Εβδομαδιαία Έκθεση Επιδημιολογικής Επιτήρησης της Γρίπης Εβδομάδα 01/2011 (03-09 Ιανουαρίου 2011) Κατά την τρέχουσα περίοδο, γίνεται εβδομαδιαία ανακεφαλαίωση των επιδημιολογικών δεδομένων της χώρας μας για τη γρίπη. Κατά την εβδομάδα 01/2011 (03-09 Ιανουαρίου 2011) οι επισκέψεις σε ιατρό για γριπώδη συνδρομή βρίσκονται σε ελαφρώς αυξημένα επίπεδα σε σύγκριση με αυτά της προηγούμενης εβδομάδας (52/2010). Παραμένουν σε ελαφρώς υψηλότερα επίπεδα από αυτά που κατεγράφησαν κατά την αντίστοιχη εβδομάδα της περιόδου γρίπης 2008-2009, την τελευταία περίοδο γρίπης πριν την πανδημία (Διάγραμμα 1). Κατά την εβδομάδα 01/2011 (03-09 Ιανουαρίου 2011) απεστάλησαν στα Εργαστήρια Αναφοράς Γρίπης συνολικά 36 δείγματα. Επτά (7) δείγματα (19,4%) βρέθηκαν θετικά για τον ιό της γρίπης. Και τα επτά ήταν θετικά για τον υπότυπο Α (Η1Ν1) 2009 (Διάγραμμα 2). Μέχρι σήμερα στην Ελλάδα έχουν καταγραφεί εννέα (9) σοβαρά περιστατικά γρίπης που χρειάστηκαν νοσηλεία σε Μονάδα Εντατικής Θεραπείας σε ασθενείς με εργαστηριακά επιβεβαιωμένη διάγνωση γρίπης. Κατά την εβδομάδα 01/2011 (03 09 Ιανουαρίου 2011), η θνησιμότητα στην Ελλάδα συνολικά από όλες τις αιτίες θανάτου δεν υπερέβη την αναμενόμενη (Διάγραμμα 3). Τα στελέχη του ιού της γρίπης που έχουν απομονωθεί μέχρι σήμερα στα Εργαστήρια Αναφοράς Γρίπης περιλαμβάνονται στο φετινό τριδύναμο εμβόλιο γρίπης. Όλα τα παραπάνω τεκμηριώνουν ότι στην Ελλάδα βρισκόμαστε σε ανοδική φάση του επιδημικού κύματος γρίπης. Με βάση τα διεθνή δεδομένα, καθώς και τις πρώτες ενδείξεις στην Ελλάδα, αναμένεται η πλειονότητα των περιστατικών γρίπης κατά τη φετινή περίοδο να ανήκουν στον υπότυπο της γρίπης A (H1N1) 2009, το πανδημικό στέλεχος του 2009. Τμήμα Επιδημιολογικής Επιτήρησης & Παρέμβασης 1
Κλινικό σκέλος επιδημιολογικής επιτήρησης της γρίπης Κατά την εβδομάδα 01/2011 (03-09 Ιανουαρίου 2011), η δραστηριότητα της γρίπης εμφανίζεται ελαφρώς αυξημένη σε σύγκριση με αυτήν της προηγούμενης εβδομάδας (52/2010), παραμένοντας σε χαμηλότερα επίπεδα από αυτά που κατεγράφησαν κατά την αντίστοιχη εβδομάδα της περσινής πανδημικής περιόδου γρίπης (2009-2010). Σε σύγκριση με την περίοδο εποχικής γρίπης 2008-2009 βρίσκεται σε υψηλότερα επίπεδα σε σχέση με αυτά της αντίστοιχης εβδομάδας (Διάγραμμα 1). Διάγραμμα 1: Εκτίμηση αριθμού κρουσμάτων γριπώδους συνδρομής ανά 1.000 επισκέψεις, κατά εβδομάδα. Σύνολο χώρας, περίοδοι γρίπης: 2008-2009, 2009-2010, 2010-2011 Σημείωση 1: Σημείωση 2: Ο αριθμός κρουσμάτων ανά 1.000 επισκέψεις εκτιμάται με στάθμιση ως προς τον μόνιμο πληθυσμό της χώρας κατά γεωγραφικό διαμέρισμα και αστικότητα (ΕΣΥΕ, απογραφή 2001) Στο παραπάνω διάγραμμα η καμπύλη για την περίοδο γρίπης 2010-2011 παρουσιάζει διακοπή της συνέχειας μεταξύ των εβδομάδων 52/2010 και 01/2011 λόγω του γεγονότος ότι το έτος 2010 δεν είχε 53 η εβδομάδα. Τμήμα Επιδημιολογικής Επιτήρησης & Παρέμβασης 2
Εργαστηριακό σκέλος επιδηµιολογικής επιτήρησης της γρίπης Από την 40η εβδομάδα 2010 (αρχή περιόδου επιτήρησης της εποχικής γρίπης) έως και την 1η εβδομάδα 2011, απεστάλησαν συνολικά 107 κλινικά δείγματα στα Εργαστήρια Αναφοράς Γρίπης. Τα 82 από τα δείγματα προέρχονται από δημόσια νοσοκομεία, ενώ τα 25 προέρχονται από τους ιατρούς των δικτύων παρατηρητών νοσηρότητας (sentinel Δικτύου Μονάδων Υγείας ΙΚΑ και Δικτύου Κέντρων Υγείας - Περιφερειακών Ιατρείων). Δεκατρία (13) δείγματα ήταν θετικά για τον ιό της γρίπης τύπου Α (το ένα ήταν υπότυπος Η 3Ν 2 και τα υπόλοιπα δώδεκα υπότυπος (Η 1Ν 1) -πίνακας 1, διάγραμμα 2). Πίνακας 1: Αριθμός αποσταλθέντων κλινικών δειγμάτων και ανιχνευθέντων στελεχών γρίπης στα Κέντρα Αναφοράς Γρίπης. Σύνολο χώρας, περίοδος γρίπης 2010-2011 Αριθμός Ποσοστό % Αποσταλθέντα δείγματα 107 100,0% Θετικά δείγματα 13 12,2% Απομονωθέντα στελέχη τύπου Α 13 100,0% Α(Η1Ν1) κοινής εποχικής γρίπης 0 0,0% Α(Η3Ν2) κοινής εποχικής γρίπης 1 7,7% Α(Η1Ν1) 2009 12 92,3% Αναμένεται υποτυποποίηση 0 0,0% Απομονωθέντα στελέχη τύπου Β 0 0,0% Αρνητικά δείγματα 94 87,8% Διάγραμμα 2: Αριθμός φαρυγγικών δειγμάτων και απομονωθέντων στελεχών ιού γρίπης, στα Κέντρα Αναφοράς Γρίπης. Σύνολο χώρας, περίοδος γρίπης 2010-2011 Τμήμα Επιδημιολογικής Επιτήρησης & Παρέμβασης 3
Επιτήρηση σοβαρών περιστατικών γρίπης με νοσηλεία σε Μονάδα Εντατικής Θεραπείας Μέχρι σήμερα στην Ελλάδα έχουν καταγραφεί 9 σοβαρά περιστατικά γρίπης που χρειάστηκαν νοσηλεία σε Μονάδα Εντατικής Θεραπείας, σε ασθενείς με εργαστηριακά επιβεβαιωμένη διάγνωση γρίπης. Πρόκειται για έξι (6) άνδρες και τρείς (3) γυναίκες. Η διάμεση ηλικία των ασθενών είναι 51 έτη (εύρος ηλικιών:30 59 έτη). Σύστημα επιδημιολογικής επιτήρησης της θνησιμότητας Παρουσιάζονται εδώ τα κύρια ευρήματα από την επιδημιολογική επιτήρηση της θνησιμότητας στην Ελλάδα, με επικέντρωση στην έγκαιρη ανίχνευση θνησιμότητας που υπερβαίνει την αναμενόμενη (excess mortality). Κατά την εβδομάδα 01/2011 (03 Ιανουαρίου 2011 09 Ιανουαρίου 2011), η θνησιμότητα στην Ελλάδα από όλες τις αιτίες κυμάνθηκε στα πλαίσια της αναμενόμενης (Διάγραμμα 3). Διάγραμμα 3: Παρατηρούμενος και αναμενόμενος αριθμός θανάτων κατά εβδομάδα στις περιοχές της Ελλάδας που μετέχουν στο σύστημα επιτήρησης. Εβδομάδα 02/2006 έως εβδομάδα 01/2011. 