ΕΠΙΤΕΛΟΥΣ! Ὑπό Ἀρχιεπισκόπου Αὐστραλίας Στυλιανοῦ Τό ὄχι ἀδίκως, μήτε ὑπερβολικά ἐπ ἐσχάτων «καταγγελλόμενο» («κραγμένο» θά τό ἔλεγαν οἱ παντός καιροῦ «κουλτουριάρηδες»!) Ὑπουργεῖο Πολιτισμοῦ τῆς Ἑλλάδος, ἔδωσε τελείως πρόσφατα (2008), καί μάλιστα μέ μεγάλη καθυστέρηση, δεῖγμα εὐγνωμοσύνης καί ἀρχοντιᾶς, πού ἀγγίζει τά ὅρια τοῦ θαύματος! Διότι, δέν ἐτίμησε (ἔστω καί μεταθανατίως, ἔτσι γίνεται συχνά) ἁπλῶς ἕνα πρόσωπο μαρτυρικό, πού ἐβίωσε καρτερικά ὅλη τήν βαρβαρότητα τῆς ἐποχῆς καί τοῦ ταλαίπωρου Τόπου μας, μόλις πήγαινε νά ἀνασάνει, μέ τήν ἀποκατάσταση τῆς λεγόμενης «Δημοκρατίας», μετά τήν 7ετῆ Δικτατορία τῶν Συνταγματαρχῶν. Μέ τήν ἀνέλπιστη χειρονομία του (ἔκδοση τιμητικοῦ Τόμου!), τό ἐν λόγῳ Ὑπουργεῖο, ἐδικαίωσε πολύ περισσότερο τό συγκεκριμένο ἔργο καί τήν ἀταλάντευτη «στάση ζωῆς» μιᾶς σπάνιας νέας γυναίκας, ἡ ὁποία τόσο μέ τήν ἐπιστημονική της πρωτοπορία, ὅσο καί μέ τήν ἠθική της ἀκεραιότητα, ἄφησε πίσω της μόνο εὐεργετημένους, ἀκόμη καί τούς ἀπρόκλητους συκοφάντες ἤ καιροσκόπους ὑπονομευτές τοῦ ἔργου καί τοῦ προσώπου της. Πρόκειται γιά τήν Ἀρχαιολόγο Ἀλκμήνη Σταυρίδη (τό γένος Ντάτσουλη ἀπό τήν Τρίπολη), Σύζυγο τοῦ καρδιολόγου-γιατροῦ Ἀντ. Σταυρίδη (ἀπό τήν Κωνσταντινούπολη), ἡ ὁποία πέθανε πρόωρα μόλις ἀνέτειλε ὁ 21 ος αἰώνας. Μέ τόν Ἀντώνη εἴχαμε γνωρισθεῖ ἀπό τά γυμνασιακά χρόνια τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς Χάλκης καί, παρά τό ὅτι μᾶς χώριζαν δύο ὁλόκληρες τάξεις, ἀναπτύχθηκε ἀνάμεσά μας μιά σιωπηλή ἀμοιβαία ἐκτίμηση, πού ἀργότερα ἐξελίχθηκε σέ ἀδελφική φιλία, ὅταν ἐκεῖνος βρέθηκε νά εἰδικεύεται καρδιολόγος-γιατρός στό Βερολῖνο, κι ἐγώ στήν Βόννη στίς δικές μου μεταπτυχιακές σπουδές. Ἐκεῖ μοῦ γνώρισε τήν νεαρή Σύζυγό του Ἀλκμήνη, πού κι ἐκείνη σπούδαζε Ρωμαϊκή Ἀρχαιολογία (στό Ἐλεύθερο Πανεπιστήμιο τοῦ Δυτ. Βερολίνου-Freie Universität Berlin). Οἱ παρεμβαλλόμενες αὐτές ἰδιωτικῆς φύσεως λεπτομέρειες θά περίττευαν ἐξ ὁλοκλήρου, ἄν δέν ἀποτελοῦσαν τήν ἀπαραίτητη ἐξήγηση, γιά τό πῶς ὁ γράφων, χωρίς νά ἔχει ἐπαγγελματική σχέση μέ τήν Ἀρχαιολογία, εἶναι σέ θέση νά γνωρίζει 1
