ΑΛΔΞΑΝΓΡΔΙΟ ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΚΟ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΟ ΙΓΡΤΜΑ ΘΔΑΛΟΝΙΚΗ ΥΟΛΗ ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΑ ΓΔΧΠΟΝΙΑ ΣΜΗΜΑ ΑΓΡΟΣΙΚΗ ΑΝΑΠΣΤΞΗ ΚΑΙ ΓΙΟΙΚΗΗ ΑΓΡΟΣΙΚΧΝ ΔΠΙΥΔΙΡΗΔΧΝ

ΑΛΔΞΑΝΓΡΔΙΟ ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΚΟ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΟ ΙΓΡΤΜΑ ΘΔΑΛΟΝΙΚΗ ΥΟΛΗ ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΑ ΓΔΧΠΟΝΙΑ ΣΜΗΜΑ ΑΓΡΟΣΙΚΗ ΑΝΑΠΣΤΞΗ ΚΑΙ ΓΙΟΙΚΗΗ ΑΓΡΟΣΙΚΧΝ ΔΠΙΥΔΙΡΗΔΧΝ ΠΣΤΥΙΑΚΗ ΔΡΓΑΙΑ ΤΣΖΜΑΣΑ ΓΔΧΡΓΗΚΖ ΔΚΠΑΗΓΔΤΖ ΣΖΝ ΔΤΡΧΠΑΨΚΖ ΔΝΧΖ ΟΝΟΜΑ ΦΟΗΣΖΣΡΗΑ : ΜΑΝΧΛΟΓΛΟΤ ΘΔΟΓΧΡΑ ΔΠΗΒΛΔΠΧΝ ΚΑΘΖΓΖΣΖ: θ. ΗΧΑΝΝΖ ΟΤΚΗΟΤΡΟΓΛΟΤ ΘΔΑΛΟΝΙΚΗ, 2011

ii

ΑΛΔΞΑΝΓΡΔΙΟ ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΚΟ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΟ ΙΓΡΤΜΑ ΘΔΑΛΟΝΙΚΗ ΥΟΛΗ ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΑ ΓΔΧΠΟΝΙΑ ΣΜΗΜΑ ΑΓΡΟΣΙΚΗ ΑΝΑΠΣΤΞΗ ΚΑΙ ΓΙΟΙΚΗΗ ΑΓΡΟΣΙΚΧΝ ΔΠΙΥΔΙΡΗΔΧΝ ΠΣΤΥΙΑΚΗ ΔΡΓΑΙΑ ΤΣΖΜΑΣΑ ΓΔΧΡΓΗΚΖ ΔΚΠΑΗΓΔΤΖ ΣΖΝ ΔΤΡΧΠΑΨΚΖ ΔΝΧΖ ΟΝΟΜΑ ΦΟΗΣΖΣΡΗΑ : ΜΑΝΧΛΟΓΛΟΤ ΘΔΟΓΧΡΑ ΔΠΗΒΛΔΠΧΝ ΚΑΘΖΓΖΣΖ: θ. ΗΧΑΝΝΖ ΟΤΚΗΟΤΡΟΓΛΟΤ ΘΔΑΛΟΝΙΚΗ, 2011 iii

ΤΝΣΟΜΟΓΡΑΦΙΔ Δ.Δ. : ΔΤΡΧΠΑΨΚΖ ΔΝΧΖ CEDEFOP: EUROPEAN CENTRE FOR THE DEVELOPMENT OF VOCATIONAL TRAINING UNESCO: UNITED NATIONS EDUCATIONAL, SCIENTIFIC AND CULTURAL ORGANIZATION Σ.Δ.Δ: ΣΔΥΝΟΛΟΓΗΚΑ ΔΚΠΑΗΓΔΤΣΖΡΗΑ ΚΑΠ: ΚΟΗΝΖ ΑΓΡΟΣΗΚΖ ΠΟΛΗΣΗΚΖ Π.Α..Δ.Γ.Δ..: ΠΑΝΔΛΛΖΝΗΑ ΤΝΟΜΟΠΟΝΓΗΑ ΔΝΧΔΧΝ ΑΓΡΟΣΗΚΧΝ ΤΝΔΣΑΗΡΗΜΧΝ Ο.Γ.Δ.Δ.Κ.Α.: ΟΡΓΑΝΗΜΟ ΓΔΧΡΓΗΚΖ ΔΠΑΓΓΔΛΜΑΣΗΚΖ ΚΑΣΑΡΣΗΖ ΚΑΗ ΑΠΑΥΟΛΖΖ ΔΠΑ..: ΔΠΑΓΓΔΛΜΑΣΗΚΔ ΥΟΛΔ ΓΔΧΣ.Δ.Δ.: ΓΔΧΣΔΥΝΗΚΟ ΔΠΗΜΔΛΖΣΖΡΗΟ ΔΛΛΑΓΟ ΔΘ.Η.ΑΓ.Δ.: ΔΘΝΗΚΟ ΗΓΡΤΜΑ ΑΓΡΟΣΗΚΖ ΔΡΔΤΝΑ.Δ.Β.: ΤΝΓΔΜΟ ΔΛΛΖΝΗΚΧΝ ΒΗΟΜΖΥΑΝΗΧΝ Κ.Π..: ΚΟΗΝΟΣΗΚΟ ΠΛΑΗΗΟ ΣΖΡΗΞΖ Π.Γ..: ΠΡΑΚΣΗΚΑ ΓΔΧΡΓΗΚΑ ΥΟΛΔΗΑ Κ.Δ.Κ.: ΚΔΝΣΡΑ ΔΠΑΓΓΔΛΜΑΣΗΚΖ ΚΑΣΑΡΣΗΖ Ο.Δ.Δ.Κ.: ΟΡΓΑΝΗΜΟ ΔΠΑΓΓΔΛΜΑΣΗΚΖ ΔΚΠΑΗΓΔΤΖ ΚΑΗ ΚΑΣΑΡΣΗΖ Ν.Π.Η.Γ.: ΝΟΜΗΚΟ ΠΡΟΧΠΟ ΗΓΗΧΣΗΚΟΤ ΓΗΚΑΗΟΤ Ν.Π.Γ.Γ.: ΝΟΜΗΚΟ ΠΡΟΧΠΟ ΓΖΜΟΗΟΤ ΓΗΚΑΗΟΤ Η.Δ.Κ.: ΗΝΣΗΣΟΤΣΑ ΔΠΑΓΓΔΛΜΑΣΗΚΖ ΔΚΠΑΗΓΔΤΖ C.A.P.A: CERTIFICAT D ATTITUDE PROFESSIONNELE AGRICOLE Β.Δ.P.A: BREVET D EDUTES PROFESSIONNELE AGRICOLE Β.Σ.Α: BREVET DE TECHNICIEN AGRICOLE C.F.A. : CENTRE DE FORMATION D APPRENTIS C.Α.A. : CERTIFICAT D APTITUDE AGRICOLE I.N.P.S.A : INSTITUTE NATIONAL DE PROMOTION SUPERIUR AGRICOLE E.N.S.S.A.A. : ECOLE NATIONAL SUPERIUR DES SCIENSES AGRONOMIQUE APPLIQUE iv

I.N.R.A.P. : INSTITUTE NATIONAL DE RECHERCHES ET APPLICATION PEDAGOGIGUES BTAO: BREVET DE TECHNICIEN A OPTION BATSA : BREVET DE TECHNICIEN SUPERIUR AGRICOLE E.F.A.: ΟΗΚΟΓΔΝΔΗΑΚΑ ΑΓΡΟΣΗΚΑ ΥΟΛΔΗΑ L.A.O.: ΚΑΣΧΣΔΡΑ ΓΔΤΣΔΡΟΒΑΘΜΗΑ ΓΔΧΡΓΗΚΑ ΥΟΛΔΗΑ Μ.Α.Ο: ΜΔΑ ΓΔΤΣΔΡΟΒΑΘΜΗΑ ΓΔΧΡΓΗΚΑ ΥΟΛΔΗΑ v

ΠΔΡΙΛΗΦΗ Ζ παξνχζα πηπρηαθή εξγαζία, πνπ έρεη ηίηιν «πζηήκαηα Γεσξγηθήο Δθπαίδεπζεο ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε», έρεη ζθνπφ λα παξνπζηάζεη ηελ έλλνηα θαη ην πεξηερφκελν ηνπ επηζηεκνληθνχ πεδίνπ «Γεσξγηθή Δθπαίδεπζε» θαη λα πεξηγξάςεη ηα ζπζηήκαηα πνπ ππάξρνπλ ζηηο ρψξεο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο. Αξρηθά, γίλεηαη κηα βηβιηνγξαθηθή αλαζθφπεζε γηα ηελ έλλνηα ηεο εθπαίδεπζεο θαη θαηάξηηζεο, ζηε ζπλέρεηα παξνπζηάδνληαη ηα ζπζηήκαηα γεσξγηθήο εθπαίδεπζεο ζηηο ρψξεο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο, νκαδνπνηνχληαη νη ρψξεο ζε θαηεγνξίεο κε βάζε ηα ζπζηήκαηα πνπ ηζρχνπλ θαη ζηε ζπλέρεηα αλαθέξνληαη ηα ζπκπεξάζκαηα θαη νη πξνηάζεηο. Ζ θχζε ησλ πξνβιεκάησλ πνπ αληηκεησπίδνπλ ηα ζπζηήκαηα θαηάξηηζεο ζε φια ηα θξάηε-κέιε είλαη θνηλή θαη θαζηζηνχλ ηελ επξσπατθή δηάζηαζε νινέλα θαη πην ζεκαληηθή γηα ηελ αλάπηπμε ηεο επαγγεικαηηθήο θαηάξηηζεο. Χζηφζν, ε αλάπηπμε ηεο επξσπατθήο δηάζηαζεο νθείιεη λα πξνζαξκνζηεί ζηνπο δηαθνξεηηθνχο κεραληζκνχο, πξαθηηθέο θαη αλάγθεο ησλ θξαηψλ-κειψλ, ε νπνία, φπσο δηαθαίλεηαη, δελ κπνξεί λα αληηκεησπηζηεί ζε κία εκέξα, αιιά πξφθεηηαη γηα κία ζπλερή δηαδηθαζία αλάπηπμεο ζρεδίσλ πνπ αθνξνχλ ηε βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο θαη ηελ πξνψζεζε ηεο θαηλνηνκίαο ζηελ εθπαίδεπζε. Σα ζπκπεξάζκαηα ηεο εξγαζίαο, κεηά ηελ εμέηαζε ησλ ζπζηεκάησλ θαη ηελ δηαπίζησζε ησλ αδπλακηψλ απφ πιεπξάο γεσξγηθήο θαηάξηηζεο θαηαιήγνπλ ζηελ πξφηαζε πεξηζζφηεξεο πξαθηηθήο άζθεζεο, εθπαηδεπηέο κε εμεηδίθεπζε, θαιχηεξα ζρνιηθά θηίξηα, ίδξπζε αγξνηηθψλ ζρνιψλ κέζα απφ ηνπο ίδηνπο ηνπο ζπλεηαηξηζκνχο θαη πξνζθνξάο εθπαίδεπζεο θαη θαηάξηηζεο ζε έλα κεγάιν εχξνο ζεκαηηθψλ πεδίσλ. ΛΔΞΔΙ ΚΛΔΙΓΙΑ: Δ.Δ., Γεσξγηθή Δθπαίδεπζε, Καηάξηηζε θαη Απαζρφιεζε, Πξάζηλν Πηζηνπνηεηηθφ, δεπηεξνβάζκηα-ηξηηνβάζκηα εθπαίδεπζε. 1

ΠΔΡΙΔΥΟΜΔΝΑ ΔΗΑΓΧΓΖ..4 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 1 ν : ΑΝΑΚΟΠΖΖ ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ.. 6 1.1 ΒΑΗΚΔ ΔΝΝΟΗΔ ΣΖ ΔΚΠΑΗΓΔΤΖ....6 1.2 ΔΚΠΑΗΓΔΤΖ ΔΝΖΛΗΚΧΝ......14 1.3 ΓΔΧΡΓΗΚΖ ΔΚΠΑΗΓΔΤΖ 17 1.4 Ζ ΓΔΧΡΓΗΚΖ ΔΚΠΑΗΓΔΤΖ ΚΑΣΑ ΣΖΝ ΑΡΥΑΗΟΣΖΣΑ...20 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 2 ν : ΓΔΧΡΓΗΚΑ ΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΑ ΤΣΖΜΑΣΑ ΣΗ ΥΧΡΔ ΣΖ Δ.Δ..22 2.1 Ζ ΓΔΧΡΓΗΚΖ ΔΚΠΑΗΓΔΤΖ ΣΖΝ ΔΛΛΑΓΑ 22 2.2 Ζ ΓΔΧΡΓΗΚΖ ΔΚΠΑΗΓΔΤΖ ΣΖΝ ΑΤΣΡΗΑ.27 2.3 Ζ ΓΔΧΡΓΗΚΖ ΔΚΠΑΗΓΔΤΖ ΣΖ ΓΑΛΛΗΑ..35 2.4 Ζ ΓΔΧΡΓΗΚΖ ΔΚΠΑΗΓΔΤΖ ΣΖΝ ΓΔΡΜΑΝΗΑ.42 2.5 Ζ ΓΔΧΡΓΗΚΖ ΔΚΠΑΗΓΔΤΖ ΣΖ ΓΑΝΗΑ.44 2.6 Ζ ΓΔΧΡΓΗΚΖ ΔΚΠΑΗΓΔΤΖ ΣΖΝ ΗΡΛΑΝΓΗΑ..46 2.7 Ζ ΓΔΧΡΓΗΚΖ ΔΚΠΑΗΓΔΤΖ ΣΖΝ ΗΠΑΝΗΑ 51 2.8 Ζ ΓΔΧΡΓΗΚΖ ΔΚΠΑΗΓΔΤΖ ΣΖΝ ΟΛΛΑΝΓΗΑ / ΚΑΣΧ ΥΧΡΔ.54 2.9 Ζ ΓΔΧΡΓΗΚΖ ΔΚΠΑΗΓΔΤΖ ΣΖΝ ΠΟΡΣΟΓΑΛΗΑ.56 2.10 Ζ ΓΔΧΡΓΗΚΖ ΔΚΠΑΗΓΔΤΖ ΣΟ ΖΝΧΜΔΝΟ ΒΑΗΛΔΗΟ..58 2.11 Ζ ΓΔΧΡΓΗΚΖ ΔΚΠΑΗΓΔΤΖ ΣΖΝ ΗΣΑΛΗΑ...59 2.12 Ζ ΓΔΧΡΓΗΚΖ ΔΚΠΑΗΓΔΤΖ ΣΖΝ ΟΤΖΓΗΑ..60 2.13 ΓΔΧΡΓΗΚΖ ΔΚΠΑΗΓΔΤΖ ΣΖΝ ΚΤΠΡΟ 61 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 3 ν : ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ-ΠΡΟΣΑΔΗ...64 3.1 ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ.64 3.2 ΠΡΟΒΛΖΜΑΣΑ-ΛΤΔΗ ΓΔΧΡΓΗΚΖ ΔΚΠΑΗΓΔΤΖ..66 3.3 ΟΜΑΓΟΠΟΗΖΖ ΣΧΝ ΥΧΡΧΝ ΒΑΖ ΣΧΝ ΤΣΖΜΑΣΧΝ ΓΔΧΡΓΗΚΖ ΔΚΠΑΗΓΔΤΖ..67 3.4 ΠΡΟΣΑΔΗ ΠΟΤ ΤΜΒΑΛΛΟΤΝ ΣΖΝ ΓΔΝΗΚΖ ΒΔΛΣΗΧΖ ΣΖ ΓΔΧΡΓΗΚΖ ΔΚΠΑΗΓΔΤΖ ΣΖΝ ΔΛΛΑΓΑ.68 ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ 71 ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ.74 2

