Για παραπομπή : Αριστοδήμου Γεωργία,, 2002, Περίληψη : Θέατρο στο σύνολό του μαρμάρινο, αρχικά ελληνικού τύπου και αργότερα ρωμαϊκού-μικρασιατικού. Έχει νοτιοδυτικό προσανατολισμό και βρίσκεται στο βορειοανατολικό τμήμα της πόλης των Τράλλεων (σημ. Aydin) στην Καρία. Η χρονολόγηση του κοίλου του ανάγεται στον 1ο αιώνα π.χ., ενώ μετασκευές έγιναν στα Πρώιμα Αυτοκρατορικά χρόνια. Σήμερα δεν έχει διατηρηθεί σχεδόν τίποτα από το θεατρικό οικοδόμημα. Είναι από τα πρώτα ελληνιστικά θέατρα που κοσμήθηκαν με γλυπτό διάκοσμο που περιλάμβανε ολόγλυφες και ανάγλυφες μορφές. Χρονολόγηση 1ος αι. π.χ. Γεωγραφικός Εντοπισμός Τράλλεις, Καρία 1. Θέση Το θέατρο των Τράλλεων βρίσκεται στη βορειοανατολική πλευρά της πόλης, εντός των τειχών, στους πρόποδες της ακρόπολης. Λόγω του νοτιοδυτικού προσανατολισμού του βλέπει προς το κάτω τμήμα της πόλης και την κοιλάδα του Μαιάνδρου. Στα νότια του θεάτρου και παράλληλα προς τη σκηνή του αναπτύσσεται το στάδιο. Η άμεση αυτή γειτνίαση των δύο οικοδομημάτων είναι ασυνήθιστη στο χώρο της Μικράς Ασίας. 1 2. Αρχιτεκτονική Περιγραφή Πρόκειται για θέατρο κατασκευασμένο στο σύνολό του από μάρμαρο. Η κάτοψή του ακολουθεί τα θέατρα ελληνικού τύπου, αλλά σε κατοπινά χρόνια (1ος αιώνας μ.χ.) μετατράπηκε σε θέατρο ρωμαϊκού-μικρασιατικού τύπου, φαινόμενο σύνηθες στο χώρο της Μικράς Ασίας, όπου τα προϋπάρχοντα ελληνιστικά θέατρα υπέστησαν μετατροπές στις κατόψεις τους κατά τα Αυτοκρατορικά χρόνια. 2 Το θεατρικό οικοδόμημα έχει αρκετά μεγάλο μέγεθος, με κοίλον σε σχήμα πετάλου, διαμέτρου 148 μ., και ορχήστρα διαμέτρου 25 μ. Είναι χτισμένο πάνω σε φυσική πλαγιά εκμεταλλευόμενο την κλίση της, ενώ για την κατασκευή των πλευρικών τμημάτων (αναλήμματα) χρειάστηκε να χρησιμοποιηθούν βοηθητικές υποκατασκευές ώστε να καλύψουν την κλίση του εδάφους. Τμήματα της θεμελίωσης των αναλημμάτων είναι ορατά στις μέρες μας. Δύο καμαροσκέπαστοι διάδρομοι, ακτινωτά διευθετημένοι, από ένας σε κάθε ανάλημμα, δίνουν άμεση πρόσβαση από το εξωτερικό του θεάτρου στον ακάλυπτο περιμετρικό διάδρομο (περίπατο) στην άνω απόληξη του κοίλου. Το κοίλον διαιρείται μέσω δύο περιμετρικών διαδρόμων (διαζώματα, praesinctiones) σε τρία τμήματα (maeniana). Δεν είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε με λεπτομέρειες τη διάρθρωση του κοίλου. Από τα υπάρχοντα στοιχεία προκύπτει μόνο ότι το κάτω τμήμα του κοίλου (θέατρον, ima cavea-maenianum) διαιρούνταν σε οκτώ τμήματα, τις κερκίδες (cunei) μέσω εννέα κλιμάκων. Η πρόσβαση στο κατώτερο τμήμα του κοίλου πιθανότατα γινόταν μέσω κλιμάκων διανοιγμένων μέσα στους αναλημματικούς τοίχους, στοιχείο που εμφανίζεται και στο θέατρο της Μαγνησίας του Μαιάνδρου. Δεν είναι γνωστός ούτε ο συνολικός αριθμός των σειρών των εδωλίων, από τα οποία σώζονται μόνο ίχνη στο κάτω τμήμα του κοίλου. 