ΔΘΝΙΚΗ ΥΟΛΗ ΓΗΜΟΙΑ ΓΙΟΙΚΗΗ

ΔΘΝΙΚΗ ΥΟΛΗ ΓΗΜΟΙΑ ΓΙΟΙΚΗΗ ΙΣ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΗ ΔΙΡΑ ΣΜΗΜΑ ΚΟΙΝΧΝΙΚΗ ΓΙΟΙΚΗΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΓΙΟΙΚΗΗ ΟΡΓΑΝΙΜΧΝ ΚΟΙΝΧΝΙΚΗ ΠΟΛΙΣΙΚΗ ΘΔΜΑ : ΑΠΟ ΣΗΝ ΑΠΑΥΟΛΗΗ ΣΗΝ ΑΠΑΥΟΛΗΙΜΟΣΗΣΑ Ή ΑΠΟ ΣΗΝ ΤΝΘΗΚΗ ΣΟΤ ΑΜΣΔΡΝΣΑΜ ΣΗΝ ΤΝΣΑΓΜΑΣΙΚΗ ΤΝΘΗΚΗ ΔΠΙΒΛΔΠΧΝ : Γξ. ΠΑΠΑΓΔΧΡΓΙΟΤ ΓΔΧΡΓΙΟ ΠΟΤΓΑΣΗ : ΚΟΝΣΟΒΑ ΓΡΑΜΜΔΝΟ ΑΘΗΝΑ ΟΚΣΧΒΡΙΟ 2005

ΠΙΝΑΚΑ ΠΔΡΙΔΥΟΜΔΝΧΝ ΜΔΡΟ 1: ΠΔΡΙΛΗΦΗ ΔΡΓΑΙΑ...4 ΛΔΞΔΙ ΚΛΔΙΓΙΑ...6 ΔΙΑΓΧΓΗ...10 ΚΔΦΑΛΑΙΟ ΠΡΧΣΟ ΙΣΟΡΙΚΗ ΑΝΑΓΡΟΜΗ...14 1.1 Απφ ηε πλζήθε ηεο Ρψκεο ζηελ Κνηλνηηθή Υάξηα ησλ Θεκειησδψλ Κνηλσληθψλ Γηθαησκάησλ (1957-1989)...14 1.2 Απφ ηελ Κνηλνηηθή Υάξηα ησλ Θεκειησδψλ Κνηλσληθψλ Γηθαησκάησλ ζηε Λεπθή Βίβιν (1989-1993)...14 1.3 Απφ ηε Λεπθή Βίβιν ζηε πλζήθε ηνπ Άκζηεξληακ (1993-1997)...19 ΚΔΦΑΛΑΙΟ ΓΔΤΣΔΡΟ ΔΤΡΧΠΑΨΚΗ ΠΟΛΙΣΙΚΗ ΑΠΑΥΟΛΗΗ: ΑΠΟ ΣΗΝ ΤΝΘΗΚΗ ΣΟΤ ΑΜΣΔΡΝΣΑΜ ΣΗΝ ΤΝΟΓΟ ΚΟΡΤΦΗ ΣΗ ΛΙΑΒΒΧΝΑ (1997-2000) 24 2.1 Η Πνιηηηθή Απαζρφιεζεο ζηε πλζήθε ηνπ Άκζηεξληακ σο αξρή ζεζκνζέηεζεο ηεο Δπξσπατθήο ηξαηεγηθήο γηα ηελ Απαζρφιεζε (ΔΑ)..24 2.1.1 Θεζκηθφ πιαίζην θαη πεξηερφκελν ηνπ λένπ ηίηινπ...25 2.2 Οη θνπνί ηεο Δπξσπατθήο ηξαηεγηθήο γηα ηελ Απαζρφιεζε (ΔΑ)...29 2.3 Η Γηαδηθαζία / ηξαηεγηθή ηνπ Λνπμεκβνχξγνπ (The Luxemburg Process )...30 2.3.1 Δπξσπατθφ πκβνχιην ηνπ Λνπμεκβνχξγνπ: πλνπηηθή Αλάιπζε θαη Δμεηδίθεπζε...31 2.4 Η Γηαδηθαζία Δθαξκνγήο ηεο Δπξσπατθήο ηξαηεγηθήο γηα ηελ Απαζρφιεζε...34 2.5 Η Γηαδηθαζία / ηξαηεγηθή ηνπ Κάξληηθ...36 2.5.1 Δπξσπατθφ πκβνχιην ηνπ Κάξληηθ...36 2.6 Δπξσπατθφ πκβνχιην ηεο Βηέλλεο...38 2.7 Γηαδηθαζία / ηξαηεγηθή ηεο Κνισλίαο...39 2.7.1 Δπξσπατθφ πκβνχιην ηεο Κνισλίαο...39 2.8 Δπξσπατθφ πκβνχιην ηνπ Διζίλθη...41 ΜΔΡΟ 2: ΠΡΟΔΙΑΓΧΓΙΚΟ ΚΔΦΑΛΑΙΟ. TEXNIKA ΥΑΡΑΚΣΗΡΙΣΙΚΑ ΔΡΓΑΛΔΙΧΝ ΚΟΙΝΧΝΙΚΗ ΠΟΛΙΣΙΚΗ: ΟΙ ΣΔΔΡΙ ΠΤΛΧΝΔ ΣΗ ΔΑ, ΟΙ ΚΑΣΔΤΘΤΝΣΗΡΙΔ 1

ΓΡΑΜΜΔ ΓΙΑ ΣΗΝ ΑΠΑΥΟΛΗΗ ΚΑΙ Η ΓΙΑΡΘΡΧΗ ΣΧΝ ΔΘΝΙΚΧΝ ΥΔΓΙΧΝ ΓΡΑΗ (ΔΓΑ)...42 α.1 Οη Σέζζεξηο Ππιψλεο...42 α.1.1 Πξψηνο Ππιψλαο: ΑΠΑΥΟΛΙΙΜΟΣΗΣΑ...42 α.1.2 Γεχηεξνο Ππιψλαο: ΔΠΙΥΔΙΡΙΜΑΣΙΚΟΣΗΣΑ...43 α.1.3 Σξίηνο Ππιψλαο: ΠΡΟΑΡΜΟΣΙΚΟΣΗΣΑ...44 α.1.4 Σέηαξηνο Ππιψλαο: ΙΔ ΔΤΚΑΙΡΙΔ...45 α.2 Οη Κ.Γ. γηα ηελ Απαζρφιεζε: Πξνηεηαηφηεηεο θαη δηαθνξνπνηήζεηο ζηελ πεξίνδν 1998-2005...46 α.3 Η Γηάξζξσζε ησλ Δζληθψλ ρεδίσλ Γξάζεο γηα ηελ Απαζρφιεζε (ΔΓΑ) θαη ε Δμέιημή ηνπο...57 α.3.1 Απφ ηα Δζληθά ρέδηα Γξάζεο γηα ηελ Απαζρφιεζε ζηα Δζληθά Πξνγξάκκαηα Μεηαξξπζκίζεσλ...62 ΚΔΦΑΛΑΙΟ ΣΡΙΣΟ ΑΠΟ ΣΗΝ ΤΝΟΓΟ ΚΟΡΤΦΗ ΣΗ ΛΙΑΒΧΝΑ ΣΗΝ ΤΠΟ ΔΠΙΚΤΡΧΗ ΤΝΣΑΓΜΑΣΙΚΗ ΤΝΘΗΚΗ (2000-2005) 65 3.1 Η χλνδνο Κνξπθήο ηεο Ληζζαβψλαο...65 3.1.1 Η ηξαηεγηθή ηεο Ληζζαβψλαο...65 3.1.2 Πξνεηνηκαζία ηεο κεηάβαζεο πξνο κηα αληαγσληζηηθή θαη δπλακηθή νηθνλνκία, βαζηδφκελε ζηε γλψζε...68 3.1.3 Δθζπγρξνληζκφο θαη ελίζρπζε ηνπ επξσπατθνχ θνηλσληθνχ κνληέινπ κε επέλδπζε ζηνλ άλζξσπν θαη νηθνδφκεζε ελφο ελεξγνχ θξάηνπο πξφλνηαο...71 3.1.4 Η πινπνίεζε ηεο ηξαηεγηθήο ηεο Ληζζαβψλαο θαη ε Νέα Αλνηθηή Μέζνδνο πληνληζκνχ...73 3.2 Δπξσπατθφ πκβνχιην ηεο Νίθαηαο...75 3.2.1 Η Δπξσπατθή Κνηλσληθή Αηδέληα...75 3.3 Δπξσπατθφ πκβνχιην ηνθρφικεο...77 3.4 Η Αλαζεψξεζε ηεο Δπξσπατθήο ηξαηεγηθήο Απαζρφιεζεο (ΔΑ)...78 ΚΔΦΑΛΑΙΟ ΣΔΣΑΡΣΟ Η ΠΟΛΙΣΙΚΗ ΑΠΑΥΟΛΗΗ ΣΗΝ ΤΠΟ ΔΠΙΚΤΡΧΗ ΤΝΣΑΓM. ΤΝΘΗΚΗ 81 4.1 Πνιηηηθφ Πιαίζην...81 4.2 Θεζκηθφ Πιαίζην θαη Πεξηερφκελν ηεο πληαγκαηηθήο πλζήθεο...82 ΜΔΡΟ 3: ΚΔΦΑΛΑΙΟ ΠΔΜΠΣΟ Η ΚΑΣΑΣΑΗ ΣΗ ΑΠΑΥΟΛΗΗ ΣΗΝ ΔΛΛΑΓΑ, ΣΑ ΠΛΑΙΙΑ ΣΧΝ ΣΟΥΧΝ ΣΗ ΛΙΑΒΧΝΑ 84 5.1 Οη ηφρνη γηα ηελ Απαζρφιεζε...84 2

5.2 Απνηειέζκαηα ησλ Διιεληθψλ Δπηδφζεσλ ζηνλ ηνκέα ηεο Απαζρφιεζεο ζηα πιαίζηα ηεο ηξαηεγηθήο ηεο Ληζζαβψλαο...85 5.2.1 Διιεληθέο επηδφζεηο...85 5.2.2 πκπεξάζκαηα απφ ηελ θαηάζηαζε ηεο απαζρφιεζεο ζηελ Διιάδα βάζε ησλ ζηφρσλ ηεο ηξαηεγηθήο ηεο Ληζζαβψλαο...87 ΚΔΦΑΛΑΙΟ ΔΚΣΟ Η ΔΤΡΧΠΑΨΚΗ ΠΟΛΙΣΙΚΗ ΓΙΑ ΣΗΝ ΑΠΑΥΟΛΗΗ : ΤΦΙΣΑΜΔΝΔ ΤΝΘΗΚΔ, ΠΡΟΒΛΗΜΑΣΙΜΟΙ ΚΑΙ ΜΔΛΛΟΝΣΙΚΔ ΠΡΟΟΠΣΙΚΔ...88 ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ...94 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ...95 ΠΗΓΔ ΚΟΙΝΟΣΙΚΧΝ ΔΓΓΡΑΦΧΝ...96 3

