EL ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟ Ειδικές ερωτήσεις κ. Jacques BARROT (Δικαιοσύνη, ελευθερία και ασφάλεια ) 1. Οι πολιτικές της ΕΕ που συνδέονται με την υλοποίηση του χώρου ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης (ΧΕΑΔ) διατηρούν, ακόμη και μετά τη Συνθήκη της Λισαβόνας, την ιδιαιτερότητά τους σε σύγκριση με τις άλλες κοινοτικές πολιτικές. Και τούτο κυρίως επειδή αφορούν τομείς οι οποίοι είναι και θα παραμείνουν κατά κύριο λόγο συνδεδεμένοι με την άσκηση της εθνικής κυριαρχίας, πράγμα που δικαιολογεί το ρόλο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, το δικαίωμα της νομοθετικής πρωτοβουλίας των κρατών μελών ή τη συμμετοχή των εθνικών κοινοβουλίων, όχι μόνο στον καθορισμό τους, αλλά και στην αξιολόγηση αυτών των πολιτικών. Στο πλαίσιο αυτό, ποιο ρόλο σκοπεύετε να παίξετε για να διευκολύνετε το νομοθετικό έργο και την πολιτική του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, τόσο από την άποψη της πρόσβασης στις απαραίτητες πληροφορίες όσο και από την άποψη της αποτελεσματικής συνεργασίας με το Συμβούλιο και τα εθνικά κοινοβούλια; Ποια μέτρα σκοπεύετε να πάρετε για να διασφαλίσετε ότι τα κράτη μέλη εμπρόθεσμα μεταφέρουν πλήρως και εφαρμόζουν ορθώς τη νομοθεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης; Σε ό,τι αφορά τις διεθνείς συμφωνίες, είστε διατεθειμένος να ενημερώνετε την επιτροπή LIBE σχετικά με την πρόοδο των διαπραγματεύσεων, σύμφωνα με τη συμφωνία-πλαίσιο ΕΚ-Επιτροπής και υπενθυμίζοντας στις τρίτες χώρες την υποχρέωσή σας να ενημερώνετε το ΕΚ ; Η Επιτροπή θα διαδραματίσει πλήρως το θεσμικό της ρόλο για να διευκολύνει τον διάλογο και τη συνεργασία μεταξύ των θεσμικών οργάνων, και ιδίως μεταξύ των νομοθετών, σε όλα τα θέματα. Όσον αφορά την πρόσβαση στις πληροφορίες, αναλαμβάνω τη δέσμευση να ενεργώ με πλήρη διαφάνεια έναντι του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου τηρώντας τον κανονισμό 1049/2001 και τη συμφωνία-πλαίσιο μεταξύ των δύο θεσμικών οργάνων, και ιδίως το παράρτημά της Ι. Όσον αφορά τις διεθνείς συμφωνίες, προτίθεμαι να ενημερώνω τακτικά το Κοινοβούλιο σχετικά με την εξέλιξη των διαπραγματεύσεων με τις τρίτες χώρες, σύμφωνα με την πρακτική που ακολούθησα πάντα κατά την άσκηση των προηγούμενων καθηκόντων μου. 1
Προς τούτο, θα παρίσταμαι ενώπιον των αρμόδιων κοινοβουλευτικών επιτροπών κάθε φορά που αυτό κρίνεται απαραίτητο καθώς και κάθε φορά που καλούμαι από το Κοινοβούλιο. Ως προς τις σχέσεις με τα εθνικά κοινοβούλια, υπενθυμίζω ότι από τον Σεπτέμβριο του 2006, η Επιτροπή ξεκίνησε πολιτικό διάλογο μαζί τους, διαβιβάζοντας σε αυτά όλες τις πρωτοβουλίες της ώστε να μπορούν να εκφράζουν τη γνώμη τους. Εκφράζω την ικανοποίησή μου για το γεγονός ότι η συνθήκη της Λισαβόνας, μόλις αρχίσει να ισχύει, θα ενισχύσει τα προνόμια των εθνικών κοινοβουλίων όσον αφορά τον έλεγχο της επικουρικότητας και της αναλογικότητας καθώς και την αξιολόγηση των πολιτικών της ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης, και θα προωθήσει με τον τρόπο αυτό τη συνεργασία και τη διάδραση μεταξύ ευρωπαϊκού και εθνικού επιπέδου. Θεωρώ ότι αυτό είναι ζωτικής σημασίας για την προσέγγιση της Ευρώπης