Porphyrius (s. III d. C.), Quaestiones Homericae I pp Sodano

Σχετικά έγγραφα
την..., επειδή... Se usa cuando se cree que el punto de vista del otro es válido, pero no se concuerda completamente

Académico Introducción

μέλλων τελευτᾶν 0,25 puntos καὶ βουλόμενος 0,25 puntos τοὺς αὐτοῦ παῖδας ἐμπείρους εἶναι τῆς γεωργίας, 0,5 puntos

Filipenses 2:5-11. Filipenses

CAPÍTULO 6: EL PRONOMBRE DEMOSTRATIVO Y RELATIVO

Lógica Proposicional. Justificación de la validez del razonamiento?

Lógica Proposicional

SOLUCIONES DE LAS ACTIVIDADES Págs. 101 a 119

Academic Opening Opening - Introduction Greek Spanish En este ensayo/tesis analizaré/investigaré/evaluaré...

EL ARTÍCULO PRIMERA DECLINACIÓN FEMENINOS

Escenas de episodios anteriores

TRIGONOMETRIA. hipotenusa L 2. hipotenusa

PÁGINA 106 PÁGINA a) sen 30 = 1/2 b) cos 120 = 1/2. c) tg 135 = 1 d) cos 45 = PÁGINA 109

ΑΡΧΗ 1 ης ΣΕΛΙΔΑΣ KΕΝΤΡΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΕΙΔΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 24 ΙΟΥΝΙΟΥ 2005 ΚΟΙΝΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΥΠΟΨΗΦΙΩΝ ΣΤΑ ΙΣΠΑΝΙΚΑ

La experiencia de la Mesa contra el Racismo

Porphyrius, Quaestiones Homericae (rec. χ) ad Il. Ξ 200, p = Schr. (212 [31] MacPh.)

TEMA IV: FUNCIONES HIPERGEOMETRICAS

Métodos Matemáticos en Física L4F. CONDICIONES de CONTORNO+Fuerzas Externas (Cap. 3, libro APL)

Τραγwδούμενα. EDICIÓN CRÍTICA, TRADUCCIÓN Y COMENTARIO DE LOS FRAGMENTOS ATRIBUIDOS A ASCLEPÍADES DE TRAGILO

Académico Introducción

Análisis de las Enneadas de Plotino. Gonzalo Hernández Sanjorge A Parte Rei 20

Una visión alberiana del tema. Abstract *** El marco teórico. democracia, república y emprendedores; alberdiano

1 La teoría de Jeans. t + (n v) = 0 (1) b) Navier-Stokes (conservación del impulso) c) Poisson

ΚΟΙΝΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΥΠΟΨΗΦΙΩΝ ΣΤΗΝ ΙΣΠΑΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ

Ταξίδι Γενικά. Γενικά - Τα απαραίτητα. Γενικά - Συνομιλία. Παράκληση για βοήθεια. Ερώτηση σε πρόσωπο αν μιλά αγγλικά

ΕΙΣΑΓΩΓΗ INTRODUCCIÓN

Inmigración Estudiar. Estudiar - Universidad. Indicar que quieres matricularte. Indicar que quieres matricularte en una asignatura.

FL/STEM Σχεδιασμός/Πρότυπο μαθήματος (χημεία) 2015/2016. Μάθημα (τίτλος) Οξυγόνο. Παραγωγή οξυγόνου Επίπεδο επάρκειας γλώσσας < Α1 Α2 Β1 Β2 C1

Los Determinantes y los Pronombres

EL ADJETIVO GRIEGO

Tema de aoristo. Morfología y semántica

Las paráfrasis bizantinas de Homero: Miguel Pselo y Teodoro Gaza

TEOFRASTO. METAF SICA THEOPHRASTUS. METAPHYSICS

C. J. Ruijgh, Le Spectacle des lettres, comédie de Callias (Athénée X 453c-455b), Mnemosyne 54.3 (2001), , esp

Nro. 01 Septiembre de 2011

Nuestra Iglesia. Καλό Πάσχα! Χριστός Ἀνέστη! Ἀληθῶς Ἀνέστη! Ἦχος πλ. α'

