Δεοντολογία Επαγγέλματος Πνευματική Ιδιοκτησία II ΤΜΗΜΑ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ Τ.Ε.Ι. ΚΑΒΑΛΑΣ ΠΑΛΑΙΓΕΩΡΓΙΟΥ Γ.
Προηγούμενη Διάλεξη Πνευματικά Δικαιώματα Οι πρώτες θεωρητικές προσεγγίσεις Τα βασικά στοιχεία Ο νόμος 2121/1993
Σημερινή Διάλεξη Πνευματικά δικαιώματα Οργανισμοί, στατιστικά στοιχεία και πολιτικές Η άποψη των χρηστών
Πνευματική Ιδιοκτησία Αντίθετα με τα φυσικά αντικείμενα, οι πνευματικές δημιουργίες όπως τα βιβλία ή το λογισμικό υπολογιστών, μπορούν να θεωρηθούν ως πνευματικά έργα, που χαρακτηρίζονται από δύο βασικές ιδιότητες, την μη-ανταγωνιστικότητα Ένα αντικείμενο είναι μη-ανταγωνιστικό, όταν η κατανάλωση του από ένα άτομο, δεν περιορίζει το σύνολο των ομοίων αγαθών που μπορούν να καταναλωθούν από άλλους. την μη-αποκλειστικότητα Ένα αντικείμενο είναι μη-αποκλειστικό, όταν είναι αδύνατο να αποκλείσεις άλλους από την κατανάλωση του.
Πνευματική Ιδιοκτησία Η πνευματική ιδιοκτησία που αποκτά ο δημιουργός πάνω στο έργο του περιλαμβάνει δύο απόλυτα και αποκλειστικά δικαιώματα Το δικαίωμα της εκμετάλλευσης του έργου (περιουσιακό δικαίωμα). Ο πνευματικός δημιουργός έχει τη δυνατότητα από το νόμο να εκχωρήσει / μεταβιβάσει και να αναθέσει τη διαχείριση του περιουσιακού δικαιώματός του σε τρίτους, φυσικά ή νομικά πρόσωπα Το δικαίωμα προστασίας του προσωπικού του δεσμού με το έργο (ηθικό δικαίωμα). Το ηθικό δικαίωμα είναι προσωποπαγές και αμεταβίβαστο, παραμένει δε στο δημιουργό ακόμα και μετά τη μεταβίβαση του περιουσιακού δικαιώματος
Πνευματικά Δικαιώματα Ο δημιουργός ενός πνευματικού έργου μπορεί να είναι ένας οργανισμός, μια επιχείρηση ή ένα άτομο. Τα πνευματικά δικαιώματα δίνονται στον δημιουργό για την φυσική υπόσταση μιας ιδέας που μπορεί να υλοποιείται σε ένα βιβλίο, ποίημα, μουσική σύνθεση, φωτογραφία, χορευτική κίνηση, κινηματογραφική ταινία ή λογισμικό ηλεκτρονικών υπολογιστών.
Πνευματικά Δικαιώματα Ένα πνευματικό έργο, πρέπει να πληρεί τρεις προϋποθέσεις: πρέπει να είναι αυθεντικό, με την έννοια ότι οφείλει την προέλευση του στον δημιουργό του. δεν πρέπει από την φύση του να είναι λειτουργικό ή χρηστικόλειτουργίες ή διεργασίες, συμπεριλαμβανομένων και των εφευρέσεων, προστατεύονται από πατέντες και τυπικά δεν υπόκεινται στην νομοθεσία για τα πνευματικά δικαιώματα. πρέπει να είναι εκφρασμένο σε κάποιο συγκεκριμένο φυσικό μέσο.
Πειρατία λογισμικού Ο όρος «πειρατεία λογισμικού» (software piracy) περιγράφει την χρήση λογισμικού ή την δημιουργία και διανομή αντιγράφων λογισμικού, χωρίς την άδεια του κατόχου των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας. Με τον όρο «αντιγραφή λογισμικού» εννοούμε την αντιγραφή του κώδικα μιας εφαρμογής, δηλαδή την δημιουργία μη αυθεντικών αντιτύπων εμπορικών προγραμμάτων.
