ΕΠΟΠΤΕΙΑ ΑΓΟΡΑΣ ΣΤΗ ΓΕΝΙΚΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΦΩΤΕΙΝΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ ΔΙΠΛ. ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΟΣ-ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΟΣ ΕΜΠ ΠΡΟΪΣΤΑΜΕΝΟΣ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΕΕΧ-ΕΛΟΤ 22-03-2017 «ΠΡΟΤΥΠΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΕΧΝΙΚΗ ΕΝΑΡΜΟΝΙΣΗ»
Η εποπτεία της αγοράς στην ΕΕ βασίζεται κυρίως: Στην Τομεακή Νομοθεσία Εναρμόνισης, η οποία περιλαμβάνει περίπου 34 Οδηγίες και 8 Κανονισμούς για βιομηχανικά προϊόντα του εναρμονισμένου τομέα όπως: παιχνίδια, δομικά υλικά, ΜΑΠ, ηλεκτρολογικό υλικό, δοχεία υπό πίεση, εκρηκτικά, μηχανήματα, κλπ. (ν.4072/2012 - ΦΕΚ 86/Β/11.4.2012, Κεφάλαιο Ε - «Εποπτεία Αγοράς Βιομηχανικών Προϊόντων και Υπηρεσιών Ποιότητας». Στον Κανονισμό 765/2008/ΕΚ για τον καθορισμό των απαιτήσεων διαπίστευσης και εποπτείας της αγοράς των προϊόντων. Στην Οδηγία 2001/95/ΕΚ για τη Γενική Ασφάλεια των Προϊόντων, η οποία καλύπτει όλα τα καταναλωτικά προϊόντα, τα οποία δεν εμπίπτουν στον εναρμονισμένο τομέα.
Η Οδηγία 2001 /95/ΕΚ για τη Γενική Ασφάλεια των Προϊόντων: Είναι οριζόντια νομοθεσία και αφορά στα καταναλωτικά προϊόντα που δεν καλύπτονται από την τομεακή νομοθεσία εναρμόνισης και σε ορισμένα θέματα, συμπληρώνει τις διατάξεις της τομεακής νομοθεσίας. Επίσης εφαρμόζεται σε προϊόντα που παρέχονται ή διατίθενται στους καταναλωτές στο πλαίσιο παροχής υπηρεσιών, προκειμένου να χρησιμοποιηθούν από αυτούς. Η βασικότερη απαίτηση είναι ότι οι παραγωγοί υποχρεούνται να διαθέτουν στην αγορά μόνο ασφαλή προϊόντα (άρθρο 3). Έχει συγκεκριμένες διατάξεις για την εποπτεία της αγοράς, για τις υποχρεώσεις των οικονομικών φορέων, τις υποχρεώσεις και τις εξουσίες των αρχών των κρατών μελών, την επιβολή κυρώσεων κ.ά.. Περιλαμβάνει τις αρχές για τη λειτουργία του συστήματος έγκαιρης προειδοποίησης για τα επικίνδυνα μη εδώδιμα προϊόντα (RAPEX).
Εθνική νομοθεσία: Η Οδηγία 2001 /95/ΕΚ έχει μεταφερθεί στο εθνικό δίκαιο με την ΚΥΑ Ζ3-2810/2004 (ΦΕΚ 1885/Β /2004). Το άρθρο 7 «Υγεία και ασφάλεια των καταναλωτών» του ν.2251/94 για την προστασία των καταναλωτών αναφέρει την υποχρέωση έκδοσης της ΚΥΑ. Οι κυρώσεις επιβάλλονται με το άρθρο 13 α του ιδίου νόμου. Για τη διενέργεια των ελέγχων, τη δειγματοληψία και τον εργαστηριακό έλεγχο των προϊόντων εφαρμόζονται οι σχετικές διατάξεις του ν. 4177/2013 (ΦΕΚ 173/Α/2013). Έλεγχοι προβλέπονται επίσης σε πολλά άρθρα της ΥΑ Α-2 718 (ΦΕΚ 2090/Β /31-07-2014) «Κανόνες Διακίνησης και Εμπορίας προϊόντων και υπηρεσιών - Κανόνες ΔΙ.Ε.Π.Π.Υ)». Για κάποιες κατηγορίες προϊόντων (αναπτήρες, έπιπλα, κράνη, προϊόντα laser κ.ά.) που εμπίπτουν στη νομοθεσία για τη Γενική Ασφάλεια Προϊόντων έχουν εκδοθεί ειδικότερες νομοθετικές διατάξεις.
