Hip Hop και Κινηματογράφος

Hip Hop και Κινηματογράφος SAE Institute Εργασία Συγκριτικής Μελέτης Ονοματεπώνυμο: Βασιλιάς Παναγιώτης Κωδικός Σπουδαστή: 13-11687 Επιβλέπουσα Καθηγήτρια: Αναστασία Καλογήρου Ημερομηνία Διεξαγωγής: Φεβρουάριος 2017 Τίτλος Κωδικής Ενότητας: CMN4002 Αριθμός Λέξεον: 2244

ΠΕΡΙΛΗΨΗ Το hip hop ένα προϊόν αυτοδιάθεσης, αυτοπραγμάτωσης, δημιουργικότητας και υπερηφάνειας αναγράφει μεγάλη ιστορία και έχει διαβεί τη λεπτή γραμμή ανάμεσα στο θέατρο του παραλόγου και την πραγματικά βαθιά αλήθεια της βίας και της ταπείνωσης ως τρόπων έκφρασης των συμμοριών. Απ την άλλη μεριά ένας άλλος κλάδος τον Creative Media ο χώρος του θεάματος και πιο συγκεκριμένα ο κινηματογράφος εμφανίστηκε ως μια τεχνική καταγραφής και οπτικοποίησης της κίνησης και στις μέρες μας αποτελεί τη λεγόμενη έβδομη τέχνη. Βασικός σκοπός τις παρούσας μελέτης είναι η ανάλυση πολιτικών, οικονομικών, πολιτιστικών και γεωγραφικών επιρροών τόσο της hip hop κουλτούρας όσο και του κινηματογράφου. Θα αναλυθεί η κάθε βιομηχανία ξεχωριστά και στο 3 ο κεφάλαιο θα γίνει σύγκριση για το πως έχουν επηρεάσει και επηρεαστεί η μια απ την άλλη στον κλάδο τις μουσικής βιομηχανίας και κατ' επέκταση στο χώρο του θεάματος και του κινηματογράφου. PAGE 1

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 2 ΕΙΣΑΓΩΓΗ. 3 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 - HIP HOP ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ 1.1 Ιστορική Αναδρομή 1.2 Τα τέσσερα στοιχεία 1.3 Πολιτικές και πολιτιστικές αναταράξεις 1.4 Νέα Γενιά ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 - ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ 2.1 Ιστορική Αναδρομή 2.2 Η πρώτη ταινία 2.3 Κινηματογράφος και ήχος 2.4 Η επιρροή του Κινηματογράφου και η χρυσή εποχή ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 - ΣΥΓΚΡΙΣΗ/ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ/ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 3.1 Σύγκριση 3.2 Συμπέρασμα 3.3 Βιβλιογραφία 3.4 Διαδικτυακοί Χώροι PAGE 2

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το hip hop 10 χρόνια μετά τη δημιουργία του ως καλλιτεχνικό κίνημα γύρω στα τέλη του 1980 άρχισε να επηρεάζει όλο και περισσότερο κόσμο και να ενσωματώνεται σιγά στη μουσική βιομηχανία τις Αμερικής. Παράλληλα επηρέασε τη βιομηχανία του θεάματος άλα και τον τρόπο κοινωνικής έκφρασης παγκοσμίως. Γύρω στα τέλη της δεκαετίας 1960 με την ανάπτυξη τις τεχνολογίας ο έγχρωμος κινηματογράφος έγινε γνωστός και όπως θα αναλύσουμε παρακάτω έπαιξε καταλυτικό ρόλο στη hip hop κουλτούρα προβάλλοντας ζωές και καταστάσεις συμμοριών αγνώστων αλλά και γνωστών καλλιτεχνών στο χώρο τις rap μουσικής. PAGE 3