500 Αριθμόςθανάτων 450 400 350 300 250 200 150 100 + 4 στα θ ερές α πο α πό το α ν α μεν ό μ + 2 στα θ ερές α πο α πό το α ν α μεν ό μ Α ν α μεν ό μεν ο ς α ρ θ α ν ά των Πα ρα τηρο ύμεν ο ς α ριθ μό ς θ α ν ά των 206-02 206-12 206-2 206-32 206-42 206-52 207-10 207-20 207-30 207-40 207-50 208-08 208-18 208-28 208-38 208-48 209-06 209-16 209-26 209-36 209-46 2010-03 2010-13 2010-23 2010-3 2010-43 201-01 Σημειώσεις: Έ το ς - Αρ ιθ μ ό ς εβ δ ο μ ά δ α ς 1. Ο παρατηρούμενος αριθμός θανάτων των τελευταίων 4 εβδομάδων διορθώνεται λαμβάνοντας υπόψη την υπολογιζόμενη χρονική καθυστέρηση στις δηλώσεις θανάτων και αναπροσαρμόζεται κάθε εβδομάδα με βάση τα νέα δεδομένα. 2. Τα δεδομένα της εβδομάδας 01/2011 αφορούν τους Δήμους Αθηναίων και Κερατσινίου και τους νομούς Καβάλας, Αχαΐας και Κέρκυρας. Τμήμα Επιδημιολογικής Επιτήρησης & Παρέμβασης 4
Η δραστηριότητα της γρίπης στην Ευρώπη Σύμφωνα με την τελευταία εβδομαδιαία έκθεση, που εκδίδεται από το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων (ECDC) βάσει των δεδομένων που συλλέγονται από τις χώρες που συμμετέχουν στο Ευρωπαϊκό Δίκτυο Επιτήρησης της Γρίπης (EISN), κατά την εβδομάδα 52/2010 καταγράφηκαν τα εξής: Η δραστηριότητα της γρίπης παρουσιάζει αυξητική τάση σε δεκαπέντε (15) χώρες (Γαλλία, Γερμανία, Δανία, Ελλάδα, Ηνωμένο Βασίλειο, Βόρεια Ιρλανδία, Ισλανδία, Ισπανία, Ιταλία, Λιθουανία, Λουξεμβούργο, Μάλτα, Νορβηγία, Πολωνία, Πορτογαλία). Το 73% των στελεχών που έχουν απομονωθεί από την εβδομάδα 40/2010 μέχρι σήμερα ανήκει στον τύπο Α και το 27% στον τύπο Β του ιού της γρίπης. Όσον αφορά στους υποτύπους του ιού Α, σε ποσοστό 95,6% έχει απομονωθεί ο υπότυπος Α(Η1Ν1) 2009 και σε ποσοστό 4,4% ο υπότυπος Α(Η3). Από την εβδομάδα 40/2010 μέχρι την εβδομάδα 52/2010, έχουν αναφερθεί συνολικά 613 κρούσματα σοβαρού οξέος αναπνευστικού συνδρόμου από επτά χώρες (Αυστρία, Βέλγιο, Γαλλία, Ισπανία, Πορτογαλία, Ρουμανία, Σλοβακία). Σημείωση: Η εβδομαδιαία έκθεση για τη δραστηριότητα της γρίπης στην Ευρώπη είναι διαθέσιμη στην ιστοσελίδα του ECDC: http://www.ecdc.europa.eu/en/publications/publications/110107_sur_weekly_influenza_surveillance_overvie w.pdf Τμήμα Επιδημιολογικής Επιτήρησης & Παρέμβασης 5
Πηγή των πληροφοριών Κλινικό σκέλος επιδημιολογικής επιτήρησης Τα στοιχεία του διαγράµµατος 1 προέρχονται από το σύστημα παρατηρητών νοσηρότητας πρωτοβάθµιας φροντίδας υγείας (δίκτυο ιδιωτών ιατρών, δίκτυο ιατρών Μονάδων Υγείας ΙΚΑ, δίκτυο ιατρών Κέντρων Υγείας - Περιφερειακών Ιατρείων), τα οποία συντονίζονται από το Τµήµα Επιδηµιολογικής Επιτήρησης και Παρέµβασης του ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ. με τη συνεργασία του Τομέα Υγιεινής της Ιατρικής Σχολής του Α.