Business Software Alliance (BSA) Ο οργανισμός Business Software Alliance (BSA) ιδρύθηκε στο 1988, εκπροσωπεί τις μεγαλύτερες εταιρείες παραγωγής λογισμικού σε όλο τον κόσμο και στοχεύει στην προώθηση της προστασίας των πνευματικών δικαιωμάτων, μέσα από την καθιέρωση και εφαρμογή αποτελεσματικών σχετικών νόμων. Adobe, Apple, Autodesk, Avid, Bentley Systems, Borland, CNC Software/Mastercam, Internet Security Systems, McAfee, Inc., Microsoft, PTC SolidWorks, Sybase, Symantec,
Business Software Alliance (BSA) Αθήνα, 14 Μαϊου 2008. Η πειρατεία λογισμικού Η/Υ στην Ελλάδα έφθασε στο 58% για το 2007 καταγράφοντας για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά μείωση 3 ποσοστιαίων μονάδων. Ωστόσο, οι οικονομικές απώλειες από την πειρατεία λογισμικού εκτιμώνται σε 136 εκ. ($198 εκ.) σε σχέση με το 2006 που ανήλθαν σε 125 εκ., γεγονός που αποδίδεται στην αύξηση της αγοράς πληροφορικής και την υποτίμηση του δολαρίου σε σχέση με άλλες ισοτιμίες.
Business Software Alliance (BSA) Αθήνα, 14 Μαϊου 2008. «Τα αποτελέσματα της μελέτης αποδεικνύουν ότι η Ελλάδα έχει πραγματοποιήσει σημαντική πρόοδο στις προσπάθειες για την πάταξη του φαινομένου της πειρατείας λογισμικού. Βρισκόμαστε στο σωστό δρόμο, και οι ενέργειες που γίνονται πρέπει να εντατικοποιηθούν ώστε να μπορέσουμε να πλησιάσουμε τον Ευρωπαϊκό μέσο όρο.» τόνισε η κα Αρχοντούλα Παπαπαναγιώτου, Νομικός Σύβουλος της BSA στην Ελλάδα. «Η περαιτέρω μείωση του δείκτη πειρατείας, θα ωφελήσει ακόμα περισσότερο τους καταναλωτές, τις εγχώριες εταιρίες λογισμικού και παροχής υπηρεσιών, τις μικρές επιχειρήσεις και την κοινωνία γενικότερα».
Business Software Alliance (BSA) Αθήνα, 14 Μαϊου 2008. Η μείωση του ποσοστού οφείλεται στις συστηματικές ενέργειες του ελληνικού κράτους για προάσπιση των πνευματικών δικαιωμάτων και περιορισμό της φοροδιαφυγής από τη χρήση πειρατικών προγραμμάτων λογισμικού. Ειδικότερα, σύμφωνα με το νόμο 3524/06 και την Υπουργική Απόφαση 1010 0/Δ3B/4 020 8/2007, προβλέπεται επιβολή διοικητικού προστίμου 1.000 για κάθε παράνομο πρόγραμμα λογισμικού που εντοπίζεται σε Η/Υ. Η πρωτοβουλία της Υπηρεσίας Ειδικών Ελέγχων (πρώην ΣΔΟΕ) του Υπ. Οικονομικών για έλεγχο της νομιμότητας των αδειών χρήσης του λογισμικού Η/Υ που είναι εγκατεστημένο από τις επιχειρήσεις και οι επιτόπιοι έλεγχοι από τους ελεγκτές της Υπηρεσίας συνέβαλαν εξίσου στην πτώση του ποσοστού
Business Software Alliance (BSA) Αθήνα, 14 Μαϊου 2008. Από τις 108 χώρες, μόνο πέντε, μεταξύ τους και η Ελλάδα, κατάφεραν να μειώσουν το ποσοστό πειρατείας κατά 6 ή περισσότερες ποσοστιαίες μονάδες στα 2 τελευταία έτη. Ανάμεσα στις 108 χώρες που μελετήθηκαν, το ποσοστό πειρατείας μειώθηκε σε 67 από αυτές και αυξήθηκε μόνο σε 8. Ωστόσο, ο παγκόσμιος δείκτης πειρατείας αυξήθηκε κατά 3% το 2007, φθάνοντας το 38%. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η Βουλγαρία 68%, η Ρουμανία 68% και η Ελλάδα 58% κατέχουν αντίστοιχα τις τρεις πρώτες θέσεις με τον υψηλότερο δείκτη πειρατείας. Ανάμεσα στις χώρες με το χαμηλότερο ποσοστό συγκαταλέγονται το Βέλγιο 25%, η Δανία 25% και το Λουξεμβούργο 21%.