ΠΔΡΙΔΥΟΜΔΝΑ ΠΙΝΑΚΧΝ Πίλαθαο 2.1.1 Σερληθά Δπαγγεικαηηθά εθπαηδεπηήξηα (ΣΔΔ) ηεο ρψξαο 25 Πίλαθαο 2.1.2. Οη Δηδηθφηεηεο ησλ ΔΠΑ.. (Δπαγγεικαηηθά ρνιεία). 25 Πίλαθαο 2.1.3. Σα «Κέληξα ΓΖΜΖΣΡΑ»..71 3

ΔΙΑΓΧΓΗ Οη ξαγδαίεο εμειίμεηο θαη αιιαγέο ζην ζχγρξνλν θνηλσληθν-νηθνλνκηθφ γίγλεζζαη θαζηζηνχλ απαξαίηεηε ηε ζπλερή ελεκέξσζε θαη εθπαίδεπζε ησλ αγξνηψλ, πξνθεηκέλνπ λα κπνξνχλ λα αληαπνθξηζνχλ ζηηο δηαξθψο απμαλφκελεο απαηηήζεηο ηφζν ζε θνηλσληθφ φζν θαη ζε επαγγεικαηηθφ επίπεδν. Δίλαη γλσζηφ φηη ην δπλακηθφ κηαο ρψξαο γηα αλάπηπμε δελ επεξεάδεηαη κφλνλ απφ ηνπο θπζηθνχο, άιια θαη απφ ηνπο αλζξψπηλνπο πφξνπο. Πνιινί ηζρπξίδνληαη φηη, ηειηθά, είλαη νη αλζξψπηλνη πφξνη απηνί πνπ θαζνξίδνπλ ην ραξαθηήξα θαη ην ξπζκφ ηεο θνηλσληθήο θαη νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο κίαο ρψξαο (Haq θαη Kirdar, 1986). Ηδηαίηεξα ζηνλ αγξνηηθφ ρψξν, ε έιιεηςε εθπαηδεπκέλνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ ζεσξείηαη σο βαζηθφο πεξηνξηζηηθφο παξάγνληαο ηεο αλάπηπμεο. Ζ ειιεληθή θαη γεληθφηεξα ε επξσπατθή γεσξγία έρνπλ ππνζηεί ζεκαληηθέο κεηαβνιέο ζηα πιαίζηα ηεο Δ.Δ. Με ηελ επηηαρπλφκελε ηερλνινγηθή εμέιημε, αλακέλεηαη παξαπέξα έληαζε ηνπ ζθιεξνχ αληαγσληζκνχ ζηελ παγθφζκηα γεσξγία θαη ζπλεπψο, νη ιηγφηεξν ηθαλνί θηλδπλεχνπλ λα εμαθαληζηνχλ απφ ην ρψξν απηφ. Ζ παξαγσγηθή εμεηδίθεπζε θαη ε εθκεράληζε παξέρνπλ ηε βάζε γηα ηελ αλάπηπμε ηεο πνιπδξαζηεξηφηεηαο ζηνλ αγξνηηθφ ρψξν. Ζ θαηάξηηζε ζε ηερληθά ζέκαηα έρεη, θαηά ην κάιινλ ή ήηηνλ, ζπλνδεχζεη ηηο κεηαβνιέο ζην γεσξγηθφ ηνκέα. Ο γεσξγφο ηνπ παξειζφληνο γλψξηδε δχν κφλν παξαγσγηθά εξγαιεία: ηελ γε θαη ηελ εξγαζία. Ο γεσξγφο ζήκεξα πξέπεη λα θαηαλνεί ην κεραληθφ εμνπιηζκφ θαη ηηο βαζηθέο αξρέο θαη εθαξκνγέο ηεο ρεκείαο, βηνινγίαο θαη νηθνλνκίαο. Ο ζεκεξηλφο γεσξγφο, φπσο θαη θάζε επηρεηξεκαηίαο, έρεη πξφζβαζε ζηελ πίζηε θαη ε ρξέσζε είλαη θνηλή πιένλ πξαθηηθή. Ζ ελζσκάησζε ηεο εθκεηάιιεπζεο ζην επξχηεξν νηθνλνκηθφ πεξηβάιινλ, ν καθξνρξφληνο ζρεδηαζκφο θαη νη δηαδηθαζίεο ιήςεο απνθάζεσλ απνηεινχλ επηπξφζζεηα πεδία θαηάξηηζεο ησλ γεσξγψλ. Δπηπιένλ θάησ απφ ηηο ζεκεξηλέο ζπλζήθεο, νη αγξφηεο δελ είλαη πιένλ νη απνθιεηζηηθνί δηαρεηξηζηέο ηνπ αγξνηηθνχ ρψξνπ αθνχ ππάξρνπλ ηφζν νη θπβεξλεηηθέο παξεκβάζεηο φζν θαη ε επέκβαζε ηνπ αζηηθνχ πιεζπζκνχ (πξνζηαζία πεξηβάιινληνο θιπ). εκαηνδνηείηαη ινηπφλ ε αλάγθε ζπλαίλεζεο κεηαμχ ησλ παξαδνζηαθψλ θαηνίθσλ ηεο ππαίζξνπ θαη ε πξνεηνηκαζία αηφκσλ ηθαλψλ λα δήζνπλ θαη λα εξγαζηνχλ κέζα ζε έλα ζχζηεκα αιιεινζπζρεηίζεσλ. 4

ηηο ελφηεηεο πνπ αθνινπζνχλ πεξηγξάθνληαη ζπλνπηηθά ηα εμήο: ην πξψην θεθάιαην γίλεηαη αλαζθφπεζε ηεο βηβιηνγξαθίαο, αλαιχεηαη ε έλλνηα θαη ην πεξηερφκελν ηεο εθπαίδεπζεο θαη ηεο θαηάξηηζεο (ηερληθή εθπαίδεπζε, εθπαίδεπζε ελειίθσλ, ραξαθηεξηζηηθά εθπαίδεπζεο ελειίθσλ, επίπεδα εθπαίδεπζεο), ηνπ επηζηεκνληθνχ πεδίνπ «Γεσξγηθή Δθπαίδεπζε» (βαζκίδεο εθπαίδεπζεο, ζηφρνη θαη θαηεγνξίεο) θαη ζην ηέινο ηνπ θεθαιαίνπ γίλεηαη αλαθνξά ζηελ γεσξγηθή εθπαίδεπζε θαηά ηελ αξραηφηεηα. ην δεχηεξν θεθάιαην γίλεηαη κηα αλαιπηηθή πεξηγξαθή ησλ ζπζηεκάησλ γεσξγηθήο εθπαίδεπζεο ζηηο ρψξεο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο. ην ηξίην θεθάιαην αλαθέξνληαη ηα γεληθά ζπκπεξάζκαηα πνπ αθνξνχλ ζηελ παξνχζα πηπρηαθή εξγαζία, νκαδνπνηνχληαη νη ρψξεο ηεο Δ.Δ. ζε θαηεγνξίεο βάζε ησλ ζπζηεκάησλ πνπ ηζρχνπλ, γίλνληαη θάπνηεο πξνηάζεηο γηα ηελ βειηίσζε ησλ ζπζηεκάησλ ηεο γεσξγηθήο εθπαίδεπζεο θαη θάπνηεο δηεπθξηλήζεηο γηα ην «Πξάζηλν Πηζηνπνηεηηθφ» θαη ηελ ρνξήγεζε ηνπ. Σέινο, ζηε βηβιηνγξαθία αλαθέξνληαη φιεο νη πεγέο, έληππεο θαη ειεθηξνληθέο, νη νπνίεο ρξεζηκνπνηήζεθαλ γηα ηελ πεξάησζε ηεο παξνχζαο εξγαζίαο, ελψ ζην παξάξηεκα παξαηίζεληαη νξηζκέλνη πίλαθεο ησλ νπνίσλ ε παξνπζίαζε θξίζεθε απαξαίηεηε. 5

ΚΔΦΑΛΑΙΟ 1 1. ΑΝΑΚΟΠΗΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1.1 ΒΑΙΚΔ ΔΝΝΟΙΔ ΣΗ ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ «Δθπαίδεπζε» νλνκάδεηαη ε αλάπηπμε ησλ ζσκαηηθψλ, δηαλνεηηθψλ θαη εζηθψλ δπλάκεσλ ηνπ παηδηνχ, ε κφξθσζε πνπ απνθηάηαη κε ηε δηδαζθαιία θαζψο θαη θαζέλα απφ ηα ζηάδηα ηεο κφξθσζεο πνπ παξέρεηαη ζην ζρνιείν (Σεγφπνπινο θαη Φπηξάθεο, 1993). Ο φξνο εθπαίδεπζε βξίζθεηαη ζε ζηελή ζπλάξηεζε κε ηνπο φξνπο παηδεία θαη κφξθσζε. Με ηνλ φξν «κφξθσζε» ελλννχκε ην απνηέιεζκα ηνπ «εθπαηδεχσ». Μφξθσζε είλαη ε θαηάζηαζε πνπ δεκηνπξγείηαη απφ ηελ εθπαίδεπζε. Ο φξνο κφξθσζε αληαπνθξίλεηαη ζην ρξεζηκνπνηνχκελν φξν «αλζξψπηλν θεθάιαην». Με ηνλ φξν «παηδεία» ελλννχκε ην ζχλνιν ησλ πλεπκαηηθψλ αγαζψλ, ηα νπνία ππάξρνπλ ζηελ θνηλσλία. Ζ εθπαίδεπζε πεξηιακβάλεη φιεο ηηο δξαζηεξηφηεηεο πνπ ζηνρεχνπλ ζηελ αλάπηπμε ηεο γλψζεο, ησλ δεμηνηήησλ, ησλ εζηθψλ αμηψλ θαη ηεο θαηαλφεζεο, ε νπνία απαηηείηαη ζε φιεο ηηο θάζεηο ηεο δσήο θαη φρη ηεο γλψζεο θαη ησλ δεμηνηήησλ πνπ ζπλδένληαη κε έλα πεξηνξηζκέλν πεδίν δξαζηεξηφηεηαο (Παπαδάθε-Κιαπδηαλνχ, 1996: 1-3). Χο εθπαίδεπζε ζεσξείηαη ε πξάμε θαη ην απνηέιεζκα ηεο παξέκβαζεο ησλ ελειίθσλ ζηα άηνκα πνπ βξίζθνληαη ζε ειηθία αλάπηπμεο ή ηνπ ζπλφινπ ηεο θνηλσλίαο ζηα κέιε ηεο επεξεάδνληαο νπζηαζηηθά ηε δηακφξθσζε ηνπ αηφκνπ. πλδέεηαη επίζεο κε δξαζηεξηφηεηεο πνπ ζηνρεχνπλ ζηελ αλάπηπμε ηεο γλψζεο, ησλ δεμηνηήησλ, ησλ εζηθψλ αμηψλ θαη ηεο θαηαλφεζεο, ε νπνία απαηηείηαη ζε φιεο ηηο φςεηο ηεο δσήο. Χο επαγγεικαηηθή - ηερληθή εθπαίδεπζε κπνξεί γεληθά λα νξηζηεί: "κία ζρεδηαζκέλε δηαδηθαζία γηα ηελ αιιαγή ζηάζεσλ, γλψζεσλ ή δεμηνηήησλ κέζσ εκπεηξηψλ κάζεζεο, κε ζθνπφ ηελ επίηεπμε απνηειεζκαηηθήο εθηέιεζεο κηαο δξαζηεξηφηεηαο ή δξαζηεξηνηήησλ. θνπφο απηήο είλαη λα εμαζθαιίζεη πςειφ βαζκφ απφδνζεο ζηα πιαίζηα ηεο επαγγεικαηηθήο δξαζηεξηφηεηαο. Πνιινί επηζηήκνλεο ζεσξνχλ φηη ε εθπαίδεπζε αζρνιείηαη πεξηζζφηεξν κε ηελ 6

