Με τον Κανονισµό 1220/2011 που πρόσφατα ψήφισε

του Βασίλη Πυργιώτη, ιαχείριση Ευρωπαϊκών Αναπτυξιακών Προγραµµάτων ΑΞΙΟΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ Η ΑΞΙΟΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΤΩΝ ΟΡΓΑΝΩΣΕΩΝ ΕΛΑΙΟΥΡΓΙΚΩΝ ΦΟΡΕΩΝ 8 χρόνια αποτελεσµατικότητας µε διαφάνεια Τα των ΟΕΦ έχουν τη δική τους ιστορία µε τους διαδοχικούς κανονισµούς 1334/02, 1331/04, 2080/05, 867/08. Σήµερα πια, όλοι τα γνωρίζουν. Όταν όµως ξεκίνησαν, ήταν ελάχιστοι αυτοί που τα ήξεραν κι ακόµη λιγότεροι εκείνοι που διέδωσαν τα «µυστικά» αυτών των προγραµµάτων, προς όφελος του προϊόντος και των παραγωγών οι οποίοι τα χρηµατοδοτούν. Η ιδιαίτερη συνεισφορά της ΑΞΙΟΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ I. ιάχυση και «εκδηµοκρατισµός» των προγραµµάτων σε µεγάλο αριθµό Οργανώσεων, σε όλη την Ελλάδα Η ΑΞΙΟΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ (το 2002, ως ΑΞΙΟΝ ΕΚ ΟΤΙΚΗ) εξαρχής µε την παρέµβασή της πέτυχε να γίνουν γνωστά τα και να συσπειρωθούν 23 Ενώσεις κάτω από την ΕΛΑΙΟΥΡΓΙΚΗ 1, ώστε να κατεβάσουν ένα πρόγραµµα που ήταν το µεγαλύτερο που εγκρίθηκε απορροφώντας το 50% του εθνικού προϋπολογισµού. II. Καινοτοµικές και πρωτοποριακές δραστηριότητες Έχοντας βαθιά γνώση από την εµπειρία δεκαετιών στα προϊόντα του λαδιού και της ελιάς, η ΑΞΙΟΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ µπορεί και σχεδιάζει δραστηριότητες που είναι πραγ- µατικά καινοτοµικές και ανοίγουν νέους δρόµους. 1 Με τον Κανονισµό 1220/2011 που πρόσφατα ψήφισε η Κοµισιόν, προκήρυξε τα των Οργανώσεων Ελαιουργικών Φορέων (ΟΕΦ) για την τριετία 2012-2015. Τα των ΟΕΦ θεσπίστηκαν στο πλαίσιο της µεταρρύθµισης της ΚΑΠ του 2003/2004. Χρηµατοδοτούνται από το παρακράτηµα 2% της ενιαίας ενίσχυσης των ελαιοπαραγωγών (11,1 εκ. ετησίως συν µια µικρή εθνική χρηµατοδότηση). Μαζί µε το λεγόµενο «ποιοτικό παρακράτηµα» (που άρχισε µε 4% = 22,2 εκ. και υποβαθµίστηκε στα 10 εκ. ) αποτελούν τα µόνα «εργαλεία» άσκησης εθνικής ελαϊκής πολιτικής. Χαρακτηριστικά παραδείγµατα H συνεργασία ελληνικών και ιταλικών συνεταιρισµών σε µια ενιαία πλατφόρµα παραγωγής ιχνηλατηµένου ελαιολάδου υψηλής ποιότητας, που θα αξιοποιηθεί εµπορικά και σε χύµα πωλήσεις και σε επώνυµο τυποποιηµένο προϊόν 1 (βλ. αναλυτικά σελ. 28). Η συγκρότηση και πιστοποίηση από το ΕΣΥ επίσηµης οµάδας γευσιγνωσίας (πάνελ τεστ) στην ΕΑΣ Μεραµβέλλου 2. Η διοργάνωση εκπαιδευτικών ταξιδιών στις ελαιοπαραγωγούς περιοχές της Ιταλίας, Ισπανίας, νότιας