3 Τα εδώλια από λευκό μάρμαρο είχαν καμπυλωτό προφίλ και δεν ήταν κατασκευασμένα από ένα ενιαίο κομμάτι μαρμάρου, όπως συμβαίνει στα θέατρα του ελλαδικού χώρου, αλλά από δύο διαφορετικά: το κατεξοχήν κάθισμα και την πλάκα στην οποία πατούσαν τα πόδια του θεατή. Εξαιτίας της εκτεταμένης καταστροφής του θεατρικού οικοδομήματος δεν είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε αν αυτό το κατασκευαστικό χαρακτηριστικό ίσχυε για όλα τα εδώλια του θεάτρου. Στο κυρίως θέατρο (ima cavea-maenianum) και πίσω από τον αγωγό συγκέντρωσης των όμβριων υδάτων (εύριπο), την πρώτη σειρά εδωλίων την καταλάμβαναν οι θρόνοι της προεδρίας, που προορίζονταν για τους επίσημους επισκέπτες του θεάτρου. Οι θρόνοι αυτοί ήταν λίγο ψηλότεροι από τα υπόλοιπα εδώλια και πατούσαν σε βάθρο. Σε αυτό το βάθρο στερεωνόταν ένα Δημιουργήθηκε στις 7/8/2017 Σελίδα 1/5
Για παραπομπή : Αριστοδήμου Γεωργία,, 2002, χαμηλό στηθαίο. 4 Στο κέντρο του κοίλου υπάρχουν ίχνη θεωρείων (tribunalia) που προορίζονταν για τους αξιωματούχους της πόλης, χαρακτηριστικό που το συναντάμε και στο θέατρο της Πριήνης. Στο ανώτερο τμήμα του κοίλου (επιθέατρο, summa cavea), πίσω από την ανώτερη σειρά εδωλίων, βρέθηκαν ίχνη τοίχου που ακολουθεί την περίμετρο του κοίλου και πιθανότατα ανήκε σε περιμετρική στοά (porticus in summa cavea) που διευκόλυνε τη μετακίνηση των θεατών στο άνω τμήμα του θεάτρου και αποτελούσε επίσης χώρο καταφυγής σε περίπτωση βροχής. Ανάμεσα στη σειρά των θρόνων της προεδρίας και την ορχήστρα μεσολαβεί ένας διαχωριστικός πλακόστρωτος διάδρομος, πλάτους 1 μ. Ακολουθεί η ορχήστρα, η οποία σύμφωνα με τον W. Dörpfeld είχε στην πρώτη φάση δάπεδο από πατημένο χώμα, ενώ αργότερα, πιθανότατα μέσα στον 1ο αιώνα μ.χ., φαίνεται ότι καλύφθηκε με μαρμάρινες πλάκες, κάποιες από τις οποίες σώζονται στη θέση τους. 5 Στο υπόλοιπο τμήμα της ορχήστρας διατηρείται το υπόστρωμα από ασβεστόλιθο, καθώς και τα αποτυπώματα των μαρμάρινων πλακών. Στο μέσον της ορχήστρας και σε βάθος 2,10 μ. κάτω από το επίπεδο του εδάφους εντοπίστηκε αγωγός σχήματος Τ. 6 Αυτός ο υπόγειος αγωγός, πλάτους 0,60 μ., φαίνεται ότι αντιστοιχεί στη χαρώνεια κλίμακα. 