύσης (Νιτσιάκος 2003). Ο χώρος λοιπόν, είναι το πλαίσιο εκείνο, µέσα στο οποίο λειτουργεί µια κοινωνία και εκείνος που υπαγορεύει τον τρόπο οργάνωσής της, διαµέσου της µορφολογίας του, των υλικών που παρέχει κτλ. Συνακόλουθα, στην περίπτωση των ορεινών κοινωνιών εφαρµόζεται ένα παρόµοιο σύστηµα προσέγγισης στο πλαίσιο των κοινωνικών θεσµών, όπου οι συναφείς έννοιες της δηµογραφίας, της γεωγραφίας, της οικονοµίας είχαν αποφασιστική σηµασία για την περιγραφή, την ανάλυση και την ερµηνεία των περιοχών αυτών (Ρόκου 2007). Το προϊόν που παράγεται από τη δραστηριότητα αυτή είναι το πολιτιστικό τοπίο (cultural landscape) το οποίο περιλαµβάνει τις ιστορικές θέσεις, τα κτήρια, και τους άλλους πολιτιστικούς δείκτες, µαζί µε το ίδιο το φυσικό περιβάλλον. Όλα αυτά σε συνδυασµό µε τον αντίκτυπο της ανθρώπινης κατοίκησης (human habitation) έχουν αποκτήσει πολιτιστική αξία (Breure at al. 2006). Το 1992 η Unesco καθόρισε τρεις κατηγορίες πολιτιστικών τοπίων στις οποίες συµπεριέλαβε πάρκα, κήπους, φυσικά αναπτυσσόµενα τοπία που απεικονίζουν την ιστορική διαδικασία της εξέλιξης, πολιτιστικά τοπία και περιοχές µε ισχυρούς θρησκευτικούς, καλλιτεχνικούς ή πολιτιστικούς συσχετισµούς όπως λ.χ. τα σπήλαια. (Rössler 2003). Εικόνα 2. Το απολιθωµένο δάσος της Λέσβου Foto 2. The petrified forest of Lesvos Τέτοια τοπία, όπως οι προστατευόµενοι παραδοσιακοί οικισµοί των ορεινών περιοχών, µπορούν να θεωρηθούν ως µουσεία χωρίς τοίχoυς (Breure at al. 2006). Η ανάδειξη και η προστασία του πολιτιστικού τοπίου των ορεινών, και όχι µόνο, περιοχών είναι ένα σηµαντικό στοιχείο της πολιτιστικής κληρονοµιάς και ταυτότητας ενός τόπου, καθώς στο τοπίο ιχνηλατείται η χρήση του χώρου από διαφορετικές οµάδες ανθρώπων. Τα ίχνη αυτών των δραστηριοτήτων κατατίθενται στο τοπίο ή έχουν διασκορπιστεί σε διάφορους κατόχους συλλογών, όπως οι βιβλιοθήκες, τα αρχεία, τα ερευνητικά κέντρα και τα µουσεία - συχνά έξω από το ίδιο το πολιτιστικό τοπίο. Υπό αυτό το πλαίσιο, στη συνέχεια θα εξεταστεί το κατά πόσο το µουσείο ως χώρος προβολής αυτής της ταυτότητας και δηµιουργίας ιστορικής µνήµης µπορεί να ενταχθεί στο πολιτιστικό τοπίο αναδεικνύοντάς το. Το Μουσείο ως χώρος πολιτισµού Το Μουσείο ως χώρος πολιτισµού δεν είναι το µόνο µέρος που οι υποκειµενικές και οι αντικειµενικές απόψεις συγκρούονται (Crane 2000), καθώς αποτελεί ένα πολιτιστικό οργανισµό όπου οι προσδοκίες των µεµονωµένων ατόµων-επισκεπτών και οι προθέσεις των ακαδηµαϊκών επιστηµόνων διαδρούν. Οι επισκέψεις στα µουσεία τα τοποθετούν µέσα στις ζωντανές µνήµες πολλών ανθρώπων, η πλειοψηφία των οποίων δεν θεωρεί τον εαυτό της υπεύθυνο, είτε για το περιεχόµενό, είτε για την ύπαρξη του µουσείου, πολύ λιγότερο για την ιστορική µνήµη. 2