και των πολιτών της. Σκοπεύω να συνεχίσω, σύμφωνα με την πρακτική που ακολούθησα πάντα στον τομέα των μεταφορών, να συναντώ τις αρμόδιες κοινοβουλευτικές επιτροπές των εθνικών κοινοβουλίων όταν επισκέπτομαι ένα κράτος μέλος. Όσον αφορά τη μεταφορά και την ορθή εφαρμογή του κεκτημένου, η Επιτροπή θα συνεχίσει να ασκεί τις εξουσίες της ως «θεματοφύλακα των συνθηκών» (σύμφωνα με τα άρθρα 226 και 228 της συνθήκης ΕΚ) σε σχέση με τις κοινοτικές πράξεις, ώστε οι διατάξεις της συνθήκης και οι αποφάσεις που λαμβάνονται από τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα να υλοποιούνται ορθά και να εφαρμόζονται από τα κράτη μέλη. Η παρακολούθηση αυτή έχει ήδη αποφέρει αποτελέσματα : κατά το 2007 κινήθηκαν 186 διαδικασίες παράβασης και κατά τους πέντε πρώτους μήνες του 2008 κινήθηκαν 62 διαδικασίες. Επί του παρόντος, οι υπηρεσίες μου ασχολούνται συνολικά με 226 διαδικασίες παράβασης. Επιθυμώ να συμβάλλω στην τήρηση του κοινοτικού δικαίου στους τομείς αυτούς αναπτύσσοντας μια πραγματική πολιτική για τις παραβάσεις και ενημερώνοντας τακτικά το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για τη δράση που αναλαμβάνει η Επιτροπή σχετικά με το θέμα αυτό. Όσον αφορά τον τρίτο πυλώνα, ήτοι τη δικαστική και αστυνομική συνεργασία, η Επιτροπή εξετάζει την εφαρμογή των αποφάσεων-πλαισίων που εκδόθηκαν σε θέματα δικαστικής συνεργασίας σε ποινικές υποθέσεις και αστυνομικής συνεργασίας. Η Επιτροπή εκπονεί τακτικές εκθέσεις. Επίσης, από το 1999 και μετέπειτα υποβάλλεται από την Επιτροπή ετήσιος πίνακας αποτελεσμάτων («scoreboard»), στο πλαίσιο της εφαρμογής των προγραμμάτων του Τάμπερε και της Χάγης. Αυτός ο πίνακας παρουσιάζει, μεταξύ άλλων, το βαθμό εφαρμογής της νομοθεσίας της ΕΕ από τα κράτη μέλη, συμπεριλαμβανομένης της νομοθεσίας που αφορά «τον τρίτο πυλώνα». Επίσης, ο εν λόγω πίνακας είναι ακόμα πιο σημαντικός διότι οι πράξεις αυτές δεν μπορούν να υπαχθούν στη συνήθη διαδικασία παράβασης που εφαρμόζεται στο κοινοτικό δίκαιο. Επιπλέον, ο πίνακας αποτελεσμάτων αποτελεί ένα μέσο για την ενίσχυση του διαλόγου και της διαφάνειας μεταξύ της ΕΕ και των εθνικών αρχών καθώς και του κοινού γενικότερα. Η επόμενη έκθεση θα δημοσιευθεί στις 17 Ιουνίου 2008. 2. Μετά την κύρωση της Συνθήκης της Λισαβόνας, ο Χάρτης θα έχει δεσμευτικό χαρακτήρα και η ΕΕ θα προσχωρήσει στην ΕΣΔΑ. Όπως έχει ήδη δηλώσει η Επιτροπή, δεν πρόκειται, λοιπόν, μόνο για την προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων, αλλά και για την περαιτέρω ανάπτυξή τους τόσο κατά τον καθορισμό νέων πολιτικών όσο και με τον αναπροσανατολισμό του κεκτημένου της ΕΕ, ιδίως στον τομέα της καταπολέμησης των διακρίσεων, της προαγωγής της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και της ενίσχυσης των δικαιωμάτων που απορρέουν από την ευρωπαϊκή ιθαγένεια. Τι σκοπεύετε να κάνετε προκειμένου να δοθεί 2