Ταξίδι Τρώγοντας έξω. Τρώγοντας έξω - Στην είσοδο. Τρώγοντας έξω - Παραγγελία φαγητού

2o ΘΕΜΑ ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΑΠΟ ΤΟ ΠΡΩΤΟΤΥΠΟ

ΕΞΕΤΑΣΗ ΤΩΝ ΥΠΟΨΗΦΙΩΝ ΣΤΗΝ ΙΣΠΑΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ

EJERCICIOS DE FLEXIÓN DE SUSTANTIVOS Y ADJETIVOS SEGUNDA DECLINACIÓN:

Alcibíades alcibiades bilingue_in.indd :19

Κυρ. Ιωάννου Οδ. Δωριέων 34 Τ.Κ 8068, Λάρνακα. Adam Smith 8 Crossfield Road Selly Oak Birmingham West Midlands B29 1WQ

LA TERCERA DECLINACIÓN O DECLINACIÓN ATEMÁTICA

Για να ρωτήσετε αν κάποιος μπορεί να σας βοηθήσει να γεμίσετε μια φόρμα

Negocios Carta. Carta - Dirección

QUINCE RASGOS DE LOS LENGUAJES CIENTÍFICO-TÉCNICOS DEL GRIEGO ANTIGUO

PARTICIPIO DE PRESENTE

1ª y 2ª DECLINACIONES. PRESENTE INDICATIVO ACTIVO. CASOS. ORACIONES SIMPLES Y COMPUESTAS COORDINADAS.

Themistius (s. IV d.c.), Oratio c

Ὁ πιστὸς φίλος. Πιστεύω¹ τῷ φίλῳ. Πιστὸν φίλον ἐν κινδύνοις γιγνώσκεις². Ὁ φίλος τὸν

Themistius (s. IV d.c.), Oratio c-d

Revista de Filosofía Vol. XXV, N 1, 2013 pp Platão, Filebo -

2.-Relaciona grupos sintácticos que están en el mismo caso: γυπός πυραμίδων αἰθíοπες γῦπες μύρμηκι μάστιξι αἶγας κῆρυξ

Εμπορική αλληλογραφία Ηλεκτρονική Αλληλογραφία

Problemas resueltos del teorema de Bolzano

90 LIBERTAS SEGUNDA ÉPOCA. Introducción: La necesidad de una Reforma Institucional

Themistius (s. IV d.c.), Oratio b-262a

ΠΑΝΕΛΛΑ ΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2003 ΕΙ ΙΚΟ ΜΑΘΗΜΑ : ΙΣΠΑΝΙΚΑ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

Signos de puntuación (Σημεία στίξης)

Themistius (s. IV d.c.), Oratio XX 236b-c

ΑΡΧΑΙΟ ΚΕΙΜΕΝΟ. ΕΝΟΤΗΤΑ 4η

IX Jornadas de Investigación del Departamento de Filosofía FaHCE-UNLP

TEMA 6.- BIOMOLÉCULAS ORGÁNICAS IV: ÁCIDOS NUCLEICOS

Το ίκτυο Βιβλιοθηκών του Τµήµατος Κοινωνικού Έργου της Caja Madrid. La Red de Bibliotecas de Obra Social Caja Madrid

GRIEGO PARA PASTORES: Un manual de trabajo

Inmigración Documentos

Themistius (s. IV d.c.), Oratio d-257b (II)

Inmigración Documentos

Εμπορική αλληλογραφία Επιστολή

Gonzalo Hernández Sanjorge

Ταξίδι Υγεία. Υγεία - Έκτακτο περιστατικό. Υγεία - Στο γιατρό. Necesito ir al hospital. Παράκληση για μεταφορά στο νοσοκομείο. Me siento mal.

La causa de la acción humana según Alejandro de Afrodisia, Mantissa 23 y De Fato 15 *

ΠΡΩΤΑΓΟΡΑ 322Α - 323Α

EDU IT i Ny Testamente på Teologi. Adjunkt, ph.d. Jacob P.B. Mortensen

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΓΙΑ ΤΑ ΚΕΝΤΡΑ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ

Los nombres que significan mundo en Aristóteles: κόσμος, τὸ ὅλον, τὸ πᾶν, τὰ πάντα, τὰ πράγματα, τὰ ὄντα, φύσις y οὐρανός

Inscripciones funerarias

Catálogodegrandespotencias

Themistius (s. IV d.c.), Oratio d(II)

Dios, alma y materia.