Εικόνα 3. Εβραϊκό Μουσείο Λονδίνου Foto 3. The Jewish Museum of London Εικόνα 4. Chicago Peace Museum, έκθεση για την Hiroshima Foto 4. Chicago Peace Museum, exhibition for Hiroshima Ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι ενώ τα µουσεία µπορεί να είναι γεµάτα κόσµο ή άδεια και παραµεληµένα, ωστόσο, η ιδέα ότι µπορεί ένα µουσείο να κλείσει απωθεί τους περισσότερους επισκέπτες, στοιχείο που αποδεικνύει το πόσο στενά συνδεδεµένα είναι αυτά µε τη διαµόρφωση του πολιτιστικού τοπίου µιας κοινωνίας (Crane 2000). Στον ελλαδικό χώρο η ιστορία των µουσείων είναι άρρηκτα συνδεδεµένη µε την προστασία των αρχαιοτήτων και ξεκινά µε την ίδρυση του ελληνικού κράτους. Για το νέο ελληνικό κράτος οι αρχαιότητες ήταν σύµβολα εθνικής ταυτότητας και περηφάνιας. Στην περίοδο του µεσοπολέµου παρατηρείται κάµψη στην ίδρυση αρχαιολογικών µουσείων. Αρχίζουν ωστόσο να ιδρύονται µουσεία άλλων κατηγοριών. Το 1914 ιδρύεται επίσηµα το Βυζαντινό Μουσείο, το 1918 το Μουσείο Ελληνικής λαϊκής τέχνης, και λίγο αργότερα το 1930 ιδρύθηκε το µουσείο Μπενάκη. Τη δεκαετία του 60 αναπτύσσονται τα µουσεία ιστορικού ενδιαφέροντος, ενώ τις τελευταίες δεκαετίες ιδιαίτερη άνθιση γνωρίζουν τα µουσεία έργων σύγχρονης τέχνης (Κόκκου 1979). Τα τελευταία χρόνια, η δηµιουργία µουσείων σε µικρές κοινότητες και αποµακρυσµένες περιοχές και η ανακαίνιση παλαιών συλλογών αποτελεί µια πραγµατικότητα. Οι διάφοροι τοπικοί φορείς, σωµατεία, πολιτιστικοί σύλλογοι έθεσαν ως σκοπό την ανάδειξη του τόπου τους, στοχεύοντας αφενός στη διατήρηση της συλλογικής µνήµης και ταυτότητας της κοινότητας, και αφετέρου στην επίτευξη τόσο της τουριστικής, όσο και κάθε είδους ανάπτυξης, η οποία θα παρέχει οικονοµική ευηµερία και κοινωνική πρόοδο στα µέλη της. 3

Εικόνα 5. Μουσείο Υδροκίνησης στη ηµητσάνα (ΠΙΟΠ) Foto 5. The Open Air Water-Power Museum in Dimitsana (PIOP) Πρόκληση για τα νέα αυτά µουσεία φαίνεται να αποτελεί η προσπάθεια να ενταχθούν στο πολιτιστικό τοπίο όχι µόνο ως φυσικές παρουσίες αλλά και ως σηµεία των καιρών: παρουσιάζοντας εκτός από τα επιτεύγµατα του παρελθόντος και τα σύγχρονα, στην προσπάθειά τους να επικοινωνήσουν µε το κοινό. Τα λεγόµενα ειδικά ή θεµατικά µουσεία αποτελούν µια κατηγορία µουσείων που γνωρίζει ιδιαίτερη άνθιση τα τελευταία χρόνια και µοιάζουν να συµβάλλουν σηµαντικά στην επίτευξη αυτού του στόχου. Τα Ειδικά µουσεία ως µέσα προβολής της πολιτιστικής ταυτότητας Τα ειδικά µουσεία δεν αποκτούν ταυτότητα από το είδος των αντικειµένων τους, π.χ. αρχαιολογικά, λαογραφικά κ.λπ., αλλά από τη γεωγραφική καταγωγή τους. Τα µουσεία αυτά οφείλουν να ορίζουν και να ορίζονται από την γεωγραφική περιοχή, µε τα στοιχεία της κοινωνικο-πολιτισµικής ταυτότητας, λειτουργώντας κατ αυτόν τον τρόπο ως µοχλός ζύµωσης, επικοινωνίας και εξέλιξης του κοινωνικού συνόλου που εκφράζουν. Εικόνα 6. Μουσείο Ελιάς στη Σπάρτη (ΠΙΟΠ) Foto 6. Museum of the Olive and Greek Olive Oil in Sparta (PIOP) 4

