Ο ΜΙΚΡΟΣ ΑΝΤΗΣ ΜΑΘΑΙΝΕΙ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ Παρέα με τους «άλλους» - Παρέα με τον εαυτό μας
ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΕΧΟΥΝ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΨΑΧΝΟΥΝ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Ο κόσμος του μικρού Άντη Με λένε Άντη. Είμαι ένας μαθητής της Ε Τάξης ενός Δημοτικού Σχολείου της Λευκωσίας. Είμαι και εγώ ένα από όλα τα παιδιά που έχουμε απορίες για όλα όσα συμβαίνουν γύρω μας και ζητούμε απαντήσεις. Ελάτε μαζί μου σε αυτό το ταξίδι των αποριών μου να ανακαλύψετε τον αληθινό μας κόσμο Συντελεστές: Κείμενα: Μαρία Μόσχου, Αλεξάνδρα Βουλγαράκη, Δημήτρης Μιχαρικόπουλος Σχεδιασμός: Ανθή Χρυσάνθου Σελίδωση: Ειρήνη Ευσταθίου ΦΟΡΕΑΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ Συντακτική Επιμέλεια: Ελισάβετ Ατσιήκκου Υπεύθυνος Σύνταξης: Κυριάκος Πιερίδης ISBN: 978-9963-9928-1-2 T. 22875561 96300531-2 F. 22875560 opinionaction.com info@opinionaction.com 3
Έτσι ξεκίνησαν όλα Κυριακή μεσημέρι μιας ηλιόλουστης μέρας και ο μικρός Άντης κλεισμένος στο δωμάτιό του, φανερά προβληματισμένος και σκεφτικός... Ξάφνου μπαίνει στο δωμάτιο η μαμά - Άντη μου, πρέπει να κάνεις επανάληψη τα μαθήματά σου για αύριο! Μα γιατί είσαι σκεφτικός; Τι σου συμβαίνει; 4 5
Ο Άντης γυρίζει το βλέμμα προς τη μαμά του και με ένα ύφος που κρύβει απορίες της λέει: - Μαμά, να σου διηγηθώ μια ιστορία; Η πρώτη επαφή με το διαφορετικό Την Παρασκευή ήρθε μια νέα μαθήτρια στο σχολείο μας. Η Σανά, από το Ιράκ. Φορούσε μαντίλα στα μαλλιά της! Είναι πρόσφυγας, μας είπε η δασκάλα μας. Οι δικοί της αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν το σπίτι και την πατρίδα τους γιατί κινδύνευε η ζωή τους. Μέρες ταξίδευαν ώσπου να καταλήξουν τελικά στην Κύπρο. Το ταξίδι της μια περιπέτεια! 6 7
Στο διάλειμμα δεν έπαιζε μαζί μας. Καθόταν σε μια γωνιά, σα να φοβόταν. Και δεν είχε άδικο! Όλοι την κοιτάζαμε περίεργα. Ο Δώρος μάλιστα έκανε πως έπεσε κατά λάθος πάνω της και προσπάθησε να της βγάλει τη μαντίλα. Ευτυχώς που τον πήρε είδηση η δασκάλα και τον μάλωσε. Μας είπε ότι θα πρέπει να δείχνουμε σεβασμό στους άλλους και να αποδεχόμαστε ε. τη διαφορετικότητά τους, ναι έτσι μας το είπε... τη διαφορετικότητα! Μόνο με τη Λουντμίλα από την ΣΤ τάξη έκανε παρέα στο διάλειμμα. Μένουν στην ίδια γειτονιά. Η Λουντμίλα μας είπε πώς είναι φίλες με τη Σανά. Όταν, πριν από καιρό, ήρθαν στη γειτονιά ψάχνοντας σπίτι να μείνουν, συνάντησαν πολλά προβλήματα. Δεν ήξεραν τη γλώσσα και δεν μπορούσαν να συνεννοηθούν. Στο βλέμμα τους μπορούσες να διακρίνεις την αγωνία, το φόβο,την απογοήτευση Μας είπε ότι πολλοί δεν τους