απφθηεζε, γεληθά, γλψζεο, ελψ ε ηερληθή εθπαίδεπζε αζρνιείηαη πεξηζζφηεξν κε ηελ εθαξκνγή ηεο γλψζεο. Με απηφλ ηνλ ηξφπν ζεσξείηαη φηη ε γεληθή θαη ε ηερληθή εθπαίδεπζε αθελφο κελ δηαθέξνπλ, αθεηέξνπ δε είλαη ζπκπιεξσκαηηθέο. Δπηπιένλ, ε εθπαίδεπζε κπνξεί λα είλαη ηππηθή θαη κε ηππηθή. Ο πξψηνο ηχπνο αλαθέξεηαη ζε δξαζηεξηφηεηεο νη νπνίεο πξαγκαηνπνηνχληαη ζε δνκεκέλα εθπαηδεπηηθά πεξηβάιινληα. Ο δεχηεξνο ηχπνο αλαθέξεηαη ζε εθπαίδεπζε πνπ πξαγκαηνπνηείηαη εθηφο ηνπ ζρνιηθνχ πεξηβάιινληνο ρσξίο ζρεδηαζκέλε εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία. Ζ εθπαίδεπζε ζε γεληθέο γξακκέο απνηειεί βαζηθφ αλζξψπηλν δηθαίσκα θαη ζπκβάιιεη ζηελ πξαγκαηνπνίεζε εζληθψλ πνιηηηθψλ θαη ζρεδίσλ αλάπηπμεο. Δπηπιένλ ζπληειεί ζηε δηεχξπλζε ησλ νξηδφλησλ θαη ζηελ έγεξζε επηδηψμεσλ απφ ηελ πιεπξά ηνπ εθπαηδεπφκελνπ (Λίιηζε θαη Κσηαΐδνπ, 2004). Ζ εθπαίδεπζε σζεί ηελ αλάπηπμε βαζηθψλ επαγγεικαηηθψλ ηθαλνηήησλ πνπ κε ηε ζεηξά ηνπο ζπκβάιινπλ ζηνλ εθζπγρξνληζκφ, γηαηί έηζη ην άηνκν : Απνθηά πξφζβαζε ζηα γξαπηά θείκελα (εθεκεξίδεο, πεξηνδηθά, αλαθνηλψζεηο, θιπ.) Μπνξεί λα θξίλεη θαη λα αμηνινγεί ηα κελχκαηα θα ηηο πιεξνθνξίεο πνπ δέρεηαη θαζψο θαη ηηο πεγέο απφ φπνπ πξνέξρνληαη απηέο, απνθεχγνληαο ηελ παξαπιεξνθφξεζε. Μπνξεί λα αλαπηχμεη πην ζχλζεηεο πλεπκαηηθέο δπλαηφηεηεο (Κνπηζνχξεο. 1997). Χο θαηάξηηζε νξίδεηαη κηα ζρεδηαζκέλε δηαδηθαζία γηα ηελ ηξνπνπνίεζε ζηάζεσλ, γλψζεσλ ή δεμηνηήησλ κέζσ εκπεηξηψλ κάζεζεο, κε ζθνπφ ηελ απνηειεζκαηηθή εθηέιεζε κηαο δξαζηεξηφηεηαο ή εχξνπο δξαζηεξηνηήησλ. ηφρνο ηεο ζηηο ζπλζήθεο εξγαζίαο είλαη ε αλάπηπμε ησλ ηθαλνηήησλ ηνπ αηφκνπ θαη ε ηθαλνπνίεζε ησλ ησξηλψλ θαη κειινληηθψλ αλαγθψλ ζε εξγαηηθφ δπλακηθφ. Ζ θαηάξηηζε αλαθέξεηαη θπξίσο ζηελ εθκάζεζε δεμηνηήησλ. Μία δεμηφηεηα ζπληζηά ηελ ηθαλφηεηα ηεο επίηεπμεο ελφο ηειηθνχ απνηειέζκαηνο κε κέγηζηε ζηγνπξηά θαη ειάρηζηε δαπάλε ελέξγεηαο θαη ρξφλνπ (Λίιηζε θαη Κσηαΐδνπ, 2004). Ο φξνο θαηάξηηζε πεξηιακβάλεη φιεο ηηο πξνζπάζεηεο κάζεζεο πνπ απεπζχλνληαη ζε λένπο θαη ελήιηθεο, κε ζθνπφ ηελ απνηειεζκαηηθή εθηέιεζε κηαο δξαζηεξηφηεηαο ή ελφο εχξνπο δξαζηεξηνηήησλ. Ζ θαηάξηηζε πξαγκαην- 7

πνηείηαη κεηά ηελ απνθνίηεζε απφ ηε βαζηθή επαγγεικαηηθή εθπαίδεπζε θαη ηελ αλάιεςε επαγγεικαηηθήο δξαζηεξηφηεηαο ή κεηά ηελ αιιαγή επαγγέικαηνο θαη ζπρλά αλαθέξεηαη κε ηνλ φξν επηκόξθσζε. Με άιια ιφγηα κε ηνλ φξν «επηκφξθσζε» ελλννχκε ηελ παξνρή ζπκπιεξσκαηηθψλ γλψζεσλ, ζεσξεηηθψλ θαη πξαθηηθψλ, πξνθεηκέλνπ λα πξνζαλαηνιίδεηαη ην άηνκν ζηηο ζπλερήο εμειίμεηο ηνπ επαγγέικαηνο ηνπ θαη ησλ θνηλσληθψλ ζπλζεθψλ. Οη ζεκαληηθφηεξεο κνξθέο επαγγεικαηηθήο επηκόξθσζεο είλαη ε ηειεηνπνίεζε πξναγσγήο, ε ηειεηνπνίεζε πξνζαξκνγήο, ε κεηεθπαίδεπζε γηα αιιαγή επαγγέικαηνο θαη ε επαγγεικαηηθή ελζσκάησζε (Παπαδάθε-Κιαπδηαλνχ, 1996 : 6-7). Σα επίπεδα θαηάξηηζεο δηαθξίλνληαη ζε «αξρηθή» θαη «ζπλερηδφκελε». Ζ «αξρηθή» εληνπίδεηαη ζηε ζπλνιηθή εθκάζεζε ελφο ζπγθεθξηκέλνπ επαγγέικαηνο θαη ε «ζπλερηδφκελε» εληνπίδεηαη ζηε κεηάδνζε ηεο γλψζεο ή ησλ δεμηνηήησλ πνπ ζα νδεγήζνπλ ηνλ εξγαδφκελν ζην λα πξνζαξκνζηεί ζηα λέα δεδνκέλα ζπκπιεξψλνληαο ηηο γλψζεηο θαη ηηο ηθαλφηεηεο ηνπ. Μπνξεί λα ζεσξεζεί φηη ε εθπαίδεπζε αζρνιείηαη πεξηζζφηεξν κε ηελ απφθηεζε γλψζεσλ, ελψ ε θαηάξηηζε αζρνιείηαη κε ηε βειηίσζε θαη ηελ νινθιήξσζε ηεο γλψζεο ζηνλ επαγγεικαηηθφ ρψξν (Γηδαξάθνπ θ.α., 1998).ηελ ππάξρνπζα βηβιηνγξαθία θαη ζηα επίζεκα θείκελα ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο, ε δηα βίνπ θαηάξηηζε ή δηα βίνπ κάζεζε αλαθέξεηαη πεξηζζφηεξν σο αλάγθε ηνπ λα καζαίλεη θαη λα επηκνξθψλεηαη θάπνηνο δηαξθψο, ζε αληίζεζε κε ην παξειζφλ, φπνπ ε παξνρή εθάπαμ γλψζεσλ θαη ζπγθεθξηκέλσλ δεμηνηήησλ ήηαλ επαξθήο ζπλζήθε γηα ηελ νκαιή εμέιημε ηνπ εξγαζηαθνχ ηνπ βίνπ. Δπηπιένλ, αλαθέξεηαη πεξηζζφηεξν σο ζηάζε δσήο ηνπ εξγαδνκέλνπ θαη σο απαίηεζε αληαγσληζηηθφηεηαο γηα ηελ επηρείξεζε θαη ηηο πνιηηηθέο αξρέο, παξά σο ζεζκφο θαη ζπγθεθξηκέλε πνιηηηθή. Έηζη, ην πεξηερφκελν θαη ν ηξφπνο ιεηηνπξγίαο ηεο δηα βίνπ θαηάξηηζεο αλαδεηείηαη, ρσξίο λα είλαη ζαθήο ν ραξαθηήξαο ηεο. ηελ Διιάδα, ε ζπλερηδφκελε επαγγεικαηηθή θαηάξηηζε αλαπηχρζεθε θαηά ηε δηάξθεηα ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1980 κε ηελ ρξεκαηνδφηεζε ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο θαη ρσξίο λα εληάζζεηαη ζην πιαίζην κηαο νινθιεξσκέλεο ζηξαηεγηθήο γηα ηελ αλάπηπμε θαη ηελ αμηνπνίεζε ηνπ «αλζξψπηλνπ θεθαιαίνπ». Πξνζδηνξηζκέλε θπξίσο απφ ην θζελφ εξγαηηθφ θφζηνο, ε αληαγσληζηηθφηεηα ησλ ειιεληθψλ επηρεηξήζεσλ δελ επηδηψρζεθε (εθηφο απφ ειάρηζηεο πεξηπηψζεηο) λα ζηεξηρζεί ζηελ πνηφηεηα θαη ζηελ αλάπηπμε ηνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ. Έηζη, θαηά θνηλή νκνινγία, ζπαηαιήζεθαλ ζεκαληηθνί πφξνη ζε 8

θαηαξηίζεηο ακθίβνιεο πνηφηεηαο θαη κε απνθιεηζηηθφ ζθνπφ ηελ απνξξφθεζε ησλ Κνηλνηηθψλ Πφξσλ. Ζ ζπλερηδόκελε εθπαίδεπζε ζεσξείηαη εδψ θαη δεθαεηίεο ην αλαγθαίν ζπκπιήξσκα ή ε ζπλέρεηα ηεο ζρνιηθήο εθπαίδεπζεο σο απάληεζε ζηνπο ηαρείο ξπζκνχο αλάπηπμεο ηεο βηνκεραληθήο θαη κεηαβηνκεραληθήο θνηλσλίαο. Παξέρεη ηε ζηαζεξή αλαλέσζε ησλ γλψζεσλ θαη ησλ δεμηνηήησλ πνπ απνθηήζεθαλ θαηά ηελ «ηππηθή εθπαίδεπζε», θαζψο θαη κία δεχηεξε επθαηξία ζε άηνκα πνπ δελ κπφξεζαλ γηα θνηλσληθνχο ή άιινπο ιφγνπο λα επσθειεζνχλ απφ ηελ ππνρξεσηηθή θαη κεηαυπνρξεσηηθή εθπαίδεπζε. πγρξφλσο, αληαπνθξίλεηαη ζηε ζεκειηψδε παηδαγσγηθή αξρή ηεο «δηα βίνπ παηδείαο», ζχκθσλα κε ηελ νπνία ε κάζεζε είλαη κία θπζηθή θαη ζηαζεξή δηάζηαζε ηεο αλζξψπηλεο δσήο, επνκέλσο ζα πξέπεη ηα άηνκα λα έρνπλ νξγαλσκέλεο επθαηξίεο γηα κειέηε θαη κάζεζε ζε φιε ηε δηάξθεηα ηεο δσήο ηνπο. Ζ «δηα βίνπ παηδεία» - ζπλδπαζκφο γεληθήο κφξθσζεο θαη επαγγεικαηηθήο θαηάξηηζεο - έρεη έλα ζαθή αλζξσπηζηηθφ πξνζαλαηνιηζκφ, δειαδή λα πξναγάγεη ηελ πνηφηεηα δσήο ηφζν ησλ αηφκσλ φζν θαη ησλ θνηλσληθψλ νκάδσλ. Ο ζπγθεθξηκέλνο ζθνπφο ζεσξείηαη ζήκεξα παξά πνηέ δηθαίσκα ηνπ αηφκνπ ζε θάζε δεκνθξαηηθή θνηλσλία θαη ζπγρξφλσο θαίξην ζηξαηεγηθφ κέζν γηα ηελ θνηλσληθή θαη νηθνλνκηθή αλάπηπμε. Δηδηθφηεξα, ε ζπλερηδφκελε επαγγεικαηηθή εθπαίδεπζε απνηειεί έλα απφ ηα ηαρέσο αλαπηπζζφκελα πεδία πξαθηηθήο ζηε ζπλερηδφκελε εθπαίδεπζε. Απφ ηε δεθαεηία ηνπ 1960 ζηηο πξνεγκέλεο νηθνλνκηθά θνηλσλίεο απμήζεθαλ κε εληππσζηαθνχο ξπζκνχο νη επελδχζεηο ζε πξνγξάκκαηα ζπλερηδφκελεο εθπαίδεπζεο ζε επηρεηξήζεηο θαη νξγαληζκνχο ηφζν ηνπ δεκφζηνπ φζν θαη ηνπ ηδησηηθνχ ηνκέα. Αιιά θαη ζηηο νηθνλνκηθά αλαπηπζζφκελεο ρψξεο, ζπλνδεχνληαο ηηο νηθνλνκηθέο επηδνηήζεηο απφ ηα Κνηλνηηθά Σακεία, παξαηεξήζεθε θαη παξαηεξείηαη κία ηεξάζηηα πξνζθνξά απφ επηδνηνχκελα πξνγξάκκαηα αξρηθήο θαη ζπλερηδφκελεο θαηάξηηζεο απφ θνξείο φπσο ηα ηδξχκαηα Σξηηνβάζκηαο Δθπαίδεπζεο, ηα Κέληξα Δπαγγεικαηηθήο Καηάξηηζεο, ε Σνπηθή Απηνδηνίθεζε, ηα Δπηκειεηήξηα, ηα Δπαγγεικαηηθά σκαηεία, νη Δπηζηεκνληθνί χιινγνη θ.α. (Ρνκπφιεο θ.α., 1999 : 7-9). «πλερηδφκελε επαγγεικαηηθή θαηάξηηζε» είλαη ε παξνρή, ζπλερψο θαη κε θαηάιιεινπο κεραληζκνχο, πξφζζεηεο θαηάξηηζεο ζε εξγαδφκελνπο φισλ ησλ επηπέδσλ, πξνθεηκέλνπ λα παξαθνινπζνχλ ηηο εμειίμεηο ζηελ εηδηθφηεηα ηνπο 9

