Α. Περίληψη κειμένου Αγαπητοί συμμαθητές, ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ:ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Γ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ 13/12/2015 ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Στο κείμενο ο συγγραφέας αναφέρεται στην κοινωνική ευθύνη των επιστημόνων. Αρχικά θέτει ερωτήματα που συσχετίζονται με την ύπαρξή της. Στη συνέχεια θεωρεί ότι ανάλογα ερωτήματα δεν είχαν προκύψει στο παρελθόν, καθώς η επιστήμη δεν επηρέαζε πρακτικά τις ζωές των πολιτών και οι επιστήμονες κρατούσαν τις αποστάσεις τους από την κοινωνία. Στη συνέχεια ο συντάκτης, μέσω και της άποψης ενός διακεκριμένου επιστήμονα,αποκαλύπτει ότι στις μέρες μας, εξαιτίας των πρακτικών εφαρμογών της, η επιστήμη συνδέεται άρρηκτα με την κοινωνία λειτουργώντας άλλοτε θετικά και άλλοτε αρνητικά. Παράλληλα ο ίδιος επικρίνει όσους επιστήμονες αποκόπτονται από την κοινωνία καταλήγοντας ότι όλοι έχουμε ευθύνες ως μέλη τις παγκόσμιας κοινότητας, πόσο μάλλον οι επιστήμονες. Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας. Β1.Αποτελεί γεγονός ότι η επιστήμη συνδέεται άρρηκτα με τη ζωή μας. Τα αποτελέσματα της είναι ορατά σε κάθε πτυχή της δράσης μας.χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν οι επιστήμες της ιατρικής και της φυσικής που βελτιώνουν ορατά τη ζωή των πολιτών. Παράλληλα, όλες οι επιστήμες, μέσω των πρακτικών εφαρμογών τους, μας επηρεάζουν και οδηγούν στην αναβάθμιση του βιοτικού μας επιπέδου και στη βελτίωση της ποιότητας του. Η αύξηση του μέσου όρου ζωής παραδείγματος χάρη και η αποδέσμευση του ανθρώπινου πνεύματος από προλήψεις και δεισιδαιμονίες οφείλονται στη δράση τους. Συνοψίζοντας, η επιστήμη κυριαρχεί στην καθημερινότητά μας,ωφελώντας την πολλαπλά. Β2.Το κείμενο έχει επαγωγική συλλογιστική πορεία με αίτιο και αποτέλεσμα. Ο συγγραφέας στον πρόλογο παρουσιάζει το θέμα του κειμένου που είναι η κοινωνική ευθύνη των επιστημόνων. Στη συνέχεια, στο υπόλοιπο κείμενο του, εκθέτει το αποδεικτικό υλικό του και στο τέλος του κειμένου του, ειδικότερα στην έκτη «Κατά τη δική μου γνώμη..πράξεών μας» και σε όλη την έβδομη παράγραφο του κειμένου εκθέτει την άποψη του υποστηρίζοντας ότι οι σύγχρονοι επιστήμονες έχουν μεγάλη κοινωνική ευθύνη. Φροντιστήρια ΣΥΣΤΗΜΑ Σελίδα 1
Β3. Η στρατηγική πειθούς που κυριαρχεί στην τέταρτη παράγραφο του κειμένου είναι η επίκληση στη λογική. Αυτό το διαπιστώνουμε από τα μέσα πειθούς που χρησιμοποιούνται σε αυτή. Πιο συγκεκριμένα, εντοπίζουμε τα εξής τεκμήρια: α) γεγονότα αλήθειες: «Η επιστήμη. κινδύνους» και «Οι επιστήμονες ή την κρατική πολιτική» β) παραδείγματα: «Σε αυτούς. καταστροφής» Β4.περιβάλλον = περί +βάλλω βαλίτσα/καταβάλλω αντιδράσεις =αντί +δρω δράση/διαδραστικός συναισθήματα = συν + αισθάνομαι αισθητός/παραίσθηση βιολογίας = βίος +λέγω ( λόγος) λογική/παράλογος υποστηρίζουν = υπό + στηρίζω στήριγμα/υποστήριγμα απαράδεκτη = α+ παρά +δέχομαι δοχείο/αποδέχομαι Β5.