ΠΔΡΙΛΗΦΗ ΔΡΓΑΙΑ θνπφο ηνπ έξγνπ είλαη ε αλάιπζε ησλ πνιηηηθψλ θαη κεραληζκψλ νη νπνίνη πηνζεηήζεθαλ ζηηο ζπλφδνπο θνξπθήο ηνπ Άκζηεξληακ (1997) θαη ηεο Ληζζαβφλαο (2000), θαη πνπ απεηέιεζαλ ζηαζκφ γηα ηελ πξνψζεζε ηεο πνιηηηθήο απαζρφιεζεο ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε. Δμεηάδνληαη αθφκε νη αλαζεσξήζεηο θαη πξνζζήθεο πνπ έγηλαλ ζε θαηνπηλέο ζπλφδνπο ηνπ Δπξσπατθνχ πκβνπιίνπ κε ζεκαληηθφηεξε απηή πνπ πξαγκαηνπνηήζεθε ηνλ Μάξηην ηνπ 2005 ζηηο Βξπμέιιεο. Η αλάιπζε ε νπνία γίλεηαη θαηαιήγεη ρξνληθά έσο ην ηξίην ηξίκελν ηνπ ηξέρνληνο έηνπο φπνπ βξίζθεηαη ππφ εμέιημε θαη ε δηαδηθαζία επηθχξσζεο ηεο πληαγκαηηθήο πλζήθεο απφ ηα θξάηε κέιε ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο κε φια ηα πξνβιήκαηα πνπ έρνπλ αλαθχςεη. Δπίζεο αλαιχνληαη θαη νη ζηξαηεγηθέο πνπ πηνζεηήζεθαλ ηελ παξαπάλσ ρξνληθή πεξίνδν, γηα ηελ Δπξσπατθή ηξαηεγηθή γηα ηελ Απαζρφιεζε (ΔΑ), θαζψο θαη νη λέεο κνξθέο αληηκεηψπηζεο ηεο αλεξγίαο. Απφ ηε κειέηε ησλ παξαπάλσ, γίλεηαη κηα αμηνιφγεζε ησλ δξάζεσλ πνπ αλειήθζεζαλ ηα πξνεγνχκελα έηε, φπσο επίζεο θαη ησλ λέσλ νπηηθψλ θαη ησλ πξνβιεκαηηζκψλ πνπ εθδειψλνληαη ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε ζε ζέκαηα απαζρφιεζεο, ψζηε λα εθηηκήζνπκε θαη ηηο πηζαλέο εμειίμεηο πάλσ ζε έλα δήηεκα πνπ απνηειεί αλάκεζα ζηνπο πνιίηεο ησλ ρσξψλ ηεο ΔΔ ην θχξην ζέκα ελδηαθέξνληνο, ζπδήηεζεο αιιά θαη αλεζπρίαο. Σν πξψην κέξνο απνηειείηαη απφ δχν θεθάιαηα θαη εμεηάδεη ηελ πεξίνδν έσο θαη ηελ χλνδν ηεο Ληζζαβψλαο (2000). ην πξψην θεθάιαην γίλεηαη κηα ηζηνξηθή αλαδξνκή απφ ηε πλζήθε ηεο Ρψκεο έσο ηηο πνιηηηθέο θαη ηηο θνηλσληθέο ζπλζήθεο πνπ νδήγεζαλ ζηελ αλαγθαηφηεηα πξαγκαηνπνίεζεο ηεο Γηαθπβεξλεηηθήο Γηάζθεςεο ην 1997, ε νπνία θαη θαηέιεμε ζηελ ππνγξαθή ηεο πλζήθεο ηνπ Άκζηεξληακ. Δλδηάκεζα γίλεηαη αλαθνξά ζηηο πξψηεο πξνζπάζεηεο ηφζν πξηλ φζν θπξίσο κεηά ηελ ππνγξαθή ηεο πλζήθεο ηνπ Μάαζηξηρ ην 1992 γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηεο απμαλφκελεο αλεξγίαο κέζσ ηεο έγθξηζεο απφ ηα θνηλνηηθά ζεζκηθά φξγαλα ηεο Λεπθήο Βίβινπ ην 1994. ην δεχηεξν θεθάιαην αλαιχεηαη ην ζεζκηθφ πιαίζην ηεο πλζήθεο ηνπ Άκζηεξληακ φπνπ εμεηάδνληαη νη κεραληζκνί θαη νη δξάζεηο πξνψζεζεο ηεο πνιηηηθήο απαζρφιεζεο, φπσο επίζεο νη ζθνπνί θαη ην πεξηερφκελν ηεο Δπξσπατθήο ηξαηεγηθήο γηα ηελ Απαζρφιεζε (ΔΑ). Δπίζεο γίλεηαη κηα αλαθνξά θαη ζηα θπξηφηεξα Δπξσπατθά πκβνχιηα 4

πνπ κεζνιάβεζαλ έσο ηελ Έθηαθηε χλνδν ηεο Ληζζαβψλαο, θαη ην αληίθηππν πνπ είραλ πάλσ ζηελ πξνψζεζε ηεο Πνιηηηθήο Απαζρφιεζεο. Σν δεχηεξν κέξνο, απνηειείηαη απφ δχν θεθάιαηα θαη έλα πξνεηζαγσγηθφ θεθάιαην, θαη εμεηάδεη ηελ πεξίνδν απφ ηελ Έθηαηε χλνδν ηνπ Δπξσπατθνχ πκβνπιίνπ ζηε Ληζζαβψλα έσο ζήκεξα φπνπ βξίζθεηαη φπσο αλαθέξζεθε θαη παξαπάλσ ε δηαδηθαζία επηθχξσζεο ηεο πληαγκαηηθήο πλζήθεο. Σν δεχηεξν κέξνο αξρίδεη κε έλα πξνεηζαγσγηθφ θεθάιαην φπνπ αλαιχνληαη ηφζν ηα ηερληθά ραξαθηεξηζηηθά ηεο Δπξσπατθήο ηξαηεγηθήο γηα ηελ Απαζρφιεζε, φζν θαη νη αιιαγέο πνπ έρνπλ πξαγκαηνπνηεζεί ζηελ ΔΑ έσο ηελ χλνδν ηνπ Δπξσπατθνχ πκβνπιίνπ ηνλ Μάξηην ηνπ 2005 ζηηο Βξπμέιιεο. Η ΔΑ πινπνηείηαη κέζα απφ ηελ εηήζηα θαηάξηηζε ησλ Δζληθψλ ρεδίσλ Γξάζεο γηα ηελ Απαζρφιεζε (ΔΓΑ) απφ ηα θξάηε κέιε, κε βάζε ηηο Καηεπζπληήξηεο Γξακκέο γηα ηελ Απαζρφιεζε πνπ απνθαζίδνληαη απφ ην πκβνχιην ησλ Τπνπξγψλ θαη ζηεξίδεηαη πάλσ ζε Ππιψλεο. ηε ζπλέρεηα ζην ηξίην θεθάιαην ηεο εξγαζίαο αλαιχνληαη νη απνθάζεηο πνπ ειήθζεζαλ θαηά ηε δηάξθεηα ηεο πλφδνπ Κνξπθήο ηεο Ληζζαβψλαο ην 2000, ν λένο ζηξαηεγηθφο ζηφρνο πνπ ηέζεθε γηα ηελ Έλσζε θαη ε ζηξαηεγηθή πνπ ζα αθνινπζείην, γηα ηελ πξαγκάησζε ηνπ. Αθφκε κειεηάηαη θαη ε λέα αλνηρηή κέζνδνο ζπληνληζκνχ ησλ πνιηηηθψλ απαζρφιεζεο φπσο επίζεο θαη νη πνζνηηθνί ζηφρνη πνπ ζα έπξεπε λα επηηεπρζνχλ έσο ην 2010. Έπεηηα, εμεηάδνληαη νη εμειίμεηο πνπ ζεκεηψζεθαλ απφ ην Δπξσπατθφ πκβνχιην ηεο Νίθαηαο ην 2000 (έγθξηζε Δπξσπατθήο Κνηλσληθήο Αηδέληαο), έσο ηελ αλαζεψξεζε ηεο Δπξσπατθήο ηξαηεγηθήο γηα ηελ Απαζρφιεζε (ΔΑ). ην ηέηαξην θεθάιαην εμεηάδεηαη ην ζεζκηθφ πιαίζην θαη πεξηερφκελν ηεο ππφ επηθχξσζε πληαγκαηηθήο πλζήθεο θαζψο επίζεο θαη ην πνιηηηθφ πιαίζην ηεο ρξνληθήο πεξηφδνπ πνπ δηαλχνπκε ζήκεξα, εηδηθά κεηά θαη ηα αξλεηηθά δεκνςεθίζκαηα πνπ πξαγκαηνπνηήζεθαλ ηελ Γαιιία θαη ηελ Οιιαλδία. Σν ηξίην κέξνο ηεο εξγαζίαο απνηειείηαη επίζεο απφ δχν θεθάιαηα. ην πέκπην θεθάιαην κειεηάηαη ε θαηάζηαζε ηεο απαζρφιεζεο ζηελ Διιάδα. πγθεθξηκέλα εμεηάδνληαη ηα απνηειέζκαηα ησλ ειιεληθψλ επηδφζεσλ ζηνλ ηνκέα ηεο απαζρφιεζεο ζηα πιαίζηα ηεο ηξαηεγηθήο ηεο Ληζζαβψλαο, βάζεη ησλ νπνίσλ εμάγνληαη θαη νξηζκέλα ζπκπεξάζκαηα. ην ηειεπηαίν θεθάιαην αλαιχεηαη ε Πνιηηηθή γηα ηελ Απαζρφιεζε ππφ ηηο πθηζηάκελεο πνιηηηθέο θαη θνηλσληθφ-νηθνλνκηθέο ζπλζήθεο ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε. Αθφκε θαηαηίζνληαη θαη νη πξνβιεκαηηζκνί πνπ έρνπλ αλαπηπρζεί θαη δηαηππσζεί ην ηειεπηαίν 5

ρξνληθφ δηάζηεκα γηα ηελ ζηξαηεγηθή πνπ πξέπεη λα αθνινπζεζεί. Σέινο εμεηάδνληαη νη κειινληηθέο πξννπηηθέο ηεο απαζρφιεζεο κέζα ζε κία παγθνζκηνπνηεκέλε νηθνλνκία ε νπνία επεξεάδεη θαη ηελ αγνξά εξγαζίαο. ΛΔΞΔΙ ΚΛΔΙΓΙΑ Αγνξά Δξγαζίαο, Αλαθνηλψζεηο Δπηηξνπήο, Αλάπηπμε, Αλεξγία, Αληαγσληζηηθφηεηα, Απαζρφιεζε, Απαζρνιεζηκφηεηα, Βέιηηζηεο Πξαθηηθέο, Γείθηεο (Απαζρφιεζεο / Αλεξγίαο), Δζληθά ρέδηα Γξάζεο γηα ηελ Απαζρφιεζε (Δ..Γ.Α.), Δπηθνπξηθφηεηα, Δξγαζία, Δξγαηηθφ Γπλακηθφ, Δπειημία, Δπξσπατθή Κνηλφηεηα / Έλσζε, Δπξσπατθή Κνηλσληθή Αηδέληα, Δπξσπατθή ηξαηεγηθή Απαζρφιεζεο (Δ..Α.), Δπξσπατθφ Κνηλσληθφ Σακείν (Δ.Κ.Σ.), Δπξσπατθέο πλζήθεο, Καηεπζπληήξηεο Γξακκέο, Κνηλσληθή πλνρή, Κνηλσληθή Πνιηηηθή, Λεπθή Βίβινο, Μεραληζκνί Πξνψζεζεο ηεο Πνιηηηθήο Απαζρφιεζεο, Μέζνδνο Αλνηθηνχ πληνληζκνχ, ηφρνη Απαζρφιεζεο (Πνζνηηθνί θαη Πνηνηηθνί), ηξαηεγηθή ηνπ Λνπμεκβνχξγνπ, χλνδνο Κνξπθήο ηνπ Άκζηεξληακ, χλνδνο Κνξπθήο ηεο Ληζζαβψλαο, πληαγκαηηθή πλζήθε, πληνληζκφο Πνιηηηθψλ, πζηάζεηο Δπηηξνπήο, Σέζζεξηο Ππιψλεο. 6

DISSERTATION SUMMARY The scope of this project is the analysis of the policies and mechanisms adopted at the European summits of Amsterdam (1997) and Lisbon (2000) that constituted a turning point in the promotion of the employment policy in the European Union. Moreover, the project examines the revisions and addendums applied in subsequent summits of the European Council, the most important being that which took place in March 2005, in Brussels. The analysis performed herein covers the period up to the third quarter of the current year when the ratification procedure of the Constitutional Treaty by the member states of the European Union, along with the problems raised, is under development. The policies adopted during the aforementioned period with regard to the European Employment Strategy (EES), as well as the new practices to tackle unemployment are also analysed herein. The examination of the abovementioned, attempts an evaluation of the actions taken over the past years, as well as of the new perspectives on and concerns about employment issues, expressed in the European Union so as to assess the potential developments with regard to an issue of great interest, concern, and consultation amongst the citizens of EU countries. The first part consists of two chapters and examines the period until the Summit of Lisbon (2000). The first chapter addresses a historical retrospection from the Treaty of Rome to the political and social conditions that led to the necessity of an Intergovernmental Conference in 1997, which concluded with the signing of the Amsterdam Treaty. In-between, reference is made to the first attempts, before and principally after the signing of the Maastricht Treaty in 1992, to tackle the rising unemployment rates via the approval of the White paper by the Community institutions in 1994. The second chapter analyses the institutional framework of the Amsterdam Treaty, where employment mechanisms and incentive measures, as well as the objectives and the content of the European Employment Strategy (EES), are examined. Reference is also made to the main sessions of the European Council that took place before the Extraordinary Lisbon Summit and the effect they had on the promotion of the Employment Policy. The second part encompasses two chapters and one pre-introductory chapter and treats the period from the Lisbon Extraordinary European Council to date, when, as mentioned hereinabove, the ratification procedure of the Constitutional Treaty is under way. The second part begins with a pre-introductory chapter that analyses both 7

the technical features of the European Employment Strategy and the changes applied to EES until the Brussels European Council, in March 2005. EES is implemented through the drafting of annual National Action Plans for Employment (NAPE) by the member states according to the Employment Guidelines decided by the Council of Ministers, and is based on the Pillars. The third chapter analyses the decisions adopted at the Lisbon Summit in 2000, the new strategic target set for the European Union and the strategy to be followed for its achievement. It also examines the new Open Method of Coordination of employment policies, as well as the quantitative objectives that should be achieved by 2010. In addition, it looks into the developments from the Nice European Council in 2000 (approval of the European Social Agenda) to the revision of the European Employment Strategy. The fourth chapter treats the constitutional framework and the content of the Constitutional Treaty under ratification, as well as the current political framework, especially after the negative referendums conducted in France and Netherlands. The third part of the project also comprises two chapters. The fifth chapter focuses on the situation of employment in Greece. In particular, the results of the Greek records in the domain of employment are viewed within the Lisbon Strategy context and certain conclusions are drawn based on these results. The last chapter analyses the Employment Policy under the current political and socio-economic conditions in the European Union. Certain concerns over the strategy to be followed are expressed as these have been raised and formulated over the past months. Finally, the last part examines the future employment perspectives in a globalised economy which strongly affects the labour market. 8

