ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ

ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2004 2009 Αντιπροσωπείες στην Επιτροπή Συνδιαλλαγής Ε Κ Θ Ε Σ Η Δ Ρ Α Σ Τ Η Ρ Ι Ο Τ Η Τ Ω Ν 1 Μαΐου 2004 έως 13 Ιουλίου 2009 (6η κοινοβουλευτική περίοδος) των αντιπροσωπειών στην Επιτροπή Συνδιαλλαγής Υποβολή: Ρόδη ΚΡΑΤΣΑ-ΤΣΑΓΚΑΡΟΠΟΥΛΟΥ Alejo VIDAL-QUADRAS Mechtild ROTHE Αντιπρόεδροι αρμόδιοι για τη συνδιαλλαγή EL CM\787539EL.doc PE427.162v01-00 EL

ΠΡΟΛΟΓΟΣ Ως αντιπρόεδροι αρμόδιοι για τη συνδιαλλαγή, έχουμε την τιμή να παρουσιάζουμε την παρούσα έκθεση σχετικά με τη συναπόφαση και τη συνδιαλλαγή κατά την 6η κοινοβουλευτική περίοδο, όπως έπραξαν και οι προκάτοχοί μας στο παρελθόν. Από την πληθώρα των σχολίων που διατυπώθηκαν σχετικά συμπεράναμε ότι οι εν λόγω εκθέσεις είχαν ευρεία απήχηση και στόχος μας είναι να συνεχίσουμε την επιτυχημένη αυτή παράδοση. Ο τρόπος με τον οποίο λειτουργεί η διαδικασία συναπόφασης άλλαξε ριζικά στη διάρκεια της περιόδου αυτής. Το 72% των φακέλων περαιώθηκε κατά την πρώτη ανάγνωση και ένα ακόμη 10,8% κατά την πρώιμη δεύτερη ανάγνωση, ενώ αυξάνεται συνεχώς ο αριθμός των συμφωνιών που επιτυγχάνονται κατά τα αρχικά στάδια. Τα ποσοστά αυτά αποτελούν ένδειξη της βούλησης των θεσμικών οργάνων να συνεργάζονται, να επιτυγχάνουν αποτελέσματα και να είναι αποδοτικά. Καταδεικνύουν την ευελιξία της διαδικασίας και την πολιτική δυναμική της ώθησης για την επίτευξη αποτελεσμάτων. Ωστόσο, έχει διατυπωθεί και κριτική σχετικά με τη διαφάνεια πολλών από τις άτυπες διαπραγματεύσεις, τη δημοκρατική φύση της διαδικασίας, τους πόρους που διατίθενται για τους τριμερείς διαλόγους και την ποιότητα της νομοθεσίας, που κάποιες φορές συμφωνείται εντός πολύ στενού χρονικού πλαισίου. Ο κώδικας συμπεριφοράς του ΕΚ για τη διαπραγμάτευση φακέλων συναπόφασης αποτελεί μια σαφή και ισχυρή πρώτη απάντηση στους προβληματισμούς αυτούς και οι διοικητικές και οργανωτικές βελτιώσεις μια δεύτερη. Σε κάθε περίπτωση, το Κοινοβούλιο πρέπει να εξετάσει τους τρόπους με τους οποίους μπορεί να εξασφαλίζει τις καλύτερες δυνατές συμφωνίες, χωρίς να αποκλείει το ενδεχόμενο να εξαντλεί όλα τα στάδια της διαδικασίας συναπόφασης. Η παρούσα έκθεση παρέχει μια επισκόπηση και μια βάση για περαιτέρω μελέτη. Αρχικά παρουσιάζει μια ποσοτική επισκόπηση των διαδικασιών συναπόφασης (αριθμός φακέλων, στάδιο περαίωσης, διάρκεια διαδικασιών) και στη συνέχεια παρουσιάζει σε ποσοτικούς και ποιοτικούς όρους τις δραστηριότητες των αντιπροσωπειών του Κοινοβουλίου στην Επιτροπή Συνδιαλλαγής. Το τελευταίο κεφάλαιο αφορά το μέλλον της διαδικασίας συναπόφασης. Κατά τα πρώτο ήμισυ της κοινοβουλευτικής περιόδου την ευθύνη για τη συνδιαλλαγή είχαν οι κκ. Dagmar ROTH-BEHRENDT, Αντώνιος ΤΡΑΚΑΤΕΛΛΗΣ και Alejo VIDAL- QUADRAS. Καθώς η παρούσα έκθεση καλύπτει ολόκληρη την κοινοβουλευτική περίοδο, θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε θερμά τους κκ. Dagmar ROTH-BEHRENDT και Αντώνιο ΤΡΑΚΑΤΕΛΛΗ για το έργο τους. Ρόδη ΚΡΑΤΣΑ-ΤΣΑΓΚΑΡΟΠΟΥΛΟΥ Alejo VIDAL-QUADRAS Mechtild ROTHE Αντιπρόεδροι αρμόδιοι για τη συνδιαλλαγή CM\787539EL.doc PE427.162v01-00

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ 1. ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΤΗΣ ΣΥΝΑΠΟΦΑΣΗΣ... 6 2. ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΤΩΝ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΩΝ ΣΥΝΔΙΑΛΛΑΓΗΣ... 14 2.1.1 Ποσοτική επισκόπηση λιγότερες διαδικασίες συνδιαλλαγής και λιγότερες εμπλεκόμενες επιτροπές...14 2.1.2 Ποιοτική επισκόπηση βασικά επιτεύγματα της συνδιαλλαγής...15 2.1.3 H οδηγία για τον χρόνο εργασίας: η πρώτη περίπτωση αποτυχίας της συνδιαλλαγής και ο αντίκτυπός της...17 2.1.4 Μελέτη περίπτωσης συνδιαλλαγή σχετικά με την ασφάλεια της πολιτικής αεροπορίας...19 2.2 ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΟΣΟΝ ΑΦΟΡΑ ΤΗ ΣΥΝΔΙΑΛΛΑΓΗ...21 2.3 ΔΙΔΑΓΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΠΕΝΤΑΕΤΙΑ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ...24 3. ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΟΣΟΝ ΑΦΟΡΑ ΤΗ ΣΥΝΑΠΟΦΑΣΗ... 26 3.1 ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΟΥ ΕΚ...26 3.2 ΔΙΟΡΓΑΝΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ...29 3.3 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ...30 4. ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΗΣ ΣΥΝΑΠΟΦΑΣΗΣ... 32 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ 1. ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΩΝ ΣΥΝΔΙΑΛΛΑΓΗΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 2004-2009...34 2. ΚΩΔΙΚΑΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΠΡΑΓΜΑΤΕΥΣΗ ΦΑΚΕΛΩΝ ΣΥΝΑΠΟΦΑΣΗΣ...36 3. ΣΥΝΘΗΚΗ ΤΗΣ ΛΙΣΑΒΟΝΑΣ: ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΝΟΜΙΚΩΝ ΒΑΣΕΩΝ ΠΟΥ ΠΡΟΒΛΕΠΟΥΝ ΤΗ ΣΥΝΗΘΗ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ......38 4. ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΩΝ...45 CM\787539EL.doc (or. EN) 5/45 PE427.162v01-00

1. ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΤΗΣ ΣΥΝΑΠΟΦΑΣΗΣ Κατά τη διάρκεια της 6ης κοινοβουλευτικής περιόδου, η συναπόφαση επεκτάθηκε σε νέες νομικές βάσεις. Η επέκταση αυτή αφορούσε τον τομέα της ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης, θεσπίζοντας, έπειτα από μια μεταβατική περίοδο πέντε ετών από την έναρξη ισχύος της Συνθήκης του Άμστερνταμ, την αυτόματη υπαγωγή ορισμένων νομικών βάσεων στη συναπόφαση και την υπαγωγή κάποιων άλλων βάσεων στη διαδικασία αυτή υπό ορισμένες προϋποθέσεις ή κατόπιν απόφασης 1. Η συναπόφαση εφαρμόζεται πλέον στις περισσότερες νομοθετικές πράξεις που αφορούν τα σύνορα, τις θεωρήσεις, το άσυλο, την παράνομη μετανάστευση και τη συνεργασία στον τομέα του αστικού δικαίου 2. Παρά την επέκταση αυτή, η αύξηση του απόλυτου αριθμού των διαδικασιών συναπόφασης ήταν συγκρατημένη. Ενώ κατά την 5η κοινοβουλευτική περίοδο εγκρίθηκαν συνολικά 403 νομοθετικές πράξεις με συναπόφαση, κατά την 6η κοινοβουλευτική περίοδο εγκρίθηκαν με την ίδια μέθοδο 454 3. 180 177 160 144 140 120 100 100 80 67 70 74 69 82 60 48 40 26 20 0 1999-2000 2000-2001 2001-2002 2002-2003 2003-2004 2004-2005 2005-2006 2006-2007 2007-2008 2008-2009 Σχήμα 1: Αριθμός φακέλων συναπόφασης 1999-2009 (όλοι οι φάκελοι που εγκρίθηκαν από την 1η Μαΐου του πρώτου έτους έως την 30ή Απριλίου του δεύτερου έτους, εξαιρουμένου του 2009) 4. 1 Απόφαση του Συμβουλίου, της 22ας Δεκεμβρίου 2004, σχετικά με την υπαγωγή ορισμένων τομέων που καλύπτονται από τον Τίτλο IV του τρίτου Μέρους της Συνθήκης περί ιδρύσεως της Ευρωπαϊκής Κοινότητας στη διαδικασία του άρθρου 251 της Συνθήκης αυτής (ΕΕ L 396 της 31.12.2004, σ. 45 46). 2 Για μια πρώτη ανάλυση των αυξημένων εξουσιών συναπόφασης στον τομέα αυτόν και για τον ρόλο της Επιτροπής LIBE βλ. ενότητα I.4 της έκθεσης δραστηριοτήτων για τις διαδικασίες συνδιαλλαγής και συναπόφασης 2004-2006, η οποία είναι διαθέσιμη, όπως και οι προηγούμενες εκθέσεις, στη διεύθυνση http://www.europarl.europa.eu/code/information/activity_en.htm (εφεξής «ενδιάμεση έκθεση 2007»). 3 Η παρούσα έκθεση περιλαμβάνει όλες τις διαδικασίες συναπόφασης που εγκρίθηκαν επισήμως από την 1.5.2004 έως τις 13.7.2009, πριν από τη συνεδρίαση του Κοινοβουλίου για την πρώτη σύνοδο Ολομέλειας της 7ης κοινοβουλευτικής περιόδου. Εξαιρούνται, συνεπώς, οι διαδικασίες που υπερψηφίστηκαν από το Κοινοβούλιο και επί των οποίων συμφώνησε de facto το Συμβούλιο, χωρίς ωστόσο να έχουν εγκριθεί επισήμως από αυτό έως σήμερα. Πρόκειται για περίπου 20-30 φακέλους. Ταυτοχρόνως, στο σύνολο αυτό περιλαμ-βάνονται 25 συμφωνίες σε πρώτη ανάγνωση που υπερψηφίστηκαν από το Κοινοβούλιο κατά την 5η περίοδο, αλλά τις οποίες το Συμβούλιο ενέκρινε αργότερα. 4 Τα στοιχεία της 5ης κοινοβουλευτικής περιόδου (1999-2004) υπολογίστηκαν εκ νέου βάσει της ίδιας μεθοδολογίας που χρησιμοποιήθηκε για την παρούσα έκθεση, με έναν ετήσιο κύκλο που αρχίζει την 1η Μαΐου. PE427.162v01-00 6/45 CM\787539EL.doc

