νοεμβριοσ-δεκεμβριοσ 2010

issn 1791-3896 νοεμβριοσ-δεκεμβριοσ 2010 ΠΕΡΙΟΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟΥ ΟΠΤΙΚΟΑΚΟΥΣΤΙΚΩΝ ΜΕΣΩΝ [διατιθεται δωρεαν] IN TITOYTO O TIKOAKOY TIKøN ME øn

To περιεχόμενο του φακέλου που ακολουθεί βασίζεται σε εισηγήσεις που έγιναν σε ημερίδα που είχε διοργανώσει το ΙΟΜ στις 30 Νοεμβρίου 2010. Στην Ημερίδα τέθηκαν επί τάπητος όλα τα ζητήματα που αφορούν την ψηφιακή μετάβαση στην Ελλάδα και συμμετείχε ένα ευρύ φάσμα κυβερνητικών παραγόντων, εκπροσώπων των φορέων που εμπλέκονται και ακαδημαϊκών προσώπων που ασχολούνται με το θέμα, όπως: ο Αναπληρωτής Υπουργός Πολιτισμού & Τουρισμού, κ. Τηλέμαχος Χυτήρης, ο Υφυπουργός Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων κ. Σπύρος Βούγιας, o Πρόεδρος της ΕΕΤΤ κ. Λεωνίδας Κανέλλος, το μέλος του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης (ΕΣΡ) κ. Κωνσταντίνος Αποστολάς, ο Διευθυντής Διεύθυνσης Φάσματος της Ε.Ε.Τ.Τ., κ. Νικόλαος Βλασσόπουλος, ο Καθηγητής Ε.Μ.Π. κ. Χρήστος Καψάλης, ο Διευθύνων Σύμβουλος της Digea, κ. Γιώργος Μαθιός, ο πανεπιστημιακός κ. Αναστάσιος Παπατσώρης, o Γενικός Διευθυντής της Ένωσης Εταιριών Κινητής Τηλεφωνίας, κ. Γιώργος Στεφανόπουλος, ο Ερευνητής Θεμάτων Νέων Τεχνολογιών του ΙΟΜ, κ. Κωνσταντίνος Παπαβασιλόπουλος, ο Γενικός Διευθυντής Τεχνικών Υπηρεσιών της ΕΡΤ, κ. Νίκος Μιχαλίτσης, ο Πρόεδρος της Digea, κ. Κωνσταντίνος Κιμπουρόπουλος, και ο εκπρόσωπος των επιχειρήσεων εμπορίας προϊόντων δορυφορικής & επίγειας λήψης, κ. Άκης Καραϊωσηφίδης. Κοινή συνισταμένη όλων όσοι είχαν συμμετάσχει στην εν λόγω Ημερίδα αποτέλεσε ότι οι αρρυθμίες υπερτερούν των ρυθμίσεων στην πορεία της χώρας μας προς την ψηφιακή μετάβαση της τηλεόρασης. Όπως καταγράφεται και στα κείμενα που ακολουθούν, υφίστανται σημαντικά προβλήματα νομικής και τεχνικής φύσεως, παρατηρούνται καθυστερήσεις στο ρυθμιστικό πλαίσιο και είναι επιτακτική η ανάγκη επιτάχυνσης των διαδικασιών. Παράλληλα, υπάρχει ένα σημαντικό έλλειμμα στην επικοινωνία και την ενημέρωση του κοινού, το οποίο σε αρκετές περιπτώσεις θεωρεί ότι η ψηφιακή μετάβαση δεν το αφορά. Τέλος, απαιτείται πολύ αποτελεσματικότερος συντονισμός των δράσεων και πρωτοβουλιών, καθώς και συνεργασία όλων των εμπλεκομένων φορέων και οργανισμών, δημόσιων και ιδιωτικών. Το ΙΟΜ, από την πλευρά του, έχοντας οργανώσει ήδη από τον Φεβρουάριο του 2007 την πρώτη Ημερίδα για την Ψηφιακή Τηλεόραση στην Ελλάδα, είχε επισημάνει από τότε τους κινδύνους που ελλόχευαν από την καθυστέρηση στη σύνταξη ενός οδικού χάρτη για την ψηφιακή μετάβαση. Σήμερα επαναλαμβάνει ότι απαιτείται η λήψη αποφάσεων, όπως ο καθορισμός του τελικού πλάνου της μετάβασης (switchover plan), τα χρονοδιαγράμματα της μετάβασης, η επιλογή του συστήματος κωδικοποίησης (MPEG-2 ή MPEG-4), καθώς και η κεντρική διαχείριση της επικοινωνίας και της ενημέρωσης του κοινού.

παρεμβαση προεδρου ΕΕΤΤ, κ. ΛΕΩΝΙΔΑ ΚΑΝΕΛΛΟΥ νόμοι 703/77 & 3592/2007: εφαρμογές στην ψηφιακή εποχή το Ε.Σ.Ρ. στο ελληνικο θεσμικο πλαισιο για την ψηφιακη τηλεοραση 4 7 εισαγωγικη ομιλια ΡΟΔΟΛΦΟΥ ΜΟΡΩΝΗ 10 14 ΒΨΗΦΙΑΚΟ ΜΕΡΙΣΜΑ: ΑΝΑΓΚΑΙΑ ΗΜΑΤΑ 20 26 Η ΜΕΤΑΒΑΣΗ ΣΤΗΝ ΨΗΦΙΑΚΗ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ ΠΤΟ ΨΗΦΙΑΚΟ ΜΕΡΙΣΜΑ & Η ΑΞΙΟ 32 Η DIGEA & Η ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΨΗΦΙΑΚΗΣ ΜΕΤΑΒΑΣΗΣ ΒΤΟ ΚΟΣΤΟΣ ΤΗΣ ΨΗΦΙΑΚΗΣ ΜΕΤΑ 58 ΤΟ ΚΟΣΤΟΣ ΤΗΣ ΨΗΦΙΑΚΗΣ ΜΕΤΑΔΟΣΗΣ 38 ΟΙΗΣΗ ΤΟΥ 48 ΦΙΑΚΗΣ ΜΕΤΑΒΑΣΗΣ ΗΤΑ ΚΟΣΤΗ & ΟΙ ΩΦΕΛΕΙΕΣ ΤΗΣ Ψ ΑΣΗΣ: Η ΟΠΤΙΚΗ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ. 54 περιεχόμενα Eκδότης Ροδόλφος Μορώνης Αρχισυντάκτης Πολυδεύκης Παπαδόπουλος Επιστημονικός Σύμβουλος Στέλιος Παπαθανασόπουλος Σύμβουλος Έκδοσης Αλέξανδρος Πρίφτης Συντακτική Ομάδα Eιρήνη Ανδριοπούλου, Ελένη Ζώντου, Πέπη Καλογήρου, Χρυσούλα Λιάτσου, Κωνσταντίνος Παπαβασιλόπουλος, Δήμητρα Στεφανάτου Design & DTP Δημήτρης Στεβής (sidheog72@yahoo.com) ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΟΠΤΙΚΟΑΚΟΥΣΤΙΚΩΝ ΜΕΣΩΝ, Φραγκούδη 11 & Αλ. Πάντου, 176 71 Καλλιθέα, Αθήνα τηλ.: 210 9098 690 fax: 210 9098 693 e-mail: iom@iom.gr http: www.iom.gr

ΘΕΜΑ: ΨΗΦΙΑΚΗ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ: ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ & ΑΡΡΥΘΜΙΕΣ ημερίδα Ι.Ο.Μ. Αθήνα, 30 Νοεμβρίου 2010 Εισαγωγική Ομιλία Ροδόλφου Μορώνη Ο ρόλος του ΙΟΜ, όπως καθορίζεται με το ΠΔ 172/1994 είναι η υποστήριξη της λειτουργίας των οργάνων της πολιτείας στην αρμοδιότητα των οποίων υπάγονται τα οπτικοακουστικά ΜΜΕ. Στο ρόλο του αυτό έχει ανταποκριθεί με επιτυχία. Με μια σειρά πρωτοβουλιών τα τελευταία χρόνια έχει επισημάνει εγκαίρως, θέλουμε να πιστεύουμε- τους τομείς, τις εξελίξεις και τα μέτρα που διαμορφώνονται και διαμορφώνουν το οπτικοακουστικό τοπίο του σήμερα και του αύριο. Τρείς είναι οι τομείς που μας απασχολούν ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια: Η πορεία προς τις ψηφιακές ραδιοτηλεοπτικές εκπομπές, το μέλλον του κινηματογράφου και η παιδεία στα ΜΜΕ. Για το ψηφιακό μέλλον των ραδιοτηλεοπτικών εκπομπών που μας απασχολεί και σήμερα, οργανώσαμε μια ημερίδα με τίτλο «Ψηφιακή Τηλεόραση: Το αύριο είναι σήμερα» τον Φεβρουάριο του 2007. Στην Ημερίδα εκείνη είχαμε επισημάνει ότι οι καθυστερήσεις στη σύνταξη ενός οδικού χάρτη της πορείας προς τις ψηφιακές εκπομπές είχαν ως αποτέλεσμα την εμφάνιση αυθαιρέτων κατά το μοντέλο της, εντός εισαγωγικών, ανάπτυξης της ιδιωτικής ραδιοφωνίας και τηλεόρασης στα τέλη της δεκαετίας του 80. Σχεδόν τέσσερα χρόνια μετά βρισκόμαστε σε μια κατάσταση ελαφρώς διαφορετική αλλά το ίδιο μακριά απ αυτούς που θα έπρεπε να είναι οι τελικοί στόχοι. Τα βήματα που έχουν γίνει είναι σπασμωδικά και δεν εγγυώνται ούτε την ομαλή πορεία προς το switch off, ούτε, βέβαια, τη σωστή εκμετάλλευση απ όλες τις πλευρές (τις ραδιοτηλεοπτικές επιχειρήσεις και την πολιτεία) των δυνατοτήτων που προσφέρονται. Αποκαλυπτικό της σημασίας για τις πολιτείες και τους πολίτες τους που έχουν τα τεκταινόμενα σε σχέση με την ψηφιακή 4

μετάβαση είναι και το Σημείο 1 του Ψηφίσματος Β5-0488/2002 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου με το οποίο καλείται η Επιτροπή και τα κράτη-μέλη «να καταστήσουν την ανάπτυξη και τη διαθεσιμότητα της ψηφιακής τηλεόρασης στο ευρύ κοινό κορυφαία προτεραιότητα της πολιτικής ατζέντας». Στην έκκληση έχουν ανταποκριθεί πολλές χώρες και, βεβαίως, η Επιτροπή, που έχει εκπονήσει σειρά σχεδίων δράσης-στήριξης της αλλαγής και παροτρύνει συνεχώς τα κράτημέλη να βαδίσουν προς την κατεύθυνση της υιοθέτησης της ψηφιακής τεχνολογίας. Μάλιστα, στο πλαίσιο του προγράμματος eeurope2005 είχε καλέσει τις χώρες μέλη να δημοσιεύσουν, ως το Δεκέμβριο του 2003, τις προθέσεις και τα σχέδιά τους αναφορικά με τη μετάβαση στις ψηφιακές εκπομπές. Η χώρα μας, απ όσο μπόρεσα να ελέγξω, δεν έχει ακόμη γνωστοποιήσει επισήμως στην Επιτροπή τις προθέσεις της. Η σημερινή Ημερίδα καλύπτει, πιστεύουμε, όλες τις πτυχές της ψηφιακής τηλεόρασης που απαιτούν την προσοχή μας: Πρωτίστως, είναι φανερό ότι κανονιστικά/ρυθμιστικά πλαίσια θα πρέπει να δημιουργηθούν τόσο στον τομέα των υποδομών των επικοινωνιών όσο και των υπηρεσιών που θα παρέχονται μέσω αυτών. Η σύγκλιση των κλάδων των τηλεπικοινωνιών, των Μέσων επικοινωνίας και της τεχνολογίας των πληροφοριών σημαίνει ότι όλα τα δίκτυα και οι υπηρεσίες μετάδοσης θα πρέπει να διέπονται από ενιαίο κανονιστικό πλαίσιο. Ως προς τις υπηρεσίες, είναι προφανές πως διαφορετικές ρυθμίσεις για κάθε μια απ αυτές θα πρέπει να προβλεφθούν. Η διαχείριση του φάσματος, η διαχείριση των δικτύων, ο έλεγχος των προσφερόμενων υπηρεσιών, αλλά και οι ανα- 5

