ΕΘΝΙΚΟΝ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΙΑΚΟΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΝ ΑΘΗΝΩΝ Εσάγγελος Δ. Πρωτοπαπαδάκης PhD, Δπίθνπξνο Θαζεγεηήο Δθαξκνζκέλεο Ζζηθήο Φηινζνθηθή Πρνιή Ρκήκα Φηινζνθίαο, Ξαηδαγωγηθήο, Τπρνινγίαο Ρνκέαο Φηινζνθίαο Ξαλεπηζηεκηνύπνιε, 15703 Εωγξάθνο, Αζήλα, Διιάο Γξαθείν & Fax: 0030 2107277574 E-mail: eprotopa@ppp.uoa.gr, url: www.protopapadakis.gr Βιογραφικό Σημείωμα Σπουδές 1992 1997 Τμήμα Φιλοσοφίας, Παιδαγωγικής και Ψυχολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Αθήνας, κατεύθυνση Φιλοσοφίας. 1997 2002 Εκπόνηση Διδακτορικής Διατριβής υπό τον τίτλο: «Η Ιδέα της Ευθανασίας στη Σύγχρονη Βιοηθική». Επαγγελματική Διδακτική Εμπειρία 2014 Επίκουρος Καθηγητής Εφαρμοσμένης Ηθικής του Τμήματος Φιλοσοφίας, Παιδαγωγικής, Ψυχολογίας του Ε.Κ.Π.Α. 2010 2014 Λέκτωρ Εφαρμοσμένης Ηθικής του Τμήματος Φιλοσοφίας, Παιδαγωγικής, Ψυχολογίας του Ε.Κ.Π.Α. 2007 2010 Διδάσκων (δυνάμει του Π.Δ. 407/80) του Τομέα Φιλοσοφίας του Τμήματος Φιλοσοφίας, Παιδαγωγικής, Ψυχολογίας του Ε.Κ.Π.Α. 2004 2007 Ειδικός Διδάσκων του Τομέα Φιλοσοφίας του Τμήματος Φιλοσοφίας, Παιδαγωγικής, Ψυχολογίας του Ε.Κ.Π.Α. 2004 2006 Ελληνοαμερικανικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα, Εργαστήριο Ελευθέρων Σπουδών, Π.Ε.Ε. 1
Δημοσιεύματα i. Μονογραφίες 1. Η Ευθανασία απέναντι στη Σύγχρονη Βιοηθική (Αθήνα Κομοτηνή: Αντ. Σάκκουλας, 2003), 188 σελίδες, ISBN 960-15-0880-5. 2. Οικολογική Ηθική (Αθήνα Κομοτηνή: Αντ. Σάκκουλας, 2005), 152 σελίδες, ISBN 960-15-1365-5. 3. Περιβαλλοντική Ηθική: Ο Άρνε Νες και η Βαθιά Οικολογία (Αθήνα Κομοτηνή: Αντ. Σάκκουλας, 2008), 165 σελίδες, ISBN 978-960-15-2081-0. 4. Κλωνοποίηση και Βιοηθική: Κλωνοποίηση Ανθρώπων και Δικαιώματα (Αθήνα: Παπαζήσης, 2013), 214 σελίδες, ISBN 978-960-02-2782-6. ii. Συλλογικοί Τόμοι 1. Ευάγγελος Πρωτοπαπαδάκης και Ευάγγελος Μανωλάς (επιμ.), Περιβαλλοντική Ηθική: Προκλήσεις και Προοπτικές για τον 21 ο Αιώνα (Ορεστιάδα: Εκδόσεις του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης, 2012), 226 σελίδες, ISBN 978-960-9698-02-3. 2. Evangelos D. Protopapadakis (ed.), Animal Ethics: Past and Present Perspectives (Berlin: Logos Verlag, 2012), 298 σελίδες, ISBN 978-3832529994. 