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΚΛΙΜΑΚΑ ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ

Ι ΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ Αριστοτέλους Ηθικά Νικομάχεια Β 1,5-8

Εισαγωγή στη Φιλοσοφία

Το παρόν σχέδιο μαθήματος δημιουργήθηκε από την κα. Radost Mazganova, καθηγήτρια Ισπανικών και την κα. Yordanka Yordanova, καθηγήτρια χημείας

Ευρύτερη περιοχή χαράδρας ποταμού Αράχθου

El significado de las declaraciones YO SOY en la Biblia

ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ. Ι ΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ Πλάτων, Πολιτεία 615C-616Α Αρδιαίος ο τύραννος

Themistius (s. IV d.c.), Oratio VI 78d-79b (ΙΙ)

Acercamientos al vocablo λóγος en el Comentario a Juan de Orígenes 1. Fernando Soler

ΤΕΛΟΣ 1ης ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙΔΕΣ

ΚΟΙΝΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΥΠΟΨΗΦΙΩΝ ΣΤΗΝ ΙΣΠΑΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ

El viviente humano en la Respuesta a Porfirio de Jámblico

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ REPÚBLICA HELÉNICA MINISTERIO DE FINANZAS

antecedentes históricos 1

Negocios Encabezamiento e introducción

UNIVERSIDAD COMPLUTENSE DE MADRID FACULTAD DE FILOLOGÍA Departamento de Filología Griega y Lingüística Indoeuropea

El dialecto de Tucídides V, 77 y 79

EL LENGUAJE DE ARISTÓTELES SEGÚN EL INDEX ARISTOTELICUS DE HERMANN BONITZ

ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ. Αριστοτέλους Πολιτικά, Θ 2, 1 4)

GRIEGO BÍBLICO: UN MANUAL

Transcript:

Porphyrius (s. III d. C.), Quaestiones Homericae I pp.35.9-39.15 Sodano Autor citado: Philemon grammaticus (ss. II/III d. C), Σύμμικτα Se menciona en el texto el origen de la cita? Si Se cita a través de una fuente intermedia también mencionada? No Se puede identificar por otros medios? Cómo es la adscripción? Correcta Tipo de cita: Literal Giro con el que se introduce la cita: Se trata de una combinación de paráfrasis y cita literal, por lo que no es posible dar un único giro introductorio. Texto de la cita: Porph., QH I, pp. 35.9-39.15 Sod.: Εν τοῖς Φιλήμονος Συμμίκτοις περὶ Ηροδοτείου διορθώματος ὁ γραμματικὸς διαλεγόμενος πειρᾶται καὶ Ομηρικά τινα σαφηνίζειν. οὐδὲν δὲ χεῖρον καὶ τὸν Ηρόδοτον φιλοῦντί σοι τὴν πᾶσαν τοῦ ἀνδρὸς ἀναγράψαι 1 ζήτησιν. φησὶ γὰρ ὅτι ἐν τῇ πρώτῃ Ηρόδοτος τῶν ἱστοριῶν περὶ Κροίσου τοῦ Λυδοῦ πολλά τε ἄλλα διείλεκται 2 [cf. 1.46 y 1.92], καὶ μὴν ὅτι θεοσεβέστατος γένοιτο καὶ διαπρεπῶς τιμήσαι 3 τὰ Ελληνικὰ μαντεῖα, τὰ ἐν Δελφοῖς, τὰ ἐν Θήβαις, τὸ τοῦ Αμμωνος, τὸ τοῦ Αμφιαράου τοῦτο 4 μὲν δὴ ἄλλοις ἄλλα 5 πέμψε 6 δῶρα, ἀνέθηκε δέ τινα καὶ "ἐν Βραγχίδῃσι 7 τῇσι Μιλησίων". καὶ γέγραπται ἤδη κατὰ πάντα ἁπλῶς τὰ ἀντίγραφα τὸ «τῆς» ἄρθρον σὺν τῷ ἰῶτα ἰσοδυναμοῦν τῷ «ταῖς». οὐδένα γε μὴν Ελλήνων ὑπομεῖναι 8 θηλυκῶς τὰς Βραγχίδας ἂν εἰπεῖν, Ηρόδοτον δὲ μᾶλλον ἂν ἑτέρων φυλάξασθαι, ἀκριβῆ τε ὄντα περὶ τὰ ὀνόματα καὶ πάνυ ἐπιεικῶς φροντιστικόν. "τοῦτο δὴ 9 θεραπεύων τις οὐχ Ηροδότου, φησίν, ἁμάρτημα γεγονέναι, μᾶλλον δὲ τὸν συγγραφέα 10 φησὶ διαμαρτεῖν παρεμβαλόντα τὸ «-σι», πολλὰ δὲ φέρεσθαι 11 μέχρι νῦν ἁμαρτήματα κατὰ τὴν Ηροδότου συγγραφὴν καὶ ἔτι τὴν Θουκυδίδου 12 καὶ Φιλίστου καὶ τῶν ἄλλων ἀξιολόγων συγγραφέων. τί δ' 13 οὐχὶ καὶ τὰ ποιήματα σχεδὸν ἀνάπλεω 14 πάντα τυγχάνει ἁμαρτημάτων γραφικῶν καὶ τῶν ἄλλων παραδιορθωμάτων πάνυ ἀγροίκων; καὶ ἵνα μὴ περαιτέρω τις προβαίνων ἐνοχλῇ διερευνώμενος τὰς ἐν τοῖς ἀντιγράφοις ἐμμεμενηκυίας 15 ἡμαρτημένας γραφάς, ἔξεστί σοι σκοπεῖν καὶ τῶν Ομηρικῶν ταδί 16 [Il. 16.680.682] «ὅς τ' ἐπεὶ ἐκ πολέων πίσυρας συναγείρεται 17 ἵππους /...λαοφόρον καθ' ὁδόν». ἐνταῦθα γὰρ πρὸς οὐδὲν ἀναγκαῖον ἐγράφη διὰ τοῦ «γ» νωθρὸν οὖν 18 τὸ σημαινόμενον καὶ σφόδρα ὑπόκωφον προσπίπτειν ἔοικε. τὸ δὲ χωρὶς τοῦ «γ» γράφειν Ομηρικὸν πάνυ 19 τῇ χρήσει καὶ τῷ λόγῳ πάντη συνᾴδον ἐπιεικῶς. τὸ γὰρ «συναείρεται» μᾶλλον προσεχῶς σημαίνει 20 τὸ συνάγειν καὶ συναρμόζειν. καὶ ἐν ἄλλοις [Il. 10.499] «σὺν δ' ἤειρεν ἱμᾶσι 21», συνήγαγε τοὺς ἵππους 22. ὁ δὲ βέλτιστος Αριστοφάνης [Rec. Hom. Φ 127 A, p. 190 Sl.] κἀκεῖνο τὸ ἐν ταῖς Παραποταμίαις 23 <λεγόμενον [Il. 21.126-7] «θρώσκων τις κατὰ 24 > κῦμα μέλαιναν 25 φρῖχ' 26 ὑπαλύξει 27 / ἰχθῦς, ὅς κε <φάγῃσι Λυκάονος ἀργῆτα 28 δημόν 29 >», δείκνυσι ὡς 30 ἡμαρτημένον 31 ὑπολείποιτο ἐκ τῆς παλαιᾶς γραμματικῆς. οὐ γὰρ χρὴ 1