νέα ώθηση στις εργασίες της Επιτροπής και στη διοργανική συνεργασία στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων πριν από το τέλος της θητείας; Λαμβάνοντας υπόψη το χρέος σας ως συντονιστή της Ομάδας των Επιτρόπων για την προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων, θα επισπεύσετε την υποβολή της νέας οριζόντιας οδηγίας για την καταπολέμηση των διακρίσεων κάθε μορφής (άρθρο 13 της Συνθήκης ΕΚ), έτσι ώστε το ΕΚ να μπορέσει να την εξετάσει πριν από τη λήξη της κοινοβουλευτικής περιόδου; Προτίθεται η Επιτροπή να αναφέρεται τακτικά στην επιτροπή LIBE όσον αφορά την παραβίαση των θεμελιωδών δικαιωμάτων εντός της ΕΕ; Σκοπεύετε να ενισχύσετε τις υπηρεσίες της Επιτροπής και να καταστήσετε περισσότερο διαφανή την αξιολόγηση των επιπτώσεων των νέων νομοθετικών πρωτοβουλιών στα θεμελιώδη δικαιώματα ; Η αρχή του σεβασμού των θεμελιωδών δικαιωμάτων πρέπει να τύχει της θέσης που της αρμόζει ως συνδετικό στοιχείο του ευρωπαϊκού οικοδομήματος. Επιθυμώ να κάνω χρήση με τον καλύτερο δυνατό τρόπο των μέσων που διαθέτει η Επιτροπή για την όσο το δυνατόν αποτελεσματικότερη εφαρμογή της αρχής αυτής στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Σκοπεύω να συνεχίσω τις ήδη αναληφθείσες δράσεις, βάσει των εργασιών του Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων και να προβώ σύντομα στην προσχώρηση της Ένωσης στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση δικαιωμάτων του ανθρώπου, όταν, ελπίζω, θα κυρωθεί η συνθήκη της Λισαβόνας. Πιο συγκεκριμένα επιθυμώ να σημειωθεί πρόοδος σε τρεις ειδικούς τομείς: Πρέπει να ενισχυθεί ο συνυπολογισμός των απαιτήσεων του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις πολιτικές της Ένωσης και στην εφαρμογή τους από τα κράτη μέλη. Ιδίως, προτίθεμαι να προχωρήσω στην αξιολόγηση του προγράμματος της Χάγης και να εγκαινιάσω ένα νέο πολυετές πρόγραμμα στον τομέα της ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης που θα εγκριθεί κατά τη διάρκεια του 2009, εστιάζοντας στο πλαίσιο αυτό στην προώθηση των θεμελιωδών δικαιωμάτων ως αναπόσπαστου τμήματος της δράσης μας. Επιπλέον, ο αντίκτυπος κάθε νέας πρωτοβουλίας της Επιτροπής πρέπει να συνεχίσει να αξιολογείται στο στάδιο της υποβολής πρότασης από την Επιτροπή και όταν απαιτείται και κατά τη διάρκεια της έγκρισής της. Επίσης, επιθυμώ να καταβληθεί μια προσπάθεια επεξήγησης της πολιτικής μας σε θέματα θεμελιωδών δικαιωμάτων εντός της Ένωσης. Αυτή η προσπάθεια είναι απαραίτητη για να δοθούν απαντήσεις στις προσδοκίες των πολιτών μας ως προς το Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων και για την αξιοπιστία της εξωτερικής πολιτικής της Ένωσης. Η προσπάθεια αυτή θα αφορά επίσης τα δικαιώματα του παιδιού καθώς η δράση της Ένωσης στον εν λόγω τομέα παραμένει άγνωστη. Συγκεκριμένα, θα ζητήσω από όλα τα κράτη μέλη να θεσπίσουν ένα πραγματικό μηχανισμό έγκαιρης προειδοποίησης για τις απαγωγές παιδιών και να ξεκινήσουν τη λειτουργία του σε διασυνοριακές περιπτώσεις. Με τα κονδύλια του προϋπολογισμού, που διατέθηκαν από το Κοινοβούλιο για τα δικαιώματα του παιδιού, μπορούν να γίνουν συγκεκριμένα βήματα για την προστασία τους. 3