Εάν κοιτάξει κανείς τον αριθμό των προτάσεων που ενέκρινε η Επιτροπή βάσει της διαδικασίας συναπόφασης, τα στοιχεία είναι παρόμοια. Από την 1.5.1999 έως τις 30.4.2004 εγκρίθηκαν 517 προτάσεις και από την 1.5.2004 έως τις 6.7.2009 εγκρίθηκαν 546 5. Σε αμφότερες τις περιόδους, παρατηρεί κανείς αύξηση των φακέλων που εγκρίνονταν καθώς κυλούσε η κοινοβουλευτική περίοδος. Ο πολύ χαμηλός αριθμός στην αρχή της περιόδου αυτής μπορεί να εξηγηθεί από τις τεράστιες προσπάθειες που καταβλήθηκαν για την περαίωση διαδικασιών που είχαν δρομολογηθεί πριν από τη λήξη της προηγούμενης κοινοβουλευτικής περιόδου και, ιδίως, τη διεύρυνση του Μαΐου του 2004. Η εικόνα εμφανίζεται ελαφρώς διαφορετική εάν εξετάσει κανείς το είδος των προτάσεων που υπέβαλε η Επιτροπή. Παρότι δεν χωρά αμφιβολία ότι κάθε νομοθετική πρόταση είναι σημαντική, υπάρχει η γενική εντύπωση ότι κατά την κοινοβουλευτική περίοδο αυτή η Επιτροπή υπέβαλε πιο τεχνικές και λιγότερο αμφιλεγόμενες προτάσεις. Επί παραδείγματι, 54 διαδικασίες συναπόφασης αφορούσαν επί της ουσίας αποκλειστικά την προσαρμογή υφιστάμενης νομοθεσίας στη νέα απόφαση για την επιτροπολογία 6. Λόγω της μεγαλύτερης σημασίας που δόθηκε στην απλούστευση, σημείωσαν επίσης πολύ σημαντική αύξηση οι διαδικασίες κωδικοποίησης, αναδιατύπωσης και κατάργησης: κατά τη διάρκεια αυτής της κοινοβουλευτικής περιόδου εγκρίθηκαν 46 κωδικοποιήσεις έναντι 16 κατά τη διάρκεια της 5ης περιόδου. Αξίζει να σημειωθεί η τάση προς την υποβολή περισσότερων προτάσεων από την Επιτροπή με τη μορφή της αναδιατύπωσης 7. Παρότι το διάστημα 2003-2006 η Επιτροπή υπέβαλε ετησίως τρεις ή τέσσερις προτάσεις αναδιατύπωσης, ο αριθμός αυτός αυξήθηκε στις 16 το 2007 και στις 19 το 2008, με αποτέλεσμα να εγκριθούν 28 αναδιατυπώσεις αυτή την κοινοβουλευτική περίοδο 8. Πραγματοποιήθηκαν επίσης 6 διαδικασίες συναπόφασης με τις οποίες απλώς καταργήθηκαν υφιστάμενες πράξεις, χωρίς να αντικατασταθούν από νέα νομοθεσία 9. Μεταξύ των προτάσεων της Επιτροπής ήταν και δώδεκα διαδικασίες συναπόφασης που αφορούσαν τους διευθυντές των οργανισμών 10. Η κατανομή των φακέλων συναπόφασης εντός του Κοινοβουλίου μεταξύ των διαφόρων επιτροπών παρέμεινε σχετικά σταθερή. Η Επιτροπή ENVI (20,0%) και η Επιτροπή TRAN (11,4%) παραμένουν οι δύο επιτροπές με το μεγαλύτερο μερίδιο των φακέλων συναπόφασης, ενώ το σχετικά υψηλό μερίδιο της Επιτροπής JURI (18,3%) οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στους φακέλους κωδικοποίησης και στην προσαρμογή στη νέα απόφαση για την επιτροπολογία. Η μία και σημαντική εξαίρεση είναι η Επιτροπή LIBE. Κατόπιν της επέκτασης της συναπόφασης στον εν λόγω τομέα πολιτικής, ο αριθμός των φακέλων συναπόφασης της Συνεπώς, τα στοιχεία για την περίοδο 1999-2004 ίσως διαφέρουν σε ορισμένες περιπτώσεις από αυτά που παρουσιάστηκαν στην έκθεση σχετικά με την 5η κοινοβουλευτική περίοδο. 5 Τα στοιχεία προέρχονται από το Pre-lex: http://ec.europa.eu/prelex/apcnet.cfm?cl=el. 6 Κατόπιν της αναθεώρησης της απόφασης για την επιτροπολογία, με τη θέσπιση της νέας κανονιστικής διαδικασίας με έλεγχο, κατέστη απαραίτητη η προσαρμογή του κεκτημένου. 7 Μια τεχνική για την έγκριση ενός ενιαίου νομοθετικού κειμένου το οποίο ταυτόχρονα τροποποιεί μια προηγούμενη πράξη, κωδικοποιεί την τροποποίηση αυτή μαζί με τις διατάξεις της προηγούμενης πράξης που παραμένουν αμετάβλητες, και καταργεί την προηγούμενη πράξη. Βλ. τη διοργανική συμφωνία της 28ης Νοεμβρίου 2001 για μια πλέον συστηματοποιημένη χρήση της τεχνικής της αναδιατύπωσης των νομικών πράξεων, ΕΕ C 77 της 28.3.2002, σ.1 και άρθρο 87 του Κανονισμού του Κοινοβουλίου. 8 Σε αυτές περιλαμβάνονται και οι διαδικασίες αναδιατύπωσης για την προσαρμογή της νομοθεσίας στη νέα απόφαση για την επιτροπολογία. 9 Συναποφάσεις 2005/0147, 2006/0178, 2006/0249, 2006/0308, 2007/0168, 2007/0234. 10 COM(2005)190. CM\787539EL.doc 7/45 PE427.162v01-00

Επιτροπής LIBE παρουσίασε τη μεγαλύτερη διαφορά σε σύγκριση με την 5η κοινοβουλευτική περίοδο. Την προηγούμενη περίοδο είχε ασχοληθεί με οκτώ διαδικασίες συναπόφασης, αριθμός που εκτινάχθηκε στις 38 κατά τη διάρκεια αυτής της κοινοβουλευτικής περιόδου. ΆΛΛΕΣ: 7,3% EMPL: 5,9% IMCO: 7,3% CULT: 5,1% ENVI: 20,0% ITRE: 7,5% JURI: 18,3% LIBE: 8,4% ECON: 8,8% TRAN: 11,4% Σχήμα 2: Κατανομή των φακέλων συναπόφασης που εγκρίθηκαν την περίοδο 2004-2009 ανά κοινοβουλευτική επιτροπή (περιλαμβάνονται όλοι οι φάκελοι π.χ. επίσης οι 46 φάκελοι κωδικοποίησης της Επιτροπής JURI). Σε σύγκριση με την προηγούμενη κοινοβουλευτική περίοδο συντελέστηκαν πολύ σημαντικές εξελίξεις όσον αφορά το στάδιο της περαίωσης. Κατά τη διάρκεια της 6ης κοινοβουλευτικής περιόδου, το 72% των φακέλων περαιώθηκε κατά την πρώτη ανάγνωση, το 22,9% κατά τη δεύτερη 11 και το 5,1% κατά το στάδιο της συνδιαλλαγής. Τα ποσοστά αυτά διαφέρουν σημαντικά από τα αντίστοιχα της 5ης κοινοβουλευτικής περιόδου. 11 Στο 10,8% των περιπτώσεων, το Κοινοβούλιο ενέκρινε κοινές θέσεις χωρίς τροπολογίες («συμφωνία κατά την πρώιμη δεύτερη ανάγνωση») στην «κλασική» δεύτερη ανάγνωση οδηγήθηκε το 12,1%. PE427.162v01-00 8/45 CM\787539EL.doc

38,6% 21,8% 5,1% 22,9% 61,4% 50,1% 28,0% 72,0% 1993-1999 σύνολο: 153 1999-2004 σύνολο: 403 2004-2009 σύνολο: 454 1η ανάγν. 2η ανάγν. 3η ανάγν. Σχήμα 3: Ποσοστό φακέλων συναπόφασης που εγκρίθηκαν κατά την πρώτη, δεύτερη και τρίτη ανάγνωση ανά κοινοβουλευτική περίοδο (περιλαμβάνονται όλοι οι φάκελοι). Εάν εξαιρέσει κανείς από τον υπολογισμό τους φακέλους κωδικοποίησης (46), οι οποίοι εξ ορισμού περαιώθηκαν κατά την πρώτη ανάγνωση, τους φακέλους κατάργησης (6) και τους φακέλους προσαρμογής στη νέα απόφαση για την επιτροπολογία (54), για τους οποίους υπήρχε πολιτική βούληση υπέρ της ταχείας επίτευξης συμφωνιών κατά την πρώτη ανάγνωση, η εικόνα εμφανίζεται ελαφρώς διαφορετική. 2004-2009 (σύνολο φακέλων: 348) 63,5% 29,9% 6,6% 1η ανάγνωση 2η ανάγνωση 3η ανάγνωση Σχήμα 4: Ποσοστό φακέλων συναπόφασης που περαιώθηκαν κατά την πρώτη, δεύτερη και τρίτη ανάγνωση (εξαιρουμένων των κωδικοποιήσεων, των καταργήσεων και των φακέλων για την επιτροπολογία). CM\787539EL.doc 9/45 PE427.162v01-00

Εάν εξετάσει κανείς τη μακροπρόθεσμη τάση κατά το διάστημα 1999-2009, η εικόνα εμφανίζεται σχετικά σταθερή κατά τα έτη 1999-2003. Η προοπτική της διεύρυνσης σε δέκα νέα κράτη μέλη (με εννέα νέες γλώσσες στις οποίες έπρεπε να μεταφραστούν τα έγγραφα των εν εξελίξει διαδικασιών) και η λήξη της κοινοβουλευτικής περιόδου το 2004 οδήγησαν σε μια πρωτοφανή αύξηση των συμφωνιών κατά την πρώτη και δεύτερη ανάγνωση. Το 2003-2004 και έως τα τέλη Απριλίου του 2004, εγκρίθηκαν 144 πράξεις συναπόφασης, αριθμός ρεκόρ. Κατά τη διάρκεια της 6ης κοινοβουλευτικής περιόδου συνεχίστηκε, και μάλιστα ενισχύθηκε, η τάση για την επίτευξη συμφωνιών κατά την πρώτη ανάγνωση. 160 140 120 100 80 60 40 20 0 1999-2000 2000-2001 2001-2002 2002-2003 2003-2004 2004-2005 2005-2006 2006-2007 2007-2008 2008-2009 1η ανάγν. 2η ανάγν. 3η ανάγν. Σχήμα 5: Εξέλιξη του σταδίου περαίωσης το διάστημα 1999-2009 (φάκελοι που εγκρίθηκαν από την 01.05 έως τις 30.04 κάθε κύκλου, εκτός της περιόδου 2008-2009 περιλαμβάνονται όλοι οι φάκελοι). Σύνολο διαδικασιών συναπόφασης Φάκελοι που περαιώθηκαν κατά την 1η ανάγνωση Φάκελοι που περαιώθηκαν κατά τη 2η ανάγνωση Φάκελοι που περαιώθηκαν κατά την 3η ανάγνωση Αριθ. % Αριθ. % Αριθ. % 1994-1999 (ετήσιος μέσος όρος) 30 - - 18 60 12 40 1999-2000 48 8 17 30 62 10 21 2000-2001 67 17 25 28 42 22 33 2001-2002 70 21 30 32 46 17 24 2002-2003 74 15 20 38 51 21 29 2003-2004 144 52 36 74 51 18 13 2004-2005 26 18 69 8 31 - - 2005-2006 69 45 65 17 25 7 10 2006-2007 82 48 58 30 37 4 5 2007-2008 100 74 74 20 20 6 6 2008-2009 177 142 80 29 16 6 4 Πίνακας 1: Εξέλιξη του σταδίου περαίωσης των φακέλων συναπόφασης κατά το διάστημα 1994-2009 (περιλαμβάνονται όλοι οι φάκελοι) 12. 12 Σε ό,τι αφορά τα μεγέθη των δύο τελευταίων ετών, πρέπει να προστεθεί ότι την περίοδο αυτή εγκρίθηκαν επίσης οι περισσότεροι τεχνικοί φάκελοι που προαναφέρθηκαν. PE427.162v01-00 10/45 CM\787539EL.doc

Αξίζει να σημειωθεί ότι οι επιτροπές φαίνεται πως έχουν αναπτύξει διαφορετικές νοοτροπίες και πρακτικές όσον αφορά το στάδιο της περαίωσης. Κάποιες επιτροπές τείνουν να περαιώνουν τις διαδικασίες συναπόφασης σχεδόν αποκλειστικά κατά την πρώτη ανάγνωση, ενώ άλλες χρησιμοποιούν μία πιο διαφοροποιημένη προσέγγιση. Στον πίνακα που ακολουθεί οι επιτροπές είναι ταξινομημένες ανάλογα με τον αριθμό των φακέλων συναπόφασης που περαιώθηκαν κατά την πρώτη ανάγνωση. AFCO (1 ΣΥΝ) 100,0 AGRI (5 ΣΥΝ) 100,0 AFET (3 ΣΥΝ) 100,0 ECON (40 ΣΥΝ) 95,0 5,0 JURI (83 ΣΥΝ) 94,0 4,8 1,2 DEVE (7 ΣΥΝ) 85,7 14,3 LIBE (38 ΣΥΝ) 84,2 15,8 BUDG (5 ΣΥΝ) 80,0 20,0 EMPL (27 ΣΥΝ) 77,8 18,5 3,7 ITRE (34 ΣΥΝ) 67,7 32,3 ENVI (91 ΣΥΝ) 62,6 27,5 9,9 IMCO (33 ΣΥΝ) 60,6 39,4 REGI (5 ΣΥΝ) 60,0 40,0 CULT (23 ΣΥΝ) 56,5 43,5 INTA (2 ΣΥΝ) 50,0 50,0 PECH (2 ΣΥΝ) 50,0 50,0 TRAN (52 ΣΥΝ) 38,5 38,5 23,0 FEMM (3 ΣΥΝ) 33,3 66,7 Ποσοστιαία 1η ανάγν. 2η ανάγν. 3η ανάγν. Σχήμα 6: Ποσοστό φακέλων συναπόφασης που εγκρίθηκαν κατά την πρώτη, δεύτερη και τρίτη ανάγνωση την περίοδο 2004-2009 ανά επιτροπή (περιλαμβάνονται όλοι οι φάκελοι). Το ερώτημα πώς μπορεί να εξηγηθεί αυτή η τάση προς την επίτευξη συμφωνιών κατά την πρώτη ανάγνωση τίθεται πολύ συχνά εντός και εκτός των θεσμικών οργάνων. Στους παράγοντες που αναφέρονται πολύ συχνά συγκαταλέγεται, πρώτον, η αυξανόμενη εξοικείωση όλων των εμπλεκόμενων θεσμικών οργάνων με τη διαδικασία συναπόφασης και ιδίως τη δυνατότητα περαίωσης κατά την πρώτη ανάγνωση κατόπιν απλής πλειοψηφίας στο Κοινοβούλιο. Με τον παράγοντα αυτόν συνδέεται, δεύτερον, η αύξηση και η βελτίωση των επαφών μεταξύ των θεσμικών οργάνων, των οποίων οι εκπρόσωποι συνηθίζουν πλέον να αρχίζουν τις μεταξύ τους συνομιλίες από τα αρχικά στάδια της διαδικασίας. Ένας τρίτος πιθανός παράγοντας που εξηγεί την τάση αυτή θα μπορούσε να είναι ο μεγαλύτερος αριθμός CM\787539EL.doc 11/45 PE427.162v01-00

προτάσεων που ήταν περισσότερο τεχνικές και όχι ιδιαίτερα αμφιλεγόμενες. Τέταρτον, κάποιον ρόλο φαίνεται επίσης πως διαδραματίζει ο επείγων χαρακτήρας -αντικειμενικός, υποκειμενικός ή πολιτικός- των προτάσεων που υπέβαλε η Επιτροπή 13. Πέμπτον, μετά τη διεύρυνση του 2004 φαίνεται πως καθίσταται ολοένα και πιο δύσκολη η εξεύρεση κοινής θέσης εντός του Συμβουλίου μεταξύ των 27 πλέον κρατών μελών και η έγκαιρη συμβολή του Κοινοβουλίου από τα αρχικά στάδια της διαδικασίας μπορεί να θεωρηθεί παράγοντας που διευκολύνει την εσωτερική διαδικασία επίτευξης συναίνεσης στο Συμβούλιο. Τέλος, οι Προεδρίες του Συμβουλίου φαίνεται πως επιθυμούν ιδιαίτερα την ταχεία επίτευξη συμφωνιών κατά τη διάρκεια των Προεδριών τους και πως ευνοούν τις διαπραγματεύσεις κατά την πρώτη ανάγνωση, οι κανόνες των οποίων είναι πολύ πιο ευέλικτοι από ό,τι στα μεταγενέστερα στάδια της διαδικασίας. Ίσως ο σημαντικότερος παράγοντας είναι η τάση διεξοδικότερης προετοιμασίας της πρώτης ανάγνωσης (μέσω της αξιολόγησης της εκτίμησης των επιπτώσεων της Επιτροπής, της συστηματικής συγκέντρωσης στοιχείων, των μελετών, των δημόσιων ακροάσεων κ.λπ.). Κατά τη διάρκεια αυτής της κοινοβουλευτικής περιόδου, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει αποδείξει επανειλημμένως (σε φακέλους όπως ο κανονισμός για τα καλλυντικά, ο κανονισμός για τις ουσίες που καταστρέφουν τη στιβάδα του όζοντος, ο κανονισμός για τη μείωση των εκπομπών CO2 από τα επιβατικά αυτοκίνητα ή το εμπόριο προϊόντων φώκιας) ότι οι συμφωνίες κατά την πρώτη ανάγνωση μπορούν να αποτελέσουν ικανό και αποτελεσματικό εργαλείο διαμόρφωσης της νομοθεσίας και επίτευξης σαφούς κοινοβουλευτικής προστιθέμενης αξίας. Μια ενδιαφέρουσα εξέλιξη κατά τη διάρκεια αυτής της κοινοβουλευτικής περιόδου ήταν η «επισημοποίηση» των συμφωνιών κατά την πρώιμη δεύτερη ανάγνωση. Ενώ ήδη στο παρελθόν και ακόμη και σήμερα πολλές κοινές θέσεις εγκρίνονται από το Κοινοβούλιο απλώς και μόνο επειδή είναι ικανοποιημένο με τις θέσεις αυτές, σήμερα η κοινή θέση εγκρίνεται ολοένα και συχνότερα από το Κοινοβούλιο επειδή έχει προκύψει από διαπραγματεύσεις με το Συμβούλιο κατά το στάδιο μεταξύ της πρώτης ανάγνωσης του Κοινοβουλίου και της έγκρισης της κοινής θέσης από το Συμβούλιο 14. Το αποτέλεσμα των διαπραγματεύσεων συχνά επικυρώνεται σε επιστολή που αποστέλλει ο πρόεδρος της αρμόδιας επί της ουσίας επιτροπής προς τον πρόεδρο της αντίστοιχης Coreper και με την οποία συνιστά στην Ολομέλεια να εγκρίνει την κοινή θέση του Συμβουλίου χωρίς τροποποίηση. Υπάρχει επίσης σαφής τάση αύξησης του χρόνου που απαιτείται για την επίτευξη συμφωνιών κατά την πρώτη και δεύτερη ανάγνωση. Ο μέσος όρος έως την έγκριση αυξήθηκε τόσο μεταξύ της 5ης και 6ης κοινοβουλευτικής περιόδου όσο και κατά τη διάρκεια της 6ης κοινοβουλευτικής περιόδου. Σύμφωνα με μελέτη των υπηρεσιών της Επιτροπής 15, η μέση χρονική διάρκεια για την επίτευξη συμφωνίας κατά την πρώτη ανάγνωση την περίοδο Μάιος 1999-Απρίλιος 2004 ήταν δώδεκα μήνες. Για τη δεύτερη ανάγνωση ήταν 25,1 μήνες. Την περίοδο Μάιος 2004-Δεκέμβριος 2006 ο μέσος χρόνος για την επίτευξη συμφωνίας κατά την πρώτη ανάγνωση ήταν 15,7 μήνες και 32 μήνες για την επίτευξη συμφωνίας κατά τη δεύτερη ανάγνωση 16. 13 Βλ. ενότητα 2.2 σχετικά με τους φακέλους που αφορούν τις νέες δημοσιονομικές προοπτικές 2007-2013. 14 Για την πρώτη περιγραφή και αξιολόγηση της καινοτομίας αυτής, βλ. ενότητα 4γ) της ενδιάμεσης έκθεσης του 2007. 15 Διαθέσιμο στη διεύθυνση http://ec.europa.eu/codecision/institutional/analysis/codecision_stat_en.pdf 16 Η διάρκεια υπολογίστηκε από την ημερομηνία έγκρισης από την Επιτροπή έως τη δημοσίευση της πράξης στην Επίσημη Εφημερίδα. PE427.162v01-00 12/45 CM\787539EL.doc