Γαλλίας και Μαρόκου µε την συµµετοχή 225 συνεταιρισµένων ελαιοπαραγωγών και στελεχών 5 ΕΑΣ 3. Μια γιγαντιαία εφαρµογή ολοκληρωµένης διαχείρισης της ελαιοκαλλιέργειας. Ξεκίνησε το 2003 ως Κώδικες Ορθής Ελαιοκοµικής Πρακτικής (ΚΟΡΕΠ) 4. Με τις 23 Ενώσεις της ΕΛΑΙΟΥΡΓΙΚΗΣ σε 1.450 παραγωγούς, 50.000 στρέµµατα, µε την επίβλεψη 32 γεωπόνων εξοπλισµένων µε υπολογιστή, ειδικό λογισµικό, εκτυπωτή, ipaq και GPS 5. Συνεχίστηκε το 2004/05 µε αναβαθµισµένο λο- 2 1 Συντέλεσε επίσης και στην αναγνώριση της ΕΛΑΙΟΥΡΓΙΚΗΣ ως ΟΕΦ ξεπερνώντας µε τον Καν. 631/03 ένα γραφειοκρατικό εµπόδιο που υπήρχε. ΤΕΥΧΟΣ 78 NOEΜΒΡΙΟΣ/ ΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2011 35

3 4 γισµικό και πρόσθετο εξοπλισµό για εδαφολογικές αναλύσεις. Την τριετία 2005-2008 στις 7 ΕΑΣ που µετείχαν, απασχολήθηκαν 23 επιβλέποντες γεωπόνοι σε ισάριθµους θύλακες στους οποίους συµµετείχαν 3.728 ελαιοπαραγωγοί που πιστοποιήθηκαν κατά AGRO 2.1 και 2.2, ενώ το λογισµικό των υπολογιστών επεκτάθηκε και στην άρδευση. Έγιναν 992 εδαφο/φυλλο-διαγνωστικές αναλύσεις. Την τρέχουσα τριετία του προγράµµατος 867/08 έγινε ένα ακόµη άλµα, µε τη συµµετοχή περίπου 3.000 παραγωγών σε µια έκταση 120 χιλιάδων στρεµµάτων, επεκτείνοντας και αναβαθµίζοντας ουσιαστικά τις δυνατότητες των Web-GIS εφαρµογών µε την πιλοτική εφαρµογή του i-grow. H εφαρµογή του i-grow αναπτύχθηκε από τις εταιρείες PROTYPON µε τον γεωπόνο Γιάννη Καλτσή και ΑΞΙΟΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ. Αποτελεί την πιο προχωρηµένη σήµερα τεχνολογία Web-GIS που συνδυάζει την ηλεκτρονική καταγραφή και διαχείριση των καλλιεργητικών εισροών µε τη χρήση ασύρµατης επίγειας και δορυφορικής τεχνολογίας σε πραγµατικό χρόνο. Ένα από τα πλεονεκτήµατα είναι η κατάργηση των έντυπων υλικών (τετράδιο παραγωγού κ.λπ.) όπως επίσης και το γεγονός ότι ο επικεφαλής υπεύθυνος µπορεί να παρακολουθεί ταυτοχρόνως όλα τα καλλιεργητικά δεδοµένα όλων των παραγωγών της οµάδας/ θύλακα (αναλυτικά τις λιπάνσεις για κάθε στοιχείο τους, τους ψεκασµούς, τις επεξεργασίες εδάφους και άλλες εργασίες, την συγκοµιδή µε πλήρη ποσοτικά και ποιοτικά στοιχεία κ.ο.