τὸ «ὅς κε φάγῃσιν» <ἀ>κούειν 32 ὡς ἄρθρον ὑποτακτικόν, μᾶλλον δὲ ἀντ' ἐπιρρήματος παρειλῆφθαι τοῦ ὧς, ἢ μᾶλλον σύν<δεσμον> 34 αἰτιώδη. δηλοῦται γάρ ἵνα φάγῃ σκο<π>ῶν 35 δὴ 36 (ὡς τὸ 37 σύμπαν προσεχῶς συντέτακται), κατὰ τὴν τούτου γνώμην, ἀκολούθως ὑποδύσεται τὸν ἀφρὸν ὁ ἰχθῦς. καὶ τοῦτο ἀναγκασθήσεται πρᾶξαι καὶ ἐπιπολαίως ὑπονήξεται τοῦ ὕδατος ὑποδεδυκώς, ἐπεὶ καὶ τῶν ἀποθανόντων τὰ σώματα, ἕως ἂν ᾖ πρόσφατα καὶ διῳδηκότα, ἄνωθεν ἐπιπλεῖν εἴωθεν". ὅτι μὲν οὖν τῶν παλαιῶν βιβλίων ἐπὶ τὸ χεῖρον κινεῖται ἡ γραφή, φησὶν αὖθις διὰ πλειόν<ων> 38 ἐπιδείξειν. "ἐπανάγωμεν δὲ ἐπὶ τὸν Ηρόδοτον καὶ τὸν διορθωτὴν τὸν Κοτιαέα 39 Αλέξανδρον (fr. 15 Dyck). ἠξίου γὰρ ὁ ἀνὴρ γράφειν «τῇσι Μιλησίων» χωρὶς τοῦ ἰῶτα «τῆς Μιλησίων», ὑποκειμένης ἔξωθεν χώρης ἢ γῆς. καὶ ἐγὼ δέ, φησίν, ἐπειθόμην οὕτως ἔχειν τὰ τῆς γραφῆς, τὸν δὲ ἄνδρα τῆς ἀκριβοῦς συνέσεως ἐτεθαυμάκειν. ἐντυχὼν <δὲ 40 > τοῖς Ηροδοτείοις αὐτοῖς ἔπεσι καὶ γενόμενος ἐπὶ τέλει τῆς Αἰγυπτιακῆς βίβλου [2.159], ἥτις ἐστὶ δευτέρα τῇ τάξει, εὑρίσκω πάλιν κατὰ τὴν αἰτιατικὴν πτῶσιν εἰπόντα τὸν Ηρόδοτον «ἀνέθηκεν εἰς Βραγχίδας τὰς Μιλησίων». οὐκέτι οὖν ᾤμην ἁμάρτημα εἶναι γραφικόν, Ιωνικὸν δὲ μᾶλλον ἰδίωμα. πολλὰ γὰρ οὗτοι τῶν ὀνομάτων χαίρουσι θηλυκῶς ἐκφέροντες, οἷον τήν τε λίθον καὶ τὴν κίονα καὶ ἔτι τὴν Μαραθῶνα Κρατῖνος (PCG 4, fr. [dub.] 506) «εὐιπποτάτη Μαραθών», Νίκανδρος (fr. 111 G.-S.) «εὐκτιμένην 41 Μαραθῶνα». ταῦτα μὲν οὖν ἃ ἡμεῖς εὕρομεν καὶ ἐκρίναμεν ὑγιέα 42 ". τοιαῦτα δὴ τοῦ Φιλήμονος λέγοντος, ἃ μὲν πρὸς Αλέξανδρον περὶ τοῦ Ηροδοτείου διορθώματος εἴρηκεν, οὐκ οἰκεῖον κρίνω τῇ παρούσῃ ὑποθέσει ἐξετάζειν. 1 ἀναγράψω fort. Schrader : ἀναγράψαι δεῖ Cohn // 2 διήλεκται edd. plerique, contra Sodano // 3 τιμήσοι V : corr. Kammer, Sch.// 4 τούτων edd. plerique, contra Sodano // 5 ἄλλαι Lascaris, Asulanus, Micill. // 6 πέμψαι V 2 (scilicet, I. Lascaris), edd. plerique: contra Sodano // 7 Βραγχίσι V : corr. Schrader // 8 ὑπομῆναι edd. plerique, contra Sodano // 9 δὲ Barres, Kammer // 10 de συγγραφέα dubitavit Cohn, fort. γραφέα Schrader // 11 φέρεται Cobet // 12 Θουκυδείδου Barres, Kammer // 13 δὲ Cobet // 14 ἀνάπλεα Cobet // 15 ἐμμεμενηκείας V : corr. edd. // 16 ταδή V : corr. edd. // 17 συναείρεται Hom. // 18 ante νωθρὸν οὖν aliguid excidisse con. Kammer // 19 πάνυ Sodano secutus Cobet: παρὰ V et edd. plerique: παρα<τίθησι εἶναι καὶ> τῇ con. Schrader // 20 συνᾴδει Cobet // 21 ἱμάσι V : corr. edd.// 22 post ἵππους, καὶ συνήρμοσεν con. Cobet // 23 τοῖς Παραποταμίοις Schrader // 24 λεγόμενον... κατὰ add. V 2 // 25 μέλαινα V : corr. edd. // 26 φρΐχ V : corr. edd. // 27 ὑπαΐξει Hom. // 28 ἀργέτα Hom. // 29 φάγῃσι... δημόν (λαιμὸν V 2, corr. edd.) add. V 2 // 30 ὡς τὸ ὡς con. Kammer // 31 ἡμαρτημένων edd. plerique, contra Sodano // 32 κούειν V : corr. V 2 // 33 τὸ Barres // 34 σύν V : σύνδεσμον V 2 // 35 σκοῶν V : corr. V 2 : σκοπῶμεν Schrader // 36 δὲ Barres, Kammer // 37 τὸ om. Barres, Kammer // 38 πλείον V : corr. V 2 // 39 Κοτυαέα V : corr. Sodano // 40 suppl. Schrader // 41 ἐϋκτιμένην Cohn, Gow-Scholfield // 42 ὑγιέα Sodano : ὑγιῶς V : ὑγιῶς <ἔχειν> Schrader. Traducción de la cita: Porph., QH I, pp. 35.9-39.15 Sod.: En los Escritos misceláneos de Filemón, el gramático, al tratar sobre una enmienda en el texto de Heródoto, intenta también aclarar algunos pasajes homéricos. Y puesto que tú también aprecias a Heródoto, nada malo hay en que te reproduzca todo el estudio del autor. Pues bien, afirma <Filemón> que Heródoto, en el libro I de sus Historias [cf. 1.46 y 1.92] ha expuesto muchas cosas sobre Creso de Lidia, entre ellas que era muy piadoso y que recompensó magníficamente a los oráculos griegos de Delfos, Tebas, Amón y Anfiarao, por ese motivo envió numerosos regalos a diferentes lugares, y consagró algunas ofrendas también "en las Bránquidas, en territorio de Mileto (ἐν Βραγχίδῃσι τῇσι Μιλησίων)"; en todas las ediciones sin excepción el artículo τῆς está escrito con iota [i.e., τῇσι], equivaliendo a 2

