Α Ν Α Κ Ο Ι Ν Ω Σ Η Η Εκλογική Επιτροπή του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Πειραιώς ανακοινώνει ότι: οι εκλογές για την ανάδειξη των νέων μελών του Διοικητικού Συμβουλίου του Επιμελητηρίου θα διενεργηθούν τη Δευτέρα 11 & Τρίτη 12 Απριλίου 2011. Κατάλογος των εγγεγραμμένων μελών εκτίθεται στα γραφεία του Επιμελητηρίου (Λουδοβίκου 1, Πλατεία Οδησσού), όπου οι επιχειρήσεις μπορούν να ενημερώνονται για το τμήμα κατάταξης και τις τυχόν οικονομικές τους υποχρεώσεις (Τμήμα Μητρώου Ε.Β.Ε.Π.). Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΕΚΛΟΓΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΧΑΡΙΛΑΟΣ ΠΑΠΠΑΣ ΠΡΩΤΟΔΙΚΗΣ ΠΕΙΡΑΙΩΣ ΠΕΙΡΑΙΑΣ ΠΕΡΙΟ ΙΚΟ ΤΟΥ ΕΜΠΟΡΙΚΟΥ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟΥ ΠΕΙΡΑΙΑΣ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟΥ ΠΕΙΡΑΙΩΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ OKTΩΒΡΙΟΣ - NOEΜΒΡΙΟΣ - ΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2010 ΤΕΥΧΟΣ 535 3 ΤΟ ΑΡΘΡΟ ΤΟΥ ΠΡΟΕ ΡΟΥ Μιά χρονιά. Ένα στοίχηµα. 6 ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ ΣΤΗΝ Ε.Ε. Του ηµητρίου Λεµονάκη 12 «ΙAΣΩΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡHΣΕΩΝ» ΣΕ ΠΕΡΙΟ ΟΥΣ ΚΡΙΣΗΣ ΚΑΙ ΙΑΤΗΡΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗΣ ΣΥΝΕΧΕΙΑΣ Του Xρήστου Νοµικού 14 Ι ΑΓΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ Του Γιάννη Στουρνάρα 16 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ ΚΑΙ ΕΠΕΝ ΥΣΗ ΣΤΗ ΓΝΩΣΗ 20 ΤΟ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΟ ΜΕΤΑ ΤΟ ΜΝΗΜΟΝΙΟ Του Μάνου Ματσαγγάνη 22 ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΑΚΑ ΝΕΑ 53 ΤΜΗΜΑ ΕΜΠΟΡΙΟΥ διαβάστε ακόµη 4 Η ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ 9 ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ: ΠΟΙΟΙ ΚΛΑ ΟΙ ΑΝΤΕΧΟΥΝ ΚΑΙ ΠΟΙΟΙ ΥΠΟΦΕΡΟΥΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΡΙΣΗ 18 ΚΟΜΒΙΚΟΣ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΠΕΙΡΑΙΑ Στιγµιότυπο από τη συζήτηση του Σ. Ν. για το Ασφαλιστικό στη Βουλή. Ι ΙΟΚΤΗΤΗΣ ΕΚ ΟΣΗΣ: Εµπορικό και Βιοµηχανικό Επιµελητήριο Πειραιώς, Μέγαρο ΕΒΕΠ, Λουδοβίκου 1, 185 31 Πειραιάς - Τηλ.: 210.41.77.241-3, E-mail: evep@pcci.gr EΚ ΟΤΗΣ: Γεώργιος Κασιµάτης, Πρόεδρος ΕΒΕΠ, ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ: Νικόλαος Μπινιάρης - Αντώνιος Γκορτζής - ηµήτριος Μαθιός. ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΥΛΗΣ: Παναγιώτα Κούβαρη. ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΙΑΦΗΜΙΣΗΣ & ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ: Αντώνιος Γκορτζής. ΕΚ ΟΤΙΚΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ: Εκδόσεις ΕΠΤΑΛΟΦΟΣ Α.Β.Ε.Ε.- Τηλ. 210 9217513, www.eptalofos.gr, e-mail: info@eptalofos.gr ΤΟ ΠΕΡΙΟ ΙΚΟ ΙΑΝΕΜΕΤΑΙ ISSN 1105-6487 ΩΡΕΑΝ - Τα δηµοσιεύµατα στο περιοδικό «ΠΕΙΡΑΙΑΣ», άρθρα ή µελέτες, εκφράζουν τις απόψεις των υπογραφόντων - Το περιοδικό «ΠΕΙΡΑΙΑΣ» είναι διµηνιαίο και περιλαµβάνει ειδήσεις µέχρι και τη στιγµή της στοιχειοθέτησής του, το πρώτο δεκαπενθήµερο του επόµενου διµήνου. ΚΩ ΙΚΟΣ: 1120 ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Το τεύχος 534 αφορούσε το χρονικό διάστηµα των µηνών Ιουλίου - Αυγούστου - Σεπτεµβρίου 2010.
ΕΒΕΠ ΤΑ ΙΟΙΚΗΤΙΚΑ ΟΡΓΑΝΑ ΤΟΥ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟΥ ΕΒΕΠ ΟΙ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Πρόεδρος: Γεώργιος Κασιµάτης Αʹ Αντιπρόεδρος: Ελένη Κορωνάκη Βʹ Αντιπρόεδρος: Νικόλαος Μπινιάρης Γεν. Γραµµατέας: Βασίλειος Κορκίδης Οικ. Επόπτης: ηµήτριος Μαθιός ΙΟΙΚΗΤΙΚO ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Πρόεδρος: αρακλής Παναγιώτης Αναπλ. Πρόεδρος: Μουστάκας Μελέτιος 1. Αλεξάκης ηµήτριος 2. Ανδρεάδης Σταµάτιος 3. Αρµενάκης ηµήτριος 4. Βασιλόπουλος Ιωάννης 5. αρακλής Παναγιώτης 6. Ελµάογλου Παντελής 7. Ζαφειρόπουλος Χαράλαµπος 8. Θεοδοσιάδης Χρύσανθος 9. Κασιµάτης Γεώργιος 10. Κασιµάτης Χρήστος 11. Κορκίδης Βασίλειος 12. Κυριαζάνος Αντώνιος 13. Μανεσιώτης Νικόλαος 14. Μαρκοµιχάλης ηµήτριος 15. Μαυρουδής Παναγιώτης 16. Μουστάκας Μελέτιος 17. Μπινιάρης Νικόλαος 18. Mπίχτας Κωνσταντίνος 19. Μπουζόπουλος Ανδροκλής 20. Μπούκη Ιωάννα 21. Ξάνθης Σπυρίδων 22. Πιττάκη Μαρία 23. Σωτηρίου Γεώργιος 24. Τσαχειλίδης Ιωάννης 25. Φρονίµου Αναστασία 26. Χατζηιωάννου Μιχαήλ 27. Χολέβας Γεώργιος ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Πρόεδρος: Λακιώτης Νικόλαος Αναπλ. Πρόεδρος: Καµπόλης Κωνσταντίνος 1. Αλεξανδρής Παναγιώτης - Νικηφόρος 2. Αντωνιάδης Γρηγόριος 3. Αργυράκης Βασίλειος 4. Βαλσαµίδης Χρήστος 5. Βελλής Νικόλαος 6. Γιαννίδης Αρµόδιος 7. Γιαννίδης Κωνσταντίνος 8. Θεοδωρόπουλος Παναγιώτης 9. Θωµοπούλου Αντωνία 10. Καλπίνης Αθανάσιος 11. Καµπόλης Κωνσταντίνος 12. Κοκκινιώτης Παναγιώτης 13. Κοντοβερός Χρήστος 14. Κορωνάκη Ελένη 15. Λακιώτης Νικόλαος 16. Μαθιός ηµήτριος 17. Νικολογιάννης Σταµάτιος 18. Παπακωνσταντίνου Κωνσταντίνος 19. Χαριτωνίδης Στέφανος ΤΜΗΜΑ ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΩΝ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ - ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ Πρόεδρος: Βερνίκος Νικόλαος Αναπλ. Πρόεδρος: Τοµάζος Βύρων - Παναγιώτης 1. Βερνίκος Νικόλαος 2. Μακρή Βασιλική 3. Μαυρίκος Νικόλαος 4. Παγκάκης Ευάγγελος 5. Σαµψωνάκης Σταύρος 6. Τοµάζος Βύρων - Παναγιώτης 7. Ψυχάλης Νικήτας ΤΜΗΜΑ ΕΚΤΕΛΩΝΙΣΤΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ Πρόεδρος: Λιναρδάτος Αντώνιος Αναπλ. Πρόεδρος: Κουρκούλης Χαράλαµπος 1. Κουρκούλης Χαράλαµπος 2. Λιναρδάτος Αντώνιος 3. Μαδώνης Ευθύµιος 4. Μουρτάκος Νικόλαος 5. Σταρένιος Παύλος - Ηλίας ΕΞΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Πρόεδρος: ρακόπουλος Πέτρος Αναπλ. Πρόεδρος: Λεµονάκης ηµήτριος 1. ρακόπουλος Πέτρος 2. Λεµονάκης ηµήτριος 3. Πολυχρονόπουλος Ιωάννης ΑΡΙΣΤΙΝ ΗΝ ΜΕΛΗ Τακτικά: 1. Γκορτζής Αντώνιος 2. Ζωγράφος Γεώργιος 3. Καψάλης ηµήτριος 4. Μπάµης Φίλιππος Aναπληρωµατικά: 1. Αδελίνης Παύλος 2. Βάθης Ηλίας 3. Θωµόπουλος Χρήστος 4. Ιωακειµίδης Γεώργιος ΜΕΛΗ ΕΚ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ 1. Πρόεδρος Βιοτεχνικού Επιµελητηρίου Πειραιώς 2. Πρόεδρος Επαγγελµατικού Επιµελητηρίου Πειραιώς 3. Πρόεδρος Ναυτικού Επιµελητηρίου Ελλάδος 4. Πρόεδρος Εµπορικού Συλλόγου Πειραιώς 5. Πρόεδρος Συνδέσµου Βιοµηχάνων Αττικής και Πειραιώς 6. Πρόεδρος Συνδέσµου Εµπορικών Αντιπροσώπων Πειραιώς 7. ιευθυντής Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος (Υποκατάστηµα Πειραιώς) 8. ιευθυντής Alpha Bank (Υποκατάστηµα Πειραιώς) ΕΠΙΤΙΜΑ ΜΕΛΗ ΤΟΥ ΕΒΕΠ 1. Κωνστ. Στεφανόπουλος τ. Πρόεδρος της ηµοκρατίας (Επίτιµος Πρόεδρος) 2. Εµµανουήλ Νειάδας (Επίτιµος Πρόεδρος) 3. ηµήτριος Βλάχος (Επίτιµος Αντιπρόεδρος) 4. Ευάγγελος Χατζηϊωάννου (Επίτιµος Γεν. Γραµµατέας) 5. Θεόδωρος Μπερτζελέτος (Επίτιµος Οικον. Επόπτης) 6. Γεώργιος Σαρόγλου (Επίτιµο Μέλος) Τηλ. Κέντρο: 210.41.77.241-5, Fax: 210.41.78.680 Website: www.pcci.gr E-mail: evep@pcci.gr ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΠΡΟΕ ΡΟΥ ΧΑΤΖΗΓΙΑΝΝΑΚΙ ΟΥ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ, ΕΠΙΤΡΟΠΟΥΛΟΥ ΜΑΙΡΗ Τηλ.: 210.41.79.480 (εσωτ. 210) Fax: 210.42.74.084 ΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΠΡΟΪΣΤΑΜΕΝΗ ΚΟΥΒΑΡΗ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ ΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΜΠΟΡΙΟΥ - ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ ΠΡΟΪΣΤΑΜΕΝΗ: ΚΟΥΒΑΡΗ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ 210.41.77.585 (εσωτ. 208) Τ Μ Η Μ Α Τ Α : ΕΜΠΟΡΙΟΥ ΠΡΟΪΣΤΑΜΕΝΗ: ΑΝ ΡΙΑΝΑ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΑ 210.42.23.364 (εσωτ. 213) ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ ΠΡΟΪΣΤΑΜΕΝΟΣ: ΜΙΧΑΛΑΚΑΚΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ (εσωτ. 239) ΜΕΛΕΤΩΝ, ΗΜΟΣΙΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ, ΤΥΠΟΥ ΠΡΟΪΣΤΑΜΕΝΟΣ: ΡΟΥΜΠΟΥΚΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ 210.41.70.529 (εσωτ. 228) ΜΗΤΡΩΟΥ ΠΡΟΪΣΤΑΜΕΝΟΣ: ΑΛΕΥΡΟΜΑΓΕΙΡΑΣ ΗΛΙΑΣ 210.41.34.793 (εσωτ. 233) ΜΗΧΑΝΟΓΡΑΦΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΠΡΟΪΣΤΑΜΕΝΟΣ: ΘΕΟ ΩΡΟΥΛΕΑΣ ΗΜΗΤΡΗΣ 210.41.38.109 (εσωτ. 235) ΙΕΥΘΥΝΣΗ ΙΟΙΚΗΤΙΚΟΥ - ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ ΠΡΟΪΣΤΑΜΕΝΗ: ΣΑΒΒΑ ΜΑΝΤΩ 210.41.29.326 (εσωτ. 207) Τ Μ Η Μ Α Τ Α : ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΠΡΟΪΣΤΑΜΕΝΗ: ΞΕΝΑΚΗ ΕΛΕΝΗ 210.41.34.793 (εσωτ. 223) ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΠΡΟΪΣΤΑΜΕΝΟΣ: ΓΙΑΝΝΑΚΗΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ 210.42.23.365 (εσωτ. 217) ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟΥ, ΙΕΚΠΕΡΑΙΩΣΗΣ ΚΑΙ ΑΡΧΕΙΟΥ ΠΡΟΪΣΤΑΜΕΝΗ:... 210.41.34.793 (εσωτ. 222)
π ΤΟ Ε. Β. Ε. Π. ΑΡΘΡΟ ΤΟΥ ΠΡΟΕ ΡΟΥ ΜΙΑ ΧΡΟΝΙΑ. ΕΝΑ ΣΤΟΙΧΗΜΑ. Ηβαριά κληρονοµιά του 2010 σκιάζει την έλευση του 2011. Μια κληρονοµιά που στον τοµέα της επιχειρηµατικότητας "ση- µαδεύεται" από µια αρνητική ψυχολογία και έναν έντονο προβληµατισµό επιβίωσης. Και αναφέροµαι τόσο στον επιχειρηµατικό κόσµο, στην αγορά δηλαδή, όσο και στον έλληνα καταναλωτή. εν θα ήταν υπερβολή να επισηµάνουµε ότι η επιχειρηµατικότητα το 2010 κινήθηκε στα χαµηλότερα επίπεδα της τελευταίας 30ετίας. Οι εξελίξεις αυτές καθιστούν επιτακτική την α νάγκη να "τρέξουµε" όλοι µαζί. Η αδικαιολόγητη καθυστέρηση που παρατηρήθηκε το 2010 στη λήψη κυβερνητικών αποφάσεων για διαρθρωτικές αλλαγές δεν ήταν στην έκταση του επιβεβληµένου. Η όποια χρονική υστέρηση στον τοµέα δροµολόγησης και υλοποίησης αναπτυξιακού χαρακτήρα µέτρων θα αποβεί µοιραία για την πορεία της εθνικής µας οικονοµίας. υστυχώς, οφείλω να επισηµάνω ότι πλέον τα γεγονότα και οι εξελίξεις µας προσπέρασαν. Και δεν πρέπει να εξακολουθούµε να παραµένουµε αδρανείς. Το 2011 θα είναι η χρονιά που θα στιγµατίσει τον 21ο αιώνα για τη χώρα µας. εν θα ήταν υπερβολή να χαρακτηρίσω προβληµατικό το µέλλον της εθνικής µας επιβίωσης. Πρόκειται για µία χρονιά κατά την οποία µισθωτοί, συνταξιούχοι και επιχειρηµατίες θα έρθουν αντιµέτωποι µε επιπρόσθετες δυσκολίες στην ήδη ζοφερή καθηµερινότητά τους. Πόση ψυχραιµία, αυτοκυριαρχία και ανοχή θα επιδείξουµε στην αντιµετώπιση αυτών των προβληµάτων; Ελπίζω και εύχοµαι το 2011 να αποτελέσει µια νέα αφετηρία εξωραϊσµού για τη χώρα, την κοινωνία, τα παιδιά µας. Όλων µας οι προσπάθειες πρέπει να στραφούν προς αυτή την κατεύθυνση. Καλή χρονιά. ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΚΑΣΙΜΑΤΗΣ ΠΡΟΕ ΡΟΣ Ε.Β.Ε.Π. ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2010 ΠΕΙΡΑΙΑΣ 3
Η ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ Η επίπονη προσαρµογή που υφίσταται σήµερα η ελληνική οικονοµία είναι αναγκαία και αναπόφευκτη. Στη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας, και ιδιαίτερα τα τελευταία δύο χρόνια, αυξήθηκε υπέρµετρα η συνολική κατανάλωση, ιδιωτική και δηµόσια, ξεπερνώντας κατά µέσο όρο το 90% του ΑΕΠ. Το εναποµένον ποσοστό, 10%, που περίσσευε για εθνική αποταµίευση, δεν έφτανε να χρηµατοδοτήσει τις συνολικές επενδύσεις, που ξεπερνούσαν το 20% του ΑΕΠ. Ως αποτέλεσµα, διογκώθηκε υπερβολικά το έλλειµµα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών που υπερέβη, προς το τέλος της τρέχουσας δεκαετίας, το 12%-14% του ΑΕΠ. Γ ια να χρηµατοδοτηθεί αυτό το εξωτερικό έλλειµµα, αυξήθηκε υπερβολικά ο εξωτερικός δανεισµός, µε αποτέλεσµα τη σηµερινή διεθνή υπερχρέωση της χώρας. Οι διεθνείς χρηµατοπιστωτικές αγορές αντελήφθησαν αργά τη δυναµική αυτού του προβλήµατος. Ούτως ή άλλως, υπέφεραν από τύφλωση και από τη µέθη των υψηλών, αλλά χάρτινων, όπως αποδείχτηκε, αποδόσεων. Σήµερα είµαστε σε θέση, µε το όφελος της στερνής γνώσης, να αντιληφθούµε τι ακριβώς έγινε και πώς λειτουργούσε το διεθνές χρηµατοπιστωτικό σύστηµα εδώ και πολλά χρόνια. υστυχώς για την Ελλάδα, οι πόρτες του διεθνούς δανεισµού έ - κλει σαν απότοµα και ερµητικά. Χωρίς την παρέµβαση της τρόικας και του δανείου των 110 δισ. ευρώ, η προσαρµογή θα ήταν απότοµη και αποτρόπαια, απότοκος της στάσης πληρωµών που αναπόφευκτα θα συνέβαινε. Πρακτικά, φέτος, η Ελλάδα θα είχε στερηθεί πόρους 30-40 δισ. ευρώ περίπου, και θα έπρεπε να προσαρµόσει ανάλογα την κατανάλωσή της. Η µείωση του ΑΕΠ θα ήταν της τάξης του 10% µε 12%, µε ανάλογη συνέχεια τα επόµενα χρόνια. Προσαρµογή βεβαίως γίνεται και τώρα. Η διαφορά όµως είναι ότι η προστασία της Ευρωζώνης και της τρόικας εξασφαλίζει ότι αυτή είναι πολύ πιο ήπια και οµαλή. Αλλά δεν γίνεται να αποφευχθεί. Οσοι ισχυρίζονται το αντίθετο, ότι δηλαδή µπορεί µε κάποιο µαγικό τρόπο να αποφευχθεί, και µάλιστα χωρίς τα 110 δισ. ευρώ της τρόικας, ακολουθούν τον δρόµο του λαϊκισµού, αυτού ακριβώς που µας έφερε στο σηµείο που είµαστε σήµερα. Εάν η κυβέρνηση αφ ενός, αλλά και όλοι εµείς οι υπόλοιποι αφ ετέρου, φερθούµε έξυπνα και ορθολογικά, µπορεί να µειωθεί το κόστος της αναγκαίας µακροπρόθεσµης προσαρ- µογής. Η κυβέρνηση πρέπει να τηρήσει απαρεγκλίτως τους δηµοσιονοµικούς στόχους. Να απελευθερώσει τάχιστα όλα τα επαγγέλµατα και τις αγορές, απλοποιώντας παράλληλα τις διαδικασίες αδειοδότησης. Να αποκαταστήσει µηχανισµούς κινήτρων σε όλο τον δηµόσιο τοµέα, δίνοντας κυρίως έµφαση στην αριστεία και την αξιοκρατία. Να αναγκάσει όλους τους δηµόσιους οργανισµούς να εφαρµόσουν διεθνή λογιστικά πρότυπα. Να αποκρούσει τον σφιχτό εναγκαλισµό ορισµένων συνδικάτων, που οδηγούν σηµαντικές δηµόσιες επιχειρήσεις στον όλεθρο, αποκαθιστώντας κανόνες ορθής εταιρικής διακυβέρνησης, εξυγιαίνοντας τις επιχειρήσεις αυτές και απελευθερώνοντας τις αντίστοιχες αγορές. Να σχεδιάσει το µέλλον της ενέργειας, του τουρισµού, των µεταφορών και άλλων βασικών κλάδων µε επαγγελµατισµό και χωρίς δογµατισµούς, ανοίγοντας παράλληλα τους κλάδους αυτούς σε ιδιώτες επενδυτές, Έλληνες και ξένους, αξιολογώντας µε ταχείες διαδικασίες (fast track) επενδυτικά σχέδια που ήδη έχουν υποβληθεί ή πρόκειται να υποβληθούν. Να αξιοποιήσει τη δηµόσια ακίνητη περιουσία, χρησιµοποιώντας σύγ χρονες µεθόδους και εργαλεία, τόσο για να εξοφλήσει ή να αναχρη- µατοδοτήσει µέρος του δηµόσιου χρέ- 4 ΠΕΙΡΑΙΑΣ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2010
