ΧΗΜΕΙΑ: Εισαγωγή στην Χημεία - από το νερό στο άτομο- από το μακρόκοσμο στον μικρόκοσμο 41 Λυμένες ασκήσεις: 36. Ποιες από τις παρακάτω προτάσεις είναι σωστές και ποιες λανθασμένες; α. Το νερό χαρακτηρίζεται ώς παγκόσμιος διαλύτης. β. Το μεγαλύτερο ποσοστό του νερού χρησιμοποιείται στη βιομηχανία. γ. Το απιονισμένο νερό είναι πόσιμο. δ. Η λειψυδρία είναι παγκόσμιο πρόβλημα. ε. Τα διαλύματα που περιέχουν μικρότερη ποσότητα διαλυμένης ουσίας από όση μπορεί να διαλύσει ο διαλύτης ονομάζονται κορεσμένα. α. Η πρόταση είναι σωστή. β. Η πρόταση είναι λανθασμένη, γιατί το μεγαλύτερο ποσοστό του νερού χρησιμοποιείται στη γεωργία. γ. Η πρόταση είναι λανθασμένη, γιατί το απιονισμένο νερό μπορεί να περιέχει παθογόνους μικροοργανισμούς και δεν είναι πόσιμο. δ. Η πρόταση είναι σωστή. ε. Η πρόταση είναι λανθασμένη, γιατί τα διαλύματα αυτά χαρακτηρίζονται ακόρεστα. 37. Να συμπληρώσετε τα κενά στις παρακάτω προτάσεις: α. Το ανθρώπινο σώμα περιέχει νερό σε ποσοστό.. β... ονομάζεται η μέγιστη ποσότητα μίας ουσίας που μπορεί να διαλυθεί σε ορισμένη ποσότητα νερού. γ. Ανάλογα με την περιεκτικότητα σε άλατα, το νερό διακρίνεται σε.. και σε.. δ. Η προσθήκη χλωρίου στο νερό ονομάζεται.. ε. Αν αυξήσουμε τη θερμοκρασία, η διαλυτότητα των.. στο νερό αυξάνεται ενώ των.. μειώνεται.
42 ΧΗΜΕΙΑ: Εισαγωγή στην Χημεία - από το νερό στο άτομο- από το μακρόκοσμο στον μικρόκοσμο α. 67% β. Διαλυτότητα γ. μαλακό, σκληρό δ. χλωρίωση ε. στερεών, αερίων 38. Στο διπλανό διάγραμμα βλέπετε τη μεταβολή της διαλυτότητας μίας ουσίας Α στο νερό, σε συνάρτηση με τη θερμοκρασία. α. Η ουσία Α είναι στερεή ή αέρια; β. Πόσα επιπλέον γραμμάρια της Α μπορούν να διαλυθούν σε 100g νερού, αν η θερμοκρασία του αυξηθεί από 20 o C στους 70 o C; γ. Πόσα g της Α μπορούν να διαλυθούν σε 250g νερού θερμοκρασίας 40 o C; α. Παρατηρούμε ότι η διαλυτότητα της Α αυξάνεται με την αύξηση της θερμοκρασίας άρα η Α είναι στερεή. β. Από το διάγραμμα παρατηρούμε ότι: Στους 20 ο C σε 100g νερού διαλύονται 10g της Α. Στους 70 ο C σε 100g νερού διαλύονται 60g της Α. Άρα αν η θερμοκρασία σε 100g νερού αυξηθεί από τους 20 ο C στους 70 o C, μπορούν να διαλυθούν επιπλέον στο νερό: 60g 10g = 50g της ουσίας Α. γ. Από το διάγραμμα παρατηρούμε ότι στους 40 o C διαλύονται 30g της Α σε 100g νερού, άρα: Σε 100g νερού διαλύονται 30g της Α. Σε 250g νερού διαλύονται x;g της Α. 100x = 250 30 100x = 7500 x = 7500 / 100 x = 75 g της Α Άρα μπορούν να διαλυθούν 75 g της ουσίας Α.