7 Από το σκηνικό οικοδόμημα σώζονται μόνο ίχνη του προσκηνίου, το ύψος του οποίου υπολογίζεται στα 3 μ. και το πλάτος του στα 6 μ. Δεν είναι δυνατόν να αποκαταστήσουμε με σιγουριά την κάτοψη και τις οικοδομικές φάσεις του. Διαιρούνταν κατά μήκος σε δύο κλίτη μέσω τριών παράλληλων κιονοστοιχιών, που περιλάμβαναν 16 κίονες η καθεμία. Από τις κιονοστοιχίες αυτές διατηρούνται μόνο οι τετράγωνες πλάκες θεμελίωσης πάνω στις οποίες πατούσαν οι κίονες. Είναι ενδεικτικό ότι για στατικούς λόγους οι πλάκες θεμελίωσης της μεσαίας κιονοστοιχίας 8 είχαν μεγαλύτερο μέγεθος από αυτές στις δύο ακριανές κιονοστοιχίες, οι οποίες ακουμπούσαν στα τοιχώματα του σκηνικού οικοδομήματος. Οι πλάκες αυτές θεμελίωσης φέρουν οπές στην άνω επιφάνειά τους για τη στερέωση των κιόνων, από τους οποίους κάποιοι έχουν αφήσει ορατά ίχνη. 9 Το προσκήνιο είχε κλειστή πρόσοψη την οποία κοσμούσε ανάγλυφη ζωφόρος. Στο κέντρο της πρόσοψης του προσκηνίου 10 σώζονται αρχιτεκτονικά λείψανα κλίμακας ή κεκλιμένων επιπέδων (ράμπες) που επέτρεπαν την πρόσβαση από την ορχήστρα στη σκηνή. 3. Γλυπτός διάκοσμος Είναι από τα πρώτα θέατρα της Ελληνιστικής περιόδου που έχουν διακοσμημένο προσκήνιο. Παρά την κακή κατάσταση διατήρησης του θεατρικού οικοδομήματος, σώζονται αρκετά γλυπτά, ολόγλυφα και ανάγλυφα. Από τις ολόγλυφες μορφές οι σημαντικότερες είναι ένα άγαλμα Απόλλωνα, στον τύπο του Απόλλωνα Κιθαρωδού, 11 και ένα σύνολο αρχαϊστικών γυναικείων μορφών στον τύπο της Κανηφόρου (Καρυάτιδες). 12 Κατά τη διάρκεια των γερμανικών ανασκαφών του 1888, στο χώρο του θεάτρου ήρθαν στο φως θραύσματα αναγλύφων που πιστεύεται ότι ανήκουν στο γλυπτό διάκοσμο του προσκηνίου. 13 Τα ευρήματα μεταφέρθηκαν στο Βερολίνο και στην Κωνσταντινούπολη. Τα καλύτερα σωζόμενα προέρχονται από ζωφόρο, ύψους 1 μ., που απεικόνιζε πομπή διονυσιακού θιάσου. Επίσης σώζεται φτερωτή γυναικεία μορφή, πιθανόν πρόκειται για Νίκη, καθώς και ανάγλυφο με το μπροστινό τμήμα ενός αλόγου. 14 4. Χρονολόγηση Η διαμόρφωση του κοίλου παρουσιάζει ομοιότητες στο σχήμα και τη μορφή των εδωλίων με το θέατρο της Νύσας. 15 Από τα στοιχεία αυτά προκύπτει ότι το κοίλο του θεάτρου ολοκληρώθηκε πιθανότατα μέσα στον 1ο αιώνα π.χ., ενώ στα Πρώιμα Αυτοκρατορικά χρόνια, δηλαδή στα χρόνια του Αυγούστου (27 π.χ.-14 μ.χ.), ή ακόμα και λίγο αργότερα, στο β μισό του 1ου αιώνα μ.χ., υπέστη μετατροπές στην κάτοψή του. 16 5. Ιστορία της έρευνας και σημερινή κατάσταση Δημιουργήθηκε στις 7/8/2017 Σελίδα 2/5