KEY WORDS Labour Market, Commission Communications, Development, Unemployment, Competitiveness, Employment, Employability, Best Practices, Indicators (Employment / Unemployment), National Action Plans for Employment (NAPE), Subsidiarity, Labour, Workforce, Flexibility, European Community / Union, European Social Agenda, European Employment Strategy (EES), European Social Fund (ESF), European Treaties, Employment Guidelines, Social Cohesion, Social Policy, White Paper, Employment Incentive Measures (EIM), Open Method of Coordination, Employment Objectives (Quantitative / Qualitative), Luxembourg Process, Amsterdam Summit, Lisbon Summit, Constitutional Treaty, Coordination of the Policies, Commission Recommendations, Four Pillars. 9

ΔΙΑΓΧΓΗ Η Δπξψπε δηέξρεηαη, εδψ θαη κία δεθαπεληαεηία πεξίπνπ κία κεηαβαηηθή πεξίνδν, πνπ ραξαθηεξίδεηαη απφ αιιαγέο θαη κεηαβνιέο ζε πνιηηηθφ, νηθνλνκηθφ θαη θνηλσληθφ επίπεδν. Σν θπξηφηεξν ραξαθηεξηζηηθφ ησλ αιιαγψλ ζην θνηλσληθφ επίπεδν είλαη φηη απφ ην ηζρχνλ θνηλσληθφ κνληέιν ηνπ θξάηνπο-πξνζηάηε, θξάηνπο θξνληίδα κεηαβαίλνπκε ζε έλα λέν κνληέιν θνηλσληθήο πνιηηηθήο, ην νπνίν νξίδεηαη σο επξσπατθφ θνηλσληθφ πξφηππν, θαη φπνπ ζαλ θεληξηθφ ζηφρν έρεη ηελ ζπλχπαξμε ηεο νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο κε ηελ θνηλσληθή ζπλνρή. Η Δπξσπατθή Οηθνλνκηθή Κνηλφηεηα (ΔΟΚ) απφ ηα πξψηα βήκαηά ηεο ζε αληίζεζε κε άιιεο νηθνλνκηθέο ελψζεηο πξνζπάζεζε λα ζπκπεξηιάβεη ζηνπο ζηφρνπο θαη ηηο αξκνδηφηεηέο ηεο, θαη ηελ αληηκεηψπηζε ησλ θνηλσληθψλ πξνβιεκάησλ. Η θνηλσληθή Δπξψπε άιισζηε απνηεινχζε αλαπφζπαζην θνκκάηη ηνπ γεληθφηεξνπ επξσπατθνχ κνληέινπ, ην νπνίν βαζίδνηαλ ζηελ παξάδνζε ηεο θνηλσληθήο αιιειεγγχεο αλάκεζα ζηα θξάηε-κέιε ηεο ΔΟΚ. ην πξννίκην ηεο πλζήθεο ηεο Ρψκεο αλαθέξεηαη φηη ζθνπφο ηεο Κνηλφηεηαο είλαη ε «ζηαζεξή βειηίσζε ησλ φξσλ δηαβίσζεο θαη απαζρόιεζεο ησλ ιαψλ». Οη ζρεηηθέο ξπζκίζεηο αλαθέξνληαλ ζηελ ειεχζεξε θπθινθνξία ησλ εξγαδνκέλσλ θαη ηελ αλαγλψξηζε κεηαθνξάο ησλ αζθαιηζηηθψλ ηνπο δηθαησκάησλ ζε φια ηα θξάηε κέιε, φπσο επίζεο θαη ηεο ειεχζεξεο άζθεζεο κε κηζζσηψλ ππεξεζηψλ. Αθφκε ζηε πλζήθε πξνβιέθζεθε ε ζπλεξγαζία ησλ θξαηψλ κειψλ ηεο Κνηλφηεηαο κε ζθνπφ ηε βειηίσζε ησλ ζπλζεθψλ εξγαζίαο θαη δηαβίσζεο ησλ εξγαδνκέλσλ ηδίσο ζε ζέκαηα πνπ αθνξνχζαλ ηελ απαζρόιεζε, ην εξγαηηθφ δίθαην, ηνπο φξνπο εξγαζίαο, ηελ πγηεηλή ηεο εξγαζίαο, ηελ θνηλσληθή αζθάιηζε, ηελ επαγγεικαηηθή εθπαίδεπζε θαη θαηάξηηζε, ηελ θνηλσληθή αζθάιηζε, ηηο ζπιινγηθέο δηαπξαγκαηεχζεηο, ηελ ίζε κηζζνινγηθή αληηκεηψπηζε γηα φκνηα εξγαζία αλδξψλ θαη γπλαηθψλ 1. Σέινο πξνβιέθζεθε θαη ε ρξεκαηνδνηηθή παξέκβαζε ηεο Κνηλφηεηαο κέζσ ηνπ Δπξσπατθνχ Κνηλσληθνχ Σακείνπ γηα δξάζεηο πνπ είραλ σο αληηθείκελν θπξίσο ηελ πξνψζεζε ησλ επθαηξηψλ απαζρόιεζεο, φπσο επίζεο θαη ηελ επαγγεικαηηθή θαη γεσγξαθηθή θηλεηηθφηεηα ησλ εξγαδνκέλσλ. 1 Αγγειίδεο Μ.- Γεηίκεο Π.- Γξαβαξήο Γ.,1993, ζει.447-451 10

Μέρξη ηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 70 ε θνηλή αγνξά θαη ε νηθνλνκηθή νινθιήξσζε είραλ ζεσξεζεί ηαπηφζεκεο κε ηελ νηθνλνκηθή αλάπηπμε θαη ηελ θνηλσληθή ζπλνρή ησλ θξαηψλ κειψλ κέζα απφ ηελ αλάπηπμε ηνπ θξάηνπο πξφλνηαο. Σα πξνβιήκαηα ηεο απαζρόιεζεο κέζα ζηελ Κνηλφηεηα ζρεηίδνληαλ θπξίσο κε δηαξζξσηηθέο θαη πεξηθεξεηαθέο αληζνξξνπίεο αλάκεζα ζηα θξάηε κέιε, ηα νπνία εληάζζνληαλ φκσο κέζα ζε έλα γεληθφηεξν πεξηβάιινλ πιήξνπο απαζρόιεζεο πνπ απνιάκβαλε -ηνπιάρηζηνλ- ν Γπηηθφο Κφζκνο, θαη πνπ νθείινηαλ θπξίσο ζηελ ζπλερηδφκελε νηθνλνκηθή κεγέζπλζε ε νπνία είρε μεθηλήζεη κεηά ην ηέινο ηνπ Β Παγθνζκίνπ Πνιέκνπ. Σν πξφβιεκα ηεο αλεξγίαο θαη ηεο νηθνλνκηθήο χθεζεο άξρηζε λα απαζρνιεί ηδηαίηεξα φια ηα θξάηε κέιε ηεο Κνηλφηεηαο απφ ηα κέζα ηεο δεθαεηίαο ηνπ 70. Μία ζεηξά απφ πνιηηηθά, ζηξαηησηηθά θαη θνηλσληθφνηθνλνκηθά γεγνλφηα νδήγεζαλ ζηελ ρεηξνηέξεπζε ηεο αγνξάο εξγαζίαο θαη κέζα ζηελ Κνηλφηεηα. Η αχμεζε ηεο αλεξγίαο θαη ε ζπλερηδφκελε νηθνλνκηθή χθεζε αληηκεησπίζηεθε ηελ πεξίνδν εθείλε κε παξαδνζηαθά κέηξα ηφλσζεο ηεο δήηεζεο θαη ησλ επελδχζεσλ, αιιά θαη κε κέηξα εκπνξηθνχ πξνζηαηεπηηζκνχ. Οη παξεκβάζεηο ηεο Κνηλφηεηαο εμαληινχληαλ κέζα απφ ηηο πξναλαθεξφκελεο ρξεκαηνδνηήζεηο ηνπ ΔΚΣ, θαη ηε δηακφξθσζε θαλνληζηηθψλ ξπζκίζεσλ γηα ηνλ έιεγρν ησλ νκαδηθψλ απνιχζεσλ. Αθφκε θαη ζηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 90 νη παξεκβάζεηο ηεο ΔΚ ζηνλ ηνκέα ηεο θνηλσληθήο πνιηηηθήο θαη δε ηεο απαζρφιεζεο ππήξμε δηζηαθηηθή. Απηφ νθείινληαλ θπξίσο ζην γεγνλφο φηη δελ ππήξρε ε πνιηηηθή βνχιεζε απφ ηα θξάηε κέιε, ψζηε λα εμνπιίζνπλ ηελ ΔΚ κε ηα αλαγθαία λνκνζεηηθά θαη ρξεκαηνδνηηθά κέζα γηα ηελ εθαξκνγή κίαο ζπλνιηθήο θαη πξαγκαηηθήο θνηλσληθήο πνιηηηθήο. Η Δπξσπατθή Δπηηξνπή πξνζπάζεζε κέζα απφ ηελ ζχληαμε ηεο Λεπθήο Βίβινπ ην 1993 λα ζέζεη ην δήηεκα ηεο απαζρφιεζεο ζην επίθεληξν ηεο νηθνλνκηθήο πνιηηηθήο, ζε αληηδηαζηνιή κε ηελ κνλεηαξηζηηθή αληίιεςε πνπ θπξηαξρνχζε κέζα απφ ηηο δηαηάμεηο ηεο πλζήθεο ηνπ Μάαζηξηρ θαη πνπ είρε ππνγξαθεί ην πξνεγνχκελν ρξφλν γηα ηελ εγθαζχδξηζε ηεο Οηθνλνκηθήο θαη Ννκηζαηηθήο Έλσζεο (ΟΝΔ). Οη πξσηνβνπιίεο ηεο Δπηηξνπήο, καδί κε ηηο πηέζεηο νξηζκέλσλ θξαηψλ, θαη ηελ θνηλσληθφ-πνιηηηθή θξίζε πνπ αλέθπςε, κέζα απφ ηελ δηαδηθαζία επηθχξσζεο ηεο πλζήθεο γηα ηελ Δπξσπατθή Έλσζε (ΔΔ) νδήγεζαλ ζηελ αλαγθαηφηεηα πηνζέηεζεο κίαο θνηλήο πνιηηηθήο γηα ηελ απαζρφιεζε. 11

Απηφ ην γεγνλφο είρε ζαλ απνηέιεζκα ζηηο εξγαζίεο ηεο Γηαθπβεξλεηηθήο Γηάζθεςεο ηνπ Δπξσπατθνχ πκβνπιίνπ ζην Άκζηεξληακ ην 1997, πνπ νινθιεξψζεθαλ κε ηελ ππνγξαθή ηεο πλζήθεο ηνπ Άκζηεξληακ λα απνθαζηζηεί κεηαμχ ησλ άιισλ θαη ε πξνζζήθε ελφο λένπ ηίηινπ γηα ηελ απαζρφιεζε. ηε πλζήθε ηνπ Άκζηεξληακ δηαηππψζεθε γηα πξψηε θνξά ξεηά κία θνηλή πνιηηηθή απαζρφιεζεο πνπ δηέζεηε ηαπηφρξνλα λνκηθή βάζε θαη κεραληζκνχο παξαθνινχζεζεο θαη εθαξκνγήο. Η απαζρφιεζε αλαγλσξίζηεθε σο ζέκα «θνηλνχ ελδηαθέξνληνο ησλ θξαηψλ κειψλ» ηα νπνία θιήζεθαλ λα ζπληνλίζνπλ ηηο εζληθέο πνιηηηθέο ηνπο ζηε βάζε θνηλψλ πξνηεξαηνηήησλ θαη ζηφρσλ. Αθφκε ζπγθξνηήζεθε, ιίγνπο κήλεο κεηά, θαη επξσπατθφο κεραληζκφο ζπληνληζκνχ θαη παξαθνινχζεζεο ηεο εθαξκνγήο ησλ θαηεπζπληήξησλ γξακκψλ πνπ είραλ απνθαζηζηεί απφ ηελ ζχλνδν θνξπθήο γηα ηελ απαζρφιεζε ζην Λνπμεκβνχξγν ην ίδην έηνο. Η ελαζρφιεζε θαη ν πξνβιεκαηηζκφο ησλ θξαηψλ κειψλ ηεο ΔΔ κε ην δήηεκα ηεο απαζρφιεζεο ζπλερίζηεθε ιφγσ θπξίσο ηεο κε νξαηήο ηάζεο γηα κείσζε ηνπ πςεινχ πνζνζηνχ ηεο αλεξγίαο θαη ηεο κείσζεο ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο ηεο επξσπατθήο νηθνλνκίαο. Ο παξαπάλσ πξνβιεκαηηζκφο θαηέιεμε ζηελ ζχγθιηζε ηεο εηδηθήο ζπλφδνπ ηνπ Δπξσπατθνχ πκβνπιίνπ ζηελ Ληζζαβψλα ην 2000 φπνπ ηέζεθαλ αξθεηά θηιφδνμνη καθξνπξφζεζκνη ζηφρνη ηφζν γηα ηελ λέα επξσπατθή νηθνλνκία φζν θαη γηα ηελ απαζρφιεζε. Θα ήηαλ παξάιεηςε ζηελ παξνπζίαζε ησλ απνηειεζκάησλ ηεο Πνιηηηθήο γηα ηελ Απαζρφιεζε, θαη ηελ έσο ηψξα εθπνλεκέλε Δπξσπατθή ηξαηεγηθή γηα ηελ Απαζρφιεζε (ΔΑ) λα κελ αλαθεξζνχκε θαη ζηηο ηερληθέο δπζθνιίεο φζνλ αθνξά ηελ απεηθφλεζε ηεο ζεκεξηλήο πξαγκαηηθφηεηαο, γηα ιφγνπο φπσο είλαη: ε αιιειεπίδξαζε ησλ δηάθνξσλ πνιηηηθψλ γηα θάζε θξάηνο κέινο, ε ηαπηφρξνλε βειηίσζε ηεο νηθνλνκηθήο θαηάζηαζεο θάπνησλ θξαηψλ κειψλ θαη ε ζρεηηθά κηθξή πεξίνδνο πνπ εζηηάδνπκε γηα ηηο δηαπηζηψζεηο καο δεδνκέλνπ φηη νξηζκέλεο δηαξζξσηηθέο κεηαξξπζκίζεηο έρνπλ καθξνπξφζεζκν ραξαθηήξα. κσο ε δηαηήξεζε ηνπ πςεινχ πνζνζηνχ αλεξγίαο θαη ηδηαίηεξα ησλ καθξνρξφληα αλέξγσλ, νη δηαθνξέο ζηελ παξαγσγηθφηεηα κεηαμχ ησλ ΗΠΑ θαη ηεο ΔΔ πνπ εμαθνινπζνχλ λα απμάλνληαη καο νδεγνχλ ζην ζπκπέξαζκα φηη ην πιαίζην γηα ηελ ΔΑ νθείιεη λα αιιάμεη. ηελ θαηεχζπλζε απηή, θηλνχληαη θαη ηα ζπκπεξάζκαηα ηνπ Δπξσπατθνχ πκβνπιίνπ ηνλ Μάξηην ηνπ 2005, φπνπ πηνζεηήζεθε έλαο λένο κεραληζκφο 12