Είναι σημαντικό να προωθηθεί η «κουλτούρα» των θεμελιωδών δικαιωμάτων στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Για να το επιτύχουμε, θα ήθελα, βάσει των εργασιών του Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων, να ξεκινήσω συνεχή διάλογο με το Κοινοβούλιο όσον αφορά τα θέματα θεμελιωδών δικαιωμάτων και ιθαγένειας. Η Επιτροπή, σύμφωνα με το πρόγραμμα εργασίας της για το 2008, το οποίο προβλέπει την έκδοση πρότασης οδηγίας για την εφαρμογή της αρχής της ίσης μεταχείρισης εκτός της απασχόλησης, προετοιμάζει πρωτοβουλία για τη συμπλήρωση του παρόντος νομικού πλαισίου. Κατά την προετοιμασία αυτής της πρωτοβουλίας, η Επιτροπή θα λάβει υπόψη της το ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 20ής Μαΐου 2008 για την πρόοδο που επιτεύχθηκε σε θέματα ισότητας των ευκαιριών και μη διακριτικής μεταχείρισης στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Προσωπικά, θεωρώ ότι όλες οι διακρίσεις είναι σοβαρές και ότι πρέπει να προταθούν τα κατάλληλα νομοθετικά μέσα για να κατοχυρωθεί η αποτελεσματική καταπολέμηση όλων των διακρίσεων σε όλους τους τομείς. 3. Απέναντι στην παγκοσμιοποίηση, η Ευρωπαϊκή Ένωση καλείται να διαδραματίσει όλο και σημαντικότερο ρόλο στη μεταναστευτική πολιτική και η Συνθήκη της Λισαβόνας θα επιτρέψει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να νομοθετεί τόσο στον τομέα της νόμιμης μετανάστευσης όσο και στον τομέα της πολιτικής για την υποδοχή και την ένταξη των μεταναστών. Ενόψει των στόχων που ανακοίνωσε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, με ποιον τρόπο σκοπεύει η Επιτροπή να εγγυηθεί μια νέα στρατηγική για την προστασία των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ, τον καθορισμό ενιαίων όρων εισόδου και παραμονής των μεταναστών, να προωθήσει την ενσωμάτωση και τα δικαιώματα που συνδέονται με την ιδιότητα του πολίτη, με παράλληλη αντιμετώπιση του εντεινόμενου φαινομένου της εκμετάλλευσης των ανθρώπων (μεταναστών ή μη) και της εμπορίας ανθρώπων, και ταυτόχρονα να εξασφαλίσει την ελεύθερη κυκλοφορία των πολιτών της Ένωσης και να αποτρέψει την αδιάκριτη συλλογή δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, καταπολεμώντας, παράλληλα, τη βαριά εγκληματικότητα και την τρομοκρατία; Η παγκοσμιοποίηση φέρει τα κράτη μέλη και τους πολίτες μας αντιμέτωπους με πρωτόγνωρες προκλήσεις. Στο πλαίσιο αυτό, η Ευρωπαϊκή Ένωση όλο και περισσότερο θεωρείται ως το ενδεδειγμένο επίπεδο διακυβέρνησης για την καλύτερη αντιμετώπιση αυτών των φαινομένων. Η μετανάστευση συγκαταλέγεται αδιαμφισβήτητα μεταξύ αυτών των προκλήσεων, και για αυτό η πολιτική μετανάστευσης αποτελεί και θα συνεχίσει να αποτελεί μία από τις προτεραιότητες της Επιτροπής για τα επόμενα έτη. Η Επιτροπή θέλει να προωθήσει μια συνολική και συνεκτική προσέγγιση για την αντιμετώπιση αυτού του πολύπλοκου φαινομένου, μελετώντας ταυτόχρονα τη νόμιμη μετανάστευση υπηκόων τρίτων χωρών, συμπεριλαμβανομένης της ένταξής τους, και την παράνομη μετανάστευση. Αυτή η από κοινού διαχείριση των μεταναστευτικών ροών 4
βασίζεται ιδίως σε εταιρική σχέση με τις τρίτες χώρες που επηρεάζονται περισσότερο από το φαινόμενο αυτό. Η ανακοίνωση της Επιτροπής, που προβλέπεται για τις 17 Ιουνίου, αποβλέπει στη μελέτη του ζητήματος συνολικά και στην ενίσχυση της συνοχής και της αποτελεσματικότητας της κοινής πολιτικής μετανάστευσης με τον καθορισμό σειράς συγκεκριμένων αρχών και δράσεων. Όσον αφορά τη νόμιμη μετανάστευση, αυτή αποτελεί σημαντικό παράγοντα για την προώθηση της ανάπτυξης και της απασχόλησης