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 - Hip Hop ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ 1.1 Ιστορική Αναδρομή Το χιπ χοπ άρχισε να εμφανίζεται κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1970 στις υποβαθμισμένες περιοχές των μεγαλουπόλεων των Η.Π.Α. Το Μπρονξ της Νέας Υόρκης θεωρείται πως είναι η περιοχή που ουσιαστικά γεννήθηκε το χιπ χοπ. Στους κακόφημους δρόμους της περιοχής, άρχισαν να συχνάζουν παρέες που έβαφαν τους τοίχους, έπαιζαν μουσική επηρεασμένη από τη Jazz και τη Soul όμως σε πιο γρήγορο ρυθμό, και χόρευαν με ένα διαφορετικό, για τα τότε δεδομένα, τρόπο. Φυσικά, δεν μπορούσε όποιος και όποιος να ενταχθεί στις παρέες και να συμμετέχει στις δραστηριότητές τους. Οι «συμμορίες» που γυρνούσαν στους δρόμους της Αμερικής αποτελούνταν αποκλειστικά από περιθωριακά άτομα, κυρίως Αφροαμερικάνους και Λατινοαμερικάνους οι οποίοι δημιούργησαν το χιπ χοπ ως μια μορφή αντίδρασης. Είτε μέσω των στίχων, είτε μέσω του χορού είτε μέσω των graffity αντανακλούσε η ένταση και ο κοινωνικός αποκλεισμός που ένιωθαν οι συγκεκριμένοι άνθρωποι.

Map of the Bronx, New York. Map is not to scale. (ABC-CLIO from TheAmazingBronx.com) PAGE 1

1.2 Τα τέσσερα στοιχεία Η Hip Hop κουλτούρα ορίζεται ως ο συνδυασμός τεσσάρων θεμελιωδών στοιχείων: DJing, γκράφιτι, b-boying/b-girling και Mcing. Κάθε στοιχείο χρησιμεύει ως μέθοδος αυτοέκφρασης που βασίζεται στην ατομική δημιουργικότητα. Τα στοιχεία αυτά διασταυρώνονται με την επικράτηση και τον τρόπο ζωής των συμμοριών κατά την δεκαετία του 1960. A. DJ DJ ονομάζεται το άτομο που επιλέγει και παίζει ηχογραφημένα μουσικά κομμάτια για κάποιο συγκεκριμένο ή ακαθόριστο κοινό. Ένας DJ μπορεί να παίζει στο ραδιόφωνο, στην τηλεόραση, σε κάποιο νυχτερινό κέντρο ή σε κάποιο κλαμπ. Συγκεκριμένα, όσον αφορά στο hip hop, ο DJ επιλέγει, παίζει και δημιουργεί μουσική hip hop χρησιμοποιώντας μεγάλα πικ-απ και δίσκους. Υπάρχουν διάφορες τεχνικές για την μίξη και το «ανακάτεμα» ηχογραφημένων μουσικών κομματιών όπως το cueing, το scratching, το equalization και η μίξη ήχου από διαφορετικές πηγές (κονσόλες). Συνήθως ο hip hop DJ παίζει μουσική για έναν ή περισσότερους MC κατά την διάρκεια των μονομαχιών rap (rap battles). B. Graffity Γκράφιτι είναι η αναγραφή κειμένου όπως συνθημάτων ή η ζωγραφική σε επιφάνειες που συνήθως βρίσκονται σε δημόσιους χώρους (για παράδειγμα σε τοίχους). Πρωτοεμφανίστηκε την ίδια περίοδο και στα ίδια μέρη που αναπτύχθηκε το κίνημα του Χιπ χοπ, από τον ίδιο καταπιεσμένο κόσμο. Γι' αυτό αποτελεί μέρος της κουλτούρας Χιπ χοπ. PAGE 2

