Προϊόντα από υδρογονάνθρακες:

ΧΗΜΕΙΑ: Άνθρακας - Πυρίτιο- Πετρέλαιο - Υδρογονάνθρακες - Αιθανόλη 171 Προϊόντα από υδρογονάνθρακες: Πρωτογενή, δευτερογενή και τριτογενή προϊόντα του πετρελαίου: Ποια είναι τα πετρελαιοειδή ή πρωτογενή προϊόντα του πετρελαίου; Πρωτογενή προϊόντα του πετρελαίου ή πετρελαιοειδή ονομάζονται, το αργό πετρέλαιο και τα προϊόντα της διύλισής του. Ασφαλτόστρωση δρόμου. Τα σημαντικότερα πρωτογενή προϊόντα του πετρελαίου είναι: Υγραέρια (προπάνιο, βουτάνιο) Διαλύτες Καύσιμα (αυτοκινήτων, αεροπλάνων) Πετρέλαιο (κίνησης, θέρμανσης) Λιπαντικά Άσφαλτος Τι είναι η βιομηχανία πετροχημικών; Βιομηχανία πετροχημικών είναι ο κλάδος της βιομηχανίας που χρησιμοποιεί ως πρώτες ύλες αέριους και υγρούς υδρογονάνθρακες που προέρχονται από το πετρέλαιο ή το φυσικό αέριο Ο κλάδος της χημείας που ασχολείται με την παρασκευή χημικών προϊόντων από το πετρέλαιο ονομάζεται πετροχημεία.

172 ΧΗΜΕΙΑ: Άνθρακας - Πυρίτιο- Πετρέλαιο - Υδρογονάνθρακες - Αιθανόλη Ποια ονομάζονται δευτερογενή προϊόντα του πετρελαίου; Δευτερογενή προϊόντα του πετρελαίου, ονομάζονται τα προϊόντα που παράγονται στην πετροχημική βιομηχανία και έχουν ως πρώτες ύλες υγρούς και αέριους υδρογονάνθρακες που προέρχονται από το πετρέλαιο ή το φυσικό αέριο. Τα σημαντικότερα δευτερογενή προϊόντα του πετρελαίου είναι: Αιθυλική αλκοόλη ή αιθανόλη ή οινόπνευμα Αιθυλένιο ή αιθένιο Στυρόλιο ή στυρένιο Βενζόλιο ή βενζένιο Το μόριο του βενζολίου. Ποια ονομάζονται τριτογενή προϊόντα του πετρελαίου; Τριτογενή χαρακτηρίζονται τα προϊόντα που προκύπτουν με κατάλληλες διεργασίες από τα δευτερογενή προϊόντα του πετρελαίου. Τα σημαντικότερα τριτογενή προϊόντα του πετρελαίου είναι: Υφάνσιμες ύλες Απορρυπαντικά Πλαστικά Λιπάσματα Πλαστικά - Πολυμερή: Ποια υλικά ονομάζονται πλαστικά; Πλαστικά είναι τα υλικά που εμφανίζουν αντοχή στη θραύση, ελαστικότητα και μορφοποιούνται σε μεγάλη ποικιλία σχημάτων. Λόγω των παραπάνω ιδιοτήτων τους τα πλαστικά χρησιμοποιούνται σε πολλά προϊόντα καθημερινής χρήσης. Τα πλαστικά μορφοποιούνται εύκολα σε μεγάλη ποικιλία σχημάτων.

ΧΗΜΕΙΑ: Άνθρακας - Πυρίτιο- Πετρέλαιο - Υδρογονάνθρακες - Αιθανόλη 173 Ποια είναι η χημική σύσταση των πλαστικών; Τα πλαστικά έχουν ως κύριο συστατικό κάποιο πολυμερές ενώ περιέχουν και κάποιες πρόσθετες ουσίες προκειμένου να βελτιωθούν οι ιδιότητες του πολυμερούς. Ποιες ουσίες χαρακτηρίζονται ως πολυμερή; Πολυμερή χαρακτηρίζονται οι ουσίες που αποτελούνται από μεγάλα μόρια (μακρομόρια). Τα μακρομόρια προκύπτουν από τη συνένωση εκατοντάδων ή και χιλιάδων μικρότερων μορίων, τα οποία ονομάζονται μονομερή. Τα πολυμερή μπορεί να αποτελούνται από ένα είδος μονομερών, δηλαδή να έχουν τη μορφή ΑΑΑ... Α, ή από περισσότερα είδη μονομερών, δηλαδή να έχουν τη μορφή ΑΒΑΒ... ΑΒ. Υπάρχουν φυσικά πολυμερή (φυσικό καουτσούκ, μετάξι, άμυλο, πρωτεΐνες, κυτταρίνη) αλλά και τεχνητά πολυμερή (τεχνητό καουτσούκ, νάιλον, πλαστικά). Τι είναι ο πολυμερισμός; Πολυμερισμός ονομάζεται η διαδικασία παρασκευής ενός πολυμερούς από τα μονομερή του.

174 ΧΗΜΕΙΑ: Άνθρακας - Πυρίτιο- Πετρέλαιο - Υδρογονάνθρακες - Αιθανόλη Παραδείγματα: α. Πολυμερισμός του Αιθυλενίου: Κατά τον πολυμερισμό του αιθυλενίου (C 2 H 4 ) πολλά μόρια του ενώνονται μεταξύ τους και σχηματίζουν το πολυμερές πολυαιθυλένιο: νc 2 H 4 (C 2 H 4 ) ν αιθυλένιο πολυαιθυλένιο μονομερές πολυμερές Από το πολυαιθυλένιο κατασκευάζονται οι πλαστικές σακκούλες και τα υλικά συσκευασίας. β. Πολυμερισμός του Βυνιλοχλωριδίου: Το πολυβυνιλοχλωρίδιο παρακευάζεται από τον πολυμερισμό του μονομερούς βυνιλοχλωριδίου (C 2 H 3 Cl): Διάφορα καθημερινά αντικείμενα που προκύπτουν από πολυμερισμό κάποιας ένωσης. νc 2 H 3 Cl (C 2 H 3 Cl) ν βυνιλοχλωρίδιο πολυβυνιλοχλωρίδιο μονομερές πολυμερές Το πολυβυνιλοχλωρίδιο είναι διαφανές και σκληρό υλικό από το οποίο κατασκευάζονται σωλήνες. Ποια είναι τα βασικά πλεονεκτήματα των πλαστικών; Τα πλεονεκτήματα των πλαστικών είναι: α. Έχουν χαμηλό κόστος παραγωγής. β. Μορφοποιούνται εύκολα σε μεγάλη ποικιλία σχημάτων. γ. Δίνουν μεγάλη ποικιλία προϊόντων. δ. Έχουν μεγάλη αντοχή.