γκαίες παρεμβάσεις για την ενθάρρυνση της μετάβασης χρίζουν κανόνων, ρυθμίσεων και μέτρων με τελικό στόχο τη δημιουργία ενός ευνοϊκού περιβάλλοντος για ιδιωτικές επενδύσεις, για τη δημιουργία θέσεων εργασίας, την ώθηση της βιομηχανικής παραγωγής και του εμπορίου, και, τέλος, την παροχή δυνατότητας σε όλους να μετάσχουν στην κοινωνία της πληροφορίας Στην πατρίδα μας, με το Νόμο 3592/ 2007 ο έλεγχος της ραδιοτηλεόρασης κατά την πορεία της προς την ψηφιακή εποχή ανατίθεται σε τρεις αρχές: Το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης, την Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων και την Επιτροπή Ανταγωνισμού. Μπορεί να λειτουργήσει αυτό το μοντέλο; Είναι το καταλληλότερο; Με το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης να μην έχει κανονιστικές αρμοδιότητες και να είναι υποχρεωμένο να αναμένει τις πρωτοβουλίες της Βουλής, την Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων να έχει κανονιστικές αρμοδιότητες αλλά να κινδυνεύει να ολισθήσει σε αντισυνταγματικές πρωτοβουλίες (υπενθυμίζω εδώ πώς το Σύνταγμά μας, άρθρο 15 παρ. 2 αναφέρει επί λέξει ότι «Η ραδιοφωνία και η τηλεόραση υπάγονται στον άμεσο έλεγχο του Κράτους. Ο έλεγχος και η επιβολή των διοικητικών κυρώσεων υπάγονται στην αποκλειστική αρμοδιότητα του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης, που είναι ανεξάρτητη αρχή, όπως νόμος ορίζει») και την Επιτροπή Ανταγωνισμού της οποίας οι ελεγκτικές αρμοδιότητες θα πρέπει να διευκρινισθεί πότε και πώς και με ποιου πρωτοβουλία ασκούνται, τα πράγματα δεν φαίνονται αισιόδοξα. Η αλήθεια είναι πως σε κάποιες ευρωπαϊκές χώρες (στις οποίες, πάντως, δεν τίθενται συνταγματικά ζητήματα) δύο αρχές είναι επιφορτισμένες με την πολιτική και τον έλεγχο της ραδιοτηλεοπτικής αγοράς. Και είναι αλήθεια επίσης πως σε άλλες χώρες μία μόνον αρχή συγκεντρώνει όλες τις αρμοδιότητες. Υποθέτω πως στην πρώτη ενότητα της Ημερίδας μας θα έχουμε σημαντικές εισηγήσεις και μια ουσιαστική συζήτηση γύρω από τα θέματα των ρυθμιστικών αρχών. Στη δεύτερη ενότητα της Ημερίδας θα θιγούν μερικά από τα σημαντικότερα θέματα/προβλήματα στην πορεία προς τις ψηφιακές εκπομπές. Θέματα πάνω στα οποία η πολιτεία, είναι η αλήθεια, έχει καθυστερήσει να πάρει αποφάσεις. Το αποτέλεσμα είναι πως στο θέμα του μοντέλου συμπίεσης του τηλεοπτικού σήματος, για παράδειγμα, η μεν δημόσια τηλεόραση να προτιμά ένα σύστημα και οι ιδιωτικοί σταθμοί ένα άλλο. Το φαινόμενο θα είχε αποφευχθεί αν η πολιτεία εγκαίρως αποφάσιζε ποιο σύστημα είναι το επιθυμητό. Από τη σχετική απόφαση εξαρτάται βεβαίως και ο αριθμός των προγραμμάτων που θα χωρούν σε ένα δίαυλο. Καταλαβαίνει κανείς πόσο σημαντικό είναι αυτό για τον καθορισμό της αξίας του φάσματος. Το κακό είναι πως και για πράγματα που σε πρώτη προσέγγιση μοιάζει να έχει πάρει η πολιτεία αποφάσεις βρίσκονται υπό αναθεώρηση. Αναφέρομαι στους χάρτες συχνοτήτων. Δεύτερες σκέψεις φαίνεται να επικρατούν καθώς μάλιστα μέρος του φάσματος που έχει διατεθεί (βάσει των υφιστάμενων χαρτών) στις τηλεοπτικές εκπομπές φαίνεται να ανήκει σ αυτό που σε ευρωπαϊκό επίπεδο θεωρείται (επιτρέψτε μου εδώ έναν αφαιρετικό συλλογισμό, ένα λογικό άλμα) ψηφιακό μέρισμα. Δεν συζητώ την έλλειψη σχεδιασμού για τον τρόπο ανάπτυξης των ψηφιακών εκπομπών ούτε, φυσικά, για το γεγονός ότι η ενημέρωση του κοινού γίνεται τη ευγενη φροντίδι της digea και όχι της πολιτείας. Κι αυτό μας φέρνει στην Τρίτη ενότητα της Ημερίδας: Η μετάβαση από τις αναλογικές στις ψηφιακές ραδιοτηλεοπτικές εκπομπές αποτελεί σύνθετη διαδικασία με κοινωνικό και οικονομικό αντίκτυπο που υπερβαίνει την τεχνική διαδικασία μετάβασης από τη μια τεχνολογία στην άλλη, καθώς α) απαιτεί εξοπλισμό διαφορετικό από τον σήμερα χρησιμοποιούμενο τόσο από την πλευρά των παροχέων των υπηρεσιών (ραδιοτηλεοπτικών φορέων) όσο και από την πλευρά των καταναλωτών, β) δημιουργεί νέες σχέσεις καταναλωτών και ΜΜΕ και γ) λόγω του κόστους, μπορεί να οδηγήσει σε κοινωνίες δύο ταχυτήτων (στη δεύτερη θα ενταχθούν όσοι δεν θέλουν ή δεν μπορούν για οικονομικούς ή άλλους λόγους- να ακολουθήσουν και να εκμεταλλευτούν τις δυνατότητες που τους προσφέρει η νέα τεχνολογία. Ο οικονομικός αντίκτυπος που αναφέρθηκε έχει σχέση με την τεχνική αναβάθμιση που απαιτείται για την υποστήριξη των ψηφιακών εκπομπών. Για τους παροχείς των υπηρεσιών αυτών, επενδύσεις στον εξοπλισμό εκπομπής είναι απαραίτητες και κοστίζουν. Η μεγάλη πρόκληση βρίσκεται στη πλευρά της λήψης, τη πλευρά των καταναλωτών. Οι αναλογικοί δέκτες του σήμερα θα πρέπει να αντικατασταθούν από ψηφιακούς, το κόστος των οποίων είναι ακόμη υψηλό, ενώ ίσως απαιτηθούν, σε κάποιες περιπτώσεις, και προσαρμογές στα σημεία σύνδεσης με το δίκτυο (παραβολικές κεραίες και καλωδιώσεις). Στο μεταξύ διάστημα απαραίτητοι είναι οι αποκωδικοποιητές. Οι τελικοί χρήστες, σε ευρωπαϊκό επίπεδο ενισχύονται με δημόσιες επιδοτήσεις για ψηφιακό εξοπλισμό μέσω προγραμμάτων για το σύνολο του πληθυσμού ή απλώς συγκεκριμένες ομάδες (αγρότες κλπ), ενώ δεν έχει αποκλεισθεί και δραστική μείωση (ή και κατάργηση) του ΦΠΑ στον ψηφιακό εξοπλισμό. Από την άλλη πλευρά, η απελευθέρωση μέρους του φάσματος με το πέρασμα στις ψηφιακές εκπομπές δημιουργεί νέες πηγές εσόδων για το δημόσιο. Η πώληση ή η ενοικίαση του απελευθερωμένου φάσματος σε διάφορους χρήστες (ραδιοτηλεοπτικές ή άλλες εταιρείες) φαίνεται να είναι σχετικά εύκολη καθώς νέες υπηρεσίες έχουν ήδη αρχίσει να αναπτύσσονται συμπεριλαμβανομένων των λεγόμενων μη γραμμικών. Όλα αυτά, όμως, δεν μπορεί να γίνουν αυτόματα. Απαιτείται σχεδιασμός και παρακολούθηση εφαρμογής. Από ανθρώπους αφοσιωμένους σ αυτό το έργο και γνώστες. 6