ους όσο και για να δηµιουργήσει «πόλους» επενδύσεων γύρω από αυτήν. Οι τράπεζες πρέπει να προβούν σε αυξήσεις των ιδίων κεφαλαίων τους χρησιµοποιώντας εν ανάγκη τα 10 δισ. ευρώ του Ταµείου Χρηµατοπιστωτικής Σταθερότητας, δρώντας έτσι ως ευέλικτοι κοµάντος που θα «σπάσουν» τον διεθνή αποκλεισµό µας από τις αγορές. Οι κοινωνικοί εταίροι, µαζί µε το κράτος, πρέπει να χρησιµοποιήσουν το παράδειγµα των Γερµανών κοινωνικών εταίρων (υπόδειγµα Kurzerbeit) στην αγορά εργασίας, ή το σκανδιναβικό υπόδειγµα του συνδυασµού ευελιξίας και κοινωνικής προστασίας, προκειµένου να ελαχιστοποιηθεί η επίπτωση της κρίσης στην απασχόληση. Οι παραπάνω κατευθύνσεις αποτελούν τον πυρήνα ενός νέου αναπτυξιακού προτύπου, το οποίο πρέπει να αποτυπωθεί σε ένα δεκαετές αναπτυξιακό - δηµοσιονοµικό πρόγραµµα, µε ποσοτικοποίηση στόχων και µέσων πολιτικής. Τελευταίο το κορυφαίο θέµα των αξιών και της νοοτροπίας σ αυτή την περίοδο της έσχατης ανάγκης για τη χώρα µας. Σε τελευταία ανάλυση, εάν αποφύγουµε τελικά τη χρεοκοπία και τα ολέθρια αποτελέσµατά της, θα εξαρτηθεί από τη στάση και το παράδειγµα όλων µας, κυρίως όµως των πιο προνοµιούχων. εν βοηθά, για παράδειγµα, η στάση όσων έβγαλαν τις καταθέσεις τους στο εξωτερικό, των συνδικάτων που παραλύουν τις δηµόσιες µεταφορές κάθε εβδοµάδα, των επαγγελµατικών οµάδων, οι οποίες, εκµεταλλευόµενες δηµόσια προνόµια, κρατούν όµηρο όλη την κοινωνία. Το κοινό συµφέρον επιβάλλει, ιδιαίτερα στις τρέχουσες εξαιρετικές συνθήκες, συλλογικές προσεγγίσεις και συµπεριφορές. Η νοοτροπία του «εαυτούλη» µας, εάν τελικά επικρατήσει, θα µας πάει όλους στον πάτο. πε.β.ε.π. ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2010 ΠΕΙΡΑΙΑΣ 5
ΟΛΟΚΛΗΡΩΜEΝΗ ΘΑΛAΣΣΙΑ ΠΟ Η προσήλωση της Ευρωπαϊκής Ένωσης στη διαµόρφωση της Θαλάσσιας Πολιτικής της, αντικατοπτρίζει τη βαρύτητα και τη συµβολή των Θαλάσσιων Μέσων και Μεταφορών στην Ευρωπαϊκή Οικονοµία. Ευκαιρίες και Προκλήσεις για την Ελληνική Ναυτιλία H σηµασία ανάδειξης αυτής της πορείας προς µια Ολοκληρωµένη διάσταση στη Θαλάσσια Πολιτική έχει πρόσθετη αξία στη σηµερινή εποχή, ιδιαίτερα επειδή πορευόµαστε στη δίνη µιας οικονοµικής κρίσης που ξεπερνάει σε κλίµακα και ένταση τις αντοχές της Ελληνικής οικονοµίας και αντίστοιχα τα όρια δράσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η διαµόρφωση µιας Ολοκληρωµένης Θαλάσσιας Πολιτικής (Integrated Maritime Policy) είναι η σύγχρονη πρόκληση για την αναπτυξιακή αναδιάταξη και την εξασφάλιση µιας συνέχειας για την Ελληνική και την Ευρωπαϊκή Ναυτιλία, µε την προώθηση µιας διατοµεακής προσέγγισης στη θαλάσσια διακυβέρνηση 1. Η Ηµερίδα που πραγµατοποιή θηκε στην Αθήνα (04.11.2010), µε θεµατικό αντικείµενο «Ολοκληρωµένη Θαλάσσια Πολιτική και Μεταφορές στην Ε.Ε. - Ευκαιρίες και Προκλήσεις για την Ελληνική Ναυτιλία», εισηγείται σε µια εντελώς επίκαιρη συγκυρία τη ση- µασία διαµόρφωσης και ανάδειξης µιας Ολοκληρωµένης Θαλάσσιας Πολιτικής, µε έµφαση στη δράση της Ελληνικής Ναυτιλίας. Η υψηλή θεσµική εκπροσώπηση, µε τη συµµετοχή της Επιτρόπου Αλιείας & Θαλασσίων Υποθέσεων και Μελών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (ΕΚ), όµως κυρίως ο προβληµατισµός και ο ζωντανός διάλογος που αναπτύχθηκε κατά τη διάρκεια των εργασιών της Ηµερίδας, µεταξύ των οµιλητών, επιβεβαιώνει το ειδικό Του ηµητρίου Λεµονάκη* 6 ΠΕΙΡΑΙΑΣ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2010
ΛΙΤΙΚH ΚΑΙ ΜΕΤΑΦΟΡEΣ ΣΤΗΝ Ε.Ε. βάρος της Ναυτιλίας, καθώς θα παρακολουθείται πλέον σε Ευρωπαϊκό επίπεδο, ιδιαίτερα ως προς την επίτευξη συγκεκριµένων στρατηγικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και επιχειρησιακών στόχων. Η στοχοθεσία της Ολοκληρωµένης Θαλάσσιας Πολιτικής (ΟΘΠ) συνοψίζεται στα ακόλουθα ση- µεία επιχειρησιακής παρέµβασης: i) Ολοκληρωµένη Θαλάσσια ιακυβέρνηση, ii) ραστηριότητες σε σχέση µε τις θαλάσσιες λεκάνες, iii) Μέσα ( ράσεις) για τη χάραξη µιας ολοκληρωµένης πολιτικής, iv) Προώθηση της διεθνούς διάστασης της ΟΘΠ, v) Καθορισµός των ορίων της αειφορίας των θαλάσσιων δραστηριοτήτων µέσω της εφαρµογής της Οδηγίας Πλαίσιο για τη Θαλάσσια Στρατηγική, vi) Βιώσιµη οικονοµική ανάπτυξη, απασχόληση και καινοτοµία, vii) Τόνωση της προβολής της θαλάσσιας Ευρώπης. Η διαµόρφωση µιας Ολοκληρωµένης Θαλάσσιας Πολιτικής (Integrated Maritime Policy) είναι η σύγχρονη πρόκληση για την αναπτυξιακή αναδιάταξη και την εξασφάλιση µιας συνέχειας για την Ελληνική και την Ευρωπαϊκή Ναυτιλία Στο πλαίσιο των θεµατικών ενοτήτων της ηµερίδας, συζητήθηκαν, αρχικά η Ευρωπαϊκή Στρατηγική για τις Θαλάσσιες Μεταφορές και η Ελληνική Ναυτιλία. Στη συγκεκριµένη ενότητα εισηγητές ήταν εκ µέρους της Ένωσης Ελλήνων Εφοπλιστών και της Ένωσης Ευρωπαϊκών Εφοπλιστικών Ενώσεων ο κ. Ι. Λύρας και εκ µέρους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ο κ. Φώτιος Καραµήτσος. Το συντονισµό της ενότητας αυτής ανέλαβε ο κ. Γεώργιος Κουµουτσάκος, Ευρωβουλευτής, Μέλος της Επιτροπής Μεταφορών και Τουρισµού του ΕΚ και διοργανωτής της ηµερίδας. Στην επόµενη ενότητα, µε αντικεί- µενο την Ασφάλεια στη Θάλασσα: Ανταγωνιστικότητα Περιβάλλον Καινοτοµία, τοποθετήθηκαν ο κ. Σπύρος ανέλλης, Ευρωβουλευτής, Μέλος της Επιτροπής Μεταφορών και Τουρισµού του ΕΚ και η ρ. Άννα Μπρεδήµα, Μέλος της Ευρωπαϊκής Οικονοµικής και Κοινωνικής Επιτροπής. Στη δεύτερη ενότητα, το συντονισµό της χειρίστηκε η κα. Ανθή Μήλιου, Lloyd s Register. Στην τελευταία ενότητα, µε περιεχόµενο το Ναυτικό Επάγγελµα και τη Ναυτική Εκπαίδευση, η οποία συντονίστηκε από τον κ. Ηλία Μπίσια, ιευθυντή Έκδοσης του περιοδικού «Ναυτικά Χρονικά», µίλησαν ο κ. Γιάννης Χαλάς, Γενικός Γραµµατέας της Πανελλήνιας Ναυτικής Οµοσπονδίας και ο κ. Νικόλαος Σαλαβράκος, Ευρωβουλευτής, Μέλος της Επιτροπής Αλιείας του ΕΚ. Συνοψίζοντας, η ηµερίδα, περιείχε όλα εκείνα τα στοιχεία που αναδεικνύουν τα καίρια και ουσιαστικά στοιχεία της Ολοκληρωµένης Θαλάσσιας Πολιτικής και το ανάλογο µείγµα ικανών οµιλητών για να προσεγγίσουν τη σύνθετη θεµατική. Η συζήτηση για την κατεύθυνση της Ολοκληρωµένης Θαλάσσιας Πολιτικής παραµένει ανοικτή, καθώς µεσολαβεί ένα κρίσιµο διάστηµα για την εµπέδωση της. Σε αυτή την περίοδο θα πρέπει να ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2010 ΠΕΙΡΑΙΑΣ 7
