ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΧΗΜΕΙΑ / A ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: 1 ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 01 / 12 / 2013 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ Α Για τις ερωτήσεις Α.1 έως Α.5 να γράψετε το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση δίπλα στον αριθμό της ερώτησης. Α.1 Η θέση του μαγνησίου (Mg), με ατομικό αριθμό Z = 12, στον Περιοδικό Πίνακα είναι: α. 3 η περίοδος και ΙΙΙΑ ομάδα β. 2 η περίοδος και ΙΙΑ ομάδα γ. 3 η περίοδος και ΙΙΑ ομάδα δ. 2 η περίοδος και ΙΙΙΑ ομάδα Α.2 Από τα παρακάτω ζεύγη στοιχείων ευγενή αέρια είναι: α. 12 Mg και 20 Ca β. 2 e και 18 Αr γ. 6 C και 14 Si δ. 17 Cl και 35 Br Α.3 Ένα στοιχείο Χ που βρίσκεται στην 4 η περίοδο και στη VIIA ομάδα: α. έχει ατομικό αριθμό Ζ = 35 και ανήκει στην ομάδα των αλογόνων β. έχει ατομικό αριθμό Ζ = 25 και ανήκει στην ομάδα των αλογόνων γ. έχει ατομικό αριθμό Ζ = 22 και ανήκει στην ομάδα των αλκαλίων δ. έχει ατομικό αριθμό Ζ = 32 και ανήκει στην ομάδα των αλκαλίων Α.4 Ομοιοπολικός πολικός δεσμός αναπτύσσεται ανάμεσα στα άτομα των στοιχείων: α. 11 Na και 17 Cl β. 1 και 8 Ο γ. 18 Αr και 17 Cl δ. 35 Br και 35 Br Α.5 Ισότοπα είναι τα άτομα των στοιχείων τα οποία: α. έχουν ίδιο μαζικό αριθμό και ίδιο ατομικό αριθμό β. έχουν διαφορετικό μαζικό αριθμό και διαφορετικό ατομικό αριθμό γ. έχουν διαφορετικό μαζικό αριθμό και ίδιο ατομικό αριθμό δ. έχουν ίδιο αριθμό νετρονίων και διαφορετικό αριθμό πρωτονίων ΘΕΜΑ Β B.1 Να χαρακτηρίσετε τις επόμενες προτάσεις ως σωστές ή λανθασμένες. i. Τα στοιχεία της ίδιας περιόδου του Περιοδικού Πίνακα έχουν τον ίδιο αριθμό ηλεκτρονίων στην εξωτερική στιβάδα. (ΛΑΘΟΣ) ii. Το φθόριο, το χλώριο και το άζωτο είναι διατομικά χημικά στοιχεία. (ΣΩΣΤΟ) iii. Το χλώριο 17 Cl σχηματίζει τόσο ιοντικές όσο και ομοιοπολικές ενώσεις με άλλα στοιχεία. (ΣΩΣΤΟ) iv. Ο ιοντικός δεσμός είναι ισχυρότερος του ομοιοπολικού δεσμού. (ΣΩΣΤΟ)!" v. Το ιόν!! Na προκύπτει αν από τον πυρήνα του ατόμου του νατρίου αφαιρεθεί ένα Σελίδα 1 από 5
vi. πρωτόνιο. (ΛΑΘΟΣ) Το φθόριο 9 F έχει μικρότερη ατομική ακτίνα από το 17 Cl. (ΣΩΣΤΟ) B.2 Να αντιστοιχίσετε κάθε χημικό στοιχείο με τη θέση που βρίσκεται στον περιοδικό πίνακα και να το χαρακτηρίσετε ως μέταλλο ή αμέταλλο. Χημικό στοιχείο Θέση στον Περιοδικό Πίνακα Χαρακτήρας i. 19K Α. 3 η περίοδος και VA ομάδα ii. 9 F Β. 2 η περίοδος και ομάδα αλογόνων Ι. Μέταλλο iii. 15 P Γ. 4 η περίοδος και ομάδα αλκαλικών γαιών ΙΙ. Αμέταλλο iv. 6 C Δ. 4 η περίοδος και ομάδα αλκαλίων v. 20Ca Ε. 2 η περίοδος και 14 η ομάδα Σελίδα 2 από 5 (i Δ Ι) (ii B II) (iii A II) ( iv E II) (v Γ Ι) B.3 Να αναφέρετε τρεις βασικές διαφορές ανάμεσα στον ιοντικό και τον ομοιοπολικό δεσμό. ΕΤΕΡΟΠΟΛΙΚΟΣ ΟΜΟΙΟΠΟΛΙΚΟΣ i. Αναπτύσσεται μεταξύ μετάλλου και αμετάλλου με αποβολή ηλεκτρονίων από το μέταλλο και πρόσληψη ηλεκτρονίων από το αμέταλλο. i. Αναπτύσσεται μεταξύ αμετάλλων με αμοιβαία συνεισφορά μονήρων ηλεκτρονίων προς σχηματισμό κοινού ζεύγους ηλεκτρονίου. ii. Αναπτύσσονται δυνάμεις ηλεκτροστρατικής φύσης. ii. Αναπτύσσονται δυνάμεις ηλεκτρομαγνητικής φύσης. iii. Σχηματισμός κρυσταλλικού πλέγματος. iii. Σχηματισμός μορίου. B.4 Να συμπληρώσετε τα κενά του παρακάτω πίνακα με τους κατάλληλους αριθμούς: Άτομο ή ιόν Ζ Α p n e P 15 31 15 16 15 Ca +2 20 40 20 20 18 Cl 17 35 17 18 18 K 19 39 19 20 19 Β.5 Να αναφέρετε το είδος του δεσμού που αναπτύσσεται μεταξύ: i. 11Na και 17 Cl ιοντικός ii. 7N και 1 ομοιοπολικός iii. 10Ne και 12 Μg κανένα είδος δεσμού iv. 19K και 16 S ιοντικός ΘΕΜΑ Γ Γ.1 Δίνονται τα στοιχεία: 6 Α, 11Β, 17Γ, 20 Δ, 36 Ε. i. Να κάνετε τη κατανομή των ηλεκτρονίων σε στιβάδες και να γράψετε την ομάδα και την περίοδο του Περιοδικού Πίνακα όπου βρίσκεται το κάθε στοιχείο. 6Α: Κ(2) L(4) 2 η περίοδος και 14 η (IVA) ομάδα 11Β: K(2) L(8) M(1) 3 η περίοδος και 1 η (ΙΑ) ομάδα 17Γ: K(2) L(8) M(7) 3 η περίοδος και 17 η (VIIA) oμάδα
20Δ: K(2) L(8) M(8) N(2) 4 η περίοδος και 2 η (ΙΙΑ) ομάδα 36E: K(2) L(8) M(18) N(8) 4 η περίοδος και 18 η (VIIIA) ομάδα ii. Στις παρακάτω περιπτώσεις, όπου αναπτύσσεται χημικός δεσμός, να εξηγήσετε το είδος του δεσμού με τον οποίο συνδέονται τα άτομα, να γράψετε τους ηλεκτρονιακούς τύπους και τους χημικούς τύπους των ενώσεων που προκύπτουν. 6Α με 1 Η 20Δ με 17 Γ 11Β με 10 Ne 6Α με 1 Η ΟΜΟΙΟΠΟΛΙΚΟΣ ΔΕΣΜΟΣ αφού το Α και το Η είναι αμέταλλα, ΧΗΜΙΚΟΣ ΤΥΠΟΣ: ΑΗ 4 ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΑΚΟΣ,ΤΥΠΟΣ: A 20Δ με 17 Γ ΙΟΝΤΙΚΟΣ ΔΕΣΜΟΣ αφού το Δ είναι μέταλλο και το Γ είναι αμέταλλο, ΧΗΜΙΚΟΣ ΤΥΠΟΣ: ΔΓ 2, +2 Γ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΑΚΟΣ,ΤΥΠΟΣ: Δ Γ 11Β με 10 Ne ΔΕΝ ΑΝΑΠΤΥΣΣΕΤΑΙ ΔΕΣΜΟΣ αφού το Νe είναι ευγενές αέριο. Γ.2 Να υπολογίσετε τον αριθμό οξείδωσης του: i. S στο Na 2 SO 4 Α.Ο.(S)= +6 ii. C στο CO 3 A.O.(C) = +4 iii. Mn στο KMnO 4 A.O.(Mn) = +7 + iv. N στο N 4 A.O.(N) = 3 Γ.3 Ο μαζικός αριθμός του ατόμου ενός στοιχείου Χ είναι 35. Αν στον πυρήνα του ατόμου, τα νετρόνια είναι κατά ένα περισσότερα από τα πρωτόνια να βρείτε: i. τον ατομικό αριθμό του στοιχείου Χ, A = p + n και n = p + 1 άρα Α = p + p + 1 ή 35 = 2p + 1 ή p = 17 άρα Z = 17 ii. την ομάδα και την περίοδο στην οποία ανήκει το Χ, K(2) L(8) M(7) άρα το Χ ανήκει στην 3η περίοδο και στην VIIA ομάδα του περιοδικού πίνακα. iii. τον ηλεκτρονιακό και το χημικό τύπο της ένωσης που σχηματίζεται από την ένωση του Χ με το 12Μg. Να εξηγήσετε τι δείχνει ο χημικός τύπος της ένωσης. Σχηματίζεται ιοντικός δεσμός, οπότε: ΧΗΜΙΚΟΣ ΤΥΠΟΣ: ΜgX 2, Σελίδα 3 από 5
ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΑΚΟΣ,ΤΥΠΟΣ: Mg +2 X X Ο χημικός τύπος δείχνει την αναλογία των ιόντων στον κρύσταλλο, δηλαδή για κάθε ένα κατιόν μαγνησίου αντιστοιχούν δύο ανιόντα χλωρίου. Γ.4 Το ιόντα Α +2 και Β 2 έχουν την ίδια ηλεκτρονιακή δομή με το 10 Νe. Να υπολογίσετε τους ατομικούς αριθμούς των στοιχείων Α και Β. Το κατιόν Α 2+ διαθέτει 10 ηλεκτρόνια άρα το Α θα έχει συνολικά 12 ηλεκτρόνια και 12 πρωτόνια, οπότε Ζ = 12. Το ανιόν Β 2 διαθέτει επίσης 10 ηλεκτρόνια άρα το Β θα έχει συνολικά 8 ηλεκτρόνια και 8 πρωτόνια, οπότε Ζ = 8. ΘΕΜΑ Δ Δ.1 Σε 480 g νερού διαλύονται 20 g NaO οπότε σχηματίζονται 400 ml διαλύματος, διάλυμα Δ 1. Για το διάλυμα Δ 1 που προκύπτει να υπολογίσετε: i. τη μάζα του, m = m διαλύτη + m διαλυμένης ουσίας = 480 + 20 = 500 g ii. την πυκνότητά του, p"= m V η'"p"= 500"g 400"mL η'"p"="1,25"g/ml iii. την % w/w περιεκτικότητά του, Σε 100 g διαλύματος περιέχονται x g διαλυμένης ουσίας Σε 500 g διαλύματος περιέχονται 20 g διαλυμένης ουσίας Από την παραπάνω αναλογία βρίσκουμε x = 4 g οπότε το διάλυμα είναι 4 % w/w iv. την % w/v περιεκτικότητά του. Σε 100 ml διαλύματος περιέχονται x g διαλυμένης ουσίας Σε 400 ml διαλύματος περιέχονται 20 g διαλυμένης ουσίας Από την παραπάνω αναλογία βρίσκουμε x = 5 g οπότε το διάλυμα είναι 5 % w/v Δ.2 Διάλυμα NaO έχει περιεκτικότητα 25 % w/w διάλυμα Δ 2. Να υπολογίσετε: i. τη μάζα του NaO που περιέχεται σε 200 g του διαλύματος Δ 2. Σε 100 g διαλύματος περιέχονται 25 g διαλυμένης ουσίας Σε 200 g διαλύματος περιέχονται x g διαλυμένης ουσίας Από την παραπάνω αναλογία βρίσκουμε x = 50 g ΗCl ii. τον όγκο του διαλύματος Δ 2 που περιέχει 75 g NaO, αν η πυκνότητα του διαλύματος Δ 2 είναι 1,5 g/ml. Σε 100 g διαλύματος περιέχονται 25 g διαλυμένη ουσία Σε y g διαλύματος περιέχονται 75 g διαλυμένη ουσία Σελίδα 4 από 5
Από την παραπάνω αναλογία βρίσκουμε y = 300 g διαλύματος Απο τον τύπο πυκνότητα λύνοντας ως προς τον όγκο προκύπτει ότι: p"= m V η'"v"= 300"g 1,5"g/mL η'"v"="200"ml Δ.3 Αναμιγνύονται 500 g του διαλύματος Δ 1 με 160 g του διαλύματος Δ 2. Να βρείτε την % w/w περιεκτικότητα του διαλύματος Δ 3 που προκύπτει. ΔΙΑΛΥΜΑ Δ 1 Σε 100 g διαλύματος περιέχονται 4 g διαλυμένης ουσίας Σε 500 g διαλύματος περιέχονται x g διαλυμένης ουσίας Από την παραπάνω αναλογία βρίσκουμε x = 20 g NaO ΔΙΑΛΥΜΑ Δ 2 Σε 100 g διαλύματος περιέχονται 25 g διαλυμένης ουσίας Σε 160 g διαλύματος περιέχονται y g διαλυμένης ουσίας Από την παραπάνω αναλογία βρίσκουμε x = 40 g NaO ΔΙΑΛΥΜΑ Δ 3 Σε 660 g διαλύματος περιέχονται 20 + 40 g διαλυμένης ουσίας Σε 100 g διαλύματος περιέχονται z g διαλυμένης ουσίας Από την παραπάνω αναλογία βρίσκουμε z = 9,09 g NaO άρα το διάλυμα είναι 9,09 % w/w. Σελίδα 5 από 5