Εικόνα 7. Μουσείο Άρτου στην Αµφίκλεια (ΠΙΟΠ) Foto 7. Bread Museum in Amfikleia (PIOP) Τα ειδικά τοπικά µουσεία, αν και δεν έχουν ως προς το σύνολό τους µελετηθεί στον ελλαδικό χώρο, αφορούν µία κατηγορία οργανισµών µε διεθνώς αναγνωρισµένη µουσειακή λειτουργία, χωρίς να αποτελούν κατεξοχήν µουσειακούς χώρους και τα οποία λειτουργούν, ως επί το πλείστον, στα πλαίσια της περιφέρειας και ειδικότερα των µικρών κοινοτήτων. Πιο συγκεκριµένα, όταν αναφερόµαστε σε τοπικά µουσεία, τα λαογραφικά και τα αρχαιολογικά αποτελούν τους κύριους οργανισµούς για τους οποίους γνωρίζουµε και ενηµερωνόµαστε. Αντιθέτως, µουσειακοί χώροι µε ιδιαίτερα χαρακτηριστικά αλλά και ενδιαφέρον, όπως ενυδρεία, φυσικά τοπία, βοτανικοί και ζωολογικοί κήποι, µουσεία ιδιαίτερου θεµατικού ενδιαφέροντος, ινστιτούτα συντήρησης, κέντρα επιστηµών, εκθεσιακοί χώροι, παρότι εµφανίζονται σε διάφορα σηµεία της Ελλάδας και συµβάλλουν στην τοπική ανάπτυξη της εκάστοτε περιοχής, δεν έχουν τύχει της αντίστοιχης µουσειολογικής προσοχής και µελέτης ( αµιανού 2006). Πως ορίζονται όµως τα ειδικά θεµατικά µουσεία και πως θα µπορούσαν να λειτουργήσουν στις ορεινές περιοχές; Θα µπορούσαµε να διαχωρίσουµε τα θεµατικά µουσεία σε τρείς κατηγορίες: α) τα µουσεία του εαυτού τους, δηλαδή τα εργαστήρια µέσα στα οποία διατηρείται το σύνολο των µηχανισµών και προβάλλεται επεξηγηµατικά η διαδικασία παραγωγής. Μία υποκατηγορία αυτών των µουσείων, η οποία όµως πρέπει να διαχωριστεί σαφώς, είναι και τα µουσεία που στεγάζονται σε αναστηλωµένα εργαστήρια (µύλους, λιοτρίβια, βυρσοδεψία κλπ) β) τα µουσεία που στεγάζονται σε ουδέτερα κελύφη, κι αυτά είναι κυρίως τα τεχνολογικά µουσεία και τέλος γ) τα υπαίθρια. 5

Εικόνα 8. Μουσείο Μαρµαροτεχνίας στη Τήνο (ΠΙΟΠ) Foto 8. Museum of Marble Crafts in Tinos (PIOP) Η δηµιουργία και η ευρεία παρουσίασή των ειδικών µουσείων στο κοινό µπορεί να λειτουργήσει ως πόλος έλξης για επισκέψεις στις ορεινές περιοχές και µέσο προβολής τους. Μέσα από τη συγκέντρωση των αντικειµένων, την ταξινόµηση και τη συντήρησή τους, επιτυγχάνεται αφενός η διάσωση του υλικού και αφετέρου, η ενηµέρωση των πολιτών και η ευαισθητοποίησή και ιδίως των νέων για τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του τόπου τους. Ταυτόχρονα, µπορούν να αποτελέσουν σηµαντικό έναυσµα για την ανάπτυξη της κοινωνικής και επιστηµονικής έρευνας, καθώς και τη συνεργασία και εκπόνηση κοινών ερευνητικών προγραµµάτων µε Πανεπιστήµια κι Ερευνητικά Ινστιτούτα στην Ελλάδα και ιεθνώς. Τέλος, η πραγµατοποίηση σεµιναρίων, ηµερίδων, η έκδοση εντύπων, περιοδικών εκδόσεων, βιβλίων και οπτικοακουστικών µέσων (dvd-rom) σε άµεση σύνδεση µε το θεµατικό άξονα του Μουσείου µπορούν να αποτελέσουν µέσα προβολής και ανάδειξης του τόπου. Όλα αυτά τα στοιχεία καθιστούν τα ειδικά µουσεία ένα ενδιαφέρον πόλο έλξης και ένα µέσο για την προβολή του πολιτιστικού τοπίου και κατ επέκταση της πολιστικής κληρονοµιάς των ορεινών περιοχών. Προβολής της πολιτιστικής ταυτότητας µέσω των νέων τεχνολογιών Στον τοµέα της προβολής ενεργό ρόλο µπορούν να διαδραµατίσουν οι νέες τεχνολογίες και ειδικότερα το διαδίκτυο, το οποίο τα