στην Ευρώπη, λαμβανομένων υπόψη των δημογραφικών προκλήσεων και των προοπτικών εξέλιξης της αγοράς εργασίας. Υπό αυτή την έννοια, θα συνεχίσουμε, σε στενή συνεργασία με το Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο, τη λήψη μέτρων και πρωτοβουλιών που προβλέπονταν ήδη στο σχέδιο δράσης του 2005. Επί του παρόντος δύο προτάσεις για τη νόμιμη μετανάστευση βρίσκονται στο στάδιο της συζήτησης ενώ στις αρχές του 2009 δύο άλλες προτάσεις θα ακολουθήσουν. Τότε το Κοινοβούλιο θα μπορέσει να διαδραματίσει πλήρως το ρόλο του συννομοθέτη όσον αφορά την πολιτική μετανάστευσης συνολικά. Ταυτόχρονα πρέπει να ενισχυθούν τα μέσα καταπολέμησης της παράνομης μετανάστευσης και των παραγόντων που την διευκολύνουν, με βάση μια ευρεία κλίμακα πρωτοβουλιών όπως η ενίσχυση των ελέγχων στα εξωτερικά σύνορα, η καταπολέμηση της παράνομης απασχόλησης, η καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων καθώς και η αποτελεσματική πολιτική επιστροφής με γνώμονα τον άνθρωπο. Ως προς το θέμα αυτό, έχουν ήδη υποβληθεί περισσότερες προστάσεις και ελπίζω ότι θα μπορέσουμε σύντομα να ολοκληρώσουμε τις συζητήσεις και να θεσπίσουμε με αυτόν τον τρόπο τα μέσα που θα προσδώσουν αξιοπιστία στην πολιτική μας. Όσον αφορά την ενίσχυση των ελέγχων στα εξωτερικά σύνορα, θα συνεχίσω τις προσπάθειες που ξεκίνησαν με τις ανακοινώσεις της 13 ης Φεβρουαρίου 2008, με στόχο να συνδυαστούν, χάρη στις δυνατότητες που προσφέρονται από την ανάπτυξη των νέων τεχνολογιών, αφενός η κινητικότητα και η ελεύθερη κυκλοφορία καλόπιστων προσώπων που ταξιδεύουν ή διαμένουν στην ΕΕ και αφετέρου η αποτελεσματικότερη καταπολέμηση της παράνομης μετανάστευσης και της εμπορίας ανθρώπων. Εξάλλου, θα συνεχίσω να φροντίζω επισταμένα για τον σεβασμό των δικαιωμάτων που συνδέονται με την ιθαγένεια της Ένωσης και την ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων. Η προστασία του ανθρώπου παραμένει πάντα στο επίκεντρο κάθε πολιτικής στον τομέα αυτό. Πρόκειται ταυτόχρονα για συλλογική και ατομική προστασία. Για να διασφαλιστεί η συλλογική προστασία, πρέπει να αναπτυχθούν αποτελεσματικά μέσα για την καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος και της τρομοκρατίας. Η καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων, της σεξουαλικής εκμετάλλευσης των παιδιών ή ακόμα η στήριξη των θυμάτων της εγκληματικότητας θα αποτελέσουν τον πυρήνα της δράσης μου για την καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος. Για να διασφαλιστεί η προστασία του ατόμου, απαιτείται η προώθηση και η προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων και ιδίως του σεβασμού της ιδιωτικής ζωής. Από αυτή την άποψη η παρούσα κατάσταση δεν είναι ικανοποιητική. Σκοπεύω να εγκαινιάσω ευρεία διαβούλευση προκειμένου να υπάρξει προβληματισμός σχετικά με τον καλύτερο τρόπο ενίσχυσης της προστασίας των δεδομένων συνολικά. Αυτός ο απαραίτητος προβληματισμός θα καταστεί 5