Business Software Alliance (BSA) Αθήνα, 14 Μαϊου 2008. Η BSA παραθέτει ένα πλαίσιο ενεργειών που θα βοηθήσει παγκοσμίως στην μείωση της πειρατείας και θα αξιοποιήσει τα οικονομικά οφέλη: Εντατικότερη ενημέρωση και εκπαίδευση για την αξία της πνευματικής ιδιοκτησίας και τους κινδύνους που κρύβει το παράνομο λογισμικό. Εφαρμογή μηχανισμών ελέγχου και καταστολής όπως απαιτείται από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου (WTO) και τη Συνθήκη TRIPS συμπεριλαμβανομένου και της εφαρμογής νόμων αντι-πειρατείας. Αξιοποίηση κυβερνητικών πόρων για την αντιμετώπιση του προβλήματος με τη συμβολή αρμοδίων υπηρεσιών προστασίας Πνευματικής Ιδιοκτησίας, εκπαίδευση για τα τοπικά στελέχη και το δικαστικό σώμα και έμφαση στις συνεργασίες σε διασυνοριακό επίπεδο. Να αποτελούν οι ίδιες οι κυβερνήσεις το σωστό παράδειγμα προς μίμηση στην αποκλειστική χρήση νόμιμου λογισμικού
Business Software Alliance (BSA)
Business Software Alliance (BSA)
Digital Millennium Copyright Act Τον Οκτώβριο του 1998 ιδρύθηκε η πρωτοβουλία Digital Millennium Copyright Act (DMCA). Στόχος της πρωτοβουλίας είναι η υλοποίηση της συμφωνίας που υπογράφηκε στην Γενεύη τον Δεκέμβριο του 1996 από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Πνευματικής Ιδιοκτησίας (World Intellectual Property Organization (WIPO)) και η επιπρόσθετη ανάπτυξη όρων και διατάξεων σε σχετικά θέματα. Η πρωτοβουλία υποστηρίχθηκε από την βιομηχανία λογισμικού και θεάματος ενώ αντιτάχθηκαν επιστήμονες και ακαδημαϊκοί.