Ο υπολογισμός του συνόλου των διαδικασιών συναπόφασης από την έναρξη της 5ης κοινοβουλευτικής περιόδου επιβεβαιώνει τα ευρήματα αυτά: 40 35 30 25 Μήνες 20 15 10 5 0 1999-2000 2000-2001 2001-2002 2002-2003 2003-2004 2004-2005 2005-2006 2006-2007 2007-2008 2008-2009 1η ανάγν. 2η ανάγν. Σχήμα 7: Μέση χρονική διάρκεια της διαδικασίας των φακέλων συναπόφασης που περαιώθηκαν κατά την πρώτη και τη δεύτερη ανάγνωση κατά τη διάρκεια της 5ης και της 6ης κοινοβουλευτικής περιόδου από την ημερομηνία έγκρισης της πρότασης της Επιτροπής έως την ημερομηνία έγκρισης της τελικής πράξης (περιλαμβάνονται όλοι οι φάκελοι). 1999-2004 2004-2009 1η ανάγνωση 11,0 μήνες 16,2 μήνες 2η ανάγνωση 24,5 μήνες 29,7 μήνες Πίνακας 2: Μέση χρονική διάρκεια της διαδικασίας των φακέλων συναπόφασης που περαιώθηκαν κατά την πρώτη και δεύτερη ανάγνωση κατά τη διάρκεια της 5ης και της 6ης κοινοβουλευτικής περιόδου από την ημερομηνία έγκρισης της πρότασης της Επιτροπής έως την ημερομηνία έγκρισης της τελικής πράξης (περιλαμβάνονται όλοι οι φάκελοι) 17. Η τάση αυτή μπορεί να εξηγηθεί από τον μεγαλύτερο αριθμό συμφωνιών που επιτυγχάνονται κατά την πρώτη ανάγνωση, όπου εξετάζονται ολοένα και περισσότεροι αμφιλεγόμενοι φάκελοι για τους οποίους απαιτείται χρόνος για διαπραγμάτευση και όπου το Κοινοβούλιο προσπαθεί να εξασφαλίσει την καλύτερη συμφωνία. Αξίζει να σημειωθεί ότι κατά τη διάρκεια αυτής της κοινοβουλευτικής περιόδου η μέση συνολική χρονική διάρκεια των διαδικασιών συναπόφασης είναι ελαφρώς και μόνο μικρότερη σε σχέση με την 5η κοινοβουλευτική περίοδο, παρά την αύξηση των συμφωνιών που συνάπτονται στα αρχικά στάδια της διαδικασίας. 17 Η διάρκεια της διαδικασίας κάθε φακέλου υπολογίστηκε σε ημέρες και μετατράπηκε σε μήνες διαιρούμενη με το 30. CM\787539EL.doc 13/45 PE427.162v01-00

Όλοι οι φάκελοι συναπόφασης 1999-2004 2004-2009 22,0 μήνες 20,7 μήνες Πίνακας 3: Μέση χρονική διάρκεια της διαδικασίας σε μήνες για τους φακέλους συναπόφασης που περαιώθηκαν κατά την 5η και την 6η κοινοβουλευτική περίοδο από την ημερομηνία έγκρισης της πρότασης της Επιτροπής έως την ημερομηνία έγκρισης της τελικής πράξης (περιλαμβάνονται όλοι οι φάκελοι). 2. ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΤΩΝ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΩΝ ΣΥΝΔΙΑΛΛΑΓΗΣ 2.1.1 Ποσοτική επισκόπηση λιγότερες διαδικασίες συνδιαλλαγής και λιγότερες εμπλεκόμενες επιτροπές Κατά τη διάρκεια της 6ης κοινοβουλευτικής περιόδου πραγματοποιήθηκαν συνολικά 24 διαδικασίες συνδιαλλαγής (5,1%) 18. Πρόκειται σε απόλυτους και σχετικούς όρους για πολύ σημαντική μείωση σε σύγκριση με την 5η κοινοβουλευτική περίοδο, κατά την οποία πραγματοποιήθηκαν 86 διαδικασίες συνδιαλλαγής (22%). Κατά τη διάρκεια των δύο πρώτων εξαμήνων αμέσως μετά τις εκλογές και τη διεύρυνση της 1.5.2004 δεν πραγματοποιήθηκαν διαδικασίες συνδιαλλαγής. Το γεγονός αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι καταβλήθηκαν τεράστιες προσπάθειες περαίωσης φακέλων πριν από τη διεύρυνση. Κατά τις ακόλουθες τρεις Προεδρίες (δεύτερο εξάμηνο του 2005 έως το τέλος του 2006) πραγματοποιήθηκαν συνολικά έντεκα διαδικασίες συνδιαλλαγής. Στο δεύτερο ήμισυ της κοινοβουλευτικής περιόδου διενεργήθηκαν άλλες 13 διαδικασίες. Η Επιτροπή TRAN ήταν αρμόδια επί της ουσίας για τους μισούς φακέλους που οδηγήθηκαν στη συνδιαλλαγή (12), ακολουθούμενη κατά πόδας από την Επιτροπή ENVI (9). Η Επιτροπή EMPL είχε δύο και η Επιτροπή JURI έναν φάκελο. Τα μεγέθη αυτά έρχονται σε αντίθεση με την 5η κοινοβουλευτική περίοδο, κατά τη διάρκεια της οποίας η Επιτροπή ENVI και η Επιτροπή RETT 19 ήταν αρμόδιες για περίπου τα δύο τρίτα των φακέλων που οδηγήθηκαν στη συνδιαλλαγή, ενώ το ένα τρίτο μοιράστηκαν διάφορες άλλες επιτροπές (JURI, ITRE, EMPL, DEVE, CULT, AGRI, FEMM). Στο πρώτο ήμισυ της 6ης κοινοβουλευτικής περιόδου κυριάρχησαν οι φάκελοι της Επιτροπής ENVI (8 από τις 9 διαδικασίες για τις οποίες η Επιτροπή ENVI ήταν αρμόδια επί της ουσίας) και στο δεύτερο ήμισυ οι φάκελοι της Επιτροπής TRAN (10 από τους 12 φακέλους της, 6 εκ των οποίων συνέθεταν τη δέσμη μέτρων για τη θάλασσα). Την ίδια κοινοβουλευτική περίοδο συνέβη επίσης κάτι πρωτόγνωρο: για πρώτη φορά από την έναρξη ισχύος της Συνθήκης του Άμστερνταμ, η οποία επέκτεινε και τροποποίησε τη διαδικασία συναπόφασης, η Επιτροπή Συνδιαλλαγής δεν κατάφερε να καταλήξει σε συμφωνία, συγκεκριμένα στην περίπτωση της οδηγίας για τον χρόνο εργασίας 20 και, συνεπώς, η διαδικασία περαιώθηκε χωρίς να υπάρξει συμφωνία. Σε δυο άλλες περιπτώσεις κατά την προηγούμενη κοινοβουλευτική περίοδο (η οδηγία για τις εξαγορές και η οδηγία για 18 Βλ. παράρτημα 1 για τον κατάλογο των φακέλων. 19 Επιτροπή Περιφερειακής Πολιτικής, Μεταφορών και Τουρισμού. 20 Για λεπτομέρειες, βλ. ενότητα 2.1.3. PE427.162v01-00 14/45 CM\787539EL.doc