νοίκιαζαν σπίτι, επειδή ήταν πρόσφυγες, όπως συνέβη και μ αυτούς, που ήταν μετανάστες. Ήταν και μουσουλμάνοι! Με τα πολλά, νοίκιασαν ένα σπίτι απέναντι από το δικό τους. Η Λουντμίλα γνώριζε πως πρόβλημα των προσφύγων και των μεταναστών είναι ο αποκλεισμός, το αίσθημα της απομόνωσης και η απομάκρυνση από τους άλλους ανθρώπους. Τα ίδια συναισθήματα ένιωσε κι αυτή όταν οι δικοί της αποφάσισαν να μεταναστεύσουν στην Κύπρο για οικονομικούς λόγους και αναζήτηση καλύτερης τύχης. Η Λουντμίλα της έκανε παρέα και της έμαθε και λίγες ελληνικές λέξεις για να συνεννοούνται. Ακόμη, της έμαθε παιχνίδια από τη χώρα της και η Σανά απ τη δική της. Ονειρεύονταν και νοσταλγούσαν τις πατρίδες τους. 8 9
Όταν σχολάσαμε, ήρθε ο πατέρας της και την πήρε. Ένας ευγενέστατος κύριος. Μάθαμε πως ήταν καθηγητής στη Βαγδάτη. Τώρα αγωνίζεται να βρει οποιαδήποτε δουλειά για να ζήσει την οικογένειά του. Οι πρώτες απορίες που γεννιούνται - Άντη μου, κακό δεν είναι - Είναι κακό να είσαι πρόσφυγας, μαμά; και δε φταίει ο πρόσφυγας για την κατάσταση αυτή. Είναι, όμως, άσχημο και θλιβερό πολύ! Ο ξεριζωμός από την πατρίδα φέρνει πόνο στην καρδιά και προβλήματα πολλά. Παιδί προσφύγων δεν είναι και ο φίλος σου ο Κωστής; Τι σημασία έχει που δεν είναι από άλλη χώρα! Μικρό παιδί ήταν ο μπαμπάς του, όταν οι Τούρκοι μπήκαν στο νησί και οι δικοί του αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν το σπίτι τους στην Κερύνεια και να πάρουν το δρόμο της προσφυγιάς. Να ξερες τι δυσκολίες συνάντησαν Τις ίδιες και χειρότερες, φαντάζομαι, δυσκολίες συνάντησε και η οικογένεια της Σανά. Ποιος ξέρει τι κίνδυνος απειλούσε τη ζωή τους και αναγκάστηκαν να φύγουν από τα σπίτια τους και πως κατάφεραν να φτάσουν μέχρι εδώ και να ζητήσουν άσυλο! 10 11
12 Έννοιες που πρώτη φορά συναντιούνται - Άσυλο, παιδί μου, σημαίνει προστασία. Και ο άνθρωπος που ζητά βοήθεια και v προστασία από τη χώρα στην οποία καταφεύγει ονομάζεται αιτητής ασύλου. Η αρμόδια υπηρεσία του κράτους θα εξετάσει το αίτημά του: Είναι η ιστορία του αληθινή; Κινδυνεύει όντως στη χώρα του; Εάν ναι, τότε τον αναγνωρίζει ως πρόσφυγα και του επιτρέπει να μείνει στην Κύπρο, υπό τον όρο ότι θα τηρεί τους νόμους, τους κανονισμούς και θα αναλάβει τις υποχρεώσεις που ορίζει ο νόμος. - Τι είναι άσυλο, μαμά; Και να ξέρεις ότι η Χώρα μας έχει υπογράψει την Οικουμενική Διακήρυξη για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα των Ηνωμένων Εθνών και έχει υπογράψει και επικυρώσει τις Διεθνείς Συμβάσεις, όπως τη Σύμβαση της Γενεύης του 1951, που οι περισσότερες χώρες της γης έχουν συμφωνήσει για να προστατεύουν τους ανθρώπους που αναγκάζονται λόγω διωγμών και πολέμων