3. Ευάγγελος Μανωλάς, Ευάγγελος Πρωτοπαπαδάκης, Γεώργιος Τσαντόπουλος (επιμ.), Διεθνής Περιβαλλοντική Πολιτική: Αναμετρήσεις με το Μέλλον (Ορεστιάδα: Εκδόσεις του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης, 2013), 243 σελίδες, ISBN 978-960-9698-06-1. 4. Duska Franeta i Evangelos Protopapadakis (επιμ.), Primenjena Etika (Novi Sad: Mediterran Publishing, 2014), 314 σελίδες, ISBN 978-86-86689-90- 0. iii. Μελέτες 1. «Δπζαλαζία: Έλα Ζζηθό Γίιεκκα», Κ ελδηαθέξεη 43 (2005): 72-78. 2. «Άκβιωζε ζε Ξξώηκν Πηάδην θαη Ζζηθή Αμηνιόγεζε», Κ ελδηαθέξεη 46 (2005): 72-78. 3. «Ζ Ηαηξηθή Ζζηθή απέλαληη ζηνλ Ξάζρνληα: Ζ Ζζηθή Αμία ηνπ Αζζελνύο, Θαζήθνληα θαη πνρξεώζεηο ηνπ Ηαηξηθνύ θαη Λνζειεπηηθνύ Ξξνζωπηθνύ», Κ ελδηαθέξεη 44 (2005): 78-82. 4. «Ζ Νιηζζεξή Ξιαγηά Αληηκέηωπε κε ηνλ Δαπηό ηεο», Ζζηθή 2 (2006): 26-40. 2
5. «Δλεξγεηηθή θαη Ξαζεηηθή Δπζαλαζία», Κ' ελδηαθέξεη 47 (2006): 82-85. 6. «Γωξεά Νξγάλωλ Ξξάμε Ζζηθήο Διεπζεξίαο», Κ ελδηαθέξεη 48 (2006): 59-64. 7. «Ρν Θαζήθνλ ηνπ Ηαηξνύ ζηελ Αιήζεηα», Κ ελδηαθέξεη 50 (2006): 55-58. 8. «Δπζαλαζία θαη Βηνεζηθή», ζην Απνηειέζκαηα Σεκηλαξίνπ Λνζειεπηηθήο θαη Ψπρνθνηλωληθήο Ογθνινγίαο, 21-32 (Αζήλα: Δθδόζεηο ηεο Διιεληθήο Αληηθαξθηληθήο Δηαηξείαο, 2006). 9. «Δπζαλαζία θαη Δπγνληθή: Ρν Ιπθόθωο ηεο Ζζηθήο», Τν Βήκα, Βήκα Ηδεώλ, η. 2, Ηνύληνο 2007, 23. 10. The Mainframe for an Adequate and Effective Environmental Ethics, Skepsis, A Journal for Philosophy and Inter-disciplinary Research, Vol. XIX/ii (2008): 282-292 [Berlin: Akademia Verlag]. 11. «Ζ Νηθνινγηθή Ζζηθή ωο Ξαξάκεηξνο θαη Ξξνϋπόζεζε Νηθνλνκηθήο Γξαζηεξηόηεηαο», ζην Ζζηθή ηωλ Δπηρεηξήζεωλ, επηκέιεηα Π. Α. Αληωλίνπ, η. 2, 301-316 (Αζήλα Θνκνηελή: Αλη. Πάθθνπιαο, 2008). 12. «Δλεξγεηηθή θαη Ξαζεηηθή Δπζαλαζία: πάξρεη Ζζηθή Γηαθνξνπνίεζε;», Φηινζνθία θαη Παηδεία 47-48 (2008): 23-26. 13. «Ξεξηβαιινληηθή Ζζηθή θαη Πύγρξνλε Φηινζνθηθή Γηαλόεζε», ζην Σύγρξνλα Ζζηθά Πξνβιήκαηα, 51-57 (Θαιακάηα: Έιπηξνλ, 2008). 14. Notions of the Stoic Value Theory in Contemporary Debates: Euthanasia and Assisted Suicide, Zbornik Matice Srpske za Klasicne Studije 11 (2009): 213-221. 15. «Δπζαλαζία: Ζζηθνί Ξξνβιεκαηηζκνί», ζην Ζζηθή θαη Πνιηηηθή, επηκέιεηα Α. Κάλνο, 74-83 (Αζήλα: Γαξδαλόο, 2009). 