ταῖς. Y que ningún griego se habría atrevido a emplear la palabra Bránquidas en femenino, pero Heródoto se habría cuidado de ello más que nadie, puesto que era muy preciso y extremadamente cuidadoso en lo que se refiere a los nombres. "Pues bien - afirma <Filemón>-, alguien, tratando de enmendarlo, afirmó que el error no había sido de Heródoto, sino que el que se había equivocado era más bien el copista al añadir -σι, y que son muchos los errores que se siguen transmitiendo hasta la actualidad a lo largo de la obra de Heródoto, lo mismo que en las de Tucídides, Filisto y los demás historiadores de relieve. Es que no resulta que también prácticamente todos los poemas están llenos de faltas de ortografía y de todo tipo de errores de lo más grosero? Y para que nadie se moleste en ir más allá escrutando los errores de escritura que persisten en los ejemplares manuscritos, puedes fijarte, entre otros, en estos versos de Homero [Il. 15.680.682]: que, despues de reunir (συναγείρεται) cuatro caballos de entre muchos/... por el camino frecuentado por el pueblo. En efecto, aquí el verbo está escrito con gamma sin ninguna necesidad, de manera que su significado parece que nos llega con desgana y como algo bastante absurdo. En cambio, escribirlo sin la gamma es perfectamente homérico en cuanto al uso, y concuerda de un modo totalmente adecuado con su pensamiento, pues, en efecto, συναείρεται significa directamente reunir y ajustar unas cosas con otras. También en otros versos [Il. 10.499]: los enganchaba unos a otros (σὺν δ ἤειρεν) con correas, reunía los caballos. Por su parte, el excelso Aristófanes [Rec. Hom. Φ 127 A, p. 190 Sl.] demuestra también cómo lo que se dice en La batalla junto al río [Il. 21.126-7]: saltando entre el oleaje escapará de la negra superficie rizada algún/ pez que se coma (ὅς κέ φάγῃσι) la blanca carne de Licaón, se ha mantenido de un modo erróneo a causa del alfabeto antiguo. En efecto, no hay que entender ὅς κέ φάγῃσι como si ὅς fuese un pronombre relativo, sino más bien como un artículo postpuesto o, mejor, tomarlo por el adverbio o, mejor, la conjunción causal ὡς, ya que la expresión significa "para comerse". De acuerdo con esta interpretación, al fijarse en él ( con qué cuidado está dispuesto todo!), saldrá, en consecuencia, de entre el oleaje el pez. Y se verá obligado a hacerlo, y en la superficie se zambullirá tras haber estado fuera del agua, porque los cadáveres, mientras son recientes y están hinchados, suelen flotar hacia arriba". Pues bien, <Filemón> afirma que volverá a demostrar con más ejemplos que la copia de los libros antiguos los cambia a peor. "Pero regresemos a Heródoto y su editor, Alejandro Cotieo (fr. 15 Dyck). En efecto, el estudioso consideró adecuado escribir τῇσι Μιλησίων sin iota, esto es, τῆς Μιλησίων (la de los Milesios), suponiendo un término χώρης (región) o γῆς (tierra) sobreentendido. Y yo, por mi parte" - afirma <Filemón>- "estaba convencido de que era correcto lo referente a dicha lectura, y admiraba al estudioso por la agudeza de su inteligencia. Sin embargo, al encontrarme que las mismas palabras herodoteas volvían a aparecer de nuevo al final del libro sobre Egipto [2.159], que es el segundo en el índice, descubro que otra vez dice Heródoto, en acusativo, "consagró en las Bránquidas, en el territorio de Mileto (Βραγχίδας τὰς Μιλησίων)". De manera que ya no creemos que [sc. τῇσι Μιλησίων en Hdt. 1.92] sea un error de escritura, sino más bien una variante jonia. En efecto, son muchos los nombres que éstos se complacen en emplear en femenino, como ἡ λίθος (la piedra), ἡ κίων (la columna), e incluso ἡ Μαραθών (Maratón): Cratino (PCG 4, fr. [dub.] 506): Maratón la de hermosos caballos; Nicandro [fr. 111 G.-Sch.], Maratón la bien construida. Pues bien, esto es lo que nosotros hemos descubierto y hemos juzgado correcto". Ahora bien, siendo tales las cosas que dice Filemón, no considero oportuno 3