να φύγουν από την πατρίδα τους. Επίσης, έχει θεσμοθετήσει εθνικούς νόμους (περί Προσφύγων Νομοθεσία) για την παροχή ασύλου, όπου καθορίζονται τα δικαιώματα και υποχρεώσεις των ατόμων που αιτούνται άσυλο και των ατόμων στους οποίους χορηγείται διεθνής προστασία,οι συνθήκες υποδοχής, η διαδικασία εξέτασης αιτημάτων ασύλου και άλλα συναφή θέματα. - Και τι λέει η Οικουμενική Διακήρυξη για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα και η Σύμβαση της Γενεύης, μαμά; - Στην Οικουμενική Διακήρυξη για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα αναφέρεται ότι: «Κάθε άτομο που καταδιώκεται έχει το δικαίωμα να ζητά άσυλο και να του παρέχεται άσυλο σε άλλες χώρες».η Σύμβαση της Γενεύης ορίζει ποιος είναι πρόσφυγας: «Πρόσφυγας είναι ένας άνθρωπος που βρίσκεται εκτός της χώρας καταγωγής του ή του τόπου κατοικίας του και έχει δικαιολογημένο φόβο δίωξης για λόγους φυλής, θρησκείας, εθνικότητας, συμμετοχής σε ορισμένη κοινωνική ομάδα ή λόγω πολιτικών πεποιθήσεων. Εξαιτίας αυτού το φόβου δίωξης δεν μπορεί ή δεν θέλει να ζει ή να επιστρέψει στην πατρίδα του». Η Σύμβαση αυτή, εκτός από τον ορισμό του Πρόσφυγα, καθορίζει και τα ελάχιστα κριτήρια μεταχείρισης όσων τους απονέμεται το καθεστώς του Πρόσφυγα. 13
14 Και οι μετανάστες... - Κι ο μετανάστης ζητάει άσυλο, μαμά; - Είναι λίγο διαφορετικά τα πράγματα εδώ. Όχι, δε ζητάει άσυλο. Μετανάστης είναι αυτός που φεύγει από την πατρίδα του για οικονομικούς λόγους (φτώχεια, ανεργία κλπ) και πηγαίνοντας σε μια άλλη χώρα επιδιώκει να βελτιώσει τις συνθήκες ζωής του. Οι χώρες που δέχονται μετανάστες τους αξιοποιούν για να καλύψουν κενά σε εργατικό δυναμικό και να βοηθήσουν την οικονομία τους. Ο Πρόσφυγας εγκαταλείπει τον τόπο του γιατί δεν έχει άλλη επιλογή (πόλεμος, συγκρούσεις, καταπίεση κλπ). Ο μετανάστης δε χρειάζεται προστασία, άσυλο. Δεν κινδυνεύει η ζωή του. Έχει και ο μετανάστης όμως δικαιώματα και εφόσον πάρει άδεια να παραμείνει και να εργαστεί στην Κύπρο, προστατεύεται από τους νόμους που ισχύουν για όλους τους υπόλοιπους που ζουν στην Κύπρο. Βέβαια, τα τελευταία χρόνια έρχονται στην Κύπρο πολλοί μετανάστες που ζητούν να αναγνωριστούν ως πρόσφυγες για να εξασφαλίσουν άδεια παραμονής, αλλά αυτό δε σημαίνει ότι δεν οφείλουμε να τους σεβόμαστε μέχρι να κριθεί η αίτησή τους. Η χώρα μας είναι κοντά τους - Η Κύπρος προστατεύει τους πρόσφυγες, μαμά; - Ο πρόσφυγας έχει τα ίδια δικαιώματα με όλους τους Κύπριους πολίτες. Μπορεί να διακινείται ελεύθερα στην Κύπρο, να αποταθεί για δουλειά και να λάβει δημόσιο βοήθημα και άλλα κοινωνικά ωφελήματα, με τα ίδια κριτήρια και προϋποθέσεις που ισχύουν και για τους Κύπριους πολίτες. Επίσης, μπορεί να έχει πρόσβαση στα σχολεία και στα κρατικά νοσοκομεία. 15