ἀπό πρῶτο χέρι φοβερές «ἱστορίες» ἀπό τήν τραγική σταδιοδρομία τῆς ἀλησμόνητης Ἀλκμήνης Σταυρίδη. Κάποιες τοὐλάχιστον ἀπό τίς ἐν λόγῳ ἀπίστευτες καί «ἀθησαύριστες» ἀθλιότητες, δέν εἶναι ἄγνωστες σέ ἀμερόληπτους συναδέλφους τοῦ ζεύγους Σταυρίδη (ὄχι μόνον Ἀρχαιολόγους, ἀλλά καί Ἰατρούς). Ἴσως μάλιστα θά μποροῦσε νά λεχθεῖ, ὅτι ἀκόμη καί ἡ κοινή ἀγανάκτηση, μαζί μέ τόν αὐθόρμητο θαυμασμό καί τήν εὐγνωμοσύνη στήν σκαπανέα ἐπιστήμονα, ὑπῆρξε ἕνας πρόσθετος λόγος πού ἔξοχοι καί διαπρεπεῖς ἄνθρωποι (ἀπό Ἑλλάδα κυρίως καί Γερμανία), ἔδωσαν προθυμότατα τό παρόν στήν ἀποκατάσταση τῆς μακροχρόνιας ἀδικίας, καταθέτοντας τήν ἐπιστημονική μαρτυρία τους μέ ἀνάλογα μελετήματα. Ἡ πρώτη Ἐγκύκλιος τῆς Ἐκδοτικῆς Ἐπιτροπῆς (28-7-02), ὑπογραφόμενη ἀπό τήν Μαντώ Καραμεσίνη-Οἰκονομίδου, Ἐπίτιμο Διευθύντρια τοῦ Νομισματικοῦ Μουσείου, πληροφορεῖ τό διεθνές ἐπιστημονικό κοινό περί τῆς Ἀλκμήνης Σταυρίδου ὅτι: «Μιά ὁμάδα ἀπό συναδέλφους, φίλους καί μαθητές της, στήν Ἑλλάδα καί τό ἐξωτερικό, πού μέ λύπη πληροφορηθηκαν τόν πρόωρο θάνατό της, ἀποφάσισε, ὡς ἐλάχιστο φόρο τιμῆς στή μνήμη της, νά προβεῖ στήν ἔκδοση τιμητικοῦ τόμου». Καί ἀφοῦ παρατίθενται ὅλα τά ὀνόματα τῆς Ἐπιτροπῆς, γίνεται ἡ πολλά «καλύπτουσα» παρατήρηση ὅτι: «Ἡ ἔκδοση τοῦ ἀφιερώματος θά γίνει ἀπό τή Διεύθυνση Δημοσιευμάτων τοῦ Ταμείου Ἀρχαιολογικῶν Πόρων καί Ἀπαλλοτριώσεων (ΤΑΠΑ)». Εἶναι αὐτονόητο ὅτι, ἡ παροῦσα σύντομη ἐπιφυλλίδα ἐπ οὐδενί θά ἦταν ὁ κατάλληλος τόπος γιά μιά ἐπάξια «βιβλιοπαρουσίαση» τοῦ ἀφιερωματικοῦ Τόμου, καί μάλιστα ἀπό μή εἰδικό. Παρά ταῦτα, θά ἔφθανε ἴσως τά ὅρια τῆς «προδοσίας», ἔναντι ὄχι μόνο τῶν τεκμηριωμένων ἠθικῶν ἀξιῶν καί τῆς ἤδη ὡς ἄνω μνημονευθείσης ἁγνῆς φιλίας, ἄν ἔστω καί μέ τήν παροῦσα «ἐρασιτεχνική» (τί παρεξηγημένος ὅρος!) ἐπιφυλλίδα, δέν κατεβάλλετο προσπάθεια νά ἐπισημανθοῦν ἐδῶ λίγα ἀπό τά ἐνδεικτικώτατα στοιχεῖα τοῦ Τόμου, ὅπως: Ὁ προφανῶς ἐπανορθωτικοῦ χαρακτῆρος κεντρικός λατινικός τίτλος Amicitiae Gratia (Φιλίας χάριν!). Τό στοργικό θαυμαστικό ἐπίγραμμα ΑΛΚΜΗΝΗ ΧΑΙΡΕ ΚΑΙ ΕΥΤΥΧΕΙ (σέ κλασσική ἐπιτύμβια στήλη). 2