de cara a nuestro tema actual examinar lo que ha dicho en réplica a Alejandro a propósito de la enmienda de Heródoto. Motivo de la cita: Porfirio cita el largo pasaje de Filemón porque en él, al hilo de una discusión con Alejandro Cotieo a propósito de una lectura de Heródoto, el gramático se ocupaba de dos pasajes homéricos que consideraba mal transmitidos. Son éstos (Il. 15.680.682 y 21.126-7), y en especial el segundo de ellos, los que interesan a Porfirio, que pasará a continuación a rebatir las opiniones de Filemón al respecto. Comentario: Porfirio es la fuente única del pasaje, el fragmento más largo de los que se conservan de Filemón, cuya actividad se fecha en torno al 200 d.c. Todo apunta a que Porfirio conoce de primera mano los Escritos misceláneos de los que toma la cita. De Filemón no se sabe apenas nada, pero parece ser el mismo gramático autor de una obra en trímetros yámbicos titulada Περὶ Ἀττικῆς ἀντιλογίας τῆς ἐν ταῖς λέξεσιν, que es mencionada en Querobosco in Heph., p. 183.3-5 Consbr., y también el autor homónimo al que Eustacio (ad Il. 1146.55 ss.) cita junto con Trifón y Dídimo para apoyar la correcta ortografía ática del término λῄδιον. De acuerdo con Cohn (1898: 361-3), Eustacio habría tomado la información sobre Filemón de Querobosco, quien, por su parte, la habría conocido a través de un escrito ortográfico de Oro de Mileto; vid. Cohn (1898), Wendel (1938), Tolkiehn (1925) y Sodano (1964: 43s.), con bibliografía. Porfirio se detiene en reproducir para su amigo Anatolio (destinatario de las Cuestiones Homéricas y aficionado, según afirma Porfirio, a la obra de Heródoto) un trozo bastante largo de los Escritos misceláneos, en el que Filemón se ocupaba de una lectura problemática de las Historias. Sin embargo, lo cierto es que a Porfirio sólo le interesa una parte muy concreta del pasaje, las dos correcciones que, a modo de ejemplo de las corrupciones en las obras poéticas que son frecuentes en los manuscritos, propone Filemón al texto de la Ilíada, referentes a Il. 15.680.682 y 21.126-7 respectivamente, y en especial la segunda, en la que Filemón se acogía a la versión de Aristófanes de Bizancio, y que es a la que Porfirio dedica más espacio. En ambos casos Porfirio disiente de las lecturas defendidas por Filemón. Para un comentario al respecto, véanse las fichas correspondientes. En cuanto a Filemón, en esta parte de su obra defendía la corrección de la lectura ἐν Βραγχίδῃσι τῇσι Μιλησίων en Hdt. 1.92, oponiéndose a Alejandro Cotieo (ss. I/II d.c.), que negaba que el topónimo pudiera ser de género femenino (en efecto, generalmente Βράγχιδαι se testimonia con género masculino) y proponía, en consecuencia, enmendar el artículo τῇσι en τῆς, suponiendo que concordaría con un χώρης o un γῆς sobreentendido. Filemón, que en un principio estaba de acuerdo con Alejandro, cambió de opinión, según dice él mismo, al constatar que en Hdt. 2.159 el mismo topónimo aparecía de nuevo con género femenino (εἰς Βραγχίδας τὰς Μιλησίων). Por ese motivo, buscó una explicación para esta anomalía, que encontró en la supuesta tendencia del jonio a emplear como femeninos sustantivos que en otros dialectos son masculinos, como sería el caso de ἡ λίθος y ἡ κίων (términos que menciona sin aportar 4