ΧΗΜΕΙΑ: Άνθρακας - Πυρίτιο- Πετρέλαιο - Υδρογονάνθρακες - Αιθανόλη 175 Αποτέλεσμα των παραπάνω είναι να χρησιμοποιούνται τα πλαστικά σε όλους τους τομείς της καθημερινής ζωής με αποτέλεσμα η παραγωγή και η κατανάλωσή τους να αυξάνεται συνεχώς. Γιατί τα πλαστικά αποτελούν σημαντική αιτία ρύπανσης του περιβάλλοντος; Το βασικότερο μειονέκτημα των πλαστικών είναι ότι ρυπαίνουν το περιβάλλον. Τα περισσότερα πλαστικά δεν είναι βιοαποικοδομήσιμα και για αυτό μολύνουν το περιβάλλον. Οι αιτίες για αυτό είναι: α. Τα πλαστικά ανακυκλώνονται δύσκολα. β. Τα πλαστικά καταστρέφονται δύσκολα. γ. Τα πλαστικά δεν αποικοδομούνται από το περιβάλλον. Ανακεφαλαίωση: 1. Πετρελοειδή ή πρωτογενή προϊόντα του πετρελαίου είναι το αργό πετρέλαιο και τα προϊόντα διυλισής του. 2. Πετροχημεία είναι ο κλάδος της χημείας που ασχολείται με την παρασκευή χημικών προϊόντων από το πετρέλαιο. 3. Τα πλαστικά είναι υλικά που εμφανίζουν ελαστικότητα, αντοχή στη θραύση και μορφοποιούνται σε μεγάλη ποικιλία σχημάτων. 4. Πολυμερή είναι χημικές ενώσεις που αποτελούνται από μακρομόρια που προκύπτουν από συνένωση εκατοντάδων ή χιλιάδων μικρότερων μορίων τα μονομερή. 5. Πολυμερισμός είναι η διαδικασία παρασκευής ενός πολυμερούς από τα μονομερή.

176 ΧΗΜΕΙΑ: Άνθρακας - Πυρίτιο- Πετρέλαιο - Υδρογονάνθρακες - Αιθανόλη Λυμένες ασκήσεις: 39. Ποιες από τις παρακάτω προτάσεις είναι σωστές και ποιες λανθασμένες; α. Ο κλάδος της χημείας που ασχολείται με την παρασκευή προϊόντων από το πετρέλαιο ονομάζεται πετροχημεία. β. Τα λιπάσματα είναι πρωτογενή προϊόντα του πετρελαίου. γ.η κυτταρίνη είναι τεχνητό πολυμερές. δ. Τα μικρά μόρια που συνενώνονται και σχηματίζουν το πολυμερές ονομάζονται μονομερή. ε. Τα πλαστικά αποτελούν σημαντική αιτία ρύπανσης του περιβάλλοντος α. Η πρόταση είναι σωστή. β. Η πρόταση είναι λανθασμένη γιατί τα λιπάσματα είναι τριτογενή προϊόντα του πετρελαίου. γ. Η πρόταση είναι λανθασμένη γιατί η κυτταρίνη είναι φυσικό πολυμερές. δ. Η πρόταση είναι σωστή. ε. Η πρόταση είναι σωστή. 40. Να συμπληρώσετε τα κενά με τις κατάλληλες λέξεις στις παρακάτω προτάσεις: α. Η βιομηχανία... χρησιμοποιεί ως πρώτες ύλες αέριους και υγρούς υδρογονάνθρακες που προέρχονται από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο. β. Η διαδικασία παρασκευής ενός πολυμερούς από μικρότερα μόρια, τα... ονομάζεται... γ. Η αιθυλική αλκοόλη, το αιθυλένιο, το στυρόλιο και το βενζόλιο είναι

ΧΗΜΕΙΑ: Άνθρακας - Πυρίτιο- Πετρέλαιο - Υδρογονάνθρακες - Αιθανόλη 177... προϊόντα του πετρελαίου. δ. Το κύριο συστατικό των πλαστικών είναι ένα... α. πετροχημικών β. μονομερή, πολυμερισμός γ. δευτερογενή δ. πολυμερές 41. Να αντιστοιχίσετε τις ουσίες της στήλης Α με τον κατάλληλο χαρακτηρισμό της στήλης Β: Στήλη Α 1. αιθυλική αλκοόλη 2. πλαστικά 3. υγραέρια 4. στυρόλιο 5. απορρυπαντικά 6. άσφαλτος 7. καύσιμα αυτοκινήτων 8. λιπάσματα Στήλη Β α. πετρελαιοειδή β. δευτερογενή προϊόντα πετρελαίου γ. τριτογενή προϊόντα πετρελαίου 1 β, 2 γ, 3 α, 4 β, 5 γ, 6 α, 7 α, 8 γ 42. Δίνεται μία χημική ένωση με μοριακό τύπο C 3 H 6 (προπένιο). Να γράψετε τη χημική εξίσωση πολυμερισμού του και να ονομάσετε το πολυμερές. Η χημική εξίσωση του πολυμερισμού είναι: νc 3 H 6 (C 3 H 6 ) ν μονομερές πολυπροπένιο πολυμερές

178 ΧΗΜΕΙΑ: Άνθρακας - Πυρίτιο- Πετρέλαιο - Υδρογονάνθρακες - Αιθανόλη Ασκήσεις για λύση: 54. Ποιες από τις παρακάτω προτάσεις είναι σωστές και ποιες λανθασμένες; α. Τα υγραέρια είναι δευτερογενή προϊόντα του πετρελαίου. β. Η βιομηχανία των πετροχημικών έχει ως πρώτες ύλες υδρογονάνθρακες που προέρχονται από το πετρέλαιο ή το φυσικό αέριο. γ. Τα πλαστικά είναι γενικά εύθραυστα υλικά. δ. Εκτός από τεχνητά υπάρχουν και φυσική πολυμερή. ε. Ένα μειονέκτημα των πλαστικών είναι ότι ανακυκλώνονται δύσκολα. 55. Να συμπληρώσετε τα κενά με τις κατάλληλες λέξεις στις παρακάτω προτάσεις. α. Ο κλάδος της χημείας που ασχολείται με την παρασκευή χημικών προϊόντων από το πετρέλαιο ονομάζεται... β. Τα πλαστικά και τα απορρυπαντικά είναι... προϊόντα του πετρελαίου. γ. Το μετάξι είναι... πολυμερές ενώ τα πλαστικά... πολυμερή. δ. Τα πλαστικά έχουν... κόστος παραγωγής. ε. Το πολυμερές που σχηματίζεται από τη συνένωση πολλών μορίων αιθυλενίου ονομάζεται...