C. B-boying / B-girling Το B-boying είναι ένα είδος του χορού που περιέχεται στο Street Dance και δημιουργήθηκε στην Νέα Υόρκη από νέους Αφροαμερικανούς και Λατίνους την δεκαετία του 1970. Για να κερδίσει την προσοχή και την δημοτικότητα στα μέσα ενημέρωσης, ο χορός αυτός εξαπλώθηκε παγκοσμίως στην Νότια Κορέα, στην Αγγλία,στην Γερμανία,στην Γαλλία, στην Ρωσία και την Ιαπωνία.Το Break dance αποτελείται από τέσσερα βασικά στοιχεία: το toprock, downrock, power moves και freezes.o χορός αυτός περιέχει Χιπ χοπ και breakbeats παρ' ότι οι σύγχρονες τάσεις επιτρέπουν μια πιο ευρύτερη ποικιλία μουσικής. D. MC Η λέξη M.C. είναι συντομογραφία του Emcee και σημαίνει «ο αρχηγός της τελετής» (Master of Ceremonies). MC ονομάζεται το άτομο που εμπνέει το πλήθος τραγουδώντας με ιδιαίτερο τρόπο καλογραμμένους και περιεκτικούς στίχους με καθαρά νοήματα (κάνει δηλαδή Emceeing). Το Emceeing είναι μία μορφή τέχνης που δύσκολα κατακτάται και δεν πρέπει να συγχέεται με το rap (ραπάρισμα). PAGE 3

1.3 Πολιτικές και πολιτιστικές αναταράξεις Οι συμβολικότερες κινήσεις της hip hop ενάντια στις εξουσίες του κατεστημένου καταδεικνύουν το πώς η πολιτική είναι δυνατό συχνά να υπερβεί τις συνήθεις μεθόδους και πεδία δράσεως. Παρ' όλα αυτά, επειδή καλύτερες πολιτικές κινήσεις χιπ χοπ έχουν λάβει χώρα στα στάδια της ποπ κουλτούρας, δεν έχουν τη δυνατότητα να συμμετέχουν άμεσα ή να επηρεάζουν τα θεσμικά όργανα που διαμορφώνουν τη ζωή των νέων ανθρώπων. Η πολιτική ταυτότητα του κινήματος έχει παίξει έναν δευτερεύοντα ρόλο με τη δύναμη και τη δημοτικότητα της εμπορικής ταυτότητας του χιπ χοπ. Ωστόσο, οι προσπάθειες για την υλοποίηση των πολιτικών δυνατοτήτωνν της έχουν επανεμφανίστει με ανανεωμένο σθένος. Η ιδέα ότι το hip hop μπορεί να είναι μια πολιτική πόρων δεν είναι μοναδική. Ο Afrika Bambaataa, ένας από τους πρωτοπόρους του κινήματος, πειραματίστηκε με την έννοια ότι το hip hop θα μπορούσε και θα πρέπει να χρησιμοποιήσει την επιρροή του για να εμπνεύσει τους νέους να γίνουν φορείς της κοινωνικής αλλαγής. Παρά την εταιρική εξαγορά του hip hop, στρατεύματα του κινήματος του bronx συνεχίζουν να υποστηρίζουν ότι το hip hop εξακολουθεί να ανήκει στο λαό και τις κοινότητες που ενέπνευσαν το σχηματισμό του. Αυτό το ρομαντικό συναίσθημα δεν αντέχει ο κόσμος του hiphop ο οποίος έχει αλλάξει δραματικά από την εποχή που υπηρετούσε κυρίως ως δημιουργική και ψυχαγωγική διέξοδο για περιθωριακούς νέους. Με ανταγωνιστικά συμφέροντα και τις φιλοδοξίες σε πλήρη εξέλιξη, η προσπάθεια του Bambaataa να αξιοποιήσει και να καλλιεργήσει το πολιτικό δυναμικό του hip-hop πυροδότησε μια έντονη συζήτηση μέσα στο κίνημα. Η hip hop κουλτούρα παρόλο που δίχνει την εικόνα μιάς νεολαίας που βασίζεται στον πληθωρικό πολιτισμό, αποτελείται από διάφορους διαχωρισμούς. PAGE 4