Για παραπομπή : Αριστοδήμου Γεωργία,, 2002, Το 1745 ο R. Pococke είχε την ευκαιρία να δει τις σωζόμενες ακόμη παρόδους που στεγάζονταν με καμάρα. 17 Ανασκαφικές έρευνες πραγματοποιήθηκαν στο θεατρικό οικοδόμημα το 1888 από το Γερμανικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο και τους αρχαιολόγους C. Humann και W. Dörpfeld. 18 Σήμερα δε σώζεται σχεδόν τίποτα από το θεατρικό οικοδόμημα, πέρα από κάποια ελάχιστα τμήματα του κοίλου. 19 Αυτό οφείλεται στη διαρπαγή των αρχιτεκτονικών μελών του κτίσματος από τους κατοίκους της περιοχής και στην επαναχρησιμοποίησή τους ως οικοδομικού υλικού στην ανέγερση των δικών τους κατοικιών. 1. Marchese, R.T., The Lower Maeander Flood Plain: A regional settlement study (BAR International Series 292, Oxford 1986), σελ. 219-222. 2. Bieber, Μ., The History of the Greek and Roman Theatre (Princeton 1961), σελ. 190. 3. Κάποια από τα στοιχεία αυτά ήταν ορατά όταν επισκέφθηκε το χώρο ο Pococke, ο οποίος μάλιστα υποθέτει ότι το κοίλον αποτελούνταν από τουλάχιστον 50 σειρές εδωλίων Pococke, R., A Description of the East and some other countries II (London 1745), σελ. 54-56. 4. De Bernardi Ferrero, D., Teatri classici in Asia Minore IΙΙ (Roma 1970), σελ. 110. 5. Βλ. σημείο G στο σχέδιο του θεάτρου που έγινε από τον W. Dörpfeld βλ. Humann, C. Dörpfeld, W., Ausgrabungen in Tralles, AM 18 (1893), σελ. 395-413, πίν. XIII. 6. Σημείο Η στο σχέδιο του θεάτρου από τον W. Dörpfeld βλ. Humann, C. Dörpfeld, W., Ausgrabungen in Tralles, AM 18 (1893), σελ. 395-413, πίν. XIII. 7. Πόλλαξ, IV, 132 De Bernardi Ferrero, D., Teatri classici in Asia Minore IΙΙ (Roma 1970), σελ. 110. 8. Τη μεσαία κιονοστοιχία τη συνέθεταν διπλοί κίονες (για τους οποίους ο W. Dörpfeld χρησιμοποιεί τον όρο Zwillingssäulen ) βλ. Humann, C. Dörpfeld, W., Ausgrabungen in Tralles, AM 18 (1893), σελ. 409. 9. Σημεία R, Q, στο σχέδιο του θεάτρου από τον W. Dörpfeld βλ. Humann, C. Dörpfeld, W., Ausgrabungen in Tralles, AM 18 (1893), σελ. 395 413, πίν. XIII. 10. Βλ. σημείο Κ, στο σχέδιο του θεάτρου από τον W. Dörpfeld βλ. Humann, C. Dörpfeld, W., Ausgrabungen in Tralles, AM 18 (1893), σελ. 395-413, πίν. XIII. 11. Βρέθηκε το 1887 κοντά στο θέατρο. Χρονολογείται στο β' μισό του 2ου αιώνα π.χ. (Κων/πολη, Αρχαιολ. Μουσείο, αρ. Μ383 + 384, ύψ. 1,92 μ.). Σώζονται ο κορμός και το κεφάλι. Εικονίζεται όρθιος, γυμνός, με ιμάτιο που κάλυπτε μόνο τα σκέλη. Το δεξί χέρι είναι υψωμένο πάνω από το κεφάλι. Τα μακριά μαλλιά δένονται πίσω και καταλήγουν στους ώμους. Συμπληρώνεται με την κιθάρα στο αριστερό χέρι. Mendel, G., Musées Imperiaux Ottomans. Catalogue des skulptures Grecques, Romaines, et Byzantines II (Constantinopel 1914), σελ. 269-71 αρ. 548 LIMC II (1984), σελ. 257 αρ. 595, βλ. λ. Apollon (O. Palaggia) Özgan, R., Die griechischen und römischen Skulpturen aus Tralleis (Asia Minor Studien 15, Bonn 1995), σελ. 50-54, TR 20, πίν. 10. 