περισσότερο αποδοτικός εάν ενταχθεί στην προοπτική της μεταρρύθμισης των ισχυουσών συνθηκών. 4. Μετά τη Συνθήκη της Λισαβόνας, η αστυνομική και δικαστική συνεργασία θα υπάγονται στη διαδικασία της συναπόφασης με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και θα τελούν υπό τον έλεγχο του Δικαστηρίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων. Για τις πράξεις που έχουν ήδη υιοθετηθεί στον τομέα αυτό, προβλέπεται ότι θα μπορούν να αναθεωρηθούν εντός πέντε ετών από την έναρξη ισχύος της Συνθήκης. Λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός ότι ως προς το κεκτημένο της Ένωσης στους τομείς αυτούς υπάρχει μεγάλη ανισορροπία και ότι πρόκειται για τομείς βασικούς για τους ευρωπαίους πολίτες και τα κράτη μέλη, είστε διατεθειμένος να αρχίσετε τις προπαρασκευαστικές εργασίες για την υποβολή, αμέσως μετά την έναρξη ισχύος της Συνθήκης της Λισαβόνας, προτάσεων για την προστασία των δεδομένων, τις δικονομικές εγγυήσεις, την καταπολέμηση της τρομοκρατίας και την αμοιβαία αναγνώριση στο δικαστικό και αστυνομικό τομέα; Το πρόγραμμα εργασίας της Επιτροπής για το 2009 δεν έχει ακόμα καθοριστεί με κάθε λεπτομέρεια αλλά κατά τον καθορισμό των προτεραιότητών μου θα λάβω υπόψη μου τη συνεισφορά του Κοινοβουλίου. Δεσμεύομαι, βάσει του νέου καθεστώτος που θα εφαρμοστεί στην αστυνομική και δικαστική συνεργασία, να εξετάζω ανάλογα με την περίπτωση το ισχύον κεκτημένο για να καθορίζω τα μέσα που θα πρέπει να αναθεωρηθούν ή να αντικατασταθούν στο μέλλον. Αυτή η εξέταση θα πραγματοποιηθεί βάσει αντικειμενικών κριτηρίων (ευρωπαϊκή προστιθέμενη αξία, κατάσταση εφαρμογής των υφιστάμενων μέσων στα κράτη μέλη, νέα στοιχεία που δικαιολογούν την ενημέρωση, κ.λ.π.). Συμμερίζομαι τη γνώμη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σύμφωνα με την οποία πρέπει να συνεχισθεί και σε ορισμένες περιπτώσεις να εγκαινιασθεί εκ νέου η δράση της Ένωσης στους τομείς της προστασίας των δεδομένων, των δικονομικών εγγυήσεων, της καταπολέμησης της τρομοκρατίας και της αμοιβαίας αναγνώρισης. Όσον αφορά την καταπολέμηση της τρομοκρατίας, θα συνεχίσω τις προσπάθειες για την ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ των κρατών μελών και της συνεργασίας με τις τρίτες χώρες. Σκοπεύω να προωθήσω την έρευνα και τη χρήση της τεχνολογίας και να διαδώσω τις βέλτιστες πρακτικές για την καλύτερη καταπολέμηση της τρομοκρατίας, διασφαλίζοντας ταυτόχρονα το σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων. Αναφέρομαι ιδίως στη συνέχεια του σχεδίου δράσης για τις εκρηκτικές ύλες, την προστασία των υποδομών ζωτικής σημασίας αλλά και μια σειρά συγκεκριμένων δράσεων που μπορούν να προταθούν κατά των χημικών, βιολογικών, ραδιολογικών και πυρηνικών απειλών. Περισσότερο μακροπρόθεσμα, η Επιτροπή επίσης μελετά το νέο πολυετές πρόγραμμα στους τομείς της ελευθερίας, της ασφάλειας και της δικαιοσύνης, που θα διαδεχθεί το πρόγραμμα της Χάγης. Η Επιτροπή επιθυμεί την πλήρη συμμετοχή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στις προπαρασκευαστικές συζητήσεις για τον καθορισμό αυτού του νέου προγράμματος, το οποίο 6