ΧΗΜΕΙΑ: Άνθρακας - Πυρίτιο- Πετρέλαιο - Υδρογονάνθρακες - Αιθανόλη 179 56. Να επιλέξετε τη σωστή απάντηση: α. Πρωτογενές προϊόν του πετρελαίου είναι: i. το Αιθυλένιο ii. το πετρέλαιο κίνησης iii. οι υφάνσιμες ύλες iv. το βενζόλιο β. Φυσικό πολυμερές δεν είναι: i. το άμυλο ii. η κυτταρίνη iii. το μετάξι iv. το νάϊλον

180 ΧΗΜΕΙΑ: Άνθρακας - Πυρίτιο- Πετρέλαιο - Υδρογονάνθρακες - Αιθανόλη 11 ο Κριτήριο Αξιολόγησης: Θέμα 1 ο α. Ποια ονομάζονται πρωτογενή προϊόντα του πετρελαίου ή πετρελαιοειδή; β. Τι είναι τα πολυμερή και τι τα μονομερή; Θέμα 2 ο α. Ποια είναι τα βασικά πλεονεκτήματα των πλαστικών; β. Γιατί τα πλαστικά ρυπαίνουν το περιβάλλον; Θέμα 3 ο 1. Ποιες από τις παρακάτω προτάσεις είναι σωστές και ποιες λανθασμένες; α. Τα πλαστικά είναι τριτογενή προϊόντα του πετρελαίου; β. Όλα τα πολυμερή είναι τεχνητά προϊόντα. γ. Η ανακύκλωση των πλαστικών είναι εύκολη. 2. Να επιλέξετε τη σωστή απάντηση: α. Δεν είναι πρωτογενές προϊόν του πετρελαίου: i. τα καύσιμα ii. τα υγραέρια iii. το στυρόλιο iv. η άσφαλτος

ΧΗΜΕΙΑ: Άνθρακας - Πυρίτιο- Πετρέλαιο - Υδρογονάνθρακες - Αιθανόλη 181 β. Δεν είναι πλεονέκτημα των πλαστικών ότι: i. έχουν μεγάλη αντοχή. ii. έχουν χαμηλό κόστος παραγωγής. iii. δίνουν μεγάλη ποικιλία προϊόντων. iv. καίγονται εύκολα. Θέμα 4 ο Να γράψετε τη χημική εξίσωση του πολυμερισμού του αιθυλενίου (C 2 H 4 ) και να γράψετε το όνομα του πολυμερούς.

182 ΧΗΜΕΙΑ: Άνθρακας - Πυρίτιο- Πετρέλαιο - Υδρογονάνθρακες - Αιθανόλη Β. Ερωτήσεις εμπέδωσης 1. Ποιες ουσίες χαρακτηρίζονται ως πετρελαιοείδή; Πρωτογενή προϊόντα του πετρελαίου ή πετρελαιοειδή ονομάζονται το αργό πετρέλαιο και τα προϊόντα της διύλισής του. 2. Ποια είναι τα δευτερογενή και τα τριτογενή προϊόντα του πετρελαίου; Δευτερογενή προϊόντα του πετρελαίου, ονομάζονται τα προϊόντα που παράγονται στην πετροχημική βιομηχανία και έχουν ως πρώτες ύλες υγρούς και αέριους υδρογονάνθρακες που προέρχονται από το πετρέλαιο ή το φυσικό αέριο. Τριτογενή χαρακτηρίζονται τα προϊόντα που προκύπτουν με κατάλληλες διεργασίες από τα δευτερογενή προϊόντα του πετρελαίου. 3. Υπογράμμισε ποιο από τα παρακάτω είναι πετροχημικό προϊόν: Απορρυπαντικά, γαιάνθρακες, πλαστικά, νάιλον, βαμβακερό ύφασμα, πολυακρυλικό ύφασμα, μάλλινο ύφασμα, νερό, χαρτί, σίδηρος. Πετροχημικά προϊόντα είναι τα: απορρυπαντικά, πλαστικά, νάιλον, πολυακρυλικό ύφασμα.

ΧΗΜΕΙΑ: Άνθρακας - Πυρίτιο- Πετρέλαιο - Υδρογονάνθρακες - Αιθανόλη 183 4. Τι είναι τα πλαστικά; Ανάφερε μερικά πλαστικά από το άμεσο περιβάλλον σου. Πλαστικά είναι τα υλικά που εμφανίζουν αντοχή στη θραύση, ελαστικότητα και μορφοποιούνται σε μεγάλη ποικιλία σχημάτων. Πλαστικά που συναντούμε πολύ συχνά στο άμεσο περιβάλλον είναι τα πλαστικά ποτήρια, μπουκάλια αναψυκτικών, σακκούλες, πολλές συσκευασίες προϊόντων, καλύματα - εξωτερικά μέρη συσκευών οικιακής χρήσης, δάπεδα, είδη υφάσματος κ.α. 5. Ένα μπουκάλι αναψυκτικού και μία πλαστική σακκούλα, αποτελούνται από διάφορετικά είδη πλαστικών. Προσπάθησε να κάνεις την αντιστοίχιση βλέποντας πιθανά σήματα που βρίσκονται σε σημεία των προϊόντων: 1. σακκούλα 2. καπάκι 3. πλαστική ετικέτα 4. κυρίως μπουκάλι α. πολυαιθυλένιο PE β. πολυβινυλοχλωρίδιο PVC 1 α, 2 β, 3 α, 4 β 6. Ένα μεγάλο πλεονέκτημα των συνθετικών πολυμερών είναι, ότι δεν προσβάλλονται από τα μικρόβια και τους μικροοργανισμούς. Οι ζωντανοί οργανισμοί δεν μπορούν να μεταβολίσουν (δεν μπορούν να φάνε) τα πλαστικά, τα νάιλον και τα ελαστικά. α. Γιατί αυτό το πλεονέκτημα καταντά μειονέκτημα για το περιβάλλον; β. Για την αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος προτείνεται η σύνθε-

184 ΧΗΜΕΙΑ: Άνθρακας - Πυρίτιο- Πετρέλαιο - Υδρογονάνθρακες - Αιθανόλη ση βιοαποικοδομήσιμων πλαστικών. Τι μπορεί να σημαίνει αυτός ο όρος; Απάντηση: α. Επειδή τα πλαστικά δεν μεταβολίζονται από τους ζωντανούς οργανισμούς, παραμένουν για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα αναλοίωτα στο περιβάλλον, με αποτέλεσμα να δημιουργούν ρύπανση. β. Με τον όρο βιοαποικοδομήσιμα χαρακτηρίζουμε τα υλικά τα οποία μεταβολίζονται, δηλαδή διασπώνται και αποικοδομούνται από ζωντανούς οργανισμούς. 7. Να αναφέρεις τρία πλεονεκτήματα και τρία μειονεκτήματα που έχει η χρήση των πλαστικών. Πρότεινε τρόπους αντιμετώπισης των μειονεκτημάτων. Απάντηση: Τρία πλεονεκτήματα των πλαστικών είναι: α. Έχουν χαμηλό κόστος παραγωγής. β. Μορφοποιούνται εύκολα σε μεγάλη ποικιλία σχημάτων. γ. Δίνουν μεγάλη ποικιλία προϊόντων. Τρία μειονεκτήματα των πλαστικών είναι: α. Ανακυκλώνονται δύσκολα. β. Δεν αποικοδομούνται από το περιβάλλον. γ. Προκαλούν ρύπανση του περιβάλλοντος. Για να αντιμετωπιστούν τα μειονεκτήματα των πλαστικών, γίνεται προσπάθεια παρασκευής νέων πλαστικών τα οποία είναι βιοαποικοδομήσιμα, με αποτέλεσμα να ρυπαίνουν λιγότερο το περιβάλλον.