ΘΕΜΑ: ΨΗΦΙΑΚΗ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ: ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ & ΑΡΡΥΘΜΙΕΣ παρέμβαση προέδρου ΕΕΤΤ κ. Λεωνίδα Κανέλλου ΗΜΔΡΙΓΑ ΙΟΜ AΘΗΝΑ, 30 ΝΟΔΜΒΡΙΟΤ 2010 ΠΑΡΔΜΒΑΗ ΠΡΟΔΓΡΟΤ ΔΔΣΣ κ. ΛΔΩΝΙΓΑ ΚΑΝΔΛΛΟΤ Λ. ΚΑΝΔΛΛΟ: Κχξηνη Τπνπξγνί, θχξηε Πξφεδξε ηνπ ΗΟΜ, θπξίεο θαη θχξηνη, κε κεγάιε ραξά βξίζθνκαη εδψ καδί ζαο, εθπξνζσπψληαο ηελ Δζληθή Δπηηξνπή Σειεπηθνηλσληψλ θαη Σαρπδξνκείσλ (ΔΔΣΣ), Αλεμάξηεηε Αξρή, ε νπνία επνπηεχεη, φπσο γλσξίδεηε, ηηο αγνξέο ησλ ειεθηξνληθψλ επηθνηλσληψλ θαη ησλ ηαρπδξνκηθψλ ππεξεζηψλ. Αληηθείκελν ηεο παξέκβαζήο καο είλαη λα εθζέζνπκε θαη ηηο δηθέο καο πξνηάζεηο πξνο ηελ Πνιηηεία, πξνθεηκέλνπ λα επηηαρπλζεί ε κεηάβαζε ηεο ρψξαο καο πξνο ηελ επίγεηα ςεθηαθή ηειεφξαζε. Θεσξνχκε φηη ε ζεκεξηλή εκεξίδα είλαη ζεκαληηθή θαη επίθαηξε ζε φηη αθνξά ηελ επαηζζεηνπνίεζε φισλ ησλ θνξέσλ γηα ην κεγάιν ζηνίρεκα ηεο ρψξαο καο, πνπ είλαη ε έγθαηξε θαη νκαιή κεηάβαζε ζηελ επίγεηα ςεθηαθή ηειεφξαζε. Δίλαη ζεκαληηθή, γηαηί ε κεηάβαζε ζηελ ςεθηαθή ηειεφξαζε ραξαθηεξίδεηαη σο ε ζεκαληηθφηεξε αιιαγή ζην ράξηε ησλ ειεθηξνληθψλ επηθνηλσληψλ ηα ηειεπηαία ρξφληα αθνχ θαζηζηά παξειζφλ ηελ αλαινγηθή ηειεφξαζε θαη καο νδεγεί ζε έλα λέν θαη δπλακηθφ πεξηβάιινλ ςεθηαθήο επξπεθπνκπήο. Ζ εκεξίδα είλαη επίζεο επίθαηξε, δηφηη ππάξρνπλ δχν νξφζεκα ηα νπνία ζα πξέπεη λα ηθαλνπνηήζνπκε. Πξφθεηηαη αθελφο γηα ην επξσπατθφ νξφζεκν ηνπ Γεθεκβξίνπ ηνπ έηνπο 2012 θαη αθεηέξνπ γηα ην δηεζλέο νξφζεκν ηνπ έηνπο 2015 πνπ ζέηεη ε Γηεζλήο Έλσζε Σειεπηθνηλσληψλ (ΗTU). Δλφςεη ησλ ελεξγεηψλ πνπ πξέπεη έγθαηξα λα νινθιεξσζνχλ, νη πξνζεζκίεο απηέο είλαη θαηά ηελ άπνςή καο αζθπθηηθέο θαη δελ καο αθήλνπλ θαλέλα πεξηζψξην γηα αδξάλεηα θαη εθεζπραζκφ. Γελ ππάξρεη ακθηβνιία φηη ην λνκνζεηηθφ πιαίζην ηεο κεηάβαζεο, φπσο πεξηγξάθεηαη ζην λφκν 3592/2007, είλαη πιήξεο. Πιελ φκσο, νη ππάξρνπζεο ξπζκίζεηο έρνπλ θαηά ηελ άπνςή καο αξθεηέο ηδηνξξπζκίεο νη νπνίεο καο νδεγνχλ ζε ζεκαληηθέο αξξπζκίεο. Δηδηθφηεξα, φπσο πνιχ ελαξγψο ν θ. Υπηήξεο επηζήκαλε, πξφθεηηαη γηα έλα λνκνζεηηθφ πιαίζην ην νπνίν πεξηέρεη πνιχπινθεο θαη 7 1

ΘΕΜΑ: ΨΗΦΙΑΚΗ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ: ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ & ΑΡΡΥΘΜΙΕΣ παρεμβαση προεδρου εεττ γξαθεηνθξαηηθέο δηαδηθαζίεο. Απηφ πξνυπνζέηεη, γηα ηελ νινθιήξσζε ηεο κεηάβαζεο, ηελ έθδνζε κηαο ζεηξάο λνκνζεηηθψλ πξάμεσλ, πξνεδξηθνχ δηαηάγκαηνο γηα ηηο άδεηεο ηειενπηηθνχ πξνγξάκκαηνο θαη ηηο άδεηεο ρξήζεο ζπρλφηεηαο, ηελ ΚΤΑ γηα ηνλ θαζνξηζκφ ηνπ νξηζηηθνχ ράξηε ζπρλνηήησλ, ηελ Τπνπξγηθή Απφθαζε γηα ηνλ θαζνξηζκφ ησλ αδεηψλ, ηελ ΚΤΑ γηα ηελ θαηαβνιή ηνπ νηθνλνκηθνχ αληαιιάγκαηνο, ηε δηαγσληζηηθή δηαδηθαζία, ηνλ νξηζκφ πάξθσλ θεξαηψλ, ηνπο θαλνληζκνχο ιεηηνπξγίαο ησλ πάξθσλ θαη νχησ θαζεμήο. Με ην ξπζκφ παξαγσγήο ηνπ λνκνζεηηθνχ έξγνπ ζηελ Διιάδα αληηιακβάλεζηε φηη απηή ε δηαδηθαζία είλαη αδχλαην λα νινθιεξσζεί κέζα ζηα αζθπθηηθά ρξνληθά πιαίζηα πνπ ζέηνπλ νη δηεζλείο ππνρξεψζεηο ηεο ρψξαο καο. Άξα ππάξρεη δσηηθή αλάγθε λα επηηαρπλζεί ε ζεκεξηλή δηαδηθαζία, ε νπνία ζηελ παξνχζα κνξθή ηεο ελέρεη, θαηά ηε γλψκε ηεο ΔΔΣΣ, ζεκαληηθνχο θηλδχλνπο. Θα κνπ επηηξέςεηε λα ηνπο απαξηζκήζσ ελ ζπληνκία: Πξψηνο θίλδπλνο είλαη λα εγθισβηζηνχκε ζε κηα θαηάζηαζε φπνπ δελ ζα ππάξμεη ηειηθφ ζηάδην, αιιά ην κεηαβαηηθφ ζηάδην ζα δηαησληζζεί θαζηζηάκελν de facto ηειηθφ ζηάδην. Με άιια ιφγηα, ε ΔΔΣΣ ζεσξεί φηη ππάξρεη ζνβαξφο θίλδπλνο λα βηψζνπκε έλα «λέν 1990» ηεο αλαινγηθήο επνρήο θαη γηα ζηελ επίγεηα ςεθηαθή ηειεφξαζε. Έλαο δεχηεξνο θίλδπλνο πνιχ ζεκαληηθφο, είλαη λα ζπαηαιεζεί πνιχηηκν θάζκα, ζπάληνο εζληθφο πφξνο, ν νπνίνο έρεη νηθνλνκηθή αμία θαη ν νπνίνο κπνξεί λα δηαηεζεί ζηελ αγνξά έλαληη νηθνλνκηθνχ αληαιιάγκαηνο. Ζ ςεθηαθή ηειεφξαζε, φπσο γλσξίδεηε, δίλεη ηε δπλαηφηεηα ζε θάζε δίαπιν ζπρλνηήησλ λα κεηαθέξεη, ράξε ζηελ ηερληθή ηεο πνιππιεμίαο, ηέζζεξα αλαινγηθά ηειενπηηθά πξνγξάκκαηα, πνπ ζα γίλνπλ αχξην έμη θαη κεζαχξην νθηψ. πλεπψο, γηα ηελ επσθειή αμηνπνίεζε ηνπ θάζκαηνο, πξέπεη θάζε δίαπινο ζπρλνηήησλ λα είλαη πιήξεο, δειαδή λα κεηαθέξεη ην ζχλνιν ησλ ηειενπηηθψλ πξνγξακκάησλ πνπ ηνπ επηηξέπεη εθάζηνηε ε ηερλνινγία. Σξίηνο θίλδπλνο είλαη λα πεξηπέζνπκε, αλ δελ απινπνηήζνπκε ηε ζεκεξηλή δηαδηθαζία, ζε έλα «ςεθηαθφ αιαινχκ», φπνπ θάπνηνη ζα εθπέκπνπλ ςεθηαθά, θπξίσο νη κεγάινη πάξνρνη παλειιαδηθήο εκβέιεηαο, ελψ θάπνηνη ζα ζπλερίζνπλ λα εθπέκπνπλ αλαινγηθά, θπξίσο νη κηθξνί πεξηθεξεηαθνί ζηαζκνί, νη νπνίνη δελ ζα έρνπλ ηελ νηθνλνκηθή δπλαηφηεηα λα επελδχζνπλ ζηε λέα ςεθηαθή ηερλνινγία. χκθσλα κε ηηο δηεζλείο πξαθηηθέο, ε Διιάδα δελ έρεη άιιε επηινγή, παξά λα αθνινπζήζεη ηα ηζρχνληα ζηε ινηπή Δπξψπε. Ήδε 21 ρψξεο έρνπλ πεξάζεη ή νινθιεξψλνπλ άκεζα ηελ κεηάβαζε, εγθαηαιείπνληαο νξηζηηθά ηελ αλαινγηθή ηειεφξαζε πεξλψληαο ζε πιήξσο ςεθηαθή κεηάδνζε. Απφ ην λέν έηνο 2011, θαη άιιεο ρψξεο εηνηκάδνληαη πξνο απηή ηελ θαηεχζπλζε, φπσο ε ινβελία θαη ε Κξναηία δειαδή ρψξεο πνπ βξίζθνληαη ηνπιάρηζηνλ ζηελ ίδηα αλ φρη ζε ρεηξφηεξε νηθνλνκηθή θαηάζηαζε απφ ηελ Διιάδα. ην ζεκείν απηφ ζέισ λα επηζεκάλσ κηα πξαγκαηηθφηεηα ηελ νπνία ε νπηηθναθνπζηηθή βηνκεραλία καο ζηελ Διιάδα ίζσο δελ έρεη πιήξσο αληηιεθζεί : ε παξαδνζηαθή θαζεηνπνηεκέλε δνκή, φπνπ θάπνηνο δηέζεηε ηα πάληα, ήηνη ην πεξηερφκελν, ηνλ δηθηπαθφ εμνπιηζκφ κεηάδνζεο θαη ελδερνκέλσο ήιεγρε ηηο ηεξκαηηθέο ζπζθεπέο-δέθηεο, κε ηηο νπνίεο θζάλεη ην πεξηερφκελν ζηνλ ηειηθφ θαηαλαισηή, έρεη δηαξξαγεί, έρεη αλαηξαπεί απφ ηελ δπλακηθή είζνδν ζην πξνζθήλην ησλ λέσλ κέζσλ. Σα θαηλνχξγηα επηρεηξεκαηηθά κνληέια πνπ αλαδεηθλχνληαη παγθφζκηα, κέζα απφ ηε δηάδνζε ηνπ επξπδσληθνχ Γηαδηθηχνπ, επηβάιινπλ κηα δηαθνξεηηθή πξνζέγγηζε απφ ηε βηνκεραλία πεξηερνκέλνπ. Πξνο ηεθκεξίσζε ηνπ παξαπάλσ ηζρπξηζκνχ, ζα ζαο αλαθέξσ θάπνηα παξαδείγκαηα: Οη κεγαιχηεξνη ελ δπλάκεη αληαγσληζηέο ησλ ςεθηαθψλ θαλαιηψλ δελ δηαζέηνπλ δηθφ ηνπο δίθηπν. Αλαθέξνκαη ζην Google, ζην Youtube, ζην Facebook, ζε κηα ζεηξά εθαξκνγψλ δηαδηθηπαθήο ηειεφξαζεο, δηαθίλεζεο πεξηερνκέλνπ ηχπνπ βίληεν θαηά παξαγγειία (video-on demand) θαη ηζηνζειίδσλ θνηλσληθήο δηθηχσζεο, πνπ εθπέκπνπλ πεξηερφκελν ζε παγθφζκηα θιίκαθα απνθιεηζηηθά κέζσ Γηαδηθηχνπ. Καηά ζπλέπεηα, ην κήλπκα γηα ηε δηθή καο βηνκεραλία είλαη φηη ηα λέα δίθηπα δελ είλαη αληαγσληζηέο ηνπο. Δάλ αμηνπνηεζνχλ ζσζηά κε ηηο θαηάιιειεο ζπλέξγεηεο, ζα είλαη ζπκπιεξσκαηηθά θαλάιηα δηαλνκήο θαη ελ δπλάκεη ζπλεξγάηεο ηνπο. Δίλαη πξνθαλέο φηη ην ίδην πεξηερφκελν, εηδεζενγξαθηθφ, εθπαηδεπηηθφ, ςπραγσγηθφ, ην νπνίν απνηειεί ηελ ζπαληφηεξε αμία ζήκεξα ζηελ αγνξά, κπνξεί λα δηαθηλεζεί κε δηαθνξεηηθφ ηξφπν ζε θάζε δίθηπν, ηειενπηηθφ, δηαδίθηπν, θηλεηφ, δνξπθνξηθφ ή άιιν. Μπνξεί λα πξνζαξκνζηεί θαη λα πξνσζεζεί ζε δηάθνξεο νκάδεο ρξεζηψλ, αλάινγα κε ηηο πξνηηκήζεηο θαη ηηο ηδηαηηεξφηεηέο ηνπο απνδίδνληαο έζνδα απφ ηε ρξήζε θαη ηελ ζηνρεπκέλε 8 2 3