16. Supernatural Will and Organic Unity in Process: From Spinoza s Naturalistic Pantheism to Arne Naess New Age Ecosophy T and Environmental Ethics, in Studies on Supernaturalism, edited by George Arabatzis, 173-193 (Berlin GmbH: Logos Verlag, 2009). 17. «Κπνξεί λα πάξμεη Βηώζηκε Δπηρεηξεκαηηθόηεηα Σωξίο Ξεξηβαιινληηθή Πηόρεπζε;», CSR Review 6 (2009): 26-27. 18. «Κεηαμύ Αλζξωπνθεληξηθήο θαη Νηθνθεληξηθήο Ζζηθήο: Ρα Γηθαηώκαηα ηωλ Εώωλ», ζην Άλζξωπνη Εώα Φύζε, 51-77 (Αζήλα: Αεηθνξία, 2009). 19. «Ν Ξαξαλνϊθόο Ηόο», Made in Creta, 21 Νθηωβξίνπ 2012. 20. «Βαζηά Νηθνινγία: ν Δλαγθαιηζκόο Νηθνινγηθήο Ζζηθήο θαη Ξαγθνζκίωζεο», ζην Παγθνζκίωζε θαη Γεκνθξαηία, επηκέιεηα Α. Κάλνο, 67-75 (Αζήλα: Γαξδαλόο, 2010). 21. Should the Baby Live? Abortion and Infanticide: When Ontology Overlaps Ethics and Peter Singer Echoes the Stoics, in Ancient Culture, European and Serbian Heritage, Series: Antiquity and modern world (Novi Sad: Scientific Publications of the Serbian Society for Ancient Studies, 2010), v. IV, 396-407. 22. «Ν Αλαίζζεηνο Βηνιηζηήο, ν Θαιόο Πακαξείηεο θαη ε Αξρή ηεο Ζζηθήο Ππκκεηξίαο: Ζ Judith Jarvis Thomson θαη ν Peter Singer ππέξ ηωλ Ακβιώζεωλ», Παηδαγωγηθόο Ιόγνο 16.1 (2010): 163-178. 23. «Νηθνθαζηζκόο: Ζ Ξεξίπηωζε ηνπ Kaarlo Pentti Linkola», ζην Πεξηβάιινλ, Θνηλωλία, Ζζηθή, επηκέιεηα Δ. Ξαπαληθνιάνπ, 74-96 (Αζήλα: Αεηθνξία, 2010). 3
24. Epictetus Smoky Chamber: A Study on Rational Suicide as a Moral Choice, in Antika i sevremeni svet: Religija i kultura [Antiquity and Modern World: Religion and Culture], edited by Ksenija Maricki Gadjanski, 279-292 (Belgrade: The Serbian Society for Ancient Studies, 2011). 25. «Ν Λένο Δθηάιηεο ηνπ Πνινκώληνο: Ξαξέλζεηε Κεηξόηεηα θαη Βηνεζηθή», ζην Άλζξωπνο θαη Τερλνινγία: Ζ Παγθόζκηα Πνιηηηθή θαη Οηθνλνκηθή Θξίζε, επηκέιεηα Α. Κάλνο, 85-94 (Αζήλα: Γαξδαλόο, 2011). 26. «Γηθαηώκαηα ηωλ Εώωλ: πάξρεη Θάηη Ρέηνην;», ζην Πεξί δώωλ Κε ινγηθή θαη ζπλαίζζεκα, επηκέιεηα Α. Ιπδάθε θαη Γ. Κπαζθόδνο, 295-300 (Αζήλα: Τπρνγηόο, 2011). 27. «O Arne Naess, ν Murray Bookchin θαη ε Ξεξηβαιινληηθή Θξίζε, ε Νπνία ζηελ Νπζία Δίλαη Ζζηθή», ζην Πνιηηηθέο Πξνζηαζίαο ηνπ Πεξηβάιινληνο, επηκέιεηα Δπ. Καλωιάο θαη Πη. Ρακπάθεο, 27-36 (Νξεζηηάδα: Δθδόζεηο ηνπ Γεκνθξίηεηνπ Ξαλεπηζηεκίνπ Θξάθεο, 2011). 