ΧΗΜΕΙΑ: Άνθρακας - Πυρίτιο- Πετρέλαιο - Υδρογονάνθρακες - Αιθανόλη 185 Αιθανόλη - ζυμώσεις: Το οινόπνευμα: Ποιες ειναι οι φυσικές ιδιότητες του οινοπνεύματος; Αιθυλική αλκοόλη σε τρισδιάστατη αναπαράσταση. Το κόκκινο αναπαριστά το άτομο οξυγόνου, το γκρί τον άνθρακα και το λευκό το υδρογόνο. Το οινόπνευμα ή αιθανόλη ή αιθυλική αλκόολη έχει μοριακό τύπο (C 2 H 5 OH) και τις παρακάτω φυσικές ιδιότητες: Είναι υγρό. Είναι άχρωμο. Έχει σημείο βρασμού 78,4 ο C. Αναμιγνύεται με το νερό σε κάθε αναλογία. Είναι καλός διαλύτης. Τι είναι το μπλε οινόπνευμα; Το μπλέ οινόπνευμα ή φωτιστικό οινόπνευμα περιέχει και αυτό αιθανόλη η οποία έχει χρωματιστεί με μια χρωστική ουσία (κυανό του μεθυλενίου). Περιέχει μικρή ποσότητα μεθανόλης ώστε να είναι ακατάλληλο για την παρασκευή ποτών. Με ποιους τρόπους παρασκευάζεται η αιθανόλη; Η αιθανόλη μπορεί να παρασκευαστεί με δύο τρόπος: α. Συνθετικά: Ένα από τα προϊόντα της πυρόλυσης (θέρμανση απουσία αέρα) του πετρελαίου είναι το αιθυλένιο (C 2 H 4 )) το οποίο με προσθήκη νερού, σε κατάλληλες συνθήκες δίνει την αιθανόλη.(c 2 H 4 + H 2 O C 2 H 5 OH)

186 ΧΗΜΕΙΑ: Άνθρακας - Πυρίτιο- Πετρέλαιο - Υδρογονάνθρακες - Αιθανόλη β. Με αλκοολική ζύμωση: Διάφορα σακχαρούχα διαλύματα με αλκοολική ζύμωση δίνουν αιθανόλη. Τα σακχαρούχα διαλύματα που χρησιμοποιούνται στη μέθοδο αυτή προέρχονται από: Καρπούς που περιέχουν σάκχαρα π.χ. σταφύλια Αμυλούχες ουσίες π.χ. πατάτα, σιτάρι, κριθάρι. Την μελάσσα που είναι υπόλειμμα της βιομηχανίας ζάχαρης. Ζυμώσεις - Ένζυμα: Ποιες χημικές αντιδράσεις ονομάζονται ζυμώσεις; Ζύμωση ονομάζεται κάθε αντίδραση η οποία πραγματοποιείται με τη βοήθεια ενζύμων. Τα σταφύλια περιέχουν σάκχαρα, τα οποία με αλκοολική ζύμωση δίνουν αιθανόλη. Τι είναι τα ένζυμα; Τα ένζυμα είναι οργανικές ενώσεις (πρωτεΐνες) οι οποίες επιταχύνουν χημικές αντιδράσεις, δηλαδή έχουν καταλυτική δράση. Τι εννοούμε όταν λέμε ότι τα ένζυμα έχουν μεγάλη εξειδίκευση; Κάθε ένζυμο μπορεί να καταλύσει, δηλαδή να επιταχύνει, μία μόνο χημική αντίδραση με ορισμένα αντιδρώντα και προϊόντα. Έχει δηλαδή μεγάλη εξειδίκευση. Αυτό γίνεται γιατί το ένζυμο λειτουργεί ως καλούπι μέσα στο οποίο τοποθετούνται οι ενώσεις που αντιδρούν και παράγονται τα προϊόντα.

ΧΗΜΕΙΑ: Άνθρακας - Πυρίτιο- Πετρέλαιο - Υδρογονάνθρακες - Αιθανόλη 187 Σχεδόν όλες οι αντιδράσεις που πραγματοποιούνται σε ζωντανούς οργανισμούς, γίνονται με τη βοήθεια ενζύμων. Αλκοολική ζύμωση - Αλκοολούχα ποτά: Πως μετατρέπεται ο μούστος σε κρασί; Ο μούστος περιέχει το σάκχαρο γλυκόζη το οποίο μετατρέπεται σε αιθανόλη, που είναι το κύριο συστατικό του κρασιού. Η μετατροπή της γλυκόζης σε αιθανόλη ονομάζεται αλκοολική ζύμωση. ένζυμα C 6 H 12 O 6 2C 2 H 5 OH + 2CO 2 γλυκόζη αιθανόλη διοξείδιο του άνθρακα Τι είναι οι ζυμομύκητες; Το κρασί είναι αλκοολούχο ποτό που παρασκευάζεται με αλκοολική ζύμωση. Οι ζυμομύκητες είναι μικροοργανισμοί που βρίσκονται στο μούστο και παράγουν τα ένζυμα που είναι απαραίτητα για να πραγματοποιηθεί η αλκοολική ζύμωση. Για να αναπτυχθούν οι ζυμομύκητες απαιτούνται ορισμένες συνθήκες θερμοκρασίας και ph.

188 ΧΗΜΕΙΑ: Άνθρακας - Πυρίτιο- Πετρέλαιο - Υδρογονάνθρακες - Αιθανόλη Τι γνωρίζετε για τα αλκοολούχα ποτά; Τα αλκοολούχα ποτά που παράγονται με αλκοολική ζύμωση είναι η μπύρα και το κρασί. Η μπύρα παράγεται από κριθάρι και έχει περιεκτικότητα σε οινόπνευμα (αλκοόλη) 5% v/v, ενώ το κρασί παράγεται από σταφύλια και έχει περιεκτικότητα 11% v/v σε οινόπνευμα. Αλκοολούχα ποτά με υψηλότερη περιεκτικότητα σε οινόπνευμα παρασκευάζονται με απόσταξη αλκοολούχων διαλυμάτων ή ποτών. Τέτοια ποτά είναι η βότκα, το ουΐσκι, το ούζο και άλλα, τα οποία έχουν περιεκτικότητα σε οινόπνευμα περίπου 40% v/v. Λέβητες (καζάνια) απόσταξης αλκοολούχων ποτών. Ανακεφαλαίωση: 1. Η Αιθανόλη έχει χημικό τύπο C 2 H 5 OH και είναι άχρωμο υγρό με σημείο βρασμού 78,4 o C, είναι καλός διαλύτης και αναμιγνύεται με το νερό σε οποιαδήποτε αναλογία. 2. Η αιθανόλη παρασκευάζεται συνθετικά από το αιθυλένιο και με αλκοολική ζύμωση από σακχαρούχα διαλύματα. 3. Ζυμώσεις ονομάζονται οι αντιδράσεις που πραγματοποιούνται με τη βοήθεια ενζύμων. 4. Τα ένζυμα είναι οργανικές ενώσεις που επιταχύνουν αντιδράσεις δηλαδή έχουν καταλυτική δράση. 5. Τα αλκοολούχα ποτά προέρχονται από αλκοολική ζύμωση ή απόσταξη αλκοολούχων διαλυμάτων ή ποτών.