Ἡ ἐπί τῆς στήλης δεσπόζουσα δαφνοστεφανωμένη κεφαλή Ἀπολλώνιας ἁγνότητας (ἀπό τόν ἰδιοφυῆ Χαράκτη καί πολυτάλαντο Καλλιτέχνη Δημήτρη Ταλαγάνη). Ἡ ἐκφραστικώτερη φωτογραφία πού ἔβγαλε ποτέ ἡ Ἀλκμήνη (ἀσπρόμαυρη), μέ ἀγκαλιά τόν ἀχώριστο γάτο της, τά στρογγυλά διανοουμένου γυαλιά, καί τό ἀμίμητο παιδικό χαμόγελό της, πού δέν εἶχε χάσει μήτε σέ ὧρες «ὀργῆς» ἤ «πόνου». Κορύφωση ὅμως ὅλων αὐτῶν τῶν μνημονευθέντων ἐξόχως συμβολικῶν στοιχείων, ἀποτελεῖ ἡ ἐμπεριστατωμένη παλαιότερη παρουσίαση τοῦ ψυχισμοῦ, τῆς χαλκέντερης ἐργασίας καί τῶν διαισθητικῶν ἱκανοτήτων, πού συνέθεταν τήν σεμνή προσωπικότητα τῆς ἀλησμόνητης «πρώτης Ρωμαιολόγου» τῆς Ἑλληνικῆς Ἀρχαιολογίας Ἀλκμήνης Σταυρίδη(!), ἐκ μέρους μιᾶς ἄλλης μεγάλης Συναδέλφου καί Φίλης, τῆς σήμερα ἐπίσης ἀείμνηστης Ἀθηνᾶς Καλογεροπούλου. * * * Ἔχοντας, μέ τά πιό πάνω, περίπου ὁλοκληρώσει τόν κύκλο τῶν «σημειολογικῶν» καί «προσωπολογικῶν» δεδομένων πού ἀριστοτεχνικά «συνέθεσε» ὁ ἀφιερωματικός Τόμος στήν Ἀλκμήνη Α. Σταυρίδη, θά δημοσιοποιήσω τώρα ἐδῶ (τελείως ἐπιλεκτικά!), δύο μονάχα ἀπό τίς ἀπίθανες πικρίες πού γνώρισε ἡ μακαριστή ψυχή της, ἀπό τήν συμπεριφορά ἀναξίων «Δημοσίων Λειτουργῶν». Ἡ πρώτη ἀναφέρεται σέ παράδειγμα πλήρους ἀναλγησίας κακῶς ἐννοουμένης «ὑπηρεσιακῆς αὐστηρότητας» Προϊσταμένου. Ἡ δεύτερη προέκυψε ἀπό ἀθεόφοβη πλεκτάνη καί ληστρική ἀπάτη ὀλίγων «κακουργούντων» ἀκόμη ἐν Ἑλλάδι «ἐν ψυχρῷ» (κατά τήν τελευταία δεκαετία τοῦ 20 ου αἰῶνα). Στόχος τους ἦταν νά ἀπαξιωθεῖ τό βαρυσήμαντο Διδακτορικό τῆς «πρώτης Ρωμαιολόγου τῆς Ἑλληνικῆς Ἀρχαιολογίας», μέ πλήρη παρερμηνεία τοῦ ὀνόματος «Freie Universität Berlin»! Τό πρῶτο περιστατικό, ὅπως ἡ ἴδια ἡ Ἀλκμήνη μᾶς τό διηγήθηκε, συνέβη ὡς ἀκολούθως: 3
Μετά τήν πρόσληψή της στό ἐπιστημονικό δυναμικό τοῦ Ἐθνικοῦ Μουσείου, ἕνα ἀπό τά πρῶτα πρωϊνά εἶπε, μέ τήν γνωστή της παιδική ἀφέλεια, ὅτι αἰσθανόταν «περισσότερο κρύο ἀπό χθές» (ἦταν ἄλλωστε χειμώνας). Ὁ Προϊστάμενος, ἀρχαιότερος συνάδελφος στόν κοινό χῶρο πού ἐργαζόταν καί ἡ νεοπροσληφθεῖσα, ἔσπευσε -μέ τήν ἴδια ἴσως ἀφέλεια καί χωρίς ἐμφανή ὑστεροβουλία ἤ ἀντιπάθεια- νά τῆς πεῖ κοφτά: «Ἄκουσε, κυρά μου, ἄν δέν σοῦ ἀρέσει ἐδῶ μπορεῖς νά πᾶς στό σπίτι σου». Ἡ ὑπερευαίσθητη στήν ἀξιοπρέπειά της Ἀλκμήνη, ἀπάντησε χωρίς διαμαρτυρία, σάν νά ἔλεγε τό πιό αὐτονόητο πρᾶγμα: «Ὥστε ἔτσι λοιπόν τότε κάνω ἀμέσως αὐτό πού λέτε». Ἔτσι ἔφυγε ὁριστικά, καί χωρίς ὁποιαδήποτε συνέχεια στό γεγονός, ἀπό τήν πρώτη καί μοναδική της ἀμειβόμενη θέση, στόν ἐπίσημο ἐπιστημονικό της τομέα. Τό δεύτερο περιστατικό, μοῦ τό διηγήθηκε πολύ καθυστερημένα, μόλις πρίν τρία χρόνια, διαπρεπέστατη σέ συγγραφικό καί ἀνασκαπτικό ἔργο, ὑψηλόβαθμη δέ ἀξιωματοῦχος τῆς Ἀρχαιολογίας ἐν Ἑλλάδι. Σάν νά μήν ἔφθαναν ὅσα ὁ Ἀντώνης (σύζυγος τῆς Ἀλκμήνης) ἔπρεπε καθημερινῶς νά καταπίνει πικρά ποτήρια ἀπό φθονερούς συναδέλφους του, διεκδικητές τῆς θέσεως Καρδιολόγου πού ἐκεῖνος εἶχε σέ διάφορα Νοσοκομεῖα, τελικά ἔπρεπε νά καταπολεμηθεῖ, μέ ἀπίθανη σκευωρία, καί ἡ ἀξία ὁποιουδήποτε τίτλου ἀπό τό «Ἐλεύθερο Πανεπιστήμιο Βερολίνου». Ποιός Εὐρωπαῖος θά μποροῦσε νά πιστέψει, ὅτι τό «Freie Universität» τοῦ Δυτ. Βερολίνου, θά τό μετέφραζαν οἱ ἐν Ἀθήναις «φωστῆρες» ὡς «Ἀνοικτό Πανεπιστήμιο»! Καί ὅμως, καί αὐτό τό ἐτόλμησαν τά «Κομματόσκυλα» σέ κάποιες καίριες θέσεις, προκειμένου νά θεωρηθεῖ «κομπογιαννίτικο» τό μέ ἄκρα φιλοτιμία καί ἀνιδιοτέλεια κατατεθειμένο πρωτοποριακό ἔργο μιᾶς σπάνιας ἰδεολόγου Ἑλληνίδας. Φαίνεται, ἡ ἔντονη καί ἰδιοφυής ἐνασχόλησή της μέ τά «Αὐτοκρατορικά Πορτραῖτα» τῆς Ρωμαιοκρατίας ἐν Ἑλλάδι καί ἀλλαχοῦ, ἴσως ψυχολογικά τήν εἶχαν σφραγίσει μέ μιά «αὐτοκρατορική» ἐπίσης ἀκαταδεξία, ἀκόμη κι ἄν ἔπρεπε νά στερηθεῖ καί τόν ἐπιούσιο! Εἶμαι πάντως περισσότερο ἀπό βέβαιος, ὅτι ἄν οἱ τίμιοι ἀναγνῶστες τῆς ἐπιφυλλίδας μου εἶχαν τήν δυνατότητα καί μόνο νά φυλλομετρήσουν τόν 4
μνημειώδη σέ ἐπιστημονική ἀξία Τόμο, πού προσπάθησα νά παρουσιάσω ἐδῶ, θά συγχωροῦσαν ὁπωσδήποτε καί τόν ἀσυγκράτητο ἐνθουσιασμό μου. Διότι ἁπλούστατα, εἶδα «ἐπιτέλους» νά ἀναγνωρίζεται, ἔστω καί μεταθανατίως, ὡς σκαπανέας διεθνοῦς προβολῆς, τό «ἄκακο ἀρνί τοῦ Θεοῦ», ὅπως λέγαμε πάντα τήν Ἀλκμήνη οἱ φίλοι τοῦ ζεύγους Σταυρίδη. Αἰωνία της ἡ μνήμη, καί βαθύτατη ἡ εὐγνωμοσύνη μας. Ἀμήν! Τό παρόν άρθρο δημοσιεύθηκε στήν Εφημερίδα ΤO ΒΗΜΑ τής Εκκλησίας Φεβρουάριος 2009 5