ΠΑΓΚΥΠΡΙΑ ΣΥΝΤΕΧΝΙΑ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ ΚΛΑΔΟΣ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΔΑΣΩΝ Σημείωμα αναφορικά με το θέμα «Οι συνέπειες των πρόσφατων καταστροφικών πυρκαγιών. Μέτρα πρόληψης και αποκατάστασης» Κοινή Συνεδρία της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Εσωτερικών με την Κοινοβουλευτική Επιτροπή Γεωργίας και Φυσικών Πόρων και της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Περιβάλλοντος. 22 Μαΐου, 2017 Έντεκα μήνες μετά τις καταστροφικές πυρκαγιές της Αργάκας και της Σολέας, και έχοντας ήδη μπει στη φετινή θερινή περίοδο, η αποτίμηση μας για την κατάσταση στην οποία βρίσκεται η δασική υπηρεσία της χώρας μας δεν μπορεί να κρίνεται θετική. Στην πράξη, στο πεδίο, βρισκόμαστε στο ίδιο περίπου σημείο που βρισκόμασταν στις αρχές του περσινού Μάη, με επιπλέον βεβαρημένη την όλη κατάσταση από τις απώλειες του περασμένου καλοκαιριού. Παρά τις δημόσιες δηλώσεις /διαβεβαιώσεις ότι έχουν τροχοδρομηθεί ενέργειες για βελτίωση του όλου συστήματος (προσωπικό, μέσα, οργάνωση, κλπ) για τα οποία δεν έχουμε λόγο να αμφιβάλλουμε, εντούτοις στην πράξη η φετινή περίοδος αιχμής για τη δασική πυροπροστασία φαίνεται ότι να διανυθεί με τα ίδια μέσα όπως και πέρσι. Για την τραγικότητα της κατάστασης στο δασικό τομέα σας είχαμε ενημερώσει λεπτομερώς με Σημείωμα μας στην προηγούμενη σχετική κοινή συνεδρία των τριών Κοινοβουλευτικών Επιτροπών, στις 7 Ιουλίου 2016. Για τον κίνδυνο να παραταθεί η κατάσταση αυτή και για το 2017, σας είχαμε ενημερώσει και προειδοποιήσει με επιστολή μας ημερομηνίας 20 Οκτωβρίου 2016, ενόψει της κατάθεσης του νομοσχεδίου για τον Προϋπολογισμό του 2017 από το Υπουργικό Συμβούλιο. Παρόμοια προειδοποίηση κάναμε και με την ανακοίνωση μας αναφορικά με τη φετινή Παγκόσμια Μέρα Δασών στις 21 Μαρτίου 2017. Η αποτίμηση της κατάστασης αναφορικά με την ετοιμότητα του Τμήματος Δασών να ανταποκριθεί άμεσα και αποτελεσματικά στην αντιμετώπιση των δασικών πυρκαγιών έχει να κάμει και με τη γενικότερη κατάσταση στην οποία λειτουργεί και επιτελεί έργο το Τμήμα σήμερα. Η δασική πυροπροστασία είναι κομμάτι της συνολικής διαχείρισης των δασών και έτσι πρέπει να αντιμετωπίζεται. Ειδικά στα μεσογειακά οικοσυστήματα, η δασική πυροπροστασία επιβάλλεται να είναι ολιστική και αρχίζει από τη δασοκομική διαχείριση των συστάδων και φτάνει μέχρι την καταστολή των πυρκαγιών. Οι φάσεις αυτές είναι αναπόσπαστες. Επομένως, αξιολογώντας σήμερα τη δυνατότητα του Τμήματος Δασών να αντιμετωπίζει τις δασικές πυρκαγιές, κάποιος πρέπει να αξιολογήσει συνολικά τη δυνατότητα του Τμήματος αυτού να φέρνει σε πέρας όλα εκείνα τα μέτρα που χρειάζονται ώστε το δάσος, μέσα από σωστές διαχειριστικές πρακτικές, να είναι εύρωστο και ανθεκτικό στις πυρκαγιές, να διαθέτει τη σωστή αντιπυρική υποδομή και να φυλάσσεται σωστά. Φαξ: 22 805551, e-mail: asarris@cytanet.com.cy, g.c@cytanet.com.cy