ΧΗΜΕΙΑ: Άνθρακας - Πυρίτιο- Πετρέλαιο - Υδρογονάνθρακες - Αιθανόλη 189 Λυμένες ασκήσεις: 43. Ποιες από τις παρακάτων προτάσεις είναι σωστές και ποιές λανθασμένες; α. Η αιθανόλη αναμιγνύεται με το νερό σε συγκεκριμένες αναλογίες. β. Ζυμώσεις είναι οι χημικές αντιδράσεις που πραγματοποιούνται με τη βοήθεια ενζύμων. γ. Οι ζυμομύκητες είναι τα ένζυμα που καταλύουν την αλκοολική ζύμωση. δ. Τα ένζυμα έχουν μεγάλη εξειδίκευση. ε. Όλα τα αλκοολούχα ποτά παράγονται με αλκοολική ζύμωση. α. Η πρόταση είναι λανθασμένη γιατί η αιθανόλη (οινόπνευμα) αναμιγνύεται με το νερό σε οποιαδήποτε αναλογία. β. Η πρόταση είναι σωστή. γ. Η πρόταση είναι λανθασμένη γιατί ζυμομύκητες είναι οι μικροοργανισμοί που παράγουν τα ένζυμα. δ. Η πρόταση είναι σωστή. ε. Η πρόταση είναι λανθασμένη γιατί υπάρχουν και αλκοολούχα ποτά που παράγονται με απόσταξη. 44. Να συμπληρώσετε τα κενά με τις κατάλληλες λέξεις στις παρακάτω προτάσεις. α. Ο μοριακός τύπος της αιθανόλης είναι... β. Η αιθανόλη παρασκευάζεται συνθετικά από... και από

190 ΧΗΜΕΙΑ: Άνθρακας - Πυρίτιο- Πετρέλαιο - Υδρογονάνθρακες - Αιθανόλη σακχαρούχα διαλύματα με... γ. Τα προϊόντα της αλκοολικής ζύμωσης του μούστου είναι... και... του... δ. Κάθε ένζυμο καταλύει μια μόνο χημική αντίδραση με συγκεκριμένα α- ντιδρώντα και προϊόντα, δηλ αδή τα ένζυμα έχου με μεγάλη... α. C 2 H 5 OH β. αιθυλένιο, αλκοολική ζύμωση γ. αιθανόλη, διοξείδιο, άνθρακα δ. εξιδίκευση 45. Να αντιστοιχίσετε τα αλκοολούχα ποτά της στήλης Α με την περιεκτικότητα τους σε οινοπνευμα στη στήλη Β. Στήλη Α 1. Κρασί 2. Ούζο 3. Ουίσκι 4. Μπύρα 5. Βότκα Στήλη Β α. 5% v/v β. 11% v/v γ. 40% v/v 1. β 2. γ 3. γ 4. α 5. γ

ΧΗΜΕΙΑ: Άνθρακας - Πυρίτιο- Πετρέλαιο - Υδρογονάνθρακες - Αιθανόλη 191 Ασκήσεις για λύση: 57. Ποιες από τις παρακάτω προτάσεις είναι σωστές και ποιες λανθασμένες; α. Η καθαρή αιθανόλη είναι υγρή με μπλέ χρώμα. β. Η αιθανόλη παρασκευάζεται με αλκοολική ζύμωση του αιθυλενίου. γ. Οι ζυμομύκητες είναι μικροοργανισμοί που παράγουν τα αναγκαία ένζυμα για να γίνει η αλκοολική ζύμωση. δ. Η μπύρα παράγεται με αλκοολική ζύμωση. ε. Τα αλκοολούχα ποτά με υψηλή περιεκτικότητα σε οινόπνευμα παράγονται με απόσταξη. 58. Να συμπληρώσετε τα κενά με τις κατάλληλες λέξεις στις παρακάτω προτάσεις. α. Το μπλέ οινόπνευμα ή... είναι... για την παρασκευή ποτών. β.... ονομάζεται κάθε αντίδραση που πραγματοποιείται με τη βοήθεια ενζύμων. γ. Στην αλκοολική ζύμωση του μ ούστου έχουμε μετα τροπή της... σε αιθανόλη και διοξείδιο του άνθρακα. δ. Οι ζυμομύκητες είναι μικροοργανισμοί που βρίσκονται στο μούστο και παράγουν τα... ε. Τα αλκοολούχα ποτά παρασκευάζονται με...... ή με...

192 ΧΗΜΕΙΑ: Άνθρακας - Πυρίτιο- Πετρέλαιο - Υδρογονάνθρακες - Αιθανόλη 59. Να επιλέξετε τη σωστή απάντηση: α. Ο μοριακός τύπος της αιθανόλης είναι: i. C 2 H 4 O ii. C 3 H 7 OH iii. C 2 H 5 OH iv. CH 4 O β. Η αιθυλική αλκόολη παρασκευάζεται συνθετικά από: i. το αιθυλένιο ii. το μεθάνιο iii. τη μεθανόλη iv. τα ένζυμα γ. Δεν παρασκευάζεται με απόσταξη: i. ουίσκι ii. μπύρα iii. ρακί iv. βότκα

ΧΗΜΕΙΑ: Άνθρακας - Πυρίτιο- Πετρέλαιο - Υδρογονάνθρακες - Αιθανόλη 193 12 ο Κριτήριο Αξιολόγησης: Θέμα 1 ο α. Ποιος είναι ο μοριακός τύπος και ποιες οι φυσικές ιδιότητες της αιθανόλης; β. Με ποιους τρόπους παρασκευάζεται η αιθανόλη; Θέμα 2 ο α. Τι είναι οι ζυμώσεις και τι τα ένζυμα; β. Πώς παρασκευάζονται τα αλκοολούχα ποτά με υψηλή περιεκτικότητα σε οινόπνευμα; Θέμα 3 ο Ποιες από τις παρακάτω προτάσεις είναι σωστές και ποιές λανθασμένες; α. Μπορούμε να παρασκευάσουμε οινόπνευμα χρησιμοποιώντας ως πρώτη ύλη την πατάτα. β. Προϊόντα της αλκοολικής ζύμωσης είναι η αιθανόλη και το διοξείδιο του άνθρακα; γ. Κάθε ένζυμο καταλύει πληθώρα χημικών αντιδράσεων.

194 ΧΗΜΕΙΑ: Άνθρακας - Πυρίτιο- Πετρέλαιο - Υδρογονάνθρακες - Αιθανόλη Θέμα 4 ο Να συμπληρώσετε τα κενά με τις κατάλληλες λέξεις στις παρακάτω προτάσεις: α. Τα απαραίτητα ένζυμα για την αλκοολική ζύμωση στο μούστο παράγονται από τους... β. Τα ένζυμα είναι... ενώσεις οι οποίες... χημικές αντιδράσεις. γ. Ο μούστος περιέχει το σάκχαρο... το οποίο με αλκοολική ζύμωση μετατρέπεται σε...