κ.) 6. III. Καινοτοµικές και πρωτοποριακές δραστηριότητες προσαρµοσµένες στις πραγµατικές ανάγκες των Οργανώσεων Η ΑΞΙΟΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ γνωρίζοντας καλά, σεβόµενη και µερικές φορές ανιχνεύοντας τις ανάγκες των Οργανώσεων, µπορεί και σχεδιάζει τις δράσεις των προγραµµάτων τους προσαρµοσµένες σε αυτές. Η εξ υπαρχής δηµιουργία στην ΕΑΣ Μεσσαράς του πρώτου εργοστασίου µεταποίησης επιτραπέζιας ελιάς στην Κρήτη. Η µονάδα κόστισε µόνο 93.560 ευρώ (διαµόρφωση του χώρου, αγορά του εξοπλισµού, παροχή υπηρεσιών του κ. Ευ. Κάλτσα που είχε την τεχνική επίβλεψη). Έτσι αξιοποιήθηκε η ντόπια ποικιλία της χονδρολιάς Κρήτης (θρούµπας) και τώρα η Ένωση διαθέτει σε διάφορες συσκευασίες την τυποποιηµένη «ιαλεκτή», που εµπορικά αποτελεί µια πραγµατική επιτυχία 7. Η τοποθέτηση των συσκευών µέτρησης ελαιοπεριεκτικότητας απο- 36 ΤΕΥΧΟΣ 78 NOEΜΒΡΙΟΣ/ ΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2011 5 6

7 10 8 9 τέλεσε αρχικά µια µικρή επανάσταση καθώς ελάχιστοι γνώριζαν καν την ύπαρξή τους. Οι ποικίλες εφαρ- µογές τους και ιδίως το γεγονός ότι αποτελούν απαραίτητη προϋπόθεση για να προχωρήσει ένα ελαιοτριβείο στην κοινή άλεση, συνετέλεσαν στο να διαδοθούν και να τοποθετηθούν 31 σε ΟΕΦ της ΑΞΙΟΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ, που από το 2003 τις είχε συµπεριλάβει στις προτεινόµενες δράσεις. Η εφαρµογή συστηµάτων ιχνηλασιµότητας αποτέλεσε µια άλλη από τις καινοτοµίες που η ΑΞΙΟΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ συµπεριέλαβε στα των ΟΕΦ µε τις οποίες συνεργάστηκε. Θα πρέπει να υπογραµµιστεί ότι πρόκειται κυρίως για τον απαραίτητο πάγιο εξοπλισµό. Σε περιπτώσεις όπως το µέλος των Ελ3Π, Terra Creta, η ιχνηλασιµότητα έφθασε στην τελική ετικέτα. Η πιο προχωρηµένη εφαρµογή είναι αυτή που αναφέραµε στην αρχή για την συνεργασία µεταξύ των 4 ΕΑΣ της Κρήτης µε την ιταλική CNO. IV. Καινοτοµικές και πρωτοποριακές, καλά προσαρµοσµένες στις πραγµατικές ανάγκες των Οργανώσεων, δραστηριότητες µε «χειροπιαστό» περιεχόµενο και πρακτικά αποτελέσµατα Τα που σχεδίασε η ΑΞΙΟΝ ΑΓΡΟ- ΤΙΚΗ λειτούργησαν σαν 11 µέτρο σύγκρισης και οδηγός που έδωσε την κατεύθυνση ώστε να επικρατήσουν δράσεις µε πρακτικό περιεχόµενο και µετρήσιµα αποτελέσµατα. Η έµφαση δόθηκε κυρίως σε πάγια στοιχεία που καλύπτουν ανάγκες των ελαιοπαραγωγών γεωπόνων ελαιοτριβείων αποθήκευσης ποιοτικού ελέγχου χη- µικών αναλύσεων συσκευασίας µεταποίησης. Ορισµένα παραδείγµατα Εξοπλισµός κλαδέµατος, ελαιοραβδιστικά, δίχτυα, πλαστικοί κλωβοί συγκοµιδής 8 και µεταφοράς, δακοπαγίδες. Υπολογιστές, εκτυπωτές, ipaq, GPS, λογισµικά, εξοπλισµός εδαφολογικών αναλύσεων. Εξοπλισµός κοινής άλεσης ελαιοτριβείων, στέγαστρα και διαµόρφωση εξωτερικών χώρων, πλαστικές παλέτες ελαιοκάρπου, ανυψωτικά κλαρκ, πλυντήρια σε εργοστάσια επιτραπέζιας ελιάς, εξοπλισµός