12. Ο Texier αναφέρει ότι βρέθηκε Καρυάτιδα στα ερείπια του προσκηνίου με ύψος 3 μ., μέγεθος υπερβολικά μεγάλο. Για το λόγο αυτόν θεωρείται ότι ίσως έκανε λάθος στη μέτρηση, ή πρόσθεσε από μνήμης τις διαστάσεις πολύ αργότερα. Βλ. Texier, Th., Asie mineure : description géographique, historique et archéologique des provinces et des villes de la Chersonnèse d'asie (Paris 1862), σελ. 27 κ.ε. Vermeule, C.C., Figural Pillars: From Asia Minor to Corinth to Rome, στο del Chiaro, Μ.Α. (ed.), Corinthiaka. Studies in Honor of D. A. Amyx (Columbia 1986), σελ. 74 σημ. 7. Δύο ακόμα μορφές έχουν ως τόπο προέλευσης τις Τράλλεις και παρουσιάζουν πολλές ομοιότητες μεταξύ τους. Ωστόσο δεν έχει εξακριβωθεί ακόμη αν ανήκαν μαζί με την παραπάνω σε σύνολο μορφών-στηριγμάτων του σκηνικού οικοδομήματος του θεάτρου. Η αρχαϊστική κανηφόρος βρέθηκε τo 1902 μαζί με τον Έφηβο των Τράλλεων και τη Νύμφη εκτός θεάτρου. Φορά χιτώνα, ιμάτιο και πόλο. Το αριστερό χέρι στήριζε το αρχιτεκτονικό μέλος πάνω από τον πόλο. Αρχαϊστικά χαρακτηριστικά στην κόμμωση και στη στάση. 'Ισως ανήκει στο β' μισό του 1ου αιώνα μ.χ. Mendel, G., Musées Imperiaux Ottomans. Catalogue des skulptures Grecques, Romaines, et Byzantines II (Constantinopel 1914), σελ. 257-60 αρ. 541 Özgan, R., Die griechischen und römischen Skulpturen aus Tralleis (AMS 15, Bonn 1995), σελ. 125-133, TR. 70, πίν. 35.1.3-4 και 36.1-2. Κεφάλι γυναικείας μορφής όμοιο με της Δημιουργήθηκε στις 7/8/2017 Σελίδα 3/5
Για παραπομπή : Αριστοδήμου Γεωργία,, 2002, παραπάνω, με προέλευση από τις Τράλλεις. Είχε μεταφερθεί στην Ευαγγελική Σχολή της Σμύρνης. Özgan, R., Die griechischen und römischen Skulpturen aus Tralleis (Asia Minor Studien 15, Bonn 1995), σελ. 125-126, στο TR. 70, πίν. 36.3. 13. Humann, C. Dörpfeld, W., Ausgrabungen in Tralles, AM 18 (1893), σελ. 401-402. 14. Θραύσμα αναγλύφου με το μπροστινό τμήμα αλόγου, από λευκό μάρμαρο. Λείπουν το κεφάλι, τα χέρια καθώς και ο κάτω κορμός. Διακρίνεται η κοντή χαίτη και τα χαλινάρια. Τρέχει προς τα δεξιά στρέφοντας το κεφάλι προς τον θεατή. Δεξιά, όρθια ανδρική μορφή που κρατά τα χαλινάρια προσπαθώντας να δέσει το άλογο (Κων/πολη, Αρχαιολ. Μουσείο, ύψ. 0,69 μ.). Humann, C. Dörpfeld, W., Ausgrabungen in Tralles, AM 18 (1893), σελ. 402 Mendel, G., Musées Imperiaux Ottomans. Catalogue des skulptures Grecques, Romaines, et Byzantines II (Constantinopel 1914), σελ. 52 αρ. 291 Özgan, R., Die griechischen und römischen Skulpturen aus Tralleis (Asia Minor Studien 15, Bonn 1995), σελ. 108, TR. 64, πίν. 30.3. 