ΧΗΜΕΙΑ: Άνθρακας - Πυρίτιο- Πετρέλαιο - Υδρογονάνθρακες - Αιθανόλη 195 Β. Ερωτήσεις εμπέδωσης 1. Ποιοι είναι οι δύο τρόποι παρασκευής της αιθανόλης; Η αιθανόλη μπορεί να παρασκευαστεί με δύο μεθόδους: α. Συνθετικά: Ένα από τα προϊόντα της πυρόλυσης (θέρμανση απουσία αέρα) του πετρελαίου είναι το αιθυλένιο (C 2 H 4 ), το οποίο με προσθήκη νερού, σε κατάλληλες συνθήκες δίνει την αιθανόλη. (Aντίδραση) C 2 H 4 + H 2 O C 2 H 5 OH β. Με αλκοολική ζύμωση: Διάφορα σακχαρούχα διαλύματα με αλκοολική ζύμωση δίνουν αιθανόλη. Τα σακχαρούχα διαλύματα που χρησιμοποιούνται στη μέθοδο αυτή προέρχονται από: Καρπούς που περιέχουν σάκχαρα π.χ. σταφύλια Αμυλούχες ουσίες π.χ. πατάτα, σιτάρι, κριθάρι. Την μελάσσα που είναι υπόλειμα της βιομηχανίας ζάχαρης. 2. Τι είναι οι ζυμώσεις; Ζυμώσεις ονομάζονται οι αντιδράσεις που πραγματοποιούνται με τη βοήθεια ενζύμων.

196 ΧΗΜΕΙΑ: Άνθρακας - Πυρίτιο- Πετρέλαιο - Υδρογονάνθρακες - Αιθανόλη 3. Πως ερμηνεύεται η δράση των ενζύμων; Η δράση των ενζύμων είναι εξειδικευμένη, δηλαδή κάθε ένζυμο επιταγχύνει μία συγκεκριμένη αντίδραση. Αυτό γίνεται γιατί το ένζυμο λειτουργεί ως καλούπι, μέσα στο οποίο τοποθετούνται οι ενώσεις που αντιδρούν και παράγονται τα προϊόντα. 4. Ποιο αέριο ευθύνεται κυρίως για το φαινόμενο του θερμοκηπίου; Πώς μπορούμε να μειώσουμε την παραγωγή αυτού του αερίου; Ποιές ανθρώπινες δραστηριότητες πρέπει να μειώσουμε και τι λύσεις να προτείνουμε για τις μεταφορές και την παραγωγή ενέργειας; Το αέριο που ευθύνεται κυρίως για το φαινόμενο του θερμοκηπίου, είναι το διοξείδιο του άνθρακα, το οποίο παράγεται κατά τις καύσεις όλων των καυσίμων (στερεά, υγρά, αέρια) που περιέχουν άνθρακα. Για να μειώσουμε την παραγωγή διοξειδίου του άνθρακα, πρέπει αφενός να περιορίσουμε τη χρήση καυσίμων που περιέχουν άνθρακα, αφετέρου να χρησιμοποιούμε καύσιμα τα οποία δεν περιέχουν άνθρακα. Για να συμβούν τα παραπάνω, τα μέτρα που μπορούν να εφαρμοστούν είναι: Να αυξηθεί η χρήση μέσων μαζικής μεταφοράς. Να κατασκευαστούν αυτοκίνητα, τα οποία δεν θα κινούνται καίγοντας υδρογονάνθρακες (ηλεκτρικά αυτοκίνητα, αυτοκίνητα με κινητήρες υδρογόνου). Να γίνει μεγαλύτερη χρήση των ήπιων μορφών ενέργειας (αιολική, ηλιακή, γαιοθερμική). Να περιοριστεί η αλόγιστη σπατάλη ενέργειας στην καθημερινή μας ζωή. 5. Γράψε μερικές από τις αιτίες για τις οποίες οι σημερινοί κάτοικοι της Ελλάδας καταναλώνουν περισσότερη ενέργεια από αυτούς που ζούσαν πριν πενήντα χρόνια. Μπορείς να αναφερθείς στη μετακίνηση, τον εξηλεκτρισμό, τη βιομηχανική παραγωγή κ.α.

ΧΗΜΕΙΑ: Άνθρακας - Πυρίτιο- Πετρέλαιο - Υδρογονάνθρακες - Αιθανόλη 197 Ορισμένες από τις αιτίες για τις οποίες οι σημερινοί κάτοικοι της Ελλάδας καταναλώνουν περισσότερη ενέργεια από αυτούς που ζούσαν πριν πενήντα χρόνια είναι: Αυξήθηκε το βιοτικό επίπεδο με αποτέλεσμα να γίνεται μεγαλύτερη κατανάλωση ενέργειας μέσα στο σπίτι (ηλεκτρικές συσκευές, καυστήρες πετρελαίου κ.α.). Αυξήθηκε η χρήση του αυτοκινήτου. Η βιομηχανική ανάπτυξη της χώρας. 6. Ο παρακάτω πίνακας δίνει πληροφορίες για την ημερήσια κατανάλωση ενέργειας ανά κάτοικο: Ημερήσια κατανάλωση ενέργειας σε μεγατζάουλ MJ ανά κάτοικο. Χώρα Καναδάς Κίνα Νέα Γουινέα Ρωσία Βιετνάμ ΗΠΑ Ελλάδα κατανάλωση ενέργειας σε MJ/κάτοικο 800 70 30 450 20 900 300 α. Φτιάξτε ένα διάγραμμα με τις τιμές του πίνακα. β. Γράψε δύο πιθανές αιτίες που να δικαιολογούν τις δύο χώρες με την μεγαλύτερη κατανάλωση ενέργειας. γ. Γράψε δύο πιθανές αιτίες που να δικαιολογούν τις δύο χώρες με την μικρότερη κατανάλωση ενέργειας.

198 ΧΗΜΕΙΑ: Άνθρακας - Πυρίτιο- Πετρέλαιο - Υδρογονάνθρακες - Αιθανόλη α. Το διάγραμμα του παραπάνω πίνακα είναι: β. Οι δύο χώρες με την μεγαλύτερη κατανάλωση ενέργειας είναι οι ΗΠΑ και ο Καναδάς. Δύο πιθανές αιτίες για αυτό είναι: Η μεγάλη βιομηχανική ανάπτυξη. Το υψηλό βιοτικό επίπεδο. γ. Οι δύο χώρες με την μικρότερη κατανάλωση ενέργειας είναι το Βιετνάμ και η Νέα Γουινέα. Δύο πιθανές αιτίες για αυτό είναι: Η μικρή βιομηχανική ανάπτυξη. Το χαμηλό βιοτικό επίπεδο.