Digital Millennium Copyright Act Βασικοί άξονες πολιτικής: Είναι έγκλημα η παράκαμψη αντι-πειρατικών κανόνων σε εμπορικό λογισμικό. Είναι παράνομη ή κατασκευή, πώληση ή διανομή συσκευών «σπασίματος» κωδικών που χρησιμοποιούνται για παράνομη αντιγραφή λογισμικού. Επιτρέπεται το «σπάσιμο» κωδικών με στόχο την έρευνα στην κρυπτογράφηση, την αξιολόγηση του βαθμού αξιοπιστίας του εν λόγω μηχανισμού και τον έλεγχο της ασφάλειας του υπολογιστικού συστήματος. Παρέχεται εξαίρεση από τον κανόνα της μη-καταστρατήγησης των μηχανισμών ασφαλείας για μη κερδοσκοπικές βιβλιοθήκες και εκπαιδευτικά ιδρύματα κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες
Digital Millennium Copyright Act Βασικοί άξονες πολιτικής: Γενικά, οι παροχείς υπηρεσιών διαδικτύου δεν θεωρούνται υπόλογοι για παραβίαση πνευματικής ιδιοκτησίας με την μετάδοση πληροφοριών στο Διαδίκτυο. Οι παροχείς υπηρεσιών διαδικτύου είναι υποχρεωμένοι να αφαιρούν υλικό που παραβιάζει πνευματικά δικαιώματα από τοποθεσίες ιστού χρηστών. Τα μη κερδοσκοπικά ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα δεν κρίνονται υπαίτια για παραβίαση πνευματικών δικαιωμάτων από μέλη ή σπουδαστές, όταν λειτουργούν ως παροχείς υπηρεσιών διαδικτύου Οι εταιρείες μετάδοσης καλλιτεχνικού περιεχομένου στο ΠΠΠ απαιτείται να καταβάλουν τις προβλεπόμενες αποζημιώσεις στις αντίστοιχες εταιρείες.
Digital Millennium Copyright Act Βασικοί άξονες πολιτικής: Το Γραφείο Πνευματικών Δικαιωμάτων (Register of Copyrights) υποχρεούται μετά από συνεννόηση με τους ενδιαφερόμενους φορείς σχετικά με την προώθηση της εκπαίδευσης από απόσταση με την χρήση ψηφιακής τεχνολογία, να διατηρεί κατάλληλη ισορροπία μεταξύ των ιδιοκτητών πνευματικών δικαιωμάτων και των αναγκών των χρηστών. Καμία πρόταση της DMCA δεν πρέπει να επηρεάζει τα δικαιώματα, τις διορθωτικές δράσεις, τους περιορισμούς ή την υπεράσπιση της παραβίασης των πνευματικών δικαιωμάτων όπως η αρχή της δίκαιης χρήσης.
World Intellectual Property Organization Ο διεθνής οργανισμός World Intellectual Property Organization (WIPO) στοχεύει στην προώθηση της χρήσης και της προστασίας των πνευματικών έργων. Τα έργα αυτά επεκτείνουν τα όρια της επιστήμης και της τεχνολογίας και εμπλουτίζουν τον κόσμο των τεχνών. Η WIPO μέσω της δραστηριότητας της, επιχειρεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στη βελτίωση της ποιότητας της ζωής πολιτιστικού πλούτου των εθνών. Η WIPO εδρεύει στην Γενεύη (Ελβετία), αριθμεί μέλη από 182 χώρες και είναι μια από τους 16 ειδικές υπηρεσίες των Ηνωμένων Εθνών.
Η οργανωμένη άποψη των χρηστών παράνομη δραστηριότητα: Αντιγραφή λογισμικού προκειμένου να δοκιμαστεί το πρόγραμμα πριν κάποιος προχωρήσει στην αγορά του. Στην περίπτωση αυτή ο κάτοχος όχι μόνο δεν ζημιώνεται αλλά συνήθως ωφελείται καθώς το προϊόν του δοκιμάζεται και προωθείται χωρίς ο ίδιος να καταβάλει κόπο, χρόνο και χρήματα
Η οργανωμένη άποψη των χρηστών παράνομη δραστηριότητα: Αντιγραφή λογισμικού από κάποιον που ποτέ δεν είχε την πρόθεση να το αγοράσει. Δεν έχουμε οικονομική ζημία του κατόχου των πνευματικών δικαιωμάτων, αλλά παραβίαση των ηθικών του δικαιωμάτων πάνω στο έργο του. Λέγεται ότι με αυτήν την μορφή αντιγραφής ωφελείται η βιομηχανία υλικού του υπολογιστή καθώς ο καταναλωτής δαπανεί περισσότερα χρήματα στο υλικό του υπολογιστή, όταν ξέρει ότι για το λογισμικό θα ξοδέψει ελάχιστα ή και καθόλου χρήματα.