15. Τοποθετείται στο β' τέταρτο του 1ου αιώνα μ.χ. Η scaenae frons χρονολογείται γύρω στο 200 μ.χ. Για το θέατρο της Νύσας βλ. De Bernardi Ferrero, D., Teatri classici in Asia Minore IΙΙ (Roma 1970), σελ. 115-121, εικ. 107-119, πίν. 21-22Α Bean, G.E., Turkey beyond the Maeander-An archaeological guide (London 1979), σελ. 182, πίν. 61 Ciancio Rossetto, P. Pisani Sartorio, G. (eds), Teatri Greci e Romani, alle Origini del Linguaggio rappresentato (Seat 1994/5/6), σελ. 505. 16. De Bernardi Ferrero, D., Teatri classici in Asia Minore IΙΙ (Roma 1970), σελ. 111. 17. Pococke, R., A Description of the East and some other countries II (London 1745), σελ. 54-56. 18. Humann, C. Dörpfeld, W., Ausgrabungen in Tralles, AM 18 (1893), σελ. 395 413. 19. Ο λόφος όπου ήταν χτισμένη η πόλη των Τράλλεων σήμερα είναι κατειλημμένος από στρατιωτικές εγκαταστάσεις και οι επισκέψεις γίνονται μόνο με στρατιωτική συνοδεία. Βιβλιογραφία : Ciancio Rossetto P. Pisani Sartorio G. (eds), Teatri Greci e Romani, alle Origini del Linguaggio rappresentato, Roma 1994 Fuchs M., Untersuchungen zur Ausstattung römischer Theater in Italien und in den Westprovinzen des Imperium Romanum, Mainz am Rhein 1987 Bean G.E., Turkey beyond the Maeander, London 1971 Özgan R., Die grieschischen und römischen Skulpturen aus Tralleis, Habelt 1995, Asia Minor Studien 15 De Bernardi Ferrero D., Teatri classici in Asia Minore III. Città dalla Troade alla Pamfilia, Roma 1970, Studi di Architettura antica Texier C., Asie Mineure, Description Géographique, Historique et Archéologique des Provinces et des Villes de la Chersonnése d Asie, Paris 1862 Mendel G., Musées impériaux ottomans. Catalogue des sculptures grecques, romaines et byzantines, Constantinople 1912-1914 Marchese R.T., The Lower Maeander Flood Plain. A Regional Settlement Study, Oxford 1986, BAR International Series 292 Bey Edhem, "Fouilles de Tralles", BCH, 28, 1902-1903, 60-77 Δημιουργήθηκε στις 7/8/2017 Σελίδα 4/5
Για παραπομπή : Αριστοδήμου Γεωργία,, 2002, Dörpfeld W., Humann C., "Ausgrabungen in Tralles", AM, 18, 1893, 395-413 Γλωσσάριo : ανάλημμα, το 1. Τοίχος (ή σύστημα τοίχων) που οικοδομείται με σκοπό τη συγκράτηση όγκου χώματος. 2. Κατακόρυφοι τοίχοι που ορίζουν τα δύο πέρατα του κοίλου προς την πλευρά των παρόδων του αρχαίου θεάτρου. διάζωμα, το (λατ. praecinctio) Ο οριζόντιος περιμετρικός διάδρομος που χωρίζει το κοίλο των αρχαίων θεάτρων σε άνω και κάτω τμήμα. εδώλιο, το 1. Πάγκος, κάθισμα, έδρανο ξύλινο ή λίθινο. 