Η ανακούφιση Η χαρά - Αλήθεια μου λες, μαμά; Άρα η Σανά και η Λουντμίλα, και όλα τα παιδάκια του κόσμου δεν θα φοβούνται πια και θα μπορούν να παίζουν και να διαβάζουν μαζί μας; - Αχ, είμαι τόσο χαρούμενος! Αύριο κιόλας θα πλησιάσω τη Σανά και τη Λουντμίλα και θα τους ζητήσω να παίξουμε στο διάλειμμα. Δεν με ενδιαφέρει από που είναι. Θέλω να γίνουν φίλες μου και να παίζουμε μαζί! - Ναι, παιδί μου, θα μπορούν και να γνωρίζεις, αλλά και να θυμάσαι πάντα, ότι όλοι είμαστε διαφορετικοί, μα όλοι είμαστε ίσοι! 16 17
Ο ΚΟΣΜΟΣ ΤΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ Έχοντας διαβάσει την ιστορία του μικρού Άντη, θα μπορέσεις να βρεις τις απαντήσεις στα παρακάτω ερωτήματα. Α. Βάλε σε κύκλο: 1. Ποιο συναισθημα στο κουτί, νομίζεις ότι ένιωσε η Σανά από τους συμμαθητές της; αποδοχή, απόρριψη, φιλία, έχθρα, συμπάθεια, κατανόηση, φόβος, αντιπάθεια, αγάπη, εκτίμηση, αλληλεγγύη 2. Τι συναισθήματα, νομίζεις, νιώθει η Λουντμίλα για τη Σανά; αποδοχή, απόρριψη, φιλία, έχθρα, συμπάθεια, κατανόηση, φόβος, αντιπάθεια, αγάπη, εκτίμηση, αλληλεγγύη 3. Τι συναισθήματα ένιωσες εσύ για τη Σανά; αποδοχή, απόρριψη, φιλία, έχθρα, συμπάθεια, κατανόηση, φόβος, αντιπάθεια, αγάπη, εκτίμηση, αλληλεγγύη Μπορείς να εξηγήσεις γιατί; 18 19
Β. Αν απαντήσεις σωστά στο κουίζ, θα έχεις καταλάβει τα προβλήματα των προσφύγων και των μεταναστών: α. Οι πρόσφυγες εγκαταλείπουν το σπίτι τους και την πατρίδα τους γιατί: - κινδυνεύει η ζωή τους; - θέλουν να βρουν καλύτερη δουλειά; β. Οι μετανάστες εγκαταλείπουν την πατρίδα τους: - για οικονομικούς λόγους (φτώχεια, ανεργία κλπ); - γιατί κινδυνεύουν στη χώρα τους; γ. Ο πρόσφυγας αισθάνεται : δ. Η κοινωνία μας: - αποδέχεται τους πρόσφυγες (τους προστατεύει, τους δίνει σπίτι, δουλειά κτλ); - απορρίπτει τους πρόσφυγες (τους κοροϊδεύει, τους θεωρεί εγκληματίες, θέλει να τους διώξει από την Κύπρο); ε. Τα παιδιά των προσφύγων και των μεταναστών: - μπορούν να γραφτούν στα σχολεία της Κύπρου; - δεν επιτρέπεται να πηγαίνουν σχολείο; στ. Τα παιδιά των προσφύγων και των μεταναστών: - κάνουν παρέα με Κύπριους; - αισθάνονται μόνα; - ξένος στη νέα χώρα; - αισθάνεται όμορφα; 20 21
Γ. Απάντησε τις παρακάτω ερωτήσεις α. Για ποιο λόγο αναγκάστηκε η Σανά να εγκαταλείψει την πατρίδα της; Γ. Διαβάζοντας την ιστορία του μικρού Άντυ συνάντησες κάποιες λέξεις που είναι με έντονο χρώμα. Αυτές οι λέξεις κρύβονται παρακάτω... Είναι εύκολο να τις βρεις β. Για ποιο λόγο αναγκάστηκε η Λουντμίλα να εγκαταλείψει την πατρίδα της; Α Δ Ι Α Φ Ο Ρ Ε Τ Ι Κ Ο Τ Η Τ Α Χ Ε Ζ Ι Π Ρ Ο Σ Τ Α Σ Ι Α Ρ Τ Α Τ Ο Ν Ψ γ. Ποια είναι