οικοδοµηθεί ένας θαλάσσιος χωροταξικός σχεδιασµός, παρέχοντας ένα πλαίσιο για το συµβιβασµό των ανθρωπίνων δραστηριοτήτων και τη διαχείριση του αντίκτυπου τους στο θαλάσσιο περιβάλλον. Πρόκειται δηλαδή για µια διαδικασία µε ισχυρή πρόσµιξη διαφορετικών στοιχείων, όπως τους ανταγωνιστικούς τοµείς της ναυτιλίας και των θαλασσίων µεταφορών, των δράσεων της ενέργειας στην ανοικτή θάλασσα, της ανάπτυξης λιµένων και εγκαταστάσεων, της αλιείας και υδατοκαλλιέργειας και των περιβαλλοντικών προβληµατισµών για τις προκαλούµενες επιπτώσεις σε Ευρωπαϊκό επίπεδο. Πράγµατι, η Ευρωπαϊκή Ένωση αναζητεί µια ισόρροπη µακροπρόθεσµη διαχείριση, η οποία θα αναγνωρίζει και θα λαµβάνει υπόψη τις δυνατότητες και τις εξελίξεις σε επιµέρους κατευθύνσεις της ναυτιλίας και των θαλάσσιων µεταφορών 2. Η υλοποίηση του Σχεδίου ράσης για την ΟΘΠ εξελίσσεται οµαλά και αναµένεται ότι σύντοµα όλα τα πεδία πολιτικής που καλύπτονται στο Σχέδιο ράσης θα εξειδικευτούν, ενώ εξασφαλίζεται και συγκεκριµένη χρηµατοδοτική γραµµή στον Ευρωπαϊκό Προϋπολογισµό, µεγέθους 50 εκατ. Ευρώ, για το διάστηµα 2011-2013, ώστε να ωριµάσουν οι κατάλληλες πρωτοβουλίες της ΟΘΠ, σε αυτόν το χρονικό ορίζοντα. Η Ευρωπαϊκή δράση στην κατεύθυνση της Ολοκληρωµένης Θαλάσσιας Πολιτικής συνεπάγεται την πλήρη εµπέδωση του ρόλου που διαδραµατίζει η Ευρωπαϊκή Ναυτιλία στις παγκοσµιοποιηµένες αγορές και την πλήρη συναίσθηση του ανταγωνισµού από άλλες ναυτιλιακές χώρες. Ταυτόχρονα, ιδιαίτερο στίγµα στην πορεία της Ευρωπαϊκής και την αντίστοιχη ρότα της Ελληνικής Ναυτιλίας θέτει η ανάγκη να τονιστεί η ελκυστικότητα των ναυτικών επαγγελµάτων, τόσο µε τη θέσπιση θετικών µέτρων για τη σταδιοδροµία σε ναυτιλιακούς φορείς, όσο και µε την ενίσχυση της εικόνας της ναυτιλίας και της ναυτικής σταδιοδροµίας εν γένει. Η συνεχής µεγέθυνση που παρατηρείται σε έναν από τους πλέον δυναµικούς κλάδους της παγκόσµιας οικονοµίας θα πρέπει να αντιστοιχεί µε σηµαντική βελτίωση των περιβαλλοντικών επιδόσεων, ασφάλεια στις θαλάσσιες µεταφορές και ενίσχυση της εντολής που διαθέτει ο Ευρωπαϊκός Οργανισµός για την Ασφάλεια στη Θάλασσα (European Maritime Safety Agency, EMSA), καθώς και ουσιαστικές προσπάθειες για την εφαρµογή µέτρων ασφάλειας από έκνοµες ενέργειες, αξιοποίηση των τεχνικών δυνατοτήτων της θαλάσσιας παρακολούθησης, ενώ εξαιρετικά σηµαντική παραµένει η διάσταση της ασφάλειας του ενεργειακού εφοδιασµού και µεταφοράς ενεργειακών προϊόντων. Η πορεία της Ελληνικής Ναυτιλίας και οι εξελίξεις που δροµολογούνται σε Ευρωπαϊκό επίπεδο αξιώνουν την παροχή ποιοτικής ναυτιλίας. Το συµπέρασµα αυτό αποτελεί το ένα συστατικό για την επιτυχία. Το άλλο συστατικό είναι η συµπόρευση και αξιοποίηση ανθρώπινων και οικονοµικών πόρων. Η Ναυτιλία, Ελληνική και Ευρωπαϊκή, απαιτεί εν µέσω της οικονοµικής κρίσης περαιτέρω ενίσχυση, καθώς µπορεί να παράξει σηµαντικά αποτελέσµατα µε το δυναµισµό που τη διακρίνει. πε.β.ε.π. * Ο ηµήτρης Λεµονάκης είναι ιευθύνων Σύµβουλος της Κέδρος Α.Ε., Μέλος.Σ. του Εµπορικού και Βιοµηχανικού Επι- µελητηρίου Πειραιώς (Ε.Β.Ε.Π.), Αναπληρωτής Πρόεδρος Τµήµατος Εξαγωγών του Ε.Β.Ε.Π., E-mail: dlemonakis@ gmail.com. 1. Για την Ολοκληρωµένη Θαλάσσια Πολιτική δείτε «Μια ολοκληρωµένη θαλάσσια πολιτική για την Ευρωπαϊκή Ένωση» - COM (2007) 575 - Γαλάζια Βίβλος. 2. Για την αξιολόγηση προόδου στην Ολοκληρωµένη Θαλάσσια Πολιτική δείτε «Ψήφισµα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 21ης Οκτωβρίου 2010 σχετικά µε την Ολοκληρωµένη Θαλάσσια Πολιτική (ΟΘΠ) - Αξιολόγηση της προόδου που σηµειώθηκε και νέες προκλήσεις» - 2010/ 2040 (INI), «Ψήφισµα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίουτης 5ης Μαΐου 2010 σχετικά µε τους στρατηγικούς στόχους και τις συστάσεις πολιτικής της ΕΕ για τις θαλάσσιες µεταφορές µέχρι το 2018» - 2009/2095 (INI), καθώς και την Ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής «Στρατηγικοί στόχοι και συστάσεις πολιτικής της ΕΕ για τις θαλάσσιες µεταφορές µέχρι το 2018» - COM(2009) 8 τελικό (21.01.2009). 8 ΠΕΙΡΑΙΑΣ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2010
ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ: ΠΟΙΟΙ ΚΛΑ ΟΙ ΑΝΤΕΧΟΥΝ ΚΑΙ ΠΟΙΟΙ ΥΠΟΦΕΡΟΥΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΡΙΣΗ Η διεθνής οικονοµική κρίση που εκδηλώθηκε το φθινόπωρο του 2008 µε έµφαση στον χρηµατοπιστωτικό κλάδο και η ελληνική εκδοχή της, που ξέσπασε µε ένταση στον δηµοσιονοµικό τοµέα ένα χρόνο αργότερα, έχουν φέρει «τα πάνω κάτω» στην ελληνική βιοµηχανία. Η συνολική παραγωγή του ελληνικού µεταποιητικού το - µέα τη διετία Σεπτεµβρίου 2008 - Αυγούστου 2010 υπο χώρησε, ούτε λίγο ούτε πολύ, κατά 17%, επιστρέφοντας σε επίπεδα που είναι κατά 16,7% χαµηλότερα από εκείνα του έτους 2005 και παραπέµπουν στα µέσα της δεκαετίας του 1990. Έτσι, ο κλάδος που αποτελούσε την «ατµοµηχανή» της ελληνικής βιο- µηχανίας, τα µη µεταλλικά ορυκτά, φιγουράρει πλέον ανάµεσα σε τρεις κλάδους που απώλεσαν σε αυτή τη διετία ποσοστό 30%-40% της παραγωγής τους. Αντιθέτως, ο κλάδος των παραγώγων πετρελαίου δείχνει να «σνοµπάρει» την κρίση, αφού στο ίδιο χρονικό διάστηµα όχι µόνο δεν είχε απώλειες, αλλά εν µέσω της κρίσης κατόρθωσε να αυξήσει τον όγκο της παραγωγής του 7,1%. Κι ενώ το «φάρµακο» για την επάνοδο της ελληνικής βιοµηχανίας σε ανοδική τροχιά παραµένει ζητούµενο, ο κλάδος της φαρµακοβιοµηχανίας, που αυξάνει σταθερά κάθε χρόνο τη διεθνή του επέκταση επεκτεινόµενος σε µεγάλες αγορές, κυριολεκτικά, και στις πέντε ηπείρους, προβάλλει ως ο πλέον ανθεκτικός στις συνθήκες της ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2010 ΠΕΙΡΑΙΑΣ 9
οικονοµικής κρίσης. Ο όγκος της παραγωγής βασικών φαρµακευτικών σκευασµάτων και προϊόντων αυτών τη διετία Σεπτεµβρίου 2008 - Αυγούστου 2010 αυξήθηκε κατά 22,3%. Η αλήθεια είναι ότι µόνο αυτοί οι δύο κλάδοι κατάφεραν σε αυτή τη χρονική περίοδο, σύµφωνα µε τα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής, να παρουσιάσουν άνοδο της παραγωγής τους. ηλαδή µόλις το 8,3% του συνολικού αριθµού των βιο- µηχανικών κλάδων µπόρεσαν να «επιπλεύσουν», αφού αυτοί ανέρχονται σε 24, σύµφωνα µε την ταξινόµηση που ακολουθεί η ΕΛΣΤΑΤ. Συγχρόνως, όµως, ενώ η συνολική µεταποιητική παραγωγή έχει επιστρέψει σε επίπεδα που παραπέµπουν στα µέσα της δεκαετίας του 1990 και όχι λίγοι κλάδοι παρουσιάζουν συµπτώµατα παραγωγικής κατάρρευσης, αρκετοί άλλοι κλάδοι έχουν συγκρατήσει την παραγωγή τους στα διόλου ευκαταφρόνητα επίπεδα του 2005, επιδεικνύοντας αξιοσηµείωτες αντοχές. Μια κλαδική «ακτινογραφία» της πορείας της ελληνικής µεταποίησης το χρονικό διάστηµα Σεπτεµβρίου 2008 - Αυγούστου 2010 µε τη βοήθεια των στοιχείων της ΕΛΣΤΑΤ αποκαλύπτει κλάδους που έχουν εξασθενήσει καταλυτικά, άλλους µε υποφερτή εξασθένηση κι άλλους που έχουν κα- O κλάδος της φαρµακοβιοµηχανίας, που αυξάνει σταθερά κάθε χρόνο τη διεθνή του επέκταση επεκτεινό - µενος σε µεγάλες αγορές, κυριολεκτικά, και στις πέντε ηπείρους, προβάλλει ως ο πλέον ανθεκτικός στις συνθήκες της οικονοµικής κρίσης ταφέρει να µετριάσουν κατά πολύ τις αναπόφευκτες φυσικά για όλους τους κλάδους δυσµενείς επιπτώσεις του εγχώριου και του διεθνούς οικονοµικού περιβάλλοντος. Συγκεκριµένα, η επεξεργασία των διαθέσιµων από τις έρευνες της ΕΛ- ΣΤΑΤ στοιχείων βεβαιώνει ότι κατά την εξεταζόµενη διετία: - Ο κλάδος της παραγωγής ειδών διατροφής απώλεσε το 8,7% της παραγωγής του, αλλά σε σχέση µε το 2005 έχει απωλέσει ποσοστό µόνο 1,1% του όγκου εκείνου του έτους. - Η βιοµηχανία ποτών απώλεσε 12,2%, ωστόσο διατηρεί την παραγωγή της σε επίπεδα τα οποία είναι κατά 4,8% υψηλότερα από τα αντίστοιχα του έτους 2005. - Οι εταιρείες επεξεργασίας καπνού είδαν την παραγωγή τους να µειώνεται κατά 21,8%, υποχωρώντας σε επίπεδα που είναι 28% χαµηλότερα από εκείνα του 2005. - Οι κλωστοϋφαντουργίες, που βρίσκονταν έτσι κι αλλιώς σε καθοδική πορεία, απώλεσαν το 43,4% του όγκου της παραγωγής τους, γεγονός που τις οδήγησε σε παραγωγικά επίπεδα τα οποία είναι 57,7% χαµηλότερα από τα αντίστοιχα του έτους 2005. - Οι εταιρείες ειδών ένδυσης είχαν ανάλογη πορεία: έχασαν το 39,4% της παραγωγής τους τη διετία ή το 49,3% σε σχέση µε το 2005. - Οι επιχειρήσεις δέρµατος και υπόδησης ακολούθησαν αντίστοιχη πορεία: έχασαν το 43,7% της παραγωγής τους τη διετία ή το 47,5% σε σχέση µε το 2005. - Οι βιοµηχανίες ξυλείας απώλεσαν µόνο 20,6% αυτή τη διετία, αλλά ταυτοχρόνως βρέθηκαν σε παραγωγικά επίπεδα τα οποία είναι 39,9% χα- µηλότερα από εκείνα του 2005, επιστρέφοντας ουσιαστικά στα µέσα της δεκαετίας του 1990, αν όχι σε ακόµη προγενέστερο χρόνο. - Οι χαρτοβιοµηχανίες παρουσιάζουν πολύ µικρότερες απώλειες: 10 ΠΕΙΡΑΙΑΣ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2010