28. A Cool Hand on my Feverish Forehead, an even Better Samaritan and the Ethics of Abortion, Philosophy Study 2/2 (2012): 115-123. 29. «Κηα Άγξηα Ξξάζηλε Φιόγα, ν Aldo Leopold θαη ε Ζζηθή ηεο Γεο», ζην Πεξηβαιινληηθή Ζζηθή: Πξνθιήζεηο θαη Πξννπηηθέο γηα ηνλ 21ν Aηώλα, επηκέιεηα Δπ. Ξξωηνπαπαδάθεο θαη Δπ. Καλωιάο, 127-141 (Νξεζηηάδα: Δθδόζεηο ηνπ Γεκνθξίηεηνπ Ξαλεπηζηεκίνπ Θξάθεο, 2012). 30. Introduction to Animal Ethics, in Animal Ethics: Past and Present Perspectives, edited by E. D. Protopapadakis, 15-28 (Berlin: Logos Verlag, 2012). 31. Animal Rights, or just Human Wrongs, in Animal Ethics: Past and Present Perspectives, edited by E. D. Protopapadakis, 279-291 (Berlin: Logos Verlag, 2012). 32. The Stoic Notion of Cosmic Sympathy in Contemporary Environmental Ethics, in Antiquity, Modern World and Reception of Ancient Culture, 290-305 (Belgrade: The Serbian Society for Ancient Studies, 2012). 33. Le Principe Nullum Crimen, Nulla Poena Sine Lege, les Crimes Extra Ordinem et l Ethique du Droit, in Byzantinische Versuchungen Internationale Zeitschrift fur Byzantinistik, edited by W. E. Kaegi Jr., 143-158, band XXXI (Amsterdam: Verlag Adolf M. Hakkert, 2013). 34. Climate Change: A Challenge for Ethics, in English Through Climate Change, edited by Walter Leal Filho and Evangelos Manolas, 167-178 (Orestiada: Democritus University of Thrace, 2012). 35. «Ρν Ξαξάδνμν ηνπ Θαθνύ θαη ν Spinoza», ζην Πνίεζε-Φηινζνθία- Ψπρηαηξηθή: Τηκεηηθόο Τόκνο γηα ηνλ Θαζεγεηή Κάξην Καξθίδε, επηκέιεηα Θ. Πνιδάηνο, Πη. Ονδάλεο, Γξ. Βαζιακαηδήο θαη Θ. Ξειεγξίλεο, 145-160 (Αζήλα: Δζληθό θαη Θαπνδηζηξηαθό Ξαλεπηζηήκην Αζελώλ, 2013). 36. «Ρν Γηθαίωκα ηνπ Αλζξώπνπ ζην Ξεξηβάιινλ, ε Γηαγελεαθή Γηθαηνζύλε θαη ν Immanuel Kant», ζην Γηεζλήο Πεξηβαιινληηθή Πνιηηηθή: Αλακεηξήζεηο κε ην Κέιινλ, επηκέιεηα Δπ. Καλωιάο, Δπ. Ξξωηνπαπαδάθεο, Γ. Ρζαληόπνπινο, 181-190 (Νξεζηηάδα: Δθδόζεηο ηνπ Γεκνθξηηείνπ Ξαλεπηζηεκίνπ Θξάθεο, 2013). 37. «Θιωλνπνίεζε θαη ην Γηθαίωκα ζην Αλνηθηό Κέιινλ», ζην Ηαηξηθή Δπζύλε θαη Βηνεζηθή: Σύγρξνλεο Πξνζεγγίζεηο θαη Πξννπηηθέο ηνπ Κέιινληνο, επηκέιεηα Κ. Θαλειινπνύινπ-Κπόηε θαη Φ. Ξαλαγνπνύινπ- Θνπηλαηδή, 327-334 (Αζήλα: Broken Hill Publishers, 2013). 4
