Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 30 Μαΐου 2016 (OR. en) Διοργανικός φάκελος: 2016/0148 (COD) 9565/16 ADD 3 CONSOM 126 MI 393 COMPET 333 TECOM 102 JUSTCIV 149 DIGIT 57 IND 114 CODEC 763 IA 30 ΠΡΟΤΑΣΗ Αποστολέας: Ημερομηνία Παραλαβής: Αποδέκτης: Αριθ. εγγρ. Επιτρ.: Θέμα: Για τον Γενικό Γραμματέα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ο κ. Jordi AYET PUIGARNAU, Διευθυντής 26 Μαΐου 2016 κ. Jeppe TRANHOLM-MIKKSEN, Γενικός Γραμματέας του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης SWD(2016) 165 final ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΗΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ που συνοδεύει το έγγραφο Πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με τη συνεργασία μεταξύ των εθνικών αρχών που είναι αρμόδιες για την επιβολή της νομοθεσίας για την προστασία των καταναλωτών Διαβιβάζεται συνημμένως στις αντιπροσωπίες το έγγραφο - SWD(2016) 165 final. συνημμ.: SWD(2016) 165 final 9565/16 ADD 3 γπ DGG 3A
ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 25.5.2016 SWD(2016) 165 final ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΗΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ που συνοδεύει το έγγραφο Πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με τη συνεργασία μεταξύ των εθνικών αρχών που είναι αρμόδιες για την επιβολή της νομοθεσίας για την προστασία των καταναλωτών {COM(2016) 283 final} {SWD(2016) 164 final}
ΔΕΛΤΙΟ ΣΥΝΟΠΤΙΚΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ Εκτίμηση επιπτώσεων της πρότασης κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την αντικατάσταση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 2006/2004 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 27ης Οκτωβρίου 2004, σχετικά με τη συνεργασία μεταξύ των εθνικών αρχών που είναι αρμόδιες για την επιβολή της νομοθεσίας για την προστασία των καταναλωτών («κανονισμός για τη συνεργασία όσον αφορά την προστασία των καταναλωτών» - κανονισμός ΣΠΚ) Α. Ανάγκη ανάληψης δράσης Ποιο είναι το πρόβλημα και γιατί είναι πρόβλημα σε επίπεδο ΕΕ; Ο κανονισμός ΣΠΚ έχει ενισχύσει την επιβολή της νομοθεσίας για τους καταναλωτές σε ολόκληρη την ΕΕ. Το αποτέλεσμά του είναι ωστόσο ανεπαρκές, ιδίως για τη διατήρηση μιας δυναμικής Ψηφιακής Ενιαίας Αγοράς μέσω της παροχής της δυνατότητας ισχυρής και ισότιμης επιβολής της νομοθεσίας αυτής σε όλη την ΕΕ. Το σημερινό ποσοστό μη συμμόρφωσης των επιχειρήσεων με το ενωσιακό κεκτημένο για τους καταναλωτές δείχνει ότι η επιβολή δεν είναι η βέλτιστη. Με βάση συντηρητικές εκτιμήσεις, το 37% των δικτυακών τόπων ηλεκτρονικού εμπορίου ή κρατήσεων δεν τηρεί βασικούς νόμους για τους καταναλωτές. Αυτό συνεπάγεται ζημία εκτιμώμενη σε περίπου 770 εκατ. ευρώ ετησίως για τους καταναλωτές οι οποίοι πραγματοποιούν ηλεκτρονικές διασυνοριακές αγορές στους τομείς των ταξιδίων, της ψυχαγωγίας, της ένδυσης, των ηλεκτρονικών προϊόντων και των χρηματοοικονομικών υπηρεσιών (ένα υποσύνολο διασυνοριακού εμπορίου που μελετήθηκε ειδικά για την εκτίμηση επιπτώσεων). Τα κύρια προβλήματα που συνδέονται με τη συνεργασία στο πλαίσιο του κανονισμού ΣΠΚ, ως μέσου επιβολής του κοινοτικού κεκτημένου για την προστασία των καταναλωτών σε