7,7% τη διετία και µόνο 6% σε σχέση µε το 2005. - Οι βιοµηχανίες εκτυπώσεων έχουν πολύ µεγαλύτερες απώλειες: 18,9% τη διετία και 26,9% σε σχέση µε το 2005. - Οι βιοµηχανίες επεξεργασίας πετρελαίου παρουσιάζουν, όπως προαναφέρθηκε, άνοδο 7,1% στη διετία και, συγχρόνως, άνοδο 10,8% σε σχέση µε το 2005. - Οι χηµικές βιοµηχανίες δεν τα κατάφεραν αναλόγως: καταγράφουν πτώση 15,3% στη διετία και, συγχρόνως, πτώση 13,5% σε σχέση µε το 2005. - Οι φαρµακοβιοµηχανίες, ωστό σο, όπως προαναφέρθηκε, κατέγραψαν την εντυπωσιακότερη επίδοση: άνοδο 22,3% στη διετία, που ισοδυναµεί µε άνοδο 48,8% σε σχέση µε το 2005. - Οι βιοµηχανίες πλαστικών δεν απέφυγαν την πτώση στα µέσα επίπεδα του τοµέα τη διετία, αν και σε σχέση µε το 2005 συγκράτησαν τη µείωση της παραγωγής τους σε επίπεδα καλύτερα του µέσου όρου: 18,8% στη διετία και 11,7% σε σχέση µε το 2005. - Οι εταιρείες µη µεταλλικών ορυκτών, όπως προαναφέρθηκε, γύρισαν πολλά χρόνια πίσω: κατέγραψαν πτώση 33% στη διετία, που ισοδυνα- µεί µε πτώση 38,4% σε σχέση µε το 2005. - Οι βιοµηχανίες βασικών µετάλλων παρουσιάζουν πολύ ηπιότερη, καλύτερη του µέσου όρου, πτώση: 14,8% στη διετία και 11,6% σε σχέση µε το 2005. - Οι εταιρείες µεταλλικών προϊόντων παρουσιάζουν πολύ εντονότερη, χειρότερη του µέσου όρου, πτώση: 26,8% στη διετία και 29,1% σε σχέση µε το 2005. - Οι επιχειρήσεις κατασκευής Η/Υ, ηλεκτρονικών και οπτικών προϊόντων κατέγραψαν πολλαπλάσια δυσµενέστερες επιδόσεις: πτώση 56,9% στη διετία ή 68,9% σε σχέση µε το 2005. - Οι βιοµηχανίες ηλεκτρολογικού εξοπλισµού πήγαν λιγότερο άσχηµα, καταγράφοντας πτώση 24% στη διετία, που ισοδυναµεί µε πτώση 20,2% σε σχέση µε το 2005. - Οι βιοµηχανίες µηχανηµάτων πληρώνουν πολύ ακριβότερα την κρίση, µε πτώση 48,7% στη διετία, που ισοδυναµεί µε πτώση 39,8% σε σχέση µε το 2005. - Οι εταιρείες οχηµάτων παρουσιάζουν συγκριτικά καλύτερες επιδόσεις στη διετία, απ' ό,τι σε σχέση µε το 2005: η πτώση είναι 25,1% και 50,5%, αντίστοιχα. - Οι επιχειρήσεις λοιπού εξοπλισµού µεταφορών πήγαν από κάθε άποψη πολύ άσχηµα: πτώση: 54,3% στη διετία και 52,8% σε σχέση µε το 2005. - Οι βιοµηχανίες επίπλων επίσης δεν ανήκουν στους κλάδους µε αξιοσηµείωτες αντοχές, αφού η παραγωγή τους µειώθηκε κατά 40,3% στη διετία ή κατά 39,4% σε σχέση µε το 2005. - Οι εταιρείες που αναπτύσσουν άλλες µεταποιητικές δραστηριότητες, οι οποίες δεν εντάσσονται στους προαναφερθέντες κλάδους, επίσης κινήθηκαν πτωτικά: 18,5% στη διετία και 32,3% σε σχέση µε το 2005. - Οι εταιρείες επισκευής και εγκατάστασης µηχανηµάτων, ο τελευταίος δηλαδή από τους 24 βιοµηχανικούς κλάδους, αποδεικνύονται λιγότερο ανθεκτικές στην κρίση: παρουσιάζουν πτώση: 36,5% στη διετία ή 46% σε σχέση µε το 2005. Συνολικά, τη διετία Σεπτεµβρίου 2008 - Αυγούστου 2010 παρουσιάζουν άνοδο της παραγωγής τους δύο κλάδοι (8,3% του συνολικού αριθµού), πτώση ως 10% επίσης δύο κλάδοι (8,3%), πτώση µεταξύ 10%-20% έξι κλάδοι (25%), πτώση µεταξύ 20%- 30% πέντε κλάδοι (20,8%), πτώση µεταξύ 30%-40% τρεις κλάδοι (12,5%), πτώση µεταξύ 40%-50% τέσσερις κλάδοι (16,8%) και πτώση άνω του 50% οι υπόλοιποι δύο κλάδοι (8,3%). Σε σχέση µε το έτος 2005 η παραγωγή είναι αυξηµένη σε τρεις κλάδους και µειωµένη ως 10% σε δύο, κατά 10%-20% σε τρεις, κατά 20%- 30% σε τέσσερεις, κατά 30%-40% σε πέντε, κατά 40%-50% σε τρεις και σε ποσοστό άνω του 50% στους υπόλοιπους τέσσερεις κλάδους. πε.β.ε.π. ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2010 ΠΕΙΡΑΙΑΣ 11
«ΙAΣΩΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡHΣΕΩΝ» ΣΕ ΠΕΡΙΟ ΟΥΣ ΚΡΙΣΗΣ ΚΑΙ ΙΑΤΗΡΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗΣ ΣΥΝΕΧΕΙΑΣ Η επιχείρηση σήµερα «βάλλεται» από µια σειρά εσωτερικών και εξωτερικών εχθρών και ταυτόχρονα διαχειρίζεται µια σειρά κινδύνων και ευκαιριών. Του Χρήστου Νοµικού Οικονοµολόγου Συµβούλου Επιχειρήσεων Lead Auditor συστηµάτων Ποιότητας Η σύγχρονη συγκυρία αναδεικνύει µια έντονη και παρατεταµένη κρίση που εκδηλώνεται κυρίως στην αγορά µε έλλειψη ρευστότητας, µείωση πωλήσεων µε αντίστοιχες συνέπειες στις οικονοµικές της καταστάσεις αφ ενός αλλά και στη δυνατότητα επιβίωσης της κάθε επιχείρησης αφετέρου. Αυτό που συνήθως παραβλέπου - µε είναι ότι τα χρηµατοοικονοµικά, οι δείκτες και οι ισολογισµοί µας «φωτογραφίζουν» το παρελθόν και απλά προδιαθέτουν για το µέλλον. Βασική µέριµνα µιας «υγιούς επιχείρησης» και κάθε οργανισµού πρέπει να είναι η ύπαρξη µηχανισµού εξόδου από τη κρίση (διάσωση) και η διατήρηση της εύρυθµης λειτουργίας. Τι πρέπει να κάνουµε λοιπόν για να αποφύγουµε κρίσεις και κυρίως την χρεοκοπία ή τον «οικονοµικό θάνατο»; Τι θα µπορούσαµε ακόµη να κάνουµε ώστε να διαχειριζόµαστε τις δύσκολες καταστάσεις; Και εν τέλει το θέµα είναι να υπάρξει µια «διάσωση» της επιχείρησης ή να διασφαλίζεται στα πλαίσια ενός αποδεκτού επιχειρησιακού «ρίσκου» η αδιάλειπτη λειτουργία; Παρακάτω παρατίθεται µια σειρά απαραίτητων βηµάτων «διάσωσης» και «επιχειρησιακής συνέχειας». Τα εν λόγω µέτρα αφορούν µέτρα διάσωσης που σε συνδυασµό καλύπτουν και την αδιάλειπτη λειτουργία (business continuity). Ροές κεφαλαίων: Άµεσο αντίδοτο για την οικονοµική κρίση αποτελεί η εισροή κεφαλαίων από την αγορά είτε µέσω δανεισµού είτε αναδιάρθρωσης πολιτικών (πιστωτικής, πληρωµών κλπ). Μια ακόµη λύση είναι η αναδιάρθρωση των χρεών (προς τις τράπεζες κυρίως) µέσω «ελκυστι- 12 ΠΕΙΡΑΙΑΣ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2010