τις λιμενικές υπηρεσίες), η συμφωνία που επετεύχθη στην Επιτροπή Συνδιαλλαγής δεν συγκέντρωσε την πλειοψηφία στην Ολομέλεια κατά την τρίτη ανάγνωση. 2.1.2 Ποιοτική επισκόπηση βασικά επιτεύγματα της συνδιαλλαγής Οι φάκελοι που οδηγήθηκαν στη διαδικασία συνδιαλλαγής αφορούσαν ιδίως τα περιβαλλοντικά πρότυπα, τις μεταφορές και τα δικαιώματα των εργαζομένων. Στην ενότητα που ακολουθεί θα παρουσιαστούν κάποια από τα βασικά επιτεύγματα του Κοινοβουλίου στο πλαίσιο της συνδιαλλαγής. Ο φάκελος για την ασφάλεια της πολιτικής αεροπορίας παρουσιάζεται λεπτομερέστερα, καθώς στην περίπτωσή αυτή τα έγγραφα καταδεικνύουν ακριβώς τον τρόπο με τον οποίο η τελική συμφωνία υπερέβη κατά πολύ τις προτάσεις που είχαν υποβληθεί στα προηγούμενα στάδια της διαδικασίας. Όπως έχει ήδη καταδειχθεί στην ενδιάμεση έκθεση για την 6η κοινοβουλευτική περίοδο, στο πλαίσιο της συνδιαλλαγής το Κοινοβούλιο κατάφερε σε σταθερή βάση να επιτύχει τη θέσπιση υψηλότερων περιβαλλοντικών προτύπων: αυστηρότερα πρότυπα για τα ύδατα κολύμβησης (οδηγία για τα ύδατα κολύμβησης) υποχρεωτικοί έλεγχοι και εργασίες συντήρησης για την πρόληψη της ρύπανσης του εδάφους και των υδάτων προσήκουσες οικονομικές εγγυήσεις για τον καθαρισμό της μολυσμένης από εγκαταστάσεις αποβλήτων γης (οδηγία για τα απόβλητα της εξορυκτικής βιομηχανίας) διατήρηση του δικαιώματος των κρατών μελών να θεσπίζουν, εάν το επιθυμούν, αυστηρότερους περιορισμούς όσον αφορά τις εκπομπές φθοριούχων αερίων (κανονισμός για τα φθοριούχα αέρια και οδηγία για τα συστήματα κλιματισμού των μηχανοκίνητων οχημάτων) αναγραφή χωρητικότητας στις ηλεκτρικές στήλες ώστε οι καταναλωτές να έχουν τη δυνατότητα να καταναλώνουν με τρόπο φιλικότερο προς το περιβάλλον, δωρεάν παραλαβή άδειων ηλεκτρικών στηλών από τους διανομείς, περιορισμένες εξαιρέσεις για μικρούς παραγωγούς, στήριξη παραγωγών στον τομέα της έρευνας για την κατασκευή λιγότερο επιζήμιων προς το περιβάλλον ηλεκτρικών στηλών (οδηγία σχετικά με τις ηλεκτρικές στήλες και τους συσσωρευτές) ενιαίο καθεστώς πρόσβασης σε όλο το φάσμα των περιβαλλοντικών πληροφοριών που έχουν στη διάθεσή τους τα θεσμικά όργανα και οι οργανισμοί της ΕΚ (κανονισμός για την εφαρμογή της σύμβασης Aarhus) προτεραιότητα στην καταπολέμηση της νιτρορύπανσης των υπόγειων υδάτων και στην αποφυγή τυχόν καθυστερήσεων όσον αφορά την επίτευξη περιβαλλοντικών στόχων (οδηγία σχετικά με την προστασία των υπόγειων υδάτων) η γενική αρχή της δωρεάν πρόσβασης σε γεωγραφικές πληροφορίες (οδηγία INSPIRE) υψηλότερος συνολικός προϋπολογισμός για το πρόγραμμα Life+, περιλαμβανομένου υψηλότερου ποσοστού του προϋπολογισμού για τα έργα που αφορούν τη «φύση και τη βιοποικιλότητα» και του τμήματος που διατίθεται για διακρατικά έργα (κανονισμός σχετικά με το χρηματοδοτικό μέσο για το περιβάλλον (LIFE+)). Οι διαδικασίες συνδιαλλαγής στον τομέα των μεταφορών κατανεμήθηκαν σε όλα τα μέσα μεταφορών: οδικά, σιδηροδρομικά, αεροπορικά και θαλάσσια. Στους δύο φακέλους που συνθέτουν τη δέσμη για τις οδικές μεταφορές, ο στόχος του Κοινοβουλίου ήταν η επίτευξη μεγαλύτερης οδικής ασφάλειας. Ένας τρόπος για να CM\787539EL.doc 15/45 PE427.162v01-00

επιτευχθεί αυτό θεωρήθηκε η διαμόρφωση καλύτερων συνθηκών εργασίας για τους οδηγούς σε ό,τι αφορά, επί παραδείγματι, τα διαλείμματα και τις περιόδους ανάπαυσης, τον χρόνο οδήγησης και άλλες εργασίες. Άλλο μέσο για την επίτευξη του στόχου αυτού θεωρήθηκε η θέσπιση περισσότερων ελέγχων και ο καθορισμός κοινών παραβάσεων. Πέρα από κάποια άλλα ζητήματα, η αποζημίωση που παρέχεται στα θύματα οδικών ατυχημάτων ήταν ένα από τα βασικά ζητήματα της συνδιαλλαγής σχετικά με τον Κανονισμό "Ρώμη ΙΙ". Όσον αφορά το θέμα αυτό, το Κοινοβούλιο κατάφερε να λαμβάνονται υπόψη για τον υπολογισμό της αποζημίωσης όχι μόνο τα πρότυπα της χώρας όπου συμβαίνει το οδικό ατύχημα αλλά και τα πρότυπα της χώρας διαμονής του θύματος. Κατά τη διάρκεια της συνδιαλλαγής για την τρίτη δέσμη για τους σιδηροδρόμους, το Κοινοβούλιο έδωσε έμφαση στα δικαιώματα των επιβατών. Πέτυχε σημαντικές βελτιώσεις για τους επιβάτες τρένων, όπως, επί παραδείγματι, η κατοχύρωση ορισμένων βασικών δικαιωμάτων για όλους τους επιβάτες, ανεξαρτήτως του τύπου του τρένου ή της διαδρομής, περιλαμβανομένης της ευθύνης για τους επιβάτες και τις αποσκευές ή του δικαιώματος μετακίνησης των ανθρώπων με περιορισμένη κινητικότητα. Επετεύχθησαν περαιτέρω βελτιώσεις όσον αφορά την πληροφόρηση των επιβατών, τα πρότυπα ποιότητας των υπηρεσιών και τη μεταφορά ποδηλάτων. Στους δύο λιγότερο αμφιλεγόμενους φακέλους της δέσμης σχετικά με τον ανταγωνισμό και το προσωπικό οδήγησης και τα πληρώματα των τρένων, το Κοινοβούλιο επέτυχε καλύτερους κανόνες σχετικά με την επιτροπολογία, καθώς και ρήτρες αναθεώρησης που καλύπτουν τα εκκρεμή θέματα. Η μεγαλύτερη δέσμη προτάσεων που οδηγήθηκε ποτέ στη συνδιαλλαγή ήταν η τρίτη δέσμη για τη θάλασσα (γνωστή και ως δέσμη "Erika III") με έξι φακέλους 21. Στην περίπτωση αυτή, το Κοινοβούλιο στήριξε με συνέπεια και σταθερότητα τη θέσπιση μέτρων ενίσχυσης της ασφάλειας στη θάλασσα. Πολιτικά, η επιμονή του Κοινοβουλίου σε υψηλότερα πρότυπα βασίστηκε στο έργο της προσωρινής επιτροπής για τη βελτίωση της ασφάλειας στη θάλασσα (MARE) κατά τη διάρκεια της 5ης κοινοβουλευτικής περιόδου, η οποία συγκροτήθηκε μετά το ατύχημα του Prestige το 2002. Για το Κοινοβούλιο, ήταν σαφές ότι για την αποφυγή τέτοιου είδους καταστροφών στο μέλλον χρειάζονται πολιτικές αποφάσεις και δεν αποτελεί λύση η θέσπιση πρόσθετων μέτρων μόνο μετά από σοβαρά ατυχήματα. Η συνδιαλλαγή σχετικά με τη δέσμη για τη θάλασσα επέτρεψε την περαίωση δύο φακέλων της δέσμης (σχετικά με τις υποχρεώσεις του κράτους σημαίας και την αστική ευθύνη) με την επίτευξη συμφωνίας κατά την πρώιμη δεύτερη ανάγνωση, για τους οποίους τα κράτη μέλη δίσταζαν να εγκρίνουν νομοθεσία σε κοινοτικό επίπεδο. Το Κοινοβούλιο κατάφερε να ασκήσει πίεση στο Συμβούλιο για να δώσει συνέχεια στους φακέλους αυτούς, ενσωματώνοντας την ουσία τους σε κάποιους άλλους από τους έξι νομοθετικούς φακέλους της δέσμης μέσω τροπολογιών κατά τη δεύτερη ανάγνωση. Κατά τη διάρκεια της συνδιαλλαγής, το Κοινοβούλιο κατάφερε να πείσει το Συμβούλιο να αποδεχθεί σημαντικές βελτιώσεις που δεν φαίνονταν δυνατές κατά τη δεύτερη ανάγνωση: μια σταθερή ημερομηνία εφαρμογής, ένα ευρύτερο πεδίο που καλύπτει περισσότερες οδούς, διευκρινίσεις σχετικά με τα ισχύοντα όρια της ευθύνης, καλύτερη πληροφόρηση των επιβατών και ευρύτερο πεδίο εφαρμογής για τις προκαταβολές σε περίπτωση θανάτου (κανονισμός για την ευθύνη των μεταφορεών στις πλωτές μεταφορές σε περίπτωση ατυχήματος σύμβαση των Αθηνών) 21 Πραγματοποιήθηκαν διαπραγματεύσεις για δύο ακόμη συναφείς φάκελους υπό τη μορφή πρώιμης δεύτερης ανάγνωσης. PE427.162v01-00 16/45 CM\787539EL.doc