βελτίωσης και ελέγχου λειτουργίας ελαιουργικών µηχανηµάτων, επεξεργασία αποβλήτων ελαιοτριβείων, βιολογικός καθαρισµός σε µονάδες επιτραπέζιας ελιάς 9 10. εξαµενές αποθήκευσης ελαιολάδων και µε συστή- µατα παροχής αζώτου 11, δεξαµενές επιτραπέζιων ελιών. όθηκε µεγάλη έµφαση στα χηµικά εργαστήρια για τα ΤΕΥΧΟΣ 78 NOEΜΒΡΙΟΣ/ ΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2011 37

12 13 οποία αγοράστηκε πάγιος εξοπλισµός αξίας 2.034.171 ευρώ 12. Επιπλέον, διαπιστεύθηκαν από το ΕΣΥ τρία εργαστήρια (Μυλοποτάµου, Πεζών και Σητείας). Όπως προαναφέραµε, συγκροτήθηκε και πιστοποιήθηκε από το ΕΣΥ η τρίτη στην Ελλάδα οµάδα γευσιγνωσίας, στην ΕΑΣ Μεραµβέλλου. Επίσης, έγιναν οι απαραίτητες βελτιώσεις των υποδο- µών και πιστοποιήθηκαν κατά HACCP/ISO οι εγκαταστάσεις 18 Οργανώσεων. V. Η προστασία του περιβάλλοντος στην πράξη Η ΑΞΙΟΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ και οι συνεργάτες της ακολούθησαν την περιβαλλοντική κατεύθυνση αυτών των προγραµµάτων, δίνοντάς της όµως συγκεκριµένο περιεχό- µενο. Φυσικά, η πρώτη και µεγαλύτερη δραστηριότητα είναι η Ολοκληρωµένη ιαχείριση στην Ελαιοκαλλιέργεια, που ξεκίνησε από το 2003 και επεκτείνεται και αναβαθµίζεται µέχρι σήµερα. Παράλληλα, υποστηρίχθηκαν οµάδες βιοκαλλιεργητών, ενώ σε ευαίσθητες περιοχές έγινε προµήθεια δακοπαγίδων 13. Από το πρώτο πρόγραµµα του 2003 επίσης ξεκίνησαν παρεµβάσεις σε οριακούς ελαιώνες που κινδύνευαν µε εγκατάλειψη, σε περιοχές όπως η Κέρκυρα, η Σάµος, το Σέλινο, ο Μυλοπόταµος, ο Έβρος, το Μεραµβέλλο 14. Στον τοµέα των περιβαλλοντικών πιστοποιήσεων αναπτύχθηκαν τρεις πρωτοποριακές δράσεις στις ΕΑΣ/ΟΕΦ Πεζών και Μεραµβέλλου µε σύµβουλο την Ρόδαξ Άγρο ΕΠΕ. Πιστοποιήσεις κατά το σύστηµα περιβαλλοντικής διαχείρισης ISO 14001, που ήταν οι πρώτες στην Ελλάδα µαζί µε την Ο.Π. Νηλέας. Ανάρτηση της Περιβαλλοντικής ήλωσης Προϊόντος (EPD) στην ιστοσελίδα του International EPD System, τον Μάιο 2011. Αποτέλεσε την πρώτη στον κόσµο, την µόνη στην Ελλάδα και µπορεί να προστεθεί ως σήµα στην ετικέτα του προϊόντος. ήλωση ΕΜΑS (Eco Management Audit Scheme, Κανονισµός Ε.Ε. 1221/09) η οποία καλύπτει τη διετία ιάνοιξη αγροτικών δρόµων 2010-2011 και θα υποβληθεί στην Ε.Ε. τον Μάρτιο 2012 όταν ολοκληρωθεί η τρέχουσα συγκοµιδή. Αποτελεί και αυτή το µόνο παράδειγµα στην Ελλάδα µαζί µε την Ο.