εζφδσλ, πνπ ε πξφζβαζε ζηηο αγνξέο θαη ζηε δαλεηνδφηεζε είλαη πάξα πνιχ δχζθνιε. δηαθήκηζε. Σα παξαδνζηαθά θαλάιηα δηαζέηνπλ ήδε θαη κηα δηαδηθηπαθή έθδνζε ηνπ πεξηερνκέλνπ, φπσο θαη νη εθεκεξίδεο δεκηνπξγνχλ ειεθηξνληθά πεξίπηεξα, ήηνη θνηλέο πιαηθφξκεο αλάγλσζεο. ήκεξα έλα βίληεν κπνξεί λα πξνβιεζεί κέζσ ελφο ηειενπηηθνχ δέθηε, κπνξεί κέζσ άιισλ δηαδηθαζηψλ ζπκπίεζεο λα κεηαδνζεί κέζσ ελφο θηλεηνχ ηειεθψλνπ, ή λα αλέβεη ζην Youtube θαη έηζη ν θαηαλαισηήο κπνξεί λα γίλεη παξαγσγφο. Ενχκε ήδε ηελ επνρή ηνπ «παξαγσγνχ - ρξήζηε» κε φιεο ηηο εληεχζελ επηπηψζεηο ζην παξαδνζηαθφ πξφηππν δηαλνκήο ηνπ πεξηερνκέλνπ. Με άιια ιφγηα, ε λέα ςεθηαθή νηθνλνκία πνπ αλαδχεηαη παξέρεη ηε δπλαηφηεηα λα ππάξμεη κηα δηαδξαζηηθή, κηα αλαδξαζηηθή ζρέζε κεηαμχ ηνπ θαηαλαισηή θαη ηνπ πεξηερνκέλνπ, θαη απαηηεί ηελ ηαρεία πξνζαξκνγή ηεο βηνκεραλίαο ζηε λέα πξαγκαηηθφηεηα. Σα παξαπάλσ παξαδείγκαηα απνδεηθλχνπλ φηη ζήκεξα, απφ ηελ επνρή ηνπ broadcasting, δειαδή ηεο κεηάδνζεο απφ έλα ζεκείν εθπνκπήο πξνο φινπο, πεξλάκε ζην narrowcasting, δειαδή ζηε κεηάδνζε θαηά παξαγγειία ή έλαληη ζπλδξνκήο απφ ζεκείν πξνο ζπγθεθξηκέλα ζεκεία, ήηνη ζε θιεηζηέο νκάδεο ρξεζηψλ αλάινγα κε ηα ελδηαθέξνληά ηνπο. Πξνο αμηνπνίεζε ηεο λέαο απηήο πξαγκαηηθφηεηαο, ε ΔΔΣΣ δηαηχπσζε ζπγθεθξηκέλεο πξνηάζεηο πξνο ηελ Δπηηξνπή Θεζκψλ θαη Γηαθάλεηαο ηεο Βνπιήο, πνπ βιέπνπκε κε κεγάιε ραξά λα πηνζεηνχληαη, σο εμήο: πξνηείλακε ινηπφλ λα ππάξμεη έλαο Οδηθφο Υάξηεο κε ζπγθεθξηκέλεο δξάζεηο θαη νξφζεκα, πνπ ζα δηεπθνιχλνπλ ηε κεηάβαζε ζηελ ςεθηαθή ηειεφξαζε εληφο ηνπ πξνβιεπνκέλνπ ρξνλνδηαγξάκκαηνο. Ζ πξφηαζή καο βαζίδεηαη ζηε ζαθή δηάθξηζε παξφρνπ δηθηχνπ θαη παξφρνπ πεξηερνκέλνπ πνπ απνηππψλεηαη κελ ζηνλ ππάξρνληα λφκν ρσξίο, φκσο, ζηελ νπζία λα εθκεηαιιεπφκαζηε ηα πιενλεθηήκαηά ηεο. χκθσλα κε ηελ πξφηαζή καο, πνπ απνηππψλεη άιισζηε ηε δηεζλή πξαθηηθή, ν θάζε πάξνρνο δηθηχνπ ζα είλαη ν κεηαθνξέαο πνπ ζα ζπκβάιιεηαη κε έλαλ ή πεξηζζφηεξνπο παξφρνπο πεξηερνκέλνπ, κε αληηθείκελν ηε κεηαθνξά ηνπ πεξηερνκέλνπ ζηνπο ζπλδξνκεηέο - ηειεζεαηέο κέζσ κηαο θνηλήο πιαηθφξκαο αλνηθηήο ζε φινπο. Με ηνλ ηξφπν απηφ ζα πξνθχςεη αθελφο απνδνηηθή εθκεηάιιεπζε ηνπ θάζκαηνο, δηφηη ν πάξνρνο δηθηχνπ ν νπνίνο ζα έρεη πιεξψζεη γηα λα πάξεη ην θάζκα ζα έρεη θάζε ιφγν λα ην αμηνπνηήζεη επσθειψο, δειαδή λα κεηαθέξεη έλαληη αληηηίκνπ φζν πεξηζζφηεξνπο παξφρνπο πεξηερνκέλνπ κπνξεί. Απφ ηελ άιιε κεξηά νη πάξνρνη πεξηερνκέλνπ ζα έρνπλ νηθνλνκίεο θιίκαθαο, αθνχ, εθηφο απφ ηηο αλαγθαίεο δαπάλεο γηα ςεθηαθφ εμνπιηζκφ (θάκεξεο, ζηνχληην θιπ) δελ ζα είλαη απαξαίηεην λα δηαζέηνπλ πνιχηηκνπο πφξνπο ζηελ θηήζε ζπρλνηήησλ θαη δηθηχσλ κεηάδνζεο, αιιά ζα εζηηάδνπλ θπξίσο ζηελ παξαγσγή θαη ηελ θηήζε πεξηερνκέλνπ πνπ ζα κπνξνχλ λα εθκεηαιιεχνληαη εκπνξηθά κέζσ πνιιαπιψλ δηθηχσλ. Με ηνλ ηξφπν απηφ ε δηαδηθαζία ζα γίλεη απινχζηεξε θαη ζπληνκφηεξε απφ απηή πνπ ηζρχεη ζήκεξα εθφζνλ : ζα πεξηνξίζνπκε ηηο ρξνλνβφξεο ππνπξγηθέο απνθάζεηο θαη ζα απνθχγνπκε ην Πξνεδξηθφ Γηάηαγκα πνπ πξνβιέπνληαη ζην ηζρχνλ λνκνζεηηθφ πιαίζην, ζα βειηηζηνπνηεζεί ε ρξήζε ηνπ θάζκαηνο γηα ηελ αλάπηπμε ηεο ηερλνινγίαο, ζα πξνθχςεη ζεκαληηθφ νηθνλνκηθφ αληάιιαγκα γηα ην Γεκφζην απφ ηε δηαδηθαζία ηεο απνηίκεζεο ηνπ ςεθηαθνχ κεξίζκαηνο θαη ζα απνθεπρζεί ην «ςεθηαθφ αιαινχκ», φπνπ θάπνηνη ζα πεξάζνπλ ζηελ ςεθηαθή επνρή θαη θάπνηνη γηα ιφγνπο θφζηνπο δελ ζα κπνξέζνπλ λα αθνινπζήζνπλ κε φιεο ηηο δπζκελείο ζπλέπεηεο γηα ην ζχλνιν ηνπ θιάδνπ. Ζ ςεθηαθή κεηάβαζε απαηηεί αλακθίβνια ζεκαληηθέο επελδχζεηο, ρξεηάδεηαη ινηπφλ έλα θαζαξφ ηνπίν, πνπ λα πξνζηαηεχεη ηηο επελδχζεηο ησλ ζηαζκψλ, δεκφζησλ θαη ηδησηηθψλ, πνπ πινπνηνχλ ηε κεηάβαζε, ιχζεηο πνπ δηεπθνιχλνπλ ηνπο πνιίηεο λα απνιαχζνπλ ηα ςεθηαθά αγαζά, εληζρχνπλ ηελ πγηή επηρεηξεκαηηθφηεηα ελψ απνδίδνπλ έζνδα ζην Γεκφζην. 5 Ζ πξφηαζε ηεο ΔΔΣΣ πξνο ηελ Πνιηηεία είλαη ζαθήο θαη μεθάζαξε ρσξίο λα αιιάδεη ηε ζεκεξηλή θαηαλνκή αξκνδηνηήησλ κεηαμχ νξγάλσλ. Σν Δζληθφ πκβνχιην Ραδηνηειεφξαζεο (ΔΡ) ζα παξακείλεη σο ππεχζπλν γηα ην πεξηερφκελν, ε Δζληθή Δπηηξνπή Σειεπηθνηλσληψλ θαη Σαρπδξνκείσλ (ΔΔΣΣ), ζα είλαη ππεχζπλε γηα ηα δίθηπα, δειαδή γηα ην ηερληθφ κέζν κεηάδνζεο. Οινθιεξψλνληαο ηε ζχληνκε απηή παξέκβαζε, ζα ήζεια λα επρεζψ θάζε επηηπρία ζηηο εξγαζίεο ηεο Ζκεξίδαο, ειπίδνληαο φηη κέζα απφ ην δηάινγν θαη ηελ αληαιιαγή ηδεψλ, ζα πξνθχςεη έλα κέξηζκα ζεηηθφ γηα ηελ παηξίδα καο. αο επραξηζηψ πάξα πνιχ. Δηδηθφηεξα, ην ηκήκα ηνπ ξαδηνθάζκαηνο ζην νπνίν ζα ιεηηνπξγήζεη ε ειεχζεξε ηειεφξαζε, πξνηείλνπκε λα εθρσξεζεί κέζσ ελφο πιεηνδνηηθνχ δηαγσληζκνχ ζε έλαλ ή πεξηζζφηεξνπο παξφρνπο δηθηχνπ. Απηνί ζα αλαπηχμνπλ δίθηπα κεηάδνζεο, δειαδή ζα κεηαθέξνπλ ην πεξηερφκελν ησλ ηειενπηηθψλ ζηαζκψλ, σο έρεη ζήκεξα. Απηή ε ιχζε πξνζθέξεη πνιιαπιά πιενλεθηήκαηα θαη γηα ηνπο ίδηνπο ηνπο ηειενπηηθνχο ζηαζκνχο ηδηαίηεξα ζε κηα πεξίνδν νηθνλνκηθήο θξίζεο θαη πηψζεο δηαθεκηζηηθψλ 4 9