ένα ευρύτερο πεδίο εφαρμογής που απαιτεί προκαταρκτική αξιολόγηση για όλα τα σοβαρά ατυχήματα, ενισχυμένη κοινή μεθοδολογία για την έρευνα των θαλάσσιων ατυχημάτων, σαφείς κανόνες για την έναρξη των ερευνών και για την αρχή της μίας έρευνας ανά ατύχημα και ενίσχυση της τεχνικής φύσης των ερευνών αυτών σε σύγκριση με τις ποινικές έρευνες (οδηγία για τη διερεύνηση των ατυχημάτων) κοινοποίηση του πετρελαίου δεξαμενής στα πλοία σε περισσότερες περιπτώσεις, κανόνες για τη δίκαιη μεταχείριση των πληρωμάτων σε περίπτωση ατυχήματος που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη από τα κράτη μέλη, έκθεση της Επιτροπής για τις δυνατότητες αποζημίωσης των λιμένων (οδηγία για την παρακολούθηση της κυκλοφορίας των πλοίων) μόνιμη απαγόρευση πλοίων στους λιμένες της ΕΕ υπό ορισμένες συνθήκες, επέκταση του πεδίου εφαρμογής της οδηγίας ώστε να περιλαμβάνει σκάφη που καταπλέουν στους λιμένες και αυξημένη συχνότητα επιθεώρησης των σκαφών (οδηγία για τον έλεγχο των πλοίων από το κράτος λιμένα). Σε δύο περιπτώσεις (οδηγία για την οπτική ακτινοβολία και οδηγία για τον χρόνο εργασίας), βασικός στόχος του Κοινοβουλίου ήταν τα δικαιώματα των εργαζομένων. Πολλοί φάκελοι συνδιαλλαγής οδήγησαν σε απτά αποτελέσματα για τους πολίτες: η συνδιαλλαγή για τα ύδατα κολύμβησης οδήγησε, επί παραδείγματι, στη θέσπιση εγγυήσεων για την ενίσχυση της πληροφόρησης και της συμμετοχής του κοινού, καθιστώντας διαθέσιμες στο Διαδίκτυο ενημερωμένες πληροφορίες για την ποιότητα των υδάτων στους τόπους κολύμβησης (ο ιστοχώρος της ΕΕ που συγκεντρώνει τις περισσότερες επισκέψεις) σήμανση της χωρητικότητας των ηλεκτρικών στηλών που θα επιτρέπει στους καταναλωτές να εντοπίζουν τις στήλες που διαρκούν περισσότερο βελτίωση των δικαιωμάτων των καταναλωτών στις σιδηροδρομικές και θαλάσσιες μεταφορές. 2.1.3 H οδηγία για τον χρόνο εργασίας: η πρώτη περίπτωση αποτυχίας της συνδιαλλαγής και ο αντίκτυπός της Σε αυτή την κοινοβουλευτική περίοδο συνέβη και κάτι πρωτόγνωρο: για πρώτη φορά αφότου τέθηκε σε ισχύ η Συνθήκη του Άμστερνταμ, η οποία τροποποίησε τη διαδικασία συναπόφασης και επέκτεινε το πεδίο εφαρμογής της, η Επιτροπή Συνδιαλλαγής δεν κατάφερε να καταλήξει σε συμφωνία στην περίπτωση της οδηγίας για τον χρόνο εργασίας. Επισκόπηση της διαδικασίας Έπειτα από μια σειρά τριμερών διαλόγων και τρεις πλήρεις συνεδριάσεις της Επιτροπής Συνδιαλλαγής που διήρκεσαν έως τις πρώτες πρωινές ώρες της επόμενης ημέρας, η Επιτροπή Συνδιαλλαγής αναγκάστηκε να παραδεχθεί κατά την τελευταία συνεδρίασή της (μία ημέρα πριν από την εκπνοή της προθεσμίας των έξι εβδομάδων και μία εβδομάδα πριν από την τελευταία Ολομέλεια αυτής της περιόδου) ότι η απόσταση μεταξύ των θέσεων των δύο οργάνων ήταν αγεφύρωτη και δεν ήταν δυνατή η εξεύρεση συμβιβασμού. Η απόφαση ελήφθη από την αντιπροσωπεία του Κοινοβουλίου στην Επιτροπή Συνδιαλλαγής, με 15 ψήφους κατά του τελευταίου υπό συζήτηση συμβιβαστικού πακέτου, καμία ψήφο υπέρ και 5 αποχές. Σύμφωνα με το άρθρο 251 παράγραφος 6 ΣΕΚ, η διαδικασία περαιώθηκε στο σημείο αυτό CM\787539EL.doc 17/45 PE427.162v01-00

και η Ολομέλεια και το Συμβούλιο δεν είχαν τη δυνατότητα να ψηφίσουν επί ενός κοινού κειμένου σε τρίτη ανάγνωση. Τα σημεία διαφωνίας Βασικό εμπόδιο αποδείχθηκε η «ρήτρα εξαίρεσης» (opt-out), δηλαδή η δυνατότητα των κρατών μελών να επιτρέπουν εξαιρέσεις από την αρχή της εργάσιμης εβδομάδας των 48 κατά μέγιστο όριο ωρών. Η αντιπροσωπεία του Κοινοβουλίου ισχυρίστηκε κατά πλειοψηφία ότι η ρήτρα εξαίρεσης θεσπίστηκε το 1993 ως κατ εξαίρεση μέτρο και, ως εκ τούτου, θα έπρεπε να οριστεί συγκεκριμένη ημερομηνία για τον τερματισμό της: η ημερομηνία αυτή καθαυτή θα μπορούσε να οριστεί κατόπιν διαπραγμάτευσης. Το Συμβούλιο ισχυρίστηκε ότι βρισκόταν αντιμέτωπο με μια ισχυρή αναστέλλουσα μειοψηφία, καθότι η ρήτρα εξαίρεσης ισχύει πλέον σε περίπου 15 κράτη μέλη. Οι δύο συννομοθέτες διαφώνησαν επίσης έντονα επί τους ζητήματος του χρόνου «ετοιμότητας», δηλαδή του χρόνου κατά τον οποίο ένας εργαζόμενος υποχρεούται να είναι παρών στον χώρο εργασίας του και διαθέσιμος στον εργοδότη του για να παράσχει τις υπηρεσίες του ο χρόνος «ετοιμότητας» αποτελεί βασικό ζήτημα για τους εργαζομένους στον τομέα της υγείας (όπως γιατροί και νοσηλευτές) και για τους πυροσβέστες. Η αντιπροσωπεία του ΕΚ δεν μπορούσε να συναινέσει στη θέσπιση νομοθεσίας που θα ήταν αντίθετη στη νομολογία του Δικαστηρίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, σύμφωνα με την οποία όλος ο χρόνος «ετοιμότητας» θεωρείται πλήρης χρόνος εργασίας, και να συμφωνήσει επί μιας διάκρισης μεταξύ «ενεργών» και «ανενεργών» περιόδων χρόνου ετοιμότητας, με ειδικό υπολογισμό για τις ανενεργές περιόδους, όπως είχε προτείνει το Συμβούλιο. Αδύνατη κατέστη επίσης η εξεύρεση συμβιβασμού μεταξύ των δύο νομοθετικών οργάνων όσον αφορά τις «πολλαπλές συμβάσεις», καθώς το Συμβούλιο δεν μπορούσε να συμφωνήσει με την αναφορά στις αιτιολογικές σκέψεις της οδηγίας ότι οι διατάξεις της θα έπρεπε να ισχύουν «ανά εργαζόμενο» και όχι «ανά σύμβαση», διατύπωση που θα προστάτευε τους εργαζομένους με πολλαπλές συμβάσεις από την υπέρβαση του μέγιστου χρόνου εργασίας. Ο αντίκτυπος της μη επίτευξης συμφωνίας κατά τη συνδιαλλαγή Η αδυναμία της Επιτροπής Συνδιαλλαγής να επιτύχει συνολική συμφωνία υπό τη μορφή ενός κοινού κειμένου σήμανε την άμεση περαίωση της διαδικασίας χωρίς έγκριση της προτεινόμενης πράξης. Κατά συνέπεια, παραμένει εν ισχύι η υφιστάμενη οδηγία 2003/88/ΕΚ. Η εξαίρεση συνεχίζει να ισχύει υπό την τρέχουσα μορφή της, αλλά ταυτοχρόνως εξακολουθεί να ισχύει πλήρως και η απόφαση του Δικαστηρίου σχετικά με τον χρόνο «ετοιμότητας». Μια νέα προσπάθεια τροποποίησης της υφιστάμενης οδηγίας θα μπορούσε να δρομολογηθεί μόνο με νέα πρόταση της Επιτροπής, η οποία, ωστόσο, δεν έχει δηλώσει με σαφήνεια εάν σκοπεύει να υποβάλει νέα πρόταση και, εάν ναι, ποια είναι τα ζητήματα που θα καλύπτει. Η πρώτη μη επίτευξη συμφωνίας στην Επιτροπή Συνδιαλλαγής θα μπορούσε να έχει ποικίλες επιπτώσεις τόσο εντός του Κοινοβουλίου όσο και σε σχέση με τις διοργανικές σχέσεις. Επρόκειτο για την πρώτη φορά που η Επιτροπή Συνδιαλλαγής αποφάσισε να τερματίσει τη διαδικασία χωρίς συμφωνία. Την απόφαση αυτή έλαβαν για λογαριασμό του Κοινοβουλίου τα μέλη της αντιπροσωπείας του και όχι ολόκληρο το Κοινοβούλιο. Σε προηγούμενες περιπτώσεις, όπου το αποτέλεσμα των διαπραγματεύσεων της συνδιαλλαγής ήταν αμφιλεγόμενο, η αντιπροσωπεία του ΕΚ είχε αποφασίσει να αποδεχθεί την καλύτερη δυνατή συμφωνία στο τέλος των διαπραγματεύσεων, προκειμένου να επιτρέψει στην Ολομέλεια του PE427.162v01-00 18/45 CM\787539EL.doc