ninguna cita), o el topónimo ἡ Mαραθών en Cratino (PCG 4, fr. *) y Nicandro (fr. 111 G.-S.); para un comentario de estas dos últimas citas, véase la ficha correspondiente. Es imposible saber con certeza si Filemón conocía esos fragmentos por haberlos leído directamente en sus obras de origen, o si los había tomado de alguna fuente gramatical que se ocupaba de diferencias en el género de los sustantivos entre el jonio y otros dialectos, y en la que también podían figurar como ejemplos sueltos ἡ λίθος y ἡ κίων. En cualquier caso, Filemón tenía seguramente razón al defender como correcto el texto de Heródoto transmitido, si bien el género femenino de Βραγχίδαι en los dos pasajes herodoteos mencionados no se explica, como él pretendía, por tratarse de un uso jónico, sino, como ha apuntado Stein (1869 : LX-LXI), porque el término es femenino como topónimo, aunque sea masculino como étnico. En cualquier caso, es claro que Filemón conocía de primera mano tanto el texto de Heródoto como el escrito de Alejandro Cotieo que motivaba su crítica. Se ha apuntado (Cohn 1989: 366), además, que la cortesía con la que Filemón expone su oposición a la enmienda de Alejandro podría ser indicio de que ambos se conocían personalmente, siendo Filemón un contemporáneo más joven de aquél, aunque no podemos estar seguros de que tal cosa sea cierta. Conclusiones: Porfirio es la única fuente del pasaje de Filemón, que conoce muy probablemente por lectura directa de la obra original, por lo que su testimonio resulta crucial. Filemón, a su vez, es fuente única de los fragmentos de Alejandro Cotieo, Aristófanes de Bizancio, Cratino y Nicandro que citaba en el desarrollo de su argumentación. Bibliografía: Cohn, L. (1898), "Der Atticist Philemon", Philologus 56 (1989) 353-67. Sodano, A. R. (1964), Le fonti delle "Quaestiones Homericae" di Porfirio, Nápoles. Stein, H. (1869), Herodoti Historiae I, Berlín. Tolkiehn, J. (1925), "Lexikographie", RE XII/2, col. 2459. Wendel, C. (1938), "Philemon", nr. 14, RE XIX/2, 2151-2. Firma: Lucía Rodríguez-Noriega Guillén Universidad de Oviedo, 11 de noviembre del 2014 5