ΧΗΜΕΙΑ: Εισαγωγή στην Χημεία - από το νερό στο άτομο- από το μακρόκοσμο στον μικρόκοσμο 43 Ασκήσεις για λύση: 44. Ποιες από τις παρακάτω προτάσεις είναι σωστές και ποιες λανθασμένες; α. Τα επιφανειακά νερά περιλαμβάνουν τις θάλασσες, τις λίμνες και τα ποτάμια. β. Η διαλυτότητα των αερίων στο νερό αυξάνεται αν αυξήσουμε τη θερμοκρασία. γ. Το μεγαλύτερο μέρος του νερού παγκόσμια, είναι πόσιμο. δ. Κατά τη διύλιση απαλάσσεται το νερό από τις ξένες προσμίξεις. 45. Να αντιστοιχίσετε τα τις χρήσεις του νερού της στήλης Α με το ποσοστό της στήλης Β: Στήλη Α 1. Βιομηχανική 2. Οικιακή 3. Αγροτική Στήλη Β α. 10% β. 82% γ. 8% 46. Να συμπληρώσετε τα κενά στις παρακάτω προτάσεις: α. Το... του ανθρώπινου σώματος είναι νερό. β. Τα επιφανειακά και τα υπόγεια νερά συνιστούν την... γ. Το διοξείδιο του άνθρακα διαλύεται ευκολότερα σε... νερό από ότι σε... νερό. δ. Νερό το οποίο περιέχει μεγάλες ποσότητες διαλυμένων αλάτων χαρακτηρίζεται... ε. Τα διαλύματα στα οποία δεν μπορούμε να διαλύσουμε μεγαλύτερη ποσότητα διαλυμένης ουσίας χαρακτηρίζονται...
44 ΧΗΜΕΙΑ: Εισαγωγή στην Χημεία - από το νερό στο άτομο- από το μακρόκοσμο στον μικρόκοσμο 11 ο Κριτήριο Αξιολόγησης: Θέμα 1 ο α. Τι είναι ο κύκλος του νερού ; β. Γιατί το νερό ονομάστηκε από ορισμένους παγκόσμιος διαλύτης ; Θέμα 2 ο α. Να αναφέρετε ορισμένα υδατικά διαλύματα που συναντούμε στην φύση. β. Τι ονομάζεται διαλυτότητα μίας ουσίας στο νερό; Θέμα 3 ο Να συμπληρώσετε τις παρακάτω προτάσεις: α. Η διαλυτότητα μίας στερεής ουσίας στο νερό... όταν μεγαλώνει η θερμοκρασία. Αντίθετα η διαλυτότητα των αερίων στο νερό,... όταν μεγαλώνει η θερμοκρασία και... όταν μεγαλώνει η πίεση. β. Η μόλυνση των νερών οφείλεται στα... λύματα, στα... απόβλητα και στη χρήση... και λιπασμάτων, καθώς και στα ατυχήματα.
ΧΗΜΕΙΑ: Εισαγωγή στην Χημεία - από το νερό στο άτομο- από το μακρόκοσμο στον μικρόκοσμο 45 γ. Το νερό που περιέχει πολύ μικρή ποσότητα αλάτων ονομάζεται..., ενώ το νερό που είναι πλούσιο σε άλατα ονομάζεται... δ. Στο πόσιμο νερό συνήθως περιέχονται άλατα... και.... Θέμα 4 ο α. Να αναφέρετε επιγραμματικά αιτίες ρύπανσης των νερών. β. Να αναφέρετε τέσσερις αιτίες του προβλήματος της λειψυδρίας.
46 ΧΗΜΕΙΑ: Εισαγωγή στην Χημεία - από το νερό στο άτομο- από το μακρόκοσμο στον μικρόκοσμο B. Ερωτήσεις εμπέδωσης 1. Πως διαπιστώνεις την παρουσία διαλυμένων αλάτων στο νερό της βρύσης; Σε ένα μικρό πιατάκι βάζουμε νερό και στη συνέχεια περιμένουμε να εξατμιστεί. Όταν εξατμιστεί το νερό θα παρατηρήσουμε ότι πάνω στο πιατάκι θα έχουν παραμείνει τα άλατα τα οποία ήταν διαλυμένα στο νερό. 2. Τι σημαίνει ο όρος διαλυτότητα; Γιατί πρέπει να αναφέρεται η θερμοκρασία στην οποία έχει προσδιοριστεί; Διαλυτότητα μίας ουσίας στο νερό ονομάζεται η μέγιστη ποσότητα της ουσίας που μπορεί να διαλυθεί σε ορισμένη ποσότητα νερού. Η θερμοκρασία πρέπει να αναφέρεται, γιατί η τιμή της διαλυτότητας εξαρτάται από τη θερμοκρασία. 3. Ποια διαφορά παρουσιάζει η διαλυτότητα των στερεών ουσιών από αυτή των αερίων, όταν μεταβάλλεται η θερμοκρασία; Με αύξηση της θερμοκρασίας η διαλυτότητα των στερεών ουσιών αυξάνεται, ενώ των αερίων μειώνεται.