Κοινοβουλίου να λάβει την τελική απόφαση. Σε δύο από τις περιπτώσεις αυτές (προσφορές εξαγοράς το 2001 και λιμενικές υπηρεσίες το 2003), η συμφωνία που επετεύχθη κατά τη συνδιαλλαγή απορρίφθηκε στη συνέχεια από την Ολομέλεια. Σε αυτή τη συγκεκριμένη περίπτωση, η απόρριψη από την αντιπροσωπεία του ΕΚ της τελευταίας πρότασης που είχε κατατεθεί στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων δεν αποτέλεσε αμφιλεγόμενη κίνηση, αλλά ξεκάθαρη απόφαση, καθότι εγκρίθηκε με σαφή πλειοψηφία 15 ψήφων κατά, καμία ψήφο υπέρ και 5 αποχές. Θα μπορούσε να εκτιμηθεί ότι, καθώς η σύνθεση της αντιπροσωπείας του ΕΚ είναι ανάλογη της συνολικής σύνθεσης της Ολομέλειας, το αποτέλεσμα πιθανής ψηφοφορίας στην Ολομέλεια δεν θα ήταν διαφορετικό από αυτό της αντιπροσωπείας του ΕΚ. Από θεσμική άποψη, το αποτέλεσμα ενισχύει τη διαπραγματευτική θέση του Κοινοβουλίου στο διοργανικό τρίγωνο, καθότι αποδεικνύει ότι η συμφωνία του Κοινοβουλίου δεν μπορεί να θεωρείται δεδομένη και ότι το ΕΚ δεν διστάζει να λαμβάνει σημαντικές πολιτικές αποφάσεις, όταν θεωρεί ότι οι διαπραγματεύσεις δεν έχουν οδηγήσει σε ικανοποιητικό αποτέλεσμα. Ενισχύει επίσης τη διαπραγματευτική θέση του Κοινοβουλίου κατά τα προηγούμενα στάδια της διαδικασίας, καθώς η επιλογή της προσφυγής στη διαδικασία συνδιαλλαγής συνδέεται πλέον όχι μόνο με περαιτέρω διαπραγματεύσεις, αλλά και με το ενδεχόμενο να μην επιτευχθεί απολύτως καμία συμφωνία. Ταυτοχρόνως, προκύπτει εύλογα το ερώτημα πώς θα κρίνουν την πρώτη αυτή περίπτωση μη συμφωνίας τα άλλα θεσμικά όργανα και ιδίως το Συμβούλιο και ποιον αντίκτυπο θα έχει στη διαδικασία συνδιαλλαγής. 2.1.4 Μελέτη περίπτωσης συνδιαλλαγή σχετικά με την ασφάλεια της πολιτικής αεροπορίας Υπάρχει η γενική εντύπωση ότι το Κοινοβούλιο ολοκληρώνει τις διαδικασίες συνδιαλλαγής με επιτυχία, με την έννοια ότι το τελικό αποτέλεσμα συχνά υπερβαίνει τις προτάσεις κατά την πρώτη ή τη δεύτερη ανάγνωση. Τούτο είναι δύσκολο να αποδειχθεί εμπεριστατωμένα, αλλά από τον φάκελο για την ασφάλεια της πολιτικής αεροπορίας φαίνεται πως είναι εφικτό. Για τον λόγο αυτόν, ο φάκελος αυτός παρουσιάζεται λεπτομερέστερα κατωτέρω. Στη διάρκεια της φινλανδικής Προεδρίας κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2006 πραγματοποιήθηκαν επαφές μεταξύ του Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, σε μια προσπάθεια επίτευξης συμφωνίας κατά την πρώιμη δεύτερη ανάγνωση. Όμως, το συμβιβαστικό πακέτο (που αργότερα έλαβε την ονομασία «φινλανδικός συμβιβασμός»22 ) απορρίφθηκε από το Κοινοβούλιο. Ωστόσο, έκτοτε οι εκπρόσωποι του Συμβουλίου είχαν υπογραμμίσει επανειλημμένως ότι το Συμβούλιο δεν θα μπορούσε να προχωρήσει πέρα από τον φινλανδικό συμβιβασμό 23. Στην πραγματικότητα, η τελική συμφωνία που επετεύχθη υπερβαίνει κατά πολύ τον φινλανδικό συμβιβασμό: 22 Βλ. έγγραφα του Συμβουλίου 14498/06, 14145/06, 12455/07 και DS 653/07. 23 Επιστολή του κ. BÁRTOLO (Προέδρου της Coreper I κατά τη διάρκεια της πορτογαλικής Προεδρίας) προς την κ. ΚΡΑΤΣΑ-ΤΣΑΓΚΑΡΟΠΟΥΛΟΥ της 25ης Ιουλίου 2007: «ότι το Συμβούλιο, από την πλευρά του, είναι έτοιμο να επιδείξει έναν ορισμένο βαθμό ευελιξίας σε σχέση με την κοινή θέση του, αλλά δεν θα μπορέσει να προχωρήσει πέρα από τις αρχές που ορίζονται στη συμβιβαστική πρόταση που παρουσίασε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο τον Νοέμβριο του 2006.». CM\787539EL.doc 19/45 PE427.162v01-00

Σε ό,τι αφορά τη χρηματοδότηση των μέτρων ασφάλειας της αεροπορίας, οι θέσεις της Επιτροπής 24 και του Συμβουλίου 25 (που δεν ήθελαν να περιληφθεί στο κείμενο καμία διάταξη για τη χρηματοδότηση) και του Κοινοβουλίου (που κατέθεσε μια σειρά αρκετά φιλόδοξων τροπολογιών επί του θέματος(5)) 26 ήταν εκ διαμέτρου αντίθετες. Ο τελικός συμβιβασμός βρίσκεται σαφώς πλησιέστερα στις τροπολογίες του Κοινοβουλίου από ό,τι στον φινλανδικό συμβιβασμό. Σε ό,τι αφορά τον καταμερισμό του κόστους, αμφότερα τα κείμενα χρησιμοποιούν μη δεσμευτική γλώσσα. Στο τελικό κείμενο, ωστόσο, οι διατάξεις περιλαμβάνονται στο άρθρο 5, ενώ στον φινλανδικό συμβιβασμό βρίσκονταν μόνο στην αιτιολογική σκέψη 18α. Επιπλέον, η διατύπωση που χρησιμοποιείται στο άρθρο 4α του φινλανδικού συμβιβασμού υπογραμμίζει την αυτονομία των κρατών μελών, ενώ το τελικό κείμενο μπορεί να ερμηνευθεί ως ένα πρώτο βήμα προς τη θέσπιση κοινοτικών κανόνων. Όσον αφορά τις διατάξεις σχετικά με τα τέλη για την ασφάλεια (δηλαδή, ότι συνδέονται άμεσα με το κόστος της παροχής των μέτρων ασφαλείας και έχουν σκοπό την ανάκτηση αποκλειστικά και μόνο του σχετικού κόστους) στην αιτιολογική σκέψη 18α και στο άρθρο 4α του φινλανδικού συμβιβασμού χρησιμοποιείτο η φράση «θα έπρεπε». Στο άρθρο 5 του τελικού κειμένου χρησιμοποιείται η φράση «οφείλουν να». Όσον αφορά τα επόμενα βήματα, το τελικό κείμενο βρίσκεται πολύ πιο κοντά στη θέση του Κοινοβουλίου από ό,τι στον φινλανδικό συμβιβασμό. Προβλέπει την υποβολή συνολικής έκθεσης από την Επιτροπή σε συγκεκριμένη ημερομηνία και περιλαμβάνει δέσμευση για νέα νομοθετική πρόταση 27. Επιτροπολογία: Ο φινλανδικός συμβιβασμός προέβλεπε την κανονιστική διαδικασία με έλεγχο (ΚΔΕ) σε δύο περιπτώσεις (τα κριτήρια που επιτρέπουν στα κράτη μέλη να παρεκκλίνουν από τα κοινά βασικά πρότυπα και τις προδιαγραφές του εθνικού προγράμματος ποιοτικού ελέγχου). Το τελικό κείμενο προβλέπει πλέον πρόσθετες ΚΔΕ για τα κοινά βασικά πρότυπα, τα οποία μπορούν να θεωρηθούν ο πυρήνας του κανονισμού, παρότι δεν υπήρξε τροπολογία επί του σημείου αυτού κατά τη δεύτερη ανάγνωση 28. Η επιτυχία αυτή επιτρέπει τη στενή συμμετοχή του Κοινοβουλίου σε ζητήματα όπως τα αντικείμενα που δεν επιτρέπεται να μεταφέρονται στα αεροσκάφη (υγρά) 29 και τις μεθόδους ελέγχου των επιβατών (σαρωτές 24 Η αρχική πρόταση της Επιτροπής δεν περιελάμβανε καμία διάταξη για το ποιος θα καταβάλει το κόστος των μέτρων ασφαλείας. Η παράλειψη αυτή της Επιτροπής απογοήτευσε ιδιαίτερα το Κοινοβούλιο, καθότι Συμβούλιο, Επιτροπή και Κοινοβούλιο είχαν αναγνωρίσει σε διοργανική δήλωση που προστέθηκε στον κανονισμό 2320/2002 την επείγουσα ανάγκη ανάλυσης του ζητήματος της χρηματοδότησης. 25 Η κοινή θέση δεν περιλαμβάνει καμία διάταξη για τη χρηματοδότηση. Στη δήλωσή του, το Συμβούλιο ανέφερε ότι θα ήταν άστοχο να περιληφθούν σε έναν τέτοιο τεχνικό κανονισμό απαιτήσεις ή υποχρεώσεις για τη χρηματοδότηση και ότι η «αρχή της επικουρικότητας υπαγορεύει να εξετάζονται παρόμοια ζητήματα σε εθνικό επίπεδο.» (ΕΕ C 70 E της 27.3.2007, σ. 32). 26 Ίδιες τροπολογίες στην πρώτη (τροπολογίες 3, 35, 44 και 43) και στη δεύτερη ανάγνωση (τροπολογίες 3, 31, 38, 39 και 44). 27 Για μια λεπτομερέστερη ανάλυση των διατάξεων σχετικά με τα επόμενα βήματα, βλ. την αιτιολογική έκθεση της έκθεσης A6-0049/2008 που υπεβλήθη στην Ολομέλεια. 28 Κατατέθηκαν δύο τροπολογίες που εξέφραζαν προβληματισμό για τις εκχωρούμενες εκτελεστικές αρμοδιότητες: η τροπολογία 36, η οποία ζητούσε λεπτομερείς αξιολογήσεις κινδύνου, κόστους και επιπτώσεων για κάθε μέτρο εφαρμογής και η τροπολογία 33, που προέβλεπε μια ρήτρα προθεσμίας για όλα τα μέτρα εφαρμογής. 29 Βλ. ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 5ης Σεπτεμβρίου 2007 σχετικά με τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1546/2006 της Επιτροπής περί τροποποιήσεως του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 622/2003 για καθορισμό μέτρων για την εφαρμογή των κοινών βασικών προτύπων ασφάλειας των αερομεταφορών (εισαγωγή υγρών στα αεροσκάφη). PE427.162v01-00 20/45 CM\787539EL.doc