2 Ο καλύτερος δείκτης για αυτή την αξιολόγηση είναι προφανώς ο κρατικός προϋπολογισμός που διατίθεται για τη αποστολή αυτή. Δυστυχώς, και ο Προϋπολογισμός του 2017 κινείται στα ίδια περίπου επίπεδα με αυτά των προηγούμενων χρόνων: μειωμένος, με τις ίδιες αγκυλώσεις και στη βάση της πεποίθησης του Υπουργείου Οικονομικών ότι υπάρχει ακόμα «λίπος» για να αφαιρεθεί! Οι κυριότερες αδυναμίες εντοπίζονται στο θέμα της στελέχωσης σε υπαλληλικό προσωπικό και ωρομίσθιους, του εξοπλισμού/ οχημάτων / μηχανημάτων, της διαφώτισης, της στελέχωσης και ασφαλούς λειτουργίας της Μονάδας Πτητικών Μέσων, της δασικής εκπαίδευσης, των επιμέρους πιστώσεων για άλλες πτυχές της δασικής προστασίας (συντήρηση δρόμων και αντιπυρικών λωρίδων, συντήρηση εξοπλισμού κλπ). Οι σχετικές εξελίξεις από τον περασμένο Ιούλιο, ανά ενότητα, συνοψίζονται επιγραμματικά όπως πιο κάτω: Α. ΣΤΕΛΕΧΩΣΗ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΔΑΣΩΝ 1. Υπαλληλικό προσωπικό Δεν υπήρξε καμιά ουσιαστική εξέλιξη. Από τον περσινό Ιούνιο είχαν αποπαγοποιηθεί από το Υπουργικό Συμβούλιο 3 κενές θέσεις Ανώτερου Συντηρητή Δασών (Α13) και μια Πρώτου Συντηρητή Δασών (Α14), από το σύνολο των 65 κενών θέσεων στη δομή του ΤΔ. Πληρώθηκαν μόνο οι τρείς πρώτες. Πληρώθηκε επίσης η μια θέση του Μηχανικού Πτητικών Μέσων (Α12), ο οποίος θα αναλάβει δουλειά από την 1 η ερχόμενου Ιουνίου. Έχουν παράλληλα αφυπηρετήσει 3 υπάλληλοι. Σήμερα, οι κενές θέσεις στο ΤΔ είναι 68 (η μια θα πληρωθεί 1/6/2017), σε σχέση με τις προβλεπόμενες στο σημερινό προϋπολογισμό. Οι 43 αφορούν θέσεις σε πόστα με εξουσίες οργάνωσης και διοίκησης Σταθμών/ Κλάδων/ Τομέων/ Περιφερειών. Άλλες 2 αφορούν τους Μηχανικούς της Μονάδας Πτητικών Μέσων και οι υπόλοιπες 23 είναι στον εισαγωγικό βαθμό (Δασικοί Λειτουργοί). Σε σχέση με τις θέσεις που εγκρίθηκαν για την αναδιοργάνωση του 2009, οι ελλείψεις ανέρχονται στις 94 θέσεις. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι ένας δασικός σταθμός στελεχώνεται κατά μέσο όρο από 4-5 υπαλλήλους. Υπενθυμίζουμε ότι στο ΤΔ υπηρετούν και 46 έκτακτοι Δασικοί Λειτουργοί, απόφοιτοι του Δασικού Κολλεγίου, με συμβόλαια ορισμένου χρόνου. Δυστυχώς, και παρά τις προειδοποιήσεις προς το ΥΓΑΑΠ, η προώθηση της πλήρωσης όλων των κενών θέσεων του ΤΔ έχει καθυστερήσει. Είναι χαρακτηριστική η αναφορά τόσο στην έκθεση των Εμπειρογνωμόνων που διόρισε το Υπουργικό Συμβούλιο όσο και στην Έκθεση που ετοίμασε η Παγκύπρια Ένωση Δασολόγων, ότι επείγει η πλήρωση όλων των κενών θέσεων του ΤΔ. 2. Ωρομίσθιο προσωπικό Αναφορικά με τους Δασοπυροσβέστες/ ωρομίσθιο προσωπικό, και παρά τις περσινές αντιδράσεις, το Υπουργείο Οικονομικών προχώρησε στη μείωση του συνολικού αριθμού εγκριμένων θέσεων του εποχικού ωρομίσθιου προσωπικού μειώνεται από 730 που ήταν πέρσι σε 713 (760 το 2010), ενώ κατάργησε και μια θέση τακτικού ωρομίσθιου εργάτη.