τελευταία χρόνια έχει αποτελέσει ένα σηµαντικό εργαλείο στην υπηρεσία των µουσείων, καθώς τα περισσότερα πλέον έχουν ιστοτόπους. Παρότι η παρουσία τους στο ιαδίκτυο αυξάνεται, στις περισσότερες περιπτώσεις η παρουσία αυτή αντικατοπτρίζει παραδοσιακές αντιλήψεις για το πώς προβάλλεται και πώς χρησιµοποιεί το µουσείο τη νέα αυτή τεχνολογία. Στην πιο συνηθισµένη έκφανσή τους, οι σελίδες των µουσείων στο ιαδίκτυο ακολουθούν ως µοντέλο τα πληροφοριακά έντυπα, τους χάρτες και την ιδέα της ξενάγησης. Ωστόσο, ορισµένα µουσεία επιδιώκουν µια πιο εναλλακτική χρήση των διαδικτυακών δυνατοτήτων προκειµένου να συνδέσουν το θεµατικό άξονα του Μουσείου µε την τοπική κοινωνία, να προσελκύσουν τον τουρισµό και να ενισχύσουν τις πολιτιστικές δράσεις του τόπου. Ενδιαφέρον παρουσιάζει ο ιστότοπος του Μουσείου καπνού (www.tobaccomuseum.gr) της Καβάλας, όπου µεταξύ άλλων, οι υπεύθυνοι του ιστοτόπου έχουν συµπεριλάβει σε αυτόν τα καταλύµατα που παρέχονται στην περιοχή σε συνεργασία µε τους ξενοδοχοϋπαλλήλους, σε µια προσπάθεια ένταξης των πολιτιστικών φορέων στη ζωή του τόπου, προσφέροντας νέες 6

δυνατότητες που µπορούν να προσεγγίσουν τον επισκέπτη, δηµιουργώντας ένα υπόβαθρο πολιτιστικού τουρισµού. Εικόνα 9. Ιστότοπος ιστορικού µουσείου Κρήτης Foto 9. The site of the Historical Museum of Crete Στον ιστότοπο του ιστορικού µουσείου Κρήτης (www.historical-museum.gr) ο επισκέπτης µπορεί να βρει διαδικτυακά εκπαιδευτικά προγράµµατα, τα οποία θα µπορούσαν να λάβουν χώρα σε µια σχολική τάξη σε οποιοδήποτε σχολείο της Ελλάδας. Επιπλέον, παρέχεται υλικό σε εκτυπώσιµη µορφή για ξεναγούς και εκπαιδευτικούς που επιθυµούν να επισκεφτούν το Μουσείο. Αδιαµφισβήτητα οι νέες τεχνολογίες αποτελούν ένα σύµµαχο στην ανάδειξη, την προστασία και την προβολή της πολιτιστικής κληρονοµιάς και του πολιτιστικού τοπίου. Πρόκληση αποτελεί η οργάνωση και ο σχεδιασµός των ιστοσελίδων ούτως ώστε να µπορούν να λειτουργούν ενισχυτικά του ρόλου του µουσείου κι όχι ως ένα µέσο απλής παράθεσης των συλλογών του. Ωστόσο, οι νέες τεχνολογίες µπορούν να λειτουργήσουν και ανεξάρτητα από τα µουσεία, δηµιουργώντας, µε την κατάλληλη χρήση, προϋποθέσεις για την ανάπτυξη µιας µορφής πολιτιστικού τουρισµού. Τα τελευταία χρόνια, µεγάλη άνθιση γνωρίζουν και οι διαδικτυακές πύλες, τα λεγόµενα portals, διαφόρων δήµων και νοµών. Κύριο στόχο των portals αποτελεί η συλλογή και η διάχυση πληροφοριών από διαφορετικές πηγές, καθώς και η οργάνωση και παρουσίασή τους µε ένα συγκεκριµένο τρόπο. Για παράδειγµα τα portals µπορεί να έχουν τη µορφή βάσης δεδοµένων, wikis (όπως είναι το germanwiki µε πληροφορίες για γερµανικές πόλεις), γεωγραφικών συστηµάτων πληροφοριών (GIS), αλλά και πιο συµβατικές µορφές όπως τη µορφή εγκυκλοπαίδειας (χωρισµός περιεχοµένου σε ενότητες). Τα portals χρησιµοποιώντας τα µέσα που προσφέρουν οι τεχνολογίες διαδικτύου µπορούν να αποτελέσουν µια εξαιρετική πλατφόρµα για την προβολή των πολιτιστικών