παξαθνινχζεζεο θαη εθαξκνγήο απφ ηελ ΔΔ ηεο πξαγκάησζεο ησλ ζηφρσλ ηεο Ληζζαβψλαο απφ ηα θξάηε κέιε. Κεληξηθφ ζηνηρείν ηεο λέαο πξνζέγγηζεο, ε νπνία βαζίδεηαη ζε ηξηεηή θχθιν, είλαη ππαγσγή θαη ε ζπλάξηεζε ησλ θαηεπζπληεξίσλ γξακκψλ γηα ηελ απαζρφιεζε απφ ηνπο γεληθνχο πξνζαλαηνιηζκνχο ησλ νηθνλνκηθψλ πνιηηηθψλ. 13

ΜΔΡΟ 1 ΚΔΦΑΛΑΙΟ ΠΡΧΣΟ 1. ΙΣΟΡΙΚΗ ΑΝΑΓΡΟΜΗ 1.1 Από ηε πλζήθε ηεο Ρώκεο ζηελ Κνηλνηηθή Υάξηα ησλ Θεκειησδώλ Κνηλσληθώλ Γηθαησκάησλ (1957-1989) Η Γηαθπβεξλεηηθή Γηάζθεςε ηεο Ρψκεο ηνλ Μάξηην ηνπ 1957, πνπ νδήγεζε ζηελ δεκηνπξγία ηεο ΔΟΚ κε ηελ ππνγξαθή ηεο ηεο πλζήθεο ηεο Ρψκεο, ζπκπίπηεη ηζηνξηθά κε ηελ επεθηαηηθή δξαζηεξηφηεηα ηνπ θξάηνπο-πξφλνηαο ζηηο ρψξεο ηεο Γπηηθήο Δπξψπεο. Σφζν ε θηινζνθία ησλ ηδξπηψλ ηεο ΔΟΚ φζν θαη ε κεηέπεηηα πνξεία ηεο γηα πεξίπνπ ζαξάληα ρξφληα, δελ ζπλδέζεθε κε ηελ πξννπηηθή κίαο ζπζηεκαηηθήο δηακφξθσζεο ελφο επξσπατθνχ πιαηζίνπ γηα ηελ απαζρφιεζε. Ο βαζηθφηεξνο ζηφρνο ήηαλ ε εγθαζίδξπζε κίαο θνηλήο αγνξάο κεηάμπ ησλ ρσξψλ κειψλ ηεο, ε νπνία ζα νδεγνχζε κειινληηθά ζε κία νηθνλνκηθή νινθιήξσζε θαη αλαπφθεπθηα ζηελ νηθνλνκηθή αλάπηπμε, ν νπνίνο απνηεινχζε θαηά ηνπο ηδξπηέο ηεο ΔΟΚ ηνλ θχξην παξάγνληα αλχςσζεο ηνπ βηνηηθνχ επηπέδνπ θαη ησλ φξσλ δηαβίσζεο θαη απαζρφιεζεο ησλ εξγαδνκέλσλ ζηα θξάηε κέιε. Σα άξζξα κε θνηλσληθφ ραξαθηήξα ηεο ηδξπηηθήο ζπλζήθεο είλαη: α) νη δηαηάμεηο ηνπ άξζξνπ 48 πνπ δηαζθαιίδνπλ ηελ ειεχζεξε θπθινθνξία ησλ εξγαδνκέλσλ θαη ηα δηθαηψκαηά ηνπο ζηε ρψξα άζθεζεο ηεο νηθνλνκηθήο ηνπο δξαζηεξηφηεηαο, β) νη δηαηάμεηο ηνπ άξζξνπ 39 γηα ηελ θνηλή αγξνηηθή πνιηηηθή, κέζσ ηεο νπνίαο εληζρχεηαη ην εηζφδεκα ησλ αγξνηψλ θαη εκπνδίδεηαη ε αχμεζε ηεο αλεξγίαο, ηδηαίηεξα ζηηο κεζνγεηαθέο πεξηνρέο ηεο Κνηλφηεηαο, γ) ην άξζξν 117 παξ.1 φπνπ γίλεηαη αλαθνξά ζηελ αλαγθαηφηεηα ζπκθσλίαο ησλ θξαηψλ κειψλ γηα ηελ πξναγσγή θαη ηε βειηίσζε ησλ φξσλ δηαβίσζεο θαη εξγαζίαο ηνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ θαηά ηξφπν πνπ λα επηηξέπεη ηελ ελαξκφληζή ηνπο κε ζηφρν ηελ πξφνδν, δ) ην άξζξν 118 πνπ αλαζέηεη ζηελ Δπηηξνπή λα πξνσζήζεη ηε ζηελή ζπλεξγαζία θαη ηνλ ζπληνληζκφ ησλ θξαηψλ κειψλ ζηνλ θνηλσληθφ ηνκέα θαη ηδίσο ζε ζέκαηα πνπ αθνξνχλ ζηελ απαζρόιεζε, ζηελ επαγγεικαηηθή 14

εθπαίδεπζε θαη επηκφξθσζε, ζηελ θνηλσληθή αζθάιηζε, ζηελ πγηεηλή ηεο εξγαζίαο, ζην ζπλδηθαιηζηηθφ δηθαίσκα θαη ηηο ζπιινγηθέο δηαπξαγκαηεχζεηο, ζηελ πξνζηαζία θαηά ησλ επαγγεικαηηθψλ αηπρεκάησλ θαη αζζελεηψλ θαη ε) ην άξζξν 123 φπνπ γίλεηαη αλαθνξά ζηελ ίδξπζε ηνπ ΔΚΣ ην νπνίν ζα απνβιέπεηζηε βειηίσζε ησλ δπλαηνηήησλ απαζρφιεζεο ησλ εξγαδνκέλσλ, θαη ζηελ πξνψζεζε ηεο γεσγξαθηθήο θαη επαγγεικαηηθήο θηλεηηθφηεηαο ησλ επξσπαίσλ πνιηηψλ εληφο ηεο Δληαίαο Αγνξάο. Οη παξαπάλσ δηαηάμεηο ησλ άξζξσλ ζε ζπλδπαζκφ κε εθείλεο ηνπ άξζξνπ 100, επέηξεπαλ ηε λνκνζεηηθή παξέκβαζε ηεο Κνηλφηεηαο ζην πεδίν ηεο Κνηλσληθήο Πνιηηηθήο. Οη πξνζπάζεηεο φκσο ηεο Δπηηξνπήο θαη ηνπ Δπξσπατθνχ Κνηλνβνπιίνπ λα ρξεζηκνπνηεζεί σο λνκηθή βάζε ην παξαπάλσ άξζξν γηα ηελ έθδνζε νδεγηψλ πξνζέθξνπαλ ζε αλππέξβιεηα ζεζκηθά εκπφδηα φπσο π.ρ. ε ιήςε ησλ απνθάζεσλ κε νκνθσλία, θαη ζηηο επίκνλεο θαη ζπλερηδφκελεο αληηξξήζεηο ηεο Μ. Βξεηηαλίαο. Αθφκε ε Δπηηξνπή είρε σο κφλα κέζα γηα ηελ πξνψζεζε ηνπ ζπληνληζκνχ ησλ θξαηψλ κειψλ ζην θνηλσληθφ πεδίν ηηο κειέηεο, ηηο γλσκνδνηήζεηο, θαη ηελ νξγάλσζε δηαβνπιεχζεσλ. Μέρξη ηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 70 ε νηθνλνκηθή αλάπηπμε θαη νινθιήξσζε ζεσξνχληαλ ηαπηφζεκεο κε ηελ θνηλσληθή ζπλνρή θαη ηελ έλλνηα ηεο πιήξνπο απαζρφιεζεο ηνπιάρηζηνλ ζηνλ Γπηηθφ Κφζκν. κσο ηελ ρξνληθή πεξίνδν απηή ηειείσζε ν -κεηαπνιεκηθφο- θχθινο ηεο ζπλερηδφκελεο επί δχν θαη πιένλ δεθαεηίεο νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο θαη αλέθπςαλ ηα πξψηα ζνβαξά πξνβιήκαηα ηεο νηθνλνκηθήο χθεζεο θαη αχμεζεο ηεο αλεξγίαο ζηελ ΔΚ ηα νπνία νθείινληαλ ζε κία ζεηξά πνιηηηθψλ, ζηξαηησηηθψλ θαη θνηλσληθφ-νηθνλνκηθψλ γεγνλφησλ. Απηά είραλ ζρέζε α) κε ηελ ζπλερηδφκελε Αξαβφ-Ιζξαειηλή δηακάρε, β) ηηο ελεξγεηαθέο θξίζεηο σο απνηέιεζκα απφ ηνλ ζηαδηαθφ ηεηξαπιαζηαζκφ ηεο ηηκήο ηνπ αξγνχ πεηξειαίνπ θαηά ηελ πεξίνδν 1973-79 θαη ζε ζπλέρεηα ησλ απνθάζεσλ ηεο Οξγάλσζεο ησλ Πεηξειαηνεμαγσγηθψλ Υσξψλ (OPEC), γ) ηελ άλνδν ηνπ πιεζσξηζκνχ, δ) ηηο λνκηζκαηηθέο θξίζεηο ιφγσ θπξίσο θαη ηεο εμφδνπ ησλ ΗΠΑ απφ ηε ζπκθσλία πνπ ζπλχθζεθε απφ ην ΓΝΣ ζην Bretton Woods ην 1944, ε) ηελ νηθνλνκηθή ζπξξίθλσζε ηεο Δπξψπεο σο απνηέιεζκα θαη ηνπ έληνλνπ αληαγσληζκνχ κε ηηο ρψξεο ηεο Αζίαο νη νπνίεο βξίζθνληαλ ζην αξρηθφ ζηάδην ηεο εθβηνκεράληζεο ηνπο, ζη) ηνλ θνξεζκφ ηεο δήηεζεο ζηελ Δπξψπε γηα βηνκεραληθά πξντφληα, δ) ηελ (κεη)εμέιημε ηεο νηθνλνκίαο θαη ηεο θνηλσλίαο ηεο 15