38. Clones, Prototypes and the Right to Uniqueness, Agrafa: Journal of Philosophy of Psychoanalysis 2 (2013): 40-46. 39. From Conceivability to Existence and then to Ethics: Parmenides' Being, Anselm's God and Spinoza's Rejection of Evil, in Journal of Classical Studies MS 15 (2013): 149-156. 40. «Θεξδνζθνπία, Ππζηεκηθέο Θξίζεηο θαη Ζζηθή», ζην Δμνπζία θαη Γεκνθξαηία, επηκέιεηα Α. Κάλνο θαη Δπ. Ξξωηνπαπαδάθεο, 57-63 (Αζήλα: Διιεληθή Δηαηξεία Ζζηθήο, 2014). 41. «Ν Άλζξωπνο πνπ Έρηηδε Γέθπξεο», The Books' Journal 44 (2014): 80-85. 42. Izmedu cinjenja i propustanja: etika aktivne i pasivne eutanazije, in Primenjena Etika, edited by Duska Franetta and Evangelos Protopapadakis, 183-199 (Novi Sad: Mediterran Publishing, 2014). 43. Primenjena etika kratak pregled, in Primenjena Etika, edited by Duska Franetta and Evangelos Protopapadakis, 11-21 (Novi Sad: Mediterran Publishing, 2014). 44. Das Ratzel des Bosen, in Ommasin Allois: Festschrift fur Professor Ioannis E. Theodoropoulos zum 65. Geburtstag, edited by M. Stork and V. Pantazis, 71-85 (Essen: Oldib, 2014). 45. «Γελεηηθή Κεραληθή, Γνληδηαθή Γεμακελή θαη Νιηζζεξή Ξαγηά», Γηα-ΙΟΓΟΣ 4 (2014): 145-164. 46. Environmental Ethics and Linkola's Ecofascism: An Ethics Beyond Humanism, Frontiers of Philosophy in China 9.4 (2014): 586-601. 47. «Νη Θεξαπείεο Placebo θαη ην Ηαηξηθό Θαζήθνλ», ζην Βηνεζηθνί Πξνβιεκαηηζκνί, επηκέιεηα Καξία Θαλειινπνύινπ-Κπόηε θαη Φεξελίθε Ξαλαγνπνύινπ-Θνπηλαηδή, 249-270 (Αζήλα: Ξαπαδήζεο, 2014). 48. Why Letting Die instead of Killing? Choosing Active Euthanasia on Moral Grounds, in Proceedings of the 23rd World Congress of Philosophy (Athens: Greek Philosophical Society, 2014), forthcoming. 49. «Ζ Δπζαλαζία θαη ην Θαλάζηκνλ Φάξκαθνλ: Μαλαδηαβάδνληαο ηνλ Όξθν ηνπ Ηππνθξάηνπο», ζην Δηζαγωγή ζηε Βηνεζηθή: Ηζηνξηθέο θαη Σπζηεκαηηθέο Πξνζεγγίζεηο, επηκέιεηα Π. Γειεβνγηαηδήο θαη Δ. Θαινθαηξηλνύ, 57-74 (Θεζζαινλίθε: Πύγρξνλε Ξαηδεία, 2014). 50. «Πρέζε Λόκνπ θαη Ζζηθήο ζην Ξεδίν ηωλ Βηνϊαηξηθώλ Δμειίμεωλ», ζην Ηππνθξάηεην Πλεύκα: Βηνεζηθέο Πξνζεγγίζεηο ζηελ Αλζξώπηλε Αλαπαξαγωγή, επηκέιεηα Θ. Ξάληνο, Γ. Θνπκαληάθεο, Θ. Πθαθηαλνύδεο, 37-42 (Αζήλα: Διιεληθή Δηαηξεία Αλαπαξαγωγηθήο Ηαηξηθήο, 2014). 51. Death is Nothing to Us: A Critical Analysis of the Epicurean Views Concerning the Dread of Death, in Antiquity and Modern World: Interpretations of Antiquity, edited by Ksenija Maricki Gadjanski, 316-323 (Belgrade: The Serbian Society for Ancient Studies, 2014). 