ΧΗΜΕΙΑ: Άνθρακας - Πυρίτιο- Πετρέλαιο - Υδρογονάνθρακες - Αιθανόλη 199 7. Οι γαιάνθρακες, το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο λέγονται και ορυκτά καύσιμα. Γιατί κατά τη γνώμη σας; Γιατί αναφέρονται και ως μη ανανεώσιμες πηγές ενέργειας; Οι γαιάνθρακες, το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο λέγονται και ορυκτά καύσιμα γιατί βρίσκονται στο υπέδαφος και τα παίρνουμε με εξόρυξη από αυτό. Αναφέρονται και ως μη ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, γιατί για τη δημιουργία τους χρειάζονται εκατομμύρια χρόνια, με αποτέλεσμα αν συνεχίσουμε να τα καταναλώνουμε με τους σημερινούς ρυθμούς, να υπάρχει κίνδυνος να ε- ξαντληθούν στο άμεσο μέλλον. 8. Αναφέρατε δύο κύρια προβλήματα που σχετίζονται με τα καύσιμα. Η χρήση των καυσίμων δημιουργεί κυρίως περιβαλλοντικά προβλήματα. Δύο από αυτά είναι: Το φαινόμενο του θερμοκηπίου, το οποίο οφείλεται κυρίως στο διοξείδιο του άνθρακα που περιέχουν τα καυσαέρια. Το φαινόμενο της όξινης βροχής, το οποίο οφείλεται κυρίως στα οξείδια του άνθρακα, του αζώτου και του θείου, που υπάρχουν στα καυσαέρια. 9. Γράψε τα ονόματα και τους μοριακούς τύπους, τριών αερίων και τριών υγρών υδρογονανθράκων. Αέριοι υδρογονάνθρακες: Μεθάνιο CH 4, Προπάνιο C 3 H 8, αιθάνιο C 2 H 6. Υγροί υδρογονάνθρακες: Οκτάνιο C 8 H 18, Δεκάνιο C 10 H 22, Βενζόλιο C 6 H 6.

200 ΧΗΜΕΙΑ: Άνθρακας - Πυρίτιο- Πετρέλαιο - Υδρογονάνθρακες - Αιθανόλη 10. Ποιες είναι οι πρώτες ύλες της πετροχημικής βιομηχανίας; Ποιες κατηγορίες χημικών προϊόντων είναι τα τελικά προϊόντα; Οι πρώτες ύλες της πετροχημικής βιομηχανίας είναι οι υγροί και οι αέριοι υδρογονάνθρακες που προέρχονται από το πετρέλαιο ή το φυσικό αέριο. Τα τελικά προϊόντα της πετροχημικής βιομηχνίας είναι τα τριτογενή προϊόντα του πετρελαίου, όπως τα πολυμερή, τα λιπάσματα, τα λιπαντικά κ.α. 11. Δίνεται μια χημική ένωση με χημικό τύπο C 2 F 4 (τετραφθοροαιθυλένιο). Γράψε τη χημική εξίσωση πολυμερισμού του και ονόμασε το πολυμερές. Η χημική εξίσωση του πολυμερισμού της ένωσης είναι: ν C 2 F 4 (C 2 F 4 ) ν Το πολυμερές (C 2 F 4 ) ν ονομάζεται πολυτετραφθοροαιθυλένιο. 12. Οι πολυακρυλικές ίνες αποτελούνται από ένα συνθετικό πολυμερές το οποίο έχει ιδιότητες ανάλογες με τις ιδιότητες του μαλλιού. Πολλά νήματα από πολυακρυλικές ίνες αντικαθιστούν τα μάλλινα. Το νάιλον δίνει υφάνσιμες ίνες με ιδιότητες ανάλογες του μεταξιού. Χρησιμοποιείται μεταξύ άλλων και για την κατασκευή καλτσών αντικαθιστώντας το μετάξι ή το βαμβάκι. Ένα ύφασμα από μαλλι, μετάξι ή βαμβάκι είναι πολύ λιγότερο ανθεκτικό από το ακρυλικό ή το νάιλον. Φθείρεται ευκολότερα, καταστρέφετται από μικροοργανισμούς και έντομα. Το μαλλί το τρώει ο σκώρος και ένα βαμβακερό μπορεί να καταστραφεί και να σαπίσει σε συνθήκες υ- γρασίας. Δώσε εξηγήσεις για την ανθεκτικότητα των τεχνητών πολυμερών απέναντι στους ζωντανούς οργανισμούς. Σχετίζεται η ανθεκτικότητα των συνθετικών πολυμερών με τη ρύπανση που προκαλούν;

ΧΗΜΕΙΑ: Άνθρακας - Πυρίτιο- Πετρέλαιο - Υδρογονάνθρακες - Αιθανόλη 201 Τα τεχνητά πολυμερή είναι ανθεκτικά απέναντι στους ζωντανούς οργανισμούς, γιατί δεν είναι φυσικά προϊόντα, με αποτέλεσμα να μην μπορούν οι οργανισμοί να τα αναγνωρίσουν και να τα μεταβολίσουν. Η ανθεκτικότητα αυτή, σχετίζεται άμεσα με τη ρύπανση που προκαλούν, γιατί έχει σαν αποτέλεσμα να μην αποικοδομούνται στο περιβάλλον, αλλά να παραμένουν αναλοίωτα για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα. 13. Σε πολλά μέρη της Ελλάδος παράγεται ρακί με απόσταξη. Να δικαιολογήσεις γιατί το πρώτο απόσταγμα θα είναι πλουσιότερο σε οινόπνευμα (πιο δυνατό ρακί). Το οινόπνευμα είναι πτητικότερο του νερού, αυτό έχει σαν αποτέλεσμα όταν αρχίζει η απόσταξη να εξατμίζεται ταχύτερα. Για αυτό και οι πρώτοι ατμοί έχουν μεγαλύτερη περιεκτικότητα σε οινόπνευμα.

202 ΧΗΜΕΙΑ: Άνθρακας - Πυρίτιο- Πετρέλαιο - Υδρογονάνθρακες - Αιθανόλη 1 ο Eπαναληπτικό Κριτήριο Αξιολόγησης (ΟΞΕΑ, ΒΑΣΕΙΣ, ΑΛΑΤΑ) Θέμα 1 ο α. Ποιες τιμές παίρνει το ph ενός όξινου διαλύματος; β. Που οφείλονται οι κοινές ιδιότητες των βάσεων; γ. Γιατί το αλάτι χρησιμοποιείται ως αντιπηπτικό; Μονάδες 5 Θέμα 2 ο Ποιες από τις παρακάτω προτάσεις είναι σωστές και ποιες λανθασμένες; α. Ένα διάλυμα με ph = 4 είναι πιο όξινο από διάλυμα με ph = 1. β. Η αμμωνία (ΝΗ 3 ) είναι βάση. γ. Τα άλατα έχουν χαμηλό σημείο τήξης. δ. Το υδροχλωρικό οξύ λέγεται και ακουαφόρτε. ε. Η όξινη βροχή προκαλεί γυψοποίηση των μαρμάρων. Μονάδες 5