Δπξψπεο πξνο κία κεηαβηνκεραληθή βάζε, θαη ε) ηελ καδηθή είζνδν ησλ γπλαηθψλ ζηελ αγνξά εξγαζίαο 2. Η νηθνλνκηθή χθεζε θαη ε αχμεζε ηεο αλεξγίαο ζηελ Δπξψπε αληηκεησπίζηεθε θαηά ηελ πεξίνδν εθείλε απφ ηα θξάηε κέιε ηεο Κνηλφηεηαο κε παξαδνζηαθά κέηξα ηφλσζεο ηεο δήηεζεο θαη ησλ επελδχζεσλ, αιιά θαη κε κέηξα εκπνξηθνχ πξνζηαηεπηηζκνχ, θπξίσο κε δαζκνινγηθά πξντφληα, φπσο ηερληθέο πξνδηαγξαθέο. Σν θνηλνηηθφ ζεζκηθφ πιαίζην βξέζεθε αδχλακν κπξνζηά ζηηο επίκνλεο πξνζπάζεηεο ησλ θξαηψλ κειψλ λα αληηκεησπίζνπλ ηελ νηθνλνκηθή θξίζε ρσξηζηά. Οη ξπζκίζεηο πνπ ζεζπίζηεθαλ θαηά ηε δεθαεηία ηνπ 70 απέβιεπαλ πεξηζζφηεξν ζηελ πξφιεςε ηεο αλεξγίαο, κε ηελ πηνζέηεζε νδεγηψλ γηα ηνλ έιεγρν ησλ νκαδηθψλ απνιχζεσλ, ηελ πξνζηαζία ησλ εξγαδνκέλσλ ζε πεξίπησζε κεηαβίβαζεο επηρεηξήζεσλ ή ηκεκάησλ ηνπο φπσο επίζεο θαη απφ ηελ αθεξεγγπφηεηα ηνπ εξγνδφηε, παξά ζηε ξχζκηζε ησλ εξγαζηαθψλ ζρέζεσλ 3. Αθφκε, νη Κνηλνηηθέο πξσηνβνπιίεο πνπ αλαπηχρζεθαλ γηα ζέκαηα απαζρφιεζεο θαηά ηε δεθαεηία ηνπ 70 θαη ζην κεγαιχηεξν ρξνληθφ δηάζηεκα ηεο δεθαεηίαο ηνπ 80 είραλ ηελ κνξθή ρξεκαηνδφηεζεο πξνγξακκάησλ κέζσ ηνπ ΔΚΣ, γηα ηελ θαηαπνιέκεζε ηεο δηαξζξσηηθήο αλεξγίαο θαη ππναπαζρφιεζεο, θαη ηελ πξνψζεζε ηεο απαζρφιεζεο ζηνπο λένπο αιιά θαη ζε άιιεο εππαζείο νκάδεο ηνπ πιεζπζκνχ. ηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 80 ζηελ Δπξψπε ζεκεηψζεθε κία βειηίσζε ησλ νηθνλνκηθψλ δεδνκέλσλ, ε νπνία φπσο θάλεθε ζηε ζπλέρεηα ήηαλ πξφζθαηξε. πλέπεηα ηεο εμέιημεο απηήο ήηαλ ε Δπξψπε ηελ πεξίνδν 1986-90 λα πεξηπέζεη ζε λέα χθεζε. Χο βαζηθφ αίηην ηεο λέαο χθεζεο, ηε θνξά απηή ζεσξήζεθε, ε γεξκαληθή ελνπνίεζε θαη ν επαθφινπζνο δαλεηζκφο ηεο Γεξκαλίαο γηα ηελ νηθνλνκηθή αλαζπγθξφηεζεησλ αλαηνιηθψλ ηεο πεξηνρψλ, ν νπνίνο ζεσξήζεθε φηη ζηέξεζε θζελά θεθάιαηα απφ ηα ππφινηπα θξάηε κέιε. Έλα άιιν πηζαλφ αίηην ήηαλ νη καδηθέο επελδχζεηο επξσπατθψλ θεθαιαίσλ εθηφο Δπξψπεο, φπσο επίζεο θαη ε κεηαθνξά ησλ επξσπατθψλ επηρεηξήζεσλ, αλ θαη ε αηηία απηή ζεσξήζεθε απφ ηελ Δπηηξνπή σο ζχκπησκα ηεο ρακειήο αληαγσληζηηθφηεηαο ηεο επξσπατθήο νηθνλνκίαο ζηελ λέα παγθνζκηνπνηεκέλσ νηθνλνκία 4. 2 Μνχζεο Ν.,2003, ζει.227 3 Νηθνιαθνπνχινπ-ηεθάλνπ Η.,2002, ζει.14 4 Νηθνιαθνπνχινπ-ηεθάλνπ Η,2002, ζει.61 16

Η Δπηηξνπή καδί κε ην Δπξσπατθφ Κνηλνβνχιην θαη άιια θξάηε κέιε, πξνζπάζεζε ηελ ρξνληθή πεξίνδν πνπ εμεηάδνπκε, θαη εηδηθφηεξα κε ηελ ππνγξαθή ηεο Δληαίαο Δπξσπατθήο Πξάμεο ην 1987, λα πξνζζέζεη ζην ηνκέα ησλ κεηαξξπζκίζεσλ θαη ηνλ επξσπατθφ θνηλσληθφ ρψξν, ζηελ θαηεχζπλζε ελαξκφληζεο ηνπ ζεζκηθνχ πιαηζίνπ γηα ηελ αλάπηπμε κίαο Δπξσπατθήο Πνιηηηθήο γηα ηελ Απαζρφιεζε θαη ηελ πινπνίεζε κία Δληαίαο Κνηλσληθήο Αγνξάο, κε πεληρξά φκσο απνηειέζκαηα. Οη ιφγνη δελ ήηαλ κφλν νηθνλνκηθνί, εμαηηίαο ηεο νηθνλνκηθήο χθεζεο πνπ έπιεηηε ηελ επξσπατθή νηθνλνκία, αιιά θαη πνιηηηθνί ιφγσ α) ηεο ζπλερηδφκελεο θαη ζζελαξήο αξλήζεσο ηεο θπβέξλεζεο ηεο Μ. Βξεηηαλίαο ππφ ηελ εγεζία ηνπ πληεξεηηθνχ θφκκαηνο ηεο θ.θάηζεξ λα απνδερζεί νπνηαδήπνηε ξχζκηζε θαη λέν ζεζκηθφ πιαίζην ζην ηνκέα ηεο απαζρφιεζεο, β) ηεο αλφδνπ ηνπ επξσζθεπηηζκνχ θαη γ) φηη νη πεξηζζφηεξεο θπβεξλήζεηο ησλ θξαηψλ κειψλ ηεο Κνηλφηεηαο ήηαλ ππν ηελ εγεζία λενθηιειεχζεξσλ ή ζπληεξεηηθψλ θνκκάησλ αληηηίζεληαλ ζηελ νπζηψδε παξέκβαζε ηεο ΔΚ ζηηο εξγαζηαθέο ζρέζεηο θαη γεληθφηεξα ζηελ απαζρφιεζε. Η αληίιεςε σζηφζν πνπ επηθξάηεζε κεηά ηελ ππνγξαθή ηεο ΔΔΠ ήηαλ φηη ε πνξεία πξνο ηελ επξσπατθή νινθιήξσζε πξνυπφζεηε ηε δηαζθάιηζε ηφζν ηεο νηθνλνκηθήο φζν θαη ηεο θνηλσληθήο ζπλνρήο. ε απηή ηελ θαηεχζπλζε αλαιήθζεθαλ πξσηνβνπιίεο γηα ηελ εγθαζχδξηζε ελφο «επξσπατθνχ θνηλσληθνχ ρψξνπ» ζηνλ νπνίν αθ ελφο ζα δηαζθαιίδνληαλ επαξθψο ηα θνηλσληθά δηθαηψκαηα θαη αθ εηέξνπ ζα παξέκβαηλε απνηειεζκαηηθά ε Κνηλφηεηα γηα ηελ θαηαπνιέκεζε ηεο αλεξγίαο θαη ηνπ θνηλσληθνχ απνθιεηζκνχ, πνπ εθθξάδνληαλ ζηε ιεγφκελε θνηλσλία ησλ δχν ηξίησλ. Η εγθαζχδξηζε ηνπ «επξσπατθνχ θνηλσληθνχ ρψξνπ» δελ ήηαλ λνεηή δίρσο ηελ χπαξμε ηνπ «επξσπατθνχ θνηλσληθνχ πξνηχπνπ», ηνπ νπνίνπ ζπληζηακέλεο ήηαλ ην πθηζηάκελν ζηα θξάηε κέιε επίπεδν θνηλσληθήο πξνζηαζίαο, ε θνηλσληθή αιιειεγγχε, ε ζπνπδαηφηεηα πνπ δηλφηαλ ζηνπο αλζξψπηλνπο πφξνπο, ζηελ εθπαίδεπζε θαη ζηε βειηίσζε ησλ ζπλζεθψλ εξγαζίαο. Σν πξφηππν απηφ, πνπ ζα αληηθαηφπηξηδε ην επίπεδν ηεο θνηλσληθήο εμέιημεο ζηελ Κνηλφηεηα θαη ζα ηε δηαθνξνπνηνχζε απφ ηηο άιιεο νηθνλνκηθέο δπλάκεηο φπσο ηηο ΗΠΑ, Ιαπσλία, είρε ηελ αλάγθε δηαζθάιηζεο θαη βειηίσζεο 5. 5 Νηθνιαθνπνχινπ-ηεθάλνπ Η., 2002, ζει.21 17

ηελ θαηεχζπλζε ηεο δηαζθάιηζεο ηνπ «επξσπατθνχ θνηλσληθνχ πξνηχπνπ» κπνξνχκε λα εληάμνπκε θαη ηελ πηνζέηεζε ηεο Κνηλνηηθήο Υάξηαο ησλ Θεκειησδώλ Κνηλσληθώλ Γηθαησκάησλ ησλ εξγαδνκέλσλ, ε νπνία εγθξίζεθε ην 1989 απφ ην Δπξσπατθφ πκβνχιην. 1.2 Από ηελ Κνηλνηηθή Υάξηα ησλ Θεκειησδώλ Κνηλσληθώλ Γηθαησκάησλ ζηε Λεπθή Βίβιν (1989-1993) Η Κνηλνηηθή Υάξηα ησλ Θεκειησδψλ Κνηλσληθψλ Γηθαησκάησλ ησλ εξγαδνκέλσλ αληηθαηνπηξίδεη ηηο αλεζπρίεο ησλ θξαηψλ κειψλ ηνπ επξσπατθνχ βνξξά γηα ηελ πηζαλφηεηα άζθεζεο θνηλσληθνχ ληάκπηλγθ (social dumping) ζε βάξνο ηνπο, απφ ηηο ρψξεο ηνπ επξσπατθνχ λφηνπ, θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ αξρηθνχ ζηαδίνπ ηεο νινθιήξσζεο ηεο εζσηεξηθήο αγνξάο, ζε κία εληαία αγνξά. ηαλ ε Δπηηξνπή έθεξε ηελ Υάξηα γηα ζπδήηεζε ζην πκβνχιην Τπνπξγψλ, ε Μ. Βξεηηαλία επηθαιέζηεθε ηελ αξρή ηεο επηθνπξηθφηεηαο, θαη ακθηζβήηεζε ηε ρξεζηκφηεηα δεζκεπηηθψλ θνηλσηηθψλ θαλφλσλ γηα ηελ θνηλσληθή πνιηηηθή. Η Υάξηα πηνζεηήζεθε ηειηθά παξά ηελ επίκνλε άξλεζε ηεο Μ. Βξεηηαλίαο ζηε ζχλνδν ηνπ Δπξσπατθνχ πκβνπιίνπ ηνλ Γεθέκβξην ηνπ 1989 απφ ηα ππφινηπα έληεθα θξάηε κέιε 6. Η Υάξηα παξά ηηο πξνζπάζεηεο ηεο Δπηηξνπήο ζηεξήζεθε ππνρξεσηηθήο ηζρχνο. Ννκηκνπνηνχζε θαη ελζάξξπλε ηελ Δπηηξνπή ζηελ ππνβνιή πξνηάζεσλ πξνο ην πκβνχιην γηα ηε ιήςε κέηξσλ κε ηα νπνία ζα πινπνηνχληαλ νη δηαηάμεηο ηνπ. Σα ζεκειηψδε θνηλσληθά δηθαηψκαηα πνπ φξηδε ε Υάξηα θάιππηαλ δψδεθα ηνκείο νη νπνίνη αλαθέξνληαλ: ζηελ ειεπζεξία θπθινθνξίαο θαη εγθαηάζηαζεο ησλ εξγαδνκέλσλ, ζηελ απαζρόιεζε θαη ζηελ ακνηβή, ζηε βειηίσζε ησλ ζπλζεθψλ εξγαζίαο θαη δηαβίσζεο, ζηελ θνηλσληθή πξνζηαζία παηδηψλ, εθήβσλ, ειηθησκέλσλ θαη κεηνλεθηνχλησλ αηφκσλ, ζηελ ειεπζεξία ηνπ ζπλεηαηξίδεζζαη θαη ζηηο ζπιινγηθέο δηαπξαγκαηεχζεηο, ζηελ επαγγεικαηηθή εθπαίδεπζε θαη θαηάξηηζε, 6 Πεξξάθεο-Λεμνπξηψηεο,1990, ζει. 123 18