θα προσδιορίσει τις μελλοντικές προτεραιότητες και θα διαδραματίσει αποφασιστικό ρόλο για την ανάπτυξη της Ένωσης ως χώρου ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης. 5. Η οριστική έγκριση των κανονισμών για το εφαρμοστέο δίκαιο στις συμβατικές και μη συμβατικές υποχρεώσεις ("Ρώμη Ι" και "Ρώμη ΙΙ"), της οδηγίας για ορισμένες πτυχές της διαμεσολάβησης σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις, του κανονισμού για τη θέσπιση διαδικασίας ευρωπαϊκής διαταγής πληρωμής, του κανονισμού για τη θέσπιση ευρωπαϊκής διαδικασίας μικροδιαφορών και του κανονισμού περί επιδόσεως και κοινοποιήσεως στα κράτη μέλη δικαστικών και εξωδίκων πράξεων σε αστικές ή εμπορικές υποθέσεις αποτελούν ισάριθμους σταθμούς αδιαμφισβήτητης σημασίας στη δημιουργία κοινού χώρου δικαιοσύνης στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τα μέτρα που έχουν εγκριθεί έως τώρα στους τομείς αυτούς είναι επαρκή κατά τη γνώμη σας; Ποιες περαιτέρω πρωτοβουλίες μπορούν να εξεταστούν; Κατά την άποψή σας, ποιες είναι οι προτεραιότητες και οι στόχοι που θα πρέπει να επιδιωχθούν τα επόμενα χρόνια για την προώθηση ενός ευρωπαϊκού χώρου αστικής δικαιοσύνης, όπως προβλέπεται στην ατζέντα του Τάμπερε και το πρόγραμμα της Χάγης; Εξετάζετε την προώθηση της εναρμόνισης του ιδιωτικού δικαίου σε τομείς που συνδέονται με την ολοκλήρωση της αγοράς, όπως το εμπορικό δίκαιο ή το δίκαιο των συμβάσεων; Πώς θα ενισχύατε την ευρωπαϊκή διάσταση της κατάρτισης των δικηγόρων και των δικαστών ; Ήδη εδώ και δέκα έτη, η δικαστική συνεργασία σε αστικές υποθέσεις αποτελεί μέρος του «πρώτου πυλώνα» της συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η χρήση της κοινοτικής μεθόδου αποδείχθηκε παράγοντας αποτελεσματικότητας της κοινής δράσης. Η αμοιβαία αναγνώριση των αποφάσεων αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της δικαστικής συνεργασίας σε αστικές υποθέσεις. Η δράση μας επιχείρησε επίσης να διευκολύνει τη συνεργασία μεταξύ των δικαστικών αρχών των κρατών μελών και να βελτιώσει την πρόσβαση των πολιτών στη δικαιοσύνη. Το κεκτημένο στον τομέα της δικαστικής συνεργασίας σε αστικές υποθέσεις είναι σημαντικό καθώς εκδόθηκαν από τους συννομοθέτες δεκατρείς κανονισμοί, τρεις οδηγίες και μια απόφαση. Όμως, η ολοκλήρωση του προγράμματος αμοιβαίας αναγνώρισης εξακολουθεί να έχει προτεραιότητα. Σε θέματα κληρονομικής διαδοχής και διαθηκών, επιθυμώ αφενός να ενισχύσω την ασφάλεια του δικαίου μέσω της διασαφήνισης του εφαρμοστέου δικαίου και αφετέρου να διευκολύνω τη ζωή των πολιτών μας χάρη στη δημιουργία «πιστοποιητικού κληρονόμων» και ευρωπαϊκού μητρώου διαθηκών. Όσον αφορά το οικογενειακό δίκαιο, πρέπει να συνεχιστεί η διαδικασία διασαφήνισης των κανόνων που διέπουν το εφαρμοστέο δίκαιο. Επιπλέον, θα μεριμνήσω για τη διασφάλιση της ορθής εκτέλεσης του κανονισμού «Βρυξέλλες ΙΙ α» από τα δικαστήρια των κρατών μελών, ιδίως σε θέματα γονικής μέριμνας. Τέλος, επιθυμώ να προτείνω νομικό πλαίσιο που να επιτρέπει την αμοιβαία αναγνώριση των περιουσιακών συνεπειών του γάμου και των λοιπών μορφών συμβίωσης. 7