ΘΕΜΑ: ΨΗΦΙΑΚΗ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ: ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ & ΑΡΡΥΘΜΙΕΣ το Ε.Σ.Ρ. στο ελληνικό θεσμικό πλαίσιο για την ψηφιακή τηλεόραση της Κωνσταντίνου Αποστολά* Το Ραδιοτηλεοπτικό Συμβούλιο λειτουργεί στα πλαίσια ενός θεσμικού και νομοθετικού πλαισίου για την ψηφιακή τηλεόραση στις τρεις συνιστώσες της, που είναι: η επίγεια ψηφιακή τηλεόραση, η δορυφορική και oι ραδιοτηλεοπτικές υπηρεσίες μέσω ευρυζωνικών δικτύων. Η μεταβατική περίοδος στην οποία βρισκόμαστε ξεκίνησε, ουσιαστικά, για το Συμβούλιο το 2004 με την πρώτη φάση της Συνόδου της ITU στη Γενεύη. Το ερώτημα παραμένει ανοιχτό μέχρι στιγμής, γιατί, παρ ότι ακούμε για τα χρονοδιαγράμματα που υπάρχουν, δε γνωρίζουμε ποιά είναι η ημερομηνία στόχος για την Ελλάδα. 10 * Μέλος ΕΣΡ

Είχαμε προτείνει να εξεταστεί το ενδεχόμενο της διεύρυνσης της έννοιας «οπτικοακουστικά», περιλαμβάνοντας ενδεχομένως και τις ραδιοτηλεοπτικές υπηρεσίες μέσω Internet. Τότε είχαμε πιστέψει, βέβαια, ότι θα μπορούσαν να δοθούν κίνητρα στους πολίτες όχι μόνο για την αγορά του ψηφιακού αποκωδικοποιητή, αλλά ακόμη και για να απομακρύνουν τις κεραίες τους, μια και οι καινούργιες κεραίες είναι πιο φτηνές, πιο κομψές και πιο μικρές, και μπορούμε έτσι να αποφύγουμε τη οπτική ρύπανση που επικρατεί στις ταράτσες της Αθήνας και των άλλων μεγάλων πόλεων. Υπάρχει το μεταβατικό στάδιο το οποίο ξεκινά με τη Συνθήκη της Γενεύης που ουσιαστικά δείχνει ποιό είναι το διαθέσιμο ψηφιακό φάσμα για την Ελλάδα. Διαθέτουμε, επίσης, το Νόμο 3592/2007, που ορίζει ορισμένα βήματα για το πώς θα προχωρήσουμε στη μεταβατική περίοδο και πως θα μπορέσουμε να μεταβούμε στην πλήρως ψηφιακή εποχή. Έχουμε, τέλος, την Κοινή Υπουργική Απόφαση (ΚΥΑ) για το χάρτη συχνοτήτων της μετάβασης, όπου το πρώτο διάστημα γινόταν, θεωρητικά, παράλληλες μεταδόσεις αναλογικές και ψηφιακές, ενώ πρακτικά είχαμε την υλοποίηση αυτών των μεταδόσεων από τον Οκτώβριο του 2009, δηλαδή ένα χρόνο μετά την ΚΥΑ, όταν ξεκίνησαν οι εκπομπές της Digea. Τα κυριότερα σημεία του Νόμου 3592 είναι το άρθρο 3 για τα θέματα ανταγωνισμού, το άρθρο 4 που θέτει τα ζητήματα του ιδιοκτησιακού καθεστώτος των ραδιοτηλεοπτικών σταθμών και εισάγει την έννοια του ενημερωτικού και του μη ενημερωτικού Μέσου, το άρθρο 13 όπου εκεί πλέον γίνεται ο διαχωρισμός του πάροχου δικτύου από τον πάροχο περιεχομένου, το άρθρο 14 που προδιαγράφει τις διαδικασίες που πρέπει να ακολουθηθούν στο μεταβατικό στάδιο και το 15 που είναι πολύ σημαντικό γιατί εισάγει πλέον την έννοια της παροχής ραδιοτηλεοπτικών υπηρεσιών μέσων των ευρυζωνικών δικτύων. Στο πλήρως ψηφιακό τοπίο χρειάζονται, βεβαίως, μια σειρά από αποφάσεις που πρέπει να ληφθούν. Όμως, υπάρχει ήδη το Προεδρικό Διάταγμα 109/2010 που εναρμονίζει την ελληνική νομοθεσία με την ευρωπαϊκή Οδηγία για τις οπτικοακουστικές υπηρεσίες, καθώς και για το ΕΣΡ που ασκεί τον έλεγχο επί του περιεχομένου. Η εναρμόνιση αυτή είναι ένας πολύ σημαντικός εκσυγχρονισμός της ελληνικής νομοθεσίας, που έρχεται να συγκλίνει με την ευρωπαϊκή πρακτική. Εκκρεμούν, βέβαια, ο χάρτης συχνοτήτων για την πλήρως ψηφιακή εκπομπή και οι αποφάσεις των αρμόδιων Υπουργών για τη διαδικασία αδειοδότησης σε σχέση με το 2008, καθώς και το σχετικό Προεδρικό Διάταγμα. Το ΕΣΡ θεωρεί, πάντως, πως στο πλήρως ψηφιακό/σύγχρονο τοπίο χρειάζεται μια γενικότερη κωδικοποίηση της ελληνικής νομοθεσίας για τα ραδιοτηλεοπτικά. Κι αυτό γιατί έχουμε βρει ότι πολλές διατάξεις του νόμου αντιφάσκουν πλέον μεταξύ τους ή δημιουργούν κάποιες ασάφειες. Έτσι, έχουμε καταθέσει από την άνοιξη του 2009 σχετικές προτάσεις στην Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας, καθώς και στους αρμόδιους Υπουργούς. Μετά την πρώτη φάση της Γενεύης 2004, με προτροπή του σημερινού Προέδρου του ΙΟΜ κ. Μορώνη που τότε ήταν μέλος του ΕΣΡ, το Συμβούλιο ετοίμασε ένα φυλλάδιο για να ενημερώσει τα μέλη της Βουλής για τις υπηρεσίες και τις δυνατότητες των νέων τεχνολογιών. Κατέθεσε, επίσης, τις απόψεις του για την τότε πρόταση νόμου (που στη συνέχεια έγινε ο 3592/2007) και την Κοινή Υπουργική Απόφαση για τη μετάβαση. Σ αυτές 11

ΘΕΜΑ: ΨΗΦΙΑΚΗ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ: ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ & ΑΡΡΥΘΜΙΕΣ το ε.σ.ρ. στο ελληνικο θεσμικο πλαισιο για την ψηφιακη τηλεοραση Παρουσιάζεται ένα φαινόμενο η κάλυψη από την ψηφιακή εκπομπή να μην αντιστοιχεί σε ορισμένα σημεία της Ελλάδας στην αγορά του τηλεοπτικού σταθμού που έχει μέσω της αναλογικής του εκπομπής. Δυστυχώς οι περιφερειακοί σταθμοί δεν μπορούν να συμφωνήσουν σε κάποιες περιπτώσεις για να δημιουργήσουν την απαραίτητη τετράδα, ώστε να ξεκινήσουν την ψηφιακή μετάδοση. Επιπλέον, έχει αναφερθεί το φαινόμενο δυο πάροχοι δικτύου να ερίζουν για τον ίδιο δίαυλο, χωρίς να έχουν 4 παρόχους περιεχομένου. Επίσης, το ΕΣΡ ερμήνευσε το νόμο και προχώρησε σε έγκριση ψηφιακής μετάδοσης αναλογικού προγράμματος ακόμη κι αν δεν υπήρχε διαθέσιμος δίαυλος για περιφερειακό ή τοπικό σταθμό βάσει της Κοινής Υπουργικής Απόφασης. υποστήριζε ότι έπρεπε: -να μπουν κάποιες προθεσμίες -να τεθούν σε δημοπρασία οι ψηφιακές συχνότητες -να αποτυπωθούν και οι αναλογικές συχνότητες των σταθμών στο μεταβατικό στάδιο, εκτός των ψηφιακών συχνοτήτων, γιατί έχουν δημιουργηθεί προβλήματα σ αυτό το θέμα. Επίσης είχαμε προτείνει να εξεταστεί το ενδεχόμενο της διεύρυνσης της έννοιας «οπτικοακουστικά», περιλαμβάνοντας ενδεχομένως και τις ραδιοτηλεοπτικές υπηρεσίες μέσω Internet. Τότε είχαμε πιστέψει, βέβαια, ότι θα μπορούσαν να δοθούν κίνητρα στους πολίτες όχι μόνο για την αγορά του ψηφιακού αποκωδικοποιητή, αλλά ακόμη και για να απομακρύνουν τις κεραίες τους, μια και οι καινούργιες κεραίες είναι πιο φτηνές, πιο κομψές και πιο μικρές, και μπορούμε έτσι να αποφύγουμε τη οπτική ρύπανση που επικρατεί στις ταράτσες της Αθήνας και των άλλων μεγάλων πόλεων. Επίσης, είχε τεθεί και το θέμα της ενημέρωσης των πολιτών. Στα πλαίσια των αρμοδιοτήτων μας προχωρήσαμε στην έγκριση της ψηφιακής μετάδοσης των αναλογικών προγραμμάτων των περιφερειακών και τοπικών σταθμών σύμφωνα με τις επιταγές του νόμου. Τον Οκτώβριο του 2008 λάβαμε 120 αιτήσεις και το Νοέμβριο του ίδιου χρόνου εγκρίναμε τη ψηφιακή μετάδοση του αναλογικού προγράμματος για 42 τοπικούς και περιφερειακούς σταθμούς. Χρειάστηκε να φτάσουμε στο Σεπτέμβριο του 2010, για να ενημερωθούμε για την εκπομπή 8 περιφερειακών σταθμών στην Αττική. Μέχρι σήμερα το ΕΣΡ έχει δώσει 90 εγκρίσεις, γιατί οι υπόλοιποι σταθμοί οι οποίοι δεν έλαβαν την έγκριση προχώρησαν σε αιτήσεις θεραπείας. Ακόμη, η επίσημη ενημέρωση που έχουμε είναι για τους 8 περιφερειακούς σταθμούς στην Αττική. Υπάρχει, δηλαδή, μια κινητικότητα από άποψη περιφερειακών σταθμών, αλλά επειδή έχουν δημιουργηθεί ορισμένα προβλήματα καθυστερεί η έναρξη των ψηφιακών μεταδόσεων των δικών τους προγραμμάτων. Και βέβαια σ όλο αυτό το διάστημα, ιδίως στην εποχή των εκλογών που τα κλιμάκιά του EΣΡ ταξιδεύουν στην επαρχία, έχουμε προβεί σε δειγματοληπτική επαλήθευση κυρίως των κριτηρίων πληρότητας βάσει των οποίων εγκρίναμε την ψηφιακή μετάδοση των αναλογικών προγραμμάτων. Εξακολουθούν να μην υπάρχουν προθεσμίες υλοποίησης, δηλαδή πότε οφείλει κάποιος να ξεκινήσει μια ψηφιακή μετάδοση από τη στιγμή που εγκρίνεται. Υπάρχει, ακόμη, το πρόβλημα που προανέφερα για το θέμα της κατοχύρωσης ενός αναλογικού ή ενός ψηφιακού διαύλου. Εφόσον, δηλαδή, κάποιος επιθυμεί να εκπέμψει ψηφιακά πότε ελευθερώνεται ένας αναλογικός δίαυλος, αν ανήκει σε σταθμό άλλης εμβέλειας ή άλλων συμφερόντων; Παρουσιάζεται ένα φαινόμενο σε κάποια σημεία της Ελλάδας η κάλυψη από την ψηφιακή εκπομπή να μην αντιστοιχεί στην αγορά του τηλεοπτικού σταθμού που έχει μέσω της αναλογικής του εκπομπής. Δυστυχώς οι περιφερειακοί σταθμοί δεν μπορούν να συμφωνήσουν σε κάποιες περιπτώσεις για να δημιουργήσουν την απαραίτητη τετράδα, ώστε να ξεκινήσουν την ψηφιακή μετάδοση. Επιπλέον, έχει αναφερθεί το φαινόμενο δυο πάροχοι δικτύου να ερίζουν για τον ίδιο δίαυλο, χωρίς να έχουν 4 προφανώς παρόχους περιεχομένου. Επίσης, το ΕΣΡ ερμήνευσε το νόμο και προχώρησε σε έγκριση ψηφιακής μετάδοσης αναλογικού προγράμματος ακόμη κι αν δεν υπήρχε διαθέσιμος δίαυλος για περιφερειακό ή τοπικό σταθμό βάσει της Κοινής Υπουργικής Απόφασης. Αυτό το έκανε βάσει σχετικών διατάξεων της Υπουργικής Απόφασης και του Νόμου 3592, σύμφωνα με τις οποίες η ΕΡΤ μπορεί να φιλοξενήσει προγράμματα περιφερειακών ή τοπικών σταθμών. Ωστόσο, δεν έχει καθοριστεί «το κόστος φιλοξενίας» της ΕΡΤ, ώστε να μπορέσουν οι σταθμοί να ανεβάσουν το πρό- 12