στοιχείων ενός τόπου και την τουριστική του ανάδειξη. Ένα απλό και αρκετά οικονοµικό παράδειγµα θα ήταν η χρήση των γεωγραφικών συστηµάτων πληροφόρησης µέσω του Google map, όπου µπορεί κανείς να σηµειώσει συγκεκριµένες περιοχές, δηµιουργώντας πολιτιστικές διαδροµές σε ένα µέρος και να τις ενσωµατώσει στην ιστοσελίδα του, βοηθώντας τον επισκέπτη να περιηγηθεί σε αυτές. Επιπλέον, οι βάσεις δεδοµένων, προσφέρουν τη δυνατότητα δηµιουργίας ψηφιακών βιβλιοθηκών, µε σκοπό την ενηµέρωση των µελλοντικών επισκεπτών (Breure at al. 2006). Οι εφαρµογές πολυµέσων, από την άλλη πλευρά, αποτελούν έναν ακόµα κοµµάτι των νέων τεχνολογιών που µπορεί να συντελέσει στην προβολή της πολιτιστικής παράδοσης και γιατί όχι να αποτελέσουν αφορµή για επαναλαµβανόµενες επισκέψεις σε έναν τόπο. Εφαρµογές µε τη µορφή DVD-rom µπορούν να αποτελέσουν ένα εµπορικό πολιτιστικό 7

προϊόν που θα αποτελέσει από τη µια ένα είδος διαφήµισης και από την άλλη θα ευαισθητοποιήσει το θεατή σε θέµατα που αφορούν στην πολιτιστική κληρονοµιά. Παράδειγµα ως προς τον τρόπο παρουσίασης αποτελούν τα οπτικοακουστικά µέσα που χρησιµοποιούνται στο Μουσείο Περιβάλλοντος Στυµφαλίας στην Ορεινή Κορινθία, όπου µέσα από τρισδιάστατες αναπαραστάσεις και εικονικές περιηγήσεις παρουσιάζεται η πολιτισµική και φυσική κληρονοµιά της περιοχής γεγονός που ενεργοποιεί την περιβαλλοντική συνείδηση των θεατών. Ενδιαφέρον παρουσιάζει ένα DVD-rom µε την ιστορία των νερόµυλων της Μυτιλήνης. Μέσα από τρισδιάστατες απεικονίσεις των νερόµυλων και του τρόπου λειτουργίας τους, ενηµερώνει τους επισκέπτες για τις διαδροµές που µπορούν να ακολουθήσουν ώστε να επισκεφτούν το σύνολο των νερόµυλων του νησιού. Οι εφαρµογές πολυµέσων µε τη µορφή DVD-rom µπορούν να λειτουργήσουν σαν ατοµικοί ξεναγοί οι οποία µε τη δυνατότητα παρουσίασης της πληροφορίας µε ελκυστικό τρόπο µπορούν να προσελκύσουν µελλοντικούς επισκέπτες. Τέλος, οι υπολογιστές χειρός, τα λεγόµενα PDAs, αποτελούν ένα σχετικά νέο τοµέα στην προβολή των πολιτιστικών χαρακτηριστικών ενός τόπου. Πρόκειται για ψηφιακές ξεναγήσεις σε επιλεγµένα σηµεία µιας περιοχής. Οι περισσότεροι δήµοι στην Ελλάδα που παρέχουν τη δυνατότητα στους επισκέπτες να περιηγηθούν µε PDAs έχουν συνεργαστεί µε πανεπιστηµιακούς φορείς και ινστιτούτα στα πλαίσια ευρωπαϊκών προγραµµάτων. Αναφέρεται ενδεικτικά η περίπτωση της Μυτιλήνης όπου οι επισκέπτες έχουν τη δυνατότητα µέσω των pdas, που µπορούν να προµηθευτούν από το κέντρο πληροφόρησης του ήµου, να ξεναγηθούν εικονικά στην πόλη, τα µνηµεία, τα µουσεία, τα αξιοθέατα του δήµου και να γνωρίσουν την ιστορία και τον πολιτισµό. Εναλλακτικά, οι επισκέπτες µπορούν να κατεβάσουν το πρόγραµµα των pdas στα κινητά τους τηλέφωνα. Με αυτό τον τρόπο βελτιώνονται οι πολιτιστικές υπηρεσίες που παρέχονται στους επισκέπτες ενός τόπου. Εικόνα 10. Εφαρµογές για PDAs Foto 10. PDAs usage Συµπεράσµατα Από τα παραπάνω εύλογα, εξάγεται το συµπέρασµα ότι είναι πολύ σηµαντικό για την πολιτιστική, τουριστική και οικονοµική ανάπτυξη ενός τόπου η ύπαρξη και η ανάδειξη µιας ταυτότητας που χαρακτηρίζει την πολιτιστική του κληρονοµιά. Τα µουσεία µπορούν να αποτελέσουν αρωγό σε µια τέτοια προσπάθεια. Η δηµιουργία ειδικών θεµατικών µουσείων 8