Όσον αφορά την εκτέλεση των αποφάσεων, σκοπεύω να συνεχίσω τις εργασίες που έχουν ήδη ξεκινήσει σχετικά με την τραπεζική κατάσχεση και τη διαφάνεια των περιουσιακών στοιχείων: σύμφωνα με το τελευταίο «Ευρωβαρόμετρο» 8 στους 10 ευρωπαίους πολίτες εκτιμούν ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση θα έπρεπε να παρεμβαίνει στην εκτέλεση των δικαστικών αποφάσεων που αφορούν πληρωμές που πραγματοποιούνται σε άλλο κράτος μέλος. Όσον αφορά το δικονομικό δίκαιο, θα δοθεί προτεραιότητα στην κατοχύρωση της δίκαιης δίκης και την προστασία του οφειλέτη κύριος σκοπός μου είναι η κατάργηση της κήρυξης της εκτελεστότητας (exequatur). Επίσης, επιθυμώ να μελετηθεί η εναρμόνιση των κανόνων για την κοινοποίηση στον οφειλέτη και τη διαβίβαση των πράξεων. Επίσης, θα εγκαινιάσω τις διαδικασίες αναγνώρισης των ληξιαρχικών πράξεων και επικύρωσης των δημόσιων εγγράφων στην ΕΕ. Πράγματι, η απουσία αμοιβαίας αναγνώρισης σε αυτούς τους τομείς έχει επιβλαβείς συνέπειες για τους ενδιαφερόμενους πολίτες, όταν πρέπει να αποδείξουν τις μεταβολές της προσωπικής τους κατάστασης που επήλθαν σε άλλο κράτος μέλος. Είναι επίσης ουσιώδης η ενίσχυση της εξωτερικής διάστασης της δικαιοσύνης σε αστικές υποθέσεις. Η Κοινότητα έχει αποκλειστική εξωτερική αρμοδιότητα σε αυτόν τον τομέα και πρέπει να διαδραματίσει πλήρως το ρόλο της στη διεθνή σκηνή και να συνεργαστεί με άλλες αρχές, όπως τη Διάσκεψη της Χάγης για θέματα ιδιωτικού διεθνούς δικαίου και το Συμβούλιο της Ευρώπης. Σκοπεύω επιπλέον να διατηρήσω τις επαφές με τις χώρες του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου, την Ελβετία και τη Ρωσία για να εξεταστεί η δυνατότητα σύναψης διμερών συμφωνιών σε θέματα δικαστικής συνεργασίας σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις. Επιπλέον, πρέπει να ενισχυθεί η πρόσβαση των πολιτών στη δικαιοσύνη, με την προώθηση ιδίως πρωτοβουλιών που συνδέονται με την ηλεκτρονική δικαιοσύνη (e-justice). Είναι επιτακτική ανάγκη να καταστεί όσο το δυνατόν απλούστερη για τους πολίτες η χρήση της ήδη ισχύουσας νομοθεσίας μέσω ηλεκτρονικών εντύπων, να δίδεται στον καθένα η δυνατότητα να υποβάλει αίτηση από τον υπολογιστή του και να επιτρέπεται στους δικαστές η ηλεκτρονική επεξεργασία της αίτησης αυτής. Επί του παρόντος η Επιτροπή αξιολογεί τη δυνατότητα εφαρμογής των αρχών αυτών στο πλαίσιο του κανονισμού για τη διαταγή πληρωμής. Εξάλλου, θα μελετήσω περαιτέρω πρωτοβουλίες για την προώθηση μιας «δικαιοσύνης των πολιτών». Ειδικότερα, η κατοχύρωση του σεβασμού των δικαιωμάτων των θυμάτων εγκληματικών πράξεων συνιστά απαίτηση με προτεραιότητα. Τα μέσα δικαστικής συνεργασίας σε αστικές υποθέσεις πρέπει επίσης να συνοδεύονται από μια προσπάθεια μεγαλύτερης ευκρίνειας που να βαίνει προς την κατεύθυνση της κωδικοποίησης, προκειμένου να βελτιωθεί η διαφάνεια και η εφαρμογή του κοινοτικού δικαίου από τους ασκούντες συναφή προς τη δικαιοσύνη επαγγέλματα. Τέλος, για την αποτελεσματική εφαρμογή των μέσων μας, σκοπεύω να προωθήσω την αναγνώριση διαφορετικών δικαστικών συστημάτων και τις ανταλλαγές μεταξύ όλων των ασκούντων συναφή προς τη δικαιοσύνη επαγγέλματα. Προς τούτο, βασίζομαι κατά πολύ στο φόρουμ για τη δικαιοσύνη που μόλις εγκαινιάστηκε με μεγάλη επιτυχία. Το ευρωπαϊκό δικαστικό δίκτυο για αστικές υποθέσεις και τα εργαλεία του για την e-justice, και ιδίως ο δικτυακός του τόπος για το κοινό και ο Ευρωπαϊκός Δικαστικός Άτλας, έχουν ήδη συμβάλει σε μεγάλο βαθμό σε αυτούς τους στόχους και εύχομαι να συμβάλλουν παραπάνω στο μέλλον με τη βοήθεια ενισχυμένων μέσων προκειμένου να επιτύχουμε την καλύτερη δυνατή εφαρμογή του νομικού πλαισίου της Ένωσης. 8