Η οργανωμένη άποψη των χρηστών παράνομη δραστηριότητα: Αντιγραφή λογισμικού με σκοπό την εμπορική εκμετάλλευση του. Με αυτόν τον τρόπο βλάπτεται ηθικά και οικονομικά η εταιρεία που παράγει το λογισμικό και οι προγραμματιστές ηλεκτρονικών υπολογιστών. Καθώς μειώνεται το οικονομικό κέρδος, εξασθενεί ένα βασικό κίνητρο για την ανάπτυξη καινοτόμου λογισμικού με συνέπεια να ζημιώνεται η κοινωνία στο σύνολο της, αφού στερείται από νέες και πρωτοποριακές εφαρμογές λογισμικού. Όμως...
Η οργανωμένη άποψη των χρηστών Για κάποιους προγραμματιστές το οικονομικό όφελος δεν είναι το μόνο κίνητρο για την δημιουργία και ανάπτυξη. Υπάρχουν προγραμματιστές που ασχολούνται με την ανάπτυξη και την βελτίωση προγραμμάτων, για προσωπική τους ευχαρίστηση. Συνεπώς δεν υπάρχει θέμα κινήτρου δημιουργίας νέων εφαρμογών.
Η οργανωμένη άποψη των χρηστών Οι προγραμματιστές δεν στηρίζονται για την επιβίωση τους μόνο στα κέρδη από την πώληση των προγραμμάτων τους αλλά αποκομίζουν χρήματα και από την παροχή υπηρεσιών σε τομείς συναφείς με το αντικείμενο τους. Υποστηρίζεται βέβαια από κάποιους ότι η παράνομη αντιγραφή λογισμικού δεν πλήττει τόσο τους άμεσους δημιουργούς όσο τις εταιρείες που εμπορεύονται το λογισμικό. Η άποψη αυτή όμως καταρρίπτεται αν αναλογιστούμε πως οι εταιρείες μπορούν να εκμεταλλευθούν την ευρεία παράνομη αντιγραφή των προϊόντων τους για διαφημιστικούς σκοπούς. Επίσης οι εταιρείες δεν χρειάζεται να επενδύσουν τεράστια χρηματικά ποσά για την ανάπτυξη λογισμικού. Με την αντιγραφή λογισμικού ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι ασχολούνται με την βελτίωση και την αναβάθμιση τους. Κατά συνέπεια και η κοινωνία τελικά δεν ζημιώνεται καθώς δεν σταματάει η πνευματική δημιουργία.
Η οργανωμένη άποψη των χρηστών Πολλές φορές τα ποσά που ξοδεύονται για την διαδικασία περιορισμού τις παράνομης αντιγραφής είναι μεγαλύτερα από εκείνα που χάνονται με την ευρεία κυκλοφορία μη αυθεντικών προγραμμάτων.