γραμμά τους μέσω της ΕΡΤ. Και βέβαια το μεγάλο ερώτημα που παραμένει είναι πότε τελειώνει η εν λόγω μεταβατική περίοδος; Η συμμετοχή του ΕΣΡ στη διαμόρφωση νομικού πλαισίου και διαδικασιών για τη ψηφιακή μετάβαση Το ΕΣΡ συμμετείχε στην Επιτροπή της Γενικής Γραμματείας Ενημέρωσης για την εναρμόνιση της ελληνικής νομοθεσίας στην καινούργια ευρωπαϊκή Οδηγία για τα οπτικοακουστικά. Το Συμβούλιο κατέθεσε τις προτάσεις του για την κωδικοποίηση της ραδιοτηλεοπτικής ελληνικής νομοθεσίας. Το ΕΣΡ παίρνει, επίσης, μέρος σε Επιτροπές στο Υπουργείο Μεταφορών μαζί με την ΕΕΤΤ για τα θέματα μετάβασης, καθώς για προβλήματα που παρουσιάζονται με την ΕΡΤ και πρόσφατα και με την Digea. Καθώς είναι αρμοδιότητα του, το Συμβούλιο θα συμβάλλει στη δημιουργία του Προεδρικού Διατάγματος για τη διαδικασία αδειοδότησης των παρόχων περιεχομένου, τους όρους των εν λόγω αδειών και τις υποχρεώσεις των αδειούχων. Το ΕΣΡ έχει ήδη προχωρήσει σε έγκριση περιεχομένου που μεταδίδεται μέσω ευρυζωνικών δικτύων, μετά από αιτήσεις της On Telecoms και του ΟΤΕ. Στο πλήρως ψηφιακό περιβάλλον το ΕΣΡ είναι αρμόδιο για τον έλεγχο της ποιότητας των προγραμμάτων, την τήρηση των κανόνων για τα πνευματικά δικαιώματα, τη μέτρηση της πολιτικής πολυφωνίας, τον έλεγχο του ιδιοκτησιακού καθεστώτος. Σε αυτό το σημείο ενδεχομένως θα χρειαστεί τη συνεργασία της Επιτροπής Ανταγωνισμού, γιατί εκ του νόμου τίθενται και θέματα συγκέντρωσης αγοράς. Γενικότερα στις αρμόδιες του Συμβουλίου είναι ο έλεγχος της τήρησης των όρων της αδείας των σταθμών. Επίσης, όπως και παλαιότερα αλλά τώρα σε μεγαλύτερο βαθμό, υπάρχουν σαφείς διατάξεις της ευρωπαϊκής Οδηγίας που επιβάλλουν τη συνεργασία μεταξύ των αρμόδιων ανεξάρτητων Αρχών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το ΕΣΡ έχει ξεκινήσει, ήδη, ένα διάλογο με τις άλλες Αρχές και είναι σε καθημερινή επικοινωνία με τις ευρωπαϊκές αρχές για διάφορα θέματα που προκύπτουν. Για τους λόγους αυτούς χρειάζεται να διευρύνει και να ενισχύσει τις υποδομές του και να αξιοποιήσει το ίδιο την ευρυζωνικότητα. Το Συμβούλιο έχει σχεδιάσει την αναβάθμιση της δικτυακής του γραμμής στο ΣΥ- ΖΕΥΞΙΣ, την ανάπτυξη αποκεντρωμένων σημείων καταγραφής στην επαρχία για να έχει καθημερινό έλεγχο των ψηφιακών μεταδόσεων και τέλος τη διεκπεραίωση με ηλεκτρονικό τρόπο υπηρεσιών, στις οποίες ενδεχομένως μπορούν να περιλαμβάνονται και οι αδειοδοτήσεις. Γι αυτό το λόγο υπέβαλε σχετική πρόταση σε συνεργασία με την «Κοινωνία της Πληροφορίας» στην Υπηρεσία «Ψηφιακή Σύγκλιση». Σαν κυριότερες εκκρεμότητες να αναφερθεί ένα ενδεικτικό χρονοδιάγραμμα που θα οδηγήσει στην αδειοδότηση παρόχων ψηφιακού περιεχομένου, συμπεριλαμβανομένου και του χάρτη συχνοτήτων. Θεωρούμε ότι χρειάζεται να συζητηθεί το θέμα της ομαλής μετάβασης και της διείσδυσης της ψηφιακής τεχνολογίας στον πληθυσμό, γιατί η γεωγραφική κάλυψη είναι ένα θέμα, αλλά το πόσο υιοθετείται, από πόσο κόσμο υιοθετείται η καινούργια τεχνολογία και με τι ρυθμούς, είναι ένα άλλο ζήτημα. Τέλος, στα πλαίσια κωδικοποίησης της νομοθεσίας και των αδειοδοτήσεων θα πρέπει να δούμε πως μπορούμε να οδηγηθούμε πλέον σε ένα περιβάλλον με οικονομικά υγιείς φορείς. 13

ΘΕΜΑ: ΨΗΦΙΑΚΗ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ: ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ & ΑΡΡΥΘΜΙΕΣ νόμοι 703/77 και 3592/2007: εφαρμογές στην ψηφιακή εποχή του Παντελή Μπορόβα* «Καλημέρα κυρίες και κύριοι. Ευχαριστώ πολύ τον κ. Μορώνη προσωπικά αλλά και το Ινστιτούτο για την ευγενική του πρόσκληση. Θα ήθελα να σας επισημάνω ότι οι απόψεις που πρόκειται να εκφραστούν σήμερα αποτελούν προσωπικές δικές μου και σε καμία περίπτωση δε δεσμεύουν την Επιτροπή Ανταγωνισμού σε μελλοντικές κρίσεις της.» 14 * Προϊστάμενος Ειδικού Τμήματος ΜΜΕ Επιτροπής Ανταγωνισμού

Το άρθρο 12 του Νόμου 3431 ορίζει ότι η ΕΕΤΤ ρυθμίζει κάθε θέμα το οποίο αφορά τον καθορισμό σχετικών αγορών προϊόντων ή υπηρεσιών ηλεκτρονικών επικοινωνιών στην Ελληνική Επικράτεια και προβαίνει στην ανάλυση της αποτελεσματικότητας του ανταγωνισμού. Αυτό σημαίνει ότι η ΕΕΤΤ έχει αρμοδιότητα εθνικής Αρχής ανταγωνισμού για θέματα δικτύων και γενικότερων υπηρεσιών ηλεκτρονικών επικοινωνιών, όπως ορίζονται από την Οδηγία Πλαίσιο EC 2002/21. Επομένως, η Επιτροπή Ανταγωνισμού είναι αρμόδια για την τήρηση των κανόνων του ελεύθερου ανταγωνισμού στην αγορά του περιεχομένου και η ΕΕΤΤ σε αυτήν της μετάδοσης. 15

ΘΕΜΑ: ΨΗΦΙΑΚΗ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ: ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ & ΑΡΡΥΘΜΙΕΣ νομοι 703/77 & 3592/2007: εφαρμογεσ στην ψηφιακη εποχη Βασικές Ρυθμίσεις Ν. 703/77 Ο Νόμος 703/77 περί προστασίας του ελεύθερου ανταγωνισμού, είναι ο βασικός νόμος του οποίου την τήρηση καλείται η Επιτροπή Ανταγωνισμού να διαφυλάξει. Τα βασικά του άρθρα έχουν ως εξής: Το άρθρο 1 παρ. 1 αναφέρει ότι «Απαγορεύονται οι συμφωνίες οι οποίες έχουν ως αντικείμενο ή αποτέλεσμα την παρακώλυση ή τον περιορισμό του ελεύθερου ανταγωνισμού», το άρθρο 2 αναφέρει ότι «Απαγορεύεται η καταχρηστική εκμετάλλευση της δεσπόζουσας θέσης μιας επιχείρησης σε μια σχετική αγορά» και στο άρθρο 4 με 4στ. αναλύεται ότι οι απαγορευμένες συγκεντρώσεις δηλαδή οι συγχωνεύσεις και εξαγορές, είναι αυτές οι οποίες μπορούν να περιορίσουν σημαντικά τον ανταγωνισμό σε μια σχετική αγορά». Υπάρχει και το άρθρο 5 το οποίο βέβαια είναι ένα ισχυρότατο εργαλείο, πρέπει να διαχειρίζεται με φειδώ όπως και η Επιτροπή Ανταγωνισμού το διαχειρίζεται με φειδώ, διότι ακροβατεί στα όρια του κρατικού παρεμβατισμού και αφορά την «Κανονιστική παρέμβαση σε κλάδους της οικονομίας, εφόσον τα ανωτέρω αναφερόμενα άρθρα δεν επαρκούν για τη δημιουργία συνθηκών αποτελεσματικού ανταγωνισμού». Αυτά εν είδει εισαγωγής για τον βασικό νόμο που εφαρμόζει η Επιτροπή Ανταγωνισμού. Ρυθμίσεις αρ. 3 ν. 3592/2007 Στο Νόμο 3592/2007, το βασικό άρθρο που αφορά την τήρηση του ελεύθερου ανταγωνισμού στον κλάδο των μέσων ενημέρωσης, είναι το άρθρο 3. Σε αυτό, επαναλαμβάνονται οι ρυθμίσεις των αρ. 1 και 2 του 703, δηλαδή απαγορεύονται οι παράνομες συμφωνίες μεταξύ επιχειρήσεων ΜΜΕ και απαγορεύεται η καταχρηστική εκμετάλλευση δεσπόζουσας θέσης. Ωστόσο η σημαντική απόκλιση από το Νόμο 703 είναι ότι ο ορισμός δεσπόζουσας θέσης γίνεται μέσω της εισαγωγής αμάχητων τεκμηρίων, ήτοι συγκεκριμένων μεριδίων αγοράς, πάνω από τα οποία θεωρείται αμάχητα ότι έχει μια επιχείρηση δεσπόζουσα θέση. Αυτό δεν συμβαίνει στην εφαρμογή του 703, όπου εκτός από τα μερίδια αγοράς εξετάζονται και ποιοτικά κριτήρια. Επίσης αποκλίνει από τον 703 διότι ορίζει συγκεκριμένα τις σχετικές αγορές στις οποίες θα υπολογιστούν τα μερίδια, με πολύ μεγάλη δυσκολία στο να σπάσουν σε μικρότερες, και αυτό αποτελεί ένα πρόβλημα το οποίο θα αναπτύξω στη συνέχεια. Οι τέσσερις λοιπόν σχετικές αγορές προϊόντων είναι η τηλεόραση, το ραδιόφωνο, οι εφημερίδες και περιοδικά, ενώ ορίζονται και οι γεωγραφικές αγορές με βάση την εμβέλεια του εκάστοτε Μέσου. 16