Π.Θ. Στο πρώτο δίκτυο συµµετέχουν 87 ιδιώτες ιατροί, στο δεύτερο 47 ιατροί Μονάδων Υγείας ΙΚΑ από διάφορες περιοχές της χώρας και στο τρίτο 106 ιατροί Κέντρων Υγείας και Περιφερειακών Ιατρείων. Mέσω αυτών καταγράφεται "δειγµατοληπτικά" η εξέλιξη της συχνότητας ορισµένων νοσηµάτων µε βάση κλινικές διαγνώσεις. Σε αυτά περιλαµβάνεται και η γρίπη ή καλύτερα οι κλινικές εκδηλώσεις που είναι συµβατές µε γρίπη ή "γριπώδη συνδροµή". Την εβδομάδα 01/2011, κλινικά δεδομένα απέστειλαν οι 102 (42,5%) ιατροί από το σύνολο των 240 συμμετεχόντων ιατρών στα προαναφερόμενα δίκτυα. Οι επισκέψεις για κάθε αιτία που αντιστοιχούν στους ιατρούς που δήλωσαν ανέρχονται σε 9.156 στο σύνολο της χώρας. Εργαστηριακό σκέλος επιδημιολογικής επιτήρησης Το εργαστηριακό σκέλος της επιδηµιολογικής επιτήρησης (διάγραμμα 2), αφορά την ανίχνευση του ιού σε ρινοφαρυγγικά δείγµατα που αποστέλλονται από καθορισµένους γιατρούς της πρωτοβάθµιας φροντίδας υγείας και νοσοκοµεία προς τα δύο Κέντρα Αναφοράς Γρίπης της Ελλάδας: το Κέντρο Αναφοράς Γρίπης Νότιας Ελλάδας (Ελληνικό Ινστιτούτο Παστέρ) και το Κέντρο Αναφοράς Γρίπης Βόρειας Ελλάδας (Β Μικροβιολογικό Εργαστήριο ΑΠΘ). Τα Κέντρα Αναφοράς µε εξειδικευµένες ιολογικές εξετάσεις αποµονώνουν και ταυτοποιούν τα στελέχη του ιού που κυκλοφορούν στην Ελλάδα και συµµετέχουν στο δίκτυο εργαστηριακής επιτήρησης της γρίπης του Παγκόσµιου Οργανισµού Υγείας. Σύστημα επιδημιολογικής επιτήρησης της θνησιμότητας Η καταγραφή των θανάτων γίνεται δειγματοληπτικά από τα ληξιαρχεία ορισμένων Δήμων της χώρας σε σχεδόν πραγματικό χρόνο και αφορά τους θανάτους που εγγράφηκαν στα ληξιαρχεία κατά την εβδομάδα αναφοράς. Στην παρούσα φάση στο σύστημα συμμετέχουν περιοχές με πληθυσμό περίπου 1.350.000 κατοίκους, που αντιπροσωπεύουν το 12% του συνολικού πληθυσμού της Ελλάδας (το σύνολο των Δήμων των νομών Αχαΐας, Κερκύρας, Μαγνησίας και Καβάλας και οι Δήμοι Αθηναίων, Πειραιώς και Κερατσινίου). Το σύστημα επιδημιολογικής επιτήρησης της θνησιμότητας στην Ελλάδα εφαρμόζεται στο πλαίσιο του προγράμματος European Mortality Monitoring (Euro MoMo), στο οποίο μετέχουν και άλλες 19 Ευρωπαϊκές χώρες. Το συντονισμό αυτού του προγράμματος στην Ελλάδα έχει το Τμήμα Επιδημιολογικής Επιτήρησης και Παρέμβασης του ΚΕΕΛΠΝΟ σε συνεργασία με το Εργαστήριο Υγιεινής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Πατρών και συμμετέχει η Διεύθυνση Υγείας της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Μαγνησίας. Τμήμα Επιδημιολογικής Επιτήρησης & Παρέμβασης 6