3 Οι υπηρετούντες μόνιμοι ωρομίσθιοι είναι σήμερα 137 έναντι 153 οργανικών θέσεων (176 το 2010) υπάρχουν δηλαδή 16 κενές θέσεις. Ενδεικτικά αναφέρουμε τη διαπίστωση της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων για αξιολόγηση του υφιστάμενου πυροπροστασίας, ότι ο υφιστάμενος αριθμός δασοπυροσβεστών δεν επαρκεί για στελέχωση των πυροσβεστικών οχημάτων! Β. ΜΕΙΩΣΗ ΔΙΑΘΕΣΙΜΩΝ ΠΙΣΤΩΣΕΩΝ 1. Συνολικός Προϋπολογισμός ΤΔ Ο συνολικός Προϋπολογισμός (Τακτικός και Αναπτυξιακός) του ΤΔ εξακολουθεί να παραμένει σοβαρά μειωμένος, στα ίδια περίπου επίπεδα με το 2016, δηλαδή μειωμένος πέραν του 25% σε σχέση με το 2010. Ελάχιστες διαφοροποιήσεις έχουν επέλθει ακόμα και μετά τις περσινές πυρκαγιές. Με εξαίρεση κάποιες υποτυπώδεις αυξήσεις σε ορισμένα άρθρα όπως αντιπυρικές λωρίδες, καύσιμα, κλπ, που σχετίζονται με τη δασική προστασία, οι συνολικές πιστώσεις παραμένουν σε επικίνδυνα χαμηλά επίπεδα. 2. Οχήματα / μηχανήματα / εξοπλισμός Δυστυχώς, παρά τις εξαγγελίες και ενέργειες που έχουν γίνει και όντως μπορούμε να επιβεβαιώσουμε ότι έχουν γίνει ενέργειες, η φετινή χρονιά μας βρίσκει στο ίδιο σημείο αν όχι και χειρότερο από ότι ήμασταν πέρσι. Δεν έχει αγοραστεί κανένα καινούργιο όχημα και δεν αναμένεται να αγοραστούν ή να προστεθούν στο στόλο του ΤΔ οποιαδήποτε νέα οχήματα πριν το 2018. 3. Εκστρατείες Διαφώτισης Το σχετικό κονδύλι παραμένει συρρικνωμένο στις 4000 από 65000 το 2010, παρουσιάζοντας μια μείωση του 93,8%! Η έκθεση της Ανεξάρτητης Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων που όρισε το Υπουργικό Συμβούλιο αναγάγει το θέμα της ενημέρωσης / διαφώτισης/ εκπαίδευσης του κοινού σε θέμα ύψιστης προτεραιότητας. 4. Στολές Και το 2017 οι εγκριμένες πιστώσεις για στολές παραμένουν αρκετά χαμηλότερες των απαιτούμενων πιστώσεων με αποτέλεσμα να συνεχίζεται η εκκρεμότητα με την διάθεση όλων των προβλεπόμενων ειδών στολής. Γ. ΥΠΟΒΑΘΜΙΣΗ ΤΗΣ ΔΑΣΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Καμιά ουσιαστική εξέλιξη στο θέμα, πέραν των δηλώσεων και διακηρύξεων ότι το Δασικό Κολέγιο θα επαναλειτουργήσει κάπως και κάποτε. Δ. ΜΟΝΑΔΑ ΠΤΗΤΙΚΩΝ ΜΕΣΩΝ (ΜΠΜ) 1. Στελέχωση Η Μονάδα Πτητικών Μέσων εξακολουθεί να παραμένει σοβαρά υποστελεχωμένη, παρά την πρόσληψη πέρσι των δύο Χειριστών / πιλότων και την επικείμενη πρόσληψη του Μηχανικού Α. Παραμένει ακόμα κενή μια θέση μηχανικού, ενώ απαιτείται η δημιουργία ακόμα τουλάχιστον δύο θέσεων χειριστή/ πιλότου.