ζηελ ίζε κεηαρείξεζε αλδξψλ θαη γπλαηθψλ ζην ρψξν εξγαζίαο, ζηελ ίζε πξνζπέιαζε ζηελ πιεξνθφξεζε ζηε δηαβνχιεπζε θαη ζηελ ζπκκεηνρή ησλ εξγαδνκέλσλ, ζηελ πξνζηαζία ησλ λενεηζεξρφκελσλ ζηελ αγνξά εξγαζίαο, θαη ζηελ πξνζηαζία ηεο πγείαο θαη ηεο αζθάιεηαο ζην ρψξν εξγαζίαο. ηε ζχλνδν ηεο Γηαθπβεξλεηηθήο Γηάζθεςεο πνπ δηεμήρζεθε ζην Μάαζηξηρ ην Γεθέκβξην ηνπ 1991, πνπ νδήγεζε θαη ζηελ ππνγξαθή ηεο πλζήθεο ηνπ Μάαζηξηρ ε Μ. Βξεεηηαλία ππνρξεψζεθε λα απνδερηεί έλαλ ζπκβηβαζκφ πνπ νδήγεζε ζηε δηακφξθσζε ηεο ΔΚ /ΔΔ ησλ «δχν ηαρπηήησλ» ζηα ζέκαηα ηεο θνηλσληθήο πνιηηηθήο. πγθεθξηκέλα πξνζαξηήζεθε ε Υάξηα ππφ κνξθήο πξσηνθφιινπ ζηε πλζήθε ηνπ Μάαζηξηρ θαη πηνζεηήζεθε παξάιιεια έλα ζχζηεκα ιήςεο απνθάζεσλ φπνπ είρε σο ζπλέπεηα ηελ απηνεμαίξεζε (opt-out) ηεο Μ. Βξεηηαλίαο ζε ζέκαηα θνηλσληθήο πνιηηηθήο. Η πινπνίεζε ησλ αξρψλ ηεο Κνηλσληθήο Υάξηαο, επαθίνληαλ ζηηο ελέξγεηεο πνπ κπνξνχζαλ λα αλαπηχμνπλ ηα θξάηε κέιε, νη ηνπηθέο αξρέο, νη ζπλδηθαιηζηηθέο νξγαλψζεηο, νη επηρεηξήζεηο, θαη άιινη θνηλσληθνί θνξείο. Η Δπηηξνπή κπνξνχζε λα πξνηείλεη κέηξα, φπσο επίζεο θαη λα παξέκβεη θαη λα επηιχεη δηήκαηα ζε θνηλνηηθφ επίπεδν, ζηηο πεξηπηψζεηο πνπ ηα θξάηε κέιε δελ κπνξνχζαλ απφ κφλα ηνπο ιφγσ κεγέζνπο ησλ ζεκάησλ λα ηα επηιχζνπλ. 1.3 Από ηε Λεπθή Βίβιν ζηε πλζήθε ηνπ Άκζηεξληακ (1993-1997) ηα πιαίζηα ησλ γεληθψλ πνιηηηθψλ θαηεπζχλζεσλ ηεο πλζήθεο ηνπ Μάαζηξηρ παξνπζηαζηεθε ην 1993 απφ ηελ Δπηηξνπή ε Λεπθή Βίβινο γηα ηελ Αλάπηπμε, ηελ Αληαγσληζηηθφηεηα, θαη ηελ Απαζρφιεζε [θείκελν com(94)933]. Με ηελ έγθξηζε ηεο Λεπθήο Βίβινπ ε Δπηηξνπή επηδίσθε έλαλ θεληξηθφ ζπληνληζκφ γηα ηελ πνιηηηθή ηεο απαζρφιεζεο ζε επξσπατθφ επίπεδν. Η Δπηηξνπή επηζήκαηλε φηη δχν ήηαλ θπξίσο νη ιφγνη πνπ ζπληεινχζαλ ζηελ αδπλακία ηεο επξσπατθήο αγνξάο εξγαζίαο λα ηζνξξνπήζεη ηελ πξνζθνξά (άλεξγνη), κε ηε δήηεζε (δηαζέζηκεο ή δεκηνπξγνχκελεο ζέζεηο εξγαζίαο. Ο πξψηνο ιφγνο ήηαλ νη κε επαξθείο ρεηξηζκνί ησλ καθξν-νηθνλνκηθψλ θξίζεσλ, εηδηθά φζνλ αθνξά ζηνλ πιεζσξηζκφ θαη ηελ αλεξγία. Η ρακειή αληαγσληζηηθφηεηα ηεο επξσπατθήο νηθνλνκίαο, εμάιινπ, νδεγνχζε ζην θιείζηκν 19

ησλ επηρεηξεζεσλ θαη ζε απψιεηα ησλ ζέζεσλ εξγαζίαο, γεγνλφο ην νπνίν δελ κπνξνχζε πιένλ λα αληηκεησπηζηεί κε ην παξαδνζηαθφ κείγκα πνιηηηθήο. Ο δεχηεξνο ιφγνο ήηαλ ε αδπλακία απνηειεζκαηηθήο αληηκεηψπηζεο ησλ δηαξζξσηηθψλ κεηακνξθψζεσλ ηεο αγνξάο εξγαζίαο, πνπ είραλ σο θπξίαξρν πξνζαλαηνιηζκφ ηελ παζεηηθή εηζνδεκαηηθή ππνζηήξημε κέζσ ησλ επηδνκάησλ αλεξγίαο, κε απνηέιεζκα νη άλεξγνη λα παξακέλνπλ εθηφο αγνξάο εξγαζίαο, κε φιν θαη ιηγφηεξεο πηζαλφηεηεο λα επαλαληαρζνχλ ζην ελεξγφ εξγαηηθφ δπλακηθφ. Δηδηθφηεξα, ζχκθσλα κε ηελ Δπηηξνπή ε αλεξγία ζηελ ΔΚ / ΔΔ ε νπνία ην 1993 αλέξρνληαλ ζην 10,6% ηνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ ήηαλ: ζε έλα βαζκφ ζπγθπξηαθή ή θπθιηθή σο απνηέιεζκα ηεο επηβξάδπλζεο ηεο αλάπηπμεο ζηα πιαίζηα ηνπ νηθνλνκηθνχ θχθινπ θαη ηεο ζπλαθφινπζεο αδπλακίαο απνξξνθεζεο ηεο αχμεζεο ηνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ, ζε έλα κεγάιν βαζκφ δηαξζξσηηθή, πνπ νθείινληαλ ζε ιφγνπο φπσο είλαη ε εηζαγσγή λέσλ ηερλνινγηψλ, ε αθακςία ηεο αγνξάο εξγαζίαο, ην θιείζηκν ή θαη ε κεηαθνξά ησλ βηνκεραληψλ εληάζεσο εξγαζίαο, θαη ζε έλα κηθξφηεξν βαζκφ αλεξγία ηξηβήο ε νπνία νθείινληαλ ζε κία αδπλακία θάιπςεο ησλ πξνζθεξφκελσλ ζέζεσλ απαζρφιεζεο απφ ην εξγαηηθφ δπλακηθφ ιφγσ ηεο ειιείςεσο ησλ απαξαίηεησλ επαγγεικαηηθψλ πξνζφλησλ ή εηδηθνηήησλ, ή ιφγσ θαη ηεο αδπλακίαο κεηνηθεζίαο ζηελ πεξηνρή ζηελ νπνία πξνζθέξνληαη νη ζέζεηο εξγαζίαο. Η Λεπθή Βίβινο επηζεκαίλε φηη απαηηνχληαλ: α)δηαξζξσηηθέο αιιαγέο γηα λα απμεζεί ε αληαγσληζηηθφηεηα ησλ επξσπατθψλ επηρεηξήζεσλ, θαζψο θαη κεγαιχηεξε εηζξνή μέλσλ θεθαιαίσλ, β) αλαπξνζαξκνγή ησλ πνιηηηθψλ απαζρφιεζεο κε ηε κεηάβαζή ηνπο απν παζεηηθά ζε ελεξγεηηθά κέηξα θαη δξάζεηο θαη γ) έλαο αλαπηπμηαθφο ξπζκφο ηνπιάρηζηνλ 3% εηεζίσο απφ ηνλ νπνίν ζα πξνέθππηαλ ηα 2/3 πεξίπνπ ησλ λέσλ ζέζεσλ απαζρφιεζεο θαη κία αχμεζε ηεο έληαζεο απαζρφιεζεο κεηαμχ 0,5% θαη 1% απφ ηελ νπνία ζα πξνέθππηε ην ππφινηπν 1/3 ησλ λέσλ ζέζεσλ απαζρφιεζεο 7. 7 Νηθνιαθνπνχινπ-ηεθάλνπ Η.,2003, ζει.81 20

Πην ζπγθεθξηκέλα ε Λεπθή Βίβινο αλαθεξφηαλ ζηελ επίηεπμε ησλ παξαθάησ ζηξαηεγηθψλ ζηφρσλ, νη νπνίνη ήηαλ: επξχηεξε θαηαλνκή ζέζεσλ απαζρφιεζεο θαη εηζνδήκαηνο κέζα απφ επέιηθηεο κνξθέο εξγαζίαο, πξνζαξκνγή θνξνινγίαο ζηηο αλάγθεο πξνψζεζεο ηεο απαζρφιεζεο, κεηαξξχζκηζε ηνπ ζεζκηθνχ πιαηζίνπ ησλ εξγαζηαθψλ ζρέζεσλ (αλαδηνξγάλσζε εξγάζηκνπ ρξφλνπ), βειηίσζε ηεο πξφζβαζεο ζηελ αγνξά εξγαζίαο ησλ κεηνλεθηνχλησλ αηφκσλ, δεκηνπξγία ηζφηεηαο επθαηξηψλ αλάκεζα ζε άλδξεο θα γπλαίθεο, αχμεζε απνζέκαηνο αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ θπξίσο κε αλαβάζκηζε επαγγεικαηηθψλ πξνζφλησλ (κε αληαπφθξηζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζπζηήκαηνο ζηηο αλάγθεο ηεο νηθνλνκίαο θα ηεο θνηλσλίαο). Αθφκε αλαθέξνληαλ ζηελ αλάπηπμε θαη ζηε δεκηνπξγία λέσλ ζέζεσλ εξγαζίαο θαη λέσλ δξαζηεξηνηήησλ κε έκθαζε ζην ξφιν ησλ κηθξνκεζαίσλ επηρεηξήζεσλ αιιά θαη ζηα πιαίζηα δξάζεσλ γηα ηνλ πνιηηηζκφ, ην πεξηβάιινλ, ηελ Σξίηε ειηθία θιπ, ζηε βειηίσζε ηεο πξνζαξκνζηηθφηεηαο επηρεηξήζεσλ θαη εξγαδφκελσλ ζηελ αγνξά εξγαζίαο, θαη ηέινο ζηελ αλάγθε ηα θνηλσληθναζθαιηζηηθά ζπζηήκαηα ησλ θξαησλ κειψλ λα γίλνπλ πην θηιηθά πξνο ηελ απαζρφιεζε. ε απηήλ ηελ θαηεχζπλζε νη πξνηεηλφκελεο ελέξγεηεο ζχκθσλα κε ηελ Λεπθή Βίβινο ήηαλ: κείσζε ηνπ θφζηνπο εξγαζίαο γηα ηε δεκηνπξγία ζέζεσλ απαζρόιεζεο θαη ηνλ παξάιιειν πεξηνξηζκφ ησλ κηζζνινγηθψλ απμήζεσλ θάησ απφ ηελ εηήζηα αχμεζε παξαγσγηθφηεηαο πξνθεηκέλνπ ηα θέξδε ηεο νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο λα κελ απνξξνθνχληαη απφ ηνπο ήδε απαζρνινχκελνπο, αιιά ζηελ θαηεχζπλζε δεκηνπξγίαο λέσλ ζέζεσλ εξγαζίαο, ζεζκηθνχ αιιαγέο κε ηελ θαηνρχξσζε ηεο κεξηθήο απαζρόιεζεο, ηζνξξνπία θνηλσληθήο πξνζηαζίαο κεηαμχ κεξηθώο θαη πιήξσο απαζρνινπκέλσλ, κείσζε ππεξσξηώλ θαη ζρεηηθψλ θηλήηξσλ γη απηέο, κηθξόηεξε εξγάζηκε εβδνκάδα κε παξάιιειε αχμεζε πιηθνηερληθήο ππνδνκήο, κείσζε εξγάζηκνπ ρξόλνπ ζε εηήζηα βάζε, κε ζρεηηθή αχμεζε αδεηψλ, αλάπηπθε θνηλσληθνύ δηαιόγνπ θαη ζπιινγηθψλ δηπξαγκαηεχζεσλ, 21