και η προώθηση τους µέσω των νέων τεχνολογιών δίνει τη δυνατότητα για την ευρύτερη προβολή της πολιτιστικής κληρονοµιάς ενός τόπου και, ελπίζουµε, για την τουριστική του ανάπτυξη. Βιβλιογραφία Bearman, (eds.). Museums and the Web 2008: Proceedings, Toronto: Archives & Museum Informatics. Published March 31, Consulted http://www.archimuse.com/mw2008/papers/breure/breure.html, 2008 [Τελευταία επίσκεψη 10 Απριλίου 2010] Breure, L., J. van den Berg, A.G.L. Spruit, & J.B. Voorbij, Visualizing cultural landscapes, in V.P. Guerrero-Bote (Ed.), Current Research in Information Sciences and Technologies. Multidisciplinary Approaches to Global Information Systems. Proceedings of the I International Conference on Multidisciplinary Information Sciences and Technologies, Merida (Spain), 598-602, 2006 Breure, L., et al., Modeling Portals for Cultural Landscapes, in J. Trant and D. Crane, S. A., Museums and memory. Stanford University Press, 2000. αµιανού, Λ., Μελέτη γύρω από τα ειδικά τοπικά Μουσεία στην Ελλάδα. Στα πλαίσια µεταπτυχιακής εργασία στο ΕΑΠ, Τριµελής Επιτροπή: ρ. Ζούνης Π., Καθ. τµήµα ΣΑΕΤ ΤΕΙ Παναγιάρης Γ., Καθ. Αντζουλάτου-Ρετσίλα Ε. Αθήνα, 2006. Κόκκου, Α. Η µέριµνα για τις αρχαιότητες στην Ελλάδα και τα πρώτα Μουσεία. Αθήνα, Ερµής, 1979. Νιτσιάκος, Β., Παραδοσιακές κοινωνικές δοµές, Οδυσσέας, Αθήνα, 1991. Νιτσιάκος, Β., Χτίζοντας το χώρο και το χρόνοοδυσσέας, Αθήνα, 2003. Ρόκου, Β., Ορεινές κοινωνίες κατά την περίοδο της Οθωµανικής κυριαρχίας στα Βαλκάνια, Το Μέτσοβο της κτηνοτροφίας από τον 17ο έως τον 20ο αιώνα, Ερωδιός, Θεσσαλονίκη, 2007. Rössler, M., Linking Nature and Culture: World Heritage Cultural Landscapes. In Cultural Landscapes: the Challenges of Conservation, World Heritage 2002 - Shared Legacy, Common Responsibility, Associated Workshops 11-12 November 2002, Ferrara Italy. UNESCO World Heritage Centre, 10-15, http://unesdoc.unesco.org/images/0013/001329/132988e.pdf, 2003 [Τελευταία επίσκεψη 20 Ιανουαρίου 2010] Place as element of cultural identity formation; special museums and new technologies as means of promotion St. Gioti, Archaeologist, History-Folk Culture ΜSc St. Poulou, Archaeologist, Cultural Informatics ΜSc Abstract This paper presents, in the first part, the role of the landscape in the formation of the cultural identity of a place or a society. In the second part, the term cultural landscape is defined, and the important role that the innovative and modern cultural actions, such as the application of museology and the use of new technologies could play, order to improve and promote the economical and social growth of a place. 9