52. «Γελεηηθώο Ρξνπνπνηεκέλεο Θαιιηέξγεηεο θαη Ζζηθή: Κηα Ππλεπεηνθξαηηθή Ξξνζεγγηζε», ζην Πεξηβαιινληηθή Πνιηηηθή: Θεωξία θαη Πξάμε. Τόκνο πξνο ηηκήλ ηνπ Αιθηβηάδε Γεξβηηζηώηε, επηκέιεηα Δπάγγεινο Καλωιάο, 290-302 (Νξεζηηάδα: Δθδόζεηο ηνπ Γεκνθξίηεηνπ Ξαλεπηζηεκίνπ Θξάθεο, 2015). 53. Earth as a Raft and Ethics as the Raft's Axe, in Beyond Humanism: From Humanism to Meta-, Post- and Transhumanism?, edited by Irina Deretic and Stefan Lorenz Sorgner (Frankfur: Peter Lang GmbH) - forthcoming. 5
54. «Ζ Δπζαλαζία θαη ην Γηαθύβεπκα ηεο Απηνλνκίαο», ζην Βηνεζηθνί Πξνβιεκαηηζκνί ΗΗ, επηκέιεηα Καξία Θαλειινπνύινπ-Κπόηε θαη Φεξελίθε Ξαλαγνπνύινπ-Θνπηλαηδή (Αζήλα: Ξαπαδήζεο, 2015) - ππό έθδνζε. 55. «Ζ Δπζαλαζία ωο Ζζηθή Δπηηαγή ππό ην Ξξίζκα ηεο Δπηθνύξεηαο Φηινζνθίαο"», ζην Πξαθηηθά ηνπ 4νπ Παλειιήληνπ Σπκπνζίνπ Δπηθνύξεηαο Φηινζνθίαο, επηκέιεηα Σ. Γηαπηληδάθεο (Αζήλα, 2014). iv. Μεταφράσεις 1. Roger Scruton, Σπινόζα, Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 2006, ISBN 960-442-616-8. 2. Patrick Gardiner, Κίρκεγκωρ, Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 2006, ISBN 960-442-649-4. 3. Bhikhu Parekh, Γκάντι, Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 2006, ISBN 960-442- 625-7. 4. John Monaghan και Peter Just, Κοινωνική και Πολιτισμική Ανθρωπολογία, Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 2007, ISBN 960-442-788-1. 5. David Hopkins, Νταντά και Υπερρεαλισμός, Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 2007, ISBN 978-960-442-889-2. Συμμετοχή σε Επιστημονικές Επιτροπές Ενώσεις Μέλος της Επιτροπής Βιοηθικής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. The Hume Society. Ελληνική Αντικαρκινική Εταιρεία. Ελληνική Εταιρεία Ηθικής. Ένωση Καθηγητών για την Προαγωγή της Φιλοσοφίας στην Εκπαίδευση. Εταιρεία Ελλήνων Φιλολόγων. Ελληνική Φιλοσοφική Εταιρεία. Serbian Society for Ancient Studies Ερευνητικά Ενδιαφέροντα Ηθική Φιλοσοφία, Εφαρμοσμένη Ηθική, Ιατρική Ηθική, Περιβαλλοντική Ηθική, Βιοηθική, Επιχειρησιακή Ηθική, Ηθική του Νόμου / Δικαίου, Ηθική των Διεθνών Σχέσεων, Ηθική των Ηλεκτρονικών Υπολογιστών / του Κυβερνοχώρου, Ηθική των Μ.Μ.Ε. 6