θνξνινγηθά θίλεηξα επηρεηξήζεσλ γηα ζέζεηο εξγαζίαο ρακειήο εηδίθεπζεο φπσο θνξνινγηθέο ειαθξχλζεηο, κείσζε κε κηζζνινγηθνχ ή έκκεζνπ κηζζνινγηθνχ θφζηνπο. Οη ζέζεηο θαη νη πξνηάζεηο ηεο Λεπθήο Βίβινπ ηνπ 1993, ζηεξίρζεθαλ ζηε ινγηθή φηη επεηδή αλαγλσξίδνληαλ ε αλάγθε δηαηήξεζεο ηνπ επξσπατθνχ θνηλσληθνχ πξνηχπνπ, απαηηνχληαλ έλα κείγκα καθξν-νηθνλνκηθήο πνιηηηθήο κε άμνλα ηφζν ηελ καθξνπξφζεζκε ζηαζεξφηεηα (δεκνζηνλνκηθή εμπγίαλζε, πηψζε επηηνθίσλ, εηζαγσγή θνηλνχ λνκίζκαηνο) ηεο επξσπατθήο νηθνλνκίαο, φζν θαη ηελ αλαβάζκηζε ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο ηεο, ζην βαζκφ πνπ ζα απνηειέζεη ην ππνρξεσηηθφ πέξαζκα γηα ηελ επηζηξνθή ζηελ αλάπηπμε θαη ηε δεκηνπξγία ζέζεσλ απαζρφιεζεο. πλνςίδνληαο εάλ ε ΟΝΔ απνηεινχζε ην κέζν αληίδξαζεο ηεο ΔΔ ζηηο καθξν-νηθνλνκηθέο θξίζεηο, ε ζηξαηεγηθή ηεο Λεπθήο Βίβινπ θηινδνμνχζε λα απνηειέζεη γηα ηελ Κνηλφηεηα / Έλσζε ηελ απάληεζε ζην πξφβιεκα ησλ δηαξζξσηηθψλ κεηαιιαγψλ ηεο αγνξάο εξγαζίαο. Παξφιν πνπ ε Λεπθή Βίβινο εγθξίζεθε απφ ην πκβνχιην κε ην ζπλαθέο Πξφγξακκα δξάζεο, αθέζεθε μαλά ζηα θξάηε κέιε λα επηιέμνπλ ηα θαηάιιεια κέηξα γηα ηελ πξνψζεζε απαζρφιεζε, αλαγλσξίδνληαο παξάιιεια φκσο ηελ αλάγθε πξνψζεζεο ηεο αιιειεγγχεο κεηαμχ ησλ ήδε εξγαδνκέλσλ θαη ησλ αλέξγσλ. Έλα ρξφλν αξγφηεξα ην 1994, ζην Δπξσπατθφ πκβνχιην ηνπ Έζζελ, νη Δπξσπαίνη εγέηεο πηνζέηεζαλ ην πξψην πξφγξακκα δξάζεο γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηεο πξνθιεζεο ηεο απαζρφιεζεο. Σν πξφγξακκα απηφ πεξηειάκβαλε ηνπο αθφινπζνπο ηνκείο πξνηεξαηφηεηαο: i. βειηίσζε ησλ επθαηξηψλ απαζρφιεζεο ηνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ, κε ηελ πξνψζεζε ησλ επελδχζεσλ γηα ηηο δνκέο θαη ηα ζπζηήκαηα επαγγεικαηηθήο εθπαίδεπζεο θαη θαηάξηηζεο, ii. αχμεζε ηεο έληαζεο ηεο απαζρφιεζεο (ειαζηηθφηεξε νξγάλσζε εξγαζίαο, κηζζνινγηθή πνιηηηθή, πξσηνβνπιίεο ζε πεξηθεξεηαθφ επίπεδν), iii. κείσζε ηνπ κηζζνινγηθνχ θφζηνπο ησλ επηρεηξήζεσλ, iv. ελίζρπζε ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο ηεο πνιηηηθήο αγνξάο εξγαζίαο, v. ελίζρπζε ησλ κέηξσλ ππέξ ησλ νκάδσλ πνπ ζίγνληαη πεξηζζφηεξν απφ ηελ αλεξγία. 22

Μέρξη ηελ πλζήθε ηνπ Άκζηεξληακ ην 1997, δηαδνρηθά Δπξσπατθά πκβνχιηα -απφ απηφ ηεο Μαδξίηεο ην 1995, έσο ην πκβνχιην ηνπ Γνπβιίλνπ ην 1996- αμηνιφγεζαλ ηελ πξφνδν πνπ είρε επηηειεζηεί, πξνζζέηνληαο ή εμεηδηθεχνληαο θάπνηα επηκέξνπο ζηνηρεία. 23

ΚΔΦΑΛΑΙΟ ΓΔΤΣΔΡΟ 2. ΔΤΡΧΠΑΨΚΗ ΠΟΛΙΣΙΚΗ ΑΠΑΥΟΛΗΗ: ΑΠΟ ΣΗΝ ΤΝΘΗΚΗ ΣΟΤ ΑΜΣΔΡΝΣΑΜ ΣΗΝ ΤΝΟΓΟ ΚΟΡΤΦΗ ΣΗ ΛΙΑΒΒΧΝΑ (1997-2000) 2.1 Η Πνιηηηθή Απαζρόιεζεο ζηε πλζήθε ηνπ Άκζηεξληακ σο αξρή ζεζκνζέηεζεο ηεο Δπξσπατθήο ηξαηεγηθήο γηα ηελ Απαζρόιεζε (ΔΑ) Γεληθά Η πλζήθε ηνπ Άκζηεξληακ ζεσξείηαη, κέρξη ζήκεξα, καδί κε ηελ πλζήθε ηνπ Μάαζηξηρ ην πιεφλ ζεκαληηθφ βήκα ηεο Δπξψπεο ζηε δηαδηθαζία λνκηζκαηηθήο νινθιήξσζεο θαη ηεο πνιηηηθήο έλσζεο. Η πλζήθε ηνπ Άκζηεξληακ επηρείξεζε αθ ελφο λα απαληήζεη ζηα πξνβιήκαηα ηεο επξσπατθήο θνηλσλίαο ησλ πνιηηψλ, αθεηέξνπ λα εληζρχζεη ηελ λνκηκνπνηεηηθή βάζε ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο, ιφγσ θπξίσο ηεο ακθηζβήηεζεο πνπ είρε αλαθχςεη απφ ηνπο επξσπατθνχο ιανχο θαηά ηε δηαδηθαζία ππνγξαθήο θαη επηθχξσζεο (κία κνξθή ηεο νπνίαο ήηαλ θαη ηα εζληθά δεκνςεθίζκαηα) απφ ηηο θπβεξλήζεηο ησλ θξαηψλ κειψλ ηεο ΔΔ ηεο πλζήθεο ηνπ Μάαζηξηρ. Η πλζήθε ηνπ Άκζηεξληακ είρε θπξίσο ηέζζεξηο ζηφρνπο: 1. Να ηνπνζεηήζεη ηελ Απαζρφιεζε θαη ηα Γηθαηψκαηα ησλ Πνιηηψλ ζηελ θνξπθή ησλ πξνηεξαηηήησλ ησλ πνιηηηθψλ ηεο ΔΔ. 2. Να εμαιείςεη ηα ηειεπηαία εκπφδηα γηα ηελ ειεχζεξε θπθινθνξία πξνζψπσλ θαη λα εληζρχζεη ηελ αζθάιεηα. 3. Να πξνζδψζεη ζηελ ΔΔ κεγαιχηεξν θχξνο σο δηεζλνχ ζπλνκηιεηή. 4. Να θαηαζηήζεη πεξηζζφηεξν απνηειεζκαηηθή ηε ζεζκηθή δηάξζξσζε ηεο ΔΔ, ελφςεη ηεο δηεχξπλζήο ηεο (Αηδέληα 2000). Οη ξπζκίζεηο πνπ πεξηιήθζεθαλ ζηε λέα πλζήθε κπνξνχλ λα ηαμηλνκεζνχλ ζε δχν βαζηθέο θαηεγνξίεο: i. ζε νπζηαζηηθέο ξπζκίζεηο πνπ εγγξάθνληαη ζε κία ινγηθή λα πνιηηηθνπνηεζεί ε δηαδηθαζία ηεο Δπξσπατθήο νινθιήξσζεο κέζσ ηεο ζέζπηζεο, αλάπηπμεο, θαη ελίζρπζεο ησλ θνηλψλ πνιηηηθψλ, πνπ λα απαληνχλ ζε πξνβιήκαηα, αηηήκαηα θαη πηέζεηο ηεο επξσπατθήο θνηλσλίαο ησλ πνιηηψλ. ηελ θαηεγνξία απηή, πνπ ζπλδένληαη άκεζα νη ζεζκνί ηεο ΔΔ κε ηελ επξσπατθή θνηλσλία ησλ πνιηηψλ πεξηιακβάλνληαη έμη ζπλνιηθά 24

θεθάιαηα ξπζκίζεσλ: α) απαζρόιεζε, β) θνηλσληθή πνιηηηθή, γ) δεκφζηα πγεία, δ) πεξηβάιινλ, ε) πνιηηηθή θαηαλαισηψλ, ζη ) άιιεο θνηλνηηθέ πνιηηηθέο, θαη ii. ζε ξπζκίζεηο δηαδηθαζηηθνχ θαη ζεζκηθνχ πεξηερνκέλνπ, πνπ λα εληζρχνπλ ην δεκνθξαηηθφ θαη έλα «αλνηρηφ» ραξαθηήξα ηνπ ζεζκηθνχ ζπζηήκαηνο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο. ηελ θαηεγνξία απηή αλήθνπλ ηξία θεθάιαηα ξπζκίζεσλ: α) επηθνπξηθφηεηα, β) δηαθάλεηα, θαη γ) πνηφηεηα ηεο θνηλνηηθήο λνκνζεζίαο 8. Με ηε πλζήθε ηνπ Άκζηεξληακ ην ζέκα «απαζρόιεζε» ηνπνζεηήζεθε ζηελ θνξπθή ησλ πξνηεξαηνηήησλ, αιιά ε άζθεζε ησλ πνιηηηθψλ παξέκεηλε νπζηαζηηθά ζηηο αξκνδηφηεηεο ησλ θξαηψλ κειψλ. Χζηφζν ε πλζήθε δηακφξθσζε έλα ζαθέο πιαίζην κε δεζκεχζεηο, ηφζν ζε επίπεδν ΔΔ, φζν θαη ζε επίπεδν θξαηψλ κειψλ, γηα πεξαηηέξσ επεμεξγαζία ησλ ζέζεσλ πνπ αξγφηεξα νλνκάζηεθαλ Δπξσπατθή ηξαηεγηθή γηα ηελ Απαζρφιεζε (ΔΑ). Η ζεκαζία ηεο πλζήθεο γηα ηε δηακφξθσζε ηεο ΔΑ έγθεηηαη ζην λέν ηίηιν πνπ πεξηειήθζε κε ζθνπφ λα αληηζηαζκίζεη ηε «κνλνκέξεηα», θαηά θάπνην ηξφπν, ηεο έκθαζεο ζηηο νηθνλνκηθέο θαη λνκηζκαηηθέο δηαηάμεηο ηεο πλζήθεο ηνπ Μάαζηξηρ. 2.1.1 Θεζκηθό πιαίζην θαη πεξηερόκελν ηνπ λένπ ηίηινπ ην Δπξσπατθφ πκβνχιην ηνπ Άκζηεξληακ (16-17 Ινπλίνπ 1997) νινθιεξψζεθαλ ηειηθψο νη εξγαζίεο ηεο Γηαθπβεξλεηηθήο Γηάζθεςεο, θαη ππεγξάθε ε πλζήθε ηνπ Άκζηεξληακ ηνλ Οθηψβξην ηνπ ίδηνπ έηνπο, κε έλαξμε ηζρχνο ηελ 1 ε Ματνπ ηνπ 1999. Παξά ηελ δηαπξαγκαηεπηηθή επηκνλή ηεο νπεδίαο θαη ηεο Απζηξίαο λα ηεζεί σο ζηφρνο ζηε λέα πλζήθε ε επίηεπμε ηεο «πιήξνπο απαζρόιεζεο», νη αληηδξάζεηο άιισλ θξαηψλ κειψλ, θαη θπξίσο ηεο Γεξκαλίαο, ηεο Οιιαλδίαο, θαη ηεο Μ. Βξεηαλίαο, νδήγεζαλ ζηελ απνδνρή σο ζηφρνπ ηειηθά ηνπ «πςεινύ επηπέδνπ απαζρόιεζεο». Έηζη ν ζηφρνο απηφο πξνζηέζεθε ζηνπο γεληθφηεξνπο ζηφρνπο ηεο ΔΔ (πξνζζήθε ζην άξζξν Β/2 ΔΔ) θαη ηεο ΔΚ (πξνζζήθε ζην 8 Ισαθεηκίδεο Π.,1998, ζει.121 25