θαη λα αληαπνθξίλνληαη ζηηο λέεο απαηηήζεηο πνπ δεκηνπξγνχληαη ζηελ αγνξά εξγαζίαο σο απνηέιεζκα ηνπ δηεζλνχο αληαγσληζκνχ, εκπινπηίδνληαο ηηο γλψζεηο θαη δεμηφηεηεο ηνπο (Ζιηάδεο, 1995). Με ηνλ φξν «εθπαίδεπζε ελειίθσλ», ν νπνίνο ζπρλά ηαπηίδεηαη κε ηνλ φξν «επηκφξθσζε», ελλννχκε ηελ εθπαίδεπζε ε νπνία πεξηιακβάλεη σο θεληξηθά ηεο ζεκεία : ηε ζπλέρηζε, ηελ νινθιήξσζε θαζψο επίζεο θαη ηελ παξαπέξα εκβάζπλζε ηεο γεληθήο εθπαίδεπζεο πνπ απνθηήζεθε κέρξη εθείλε ηε ζηηγκή απφ ην άηνκν (Παπαδάθε-Κιαπδηαλνχ, 1996: 6). Ζ κάζεζε είλαη κηα εζσηεξηθή δηαδηθαζία, κε ηελ νπνία ηξνπνπνηείηαη ή αιιάδεη ε ζπκπεξηθνξά ηνπ αηφκνπ κε ηελ εκπεηξία ή κε ηελ εθπαίδεπζε. χκθσλα κε παηδαγσγηθέο απφςεηο, κάζεζε ζεκαίλεη βειηίσζε ή απφθηεζε λέσλ κνξθψλ ζπκπεξηθνξάο θαη ελεξγεηψλ. Μάζεζε ζεκαίλεη ηελ αιιαγή ή βειηίσζε ησλ κνξθψλ ζπκπεξηθνξάο θαη ελεξγεηψλ θάησ απφ ζπγθεθξηκέλεο ςπρηθέο ιεηηνπξγίεο αληίιεςεο θαη δηαλφεζεο, αίζζεζεο θαη αμηψλ, πξνζπάζεηαο θαη ζέιεζεο, δειαδή κία κεηαβνιή ησλ εζσηεξηθψλ ηθαλνηήησλ θαη δπλάκεσλ ηνπ αλζξψπνπ (Παπαδάθε-Κιαπδηαλνχ, 1996: 88-89). Ζ αληίιεςε είλαη βαζηθφ ηκήκα ηνπ πλεπκαηηθνχ καο δπλακηζκνχ. Απνηειεί ηε ζεκειηαθή κνξθή ππφ ηελ νπνία εμσηεξηθεχεηαη ε θπζηθή καο ηάζε γηα ηε γλψζε. Απφ κία νξηζκέλε άπνςε είλαη ε αθεηεξία νιφθιεξεο ηεο πλεπκαηηθήο δεκηνπξγίαο ηνπ αλζξψπνπ θαη απφ κία άιιε είλαη ην ηέξκα ηεο. Γελ ππάξρεη άιισζηε ακθηβνιία πσο ε ςπρηθή εηθφλα ησλ φλησλ, ησλ αληηθεηκέλσλ θαη ησλ θαηλνκέλσλ ηεο δσήο αξρίδεη κε ηελ αληίιεςε θαη ε πξνζαξκνγή ηεο ζπκπεξηθνξάο καο ζηηο ζπλζήθεο ηεο δσήο πξνζδηνξίδεηαη, θαηά ην κεγαιχηεξν ηεο πνζνζηφ, απφ ηε ζπκβνιή θαη ην ξφιν ηεο. Δίλαη νξζφ ζπλεπψο λα ζεσξείηαη ζεκειηαθή πξνυπφζεζε γηα ηε γλψζε ηνπ εαπηνχ καο θαη ηνπ θφζκνπ πνπ καο πεξηβάιιεη (Παπαλαζηαζίνπ, 1990: 8-9). Ο ελήιηθαο δε καζαίλεη φπσο έλα παηδί. Γε κπνξεί θαλείο λα κεηαθέξεη ζηελ παηδαγσγηθή ησλ ελειίθσλ ηηο θιαζηθέο παηδαγσγηθέο ζρνιηθέο κεζφδνπο. Ο ελήιηθαο φκσο ΜΑΘΑΙΝΔΙ θάησ απφ ηηο εμήο πξνυπνζέζεηο: Όηαλ θαηαιαβαίλεη, Όηαλ ε εθπαίδεπζε έρεη άκεζε ζρέζε κε ηελ θαζεκεξηλφηεηα ηνπ, Όηαλ αληηιακβάλεηαη, θαηαλνεί θαη απνδέρεηαη ηνπο ζηφρνπο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ πξνγξάκκαηνο, Όηαλ ελεξγεί θαη εκπιέθεηαη, 10

Όηαλ ν εθπαηδεπηήο μέξεη λα αμηνπνηεί ηα απνηειέζκαηα ηεο επηηπρίαο θαη ηεο απνηπρίαο, Όηαλ ληψζεη εληαγκέλνο ζε κία νκάδα, Όηαλ καζαίλεη ζε θιίκα πνπ επλνεί ζπκκεηνρή (Couraou, 2000). Ζ ηερληθή εθπαίδεπζεο πξνηείλεη δηαδηθαζίεο πνπ αθνινπζνχλ ζπγθεθξηκέλε ζεηξά, δειαδή ηελ εθαξκνγή θάπνηνλ βεκάησλ. Γελ πξέπεη λα ζπγρένπκε ηελ ηερληθή κε ηε κέζνδν. Ζ ηειεπηαία είλαη κία αληίιεςε γηα ηελ πξφζβαζε ζηε γλψζε. Πεξηιακβάλεη έλα ζχλνιν αξρψλ κάζεζεο πνπ πξνζαλαηνιίδνπλ ηνλ ηξφπν εθπαίδεπζεο θαη αληίιεςεο ηεο κάζεζεο. ηελ πξάμε, κία κέζνδνο απνηειείηαη απφ ηε ζχλζεζε δηαθνξεηηθψλ ηερληθψλ, ηηο νπνίεο πξέπεη λα ζέζεη ν εθπαηδεπηήο ζε αξκνλία κε ηνλ επηδησθφκελν ζηφρν. Σερληθέο εθπαίδεπζεο είλαη νη αθφινπζεο: Παξνπζίαζε: ν εθπαηδεπηήο παξνπζηάδεη πιεξνθνξίεο ζε πεξηνξηζκέλν ρξφλν. Ζ πξνβνιή νπηηθναθνπζηηθήο ππνζηήξημεο ζπκπιεξψλεη ηε ιεηηνπξγία ηεο παξνπζίαζεο. Δπίδεημε: ν εθπαηδεπηήο παξνπζηάδεη κία ιεηηνπξγία, κία δηαδηθαζία, έλα κνληέιν θαη ν εθπαηδεπφκελνο παξαθνινπζεί. Πεηξακαηηζκόο: ν εθπαηδεπφκελνο ζπκκεηέρεη ζε κία δξαζηεξηφηεηα αθνινπζψληαο νδεγίεο, ελψ ε αλάιπζε ησλ απνηειεζκάησλ ζα ηνλ νδεγήζεη ζηε δηεμαγσγή ζπκπεξαζκάησλ απφ ηε ζπγθεθξηκέλε εκπεηξία. πδήηεζε: ηα άηνκα αληαιιάζζνπλ πιεξνθνξίεο ή απφςεηο ζε θάπνην δήηεκα, κε ζθνπφ λα νδεγεζνχλ ζε ζπκπεξάζκαηα ή απνθάζεηο. Ζ ζπδήηεζε ιακβάλεη ρψξα ζην πιαίζην κίαο νκάδαο ή ππννκάδσλ εθπαηδεπνκέλσλ ή κεηαμχ εθπαηδεπηή θαη εθπαηδεπφκελνπ. Δμάζθεζε: ν εθπαηδεπφκελνο αλαπηχζζεη κε ζπζηεκαηηθφ ηξφπν κία δξαζηεξηφηεηα, ψζηε λα αλαπηχμεη ή λα εληζρχζεη κία δεμηφηεηα. Ζ επαλάιεςε βνεζά ζηε ζηαζεξνπνίεζε ησλ θεθηεκέλσλ. Αλάγλσζε: ν εθπαηδεπφκελνο δηαβάδεη έλα θείκελν γηα λα ελεκεξσζεί ή δηαηξέρεη θάπνηα έληππα γηα λα αλαδεηήζεη κία πιεξνθνξία. Δθπαίδεπζε κέζσ ππνινγηζηή: εληάζζεηαη ζηε ινγηθή ηεο πξνγξακκαηηζκέλεο εθπαίδεπζεο θαη πξνηείλεη ην δηάινγν κεηαμχ αλζξψπνπ θαη κεραλήο. Σν δηδαθηηθφ πιηθφ είλαη ην πξφγξακκα ηνπ ειεθηξνληθνχ ππνινγηζηή κε βάζε ην νπνίν νξγαλψλεηαη ε κάζεζε. Σν εθπαηδεπηηθφ ινγηζκηθφ 11

αλαιχεη ηηο απαληήζεηο εληνπίδνληαο ηηο ζσζηέο, ηηο ιαλζαζκέλεο, ηηο αηειείο θαη αληαπνθξίλεηαη ζε φζα ζθέθηεηαη ν εθπαηδεπφκελνο κε θαηάιιειν ηξφπν. ε γεληθέο γξακκέο επηηξέπεη ηελ εξγαζία κε αηνκηθνχο ξπζκνχο. Πξνζνκνίσζε: απηή ε ηερληθή παξνπζηάδεη ην πιενλέθηεκα ηεο έκθαζεο ζην πξφβιεκα θαη επηηξέπεη ηε ζχλδεζε ηεο εθπαίδεπζεο κε ηελ επαγγεικαηηθή δσή. πλήζεο εθδνρή είλαη ην «παίμηκν ξφισλ», ζχκθσλα κε ην νπνίν ηα άηνκα πηνζεηνχλ ηε ζπκπεξηθνξά κίαο ζπγθεθξηκέλεο πξνζσπηθφηεηαο, ψζηε λα κπνξνχλ λα θαηαιάβνπλ θαιχηεξα κία θαηάζηαζε, θαζψο θαη ηελ δηθή ηνπο αληίδξαζε ζε παξφκνηεο θαηαζηάζεηο. Οη αλαπαξαζηάζεηο απαηηνχλ θιίκα εκπηζηνζχλεο, ζπγθεθξηκέλεο νδεγίεο θαη κνληέιν παξαηήξεζεο γηα ηελ αλάιπζε ηεο ζπκπεξηθνξάο. Μειέηε πεξίπησζεο: πξνηείλεη ηελ αλάιπζε κίαο πνιχπινθεο πεξίπησζεο, απφ κία πξαγκαηηθή θαηάζηαζε έσο κία ηαηλία. Ο εθπαηδεπφκελνο πξέπεη λα αλαιχζεη ηελ πεξίπησζε, λα αλαδεηήζεη ηα πξαγκαηηθά πξνβιήκαηα θαη λα ππνδείμεη ηε δξάζε πνπ πξέπεη λα αθνινπζεζεί. Γελ ππάξρεη κνληέιν ζσζηήο θαη ιαλζαζκέλεο αλάιπζεο. Αζθήζεηο: ζπρλά έρνπλ ηελ κνξθή πξνβιεκάησλ γηα επίιπζε, εξσηεκαηνινγίσλ γηα ζπκπιήξσζε, απαηηνχλ ιίγν ρξφλν θαη αληηζηνηρνχλ ζε ζπγθεθξηκέλνπο παηδαγσγηθνχο θαη γλσζηηθνχο ζηφρνπο. πγγξαθή θεηκέλνπ: ν εθπαηδεπηήο δεηά απφ ηα κέιε ηεο νκάδαο λα δηακνξθψζνπλ αηνκηθά ή ζπιινγηθά έλα θείκελν. Σν θείκελν κπνξεί λα είλαη αλάιπζε, ζχλζεζε, ζχγθξηζε, ζρφιην θ.ά. Πξνεηνηκαζία παξνπζίαζεο: ν εθπαηδεπηήο δεηά απφ ηα κέιε ηεο νκάδαο λα εηνηκάζνπλ αηνκηθά ή ζπιινγηθά κία πξνθνξηθή παξέκβαζε. Απηνπαξαηήξεζε: πξνζθέξνληαη ζηνλ εθπαηδεπφκελν κνληέια παξαηεξεζεο, Δξσηεκαηνιφγηα γηα ηελ εμέηαζε ησλ δηθψλ ηνπ ζπλζεθψλ εξγαζίαο, γηα αλάιπζε ηνπ ξφινπ ηνπ ή ηεο ιεηηνπξγίαο ηεο κνλάδαο εξγαζίαο ηνπ. Ακνηβαίεο ζπκβνπιέο: βάδεη ηνπο εθπαηδεπφκελνπο ζε θαηάζηαζε ακνηβαίαο αιιεινβνήζεηαο, πξνθεηκέλνπ λα αλαιχζνπλ ηηο ζπλζήθεο εξγαζίαο ηνπο ή έλα πξφβιεκα πνπ επηιέγνπλ λα κειεηήζνπλ, αιιά πξέπεη λα δνζνχλ ζσζηέο νδεγίεο γηα λα νξγαλσζνχλ απηέο νη αληαιιαγέο. Καηαζθεπή εξγαιείσλ εξγαζίαο: νη εθπαηδεπφκελνη ηειεηνπνηνχλ, ζηε δηάξθεηα ηεο εθπαίδεπζεο, κεζφδνπο/εξγαιεία εξγαζίαο, πνπ ζα ρξεζηκν- 12