τα δικαιώματα των Προσφύγων; δ. Ο Μετανάστης ζητάει άσυλο; ε. Τι αναφέρει η Οικουμενική Διακήρυξη και η Συνθήκη της Γενεύης; Γ Κ Α Κ Β Ρ Τ Σ Π Ρ Ο Σ Φ Υ Γ Α Σ Σ Κ Α Τ Λ Ο Α Σ Υ Λ Ο Ζ Ρ Π Ι Ε Ο Ξ Τ Δ Ι Ρ Ν Σ Ι Ι Ο Λ Ε Γ Ε Ν Μ Ν Κ Σ Λ Υ Ω Ι Μ Ε Τ Α Ν Α Σ Τ Η Σ Τ Ε Φ Τ Φ Σ Μ Δ Ξ Β Η Λ Β Ρ Τ Ω Σ Ψ Ε Υ Δ Ρ Π Χ Α Α Α Α Τ Δ Ι Α Κ Η Ρ Υ Ξ Η Γ Ε Ι Τ Τ Τ Α Σ Η Α Λ Π Ε Ν Λ Ι Π Σ Α Ι Ο Ι Α Υ Ο Μ Σ Λ Υ Π Ο Δ Ο Χ Η Σ Υ Π Τ Ο Ζ Χ Τ Ο Β Β Α Π Ο Κ Λ Ε Ι Σ Μ Ο Σ 22 23
ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ ΓΙΑ ΕΝΑ ΚΟΣΜΟ ΟΠΟΥ ΟΛΟΙ ΕΙΝΑΙ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΙ ΜΑ ΟΛΟΙ ΙΣΟΙ! Φανταστείτε ότι όλα τα παιδιά της τάξης σας σχεδιάζετε ένα ταξίδι. Προορισμός σας μια χώρα, όπου όλοι οι άνθρωποι θα είναι ίσοι. Διαφορετικοί, αλλά ίσοι! Ο τελικός προορισμός Φτάσατε λοιπόν στον προορισμό σας. Αυτή είναι η δική σας χώρα! Η χώρα όπου όλοι είναι διαφορετικοί μα όλοι ίσοι! Το ταξίδι ξεκινά. Σε αυτό το ταξίδι σας ο καθένας από εσάς θα πάρει από μια βαλίτσα. Πάρτε μαζί σας από 5 πράγματα που χαρακτηρίζουν τη χώρα σας και τον πολιτισμό σας. Μην ξεχάσετε να πάρετε μαζί σας Γεωγραφικό χάρτη, όπου να εντοπίζει ο καθένας σας τη χώρα από όπου προέρχεται Δώστε ένα όνομα στη χώρα αυτή Ανταλλάξτε τα αντικείμενα και τις εικόνες που ο καθένας έφερε μαζί του Ανταλλάξτε τις απόψεις και τα συναισθήματά σας Ρωτήστε τους γύρω και μάθετε όσα μπορείτε για τη ζωή τους και το πώς αισθάνονται Ζητήστε να παίξετε με τα παιχνίδια που ο καθένας έφερε μαζί του Τη σημαία της χώρας σας Χορέψτε τις διαφορετικές μουσικές Μουσική ήχους από τη χώρα σας Ζητήστε να μάθετε λέξεις από διάφορες γλώσσες. Εικόνες φωτογραφίες Αυτή η χώρα είναι δική σας και είστε όλοι ίσοι να μοιραστείτε τα πάντα! Χαρακτηριστικά αντικείμενα της χώρας σας Παιχνίδια και παραμύθια από τη χώρα σας 24 25
Μην ξεχνάτε ότι σε αυτήν τη χώρα είχνουµε όλοι σεβασµό και καθόλου ρατσισµό δεχόµαστε κάθε πολιτισµό δεν διώκουµε το διαφορετικό! Αποτελούµε µια οµάδα αρµονική χωρίς διάκριση φυλετική δεν παίζει ρόλο ειλικρινά του καθενός µας η γενιά! Ας ενωθούμε όλοι λοιπόν να κάνουμε μια κοινωνία όπου δεν θα υπάρχει εκεί φόβος και μισαλλοδοξία Είµαστε όλοι µια αγκαλιά µε τους άλλους µια παρέα σε µια οµάδα µε αρχές και αγάπη αµοιβαία Στη δική µας κοινωνία δεν υπάρχει ξενοφοβία είµαστε όλοι ανοιχτοί ίσοι και διαφορετικοί 26 27
ΦΟΡΕΑΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ: Πληροφορίες: 22875561, 96300531, 96300532 www.asylmaware.e ΔΡΑΣΗ ΣΥΓΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΟΥΜΕΝΗ ΑΠΟ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΤΑΜΕΙΟ ΠΡΟΣΦΥΓΩΝ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