Οι αρμόδιες αρχές μπορούν να λαμβάνουν μέτρα (άρθρο 8 ΚΥΑ Ζ3-2810/2004): α) για κάθε προϊόν, β) για κάθε προϊόν που ενδέχεται να παρουσιάσει κινδύνους υπό ορισμένες προϋποθέσεις, γ) για κάθε προϊόν που ενδέχεται να παρουσιάσει κινδύνους για ορισμένα άτομα, δ) για κάθε εν δυνάμει επικίνδυνο προϊόν, ε) για κάθε επικίνδυνο προϊόν και στ) για κάθε επικίνδυνο προϊόν που ήδη κυκλοφορεί στην αγορά. Επίσης οι αρμόδιες αρχές πρέπει : Να λαμβάνουν μέτρα ανάλογα της σοβαρότητας του κινδύνου και λαμβάνοντας υπόψη την αρχή της προφύλαξης. Να ενθαρρύνουν και να ευνοούν την εθελοντική δράση των παραγωγών και των διανομέων. Να συνεργάζονται με άλλες αρχές σε εθνικό και σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Ένα προϊόν θεωρείται ασφαλές ως προς τους κινδύνους και τις κατηγορίες κινδύνων που καλύπτονται από τα αντίστοιχα ελληνικά πρότυπα (;;;), όταν τηρεί τα μη υποχρεωτικά ελληνικά πρότυπα που αποτελούν μεταφορά ευρωπαϊκών προτύπων, τα στοιχεία αναφοράς των οποίων έχουν δημοσιευθεί από την Επιτροπή στην Επίσημη Εφημερίδα των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων (Άρθρο 4 ΚΥΑ Ζ3-2810/2004). Το Υπουργείο Οικονομίας & Ανάπτυξης μέσω του Ελληνικού Οργανισμού Τυποποίησης (ΕΛ.Ο.Τ.) δημοσιεύει τα στοιχεία αναφοράς αυτών των εθνικών προτύπων.
Εφόσον δεν υφίστανται πρότυπα, που έχουν δημοσιευθεί τα στοιχεία αναφοράς τους από την Επιτροπή στην Επίσημη Εφημερίδα των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, για την αξιολόγηση της συμμόρφωσης ενός προϊόντος, λαμβάνονται υπόψη τα ακόλουθα στοιχεία, εφόσον υπάρχουν: α) Τα μη υποχρεωτικά ελληνικά πρότυπα που αποτελούν μεταφορά αντίστοιχων ευρωπαϊκών προτύπων. β) Τα πρότυπα που ισχύουν στην Ελλάδα. γ) Οι συστάσεις της Επιτροπής με τις οποίες ορίζονται οι κατευθυντήριες γραμμές για την αξιολόγηση της ασφάλειας προϊόντος. δ) Οι κώδικες ορθής πρακτικής για την ασφάλεια του προϊόντος, οι οποίοι ισχύουν στον συγκεκριμένο τομέα. ε) Οι υφιστάμενες γνώσεις και τεχνικές. στ) Η ασφάλεια την οποία δικαιούνται ευλόγως να προσδοκούν οι καταναλωτές.
Τα πρότυπα στην Ελλάδα εκπονούνται με τη διαδικασία που προβλέπονται στο Παράρτημα ΙΙΙ της ΚΥΑ Ζ3-2810/2004. Στην ιστοσελίδα της ΕΕ αναρτάται ο κατάλογος με τα πρότυπα κάτω από την οδηγία για τη Γενική Ασφάλεια Προϊόντων. http://ec.europa.eu/growth/single-market/europeanstandards/harmonised-standards/general-product-safety/
Α) Κατασταλτικός έλεγχος. Καταγγελίες από καταναλωτές (Κέντρο καταναλωτή 1520), ανταγωνιστές, ενώσεις καταναλωτών, οικονομικούς και κοινωνικούς φορείς. Αιτήματα εθνικών αρχών. Διερεύνηση ατυχημάτων.