4 Οι ανάγκες μας σε χειριστές θα συνεχίσουν να καλύπτονται με αγορά υπηρεσιών τόσο για φέτος όσο και για το 2018, μέχρι να μπορέσουν οι δικοί μας (νέοι) να ετοιμαστούν για να αναλάβουν δράση. Ακόμα και με την πρόσληψη των δύο νέων χειριστών, η Μονάδα κρίνεται ως υποστελεχωμένη, αφού για τα δύο αεροσκάφη, η παρουσία των τριών υφιστάμενων χειριστών (περιλαμβανομένου και του Αρχιπιλότου / Προϊστάμενου της) δεν είναι επαρκής για να στελεχώνονται σωστά και με ασφάλεια, για όλη τη θερινή περίοδο. Αυτό έχει διαφανεί και κατά τη διάρκεια των πρόσφατων πυρκαγιών, αλλά και σε περιόδους ηρεμίας, όταν ακόμα και η απλή εμπλοκή στο πρόγραμμα επιφυλακής δημιουργεί προβλήματα στην τήρηση στοιχειωδών κανόνων και πρακτικών αναφορικά με τον χρόνο εργασίας των πιλότων και των επιπέδων ασφάλειας. Επιβάλλεται η δημιουργία ακόμα δύο θέσεων Χειριστή, ώστε να είναι δυνατή η στελέχωση κάθε αεροσκάφους με δύο τουλάχιστον πιλότους (εναλλάξ) και η απαγκίστρωση του Αρχιπιλότου από το ημερήσιο πρόγραμμα πτήσεων ώστε να αφοσιωθεί εξ ολοκλήρου στα καθήκοντα του ως διοικητής της Μονάδας και ως εκπαιδευτής τόσο των χειριστών όσο και των άλλων εμπλεκόμενων (ΑΕΛΑ, ανεφοδιαστές, Στρατός, Βάσεις, Πυροσβεστική κλπ). 2.Νομοθεσία Από το 2010, τα αεροσκάφη του Τμήματος Δασών επιχειρούν χωρίς νομοθετικό πλαίσιο, αφού έχουν εξαιρεθεί από το κυπριακό νηολόγιο και έχουν γίνει κρατικά, εγγεγραμμένα στο «δασικό νηολόγιο»! Εδώ και τρία χρόνια γινόμαστε μάρτυρες μιας τραγελαφικής κατάστασης όπου επιχειρείται η επεξεργασία πρότασης για θέσπιση νομικού πλαισίου, αλλά ακόμα δεν έχει γίνει τίποτε. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι σε έκκληση δική μας προς την Επιτροπή Διερεύνησης Αεροπορικών Ατυχημάτων και Συμβάντων να επιληφθεί της κατάστασης στη Μονάδα Πτητικών Μέσων του ΤΔ, μας απάντησαν ότι δεν μπορούν να εμπλακούν διότι η νομοθεσία που διέπει τη λειτουργία της Επιτροπής αυτής δεν περιλαμβάνει και τα κρατικά αεροσκάφη! Επίσης, από έγκυρες πληροφορίες που έχουμε, το Τμήμα Πολιτικής Αεροπορίας, αφού κατάφερε και έδιωξε από τη δικαιοδοσία του τα αεροσκάφη του ΤΔ, σήμερα αρνείται να διεξαγάγει τον προβλεπόμενο και ΠΡΟΣΥΝΕΝΝΟΗΜΕΝΟ έλεγχο στη ΜΠΜ και στις επιχειρήσεις της (ο τελευταίος έλεγχος έγινε αρχές του 2015). Την ίδια ώρα το κράτος αρνείται να εγγράψει τα 2 αεροσκάφη του ΤΔ στο νηολόγιο της Κυπριακής Δημοκρατίας (Τμ. Πολιτικής Αεροπορίας) για να μην καθηλωθούν τα αεροσκάφη και οι σχετικές επιχειρήσεις. Προτιμούμε δηλαδή, να πετούν χωρίς κανένα νομικό πλαίσιο, εν γνώσει μας πως εάν εγγραφούν θα καθηλωθούν για πολλούς και διάφορους λόγους σχετικούς και με την ασφάλεια των πτήσεων!
5 Επαναλαμβάνουμε ότι, η ευθύνη σε περίπτωση οποιασδήποτε κακής εξέλιξης αναφορικά με τον τρόπο λειτουργίας της μονάδας θα βαραίνει όλους όσοι έλαβαν γνώση του προβλήματος και δεν ενήργησαν για να λυθεί. Εμείς έχουμε σηκώσει τα χέρια, μπροστά στην ασύγγνωστη αδιαφορία της πολιτείας και για το λόγο αυτό κινούμαστε προς την κατεύθυνση της αυτοπροστασίας των μελών μας με οποιοδήποτε τίμημα. Ε. ΕΜΠΛΟΚΗ ΤΩΝ ΔΑΣΙΚΩΝ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ ΣΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΔΑΣΙΚΗΣ ΠΥΡΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ Τρόπος αποζημίωσης υπερωριών Αναφορικά με την υπάρχουσα εδώ και τρία