πνηήζνπλ θαηφπηλ ζηηο πξαγκαηηθέο ζπλζήθεο εξγαζίαο ηνπο. Γηα παξάδεηγκα, έλα δηαθεκηζηηθφ έληππν ή ηα πεξηερφκελα κίαο ηζηνζειίδαο. ρέδην δξάζεο: ε εξγαζία ησλ εθπαηδεπφκελσλ είλαη επηθεληξσκέλε ζηελ πξνεηνηκαζία ηεο δξάζεο, ε νπνία ζα εθηπιηρζεί κεηά ηελ εθπαίδεπζε. Έλα ζρέδην δξάζεο ζα κπνξνχζε λα είλαη ε έλαξμε κίαο λέαο δξαζηεξηφηεηαο, ε θαζνδήγεζε κίαο πξνσζεηηθήο δξαζηεξηφηεηαο θ.ά. Καηαηγηζκόο ηδεώλ: ρξεζηκνπνηείηαη γηα λα δψζεη πην ελεξγεηηθφ ξπζκφ ζηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία θαη γηα λα επηηξέςεη ηε δεκηνπξγηθή έθθξαζε, αθνχ δίλεη ζηνλ θαζέλα ην δηθαίσκα λα εθθξαζηεί, ρσξίο λα θξηζεί ή λα αμηνινγεζεί. Απφ ηε ζπκβνιή φισλ πξνθχπηεη κία ηξάπεδα πιεξνθνξηψλ πνπ κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ ζηε ζπλέρεηα. Βαζίδεηαη ζηελ αθφινπζε αξρή : «νη λέεο ηδέεο δεκηνπξγνχληαη κέζα απφ ηε δχκσζε ηδεψλ» (Rogers, 1999). Απψηεξνο ζθνπφο ηεο εθπαίδεπζεο είλαη ε κάζεζε, ν δξφκνο γηα ηελ νπνία θαζίζηαηαη επθνιφηεξνο θαη ηαρχηεξνο κε ηε ζσζηή ρξήζε ησλ δηαθφξσλ δηδαθηηθψλ κέζσλ δηδαζθαιίαο. Ζ ηαθηηθή πνπ πξέπεη λα αθνινπζνχλ νη εθπαηδεπηέο φζνλ αθνξά ηε ρξήζε ησλ επνπηηθψλ κέζσλ δηδαζθαιίαο είλαη ε εμήο: αξρηθά πξέπεη λα ζέζεη ην πξφβιεκα θαη λα πξνζπαζήζεη φζνλ ην δπλαηφλ πεξηζζφηεξν λα δηεγείξεη ην ελδηαθέξνλ ησλ εθπαηδεπφκελσλ. ηε ζπλέρεηα κπνξεί λα ρξεζηκνπνηήζεη ηα δηαζέζηκα επνπηηθά κέζα θαηά κηα ινγηθή ζεηξά. Πξέπεη πάληα ν εθπαηδεπηήο λα κεηαβαίλεη απφ ην γλσζηφ ζην άγλσζην. Αθνινπζεί ε εθαξκνγή ησλ δηδαρζέλησλ θαη ε εμέηαζε ησλ δηδαζθφκελσλ, ψζηε λα κπνξέζεη λα θαηαιάβεη αλ έγηλε θαηαλνεηφ ην πεξηερφκελν δηδαζθαιίαο απφ ην θνηλφ ηνπ. Σέινο, αθνχ παξαηεξεζνχλ ιάζε θαη αδπλακίεο ή απνξίεο, νθείιεη ν δηδάζθσλ λα επαλαιάβεη ηα θαίξηα ζεκεία ηνπ ζέκαηνο, κε ζθνπφ κέζσ ηεο επαλαιήςεσο λα επηηεπρζεί ε κάζεζε. Σα επνπηηθά κέζα θάλνπλ ηελ εξγαζία ηνπ εθπαηδεπηή επθνιφηεξε, ελδηαθέξνπζα θαη απνηειεζκαηηθφηεξε. Κάζε επνπηηθφ κέζν έρεη αλάγθε πξνζεθηηθήο πξνπαξαζθεπήο ηφζν σο πξνο ηελ εηνηκαζία ηνπ φζν θαη σο πξνο ην ξφιν πνπ ζα δηαδξακαηίζεη θαηά ηε δηάξθεηα ηεο παξάδνζεο. Σα ζεκαληηθφηεξα ρξεζηκνπνηνχκελα επνπηηθά κέζα είλαη ηα αθφινπζα: Πίλαθεο (καπξνπίλαθεο, καγλεηνπίλαθεο, θαλειινπίλαθεο θαη πίλαθεο εληχπσλ). 13

Γηαγξάκκαηα (ζηαηηζηηθά, θηλεηηθά, ρξνλνδηαγξάκκαηα θαη ππξακίδεο πιεζπζκνχ). Γξαθηθέο παξαζηάζεηο (παξαζηάζεηο κε ζηήιεο, κε θακπχιεο ή κε πίηεο) Αθίζεο. Υάξηεο (αλάγιπθνη, θνηλνί, θπζηθνί-γεσθπζηθνί, πνιηηηθνί, νηθνλνκηθνί, πιεζπζκηαθνί, θιηκαηνινγηθνί, εδαθνινγηθνί, θνζκνγξαθηθνί, σθεαλνγξαθηθνί, πδξφγεηνο ζθαίξα). Γεζκίδεο ραξηνλίσλ. Δηθφλεο (θηλνχκελεο: θηλεκαηνγξάθνο θαη ηειεφξαζε, αθίλεηεο: θσηνγξαθίεο, κεκνλσκέλεο δηαθάλεηεο-slides, ηαηλίεο δηαθαλεηψλ-film strips. Μέζα πξνβνιήο εηθφλσλ: επηδηαζθφπην, επηζθφπην, δηαθαλνζθφπην). Τπνινγηζηέο θαη θνξεηνί ππνινγηζηέο (Σζαιίθεο, 1978). 1.2 ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ ΔΝΗΛΙΚΧΝ Ζ εθπαίδεπζε ελειίθσλ εληάζζεηαη ζην επξχηεξν πεδίν ηεο Γηα βίνπ εθπαίδεπζεο θαη κάζεζεο απφ ηα κέζα ηεο δεθαεηίαο 1990. πκβάιιεη ζηελ θαηαλφεζε ησλ θνηλσληθψλ θαη πνιηηηζκηθψλ αιιαγψλ θαη ζηελ πξνζαξκνγή ησλ ζηηο κεηαβαιιφκελεο ζπλζήθεο ηεο θνηλσλίαο ηεο γλψζεο. Αθφκε ζηελ θαηάξηηζε ησλ αηφκσλ ζηνλ εξγαζηαθφ ηνπο ηνκέα, ζηνλ εκπινπηηζκφ ηεο πξνζσπηθήο ηνπο δσήο θαη ζηνλ εθδεκνθξαηηζκφ ηεο θνηλσλίαο. ε νπνηαδήπνηε αλάιπζε ησλ φξσλ «εθπαίδεπζε ελειίθσλ» θαη «εθπαίδεπζε γηα ελειίθνπο» ν φξνο ηνπ ελειίθνπ είλαη ζεκαληηθά δχζθνινο λα νξηζζεί, θαζψο ππάξρνπλ πνιιέο θαη δηαθνξεηηθέο εξκελείεο γηα ην ηη κπνξεί λα είλαη «ελήιηθνο». Πνιινί ζπεχδνπλ λα ζπλδένπλ ηελ έλλνηα ελήιηθνο κε ηελ ειηθία. Όκσο δελ ππάξρεη κηα ζπγθεθξηκέλε ειηθία πνπ λα πξνζδηνξίδεη ηνλ ελήιηθν (Jarvis, 2003). χκθσλα κε ηελ UNESCO (1976): ελήιηθνη είλαη εθείλνη πνπ ζεσξνχληαη ελήιηθνη απφ ηελ θνηλσλία ζηελ νπνία δνπλ (Jarvis, 2003 ζει. 53). Δπηπιένλ ζηελ πξνζπάζεηα λα νξηζζεί ε έλλνηα ηνπ ελήιηθνπ νξηζκέλνη κειεηεηέο αλέδεημαλ ηελ έλλνηα ηεο ελειηθηφηεηαο. χκθσλα κε ηνλ Knowles ε ελειηθηφηεηα ζρεηίδεηαη κε ην γεγνλφο φηη θαη ε επίγλσζε ησλ ίδησλ ησλ αηφκσλ γηα ηνλ εαπηφ ηνπο θαη ε αληίιεςε ησλ άιισλ γη απηά ηνπο απνδίδεη ην ραξαθηεξηζκφ ηεο ελειηθηφηεηαο κέζα ζηελ ίδηα ηελ θνηλσλία ηνπο. Δπνκέλσο, ε 14

εθπαίδεπζε γηα ελειίθνπο αλαθέξεηαη ζε εθείλεο ηηο καζεζηαθέο δηαδηθαζίεο ηηο νπνίεο αθνινπζνχλ άλζξσπνη, πνπ έρνπλ θαηνξζψζεη λα θηάζνπλ ζηελ θαηάζηαζε ηνπ ελειίθνπ. (Jarvis, 2003 ζει. 53). Παξαπέξα, έλαο άιινο φξνο πνπ ρξεζηκνπνηείηαη είλαη ν φξνο «εθπαίδεπζε γηα ελειίθνπο». Απηφο κπνξεί λα αλαθέξεηαη ζε νπνηαδήπνηε εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία φπνπ εκπιέθνληαη ελήιηθνη, ηφζν ζε γεληθφ επίπεδν φζν θαη ζε επαγγεικαηηθφ. Ζ νξνινγία απηή ππνδειψλεη επίζεο φηη ε εθπαίδεπζε δελ νινθιεξψλεηαη ζε θαλέλα ζηάδην ηεο δσήο θαη φηη ε εθπαίδεπζε γηα ελειίθνπο κπνξεί πξάγκαηη λα μεθηλάεη θαηά ηελ πεξίνδν ηεο αξρηθήο εθπαίδεπζεο θαη, γηα θάπνηνπο αλζξψπνπο, λα ζπλερίδεηαη ζε πεδία κεηά ηελ ππνρξεσηηθή εθπαίδεπζε (Jarvis, 2003, ζει. 54). Υαξαθηεξηζηηθά εθπαίδεπζεο ελειίθσλ : Ζ εθπαίδεπζε ελειίθσλ δηαθνξνπνηείηαη ζεκαληηθά απφ ηελ ηππηθή εθπαίδεπζε γηαηί αλαθέξεηαη ζε ελήιηθα άηνκα κε ζπγθεθξηκέλα ραξαθηεξηζηηθά θαη αλάγθεο. χκθσλα κε ηνλ Alan Rogers (Rogers, 1999 ζει. 92) ηα γεληθά ραξαθηεξηζηηθά ησλ ελειίθσλ εθπαηδεπφκελσλ είλαη ηα εμήο: Οη ζπκκεηέρνληεο είλαη εμ νξηζκνχ ελήιηθνη Βξίζθνληαη ζε εμειηζζφκελε δηεξγαζία αλάπηπμεο, φρη ζην μεθίλεκα κηαο δηεξγαζίαο Φέξνπλ καδί ηνπο έλα ζχλνιν εκπεηξηψλ θαη αμηψλ Έξρνληαη κε πξνζδνθίεο φζνλ αθνξά ηελ καζεζηαθή δηεξγαζία Έρνπλ αληαγσληζηηθά ελδηαθέξνληα Έρνπλ δηακνξθψζεη ήδε ηα δηθά ηνπο κνληέια κάζεζεο Σα παξαπάλσ ραξαθηεξηζηηθά έρνπλ ζεκαληηθή επίδξαζε ζηνλ ηξφπν νξγάλσζεο ησλ πξνγξακκάησλ εθπαίδεπζεο ησλ ελειίθσλ θαη πξέπεη λα ιακβάλνληαη ππφςε ζην ζρεδηαζκφ. Ζ δηάξζξσζε ησλ επηπέδσλ θαηάξηηζεο, ζχκθσλα κε ην CEDEFOP, είλαη ε εμήο : 15

Δπίπεδα εθπαίδεπζεο : Δπίπεδν 1 Δθπαίδεπζε πνπ επηηξέπεη ηελ πξφζβαζε ζε επαγγέικαηα ζην επίπεδν απηφ: Υποτρεωηική εκπαίδεσζη και επαγγελμαηική μύηζη Ζ επαγγεικαηηθή απηή κχεζε απνθηάηαη είηε ζε έλα ζρνιηθφ ίδξπκα, είηε ζηα πιαίζηα εμσζρνιηθψλ δνκψλ θαηάξηηζεο, είηε κέζα ζηελ επηρείξεζε. Ζ πνζφηεηα ζεσξεηηθψλ γλψζεσλ θαη πξαθηηθψλ ηθαλνηήησλ είλαη πνιχ πεξηνξηζκέλε. Απηή ε εθπαίδεπζε επηηξέπεη θπξίσο ηελ εθηέιεζε ζρεηηθά απιήο εξγαζίαο θαη ε απφθηεζή ηεο κπνξεί λα είλαη αξθεηά γξήγνξε. Δπίπεδν 2 Δθπαίδεπζε πνπ επηηξέπεη ηελ πξφζβαζε ζε επαγγέικαηα ζην επίπεδν απηφ: Υποτρεωηική εκπαίδεσζη και επαγγελμαηική εκπαίδεσζη (ζπκπεξηιακβαλνκέλεο ηδίσο ηεο καζεηείαο) Σν επίπεδν απηφ αληηζηνηρεί ζε πιήξε ηίηιν επαγγεικαηηθήο εθπαίδεπζεο γηα ηελ άζθεζε ζαθψο θαζνξηζκέλεο δξαζηεξηφηεηαο κε ηελ ηθαλφηεηα ρξεζηκνπνίεζεο ησλ ζρεηηθψλ νξγάλσλ θαη ηερληθψλ. Ζ δξαζηεξηφηεηα απηή αθνξά θπξίσο εθηέιεζε εξγαζίαο πνπ κπνξεί λα είλαη απηφλνκε κέζα ζηα φξηα ησλ ζρεηηθψλ ηερληθψλ. Δπίπεδν 3 Δθπαίδεπζε πνπ επηηξέπεη ηελ πξφζβαζε ζε επαγγέικαηα ζην επίπεδν απηφ: Υποτρεωηική εκπαίδεσζη ή / και επαγγελμαηική εκπαίδεσζη και ζσμπληρωμαηική ηετνική εκπαίδεσζη ή ζτολή ηετνική ή άλλη εκπαίδεσζη μέζοσ επιπέδοσ. Ζ εθπαίδεπζε απηή πξνυπνζέηεη πεξηζζφηεξεο ζεσξεηηθέο γλψζεηο απφ ην Δπίπεδν 2. Ζ δξαζηεξηφηεηα απηή αθνξά θπξίσο ηερληθή εξγαζία πνπ κπνξεί λα εθηειεζηεί απηφλνκα ή θαη λα ζπλεπάγεηαη επζχλεο πιαηζίσζεο θαη ζπληνληζκνχ. Δπίπεδν 4 Δθπαίδεπζε πνπ επηηξέπεη ηελ πξφζβαζε ζε επαγγέικαηα ζην επίπεδν απηφ: Μέζη εκπαίδεσζη (γενική ή επαγγελμαηική) και μέζη ηετνική εκπαίδεσζη Απηή ε ηερληθή εθπαίδεπζε πςεινχ επηπέδνπ απνθηάηαη ζηα πιαίζηα ησλ ζρνιηθψλ ηδξπκάησλ ή εθηφο απηψλ. Ο ηίηινο επαγγεικαηηθήο εθπαίδεπζεο πνπ πξνθχπηεη απφ απηή ηελ εθπαίδεπζε πξνυπνζέηεη γλψζεηο θαη ηθαλφηεηεο πνπ αλήθνπλ ζην αλψηεξν επίπεδν. Χζηφζν, γεληθά δελ απαηηεί ηελ επνπηεία ησλ 16