Οι ρητορικές ερωτήσεις της πρώτης παραγράφου, μας εισάγουν στο θέμα του κειμένου που είναι η ύπαρξη κοινωνικής ευθύνης των επιστημόνων, προσδίδουν στο κείμενο ζωντάνια, αμεσότητα,παραστατικότητα, προβληματίζουν, ενεργοποιούν τον αναγνώστη, διευρύνουν τον προβληματισμό του. Β6.αποδέχονται απορρίπτουν,αρνούνται δραστηριοποιεί αδρανοποιεί αμετάβλητοι μεταβλητοί πρακτικές θεωρητικές επιβλαβείς επωφελείς Φροντιστήρια ΣΥΣΤΗΜΑ Σελίδα 2
Γ. Παραγωγή λόγου Δομικά στοιχεία γνωρίσματα της ομιλίας : Προσφώνηση (άμεσος χαιρετισμός του κοινού-ακροατηρίου) Αξιότιμε Κύριε πρόεδρε της Βουλής, Αξιότιμοι κύριοι Βουλευτές, Αγαπητοί συμμαθητές, Εισαγωγική παράγραφος ομιλίας: (αναφορά στην αφορμή της εκφώνησης της ομιλίας, δήλωση της ιδιότητας του ομιλητή, σύντομη παρουσίαση του θέματος). Ξεκινώντας την ομιλία μου, θα ήθελα να εκφράσω τη θερμή υποστήριξη, τη δική μου αλλά και όλων των συνομηλίκων μου, στο θεσμό της Βουλής των Εφήβων, ένα θεσμό που έδωσε φωνή στους νέους της μέσης εκπαίδευσης. Φιλοδοξώντας να φανώ αντάξιος του ρόλου που μου ανατέθηκε επέλεξα να αφιερώσω την ομιλία μου σε ένα κατά την κρίση μου ύψιστης σημασίας θέμα, στον ρόλο της επιστήμης στη σύγχρονη εποχή αλλά και στα εφόδια που πρέπει να διαθέτει ο επιστήμονας για να μπορεί να ολοκληρώσει την κοινωνική αποστολή του. Ρηματικά πρόσωπα :πρώτο ενικό - πληθυντικό, δεύτερο πληθυντικό, τρίτο ενικό - πληθυντικό. Ύφος : επίσημο Στον πρόλογο στο κύριο σώμα της ομιλίας μπορεί να γίνει αναφορά στις σύγχρονες συνθήκες ζωής που είναι ιδιαίτερα επαχθείς και δυσμενείς και στα πολλά και πολύπλοκα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε και καθιστούν αναγκαία την υπεύθυνη στάση όλων μας και ειδικότερα των σύγχρονων επιστημόνων των οποίων η δράση επηρεάζει άμεσα τις ζωές όλων. Κύριο μέρος Ανάπτυξη επιχειρηματολογίας μέσω της χρήσης του τρίτου ενικού και πληθυντικού προσώπου, αποστροφές στο κοινό (π.χ. Αγαπητό ακροατήριο), διατύπωση ρητορικών ερωτημάτων σε πλάγιο λόγο (π.χ. θα μπορούσε να αναρωτηθεί κανείς...). Φροντιστήρια ΣΥΣΤΗΜΑ Σελίδα 3
Α ΖΗΤΟΥΜΕΝΟ : Προσφορά της επιστήμης στις μέρες μας στο άτομο και την κοινωνία. Στόχος της επιστήμης είναι η βελτίωση της κοινωνίας και η ανύψωση του ανθρώπινου παράγοντα. Η επιστήμη δεν καλλιεργείται για την επιστήμη, ούτε προσανατολίζεται μόνο στην αναζήτηση της αλήθειας. Είναι η πρακτική αναγκαιότητα που ώθησε την ανάπτυξη των επιστημών. Πιο συγκεκριμένα: 1) Η επιστήμη αποσκοπεί στην άνοδο του βιοτικού επιπέδου, στη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης, στη διευκόλυνση της καθημερινής ζωής και της εργασίας (τεχνολογία). 2) Βελτιώνει τις συνθήκες υγιεινής, παρατείνει την ανθρώπινη ζωή, ελαφρύνει τον ανθρώπινο πόνο (Βιοεπιστήμες: ιατρική, φαρμακευτική...). 