Ορίζεται επίσης ότι σε ό,τι δεν προβλέπει ρητά ο Νόμος 3592 εφαρμόζεται ο Νόμος 703/1977. Η κρατούσα άποψη είναι ότι υπάρχει αποκλειστική συρροή των κανόνων δηλαδή ο Νόμος 3592 είναι ειδικότερος του 703, επομένως υπερισχύει σε κάθε σημείο. Συγκεντρώσεις Μ.Μ.Ε. Οι ειδικότερες ρυθμίσεις του Νόμου 3592 επηρεάζουν την Επιτροπή Ανταγωνισμού στις κρίσεις των συγκεντρώσεων περισσότερο, δηλαδή των συγχωνεύσεων και των εξαγορών. Η έννοια της συγκέντρωσης, όπως αναφέρεται στο Νόμο 3592, είναι η επιρροή του κοινού από Μέσα Ενημέρωσης, σε συνάρτηση με την ιδιοκτησία ή τη συμμετοχή σε αυτά. Εισάγεται η πολυφωνία ως κριτήριο εν προκειμένω, έναντι της προστασίας του αποτελεσματικού ανταγωνισμού, που είναι το αγαθό το οποίο συνήθως καλούμαστε να υπερασπίσουμε. Πότε απαγορεύεται μια συγκέντρωση; Όταν οι συμμετέχουσες επιχειρήσεις ξεπερνούν τα μερίδια αγοράς από τα κατώφλια/ αμάχητα τεκμήρια δεσπόζουσας θέσης που σας ανέφερα προηγουμένως. Η παρέκκλιση είναι σημαντική διότι δεν απαιτείται να πιθανολογήσουμε σαν Επιτροπή Ανταγωνισμού τα ενδεχόμενα αντι-ανταγωνιστικά αποτελέσματα μιας συγκέντρωσης, αλλά απλώς και μόνο να διαπιστώσουμε ότι υπερβαίνονται τα τιθέμενα από το νόμο μερίδια αγοράς από την εξαγοράζουσα επιχείρηση για να απαγορευθεί η συγκέντρωση. Δηλαδή, η απόκτηση δεσπόζουσας θέσης ως τέτοια μέσω κατ αρχήν νομίμων μέσων (συγχωνεύσεις κλπ) κηρύσσεται παράνομη χωρίς ουσιαστικό έλεγχο των πιθανών μελλοντικών αντι-ανταγωνιστικών αποτελεσμάτων της στην αγορά. Ο δε έλεγχος γίνεται τόσο σε επίπεδο προϊόντος (οριζόντιος έλεγχος), όσο και σε επίπεδο εμβέλειας, με σταθμισμένα μερίδια αγοράς όλων των προϊόντων του Ομίλου (διαγώνιος). Ένα αρκετά αξιοπερίεργο γεγονός είναι ότι η επιρροή δεν μετράται μέσω της αναγνωσιμότητας ή μέσω της τηλεθέασης ή μέσω της ακροαματικότητας όπως κανείς θα περίμενε, αλλά από το άθροισμα των διαφημιστικών εσόδων και των εσόδων πώλησης προγράμματος. Ζητήματα Συνεργασίας - Αρμοδιότητας Τίθεται επίσης κάποια ζητήματα συνεργασίας και αρμοδιοτήτων, ειδικά μεταξύ της Επιτροπής Ανταγωνισμού και της ΕΕΤΤ. Το άρθρο 12 του Νόμου 3431 ορίζει ότι η ΕΕΤΤ ρυθμίζει κάθε θέμα το οποίο αφορά τον καθορισμό σχετικών αγορών προϊόντων ή υπηρεσιών ηλεκτρονικών επικοινωνιών στην Ελληνική Επικράτεια και προβαίνει στην ανάλυση της αποτελεσματικότητας του ανταγωνισμού. Αυτό σημαίνει ότι η ΕΕΤΤ έχει αρμοδιότητα εθνικής Αρχής ανταγωνισμού για θέματα δικτύων και γενικότερων υπηρεσιών ηλεκτρονικών επικοινωνιών, όπως ορίζονται από την Οδηγία Πλαίσιο EC 2002/21. Δηλαδή, προκύπτει ότι η Επιτροπή Ανταγωνισμού είναι αρμόδια για την τήρηση των κανόνων του ελεύθερου ανταγωνισμού στην αγορά του περιεχομένου και η ΕΕΤΤ σε αυτήν της μετάδοσης. Αυτό επικυρώνεται και από την εξαίρεση της παρ. 3 του άρ- Η ψηφιακή εποχή θα δημιουργήσει πεδία νέων συνεργασιών μεταξύ επιχειρήσεων, οι οποίες είναι καθόλα θεμιτές, καθόσον ενδέχεται να οδηγήσουν σε βελτίωση της αποτελεσματικότητας, σε νέα καινοτόμα προϊόντα και μείωση κόστους. Αρκεί βεβαίως να μην παραβιάζεται ο νόμος περί ελεύθερου ανταγωνισμού. 17

ΘΕΜΑ: ΨΗΦΙΑΚΗ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ: ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ & ΑΡΡΥΘΜΙΕΣ νομοι 703/77 & 3592/2007: εφαρμογεσ στην ψηφιακη εποχη θρου 1 του Νόμου 3431. Επίσης, στην απόφαση της Επιτροπής Ανταγωνισμού για τον Ψηφιακό Πάροχο φαίνεται η διάκριση των αγορών, καθώς η Επιτροπή Ανταγωνισμού απείχε από την εξέταση της βασικής αγοράς του δικτύου και εξέτασε μόνο τις κάθετες επιπτώσεις της συγκέντρωσης στην αγορά του περιεχομένου. Ψηφιακή Εποχή - Εφαρμογή Ρυθμίσεων Όσον αφορά την εφαρμογή των ρυθμίσεων αυτών, πολύ φοβάμαι ότι ζητήματα όπως η πολυπλεξία, η αδειοδότηση, τα συστήματα εκπομπής, ο χάρτης συχνοτήτων, η πλήρης αξιοποίηση του φάσματος και εν γένει η μετάβαση στην ψηφιακή εποχή δεν εμπίπτουν στην αρμοδιότητα της Επιτροπής Ανταγωνισμού, επομένως οι εκπρόσωποι των άλλων Αρχών θα σας βοηθήσουν να τα κατανοήσετε καλύτερα. Όπως και να κατανεμηθεί και το μέρισμα, η τελική διαμόρφωση του τοπίου θα δημιουργήσει κλάδους πολύ δυναμικούς, με ραγδαίες εξελίξεις, νέα προϊόντα και υπηρεσίες, και εντός αυτών, η Επιτροπή Ανταγωνισμού θα κληθεί να εκπληρώσει το θεσμικό της ρόλο. Θα αναφέρω κάποια πρόσθετα ζητήματα που ενδεχομένως να ανακύψουν, σε ό,τι αφορά την Επιτροπή Ανταγωνισμού: Εάν μέρος των προς κατανομή συχνοτήτων καταλήξει στους υφιστάμενους τηλεοπτικούς σταθμούς, ενδεχομένως να την εκμεταλλευτούν όχι μόνο εκπέμποντας σε HDTV, αλλά και νέα κανάλια. Σ αυτό το σημείο υπάρχει μια παρανόηση, ότι η Επιτροπή Ανταγωνισμού είναι αρμόδια για τον έλεγχο αυτό. Η εξέλιξη αυτή θα αλλάξει μεν τις ισορροπίες, αλλά δεν αποτελεί καθαυτό ζήτημα εξέτασης από την Επιτροπή Ανταγωνισμού. Δε θα πρόκειται για παράνομη συμφωνία, δε θα πρόκειται για συμπεριφορά από επιχείρηση με δεσπόζουσα θέση, ούτε συγκέντρωση, καθότι δε θα υπάρχει μεταβολή ελέγχου στην επιχείρηση, αλλά ζήτημα εσωτερικής ανάπτυξης μιας επιχείρησης, το οποίο δεν ελέγχεται από την Επιτροπή Ανταγωνισμού. Μένει να αποδειχτεί βέβαια αν η εσωτερική ανάπτυξη οδηγήσει σε συγκέντρωση ελέγχου τέτοια ώστε να ξεπερνώνται τα κατώφλια του αρ. 3 του ν. 3592/07. Όμως, κάτι τέτοιο είναι απίθανο με τις υπάρχουσες συνθήκες. Η ψηφιακή εποχή θα δημιουργήσει πεδία νέων συνεργασιών μεταξύ επιχειρήσεων, οι οποίες είναι καθόλα θεμιτές, καθόσον ενδέχεται να οδηγήσουν σε βελτίωση της αποτελεσματικότητας, σε νέα καινοτόμα προϊόντα και μείωση κόστους. Αρκεί βεβαίως να μην παραβιάζεται ο νόμος περί ελεύθερου ανταγωνισμού. Γι αυτό το λόγο και όταν εξετάζαμε το θέμα του ψηφιακού παρόχου, προσέξαμε πάρα πολύ τα ενδεχόμενα συμπραξιακά αποτελέσματα της συγκέντρωσης, ούτως ώστε η συμφωνία μεταξύ των ελεγχόντων μετόχων, οι οποίοι είναι ταυτόχρονα και ανταγωνιστές στην αγορά του περιεχομένου, να περιλαμβάνει μόνο τους όρους που είναι αναγκαίοι για την λειτουργία και ίδρυση του ψηφιακού παρόχου. Επίσης, όσον αφορά την προστασία του ανταγωνισμού και τα ζητήματα των κάθετων αγορών προς την ψηφιακή τηλεόραση, αυτά καθίστανται πολύ σημαντικά, δεδομένου ότι πλέον οι κάρτες, οι αποκωδικοποιητές και όλες οι υπόλοιπες κάθετες αγορές αποκτούν πολύ μεγάλη σημασία για τα ελληνικά νοικοκυριά. Αρρυθμίες Ας περάσουμε τώρα στις αρρυθμίες. Δε θα ασχοληθώ με τις αρρυθμίες που έχουμε αντιμετωπίσει για την εφαρμογή του Νόμου 3592 γενικότερα, ήτοι, ενδεικτικά, τον ορισμό των συνδεδεμένων/συγγενών εταιριών, τα μη διαθέσιμα στοιχεία, ειδικά για τα μέσα περιφερειακής εμβέλειας, τη δυσκολία υπολογισμού των μεριδίων αγοράς σε διασταυρούμενες αγορές (within-industry and across-industry concentration) και του εντοπισμού των παρένθετων προσώπων. Θα αναφερθώ μόνο σ αυτές που είναι σχετικές με την ψηφιακή εποχή γενικότερα όχι μόνο με την επίγεια ψηφιακή τηλεόραση, αλλά και την ασύρματη και τη δορυφορική. Το πρώτο κι ένα σημαντικό σημείο είναι, όπως προαναφέρθηκε, ότι δημιουργείται πεδίο για νέες συνεργασίες καθ όλα θεμιτές. Ωστόσο, ο Νόμος 3592 περιέχει ρυθμίσεις για οριζόντιες και διαγώνιες συγκεντρώσεις. Όταν όμως πραγματοποιηθεί εξαγορά επιχείρησης που δραστηριοποιείται σε προηγούμενο ή επόμενο στάδιο της παραγωγικής διαδικασίας, δεν εφαρμόζεται ο Νόμος 3592, γεγονός αρκετά αξιοπερίεργο. Το δεύτερο είναι ένα επίσης πάρα πολύ σημαντικό ζήτημα, το οποίο έχουμε συζητήσει συχνά με τη Νομική Υπηρεσία της ΕΕΤΤ και μας έχει δυσκολέψει στην εξέταση κάποιων υποθέσεων, Αυτό αφορά το γεγονός ότι δεν υπάρχει μόνο πολυπλεξία στις συχνότητες, αλλά και στις... αρμοδιότητες. Υπάρχουν υποθέσεις που αφορούν και περιεχόμενο και δίκτυο, όπως π.χ. οι πλατφόρμες, που είναι και πάροχοι δικτύου και πάροχοι περιεχομένου. Κάθε τέτοια υπόθεση θα πρέπει να εξεταστεί και από τις δυο Αρχές με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την εν γένει αποτελεσματικότητα. Άλλο ένα παράδειγμα είναι η ρύθμιση και ο έλεγχος των πακέτων προσφορών που περιλαμβάνουν προϊόντα περισσοτέρων αγορών, για παράδειγμα τηλεόρασης, Internet και τηλεφωνίας. Επομένως κι εκεί υπάρχει μια σύγχυση αρμοδιότητας για το ποια είναι η αρμοδιότερη αρχή για να αναλάβει την υπόθεση. Επίσης ένα πάρα πολύ σημαντικό πρόβλημα είναι, όπως επίσης προαναφέρθηκε, ότι ο 3592 ορίζει συγκεκριμένα τις αγορές στις οποίες καθιερώνει και μερίδια αγοράς/αμάχητα τεκμήρια δεσπόζουσας θέσης. Εν προκειμένω, θα έπρεπε ο νόμος στο συγκεκριμένο σημείο να είναι λίγο πιο ελαστικός. Διότι απέχει από την πραγματικότητα να πούμε ότι τα free-toair κανάλια με τα συνδρομητικά με τα web tv με τα mobile tv, αποτελούν μια ενιαία αγορά του τηλεοπτικού περιεχομένου. Ακόμη, ότι κυριακάτικες και αθλητικές εφημερίδες ανήκουν στην ίδια αγορά, ή ότι τα ενημερωτικά ή μη ραδιόφωνα δεν έχουν σημαντικές διαφορές που θα έπρεπε να ληφθούν υπόψη. Δεν μας αφήνει ο νόμος και είναι ανυπέρβλητο ειδικά σε υποθέσεις συγκεντρώσεων- να διακρίνουμε τμήματα της αγορών ούτως ώστε να μπορούμε να προσεγγίσουμε την πραγματικότητα της αγοράς περισσότερο. Άλλο ένα ζήτημα είναι οι διαγώνιες σχέσεις, γιατί έχουμε πολύ μεγάλη αδυναμία υπολογισμού επιρροής του κοινού, ειδικά όταν υπάρχουν καινοτόμα και αταξινόμητα προϊόντα. 18