1.4 Νέα Γενιά Κυρίως από την αρχή του 2010 και μετά χάρη στην εξέλιξη των τεχνολογικών μέσων και στην αυξημένη δημοτικότητα που έλαβε η ραπ κατά την προηγούμενη δεκαετία, το Χιπ χοπ έχει αναβαθμιστεί, αλλά και έχει παραλλαχτεί. Η Νέα Σχολή είναι παρεξηγημένη γιατί η αυξημένη δημοτικότητα του Χιπ χοπ έφερε στο προσκήνιο μεταξύ άλλων και καλλιτέχνες οι οποίοι μπορούν να χαρακτηριστούν ως αλαζόνες και η ποιότητα των κομματιών τους αμφιλεγόμενη. Ωστόσο, η Νέα Σχολή δεν θα πρέπει να θεωρείται κατώτερη της Παλαιάς καθώς σε αυτήν ανήκουν πολλοί καταξιωμένοι καλλιτέχνες. Παράλληλα, μεγάλο μέρος του κοινού και κυρίως του νεανικού, έχει εγκαταλείψει την ελληνική μουσική άλλων ειδών και έχει αφοσιωθεί στο άκουσμα της χιπ χοπ, καθώς πολλοί καλλιτέχνες εκφράζουν τα συναισθήματα τους απο την καθημερινή τους ζωή, κάτι που συγκινεί τον εκάτοστε δέκτη. Έχει αρχίσει και γεννιέται μια νέα γενιά η οποία, ασχολείται μέσω των καναλιών τους με μουσικά κομμάτια, επηρεασμένα και αυτά απο την δύσκολη καθημερινότητα τους. Καλώς ή κακώς, η ραπ δεν είναι πλέον για τους λίγους. Ακόμη και το Χιπ χοπ αγωνίζεται να ορίσει τι είναι πολιτικά,το μόνο σίγουρο είναι οτι δεν είναι κίνημα για τα πολιτικά δικαιώματα. Οι πιο νεανικές γενιές επαναπαύονται σε αυτά που κληρονομούν απ τις προηγούμενες γενιές χωρίς να ξέρουν πραγματικά το γιατί. PAGE 5

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 - ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ 2.1 Ιστορική Αναδρομή Ο κινηματογράφος ή αλλιώς σινεμά αποτελεί σήμερα την αποκαλούμενη και έβδομη τέχνη, δίπλα στη γλυπτική, τη ζωγραφική, το χορό, την αρχιτεκτονική, τη μουσική και τη λογοτεχνία. Αρχικά εμφανίστηκε περισσότερο ως μια νέα τεχνική καταγραφής της κίνησης και οπτικοποίησής της. Ένας από τους πρώτους κινηματογραφιστές που χρησιμοποίησε την διαθέσιμη τεχνική της εποχής με σκοπό την παραγωγή ταινιών κάτω από όρους τέχνης, υπήρξε ο Ζωρζ Μελιέ, ο οποίος θεωρείται και από τους πρώτους κινηματογραφικούς σκηνοθέτες. Οι ταινίες του πραγματεύονταν θέματα από το χώρο του φανταστικού, ενώ η ταινία του Ταξίδι στη Σελήνη (Le voyage dans la lune, 1901) υπήρξε πιθανότατα η πρώτη που προσπάθησε να περιγράψει ένα ταξίδι στο διάστημα. Επιπλέον, εισήγαγε τεχνικές οπτικών εφέ, ενώ για πρώτη φορά πρόβαλε έγχρωμες ταινίες, χρωματίζοντας την κινηματογραφική ταινία (καρρέ) με το χέρι. Με αφετηρία τις νέες δυνατότητες που αναδείχθηκαν, ο κινηματογράφος μετασχηματίστηκε διεθνώς σε μία δημοφιλή μορφή τέχνης, ενώ παράλληλα πολλοί κινηματογραφικοί χώροι δημιουργήθηκαν με αποκλειστικό σκοπό την προβολή ταινιών. Εκτιμάται ότι το 1908, στις Ηνωμένες Πολιτείες υπήρχαν περίπου 10.000 κινηματογράφοι. Οι ταινίες της εποχής ήχαν διάρκειας δέκα έως δεκαπέντε λεπτών, αλλά σταδιακά η διάρκειά τους αυξήθηκε. 2.2 Η πρώτη ταινία PAGE 6