2. Το κάθισμα του θεάτρου ή το σύνολο των καθισμάτων του κοίλου. εύριπος, ο Ο αγωγός συγκέντρωσης και απομάκρυνσης των όμβριων υδάτων. ζωφόρος, η 1. (αρχιτεκτονική) Tμήμα του θριγκού πάνω από το επιστύλιο, το οποίο αποτελείται στο μεν δωρικό ρυθμό από εναλλασσόμενα τρίγλυφα και μετόπες, στο δε ιωνικό από ενιαία επιφάνεια που φέρει συνήθως ανάγλυφη διακόσμηση. 2. (ζωγραφική) Διακοσμητική οριζόντια ταινία που περιτρέχει διάφορα μέρη ενός αγγείου ή το άνω μέρος των τοίχων ενός δωματίου. θεωρείο, το (λατ. tribunalium) Θέση προορισμένη για επίσημους αξιωματούχους που ήταν υπεύθυνοι για τα δρώμενα. Τα θεωρεία συνήθως βρίσκονταν ψηλά, πάνω από τις παρόδους του θεάτρου των Ρωμαϊκών χρόνων, στα σημεία σύνδεσης του κοίλου και της σκηνής. καμάρα, η Θολωτή κατασκευή ημικυκλικής διατομής. Χρησιμοποιείται συχνά ως είδος απλής στέγης με ημικυλινδρικό θόλο. κερκίδες, οι (cunei) Ομόκεντρα σφηνοειδή τμήματα στα οποία χωρίζονται, με τη βοήθεια στενών κλιμάκων, τα καθίσματα του κοίλου του αρχαίου θεάτρου. κλίτος, το Επιμήκης χώρος στο εσωτερικό κτηρίου ή ναού που δημιουργείται από την ύπαρξη κιονοστοιχίας. κοίλο, το (cavea) Το ομόκεντρο, συνήθως ημικυκλικό, πρανές του αρχαίου θεάτρου, όπου κάθονται οι θεατές. ορχήστρα, η Χώρος ανάμεσα στη σκηνή και το κοίλο του αρχαίου θεάτρου, όπου διεξάγονται τα θεατρικά δρώμενα. Είναι συνήθως ημικυκλικού σχήματος και σπανιότερα κυκλικού. πάροδος, η Διάδρομος μεταξύ της σκηνής και των πλευρικών αναλημματικών τοίχων του κοίλου, από όπου έμπαινε ο χορός στην ορχήστρα του θεάτρου. προσκήνιον, το (proscaenium) Κιονοστοιχία που προστέθηκε μπροστά από τον τοίχο της σκηνής του αρχαίου ελληνικού θεάτρου. Τα διαστήματα μεταξύ των κιόνων ενίοτε κλείνονταν με θυρώματα ή γραπτούς πίνακες. Στα ρωμαϊκά θέατρα το προσκήνιο χαμηλώνει και φέρει αρχιτεκτονικό και γλυπτό διάκοσμο. ρωμαϊκού-μικρασιατικού τύπου θέατρο, το Το θεατρικό οικοδόμημα όπως αυτό διαμορφώθηκε κατά τη Ρωμαϊκή περίοδο στο μικρασιατικό χώρο. Αποτελεί συνδυασμό του ελληνικού και του ρωμαϊκού τύπου με κοίλο μεγαλύτερο του ημικυκλίου και μνημειώδη σκηνή πολλών ορόφων, η οποία συχνά εφάπτεται στα άκρα του πετάλου των κερκίδων και κλείνει το οικοδόμημα. σκηνή, η (scaena) Αρχικά το μέρος όπου έπαιζαν οι ηθοποιοί. Αργότερα αποτέλεσε το μόνιμο κτίσμα που έκλεινε τη μία πλευρά του θεάτρου και διέθετε βοηθητικούς χώρους για την προετοιμασία των ηθοποιών και τη φύλαξη των μηχανημάτων. χαρώνεια κλίμακα, η Υπόγεια κλίμακα σε αρχαία θέατρα (μεταξύ σκηνής και ορχήστρας) απ όπου στη διάρκεια της παράστασης γινόταν η εμφάνιση νεκρών από τον Άδη ή ή κάθοδος αυτών που πέθαιναν. Δημιουργήθηκε στις 7/8/2017 Σελίδα 5/5