κών» σχεδίων επιχειρησιακής πολιτικής και παρουσίασης στοιχείων «επιχειρησιακής συνέχειας» κατάλληλα διαµορφωµένων. Το εν λόγω πρέπει να γίνει µέσω κατάλληλης επεξεργασίας των στοιχείων της επιχείρησης προς επιλεγµένες κατάλληλα διευθύνσεις πιστωτικών ιδρυµάτων. Μείωση του κόστους όπου είναι εφικτό χωρίς να επηρεαστεί η ποιότητα του προϊόντος ή της υπηρεσίας που παρέχεται. Οι επιχειρήσεις συνήθως «σπαταλούν» πόρους κάθε είδους µε αµφίβολα αποτελέσµατα. Ένας ορθολογισµός των πολιτικών δηµιουργία οικονοµίας κλίµακος εκ- µετάλλευση της τεχνολογίας και αναπροσαρµογής µεθόδων (εκσυγχρονισµός) κρίνεται απαραίτητος. Νέες αγορές «χαµηλού ρίσκου». Το άνοιγµα νέων αγορών όπου η είσπραξη της πώλησης δεν είναι «έωλη» ή αµφίβολή είναι χρήσιµη σε περιόδους κάµψης ή κρίσης. Αναδιάρθρωση πολιτικών τιµολόγησης µε παράλληλη σύνδεση µε την πιστωτική πολιτική ώστε να προκύψουν έσοδα και όχι µόνον πωλήσεις. Αναδιάρθρωση φορολογικών θεµάτων µέσω επιλεγµένων λύσεων που µπορεί να περιλαµβάνει από εµπλοκή εξωχώριων επιχειρήσεων (offshore) µέχρι και αναδιάρθρωσης των εταιρικών µορφών επιχειρήσεων. Αποτελεσµατική κοστολόγηση όπου να λαµβάνεται υπόψη και το χρη- µατοοικονοµικό κόστος παράλληλα Nα επιλέγονται, αναπτύσσονται και ανταµείβονται ορθολογικά οι υπάλληλοι, τα στελέχη και οι συνεργάτες, µε δηµιουργία διαδικασιών πρόσληψης, αξιολόγησης και εκπαίδευσης µε όλα τα άλλα- και η εκτίµηση «νεκρού σηµείου» ώστε να είναι πλήρως αντιληπτό το «πότε χάνουµε» και το «πότε κερδίζουµε». Αξιόπιστη διακίνηση πληροφορίας µέσω δηµιουργίας ενός συστή- µατος πληροφόρησης των κατάλληλων κλιµακίων διοίκησης. Αποτελεσµατική οργάνωση των οικονοµικών και άλλων λειτουργιών µέσω συστήµατος προϋπολογισµού απολογισµού άµεσα συνδεδεµένων µε το business plan της επιχείρησης. Η δηµιουργία δηλαδή λειτουργικού επιχειρησιακού σχεδίου άµεσα διασυνδεδεµένου µε τον προϋπολογισµό σε συνάρτηση µε την παρακολούθηση των πεπραγµένων (σύστηµα reporting). Έγκαιρη και έγκυρη πληροφόρηση και αντίστοιχη αξιολόγηση αναφορικά µε τους πελάτες και τους κρίσιµους προµηθευτές ώστε να αποφεύγονται οι πιθανότητες εξωγενών κρίσεων. Η εν λόγω αξιολόγηση πρέπει να γίνεται για τον έλεγχο βιωσιµότητας κρίσιµων πελατών και προµηθευτών. Πολιτικές ανθρώπινου δυναµικού ώστε να επιλέγονται, αναπτύσσονται και ανταµείβονται ορθολογικά οι υπάλληλοι, τα στελέχη και οι συνεργάτες, µε δηµιουργία διαδικασιών πρόσληψης, αξιολόγησης και εκπαίδευσης - επιµόρφωσης των ανθρώπινων πόρων. Συστήµατα ποιότητας εγκατεστηµένα επί τοις ουσίας και όχι τυπικά ώστε να εφαρµόζονται αρχές συνεχούς βελτίωσης και εστίασης στον πελάτη. Εσωτερικός έλεγχος ώστε να υπάρχει ανατροφοδότηση της διοίκησης αναφορικά µε το «καλώς έχειν» των λειτουργιών και του τρόπου διάρθρωσής τους. Όλα τα παραπάνω είναι σκόπιµο να υλοποιηθούν σε συστηµική προσέγγιση και µε τις αντίστοιχες προσαρµογές που αφορούν την κάθε επιχείρηση ξεχωριστά. πε.β.ε.π. ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2010 ΠΕΙΡΑΙΑΣ 13
Ι ΑΓΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ Οι σηµερινές δύσκολες συνθήκες για την ελληνική οικονοµία έχουν προκαλέσει το ενδιαφέρον όλου του κόσµου για το ελληνικό οικονοµικό πρόβληµα. Εκατοντάδες αναλύσεις έχουν δει το φως της διεθνούς και εγχώριας δηµοσιότητας, άλλες αισιόδοξες, άλλες απαισιόδοξες, άλλες καλοπροαίρετες, άλλες κακοπροαίρετες. Σ αυτό το άρθρο δεν παρουσιάζονται τεχνοκρατικά επιχειρήµατα για τις δυνατότητες της ελληνικής οικονοµίας να ξεπεράσει την κρίση της, αλλά επιχειρήµατα που αντλούνται από τη σύγχρονη ιστορία, οικονοµική και πολιτική, αυτού του τόπου. Tου Γιάννη Στουρνάρα* Η απόκτηση εθνικής ανεξαρτησίας το 1830 βρήκε την Ελλάδα µια εξαιρετικά φτω χή αγροτική χώρα, που αγωνιζόταν να βρει τη θέση της στο ευρωπαϊκό πολιτικό, στρατιωτικό και οικονοµικό γίγνεσθαι. Την εποχή εκείνη, οι περισσότεροι από τους σηµερινούς εταίρους της στην Ευρωζώνη ήταν ανεπτυγµένες οικονοµίες. Οι οικονοµικές εξελίξεις στην Ελλάδα από τα µέσα του 19ου έως 14 ΠΕΙΡΑΙΑΣ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2010
τα µέσα του 20ού αιώνα συνδέθηκαν, όπως σε όλη την Ευρώπη άλλωστε, µε συνεχείς πολέµους, τοπικούς ή παγκόσµιους, εθνικούς διχασµούς που οδήγησαν σε εθνικές καταστροφές, εµφύλιους σπαραγµούς, στρατιωτικά πραξικοπή- µατα και δικτατορίες, που επέφεραν πολλά οικονοµικά δεινά στον τόπο. Στο πλαίσιο αυτών των ιστορικών συνθηκών, η Ελλάδα, από την ανεξαρτησία της (1830) µέχρι σήµερα, χρεοκόπησε πέντε φορές, ενώ το χρονικό διάστηµα που βρισκόταν επισήµως σε χρεοκοπία ήταν το µισό (50%), περίπου, αυτής της περιόδου. Η ευρωπαϊκή χώρα µε τη δεύτερη µεγαλύτερη περίοδο σε κατάσταση χρεοκοπίας το ίδιο χρονικό διάστηµα είναι η Ισπανία, µε ποσοστό ετών σε χρεοκοπία 24%, αν και ο αριθµός των στάσεων πληρωµών της Ισπανίας ήταν µεγαλύτερος από αυτόν της Ελλάδας, δεκατρείς. Η Αυστρία χρεοκόπησε την ίδια περίοδο επτά φορές, αλλά µε ποσοστό ετών σε χρεοκοπία 17,5% στο σύνολο της υπό εξέταση περιόδου. Η Γερµανία χρεοκόπησε οκτώ φορές, µε ποσοστό ετών σε χρεοκοπία 13% του συνόλου. Στη γενικευµένη χρεοκοπία του 1932 για παράδειγµα, η στάση πληρωµών της Ελλάδας έλαβε τη µορφή της µείωσης των οφειλόµενων τόκων του εσωτερικού χρέους κατά 75%. (Το εσωτερικό χρέος τότε ήταν το 25% του συνολικού χρέους). Η Αγγλία, αντιθέτως, ενοποίησε όλο το χρέος της και το µετέτρεψε σε χρέος χωρίς λήξη (perpetuity), µε επιτόκιο 3,5%. Ενδιαφέρον στοιχείο επίσης είναι ότι από την ανεξαρτησία της µέχρι σήµερα, η Ελλάδα γνώρισε σχετικά πολύ λίγες τραπεζικές κρίσεις, δύο, όταν το Βέλγιο και η ανία γνώρισαν δέκα, η Γαλλία δεκαπέντε, η Γερµανία οκτώ, η Ιταλία ένδεκα, η Αγγλία δώδεκα, η Ισπανία οκτώ. Αυτό που εντυπωσιάζει όµως είναι Από την ανεξαρτησία της µέχρι σήµερα, η Ελλάδα γνώρισε σχετικά πολύ λίγες τραπεζικές κρίσεις, δύο, όταν το Βέλγιο και η ανία γνώρισαν δέκα, η Γαλλία δεκαπέντε, η Γερµανία οκτώ, η Ιταλία ένδεκα, η Αγγλία δώδεκα, η Ισπανία οκτώ. το γεγονός ότι η Ελλάδα σχεδόν διπλασίασε, από το 1913 µέχρι σήµερα, το µερίδιο της παραγωγής της (εθνικό προϊόν) στην παγκόσµια παραγωγή: Από 0,32% το 1913 σε περίπου 0,37% το 1990 και σε περίπου 0,6% σήµερα, µε τη µεγαλύτερη βελτίωση να έχει σηµειωθεί µεταξύ 2000 και 2004 (από 0,4% το 2000 σε 0,55% το 2004). ηλαδή, παρά το γεγονός ότι η Ελλάδα γνώρισε συγκριτικά περισσότερους πολέµους, εθνικούς διχασµούς, εµφύλιους σπαραγµούς και καταστροφές σε σύγκριση µε τους περισσότερους από τους εταίρους της στην Ευρωζώνη, κατόρθωσε να βελτιώσει το µερίδιό της στο παγκόσµιο προϊόν. Οι µόνες άλλες χώρες της Ευρωζώνης που βελτίωσαν το µερίδιό τους ήταν η Ισπανία, η Πορτογαλία, η Φινλανδία και η Ολλανδία. Τις µεγαλύτερες απώλειες είχαν η Γερµανία, το Βέλγιο και η Γαλλία. (Τα εξαιρετικά χρήσιµα αυτά συγκριτικά στοιχεία βρίσκονται στο βιβλίο των Reinhart and Roggoff (2009): «This time is different» (Princeton). Αν κάτι προκύπτει από τα παραπάνω, είναι ότι η Ελλάδα, παρά τις µεγάλες περιόδους πολέµων, καταστροφών, εθνικών διχασµών και εµφυλίων σπαραγµών, είχε και χρονικά διαστήµατα έντονης δηµιουργίας, όπως αυτά των βενιζελικών περιόδων, της περιόδου 1953-1967, καθώς και της µεταπολιτευτικής περιόδου. Κατά τη διάρκεια αυτών των περιόδων µπόρεσε, από µια µικρή επαρχία της Οθωµανικής Αυτοκρατορίας που εκτεινόταν από την Στερεά µέχρι την Πελοπόννησο (το «Ελλαδικόν» όπως ονοµαζόταν) το 1830, να είναι σήµερα µέσα στις 25 πλουσιότερες χώρες του πλανήτη µε βάση το κατά κεφαλήν εισόδηµα σε µονάδες ισοδύναµης αγοραστικής δύναµης. Αυτή η ιστορική διαπίστωση είθε να λειτουργήσει ως αχτίδα φωτός στις δύσκολες συνθήκες που περνάµε σήµερα. Κυρίως όµως να µας υπενθυµίσει πόσο απελπιστικά µικρό ήταν τελικά το διάστηµα που επικράτησαν συνθήκες οµοψυχίας και συναίνεσης, οι οποίες δηµιούργησαν τις κατάλληλες συνθήκες για την έξοδο της Ελλάδας από τις τόσες κρίσεις που γνώρισε. πε.β.ε.π. * Ο κ. Γιάννης Στουρνάρας είναι καθηγητής στο Τµήµα Οικονοµικών Επιστηµών του Πανεπιστηµίου Αθηνών και Γενικός ιευθυντής του ΙΟΒΕ.s ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2010 ΠΕΙΡΑΙΑΣ 15