διασυνοριακό επίπεδο, είναι: οι ανεπαρκείς μηχανισμοί αμοιβαίας συνδρομής, η απουσία αποτελεσματικής αντίδρασης σε εκτεταμένες παραβάσεις σε όλη την ΕΕ, ιδίως σε αυτές που συμβαίνουν στο ψηφιακό περιβάλλον, καθώς και η δυσκολία εντοπισμού των παραβάσεων και η έλλειψη ιεράρχησης των ενεργειών επιβολής της νομοθεσίας. Τι θα πρέπει να επιτευχθεί; Ενισχυμένο και αποτελεσματικότερο πλαίσιο συνεργασίας για την επιβολή της νομοθεσίας, το οποίο θα αυξήσει τη συμμόρφωση με τη νομοθεσία για τους καταναλωτές σε όλη την ΕΕ, θα μειώσει τη ζημία για τους καταναλωτές, θα αυξήσει την ασφάλεια δικαίου, ιδίως για τους εμπόρους και τους καταναλωτές που δραστηριοποιούνται σε διασυνοριακό επίπεδο. Οι αρχές θα πρέπει να δρουν ταχύτερα και να εξοικονομούν δαπάνες, ιδίως για την από κοινού παύση των εκτεταμένων παραβάσεων στο διαδίκτυο χάρη σε πρόσθετες εξουσίες συνεργασίας (π.χ. προσωρινά μέτρα για τη διακοπή λειτουργίας παραβατικών δικτυακών τόπων) και ενιαία συντονισμένη διαδικασία στην οποία η Επιτροπή θα μπορούσε να διαδραματίσει ενισχυμένο επικουρικό ρόλο. Ποια είναι η προστιθέμενη αξία της δράσης σε επίπεδο ΕΕ (επικουρικότητα); Για να εξασφαλιστεί η ίση επιβολή της εφαρμογής της νομοθεσίας για τους καταναλωτές σε ολόκληρη την ΕΕ, οι εθνικές αρχές, οι οποίες διαφορετικά περιορίζονται από τα όρια της δικαιοδοσίας τους, πρέπει να συνεργάζονται για την παύση των παραβάσεων που έχουν διασυνοριακή διάσταση. B. Λύσεις Ποιες είναι οι διάφορες επιλογές για την επίτευξη των στόχων; Υπάρχει προτιμώμενη επιλογή ή όχι; Αν όχι, γιατί; Επιλογή 1: Διατήρηση της υφιστάμενης κατάστασης (καμία αλλαγή του υπάρχοντος κανονισμού ΣΠΚ) Επιλογή 2: Εκσυγχρονισμός της νομοθεσίας εφαρμογής, μη νομοθετικά μέτρα και αυτορρύθμιση Επιλογή 3: Αναθεώρηση του κανονισμού ΣΠΚ ώστε να επεκταθεί το πεδίο εφαρμογής του και να ενισχυθεί η αποτελεσματικότητά του Επιλογή 4: Αναθεώρηση του κανονισμού ΣΠΚ: Επιλογή 3 + πρόσθετες εξουσίες, ιδίως για την αποκάλυψη αδίστακτων εμπόρων που εκ προθέσεως κρύβονται, καθώς και ένα σύστημα ελέγχου προκειμένου να διασφαλιστεί ότι τα κράτη μέλη αφιερώνουν επαρκείς πόρους στη διασυνοριακή συνεργασία Επιλογή 5: Νέος κανονισμός που θα παρέχει στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή άμεσες αρμοδιότητες επιβολής της νομοθεσίας για εκτεταμένες παραβάσεις με ευρωπαϊκή διάσταση και αναθεώρηση του κανονισμού ΣΠΚ σε συνδυασμό είτε με την επιλογή 3 είτε με την επιλογή 4 Η προτιμώμενη επιλογή πολιτικής είναι η επιλογή 3 (ΕΠ 3) Ποιες απόψεις διατύπωσαν οι διάφοροι ενδιαφερόμενοι φορείς; Ποιος υποστηρίζει την κάθε επιλογή; Όλες οι κατηγορίες ενδιαφερομένων (αντιπροσωπευτικές ενώσεις καταναλωτών και επιχειρήσεων, καθώς 2
και το ΕΚ και τα κράτη μέλη) θεωρούν ότι ο κανονισμός ΣΠΚ είναι χρήσιμος και πρέπει να ενισχυθεί έτσι ώστε η (ψηφιακή) ενιαία αγορά να μπορεί να προσφέρει όφελος για το λιανικό εμπόριο. Αυτό καταδεικνύεται από δημόσια διαβούλευση που ολοκληρώθηκε στις αρχές του 2014 και από διάφορες συνεδριάσεις με τους ενδιαφερομένους (όπως επισκέψεις σε χώρες, διασκέψεις κορυφής για τους καταναλωτές 2013-2015 και ειδικά εργαστήρια του δικτύου ΣΠΚ). Γ. Επιπτώσεις της προτιμώμενης επιλογής Ποια είναι τα οφέλη της προτιμώμενης επιλογής (εάν υπάρχει, ειδάλλως των κυριότερων επιλογών); Με την προτιμώμενη επιλογή 3 θα επιτευχθούν όλοι οι στόχοι πολιτικής με εύλογο κόστος για τις εθνικές αρχές και την Επιτροπή. Θα βελτιωθεί η αποτελεσματικότητα της δημόσιας δράσης και η διακυβέρνηση των διασυνοριακών αγορών λιανικής της ΕΕ, οι οποίες θα γίνουν δικαιότερες και διαφανέστερες για τους εμπόρους και τους καταναλωτές. Το κόστος για δημόσια δράση και το κόστος συναλλαγής για τους οικονομικούς παράγοντες θα μειωθούν. Αυτό γενικά θα βελτιώσει την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας της ΕΕ. Οι καταναλωτές θα ωφεληθούν από υψηλότερο επίπεδο προστασίας όταν πραγματοποιούν διασυνοριακές αγορές, ιδίως στο Διαδίκτυο. Εκτιμήθηκε για το υποσύνολο των πέντε διαδικτυακών αγορών που μελετήθηκαν ότι μια μείωση κατά 10 μονάδες στο ποσοστό μη συμμόρφωσης (που είναι 37%) θα μπορούσε να μειώσει τη ζημία από το εκτιμώμενο ποσό των 770 εκατ. ευρώ ανά έτος σε περίπου 539 εκατ. ευρώ, δηλαδή κατά 30%. Κάθε νέα αυτοτελής ενέργεια ΣΠΚ κατά μιας διαδεδομένης πρακτικής θα μπορούσε επίσης να μειώσει σημαντικά τη ζημία των καταναλωτών σε όλη την ΕΕ (π.χ. κατά εκτιμώμενο ποσό 68 εκατ. ευρώ στην περίπτωση της συντονισμένης δράσης κατά των παραπλανητικών εμπορικών προσφορών εντός των ηλεκτρονικών εφαρμογών (in-app offers) για διαδικτυακά παιχνίδια). Η Επιτροπή θα στηρίξει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τα κράτη μέλη στις προσπάθειες επιβολής της νομοθεσίας έναντι παραβάσεων με σημαντική ενωσιακή διάσταση και θα αποφευχθούν περιττές παράλληλες δικαστικές διαδικασίες. Το κόστος για τις αρχές θα μειωθεί χάρη στη δυνατότητα επαναχρησιμοποίησης αποδεικτικών στοιχείων, αποφυγής της αλληλεπικάλυψης των προσπαθειών και εξασφάλισης της μέγιστης συνοχής των δράσεων επιβολής. Η πιο έγκαιρη ανίχνευση των αθέμιτων πρακτικών και η ευθυγράμμιση των προτεραιοτήτων θα επιτρέψουν καλύτερα στοχευμένες δράσεις για την αντιμετώπιση των εκτεταμένων παραβάσεων σε όλη την ΕΕ. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα την ισχυρότερη αποτροπή των παραβάσεων. Αυτή η επιλογή υποστηρίζεται σθεναρά από τους ενδιαφερομένους και είναι εφικτή. Ποιο είναι το κόστος της προτιμώμενης επιλογής (εάν υπάρχει, ειδάλλως των κυριότερων επιλογών); Η προτιμώμενη επιλογή 3 δεν θα επιβάλει νομικές υποχρεώσεις στις επιχειρήσεις και στους καταναλωτές, με αποτέλεσμα να ωφεληθούν και οι δύο πλευρές από την καλύτερη λειτουργία των αγορών με λιγότερες διαμάχες και σχετικές δαπάνες. Ορισμένα κράτη μέλη ενδέχεται να χρειαστεί να προσαρμόσουν ελαφρά την εθνική τους νομοθεσία, ώστε οι αρχές να επωφελούνται από την αμοιβαία αναγνώριση των αποδεικτικών στοιχείων ή των πορισμάτων των ερευνών και από τις πρόσθετες εξουσίες συνεργασίας σε διασυνοριακό πλαίσιο (κυρίως AT, BE, DE,, FR, HR, IE και LT). Το κύριο κόστος για τα κράτη μέλη θα καλύψει την εξοικείωση/κατάρτιση λόγω των νέων εξουσιών και διαδικασιών (περίπου 3.000 ευρώ ανά αρχή) και περίπου 174.000 ευρώ για όλα τα κράτη μέλη για μια συντονισμένη δράση επιβολής ανά έτος που κινείται με την υποχρεωτική διαδικασία συντονισμού. Συνολικά, μεσοπρόθεσμα, αναμένεται εξοικονόμηση πόρων χάρη σε πιο συντονισμένες δράσεις σε επίπεδο ΕΕ. Το πρόσθετο