σώματος) 30. Αναγνωρίζοντας την ανάγκη λήψης γρήγορων αποφάσεων υπό ορισμένες συνθήκες, η αντιπροσωπεία του Κοινοβουλίου δέχθηκε τη δυνατότητα χρήσης της κατεπείγουσας διαδικασίας για μελλοντικά μέτρα βάσει της ΚΔΕ. Άλλα ζητήματα: Στη συνδιαλλαγή επετεύχθη συμφωνία επί πρόσθετων ζητημάτων που δεν περιλαμβάνονταν στον φινλανδικό συμβιβασμό και που συνιστούν σαφή βελτίωση από την οπτική γωνία του Κοινοβουλίου: όσον αφορά τη δημοσίευση των μέτρων εφαρμογής, προστέθηκε ένας γενικός κανόνας που προβλέπει ότι τα μέτρα που έχουν άμεσο αντίκτυπο στους επιβάτες πρέπει να δημοσιεύονται (αιτιολογική σκέψη 16 και άρθρο 16) προστέθηκε ένα άρθρο για τη συνεργασία με τον Διεθνή Οργανισμό Πολιτικής Αεροπορίας (ICAO) σχετικά με τους ελέγχους (άρθρο 8) ενισχύθηκε η έννοια της «ενιαίας ασφάλειας» (αιτιολογική σκέψη 20 και άρθρο 20) οι διατάξεις για τη χρησιμοποίηση συνοδών ασφαλείας πτήσης βελτιώθηκαν με αναφορά στην κατάρτιση (αιτιολογική σκέψη 8) και τις απαιτούμενες συνθήκες ασφαλείας (κεφάλαιο 10.3 του παραρτήματος) προστέθηκε μια διάταξη στην αιτιολογική σκέψη 3 που προβλέπει ότι θα πρέπει να εξεταστούν τα πιο αποτελεσματικά μέσα παροχής βοήθειας μετά από τρομοκρατικές ενέργειες που έχουν σοβαρό αντίκτυπο στον τομέα των μεταφορών ο νέος κανονισμός μπορεί να τεθεί σε εφαρμογή σε διάστημα μικρότερο των δύο ετών από την έναρξη ισχύος του. Το Κοινοβούλιο θα συμμετάσχει στη λήψη της απόφασης για την ημερομηνία της εφαρμογής μέσω της κανονιστικής διαδικασίας με έλεγχο (άρθρο 24). Από αυτή την ανάλυση προκύπτει ότι το τελικό αποτέλεσμα της συνδιαλλαγής στη συγκεκριμένη περίπτωση ήταν καλύτερο για το Κοινοβούλιο από τις προτάσεις που είχαν τεθεί υπό διαπραγμάτευση στα προηγούμενα στάδια της διαδικασίας. Αποδεικνύεται επίσης ότι, σε ορισμένες περιπτώσεις, αξίζει να μην γίνεται δεκτή μια συμφωνία που βρίσκεται στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, αλλά να συνεχίζεται η διαδικασία. 2.2 ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΟΣΟΝ ΑΦΟΡΑ ΤΗ ΣΥΝΔΙΑΛΛΑΓΗ Διάφοροι παράγοντες είχαν σημαντικό αντίκτυπο στον ρόλο της συνδιαλλαγής και στις μεθόδους εργασίας της. Κατά τη διάρκεια της 6ης κοινοβουλευτικής περιόδου, οι παράγοντες αυτοί ήταν συγκεκριμένα η τάση προς την επίτευξη συμφωνιών κατά την πρώτη ανάγνωση και η μείωση των διαδικασιών συνδιαλλαγής, η διεύρυνση, η απόφαση του Δικαστηρίου για την υπόθεση IATA και ο αυξανόμενος αριθμός των νομοθετικών δεσμών. Ο μικρότερος αριθμός των διαδικασιών συνδιαλλαγής κατά την 6η κοινοβουλευτική περίοδο μπορεί να εξηγηθεί από διάφορους παράγοντες. Καταρχάς, οι εξαιρετικά ιδιαίτερες περιστάσεις του 2004 οδήγησαν σε τεράστιες προσπάθειες για την περαίωση των διαδικασιών πριν από τη διεύρυνση. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο κατά τη διάρκεια του πρώτου έτους της 6ης κοινοβουλευτικής περιόδου δεν πραγματοποιήθηκε καμιά διαδικασία 30 Βλ. ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 23ης Οκτωβρίου 2008 σχετικά με τον αντίκτυπο των μέτρων ασφαλείας της αεροπορίας και των σαρωτών σώματος στα ανθρώπινα δικαιώματα, στην ιδιωτική ζωή, στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια και στην προστασία των δεδομένων. CM\787539EL.doc 21/45 PE427.162v01-00

συνδιαλλαγής. Οι συνθήκες κατά την έναρξη της προηγούμενης κοινοβουλευτικής περιόδου το 1999 ήταν πολύ διαφορετικές, οδηγώντας σε 17 διαδικασίες συνδιαλλαγής κατά το πρώτο έτος της 5ης κοινοβουλευτικής διαδικασίας. Ένας δεύτερος λόγος είναι το γεγονός ότι η συμφωνία σχετικά με τις δημοσιονομικές προοπτικές για την περίοδο 2007-2013 οδήγησε σε συμφωνίες επί του προϋπολογισμού των διαφόρων πολυετών προγραμμάτων (όπως το Ταμείο Συνοχής, το 7ο πρόγραμμα πλαίσιο για την έρευνα, το πρόγραμμα Πολιτισμός 2007 ή το Ευρωπαϊκό Μέσο Γειτονίας και Εταιρικής Σχέσης). Όταν το 2006 η Επιτροπή υπέβαλε νομοθετικές προτάσεις με τις οποίες αναθεωρούνταν 26 υφιστάμενα προγράμματα και προτείνονταν πέντε νέα, υπήρξε τεράστια πίεση χρόνου προκειμένου να εγκριθούν εγκαίρως, ώστε να τεθούν τα περισσότερα εξ αυτών σε εφαρμογή το 2007. Έτσι, ο προϋπολογισμός των προγραμμάτων έπαψε de facto να αποτελεί σημείο αντιπαράθεσης μεταξύ του Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου και δεν έγινε διαπραγμάτευση σχετικά με το ζήτημα αυτό, καθώς οι σχετικές διαπραγματεύσεις είχαν ήδη πραγματοποιηθεί στο πλαίσιο των δημοσιονομικών προοπτικών. Κατά τη διάρκεια της 5ης κοινοβουλευτικής περιόδου, εν συγκρίσει, δέκα διαδικασίες συνδιαλλαγής αφορούσαν τα χρηματοδοτικά προγράμματα και ιδίως τους προϋπολογισμούς τους 31. Κατά τη διάρκεια της 6ης κοινοβουλευτικής περιόδου μόνο ένα πρόγραμμα (Life+) συζητήθηκε στο πλαίσιο της διαδικασίας συνδιαλλαγής. Τρίτον, ο χαμηλότερος αριθμός των διαδικασιών συνδιαλλαγής οφείλεται στη γενική τάση για επίτευξη συμφωνιών κατά την πρώτη ανάγνωση, όπως περιγράφθηκε στην πρώτη ενότητα της παρούσας έκθεσης. Η μείωση του αριθμού των διαδικασιών συνδιαλλαγής οδήγησε σε μια κατάσταση όπου η συνδιαλλαγή θεωρείται ολοένα και περισσότερο εξαίρεση. Οι εμπλεκόμενοι παράγοντες χάνουν την εξοικείωσή τους με τη διαδικασία και απαιτούνται μεγαλύτερες προσπάθειες για να εξηγηθούν «οι κανόνες του παιχνιδιού». Το Συμβούλιο ολοένα και περισσότερο επιχειρεί να αποφύγει τις διαδικασίες της συνδιαλλαγής και οι Προεδρίες φαίνεται πως αισθάνονται πιο άνετα με την ευελιξία των διαπραγματεύσεων της πρώτης και της δεύτερης ανάγνωσης. Η συνδιαλλαγή θεωρείται από τις Προεδρίες πιο απαιτητική διαδικασία που απαιτεί την παρουσία υπουργών, έχει αυστηρές προθεσμίες, απαιτήσεις μετάφρασης και διερμηνείας κ.λπ. Η μείωση του αριθμού των διαδικασιών συνδιαλλαγής οδήγησε στην τροποποίηση, έως έναν βαθμό, των μεθόδων εργασίας της συνδιαλλαγής. Ενισχύθηκε η πρακτική της επιτέλεσης περισσότερων εργασιών κατά τη διάρκεια των τριμερών διαλόγων και της σύγκλησης της πλήρους επιτροπής συνδιαλλαγής μόνο όταν υπάρχει ρεαλιστική πιθανότητα περαίωσης της διαδικασίας. Χρησιμοποιήθηκαν επίσης συχνά οι τριμερείς διάλογοι σε πολιτικό επίπεδο, δηλαδή με τη συμμετοχή υπουργών και Επιτρόπων. Καθώς πραγματοποιούνται λιγότερες διαδικασίες, δεν αξιοποιείται πλέον καθόλου η δυνατότητα ενασχόλησης με περισσότερες της μιας διαδικασίες κατά τη διάρκεια μιας συνάντησης της Επιτροπής Συνδιαλλαγής (με σημεία Α και σημεία Β). Γενικά, ωστόσο, με εξαίρεση την οδηγία για τον χρόνο εργασίας, οι διαδικασίες συνδιαλλαγής που περαιώθηκαν κατά την περίοδο αυτή απέδειξαν εκ νέου ότι η δυναμική μιας βραδιάς συνδιαλλαγής επιτρέπει την ολοκλήρωση ακόμη και πολύ δύσκολων διαπραγματεύσεων, με θετικά αποτελέσματα για το Κοινοβούλιο. Ιδιαίτερα σημαντική εν 31 Socrates II, Save II, Altener II, Πολιτισμός 2000, Νεολαία, Life III, περιβαλλοντική διάσταση της ανάπτυξης, τροπικά δάση, κοινωνικός αποκλεισμός, πρόγραμμα δημόσιας υγείας (για λεπτομέρειες βλ. παράρτημα 3α και 3β της έκθεσης δραστηριοτήτων 1999-2004). PE427.162v01-00 22/45 CM\787539EL.doc