Και δυο τελικές παρατηρήσεις: τα κατώφλια για την απαγόρευση της συγκέντρωσης επειδή ακριβώς την αγορά τη βλέπουμε με ευρύτητα, είναι πάρα πολύ υψηλά. Συνεπώς, με τα συγκεκριμένα κατώφλια δεν προβλέπω ποτέ να απαγορευτεί κάποια συγκέντρωση. Συνεχίζοντας αυτή τη σκέψη, ο 3592 εισάγει την πολυφωνία, η οποία προτιμάται σαν κριτήριο από την εξασφάλιση του αποτελεσματικού ανταγωνισμού. Κατά την άποψή μου δεν πρέπει να γίνεται αυτό, αλλά αντίθετα να υπάρχει έλεγχος από τις αρμόδιες Αρχές για τη διασφάλιση και των δυο εξίσου σημαντικών έννομων αγαθών. Δεν υπάρχει μόνο πολυπλεξία στις συχνότητες, αλλά και στις... αρμοδιότητες. Υπάρχουν υποθέσεις που αφορούν και περιεχόμενο και δίκτυο, όπως π.χ. οι πλατφόρμες, που είναι και πάροχοι δικτύου και πάροχοι περιεχομένου. Κάθε τέτοια υπόθεση θα πρέπει να εξεταστεί και από τις δυο Αρχές με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την εν γένει αποτελεσματικότητα. Άλλο ένα παράδειγμα είναι η ρύθμιση και ο έλεγχος των πακέτων προσφορών που περιλαμβάνουν προϊόντα περισσοτέρων αγορών, για παράδειγμα τηλεόρασης, Internet και τηλεφωνίας. Επομένως κι εκεί υπάρχει μια σύγχυση αρμοδιότητας για το ποια είναι η αρμοδιότερη αρχή για να αναλάβει την υπόθεση. 19

ΘΕΜΑ: ΨΗΦΙΑΚΗ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ: ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ & ΑΡΡΥΘΜΙΕΣ η μετάβαση στην ψηφιακή τηλεόραση ρυθμίσεις για το μέρισμα και δικαιώματα χρήσης συχνοτήτων του Νικόλαου Βλασσόπουλου * «Ένα σημαντικό πλαίσιο για τη συζήτηση που θα εξελιχθεί νομίζω τέθηκε σήμερα με τις τοποθετήσεις των δύο Υπουργών, αλλά και του Προέδρου της ΕΕΤΤ. O ίδιος θα προσπαθήσω να αναλύσω -στο συγκεκριμένο πλαίσιο- πως βλέπουμε τα πράγματα στα θέματα των δικαιωμάτων χρήσης συχνοτήτων ή του χάρτη συχνοτήτων και του Ψηφιακού μερίσματος.» 20 * Προϊστάμενος Διεύθυνσης Φάσματος ΕΕΤΤ

Κάθε ρύθμιση η οποία γίνεται θα πρέπει τελικά να λαμβάνει υπόψη της το τεχνολογικό και οικονομικό τοπίο του αύριο, σίγουρα όχι του χθες, αλλά ίσως όχι και του σήμερα. Επίσης, οι ρυθμίσεις οι οποίες θα υιοθετηθούν θα πρέπει σε κάθε περίπτωση να είναι αρκετά ευέλικτες ώστε να μπορούν να αντέξουν στο χρόνο. Ένα μέρος της παρουσίασης θα το αφιερώσω στο να καταδείξω το πώς μπορεί να αντιληφθεί κάποιος σήμερα το περιβάλλον του ανταγωνισμού στο οποίο βρίσκονται τα ΜΜΕ. Γιατί έχω την πεποίθηση ότι κάθε ρύθμιση η οποία γίνεται, θα πρέπει τελικά να λαμβάνει υπόψη της το τεχνολογικό και οικονομικό τοπίο του αύριο, σίγουρα όχι του χθες, αλλά ίσως όχι και του σήμερα. Και επίσης οι ρυθμίσεις οι οποίες θα υιοθετηθούν θα πρέπει σε κάθε περίπτωση να είναι αρκετά ευέλικτες, ώστε να μπορούν να αντέξουν στο χρόνο. Έτσι, κάνοντας μια προεπισκόπηση της παρουσίασης, θα μιλήσω λίγο για το περιβάλλον ανταγωνισμού και στη συνέχεια θα εξειδικεύσω για τα θέματα των δικαιωμάτων χρήσης συχνοτήτων και για το Ψηφιακό Μέρισμα. Ξεκινώντας με το πρώτο θέμα, νομίζω ότι, έως ένα συγκεκριμένο σημείο, η αγορά της τηλεόρασης ήταν μια παραδοσιακή αγορά που χαρακτηριζόταν από δύο κύρια στοιχεία: την καθετοποίηση και την τμηματοποίηση. Να αναλύσουμε τι σημαίνει το καθένα. Οι κύριοι πάροχοι που ήταν οι τηλεοπτικές επιχειρήσεις αποτελούσαν κάθετα οργανωμένες μονάδες και παρείχαν υπηρεσίες ελέγχοντας όλη την αλυσίδα: την εφαρμογή-περιεχόμενο, την μετάδοση-δίκτυο, τον τερματισμό και την συσκευή ή την διεπαφή της συσκευής. Tμηματοποίηση σημαίνει ότι η αγορά είναι ορισμένη σε τμήματα, δεν υπάρχει ενιαία ευρωπαϊκή ή παγκόσμια αγορά και υπάρχουν φυσικά τείχη ανάμεσα στις αγορές των διαφορετικών κρατών και διαφορετικών υπηρεσιών. Ως αποτέλεσμα, το επίπεδο του ανταγωνισμού είναι περιορισμένο αλλά και οι επιλογές του χρήστη καταναλωτή να είναι περιορισμένες. Η δε λογική είναι ότι οι διάφορες αγορές είχαν μία κάθετη δομή, δεν ανταγωνίζονταν μεταξύ τους μέχρι πριν από κάποιο διάστημα και συνεπώς ο ανταγωνισμός γινόταν μόνο στα εθνικά σύνορα στο βαθμό που ήταν δυνατόν να υπάρξει και δεν μπορούσε να υπάρξει ανταγωνισμός ούτε ανάμεσα στα διαφορετικά δίκτυα ή υπηρεσίες, αλλά ούτε σε ευρωπαϊκό ή παγκόσμιο επίπεδο. Δυστυχώς ή ευτυχώς, όμως, αυτό είναι ένα περιβάλλον το οποίο μόνο παραδοσιακό χαρακτήρα έχει πλέον και δεν ανταποκρίνεται σ αυτό που ζούμε σήμερα και πολύ περισσότερο σ αυτό που θα ζήσουμε στο μέλλον. Αυτό που ζούμε σήμερα, με την τηλεόραση να ακολουθεί τελευταία, είναι το περιβάλλον της σύγκλισης, όπου διαμορφώνεται σε τρία επίπεδα: στις υπηρεσίες, στα δίκτυα και στις συσκευές. Και η σύγκλιση αυτή 21