ΧΗΜΕΙΑ: Εισαγωγή στην Χημεία - από το νερό στο άτομο- από το μακρόκοσμο στον μικρόκοσμο 47 4. Στο διπλανό διάγραμμα παριστάνεται η μεταβολή της διαλυτότητας των ουσιών Α, Β και Γ στο νερό, σε συνάρτηση με τη θερμοκρασία. Α- παντήστε στις παρακάτω ερωτήσεις, σύμφωνα με τα δεδομένα του διαγράμματος. α. Σε ποια θερμοκρασία οι ουσίες Α, Β και Γ έχουν την ίδια διαλυτότητα στο νερό; β. Πόσα επιπλέον g από την ουσία Α θα διαλυθούν σε 100 g νερού, αν η θερμοκρασία αυξηθεί από τους 30 o C στους 80 ο C; γ. Ποια ουσία παρουσιάζει τη μεγαλύτερη διαλυτότητα στους 10 ο C και ποια στους 60 ο C; α. Οι ουσίες Α, Β και Γ έχουν την ίδια διαλυτότητα περίπου στους 30 ο C. β. Από το διάγραμμα παρατηρούμε ότι στους 30 ο C διαλύονται 40 g της Α σε 100 g νερού, ενώ στους 80 o C, διαλύονται 110 g της Α σε 100 g νερού. Άρα, αν αυξήσουμε τη θερμοκρασία από τους 30 ο C από τους 80 ο C, διαλύονται επιπλέον: 110 g 40 g = 70 g ουσίας Α. γ. Στους 10 ο C μεγαλύτερη διαλυτότητα έχει η ουσία Γ, ενώ στους 60 ο C η ουσία Α. 5. Το νερό είναι ο συνηθέστερος διαλύτης. Για ποιους λόγους η ιδιότητά του αυτή θεωρείται μεγάλης σημασίας; Η ιδιότητα αυτή θεωρείται μεγάλης σημασίας γιατί υδατικά διαλύματα είναι τα περισσότερα βιολογικά υγρά καθώς και τα περισσότερα διαλύματα που χρησιμοποιούνται στη βιομηχανία και την καθημερινή ζωή.
48 ΧΗΜΕΙΑ: Εισαγωγή στην Χημεία - από το νερό στο άτομο- από το μακρόκοσμο στον μικρόκοσμο 6. Για ποιους λόγους επιβάλεται η χλωρίωση και η φθορίωση του πόσιμου νερού; Η χλωρίωση του νερού επιβάλεται για την καταστροφή των παθογόνων μικροοργανισμών, ενώ η φθορίωση για την καταπολέμηση της τερηδόνας. 7. Ποιες αιτίες προκαλούν ρύπανση των νερών; Οι κυριότερες αιτίες ρύπανσης των νερών είναι τα αστικά απόβλητα, τα βιομηχανικά απόβλητα, η χρήση φυτοφαρμάκων και λιπασμάτων και τα ναυτικά ατυχήματα. 8. Το 70% της επιφάνειας της Γης καλύπτεται από νερό. Παρόλα αυτά υπάρχει πρόβλημα λειψυδρίας. Ποια εξήγηση δίνεις; Από το νερό που υπάρχει στον πλανήτη, ένα μικρό ποσοστό είναι πόσιμο, ενώ οι ανάγκες μας για νερό αυξάνονται συνεχώς. 9. Η λειψυδρία είναι παγκόσμιο πρόβλημα. Ανάφερε έξι αιτίες που προκαλούν το φαινόμενο. Έξι αιτίες αυτού του προβλήματος είναι: Η αύξηση της κατανάλωσης του νερού. Ο υπερπλυθισμός σε ορισμένες περιοχές. Η κακή διαχείριση των αποθεμάτων νερού. Η ρύπανση των υπόγειων υδάτων. Η ανεπαρκής εκμετάλλευση των βροχοπτώσεων.