χρόνια διαφορά σε σχέση με τον τρόπο αποζημίωσης της υπερωριακής απασχόλησης στο Τμήμα Δασών, ο Κλάδος μας προχώρησε στη σύναψη μιας προσωρινής συμφωνίας με το Υπ. Οικονομικών, στο πλαίσιο της ΜΕΠ, τον περασμένο Ιούλιο, έτσι ώστε να επανέλθει η παρουσία των δασικών υπαλλήλων στους δασικούς σταθμούς και κατά τις μη εργάσιμες ώρες. Η συγκατάθεση μας στην προσωρινή συμφωνία έγινε εν αναμονή περαιτέρω βελτιώσεων στο σύστημα πυροπροστασίας και στη βελτίωση της χρηματικής αποζημίωσης. Παρά το γεγονός ότι οι προϋποθέσεις που θέσαμε για τη σύναψη της συμφωνίας δεν εκπληρώθηκαν στον βαθμό που απαιτούσαμε, ο Κλάδος μας απέφυγε να επαναφέρει μέχρι στιγμής τα μετρά που εφαρμόζαμε (αποχή από υπερωριακή εργασία και ειδικά ωράρια), προσδοκώντας ότι θα υπάρξει ένα καλύτερο πλαίσιο για τη νέα χρονιά. Δυστυχώς, διαφαίνεται ότι το Υπουργείο Οικονομικών χειρίζεται το θέμα με πολύ αργούς ρυθμούς και δεν αποκλείεται εντός των επόμενων ημερών, εάν συνεχίσει η καθυστέρηση ή υπάρξουν ανατροπές, να υποχρεωθούμε να προχωρήσουμε στην ενεργοποίηση μέτρων. Σύνοψη Κλείνοντας, θέλουμε να επαναλάβουμε ότι, αναμένουμε λύσεις στα πιο κάτω: Άμεση επαναφορά των κονδυλιών του ΤΔ που σχετίζονται με τη δασική προστασία σε ικανοποιητικά και ασφαλή επίπεδα (διαφώτιση, προστασία, ανανέωση στόλου οχημάτων, αντιπυρικές λωρίδες, δασοκομία, εκπαίδευση). Άμεση πλήρωση όλων των κενών θέσεων στο ΤΔ για να μπορεί να οργανωθεί σωστά. Σταδιακή επαναφορά των 27 οργανικών θέσεων που καταργήθηκαν, στη βάση και της τεράστιας διεύρυνσης των αρμοδιοτήτων του ΤΔ, τόσο γεωγραφικά όσο και θεματικά. Αναθεώρηση του συστήματος εμπλοκής των δασικών υπαλλήλων στην δασική πυροπροστασία. Προώθηση της υλοποίησης της πρότασης για νέο Τμήμα στο ΤΕΠΑΚ. Άμεση υλοποίηση της πρότασης για μετεξέλιξης του Δασικού Κολεγίου σε ένα σύγχρονο δασικό εκπαιδευτικό και επιμορφωτικό κέντρο, μακριά από σκοπιμότητες. Εντατικοποίηση της εκπαίδευσης όλου του προσωπικού και των συγκροτημένων ομάδων εθελοντών. Επανασχεδιασμός του ρυθμιστικού πλαισίου πρόσληψης και απασχόλησης δασοπυροσβεστών.
6 Άμεση στελέχωση της Μονάδας Πτητικών Μέσων και με τους μηχανικούς και άμεση δημιουργία ακόμα δύο τουλάχιστον θέσεων Χειριστή/ πιλότου Άμεση επανεγγραφή των αεροσκαφών στο κυπριακό νηολόγιο μέχρι την θέσπιση νομοθεσίας που θα διέπει τα κρατικά αεροσκάφη. Επαναλαμβάνουμε ότι η αναβάθμιση του δασικού τομέα χρειάζεται όραμα και στόχους από την πολιτεία στο σύνολο της. Δεν μπορεί να αντικρίζεται μόνο μέσα από ευκαιριακές και μόνο αναφορές στα δάση, με επικοινωνιακές αλλά όχι ουσιαστικές προσεγγίσεις, από μη στοχευμένες αποφάσεις, από εσφαλμένες γενικεύσεις, από μειώσεις κονδυλιών και αποστέρηση μέσων και πόρων, αλλά κυρίως από ελλιπή ενημέρωση και γνώση. Καλούμε και με αυτή την ευκαιρία, τη Βουλή των Αντιπροσώπων να συμβάλει στο μέτρο του δυνατού, στην επίλυση των πιο πάνω προβλημάτων, αποδίδοντας επιτέλους στο δασικό τομέα την απαιτούμενη σημασία και προσοχή, και τις απαιτούμενες πιστώσεις, πριν να είναι πολύ αργά. Πυρκαγιές θα συνεχίσουμε να έχουμε και μάλιστα ίσως συχνότερες και μεγαλύτερες ένεκα και της κλιματικής αλλαγής. Η πρόκληση είναι να είμαστε σωστά οργανωμένοι, εξοπλισμένοι και έτοιμοι για να ανταποκριθούμε επαρκώς στην αποστολή μας. Από το Διοικητικό Συμβούλιο Λευκωσία, 22 Μαΐου, 2017.