ΧΗΜΕΙΑ: Άνθρακας - Πυρίτιο- Πετρέλαιο - Υδρογονάνθρακες - Αιθανόλη 203 Θέμα 3 ο Να επιλέξετε τη σωστή απάντηση. α. Δεν αντιδρά με υδροχλωρικό οξύ: 1. Ο σίδηρος 2. Το κάλιο 3. Ο άργυρος β. Δεν είναι οξύ: 1. SO 3 2. HNO 3 3. HCl γ. Αν σε διάλυμα με ph = 9 προσθέσουμε νερό, το ph του διαλύματος που προκύπτει μπορεί να είναι: 1. 6 2. 8 3. 10 δ. Μετά το τέλος της εξουδετέρωσης το διάλυμα έχει ph: 1. 0 2. 7 3. 14 ε. Με καταβύθιση μπορούμε να παρασκευάσουμε: 1. όλα τα άλατα 2. τα ευδιάλυτα άλατα 3. τα δυσδιάλυτα άλατα. Μονάδες 5

204 ΧΗΜΕΙΑ: Άνθρακας - Πυρίτιο- Πετρέλαιο - Υδρογονάνθρακες - Αιθανόλη Θέμα 4 ο Να συμπληρώσετε τα κενά στις παρακάτω προτάσεις. α. Η ηλιανθίνη σε όξινο διάλυμα παίρνει... χρώμα. β. Τα διαλύματα των βάσεων έχουν ph... του 7. γ. Ο χημικός τύπος του χλωριούχου νατρίου είναι.... δ. Όξινα οξείδια είναι τα οξείδια των.... ε. Τα οξέα προσβάλουν τα... άλατα. Μονάδες 5

ΧΗΜΕΙΑ: Άνθρακας - Πυρίτιο- Πετρέλαιο - Υδρογονάνθρακες - Αιθανόλη 205 Λύσεις των ασκήσεων και Κριτηρίων Αξιολόγησης: Ασκήσεις για λύση: 37. 1. β, 2. α. 38. άμορφη, απανθράκωση, άνθρακα, θερμαντική, ανθρακίτης, λιθάνθρακας, λιγνίτης, τύρφη. 39. α. Σ β. Λ γ. Σ δ. Λ 40. α: β: γραφίτης γ: διοξείδιο του άνθρακα δ: ασβεστόλιθος 41. α: 2, 5, 6, 7, 8, 9 β: 1, 3, 4 42. α: 1, 2, 4, 5, 6, 9 β: 3, 6, 7, 8, 10 43. α. Σ β. Λ γ. Σ δ. Λ 44. α. χαλαζίαςβ. πηλός γ. πυρίμαχα δ. άνθρακα, υδρογόνο, οξυγόνο 45. δ. 46. β. 47. α. Λ β. Λ γ. Σ δ. Σ ε. Λ 48. α. υδρογονανθράκων, υπέδαφος β. αέρια, αλμυρό νερό γ. κλασματική απόσταξη δ. καύση 49. α. ii β. iv γ. i δ. ii 50. α. Λ β. Σ γ. Σ δ. Σ ε. Σ 51. α. οξυγόνο, φλόγας, θερμότητας

206 ΧΗΜΕΙΑ: Άνθρακας - Πυρίτιο- Πετρέλαιο - Υδρογονάνθρακες - Αιθανόλη β. καυσαέρια γ. πλατίνα, ρόδιο, παλλάδιο δ. ενώσεις, μολύβδου, μόλυβδος 52. α. iii β. i γ. ii δ. iv 53. α. C 2 H 6 + 7/2 O 2 2CO 2 + 3H 2 O β. C 6 H 6 + 15/2 O 2 6CO 2 + 3H 2 O γ. C 2 H 2 + 5/2 O 2 2CO 2 + H 2 O δ. C 8 H 18 + 25/2 O 2 8CO 2 + 9H 2 O 54. α. Λ β. Σ γ. Λ δ. Σ ε. Σ 55. α. πετροχημεία β. τριτογενή γ. φυσικό, τεχνητά δ. χαμηλό ε. πολυαιθυλένιο 56. α. ii β. iv 57. α. Λ β. Λ γ. Σ δ. Σ ε. Σ 58. α. φωτιστικό, ακατάλληλο β. ζύμωση γ. γλυκόζης δ. ένζυμα ε. αλκοολική ζύμωση, απόσταξη 59. α. iii β. i γ. ii 7 ο Κριτήριο αξιολόγησης: Θέμα 3ο: 1. α. Λ β. Λ γ. Σ δ. Λ 2. δ Θέμα 4ο: 1. α: 3, 4 β: 1, 2, 5, 6, 7 2. 1: καύσιμο 2: καύσιμο 3: φίλτρα

ΧΗΜΕΙΑ: Άνθρακας - Πυρίτιο- Πετρέλαιο - Υδρογονάνθρακες - Αιθανόλη 207 4: φίλτρα 5: μολύβια 6: κοσμήματα 8 ο Κριτήριο αξιολόγησης: Θέμα 3ο: 1. α. Σ β. Σ γ. Λ 2. β. Θέμα 4ο: 1. α: 1, 3 β: 4, 6, 7γ: 2, 5 9 ο Κριτήριο αξιολόγησης: Θέμα 3ο: 1. α. Σ β. Λ γ. Σ 2. α. αζώτου, θείου β. υδρογονανθράκων, σημεία βρασμού γ. μολύβδου Θέμα 4ο: α. i β. ii 10 ο Κριτήριο αξιολόγησης: Θέμα 3ο: 1. α. Λ β. Σ γ. Σ 2. α. 3, 2, 2 β. 8, 5, 6 γ. 3/2, 2, 1 δ. 2, 4, 4 Θέμα 4ο: α. C 6 H 14 + 19/2 O 2 6CO 2 + 7H 2 O β. C 6 H 14 + 13/2 O 2 6CO + 7H 2 O γ. C 6 H 14 + 7/2 O 2 6C + 7H 2 O

208 ΧΗΜΕΙΑ: Άνθρακας - Πυρίτιο- Πετρέλαιο - Υδρογονάνθρακες - Αιθανόλη 11 ο Κριτήριο αξιολόγησης: Θέμα 3ο: 1. α. Σ β. Λ γ. Λ 2. α. iii β. iv Θέμα 4ο: νc 2 H 4 (C 2 Η 4 ) ν πολυαιθυλένιο 12 ο Κριτήριο αξιολόγησης: Θέμα 3ο: 1. α. Σ β. Σ γ. Λ Θέμα 4ο: α. ζυμομύκητες β. οργανικές, επιταγχύνουν γ. γλυκόζη, αιθανόλη 1 ο Επαναληπτικό Κριτήριο αξιολόγησης: Θέμα 2ο: α. Λ β. Σ γ. Λ δ. Λ ε. Σ Θέμα 3ο: α. 3 β. 1 γ. 2 δ. 2 ε. 3 Θέμα 4ο: α. κόκκινο β. μεγαλύτερο γ. NaCl δ. αμετάλλων ε. ανθρακικά