Π. Νηλέας στην ελαιοκαλλιέργεια. Η αξιοπιστία των παραπάνω πιστοποιήσεων οφείλεται και στο γεγονός ότι βασίζονται στο «ελτίο Επίδοσης Ελαιώνα και Ελαιοκαλλιεργητή», ενώ λόγω της αναγνώρισής τους αρκετοί παραγωγοί µετέχουν στα LIFE+SAGE 10. VI. Μελέτες και άλλες δραστηριότητες πληροφόρησης, επικοινωνίας και εκπαίδευσης Το κέντρο βάρους των προγραµµάτων της ΑΞΙΟΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ δόθηκε σε πρακτικές δράσεις εξοπλισµού, παγίων κ.λπ. Γι αυτό και οι µελέτες περιορίστηκαν στο 2,5% των συνολικών προϋπολογισµών τα 8 χρόνια των προγραµµάτων. Συναφείς ήταν και οι δραστηριότητες εκπαίδευσης, πληροφόρησης, επικοινωνίας, και δηµιουργίας διαδικτυακών τόπων, που και αυτές περιορίστηκαν στο 4,0% των συνολικών προϋπολογισµών. Σε αυτές περιλαµβάνονται µεταξύ άλλων τα 5 εκπαιδευτικά ταξίδια 225 παραγωγών (κόστους 368 χιλ. ευρώ) και οι επισκέψεις 38 ξένων δηµοσιογράφων και υπεύθυνων αγορών (κόστους 154 χιλ. ευρώ). 14 38 ΤΕΥΧΟΣ 78 NOEΜΒΡΙΟΣ/ ΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2011

VII. Συνοπτικά µε αριθµούς Η ΑΞΙΟΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ διαχειρίστηκε µέχρι τώρα συνολικού ύψους 25.846.872 που καλύπτουν το 27,9% των συνολικών ελληνικών προγραµµάτων. Ειδικότερα: Κανονισµός 1334/02: 4.276.523 (48% του εθνικού) µε την ΕΛΑΙΟΥΡΓΙΚΗ και 23 ΕΑΣ µέλη της. Κανονισµός 1331/04: Κανονισµός 2080/05: Κανονισµός 867/08: Ακόµη πιο σηµαντική από τα αριθµητικά ποσά σε ευρώ, είναι η πλήρης διαφάνεια που χαρακτηρίζει τα για τα οποία ήταν σύµβουλος και διαχειρίστηκε η ΑΞΙΟΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ. 1.555.486 (27,7% του εθνικού) µε την «Κρητική Συνεργασία» των ΕΑΣ Μεραµβέλλου, Μυλοποτάµου, Πεζών και Σητείας. 9.580.266 (29,5% του εθνικού) µε τις ΕΑΣ/ΟΕΦ Έβρου, Μεραµβέλλου, Μεσολογγίου - Ναυπακτίας, Μυλοποτάµου, Πεζών, Σητείας, Στυλίδας και τους Συνδέσµους Ελαιοκοµικά 3Π, ΠΕΜΕΤΕ και ΣΠΕΛ. 10.434.597 (22,8% του εθνικού) µε τις ΕΑΣ/ΟΕΦ Αταλάντης, Έβρου, Ιεράπετρας, Μεσολογγίου-Ναυπακτίας, Μεραµβέλλου, Μεσσαράς, Μυλοποτάµου, Παναιγιάλειο, Πεζών, Πολυγύρου, Σητείας και τα Ελαιοκοµικά 3Π. Έτσι τα χρήµατα από την παρακράτηση της ενίσχυσης των παραγωγών επενδύονται για την ανάπτυξη του λαδιού και της ελιάς και πολλαπλασιάζουν την αξία τους. Εκπυρηνωτική ελιών Ανταλλακτικά & επισκευές για κάθε είδος µηχανής Αποφυλλωτής ελιών Ηλεκτρονικός χρωµατοδιαλογέας ελιών Αποµισχωτική ελιών ΠΙΤΤΑΚΟΥ 12α, Ν. ΙΩΝΙΑ, ΑΘΗΝΑ, ΤΗΛ.: 210 2717002 Ω ΕΚΑΝΗΣΟΥ 25, ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, ΤΗΛ.: 2310 555366 Γ Ι Α Κ Ο Σ ΜΗΧΑΝΟΤΕΧΝΙΚΗ Α.Ε.Β.Ε. Web: www.foodin.gr e-mail: engineering@foodin.gr