επηζηεκνληθψλ βάζεσλ ησλ δηαθφξσλ ζρεηηθψλ ηνκέσλ. Απηέο νη γλψζεηο θαη ηθαλφηεηεο επηηξέπνπλ ηελ αλάιεςε θαη γεληθά απηφλνκν ή αλεμάξηεην ηξφπν επζπλψλ, ζχιιεςεο ή θαη δηεχζπλζεο ή θαη δηαρείξηζεο. Δπίπεδν 5 Δθπαίδεπζε πνπ επηηξέπεη ηελ πξφζβαζε ζε επαγγέικαηα ζην επίπεδν απηφ: Μέζη εκπαίδεσζη (γενική ή επαγγελμαηική) και πλήρης ανώηαηη επαγγελμαηική εκπαίδεσζη Ζ θαηάξηηζε απηή έρεη γεληθά σο απνηέιεζκα ηελ απηνλνκία θαηά ηελ άζθεζε ηεο επαγγεικαηηθήο δξαζηεξηφηεηαο-κηζζσηήο ή αλεμάξηεηεο-θαη πξνυπνζέηεη ηελ επνπηεία ησλ επηζηεκνληθψλ βάζεσλ ηνπ επαγγέικαηνο (Κνπηζνχξεο θαη Παπαδάθε-Κιαπδηαλνχ, 2001: 1-5). 1.3 ΓΔΧΡΓΙΚΗ ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ Ζ Γεσξγηθή Δθπαίδεπζε απνηειεί έλαλ θιάδν ηεο επαγγεικαηηθήο εθπαίδεπζεο. Με ηνλ επξχ φξν γεσξγηθή εθπαίδεπζε ελλννχκε ηελ εθπαίδεπζε, ε νπνία απνζθνπεί λα ζπκβάιιεη ζηελ αλάπηπμε ηνπ αγξνηηθνχ ηνκέα θαη ηνπ αγξνηηθνχ ρψξνπ. Με απηή ηελ έλλνηα ε γεσξγηθή εθπαίδεπζε κπνξεί λα δηαθξηζεί ζε α) ζρνιηθή θαη β) εμσζρνιηθή. ρνιηθή Γεσξγηθή Δθπαίδεπζε είλαη εθείλε πνπ παξέρεηαη απφ ην δεκνηηθφ ζρνιείν θαη ην γπκλάζην (9εηήο ππνρξεσηηθή ζρνιηθή εθπαίδεπζε) κε ηε κνξθή δηδαζθαιίαο θπζηνγλσζηηθψλ καζεκάησλ ζηνπο καζεηέο θαη ζπλερίδεηαη κε ηε θνίηεζε ζηα Σερλνινγηθά Δθπαηδεπηήξηα γεσξγνθηελνηξνθηθήο θαηεχζπλζεο ή ζηα πξαθηηθά γεσξγηθά ζρνιεία ή ηζφηηκεο γεσξγηθέο ζρνιέο. Δμσζρνιηθή Γεσξγηθή Δθπαίδεπζε είλαη εθείλε πνπ παξέρεηαη απφ δεκφζηνπο ή ηδησηηθνχο θνξείο θαη παξέρεη ζπκπιεξσκαηηθέο γλψζεηο γεληθνχ θαη επαγγεικαηηθνχ επηπέδνπ, γλψζεηο απαξαίηεηεο γηα ηελ θαηαλφεζε θαη αληηκεηψπηζε εκθαληδφκελσλ πξνβιεκάησλ ζηνλ αγξνηηθφ ρψξν. Ζ εμσζρνιηθή γεσξγηθή εθπαίδεπζε απεπζχλεηαη ζηνπο αγξφηεο θαη αγξφηηζζεο θαη ζηελ αγξνηηθή λενιαία ππφ κνξθή ζεκηλαξίσλ θαη δηαιέμεσλ, ζεηξψλ εηδηθψλ καζεκάησλ ζε επί κέξνπο ζέκαηα θ.ιπ. Άιιεο βαζκίδεο γεσξγηθήο εθπαίδεπζεο είλαη : 17

- Ζ Αλψηεξε Γεσξγηθή Δθπαίδεπζε, ε νπνία παξέρεηαη απφ ηα Αλψηεξα Σερλνινγηθά Δθπαηδεπηηθά Ηδξχκαηα (Α.Σ.Δ.Η.) θαη - Ζ Αλψηαηε Γεσξγηθή Δθπαίδεπζε, ε νπνία παξέρεηαη απφ ηηο Αλψηαηεο Γεσπνληθέο ρνιέο. Γηα λα αληηκεησπίζεη ηε λέα πξαγκαηηθφηεηα πνπ επηβάιιεη κηα πην αληαγσληζηηθή γεσξγία, ν αγξφηεο ζα πξέπεη λα είλαη επηηπρήο επηρεηξεκαηίαο. Δάλ ζέιεη λα έρεη κηα επηηπρεκέλε κεηάβαζε ζε άιινπο ηνκείο ηεο νηθνλνκηθήο δξαζηεξηφηεηαο ζα πξέπεη λα απνθηήζεη έλα θαιφ επίπεδν θαηάξηηζεο θαη γλψζεο, φρη κφλν ζε ζρέζε κε ηελ παξαγσγή, αιιά θαη κε ηελ κεηαπνίεζε, ηελ εκπνξία, θαζψο θαη ηηο λέεο ηερλνινγίεο. Ζ γεσξγηθή εθπαίδεπζε ζπλεηζθέξεη ζηελ αλάπηπμε ηνπ αγξνηηθνχ ρψξνπ θαη ηε κεηαθνξά γλψζεσλ ηφζν ηερληθψλ φζν θαη νηθνλνκηθψλ-θνηλσληθψλ-πνιηηηζηηθψλ. Οη λένη αγξφηεο δελ αξθεί λα ζηεξηρζνχλ κφλν ζηελ εκπεηξία ηνπο, αιιά ρξεηάδνληαη ππνζηήξημε ζε ζέκαηα πνπ ζρεηίδνληαη κε ην επάγγεικα ηνπο, κε ηε κνξθή ζπζηεκαηηθήο εθπαηδεπηηθήο δηαδηθαζίαο βαζηζκέλεο ζηηο αξρέο εθπαίδεπζεο ελειίθσλ, ζε ζπλδπαζκφ κε εμεηδηθεπκέλεο γλψζεηο. Οη γεληθφηεξνη ζηφρνη ηεο γεσξγηθήο εθπαίδεπζεο ζπλνςίδνληαη ζηνπο εμήο : Βειηίσζε ηνπ αγξνηηθνχ εηζνδήκαηνο θαη απνθαηάζηαζε ηεο ηζνξξνπίαο ηνπ αγξνηηθνχ ηνκέα κε ηνπο ππφινηπνπο ηνκείο ηεο νηθνλνκίαο. Βειηίσζε ηνπ επηπέδνπ δσήο θαη εξγαζίαο ησλ αγξνηηθψλ νηθνγελεηψλ θαη αλχςσζε ηνπ πνιηηηζηηθνχ επηπέδνπ ηνπ αγξνηηθνχ πιεζπζκνχ. Οξζνινγηθή ρξήζε ησλ ζπληειεζηψλ παξαγσγήο: εξγαζία, έδαθνο, θεθάιαην θαη δηαρείξηζε. Γηαηήξεζε ηνπ θπζηθνχ πεξηβάιινληνο ζε ζπλδπαζκφ κε παξαγσγηθή γεσξγία. Γηακφξθσζε πεξηβαιινληηθήο ζπλείδεζεο ηνπ αγξνηηθνχ πιεζπζκνχ θαη θπξίσο ησλ «λέσλ γεσξγψλ». Αλάπηπμε ηεο ηθαλφηεηαο δηαρείξηζεο ηεο εθκεηάιιεπζεο απφ γεσξγφαξρεγφ ηεο εθκεηάιιεπζεο (Παπαδάθε - Κιαπδηαλνχ, 1996 : 9-12). Με ηα εθπαηδεπηηθά πξνγξάκκαηα επηδηψθεηαη ε επαγγεικαηηθή θαηάξηηζε, ψζηε λα επηηπγράλεηαη: Ζ βειηίσζε ησλ γλψζεσλ ζηα πεδία ηεο θπηηθήο, δσηθήο, αιηεπηηθήο θαη δαζηθήο παξαγσγήο. 18

Ζ απφθηεζε επαξθψλ επαγγεικαηηθψλ γλψζεσλ απφ ηνπο εξγαδφκελνπο ζηνλ πξσηνγελή ηνκέα, ψζηε απηνί λα κπνξνχλ λα αληαπνθξηζνχλ θαιχηεξα ζηηο ππνρξεψζεηο ηνπο πνπ δεκηνπξγνχληαη απφ ηελ έληαμε ηνπο ζε Κνηλνηηθνχο Καλνληζκνχο Αλαδηάξζξσζεο, εθζπγρξνληζκνχ, βειηίσζεο, ζηήξημεο, ελίζρπζεο ηεο Γεσξγηθήο, Αιηεπηηθήο, Γαζηθήο Παξαγσγήο. Ζ απφθηεζε γλψζεσλ, ψζηε λα βειηηψλεηαη ε πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο ζε φινπο ηνπο ηνκείο. Ζ απφθηεζε ζπκπιεξσκαηηθψλ πξνο ηελ γεσξγία γλψζεσλ, ψζηε λα βειηηψλεηαη ην νηθνγελεηαθφ αγξνηηθφ εηζφδεκα. Ζ απφθηεζε ηθαλψλ γλψζεσλ, ψζηε λα βειηηψλνληαη νη ζπλζήθεο ηππνπνίεζεο, εκπνξίαο, δηαθίλεζεο, θνζηνιφγεζεο ησλ αγξνηηθψλ πξντφλησλ. Οη ζεκαηηθέο εθπαηδεπηηθέο ελφηεηεο θάζε εθπαηδεπηηθνχ πξνγξάκκαηνο έρνπλ ζηφρν φρη απιψο λα ελεκεξψζνπλ ηνλ εθπαηδεπφκελν, αιιά θαη λα ηνπ παξάζρνπλ επαγγεικαηηθά εθφδηα, ψζηε λα επηηπγράλνληαη νη αλσηέξσ ζθνπνί ηεο ελέξγεηαο. Οη γεσξγηθέο εθπαηδεχζεηο θαηαηάζζνληαη ζε έμη (6) θαηεγνξίεο: 1) Δθπαηδεχζεηο ζηνλ Σνκέα ηεο Γεσξγίαο. Πεξηιακβάλνπλ εθπαηδεχζεηο ζε ηερληθά ζέκαηα θπηηθήο θαη δσηθήο παξαγσγήο, πνηνηηθή θαη πνζνηηθή βειηίσζε ηεο γεσξγηθήο παξαγσγήο, πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο απφ ηελ άζθεζε ηεο γεσξγίαο, ρξεζηκνπνίεζε ηερληθψλ πνπ είλαη θηιηθέο πξνο ην πεξηβάιινλ. 2) Δθπαηδεχζεηο ζηνλ Σνκέα ηεο Γαζηθήο Παξαγσγήο. Πεξηιακβάλνπλ εθπαηδεχζεηο ζε ζέκαηα αλάπηπμεο θαη πξνζηαζίαο ησλ δαζψλ απφ ππξθαγηέο θαη άιιεο θαηαζηξνθηθέο ελέξγεηεο (πινηφκεζε θ.ιπ.), αλαδάζσζεο θαηεζηξακκέλσλ δαζηθψλ πεξηνρψλ, αληηδηαβξσηηθήο πξνζηαζίαο ησλ εδαθψλ. 3) Δθπαηδεχζεηο ζηνλ Σνκέα ηεο Αιηεπηηθήο Παξαγσγήο. Πεξηιακβάλνπλ εθπαηδεχζεηο ζε ζέκαηα αιηείαο, πδαηνθαιιηέξγεηαο, ζσζηήο νξγάλσζεο θαη δηαρείξηζεο ησλ επελδχζεσλ ζηελ αιηεία θαη ζηελ πδαηνθαιιηέξγεηα. 4) Δθπαηδεχζεηο ζε ζέκαηα Αγξνηηθήο Πνιηηηθήο (Κ.Α.Π., GATT), Οξγάλσζεο δηαρείξηζεο αγξνηηθψλ εθκεηαιιεχζεσλ, κεηαπνίεζε-εκπνξία-ζπληήξεζε αγξνηηθψλ πξντφλησλ, ζπλεηαηξηζκψλ. 19