Φοιτητές Πληροφορικής στο Ελληνικό Πανεπιστήμιο (2003) Διερευνητική προσέγγιση Να καταγράψει την ηθική κρίση των φοιτητών απέναντι σε ζητήματα ιδιωτικότητας και πνευματικής ιδιοκτησίας Να συγκεντρώσει πληροφορίες σε σχέση με τη συμπεριφορά των φοιτητών σε αντίστοιχα ζητήματα 27 ημιδομημένες συνεντεύξεις με τεταρτοετείς φοιτητές του τμήματος Πληροφορικής (16 φοιτητές και 11 φοιτήτριες) Εθελοντική συμμετοχή Διάρκεια: περίπου 50 λεπτά Φιλικό και ανεπίσημο κλίμα Απομαγνητοφώνηση και ανίχνευση σημαντικών θεμάτων Χαρακτηριστικό των φοιτητών: η έντονη εμπειρία τους με τους υπολογιστές 28
Χρήση της έννοιας «Ηθική» Οι περισσότεροι φοιτητές προσέδιδαν στην έννοια της ηθικής την ισχύ μιας εξωτερικής αλήθειας, η οποία όμως τις περισσότερες φορές δεν συμβάδιζε με τις προσωπικές τους ηθικές κρίσεις. Φ1: Όταν με ρωτάτε γενικά να σας απαντήσω αν κάτι είναι ηθικό σας λέω τις κοινά αποδεκτές αρχές, αλλά όταν πράττω κάτι το πράττω κατά περίπτωση, οπότε δεν μπορώ να πω ότι έκανα κάτι το οποίο ήρθε σε πλήρη σύγκρουση με την ηθική μου. 29
Συμπεριφορά Όλοι οι φοιτητές είχαν χρησιμοποιήσει πειρατικό λογισμικό Το 92.6% των φοιτητών είχε εκτελέσει αντιγραφή λογισμικού που προστατεύεται από πνευματικά δικαιώματα Το 73.1% των φοιτητών είχε επίσης αντιγράψει και οικειοποιηθεί προγραμματιστικό κώδικα από το διαδίκτυο Το 33% των φοιτητών είχε αποκτήσει μη εξουσιοδοτημένη πρόσβαση σε προσωπικά δεδομένα άλλων χρηστών 30
Χαρακτηριστικά ηθικής κρίσης (1/3) Οι φοιτητές δε δίστασαν να ισχυριστούν ανοιχτά ότι μπορούν να φερθούν ανήθικα εφόσον αυτό τους εξασφάλιζε κάποιο όφελος. Οι ηθικές κρίσεις των φοιτητών κυρίως προήλθαν από την προσπάθεια μεγιστοποίησης του προσωπικού τους οφέλους 31 Φ2: Βασικά έχεις την αξία αλλά θα βάλεις δίπλα και ένα όφελος μη τυχόν και προσπερνάει το ένα το άλλο και έχουμε καμία αλλαγή στην αξία. Φ18: Αλλάζει από κατάσταση σε κατάσταση. Αν πιέζεσαι Το συμφέρον είναι πάνω από όλα.
Χαρακτηριστικά ηθικής κρίσης (2/3) Η ηθική κρίση των μαθητών λειτουργούσε κυρίως περιπτωσιολογικά δηλαδή διαμορφωνόταν ανάλογα με το σενάριο, τους σκοπούς, τους ρόλους και μια σειρά άλλων μεταβλητών Φ15: Δε μπορώ να εκφράσω ακριβή γνώμη, εξαρτάται πάντα από τις περιστάσεις 32
Χαρακτηριστικά ηθικής κρίσης (3/3) Λίγοι φοιτητές συνδύασαν αυτήν την περιπτωσιολογική προσέγγιση με τη χρήση αρχών που ήταν αδιαπραγμάτευτες για αυτούς: Φ11: Όχι, γιατί για τα προσωπικά δεδομένα είμαι σταθερή Φ20: Δεν το δέχομαι γιατί πιστεύω ότι τα προσωπικά μου δεδομένα δεν πρέπει να παραβιάζονται. 33