άξζξν 2/2 ΔΚ), θαη επίζεο ελζσκαηψζεθε θαη ζην λέν άξζξν 109Ο/127 ηεο ΔΚ 9. Η πξναγσγή ηεο απαζρφιεζεο σο -θνηλσληθνχ- ζηφρνπ πιένλ ηεο ΔΔ δελ ζα έπξεπε λα απνδπλακψλεη ηελ αληαγσληζηηθφηεηά ηεο πνπ ήηαλ, είλαη θαη ζα είλαη ν βαζηθφηεξνο -νηθνλνκηθφο- ζηφρνο. Πξνθεηκέλνπ λα επηηεπρζεί απηφο ν ζηφρνο ζεκειηψζεθε κία λέα «αξκνδηφηεηα» θαη πνιηηηθή, ζπκπιεξσκαηηθή πξνο εθείλε ησλ θξαηψλ κειψλ, ε νπνία απέβιεπε ζηελ θαηάξηηζε ζπληνληζκέλεο ζηξαηεγηθήο γηα ηελ απαζρφιεζε. Η θχξηα επζχλε φκσο ζηε ράξαμε πνιηηηθήο γηα ηελ απαζρφιεζε εμαθνινχζεζε λα ππάγεηαη ζηελ αξκνδηφηεηα ησλ θξαηψλ κειψλ ηεο ΔΔ, αιιά ζην εμήο ζα έπξεπε λα εληάζζνπλ ηηο δξάζεηο ηνπο ζην πιαίζην κίαο ζηξαηεγηθήο πνπ ζα ζπληνλίδεηαη πιένλ ζε επξσπατθφ επίπεδν (a monitoring role of the Commission). Πξέπεη δειαδή νη εζληθέο δξάζεηο λα θαηαξηίδνληαη θαη λα εθαξκφδνληαη ζε έλα θνηλφ επξσπατθφ πιαίζην ζηφρσλ θαη θαηεπζπληεξίσλ γξακκψλ, λα θαζηεξσζεί δειαδή κία θνηλή δηαδηθαζία «δηαινγηθή» κεηαμχ Κνηλφηεηαο / Έλσζεο θαη θξαηψλ κειψλ. Έηζη ε νηθνλνκηθή δηάζηαζε ηεο πλζήθεο ζπκπιεξψζεθε -θαηά έλα κέξνο- απφ ηελ θνηλσληθή, κε ηελ πξνήζεζε κίαο «πςεινχ επηπέδνπ απαζρφιεζεο» ε νπνία θαη εγγξάθεθε ζηνπο βαζηθνχο πιένλ ζηφρνπο ράξαμεο θαη εθαξκνγήο ησλ πνιηηηθψλ θαη δξαζηεξηνηήησλ ηεο ΔΔ. ηε πλζήθε ηνπ Άκζηεξληακ πεξηιήθζεθε έλαο λένο ηίηινο, φπσο πξναλαθέξζεθε, VIα θαη ήδε VIII γηα ηελ απαζρφιεζε (λέα άξζξα 125-130) πνπ έπεηαη ηνπ ηίηινπ γηα ηελ Οηθνλνκηθή θαη Ννκηζκαηηθή Πνιηηηθή. χκθσλα κε ην άξζξν 109Ν/125 ΔΚ, ηα θξάηε κέιε θαη ε ΔΔ εξγάδνληαη γηα ηελ αλάπηπμε α) κηαο «ζπληνληζκέλεο ζηξαηεγηθήο γηα ηελ απαζρόιεζε» ψζηε λα πξναρζεί ε δεκηνπξγία ελφο εμεηδηθεπκέλνπ θαη πξνζαξκφζηκνπ (adaptable) εξγαηηθνχ δπλακηθνχ θαη κε ηελ απαξαίηεηε ηζνξξνπία ειηθηψλ θα θχισλ ην νπνίν ζα πξέπεη λα απνθηήζεη ηα θαηάιιεια εθφδηα ψζηε λα αμηνπνηεζεί πιήξσο θαη β) κίαο αγνξάο εξγαζίαο αληαπνδνηηθήο (responsive) ζηηο νηθνλνκηθέο θαη ηερλνινγηθέο αιιαγέο, πξνθεηκέλνπ λα επηηεπρζνχλ νη ζηφρνη πνπ νξίδνληαλ ζην άξζξν 2 ησλ ΔΔ θαη ΔΚ. Δπίζεο ηα θξάηε κέιε, ζχκθσλα κε ην άξζξν 109Ξ/126 ΔΚ, ελψ θξαηνχλ ηελ αξκνδηφηεηα ράξαμεο πνιηηηθήο ζηνπο ηνκείο ηεο απαζρφιεζεο, ηεο 9 Ισαθεηκίδεο Π.,1998, ζει.124 26

θνηλσληθήο πξνζηαζίαο θαη ηεο θνξνινγίαο, δεζκεχνληαη ψζηε α) νη πνιηηηθέο ηνπο γηα ηελ απαζρφιεζε λα ζπκβηβάδνληαη κε ηνπο γεληθνχο πξνζαλαηνιηζκνχο ηεο θνηλνηηθήο νηθνλνκηθήο πνιηηηθήο πνπ δηακνξθψλνληαη ζχκθσλα κε ην άξζξν 103/99 ΔΚ θαη β) νθείινπλ λα ζπληνλίδνπλ ηε δξάζε ηνπο ζηα πιαίζηα ηνπ πκβνπιίνπ, αθνινπζψληαο ην πξφηππν ηνπ παξαπάλσ άξζξνπ, εθφζνλ αλαγλσξίδεηαη ζηε πλζήθε φηη ε πξνψζεζε ηεο απαζρφιεζεο είλαη «ζέκα θνηλνχ ελδηαθέξνληνο». Αθφκε δεδνκέλνπ φηη θαζηεξψλεηαη ε πνιπκεξήο επνπηεία ησλ εζληθψλ πνιηηηθψλ απαζρφιεζεο θαη αγνξάο εξγαζίαο, γηα ηελ πξνψζεζε ηνπ ζπληνληζκνχ απηψλ, ζπγθξνηείηαη ζπκβνπιεπηηθή Δπηηξνπή Απαζρόιεζεο (κεηά απφ επηκνλή ηεο νπεδίαο) ζχκθσλα κε ην πξφηππν ηεο Ννκηζκαηηθήο Δπηηξνπήο ε νπνία είρε ζπζηαζεί απφ ηελ ΟΝΔ (άξζξν 109/130 ΔΚ). Η ζπκβνπιεπηηθή απηή επηηξνπή έρεη ζαλ απνζηνιή α) λα ελζαξξχλεη ηνλ ζπληνληζκφ ησλ εζληθψλ πνιηηηθψλ γηα ηελ απαζρφιεζε θαη ηελ αγνξά εξγαζίαο β) λα παξαθνινπζεί ηελ πνξεία ησλ πνιηηηθψλ απηψλ ζηα θξάηε κέιε θαη ηελ ΔΔ, γ) λα δηαηππψλεη γλσκνδνηήζεηο κεηά απφ απαίηεζε ηνπ πκβνπιίνπ, ηεο Δπηηξνπήο ή θαηφπηλ δηθήο ηεο πξσηνβνπιίαο θαη δ) λα ζπκκεηέρεη επίζεο ζηελ πξνπαξαζθεπή ησλ απνθάζεσλ ηνπ πκβνπιίνπ. Η δηαδηθαζία πνπ αθνινπζείηαη απφ ηα επξσπατθά ζεζκηθά φξγαλα, ζχκθσλα κε ην άξζξν 109Π/128 ηεο ΔΚ είλαη ε εμήο: α) νη Αξρεγνί ησλ θξαηψλ κειψλ θαη ησλ θπβεξλήζεσλ πνπ απαξηίδνπλ ην Δπξσπατθφ πκβνχιην εμεηάδνπλ θάζε ρξφλν ηελ θαηάζηαζε ηεο απαζρφιεζεο ζηελ Κνηλφηεηα / Έλσζε θαη εθδίδνπλ «ζπκπεξάζκαηα» κε βάζε ζρεηηθή θνηλή έθζεζε ηνπ πκβνπιίνπ θαη ηεο Δπηηξνπήο, β) ην πκβνχιην κε βάζε ηα «ζπκπεξάζκαηα» απηά, κε εηδηθή πιεηνςεθία, κεηά απφ πξφηαζε ηεο Δπηηξνπήο θαη δηαβνχιεπζε κε ην Δπξσπατθφ Κνηλνβνχιην ηελ Οηθνλνκηθή θαη Κνηλσληθή Δπηηξνπή (ΟΚΔ), ηελ Δπηηξνπή ησλ Πεξηθεξεηψλ θαη ηελ Δπηηξνπή Απαζρφιεζεο ραξάδεη θάζε ρξφλν ηηο θαηεπζπληήξηεο γξακκέο θαη ηνπο πξνζαλαηνιηζκνύο ηνπο νπνίνπο αλαθνηλψλεη ζηα θξάηε κέιε θαη ηα νπνία «ζα πξέπεη λα ιακβάλνπλ ππφςε ηνπο γηα ηελ απαζρφιεζε», γ) ηα θξάηε κέιε ππνβάιινπλ ζην πκβνχιην θαη ηελ Δπηηξνπή εηήζηα έθζεζε γηα ηα κέηξα πνιηηηθήο πνπ ζα ιάβνπλ κε βάζε θαη σο εθαξκνγή ησλ θαηεπζπληεξίσλ γξακκψλ θαη πξνζαλαηνιηζκψλ, δ) ζην ηέινο θάζε έηνπο, ην πκβνχιην, αζθψληαο ειεγθηηθέο αξκνδηφηεηεο εμεηάδεη ηελ εθαξκνγή ησλ θαηεπζπληεξίσλ γξακκψλ θαη πξνζαλαηνιηζκψλ θαη εθφζνλ 27

θξίλεηαη ζθφπηκν, απεπζύλεη ζπζηάζεηο (recommendations) μερσξηζηά ζε θαζέλα απφ ηα θξάηε κέιε, θαη ε) ην πκβνχιην θαη ε Δπηηξνπή ππνβάιινπλ ζην Δπξσπατθφ πκβνχιην θνηλή εηήζηα έθζεζε, ζρεηηθά κε ηελ θαηάζηαζε ηεο απαζρφιεζεο ζηελ Κνηλφηεηα / Έλσζε, ην νπνίν εμεηάδεη ηνπο λένπο πξνζαλαηνιηζκνχο πνπ πξφθεηηαη λα πξνηαζνχλ. πσο πξνθχπηεη απφ ηα παξαπάλσ, ηα εζληθά ζρέδηα δξάζεο πξέπεη λα πξνζαξκφδνληαη θάζε ρξφλν ζηα λέα δεδνκέλα, θαη λα παξαθνινπζνχληαη θαη λ ειέγρνληαη ζε εηήζηα βάζε 10. Η ίδηα δηαδηθαζία αθνινπζείηαη θαη γηα ην άξζξν 109Π/129 ηεο ΔΚ, φπνπ ην πκβνχιην θαη ην Δπξσπατθφ Κνηλνβνχιην κε ηε δηαδηθαζία ηεο ζπλαπφθαζεο, θαη κεηά απφ δηαβνχιεπζε κε ηελ ΟΚΔ θαη ηελ Δπηηξνπή Απαζρφιεζεο είλαη δπλαηφ λα ζεζπίδεη «κέηξα ελζάξξπλζεο» (incentive measures) ηφζν γηα ηελ ππνζηήξημε ηεο δξάζεο ηνπο ζηνλ ηνκέα ηεο απαζρόιεζεο, κέζσ πξσηνβνπιηψλ πνπ ζα ζηνρεχνπλ ζηελ αληαιιαγή πιεξνθνξηώλ θαη δνθηκαζκέλσλ πξαθηηθώλ, ζηελ πξναγσγή θαηλνηόκσλ ιύζεσλ (best practices) ζηελ αμηνιόγεζε ησλ εκπεηξηώλ, θηι. Με δήισζε πνπ πξνζαξηήζεθε ζηε πλζήθε, πξνζδηνξίδεηαη φηη ηα «κέηξα ελζάξξπλζεο» ζα πξέπεη λα πεξηιακβάλνπλ ηνπο ιφγνπο πνπ ππαγνξεχνπλ ηε ζέζπηζή ηνπο, ηε δηάξθεηα ηζρχνο ηνπο θαη ην αλψηαην πνζφ ρξεκαηνδφηεζήο ηνπο 11. Δπίζεο πξέπεη λα αλαθεξζεί φηη ε Γεξκαλία επέκεηλε θαη ηειηθψο πέηπρε λα πεξηιεθζεί θαη δεχηεξε δήισζε κε ηελ νπνία επηζεκαίλεηαη φηη «νη δαπάλεο γηα ηελ απαζρφιεζε ζα πεξηιακβάλνληαη θαη ζηηο δεκνζηνλνκηθέο πξννπηηθέο», δειαδή φηη δε ζα απνηεινχλ πξφζζεηεο δαπάλεο ζηνλ πξνυπνινγηζκφ ηεο ΔΔ. Δπίζεο ν ζπληνληζκφο ησλ πνιηηηθψλ απαζρφιεζεο γίλεηαη βάζεη θνηλψλ πξνζαλαηνιηζκψλ πνπ αθνξνχλ ζηνπο ζθνπνχο θαη ζηα κέζα κε βάζε ηηο εηήζηεο θαηεπζπληήξηεο γξακκέο θαη πξνζαλαηνιηζκνχο γηα ηελ απαζρφιεζε θαη ζα πξέπεη λα εκπλένληαη επζέσο απφ ηα δηδάγκαηα ηεο πείξαο ζηνλ ηνκέα ηεο πνιπκεξνχο επνπηείαο ησλ νηθνλνκηθψλ πνιηηηθψλ φζνλ αθνξά ηελ νηθνλνκηθή ζχγθιηζε. Γηα λα ππνγξακηζζεί ε ζεκαζία ησλ άξζξσλ, πνπ αλαιχζεθαλ παξαπάλσ, ηεο πλζήθεο ηνπ Άκζηεξληακ αλαθνξηθά κε ηα κέηξα θνηλσληθήο πνιηηηθήο ηεο Κνηλφηεηαο / Έλσζεο αξθεί λα αλαθέξνπκε φηη κέρξη ηελ ππνγξαθή ηεο, ηα 10 Νηθνιαθνπνχινπ-ηεθάλνπ H.,2002, ζει.90 11 Ισαθεηκίδεο Π.,1998, ζει.126 28