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ ΚΑΙ ΕΠΕΝ ΥΣΗ ΣΤΗ ΓΝΩΣΗ Η διεθνής χρηµατο - πιστωτική κρίση, η οποία γρήγορα εξελίχθηκε σε µείωση της ζήτησης και της παραγωγής, προκάλεσε σε όλες τις χώρες της Ε.Ε., και πολύ περισσότερο στη χώρα µας, µείωση των δηµόσιων εσόδων, η οποία χωρίς ανάλογη µείωση των δηµόσιων δαπανών είχε ως αποτέλεσµα την επιδείνωση του δηµοσιονοµικού ελλείµµατος και του χρέους. Σ την Ελλάδα, το 2009, το έλλειµµα ξεπέρασε το 14% και το χρέος, το 120% του ΑΕΠ. Στις συνθήκες αυτές, η αξιοπιστία της χώρας µας εξανεµίσθηκε και το κόστος του δανεισµού της Ελλάδας από τις διεθνείς αγορές εκτινάχθηκε σε δυσθεώρητα ύψη. Ο ευρωπαϊκός µηχανισµός σωτηρίας από την «τρόικα» ήταν µια λύση στο πρόβληµα του δανεισµού, που συνοδεύτηκε, όµως, µε όρους δηµοσιονο- µικής λιτότητας και, το χειρότερο, από µεγάλες περικοπές στις δηµόσιες επενδύσεις σε όλους τους το- µείς ανεξαιρέτως. Η δυσκολία περιορισµού της φοροδιαφυγής και γενικότερα η αδυναµία αύξησης των δηµόσιων εσόδων από την άµεση φορολογία, παρά τις αυξήσεις των έµµεσων φόρων, οδήγησε σε ακόµη µεγαλύτερη µείωση των δηµόσιων δαπανών. Επειδή οι λειτουργικές δαπάνες είναι συχνά ανελαστικές στη µείωσή τους, η λύση, προκειµένου να περιορισθούν οι συνολικές δηµόσιες δαπάνες, είναι η όλο και µεγαλύτερη µείωση των δη- µόσιων επενδύσεων. Αναπόφευκτα, όλες αυτές οι µειώσεις των δηµόσιων δαπανών έχουν οδηγήσει την ελληνική οικονοµία σε µεγάλη ύφεση. Η πιο ρεαλιστική προοπτική εξόδου απ' αυτή την κατάσταση, δηλαδή µέσω των ιδιωτικών 16 ΠΕΙΡΑΙΑΣ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2010
επενδύσεων, προϋποθέτει ότι τα παραγόµενα προϊόντα και οι υπηρεσίες θα είναι διεθνώς ανταγωνιστικά, µέσα στις σηµερινές συνθήκες σχεδόν ελεύθερου διεθνούς εµπορίου. Όµως, η ανταγωνιστικότητα µιας οικονοµίας, όπως η ελληνική, που δεν στηρίζεται στο φθηνό εργατικό δυναµικό, εξαρτάται κυρίως από δύο παράγοντες: α) Την ποιότητα και τον προσανατολισµό της εκπαίδευσης του ανθρώπινου δυναµικού. β) Την ποιότητα της έρευνας και την εφαρµογή των αποτελεσµάτων της, στην παραγωγική διαδικασία. Υπάρχουν παραδείγµατα λιγότερο αναπτυγµένων χωρών, όπως η χώρα µας, που στηρίχθηκαν στην εκπαίδευση και την έρευνα, δηλαδή στη γνώση, και κατόρθωσαν να βελτιώσουν τις παραγωγικές επιδόσεις τους και να παράγουν διεθνώς ανταγωνιστικά προϊόντα. Στην Ευρώπη το πιο χαρακτηριστικό παράδειγµα είναι η Η προοπτική εξόδου µέσω των ιδιωτικών επενδύσεων προϋποθέτει ότι τα παραγόµενα προϊόντα και οι υπηρεσίες θα είναι διεθνώς ανταγωνιστικά, µέσα στις σηµερινές συνθήκες σχεδόν ελεύθερου διεθνούς εµπορίου. Φινλανδία. Οι χώρες αυτές ακόµη και σε συνθήκες οικονοµικής κρίσης αύξησαν τις επενδυτικές δαπάνες τους στην εκπαίδευση και στην έρευνα, ακολουθώντας µια µακροπρόθεσµη στρατηγική εξόδου από την οικονο- µική κρίση. Στην Ελλάδα η µείωση των δηµόσιων δα- πανών, λειτουργικών και ε πενδυτικών, φαίνεται να µην αφορά την έρευνα, αλλά περιλαµβάνει την εκπαίδευση κυρίως την ανώτατη (ΑΕΙ), ενώ θα έπρεπε όχι µόνο ο τοµέας αυτός να εξαιρεθεί από περικοπές, αλλά αντίθετα να ευνοηθεί σε µια προσπάθεια δηµιουργίας προϋποθέσεων για έξοδο από την κρίση, όπως έκαναν και κάνουν άλλες χώ ρες. Προφανώς µέσα στην τρέχουσα οικονοµική κρίση η διατήρηση ή/και η αύξηση των δηµόσιων δαπανών για την εκπαίδευση και για την έρευνα στη χώρα µας πρέπει, όπως γίνεται σε άλλες χώρες, να συνοδεύεται από προϋποθέσεις αξιολόγησης και πιστοποίησης της ποιότητας της παρεχόµενης εκπαίδευσης και της διεξαγόµενης έρευνας. Πρέπει επίσης, µε βάση το παράδειγµα των άλλων χωρών, τόσο η εκπαίδευση όσο και η έρευνα να συνδέονται στενά και να εξυπηρετούν τις ανάγκες της κοινωνίας και της οικονοµίας, ώστε να µεγιστοποιείται το αναπτυξιακό τους αποτέλεσµα. πε.β.ε.π. ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2010 ΠΕΙΡΑΙΑΣ 17
ΚΟΜΒΙΚΟΣ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΠΕΙΡΑΙΑ Σε κύριο τερµατικό σταθµό κρουαζιέρας στην περιοχή της Μεσογείου -πάνω από τη Βαρκελώνη που αυτή τη στιγµή έχει τα πρωτεία- µε περισσότερους από δυο εκατοµµύρια επιβάτες το χρόνο φιλοδοξεί να καταστήσει το λιµάνι του Πειραιά η ηγεσία του ΟΛΠ. Ο Οργανισµός Λιµένος Πειραιά µε συνολικό προϋπολογισµό 230.000.000 ευ - ρω, έχει δροµολογήσει την κατασκευή επέκταση του νοτίου µετώπου του επιβατικού λιµένα για την δηµιουργία 6 νέων θέσεων φιλοξενίας µεγάλων κρουαζιερόπλοιων νέας γενιάς στο εξωτερικό τµήµα του µόλου Θεµιστοκλέους. Οι θέσεις αυτές θα µπορούν να δέχονται τα µεγαλύτερα κρουαζιερόπλοια που κυκλοφορούν και ναυπηγούνται σήµερα σε όλον τον κόσµο µε µήκος που µπορεί να φτάνει ακόµα και τα 400µ. Τα υπόψην έργα θα προσφέρουν όλες τις σύγχρονες υποδοµές για τον ασφαλή και άνετο ελλιµενισµό αυτών των πλωτών πολιτειών (δίκτυα υδροδότησης, αποχέτευσης λυµάτων πλοί - ων, ρευµατοδότησης, δίκτυο οπτικών ινών κλπ). Περιλαµβάνουν την κατασκευή εξωτερικών λιµενικών έργων (κυµατοθραυστών) συνολικού µήκους 18 ΠΕΙΡΑΙΑΣ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2010
1700µ. και εσωτερικών λιµενικών έργων (κρηπιδότοιχων) συνολικού µήκους 3.400µ. µε ωφέλιµο βάθος 18,00µ. Επίσης θα δηµιουργηθούν νέοι χερσαίοι χώροι 160.000τ.µ., στους οποίους προβλέπεται να κατασκευαστεί κατάλληλος επιβατικός σταθµός για την εξυπηρέτηση των επιβατών. Παράλληλα µε την επέκταση του επιβατικού λιµένα για την πρόσδεση των µεγάλων κρουαζιερόπλοιων, στο επενδυτικό πρόγραµµα του ΟΛΠ κυρίαρχη θέση καταλαµβάνει η κατασκευή του υπερυψωµένου συστήµατος σταθερής τροχιάς (τύπου MONO- RAIL) περιφερειακά του Κεντρικού Λι- µένος Πειραιά. Το εν λόγω έργο θα εξυπηρετεί τους επιβάτες κρουαζιέρας και ακτοπλοΐας, αλλά και τους περίοικους και θα συνδέεται στην περιοχή του λιµένος Αλών µε τον ΗΣΑΠ, τον Προαστιακό και το Μετρό. Τα πιο πάνω έργα έχουν ενταχθεί στο 5ετές επενδυτικό πρόγραµµα του Ο.Λ.Π. Α.Ε. 2010-2014 που έχει εγκριθεί οµόφωνα σε ιυπουργική Επιτροπή υπό τον Αντιπρόεδρο της Κυβέρνησης Θ. Πάγκαλο και έχει εξασφαλιστεί η χρηµατοδότησή τους από Κοινοτικούς Πόρους και το Πρόγραµµα ηµοσίων Επενδύσεων. Η Μεσόγειος, όπως προκύπτει από τα σχέδια των µεγαλύτερων εταιριών κρουαζιέρας, θα εξελιχθεί τα προσεχή χρόνια στον κύριο προορισµό κρουαζιέρας, ξεπερνώντας ακό - µα και την Καραϊβική. «Στην επιλογή αυτή καλείται η αγορά της Ανατολικής Μεσογείου και ιδιαίτερα τα ελληνικά νησιά να σχεδιάσουν το µέλλον τους» λέει ο Γιώργος Ανωµερίτης πρόεδρος και διευθύνων Σύµβουλος ΟΛΠ. «Η επιλογή αυτή των διεθνών εταιριών και η άρση του cabotage για πλοία τα οποία φέρουν σηµαία µη κοινοτικών χωρών στην χώρα µας οδηγούν (α) στη δηµιουργία ενός µεγάλου home port, που δεν µπορεί παρά να είναι ο Πειραιάς (β) στην αναβάθµιση των λιµενικών υπηρεσιών σε τόπους κύριου τουριστικού προϊόντος (Μύκονος, Σαντορίνη, Ρόδος, Ηράκλειο, Κατάκολο, Κέρκυρα) και (γ) στη δηµιουργία υποδο- µών σε νέους προορισµούς, τους οποίους θα επιλέξουν προφανώς οι εταιρίες κρουαζιέρας. Ο ΟΛΠ Α.