Ερεθίσματα οργάνωσης ηθικής κρίσης Σε πολλά από τα θέματα που θέσαμε, οι φοιτητές δεν είχαν αναγνωρίσει στο παρελθόν ότι εγείρονταν ηθικά ζητήματα. Οι φοιτητές τόνισαν ότι δεν υπήρχε λόγος να οργανώσουν την ηθική τους στάση στο πεδίο της ηλεκτρονικής συμπεριφοράς, δεν είχαν ερεθίσματα για να δημιουργήσουν αντίστοιχους συλλογισμούς. Φ2: Δεν υπήρξε ποτέ κάποιο πρόβλημα, σοβαρό ηθικό, για να αντιμετωπίσω οπότε, δεν το έχω σκεφτεί νομίζω. Φ25: Δε νομίζω ότι έχω συναντήσει αντίστοιχα ηθικά διλήμματα, πρώτη φορά προσπαθώ να αντιμετωπίσω τέτοια ερωτήματα. 34
Παραδείγματα «τυπικών» κρίσεων(1/4) Δυσκολεύονταν να ανιχνεύσουν τις συνέπειες των πράξεών τους και περιορίζονταν στην εξέταση των «τοπικών» συνεπειών που τους αφορούσαν. Φ3: Καταρχάς δεν θεωρώ ότι οι λόγοι για τους οποίους, θα χρησιμοποιήσω εγώ το λογισμικό...ότι θ αλλάξει κάτι, ή, πως να σου πω, θα επηρεάσει αυτόν που έκανε το λογισμικό, με κάποιο τρόπο. 35
Παραδείγματα «τυπικών» κρίσεων(2/4) Παρανοήσεις των φοιτητών σχετικές με τη χρήση και την αξία των ηλεκτρονικών αντικειμένων. Π.χ. οι έννοιες της κατοχής, της ανταλλαγής και του δανεισμού άλλαζαν μορφή και σημασία στο ηλεκτρονικό πεδίο συμπεριφοράς. 36 Φ5: Είναι πολύ πιο εύκολα στο διαδίκτυο τα πράγματα. Ίσως δε το θεωρείς και κλέψιμο: εγώ το έχω στον υπολογιστή μου, στην οθόνη μου, είναι δικό μου. Δεν θεωρώ ότι το παίρνω από κάποιον άλλο. Ενώ το παιχνίδι αν το πάρεις, εκείνη τη στιγμή έχεις μπροστά σου όλη τη διαδικασία.
Παραδείγματα «τυπικών» κρίσεων(3/4) Οι φοιτητές ήταν ανεκτικοί απέναντι σε συμπεριφορές που είχαν ως κίνητρο την περιέργεια ή «αποδείκνυαν» κάποια μορφή προχωρημένων δεξιοτήτων στη χρήση των υπολογιστών. Φ8: Είναι και η αίσθηση του ανθρώπου που αντιγράφει, ότι κατάφερε να αντιγράψει, ότι βρήκε το πρόγραμμα. 37
Παραδείγματα «τυπικών» κρίσεων(4/4) Πολλοί φοιτητές θεωρούσαν ότι στο διαδίκτυο επικρατεί μια άλλη μορφή απόδοσης δικαιοσύνης. 38 Φ15: Επειδή είναι πολύ μεγάλες εταιρίες, ειδικά οι δισκογραφικές ας πούμε, δε νομίζω ότι έχουν τόσο μεγάλη ζημιά από αυτό. Αλλά δε με ενδιαφέρει να σου πω την αλήθεια. Γιατί καλά κάνουμε και κλέβουμε μια μεγάλη εταιρία. Φ16: Τώρα εντάξει μια εταιρεία, δεν θα το σκεφτώ. [Μια μικρή εταιρεία;] Τις μεγάλες εταιρείες κλέβουμε.
Συζήτηση Οι περισσότεροι φοιτητές βρίσκονται στη φάση του συντελεστικού ατομικισμού - Περιπτωσιολογική προσέγγιση Η έντονη εμπειρία τους με τους υπολογιστές δε σχετίστηκε με την εξέλιξη της ηθικής τους κρίσης - δεν είχαν συγκροτημένη άποψη Η «εικονική» μορφή των ηλεκτρονικών συμβάντων δεν ήταν ικανή να ερεθίσει την ηθική τους κρίση. Προφανώς η στάση τους αυτή αντιστοιχίζεται σε συγκεκριμένες συνθήκες ελευθερίας και σκοπιμοτήτων. 39
Επόμενη διάλεξη Πνευματικά δικαιώματα ΙΙΙ Η άποψη των χρηστών ΙΙ Μια λεπτή ισορροπία Μελέτη περιπτώσεων