Πρώτη ταινία πρώιμου Κινηματογράφου την 1η του Σεπτέμβρη 1902, έκανε πρεμιέρα στη Γαλλία η ταινία «Le Voyage dans la Lune» του Georges Méliès. Εμπνευσμένη από το έργο του Ιουλίου Βερν «Από τη Γη στη Σελήνη», θεωρείται η πρώτη ταινία επιστημονικής φαντασίας που δημιουργήθηκε ποτέ. Σε μια σύναξη αστρονόμων, προτείνεται η πραγματοποίηση ενός ταξιδιού στη Σελήνη. Μετά από διαφωνίες, εν τέλει οι παρευρισκόμενοι συναινούν και αρχίζουν να φτιάχνουν το διαστημόπλοιο τους και, με τη βοήθεια ενός τεράστιου κανονιού, εκτοξεύονται στο διάστημα. Le voyage dans la lune 2.3 Κινηματογράφος και ήχος PAGE 7

Με την εμφάνιση του κινηματογράφου η μουσική μπαίνει στη υπηρεσία του κυρίως με μηχανικό τρόπο. Στη διάρκεια της προβολής τις κινούμενες εικόνες συνόδευε κάποιο μηχανικό μέσο (γκονγκ κ.λπ.), πιάνο ή μερικές φορές ολόκληρη ορχήστρα. Η όλη διαδικασία αποτελούσε μέρος της προβολής και δεν ήταν ενσωματωμένη στην ταινία. Τα θέματά της ήταν μελωδίες από τραγούδια, η αποσπάσματα κλασσικών έργων που προϋπήρχαν. Σιγά-σιγά εμφανίζονται και ειδικά διαμορφωμένες για την ταινία συνθέσεις. Η μεγάλη τομή όπως είναι φυσικό γίνεται γύρο στην δεκαετία του 30 όταν ο βωβός κινηματογράφος μετατράπηκε σε ομιλούντα. Αν και η καταγραφή του ήχου ήταν από παλιότερα εφικτή, για να μπορέσει ο ήχος να ενσωματωθεί στην εικόνα έπρεπε πρώτα να ξεπεραστούν διάφορα προβλήματα. Το πρώτο θέμα ήταν η ποιότητα του ήχου στις απόπειρες καταγραφής του. Για να έχει καλή ποιότητα, ο ερμηνευτής έπρεπε να σταθεί μπροστά από ένα τεράστιο χωνί το οποίο μετέφερε τον ήχο στο μηχάνημα καταγραφής του. Υπό αυτές τις συνθήκες, φυσικά, ήταν αδύνατο να γυριστεί μια ομιλούσα ταινία. Ένα άλλο θέμα ήταν το πώς θα συγχρονιστεί ό ήχος και η εικόνα. Τέλος αφού ο ήχος είχε καταγραφεί και συγχρονιστεί, έπρεπε να μπορεί να μεγεθυνθεί ικανοποιητικά, ώστε να καλύψει ολόκληρη την κινηματογραφική αίθουσα. Το 1930 όταν ο ήχος ενσωματώθηκε στον κινηματογράφο, η κινηματογραφική τέχνη διένυε ήδη περίπου 40 χρόνια ζωής. Μέσα σε αυτά τα χρόνια η εικόνα είχε βελτιωθεί σημαντικά χάρη σε καλύτερες κάμερες, φακούς και φιλμ. Επιπλέον, το μοντάζ, η ποικιλία και η εναλλαγή των πλάνων είχαν τελειοποιήσει την τέχνη της αφήγησης. Υπό αυτές τις συνθήκες όταν ο ήχος υιοθετήθηκε στον κινηματογράφο πρόσφερε νέες δυνατότητες και ανέτρεψε τους παραδοσιακούς κανόνες ηθοποιΐας και σκηνοθεσίας. PAGE 8