κόστος της Επιτροπής για τον ενισχυμένο ρόλο συντονισμού αναμένεται να είναι κατώτερο από 300.000 ευρώ ανά έτος. Ποιες είναι οι επιπτώσεις στις ΜΜΕ και στην ανταγωνιστικότητα; Η βελτίωση του κανονιστικού περιβάλλοντος για τις αγορές λιανικής θα επιτρέψει στις επιχειρήσεις, συμπεριλαμβανομένων των ΜΜΕ, να αποφεύγουν δαπάνες νομικής εμπειρογνωμοσύνης κατά τη διασυνοριακή εμπορία προϊόντων και να είναι περισσότερο βέβαιες ότι το ίδιο καταναλωτικό δίκαιο της ΕΕ επιβάλλεται εξίσου και στις άλλες χώρες που επιθυμούν να στοχεύσουν. Η πιο συνεκτική διασυνοριακή επιβολή θα προωθήσει την ανταγωνιστικότητα των έντιμων, νομοταγών εμπόρων, θα τονώσει τον ανταγωνισμό και θα προαγάγει ισότιμους όρους ανταγωνισμού στην εσωτερική αγορά. Θα υπάρξουν σημαντικές επιπτώσεις στους εθνικούς προϋπολογισμούς και τις εθνικές διοικήσεις; Ο αντίκτυπος στους εθνικούς προϋπολογισμούς, όπως εξηγείται στην παραπάνω ενότητα για το κόστος, είναι μάλλον μέτριος σε σύγκριση με τις οικονομίες βάσει της προτιμώμενης επιλογής 3 ειδικότερα, με την από κοινού αξιοποίηση των πόρων για την αντιμετώπιση εκτεταμένων παραβάσεων θα προκύψει εξοικονόμηση πόρων, καθώς μία συντονισμένη δράση θα αντικαταστήσει 28 εθνικές δράσεις, με 3
αποτέλεσμα καθαρή εξοικονόμηση που κυμαίνεται από περίπου 180.000 ευρώ (σε περίπτωση επιτυχούς συντονισμένης δράσης) έως περίπου 815.000 ευρώ (σε περίπτωση αποτυχίας της δράσης). Θα υπάρξουν άλλες σημαντικές επιπτώσεις; Η καλύτερη εφαρμογή των δικαιωμάτων των καταναλωτών, χωρίς να προστεθούν επιπλέον βάρη στους εμπόρους, θα έχει θετικό αντίκτυπο στα θεμελιώδη δικαιώματα που αφορούν την ισότιμη και ανοικτή πρόσβαση σε προϊόντα και υπηρεσίες σε όλη την ΕΕ. Αναλογικότητα Η προτιμώμενη επιλογή δεν θα θίξει τις αρμοδιότητες των κρατών μελών όσον αφορά την επιβολή της νομοθεσίας ούτε θα προβλέπει την πλήρη εναρμόνιση των εθνικών συστημάτων επιβολής. Θα εναρμονιστούν μόνο τα στοιχεία που απαιτούνται για να επιτευχθεί ο επιδιωκόμενος στόχος της καλύτερης επιβολής της νομοθεσίας σε περίπτωση παραβάσεων που αφορούν διάφορα κράτη μέλη, όπως είναι οι διαδικασίες που εφαρμόζονται στις ενδοκοινοτικές και τις εκτεταμένες παραβάσεις, οι ελάχιστες αρμοδιότητες που πρέπει να χορηγηθούν στις αρμόδιες αρχές για την εφαρμογή των διαδικασιών αυτών ή η αναγνώριση των αποδεικτικών στοιχείων στο πλαίσιο των εν λόγω παραβάσεων. Η προτιμώμενη επιλογή 3 θα βελτιώσει τη συνεργασία στον τομέα της επιβολής, χωρίς να επιβάλλει δυσανάλογη και υπερβολική επιβάρυνση στις αρχές των κρατών μελών. Τα οφέλη από την άποψη της μείωσης της βλάβης των καταναλωτών και του κόστους συναλλαγών για όλους τους φορείς, η αποδοτικότητα της δημόσιας παρέμβασης και η εν τέλει αναμενόμενη οικονομική ανάπτυξη χάρη στην αυξημένη ζήτηση από πλευράς των καταναλωτών, θα υπερβούν σημαντικά την περιορισμένη αύξηση του κόστους για τις δημόσιες αρχές και την Επιτροπή. Δ. Παρακολούθηση Πότε θα επανεξεταστεί η πολιτική; Η λειτουργία του αναθεωρημένου κανονισμού θα αξιολογηθεί επτά έτη μετά την έναρξη της εφαρμογής του, με σκοπό να αποτιμηθεί η αποτελεσματικότητα και η αποδοτικότητα του μέτρου πολιτικής, και ιδίως να εκτιμηθεί η βελτίωση των ποσοστών συμμόρφωσης στη νομοθεσία για τους καταναλωτές. 4