Β) Προληπτικός έλεγχος. Προγράμματα ετήσια και σε τακτική Χριστουγεννιάτικα, αποκριάτικα, σχολικά κ.ά.). βάση (εποχιακά είδη: Πρωτόκολλα Συνεργασίας μεταξύ των αρμοδίων αρχών, όπου διερευνάται η συμμόρφωση των προϊόντων με την ισχύουσα εθνική και κοινοτική Νομοθεσία (Γενική Ασφάλεια Προϊόντων, Κανονισμός REACH, Κανόνες ΔΙ.Ε.Π.Π.Υ). Λαμβάνονται δείγματα από όλη την Ελλάδα με τη συνδρομή των Διευθύνσεων Ανάπτυξης των Περιφερειακών Ενοτήτων της χώρας. Αφορούν κατηγορίες προϊόντων όπως: Ενδύματα - κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα, Υποδήματα - Δερμάτινα είδη, Σχολικά, Κοσμήματα από πολύτιμα μέταλλα, Χαρτιά κοινής χρήσης, Καθαριστικά, Αναπτήρες, Σύνθετη συγκολλημένη ξυλεία, Κεριά και διακοσμητικά κ.ά. Διαπιστώνονται οι μη συμμορφώσεις ανά κατηγορία προϊόντων και λαμβάνονται τα κατάλληλα μέτρα.
Γ) Έλεγχοι μέσω του συστήματος RAPEX: Επικοινωνία με εταιρείες που ενδεχομένως διακινούν τα κοινοποιούμενα προϊόντα Έκδοση ενημερωτικών δελτίων τύπου Ανακοίνωση μεταφρασμένων εβδομαδιαίων αναφορών κοινοποιήσεων RAPEX
Δ) Έλεγχοι στο πλαίσιο συμμετοχής σε κοινά ευρωπαϊκά προγράμματα εποπτείας της αγοράς τα οποία διοργανώνονται από τον Οργανισμό PROSAFE, με κύρια χρηματοδότηση από την ΕΕ. (Παιδικά κρεβατάκια, αναπτήρες, κιγκλιδώματα ασφαλείας για παιδιά, είδη παιδικής φροντίδας, παιδικά ενδύματα κ.ά.)
Η αξιολόγηση της ασφάλειας των προϊόντων γίνεται βάσει των κατευθυντήριων γραμμών για τη διαχείριση του Συστήματος Ταχείας Ανταλλαγής Πληροφοριών (RAPEX), οι οποίες έχουν υιοθετηθεί από όλα τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με βάση την οδηγία 2001/95/ΕΚ. Η αξιολόγηση της ασφάλειας περιλαμβάνει: α) Έλεγχο τεχνικών εγγράφων (Εκθέσεις δοκιμών, πιστοποιήσεων, κ.ά.). β) Διενέργεια επιθεωρήσεων με σκοπό: i) Φυσικό έλεγχο, ο οποίος συνίσταται σε μακροσκοπικό έλεγχο, έλεγχο επισήμανσης και έλεγχο παραστατικών για την εξασφάλιση της ιχνηλασιμότητας. ii) Δειγματοληπτικό έλεγχο προϊόντων που διακρίνεται σε χημικό (σύσταση, μετανάστευση ουσιών κ.ά.) και μηχανικό έλεγχο (αντοχή, ευστάθεια, αιχμηρότητας κ.ά.). Η εξέταση των δειγμάτων γίνεται σε εργαστήρια διαπιστευμένα με το πρότυπο ISO 17025 στο συγκεκριμένο πεδίο ελέγχου (όπως το Γενικό Χημείο του Κράτους).