3) Απελευθερώνει τον άνθρωπο από τα δεσμά της φύσης έτσι την απομυθοποιεί και την δαμάζει, την χρησιμοποιεί για την εύκολη διαβίωσή του. 4) Η επιστήμη πληροφορεί τον άνθρωπο για την εξέλιξη του γένους του και την πορεία που διέγραψε ο πολιτισμός του. 5) Η επιστημονική γνώση επιδιώκει την αποδέσμευση του πνεύματος, την κατάρριψη προλήψεων και δεισιδαιμονιών. 6) Ως αποτέλεσμα των παραπάνω προκύπτει η απόκρουση κάθε κατεστημένης αξίας που παρεμποδίζει την κοινωνική εξέλιξη και πρόοδο. 7) Ειδικότερα οι θεωρητικές επιστήμες καλλιεργούν ηθικά τον άνθρωπο, μεταφέροντας ανθρωπιστικές αξίες και ιδανικά. 8) Η μελέτη και ερμηνεία των κοινωνικών φαινομένων δίνουν τη δυνατότητα παρέμβασης στην κοινωνική εξέλιξη, αφού ο άνθρωπος καθίσταται ικανός να επιλύει τα κοινωνικά προβλήματα που κάθε φορά προκύπτουν. Β ΖΗΤΟΥΜΕΝΟ : Προσόντα εφόδια που πρέπει να διαθέτει ο επιστήμονας να πραγματοποιήσει την κοινωνική του αποστολή. για Για να μπορέσει ο επιστήμονας να εκπληρώσει με επιτυχία τον σκοπό του, την κοινωνική δηλαδή πρόοδο και τη βελτίωση του ανθρώπου, θα πρέπει να δημιουργηθούν οι απαραίτητες προϋποθέσεις κυρίως από τον ίδιο. 1. Αποδέσμευση από την ιδιοτέλεια και τη χρησιμοθηρία η προσωπική ανάδειξη δε συγκαταλέγεται στους άμεσους στόχους του επιστήμονα. 2. Υπευθυνότητα και κοινωνική συνείδηση, ώστε να πραγματώνεται ο ρόλος του επιστήμονα ως πνευματικού ανθρώπου. 3. Συνεχής και συνεπής εργασία, ακατάπαυστη εξέταση των προβλημάτων. 4. Σύνδεση θεωρίας και πράξης η πνευματική ανάταση δεν είναι ο απώτερος στόχος της έρευνας και της γνώσης, αλλά πρωτεύει η σωστή πρακτική χρησιμοποίησή της. Φροντιστήρια ΣΥΣΤΗΜΑ Σελίδα 4
5. Εντιμότητα και ειλικρίνεια κατά τη διατύπωση των απόψεων, αντικειμενικότητα, κατάρριψη του δογματισμού. 6. Εντοπισμός και ικανοποίηση των άμεσων προβλημάτων που απασχολούν τον άνθρωπο και την κοινωνία του. 7. Διοχέτευση ανθρωπιστικών αξιών και ιδανικών, αρχών που καταδεικνύουν στον άνθρωπο την πραγματική του υπόσταση και ηθικοποιούν. 8. Έμπρακτο ενδιαφέρον για τη μετάδοση των γνώσεων, παρέμβαση στο χαρακτήρα των μέσων μαζικής ενημέρωσης στη λειτουργία της εκπαίδευσης, στον κόσμο των βιβλίων, που γίνονται κατεξοχήν φορείς της γνώσης. 9. Προσπάθεια για αναδίπλωση του προβληματισμού των ατόμων, όξυνση της αντίληψης και της κριτικής ικανότητάς τους, παροχή νέων δρόμων σκέψης. Στον επίλογο της ομιλίας μπορεί να διατυπωθεί ένα τελικό μήνυμα, μία τελική τοποθέτηση σε σχέση με τη σημασία και τον καίριο ρόλο των επιστημόνων στη σύγχρονη εποχή. Αποφώνηση: Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας. ΤΙΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΕΠΙΜΕΛΗΘΗΚΑΝ ΟΙ ΚΑΘΗΓΗΤΕΣ: ΒΑΦΕΙΑΔΟΥ ΕΛΣΑ ΒΕΤΟΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΔΗΛΜΑ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΜΠΑΛΛΑ ΓΙΩΤΑ ΝΤΕΛΜΠΙΖΗ ΜΑΡΙΑ ΠΑΠΠΑΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ Φροντιστήρια ΣΥΣΤΗΜΑ Σελίδα 5