Ε. έχοντας υπόψη του όλα αυτά, ήδη προετοιµάζεται τεχνικά και λειτουργικά να δεχθεί νέας γενιάς κρουαζιερόπλοια (300 έως 400 µέτρων) µε την κατασκευή νέων κρηπιδωµάτων στο νότιο λιµάνι του. Ήδη την επόµενη 5ετία αναµένεται να δεχθεί περίπου 4.000.000 αφιξοαναχωρήσεις και µεγάλη επέκταση της τουριστικής περιόδου, η οποία θα καλύπτει και τη χειµερινή περίοδο». «Ο έλεγχος των νέων αυτών έργων σε φυσικό προσοµοίωµα ανατέθηκε από την ΟΛΠ Α.Ε. στο Εργαστήριο Λιµενικών Έργων του Εθνικού Γιώργος Ανωµερίτης Κωνσταντίνος Μουτζούρης Μετσόβιου Πολυτεχνείου µετά από διεθνή διαγωνισµό» τονίζει ο ιευθυντής του Εργαστηρίου καθηγητής Κωνσταντίνος Μουτζούρης. «Το ίδιο Εργαστήριο έχει µελετήσει για τον ΟΛΠ τους δύο προβλήτες για εµπορευµατοκιβώτια στο Ν. Ικόνιο, την θωράκιση του µόλου ραπετσώνας και τα κρηπιδώµατα στο βόρειο τµήµα µετά την είσοδο του λιµένα, τα οποία έργα εν συνεχεία κατασκευάστηκαν. Ο Οργανισµός ενισχύει µε πολλούς τρόπους το Εργαστήριο µας σε µία επιτυχηµένη σύζευξη δηµόσιου Πανεπιστηµίου µε κοινωφελή φορέα του δηµοσίου προς όφελος του κοινωνικού συνόλου». πε.β.ε.π. ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2010 ΠΕΙΡΑΙΑΣ 19
ΤΟ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚO ΜΕΤA ΤΟ ΜΝΗΜOΝΙΟ Μετά την ψήφιση του Νόµου Λοβέρδου τον περασµένο Ιούλιο, το Ασφαλιστικό έχει περάσει από τα πρωτοσέλιδα στις πίσω σελίδες, σαν να το πήραµε πια απόφαση ότι µε τα πολλά (µε τις λαϊκές κουβέντες, το συγκινηµένο βλέµµα, τις δραµατικές αποστροφές κ.λπ.) ο τότε υπουργός Εργασίας κατάφερε να περάσει µια σηµαντική µεταρρύθµιση που, καλώς ή κακώς, «λύνει το Ασφαλιστικό». Είναι έτσι; Εν µέρει ναι. E πειτα από δύο δεκαετίες παλινωδιών (και µέσα σε δύο µήνες από την υπογραφή του Μνηµονίου), η Βουλή ψήφισε έναν νόµο που νοικοκυρεύει το ισχύον Ασφαλιστικό και θέτει τις βάσεις για ένα βιωσιµότερο, δικαιότερο και διαφανέστερο σύστηµα συντάξεων από το 2015. Οι διατάξεις για τα όρια ηλικίας και τα απαιτούµενα έτη ασφάλισης είναι αυστηρότερες για ορισµένες οµάδες, δεν διαφέρουν όµως πολύ από αυτές που ήδη ισχύουν στο ΙΚΑ, ούτε από αυτές που επικρατούν εδώ και πολλά χρόνια στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης. Η δοµή του νέου συστήµατος (βασική σύνταξη που τη χρηµατοδοτεί το κράτος συν αναλογική σύνταξη που εξαρτάται από τις εισφορές κάθε ασφαλισµένου και του εργοδότη του) µοιράζει την κρατική ενίσχυση ίσα σε όλους, θέτει καθαρότερους κανόνες και δίνει καλύτερα κίνητρα κατά της εισφοροδιαφυγής. Φυσικά το γεγονός ότι πρέπει να προχωρήσουµε σε ραγδαίες αλλαγές απότοµα είναι πρόβληµα. υστυχώς, Tου Mάνου Ματσαγγάνη* Στιγµιότυπο από τη συζήτηση του Σχεδίου Νόµου για το Ασφαλιστικό στη Βουλή. 20 ΠΕΙΡΑΙΑΣ ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2010
σπαταλήσαµε είκοσι χρόνια σε σχέση µε τις άλλες χώρες στις οποίες οι απαιτούµενες διορθώσεις έγιναν εγκαίρως. Εν τω µεταξύ, η κατάσταση της οικονοµίας µας δεν αφήνει πλέον περιθώρια ηπιότερης προσαρµογής. Το λύσαµε, λοιπόν, το Ασφαλιστικό; Όχι ακριβώς. Ο τότε υπουργός Εργασίας και οι συνεργάτες του δεν κατάλαβαν ότι το προηγούµενο σύστηµα ήταν ηθικά (όχι µόνο οικονοµικά) χρεοκοπηµένο και πως έπρεπε να το εγκαταλείψουµε όχι επειδή το ήθελε η τρόικα αλλά επειδή το χρωστούσαµε στη γενιά των παιδιών µας, που δεν φταίνε σε τίποτε να φορτωθούν ένα σύστηµα που θα κοστίζει 25% του ΑΕΠ το 2060 (όταν δηλαδή θα βγαίνουν εκείνα στη σύνταξη). Και επειδή δεν το κατάλαβαν, ή µάλλον δεν θέλησαν να το καταλάβουν, έκαναν ό,τι µπορούσαν για να είναι όσο πιο ανεπαίσθητη γίνεται η µετάβαση από το παλιό σύστηµα στο νέο. Χαρακτηριστικό παράδειγµα είναι ότι θέλησαν να διαιωνίσουν την άνιση µεταχείριση επιχειρώντας (στο αρχικό σχέδιο νόµου) να θεσµοθετήσουν χαµηλότερα ποσοστά αναπλήρωσης για τους χαµηλόµισθους και υψηλότερα για τους υψηλόµισθους. Ευτυχώς, στο σηµείο αυτό αναγκάστηκαν τελικά να υποχωρήσουν. Xωρίς ενιαία ασφάλιση και χωρίς κατάργηση των περιβόητων κοινωνικών πόρων, το νέο σύστηµα θα µοιάζει απελπιστικά µε το παλιό. υστυχώς, η τότε ηγεσία του υπουργείου Εργασίας έδωσε και άλλες µάχες εναντίον της τρόικας, µε σκοπό πάντοτε να διατηρηθούν τα αδικαιολόγητα προνόµια των ευνοηµένων οµάδων. Κάποιες από αυτές είχαν την αντίθετη κατάληξη. Έτσι, παρά τις προβλέψεις του Μνη - µονίου για ένα Ταµείο µισθωτών, διατηρήθηκε η χωριστή ασφάλιση των δηµοσιογράφων, των υπαλλήλων της Τραπέζης της Ελλάδος, καθώς και των ιατρών, δικηγόρων και µηχανικών. Κανείς δεν µας εξήγησε το γιατί, ούτε µας είπε εάν π.χ. το ΤΣΜΕ Ε θα εξακολουθήσει να εισπράττει 1% των δαπανών εκτέλεσης δηµοσίων έργων. Όµως, χωρίς ενιαία ασφάλιση και χωρίς κατάργηση των περιβόητων κοινωνικών πόρων, το νέο σύστηµα θα µοιάζει απελπιστικά µε το παλιό. Άλλες πλευρές της µεταρρύθ - µισης είναι επίσης προβληµατικές. Ο ΟΓΑ και η ΕΗ µένουν εκτός του νέου Ασφαλιστικού, δηλαδή διατηρούν ευνοϊκότερους όρους συνταξιοδότησης δηµοσία δαπάνη. Όσοι προσελήφθησαν πριν από το 1983 εξαιρούνται από τις µεταβατικές διατάξεις, αρκεί να είναι ένστολοι ή να εργάζονται στις Τράπεζες, τις ΕΚΟ και τα µέσα ενηµέρωσης. Το καθεστώς των βαρέων και ανθυγιεινών επαγγελµάτων προς το παρόν (;) δεν θίγεται. Τα 7 πλασµατικά έτη ασφάλισης λόγω µητρότητας, ασθένειας, ανεργίας, σπουδών, στρατιωτικής θητείας και απεργίας (!) θα επιτρέψουν σε πολλούς να αγοράσουν ακριβές συντάξεις αναδροµικά, µε φτηνά ένσηµα. Τέλος, η αναπροσαρµογή των συντάξεων µε ποσοστό που υπολείπεται του πληθωρισµού, όταν αυτός υπερβαίνει το ποσοστό αύξησης του ΑΕΠ, διαβρώνει τις συντάξεις σε βάθος χρόνου και αυξάνει το χάσµα που θα χωρίζει τους συνταξιούχους από τους εργαζοµένους στο µέλλον. Συνεπώς, όχι, δεν ξεµπερδέψαµε ακόµη µε το Ασφαλιστικό. Η ολοκλήρωση της µεταρρύθµισης θα απαιτήσει αποκατάσταση της ισονοµίας των ασφαλισµένων, τωρινών και µελλοντικών, και πλήρη κατάργηση των προνοµίων της µίας ή της άλλης οµάδας. Αντίθετα, εάν η προηγούµενη ηγεσία του υπουργείου Εργασίας φάνηκε κατώτερη των περιστάσεων, η νέα δείχνει να κινείται προς τα πίσω, και να ετοιµάζει «βελτιώσεις» στον Νόµο Λοβέρδου, σύµφωνα µε τις οποίες ασφαλισµένοι µε 35ετία και µητέρες ανηλίκων διατηρούν το δικαίωµα πρόωρης συνταξιοδότησης, αρκεί µέχρι το τέλος του 2010 να πληρούν τις προϋποθέσεις που ισχύουν σήµερα. Φαίνεται πως η κυβέρνηση έχει βαλθεί να διαψεύσει όσους στην Ελλάδα και στο εξωτερικό πίστεψαν προς στιγµήν στη σοβαρότητά της... πε.β.ε.π. * Ο Μάνος Ματσαγγάνης διδάσκει Κοινωνική Πολιτική στο Οικονοµικό Πανεπιστήµιο Αθηνών ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ - ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2010 ΠΕΙΡΑΙΑΣ 21