2.4 Η επιρροή του Κινηματογράφου και η χρυσή εποχή Εκτός από κάποιες εξαιρέσεις, ο κινηματογράφος έδινε πάντα έμφαση στις ψυχαγωγικές του πτυχές όποιες και αν ήταν οι καλλιτεχνικές αξιώσεις τους. Ήταν μια δημοφιλής μορφή τέχνης που οι άνθρωποι δέχθηκαν να δουν. Η επιρροή του ως η πρώτη μορφή των μέσων μαζικής ενημέρωσης και μαζικής τέχνης ήταν βαθιά, καθώς δεν βασίστηκε στην παιδεία ή την αναγκαιότητα για να εξαπλωθεί. Μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1910, λιγότερο από μια γενιά μετά την εφεύρεσή του, ο κινηματογράφος είχε ωριμάσει σε βαθμό που κάποιες βασικές του ιδιότητες δεν θα της αλλάξει ποτέ. Τέτοιες μελλοντικές εξελίξεις όπως το χρώμα, ο ήχος και οι αναλογίες εικόνας ήταν απλώς βελτιώσεις των προηγούμενων πειραμάτων. Αλλαγές στο στιλ της υποκριτικής και σε θέματα ιστορίας απλώς δείχνουν την αλλαγή στα γούστα του κόσμου. Από τις αρχές του 1930 ο κινηματογράφος μέσα σε περίοδο οικονομικής κρίσης μπαίνει στην χρυσή του εποχή. Τον παρακολουθεί ο μεγαλύτερος αριθμός θεατών στην ιστορία του. Οι κινηματογραφικές εταιρίες μετατρέπονται σε κολοσσιαίες βιομηχανίες. Στούντιο παραγωγής, δίκτυα αιθουσών, πολυάριθμο εξειδικευμένο εργατικό δυναμικό, αποτελούν πια τη νέα δύναμη στον τομέα της ψυχαγωγίας. Νέα επαγγέλματα ανατέλλουν (σεναριογράφος, μοντέρ, ηχολήπτης, εικονολήπτης κ.λπ.). PAGE 9

The Jazz Singer opening, October 6, 1927 Warners Theatre 1920's PAGE 10

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 - ΣΥΓΚΡΙΣΗ/ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ/ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 3.1 Σύγκριση Η χιπ χοπ/ραπ μουσική συνδυάζει τη δημιουργικότητα και ενώνει πολλές τέχνες μία εκ των οποίων είναι και η λεγόμενη 7η τέχνη, ο Κινηματογράφος, ο οποίος με τη σειρά του προβάλλει, αναδεικνύει και διαφημίζει τη χιπ χοπ κουλοτύρα όχι μόνο μέσω των ταινιών αλλά και μέσω των βίντεο κλιπ. Προβάλλει, επίσης, τα τέσσερα στοιχεία (DJ, Graffity, B-boying/B-girling, MC) και μεταφέρει επιρροές και ιδεολογίες της κουλτούρας σε διάφορα μέρη του κόσμου. PAGE 11

3.2 Συμπέρασμα Ο κινηματογράφος και η hip hop κουλτούρα έχουνε επηρεάσει πολιτικά, πολιτιστικά, γεωγραφικά και οικονομικά την ίδια τους τη φύση αλά και εξωτερικούς παράγοντες.έχουν δημιουργήσει πολιτικές αναταράξεις και κινήματα υποστήριξης δικαιωμάτων συνήθως τον κατώτερων κοινωνικών τάξεων όσο αναφορά το hip hop. PAGE 12

3.3 Βιβλιογραφία 1. CAN'T STOP WON'T STOP-A HISTORY OF THE HIP-HOP GENERATION (Picador 2005) 2. HIP HOP MATTERS-POLITICS, POP CULTURE&THE STRUGGLE FOR THE SOUL OF A MOVEMENT (Beacon Press 2006) 3. SOUND TECHNOLOGY AND THE AMERICAN CINEMA-PERCEPTION, REPRESENTATION, MODERNITY (Columbia University Press 2000) 4. THE CINEMA AND ITS SHADOW-RACE AND TECHNOLOGY IN EARLY CINEMA (University of Minnesota Press 2013) PAGE 13

3.4 Διαδικτυακοί Χώροι 1. https://en.wikipedia.org/wiki/cinema 2. https://en.wikipedia.org/wiki/hip_hop PAGE 14