Σύμφωνα με το άρθρο 8 της ΚΥΑ Ζ3-2810/2004, οι αρμόδιες αρχές μπορούν να λάβουν τα παρακάτω μέτρα, ανάλογα με τον κίνδυνο που παρουσιάζουν τα προϊόντα : επισήμανση ενός προϊόντος με τις κατάλληλες προειδοποιήσεις ως προς τους κινδύνους που μπορεί να παρουσιάζει, υπαγωγή της εμπορίας ενός προϊόντος σε προϋποθέσεις, προειδοποίηση των καταναλωτών ως προς τους κινδύνους που θα μπορούσε να παρουσιάζει ένα προϊόν για ορισμένα άτομα, προσωρινή απαγόρευση της προμήθειας ή της έκθεσης του προϊόντος, απαγόρευση της εμπορίας ενός προϊόντος και θέσπισης των απαραίτητων συνοδευτικών μέτρων, απόσυρση ενός προϊόντος από την αγορά, ανάκληση ενός προϊόντος από τους καταναλωτές, καταστροφή ενός αποσυρθέντος ή ανακληθέντος προϊόντος.
Κυρώσεις σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 13 α του ν. 2251/94, ανάλογα με τη βαρύτητα της παράβασης όπως η σύσταση για συμμόρφωση, η επιβολή χρηματικού προστίμου και η διακοπή της λειτουργίας της επιχείρησης για ορισμένο χρονικό διάστημα. Έκδοση ανακοίνωσης RAPEX.
Έπειτα από την ολοκλήρωση των ελέγχων για τα επικίνδυνα προϊόντα εκδίδεται κοινοποίηση RAPEX
Προϊόντα που εμπίπτουν στην νομοθεσία για τη Γενική Ασφάλεια Προϊόντων (ΚΥΑ Ζ3-2810/2004) Ειδική Νομοθεσία (Εκτός ΚΥΑ Ζ3-2810/2004) Πρότυπα Παιδικά ενδύματα EN 14682:2014 Αναπτήρες ΚΥΑ Ζ3-4106/2006 (ΦΕΚ 1484/Β/2006) ΕΛΟΤ ΕΝ ISO 9994:2006 και Ζ3-922/2008 (ΦΕΚ 651/Β/2008) ΕΛΟΤ ΕΝ 13869:2002 Σύνθετη συγκολλημένη ξυλεία ΚΥΑ Ζ3-5430/2009 (ΦΕΚ 746/Β/2009) και Ζ3-7835/2011 (ΦΕΚ 2650/Β/2011) ΕΛΟΤ ΕΝ 120:1993 ΕΛΟΤ ΕΝ 13986:2005 Κεριά Απόφαση Απ. ΑΧΣ 265/2002 (ΦΕΚ 1214/Β/2002), Καν. 1272/2008/ΕΚ Παιδικά κρεβατάκια, είδη παιδικής φροντίδας Κιγκλιδώματα ασφαλείας για παιδιά Είδη παιδικής φροντίδας Προϊόντα laser Ηλεκτρονικό τσιγάρο (χωρίς νικοτίνη) Εξοπλισμός για αναψυχή και άθληση (Όργανα γυμναστικής εξωτερικού χώρου- πίστες skate κ.ά.) Ενδύματα - κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα ΚΥΑ Ζ3-818/2009 (ΦΕΚ 1395/Β/2009) Κανονισμός REACH ΥΑ Φ1-806/1998 (ΦΕΚ 921/Β/1998) N.4419/2016 (ΦΕΚ 174/Α/2016), Απ. ΑΧΣ 265/2002 (ΦΕΚ 1214/Β/2002), Άρθρα 80, 83 ΔΙΕΠΠΥ, Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 1007/2011 ΚΥΑ 17719/ΔΠΠ 519/ 18.2.2016 (ΦΕΚ 595/ Β/ 7.3.2016) EN 716:2008 + A1:2013 EN 1930 : 2011 ΕΛΟΤ EN 1400 + Α1 ΕΛΟΤ EN 12586+A1 ΕΛΟΤ ΕΝ 12868 ΕΛΟΤ ΕΝ 60825:2004 Part 1,2 BSI PAS 54115:2015 AFNOR XP-D-90-300 PART 1, 2, 3 EN 913:2008 ΕΛΟΤ EN 14974:2006+A1:2010 ΕΝ 16630: 2015
Ευχαριστώ για την προσοχή σας.