5) Δθπαηδεχζεηο πνπ απεπζχλνληαη ζε λένπο αγξφηεο ή αγξφηεο πνπ είλαη εληαγκέλνη ζε θάπνην Καλνληζκφ. Σα ζέκαηα απηψλ ησλ εθπαηδεχζεσλ απνξξένπλ απφ ηηο ππνρξεψζεηο απέλαληη ζε Κνηλνηηθνχο Καλνληζκνχο. 6) Δθπαηδεχζεηο πνπ ζηεξίδνπλ ην Οηθνγελεηαθφ Γεσξγηθφ Δηζφδεκα θαη ηελ παξακνλή ηνπ αγξφηε ζηηο αγξνηηθέο πεξηνρέο, φπσο εθπαηδεχζεηο ζε ζέκαηα : Αγξνηνπξηζκνχ, Οηθνηερλίαο, Μεηαπνίεζεο-ηππνπνίεζεο-εκπνξίαο γεσξγνθηελνηξνθηθψλ πξντφλησλ ζε νηθνγελεηαθή κνξθή, Οξγάλσζεο κηθξνκεζαίσλ επηρεηξήζεσλ, Φχιαμεο παηδηψλ θαη θξνληίδαο ειηθησκέλσλ (Θενθηιίδνπ, 1999). 1.4 Η ΓΔΧΡΓΙΚΗ ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ ΚΑΣΑ ΣΗΝ ΑΡΥΑΙΟΣΗΣΑ Καηά ηελ ειιεληθή κπζνινγία, ε ζεά Γήκεηξα ήηαλ απηή ε νπνία είρε ζηε δηθαηνδνζία ηεο ηελ εθπαίδεπζε ησλ Ηεξέσλ, νη νπνίνη ζηε ζπλέρεηα ζα δηέδηδαλ ζηνπο αλζξψπνπο ηελ θαιιηέξγεηα ηνπ ζίηνπ. Ζ Γήκεηξα επέιεμε ηνλ Σξηπηφιεκν, γηφ ηνπ βαζηιηά ηεο Διεπζίλαο Κειενχ γηα λα πεξηνδεχζεη φιν ηνλ ηφηε θφζκν γηα λα δηδάμεη ηελ ζπνξά θαη ηελ θαιιηέξγεηα ηεο γεο. Ζ επηινγή ηνπ Σξηπηφιεκνπ γηα ηελ αλάιεςε ηνπ ζνβαξνχ απηνχ έξγνπ έγηλε απφ ηε Γήκεηξα γηα λα ηνπ εθθξάζεη ηελ επγλσκνζχλε ηεο γηα ηελ θηινμελία πνπ ηεο είρε πξνζθεξζεί, φηαλ πεξηπιαληφηαλ πξνο αλαδήηεζε ηεο θφξεο ηεο Πεξζεθφλεο, ηελ νπνία είρε απαγάγεη ν Άδεο. Έηζη, ν Σξηπηφιεκνο θαηέρεη ηνλ ηίηιν ηνπ πξψηνπ Γεσπφλνπ Γεσξγηθψλ Δθαξκνγψλ. Έλαο άιινο κεγάινο δάζθαινο ηεο Γεσξγίαο ήηαλ ν Ζζίνδνο, ν νπνίνο έδεζε ηνλ 8 ν π.υ. αηψλα, αγξνηφπαηδν απφ ην θησρφ νξεηλφ ρσξηφ Άζθξα. Σν πην γλσζηφ ηνπ έξγν είλαη ην «Έξγα θαη Ζκέξαη», ζην νπνίν κε κνξθή ξαςσδίαο δίλεη ηελ εηθφλα ηεο δσήο ησλ Διιήλσλ γεσξγψλ ηεο επνρήο ηνπ. Σν θείκελν κεινπνηήζεθε θαη ηξαγνπδήζεθε γηα πνιινχο αηψλεο. Ο Ξελνθψληαο, ζπγγξαθέαο ηνπ 5 νπ αηψλα, καζεηήο ηνπ σθξάηε ζηνλ «Οηθνλνκηθφ» ηνπ εηζάγεη δχν έλλνηεο νη νπνίεο βξίζθνληαη ζε ηζρχ κέρξη ζήκεξα. Ζ ιέμε νηθνλνκηθφο απνηειείηαη απφ ηε ιέμε νίθνο θαη λφκνο. Με ηε 20

ιέμε νίθνο ελλνεί ηε ζπλνιηθή πεξηνπζία, φηη ππάξρεη έμσ θαη κέζα, ηνπο αλζξψπνπο θαη ηα δψα, ην έδαθνο θαη ηελ θαηαγξαθή ησλ ππαξρφλησλ. Ζ ιέμε λφκνο πεξηιακβάλεη ηηο έλλνηεο θαλφλαο, λφξκα, ήζνο (έζηκν) θαη αθφκε πην πιαηηά νξηνζεηεί ηε ζπκπεξηθνξά ηνπ αλζξψπνπ. Μέζα ζην έξγν ηνπ επίζεο ν Ξελνθψληαο θάλεη εθηελή αλαθνξά ζην ζεκαληηθφ ξφιν ηεο γπλαίθαο-ηεο «θπξίαο» ηνπ αγξνηηθνχ λνηθνθπξηνχ. Δπίζεο αξθεηά είλαη ηα θεθάιαηα ηνπ έξγνπ ηνπ πνπ αλαθέξνληαη ζηελ ηερληθή ηεο εθκεηάιιεπζεο, φπσο : έδαθνο, ζπνξά, ζπγθνκηδή, δελδξνθαιιηέξγεηα. Ο Ξελνθψληαο θαη ν Ζζίνδνο παίδνπλ ζηελ πνιηηηζηηθή ηζηνξία ηφζν ηεο Διιάδαο, φζν θαη ηεο Δπξψπεο έλαλ ηδηαίηεξα ζεκαληηθφ ξφιν. Γηα ηελ δηδαζθαιία ηεο γεσξγίαο (γεσξγηθή εθπαίδεπζε) ζα παξακείλνπλ γηα πάληα νη ζπνπδαηφηεξνη κάξηπξεο, θχξηα γηαηί ζπλδπάδνπλ ηελ θηινζνθία ηνπο, ηελ ηερληθή ηεο γεσξγίαο θαη ηελ πλεπκαηηθή θαη εζηθή δηαπαηδαγψγεζε ηνπ αλζξψπνπ κε έκθαζε ζηε δεκηνπξγία πξνζσπηθφηεηαο ιακβάλνληαο πάληα ππφςε θαη ηα ππφινηπα κέιε ηεο αγξνηηθήο νηθνγέλεηαο. Απηή είλαη ε νπζηαζηηθή δηαθνξά κεηαμχ ηεο δηδαζθαιίαο ηεο γεσξγίαο θαηά ηνπο αξραίνπο ειιεληθνχο ρξφλνπο ζε ζχγθξηζε κε ηε δηδαζθαιία ηεο γεσξγίαο θαηά ηνπο ξσκατθνχο ρξφλνπο, θαηά ηνπο νπνίνπο ε δηδαζθαιία πεξηνξηδφηαλ ζηελ ηερληθή ηεο γεσξγίαο κε ηξφπν πην επηζηεκνληθφ θαη ζπζηεκαηηθφ απφ απηφλ πνπ βξίζθνπκε ζηνπο Έιιελεο ζπγγξαθείο, κε απψηεξν ζθνπφ ηελ αχμεζε ηεο παξαγσγήο (Παπαδάθε-Κιαπδηαλνχ, 1996 : 24-29). 21

ΚΔΦΑΛΑΙΟ 2 2. ΓΔΧΡΓΙΚΑ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΑ ΤΣΗΜΑΣΑ ΣΙ ΥΧΡΔ ΣΗ Δ.Δ. ηηο ρψξεο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο ππάξρεη πνηθηιία ζπζηεκάησλ γεσξγηθήο εθπαίδεπζεο/θαηάξηηζεο γηα λένπο γεσξγνχο. Σα πξνγξάκκαηα απηά θαη ηδηαηηέξσο ηα πξνγξάκκαηα θαηάξηηζεο ραξαθηεξίδνληαη απφ ηνλ πξαθηηθφ ραξαθηήξα ηνπο, ην νξγαλσκέλν εθπαηδεπηηθφ πιηθφ θαη ηα ζρήκαηα θαηάξηηζεο ησλ εθπαηδεπηψλ ζε ηερληθά θαη παηδαγσγηθά ζέκαηα. ην παξφλ θεθάιαην αλαθέξνληαη, ηα ππάξρνληα ζπζηήκαηα ζηελ Διιάδα θαη κε ηε κεγαιχηεξε δπλαηφλ ζπληνκία, ζηνηρεία ησλ ζπζηεκάησλ απηψλ ζε δηάθνξεο ρψξεο ηεο Δ.Δ. 2.1 Η ΓΔΧΡΓΙΚΗ ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ ΣΗΝ ΔΛΛΑΓΑ ηελ Διιάδα ζήκεξα νη θχξηνη θνξείο νη νπνίνη είλαη ππεχζπλνη γηα ηελ παξνρή γεσξγηθήο εθπαίδεπζεο, είλαη ην Τπνπξγείν Αγξνηηθήο Αλάπηπμεο θαη Σξνθίκσλ, ην Τπνπξγείν Δζληθήο Παηδείαο θαη Θξεζθεπκάησλ, ν Οξγαληζκφο Δπαγγεικαηηθήο Δθπαίδεπζεο θαη Καηάξηηζεο, ηα Κέληξα Δπαγγεικαηηθήο Καηάξηηζεο, ν Οξγαληζκφο Απαζρφιεζεο Δξγαηηθνχ Γπλακηθνχ θαη ε Π.Α..Δ.Γ.Δ.. Ο.Γ.Δ.Δ.Κ.Α. «ΓΗΜΗΣΡΑ» : Σηο πνιιαπιέο αλάγθεο ηνπ αγξνηηθνχ πιεζπζκνχ ηεο ρψξαο γηα επαγγεικαηηθή γεσξγηθή εθπαίδεπζε, επαγγεικαηηθή γεσξγηθή θαηάξηηζε, επηκφξθσζε θαη ελεκέξσζε έρεη αλαιάβεη ην Τπνπξγείν Αγξνηηθήο Αλάπηπμεο θαη Σξνθίκσλ κέζσ ηνπ Οξγαληζκνχ Γεσξγηθήο Δπαγγεικαηηθήο Δθπαίδεπζεο, Καηάξηηζεο θαη Απαζρφιεζεο (Ο.Γ.Δ.Δ.Κ.Α.) «ΓΖΜΖΣΡΑ», ν νπνίνο ζηαδηαθά απφ ην εθπαηδεπηηθφ έηνο 1999/2000 κέρξη ζήκεξα ιεηηνπξγεί σο Ν.Π.Η.Γ. ζπλδπάδνληαο θαηάιιεια ην θχξνο ηνπ δεκνζίνπ κε ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ηνπ ηδησηηθνχ ηνκέα. Δίλαη ν εζληθφο θνξέαο πνπ πξνσζεί ζεζκηθά θπξίσο κέζσ ησλ Σ.Δ.Δ θαη ησλ ΔΠΑ.. (Δπαγγεικαηηθψλ ρνιψλ) πνπ δηαζέηεη θαη ησλ 70 Κέληξσλ «ΓΖΜΖΣΡΑ» (πξψελ ΚΔΓΔ) ηελ βειηίσζε ησλ επαγγεικαηηθψλ ηθαλνηήησλ θαη δεμηνηήησλ ησλ αγξνηψλ, ψζηε λα παξάγνπλ αληαγσληζηηθά πξντφληα ζεβφκελνη παξάιιεια ηνλ θαηαλαισηή θαη ην πεξηβάιινλ. 22

Σν Γηνηθεηηθφ πκβνχιην ζπληίζεηαη απφ εθπξνζψπνπο θνξέσλ ηνπ αγξνηηθνχ ηνκέα (ΠΑΔΓΔ, ΓΔΧΣΔΔ, ΔΒ, Παηδαγσγηθφ Ηλζηηηνχην, ΔΘΗΑΓΔ θαη δχν εθπξφζσπνη ηνπ Τ.Α.Α.&Σ.). Γίλεη ηδηαίηεξε έκθαζε ζηα πξνγξάκκαηα κε έκθαζε ζηνπο Νένπο Αγξφηεο, ζηηο Γπλαίθεο θαη ζηηο λέεο θαηεπζχλζεηο ηεο Κ.Α.Π. θνπνί ηνπ Οξγαληζκνχ: 1. Ζ νξγάλσζε θαη ιεηηνπξγία ηεο επαγγεικαηηθήο εθπαίδεπζεο, θαηάξηηζεο θαη απαζρφιεζεο, θαζψο θαη ε δηα βίνπ επαγγεικαηηθή θαηάξηηζεο ησλ αγξνηψλ, ησλ αλέξγσλ ή ππναπαζρνινχκελσλ ζηνλ αγξνηηθφ ηνκέα. 2. Ζ ρνξήγεζε ηνπ «Πξάζηλνπ Πηζηνπνηεηηθνχ» θαζψο θαη ν θαζνξηζκφο ησλ φξσλ, ησλ πξνυπνζέζεσλ θαη ηεο δηαδηθαζίαο ρνξήγεζεο ηνπ. 3. Ζ ίδξπζε Δμεηδηθεπκέλσλ Κέληξσλ Δθπαίδεπζεο Απαζρφιεζεο Παλειιήληαο Δκβέιεηαο κε ζηφρν ηελ πεηξακαηηθή εθαξκνγή πξνγξακκάησλ ζε λέα γεσξγηθά επαγγέικαηα θαη ηε δεκηνπξγία κεραληζκψλ πιεξνθφξεζεο ηνπ αγξνηηθνχ πιεζπζκνχ ζε ζέκαηα ελδηαθέξνληνο ηνπ. 4. Ζ πξαγκαηνπνίεζε εξεπλψλ θαη κειεηψλ ζε εζληθφ θαη επξσπατθφ επίπεδν ζε ζπλεξγαζία κε άιινπο θνξείο γηα ηνλ πξνζδηνξηζκφ λέσλ πνιηηηθψλ απαζρφιεζεο θαη επαλέληαμεο αγξνηψλ ζε ηνπξηζηηθέο δξαζηεξηφηεηεο. Ζ δξάζε ηνπ Ο.Γ.Δ.Δ.Κ.Α «ΓΖΜΖΣΡΑ» ζπλίζηαηαη ζηα εμήο: Α. Γεπηεξνβάζκηα Δπαγγεικαηηθή Δθπαίδεπζε ζηνπο απφθνηηνπο ηεο ππνρξεσηηθήο εθπαίδεπζεο : Σα Γεσξγηθά Σερληθά Δπαγγεικαηηθά Δθπαηδεπηήξηα (Σ.Δ.Δ.) Α θχθινπ, επνπηείαο Τπνπξγείνπ Αγξνηηθήο Αλάπηπμεο θαη Σξνθίκσλ πνπ ιεηηνπξγνχλ ζηε Λάξηζα, Ησάλληλα θαη ζηελ Κξήηε, παξέρνπλ επαγγεικαηηθή θαηάξηηζε ζε απφθνηηνπο/εο ηεο ππνρξεσηηθήο ζρνιηθήο εθπαίδεπζεο ζηα επαγγέικαηα ηεο γεσξγηθήο-θηελνηξνθηθήο παξαγσγήο, κε ζθνπφ λα εθνδηάζεη κε ηηο αλαγθαίεο γλψζεηο θαη δεμηφηεηεο γηα κία επηηπρή επαγγεικαηηθή ζηαδηνδξνκία. Οη απφθνηηνη/εο κπνξνχλ επίζεο λα ζπλερίζνπλ ηηο ζπνπδέο γηα έλα αθφκε έηνο ζηα Σ.Δ.Δ. Β θχθινπ, αληίζηνηρεο εηδηθφηεηαο ηνπ Τπνπξγείνπ Δζληθήο Παηδείαο θαη Θξεζθεπκάησλ. Β. πλερηδφκελε Δπαγγεικαηηθή Δθπαίδεπζε : Ο Οξγαληζκφο παξάιιεια κε ηελ ιεηηνπξγία ησλ Σ.Δ.Δ., ζρεδηάδεη ζηελ παξνχζα θάζε έλα πξφγξακκα καθξνρξφληαο εθπαίδεπζεο-θαηάξηηζεο ησλ αγξνηψλ θαη ηδηαίηεξα ησλ λέσλ, κε ζηφρν ηελ πεξαηηέξσ αμηνπνίεζε ηνπ 23

αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ ηεο ππαίζξνπ πνπ ζα παξέρεηαη ζηα 68 Κέληξα «ΓΖΜΖΣΡΑ» (πξψελ ΚΔΓΔ) θαη ζηα 3 Πξαθηηθά Γεσξγηθά ρνιεία. Απφ ην 1993 πεξίπνπ θαη κεηά ηα ΚΔΓΔ πξαγκαηνπνηνχλ απνθιεηζηηθά ηηο εθπαηδεχζεηο πνπ απαηηεί ε ιεηηνπξγία ησλ Δπξσπατθψλ Πξνγξακκάησλ γηα : α ) ηνπο λένπο αγξφηεο, β ) ηνπο δηαδφρνπο ησλ αγξνηψλ πνπ παίξλνπλ πξφσξε ζπληαμηνδφηεζε θαη γ ) ηνπο επηδνηνχκελνπο γηα ηελ πινπνίεζε ζρεδίσλ βειηίσζεο αγξνηηθψλ εθκεηαιιεχζεσλ. Γηα ηηο θαηεγνξίεο απηέο ε εθπαίδεπζε είλαη ππνρξεσηηθή, ακεηβφκελε θαη νη γεληθέο πξνδηαγξαθέο ηεο θαζνξίδνληαη απφ ηνπο αληίζηνηρνπο Καλνληζκνχο θαη ην Τπνπξγείν Αγξνηηθήο Αλάπηπμεο θαη Σξνθίκσλ. ήκεξα νη εθπαηδεχζεηο πνπ παξέρνληαη απφ ηα Κέληξα «ΓΖΜΖΣΡΑ» αθνξνχλ «Αδηαβάζκεηε Δμσζρνιηθή Γεσξγηθή Καηάξηηζε» νλνκαδφκελε σο πλερηδφκελε Καηάξηηζε Αγξνηψλ θαη είλαη πξφγξακκα εληαγκέλν ζην 3 Κ.Π.. (2000-2006) ζπγρξεκαηνδνηνχκελν απφ ην Δ.Κ.Σ. (Δπξσπατθφ Κνηλσληθφ Σακείν). Γ. Παξνρή Πξάζηλνπ Πηζηνπνηεηηθνχ Σν Πξάζηλν Πηζηνπνηεηηθφ βεβαηψλεη ηελ παξνρή εμεηδηθεπκέλσλ γλψζεσλ ζηνπο θαηφρνπο ηνπ θαη δηεπθνιχλεη ηελ επαγγεικαηηθή αλαγλψξηζε θαη εμέιημή ηνπο. Ζ ρνξήγεζε ηνπ ζηνπο ππνςήθηνπο είλαη λνκνζεηεκέλε (ηδξπηηθφο λφκνο) θαη ζα δίλεηαη κέζα απφ δηάθνξνπο ζπλδπαζκνχο πηζηνπνηεκέλεο εθπαίδεπζεο, εθπαίδεπζεο απφ απφζηαζε, ζεκηλαξίσλ, πξαθηηθήο άζθεζεο, καζεηείαο θαη ηέινο πηζηνπνίεζεο γλψζεσλ απφ ηνλ Ο.ΓΔ.Δ.Κ.Α «ΓΖΜΖΣΡΑ». ε απηφ ην ζεκείν νθείισ λα ζεκεηψζσ φηη ην «Πξάζηλν Πηζηνπνηεηηθφ» δελ απνλέκεηαη κέρξη ζήκεξα ζηνπο Έιιελεο γεσξγνχο θαη αγξφηηζζεο, δηφηη δελ έρνπλ νξηζζεί κε ζαθήλεηα νη δηαδηθαζίεο ρνξήγεζεο (π.ρ. επαγγεικαηηθά πξνθίι, Αλαιπηηθά θαη Χξνιφγηα Πξνγξάκκαηα, ζχζηεκα εμεηάζεσλ/πηζηνπνίεζεο θιπ.). χληνκα ζα ζεζκνζεηεζνχλ νη δηαδηθαζίεο απηνχ ηνπ πηζηνπνηεηηθνχ θαη ζα αξρίζεη λα ρνξεγείηαη ζηνπο ελδηαθεξφκελνπο αθνχ νινθιεξψζνπλ ην ζρεηηθφ πξφγξακκα. Αθνξά ηελ πηζηνπνίεζε ηεο εθπαίδεπζεο, θαηάξηηζεο θαη απφθηεζεο δεμηνηήησλ κέζα απφ κία καθξά πξαθηηθή άζθεζε ζηελ ίδηα ή ζε θάπνηα εγθεθξηκέλε γεσξγηθή εθκεηάιιεπζε. 24

Τπνδνκέο δεπηεξνβάζκηαο εθπαίδεπζεο Σα Σερληθά Δπαγγεικαηηθά Δθπαηδεπηήξηα (ΣΔΔ) επνπηεχνληαη απφ ην Τπνπξγείν Αγξνηηθήο Αλάπηπμεο θαη βξίζθνληαη ζε δηάθνξεο πεξηνρέο ηεο ρψξαο. Πίλαθαο 2.1.1. Σερληθά Δπαγγεικαηηθά εθπαηδεπηήξηα (ΣΔΔ) ηεο ρώξαο Έδξα Δηδηθόηεηεο Λάξηζαο Αγξνηηθψλ Μεραλεκάησλ, Εσνηερλίαο Ησαλλίλσλ Γαιαθηνθνκίαο, Σπξνθνκίαο Κξήηεο Θεξκνθεπηαθψλ Καηαζθεπψλ θαη Καιιηεξγεηψλ Καιακπάθαο Σερληηψλ Ξπινγιππηηθήο-Γηαθνζκεηηθήο Δπίπινπ Κνκνηελή Σερλνινγίαο Σξνθίκσλ θαη Δκπνξίαο (Μάξθεηηλγθ) Γεσξγηθψλ Πξντφλησλ Καιακπάθα Σερληηψλ Ξπινγιππηηθήο - Γηαθνζκεηηθήο Δπίπινπ πγγξνχ (Αηηηθή) Φπηνηερληθψλ Δπηρεηξήζεσλ, Αξρηηεθηνληθήο Σνπίνπ, Σερληηψλ Μειηζζνθνκίαο Πεγή: Ο.Γ.Δ.Δ.Κ.Α. «ΓΖΜΖΣΡΑ», 2011 Πίλαθαο 2.1.2. Οη Δηδηθόηεηεο ησλ ΔΠΑ.. (Δπαγγεικαηηθά ρνιεία) ΔΠΑ. Δηδηθόηεηεο 1 ΑΒΔΡΧΦΔΗΟ ΔΠΑ.. ΛΑΡΗΑ Αγξνηηθψλ Μεραλεκάησλ, Εσνηερλίαο 2 ΓΑΛΑΚΣΟΚΟΜΗΚΖ ΔΠΑ.. ΗΧΑΝΝΗΝΧΝ Γαιαθηνθνκίαο, Σπξνθνκίαο 3 ΔΠΑ.. ΚΡΖΣΖ Θεξκνθεπηαθψλ Καηαζθεπψλ θαη Καιιηεξγεηψλ 4 ΔΠΑ.. ΚΑΛΑΜΠΑΚΑ Σερληηψλ Ξπινγιππηηθήο-Γηαθνζκεηηθήο Δπίπινπ 5 ΓΔΧΡΓΗΚΖ ΔΠΑ.. ΝΔΜΔΑ Ακπεινπξγίαο - Οηλνηερλίαο Πεγή: Ο.Γ.Δ.Δ.Κ.Α. «ΓΖΜΖΣΡΑ», 2011 Τπνδνκέο Δθπαίδεπζεο Δλειίθσλ ηελ Διιάδα ππάξρνπλ 67 Κέληξα «ΓΖΜΖΣΡΑ» ηα νπνία θαηαλέκνληαη ζηνπο Ννκνχο ηεο ρψξαο σο εμήο: Τπάξρνπλ 2 ζηνλ Ννκφ Αηησιναθαξλαλίαο, 1 ζην Ννκφ Αξγνιίδαο, 4 ζην Ννκφ Αξθαδίαο, 3 ζην Ννκφ Άξηαο, 1 ζην Ννκφ Βνησηίαο, 2 ζην Ννκφ Γξεβελψλ, 1 ζην Ννκφ Γξάκαο, 1 ζην Ννκφ Γσδεθαλήζνπ, 2 ζην Ννκφ Έβξνπ, 1 ζην Ννκφ Δχβνηαο, 1 ζην Ννκφ Δπξπηαλίαο, 1 ζην Ννκφ Ζιίεηαο, 1 ζην Ννκφ Ζκαζίαο, 1 ζην Ννκφ Ζξαθιείνπ, 1 ζην Ννκφ Θεζζαινλίθεο, 2 ζην Ννκφ Θεζπξσηίαο, 1 ζην Ννκφ Ησαλλίλσλ, 1 ζην Ννκφ Καβάιαο, 2 ζην Ννκφ Καξδίηζαο, 2 ζην Ννκφ 25

Καζηνξηάο, 1 ζην Ννκφ Κέξθπξαο, 1 ζην Ννκφ Κηιθίο, 2 ζην Ννκφ Κνδάλεο, 1 ζην Ννκφ Κπθιάδσλ, 1 ζην Ννκφ Λαθσλίαο, 2 ζην Ννκφ Λάξηζαο, 1 ζην Ννκφ Λαζηζίνπ, 3 ζην Ννκφ Μαγλεζίαο, 3 ζην Ννκφ Μεζζελίαο, 1 ζην Ννκφ Ξάλζεο, 1 ζην Ννκφ Πέιιεο, 1 ζην Ννκφ Πηεξίαο, 3 ζην Ννκφ Πξέβεδαο, 1 ζην Ννκφ Ρεζχκλνπ, 1 ζην Ννκφ Ρνδφπεο, 1 ζην Ννκφ άκνπ, 2 ζην Ννκφ εξξψλ, 1 ζην Ννκφ Σξηθάισλ, 2 ζην Ννκφ Φζηψηηδαο, 3 ζην Ννκφ Φιψξηλαο, 1 ζην Ννκφ Φσθίδαο, 1 ζην Ννκφ Υαλίσλ, 2 ζην Ννκφ Υαιθηδηθήο. Πεξηζζφηεξεο πιεξνθνξίεο ππάξρνπλ ζε ζρεηηθφ πίλαθα ζην Παξάξηεκα. Δπίζεο πξνγξάκκαηα θαηάξηηζεο πινπνηνχληαη θαη κε επζχλε ησλ παξαθάησ δνκψλ: Π.Γ.. (Πξαθηηθά Γεσξγηθά ρνιεία) Παηξψλ, Βέινπ Κνξηλζίαο, Μεζζαξά Κξήηεο θαζψο θαη ζηα Σ.Δ.Δ. Λέζβνπ θαη Σ.Δ.Δ. πγγξνχ. Άιινη θνξείο εθπαίδεπζεο ελειίθσλ είλαη ηα πνιπάξηζκα ΚΔΚ (Κέληξα Δπαγγεικαηηθήο Καηάξηηζεο) ηεο ρψξαο ηα νπνία είλαη ηδησηηθά, επνπηεχνληαη απφ ην Τπνπξγείν Απαζρφιεζεο θαη κέζα ζηελ πνηθίια ησλ πξνγξακκάησλ ηνπο, αλαιακβάλνπλ κεξηθέο θνξέο θαη πξνγξάκκαηα αγξνηηθνχ ελδηαθέξνληνο (πρ γηα βηνινγηθή γεσξγία, πξνζηαζία πεξηβάιινληνο θιπ). Τπάξρεη επίζεο θαη ε Ακεξηθαληθή Γεσξγηθή ρνιή πνπ εδξεχεη ζηε Θεζζαινλίθε θαη παξέρεη πξνγξάκκαηα ζε επίπεδν ΣΔΔ θαη ΚΔΚ. (www.ogeeka-dimitra.org.gr). Οξγαληζκόο Δπαγγεικαηηθήο Δθπαίδεπζεο θαη Καηάξηηζεο (Ο.Δ.Δ.Κ.) ηα πιαίζηα ηνπ Δζληθνχ πζηήκαηνο Δπαγγεικαηηθήο Δθπαίδεπζεο θαη θαηάξηηζεο ην νπνίν θαζηεξψζεθε κε ην λφκν 2009/1992 ηδξχζεθε ην Ν.Π.Γ.Γ. «Οξγαληζκφο Δπαγγεικαηηθήο Δθπαίδεπζεο θαη Καηάξηηζεο» (Ο.Δ.Δ.Κ.), ν νπνίνο παξέρεη ηππηθή επαγγεικαηηθή εθπαίδεπζε θαη θαηάξηηζε θαη έρεη ηε ζπλνιηθή επζχλε γηα ηα Ηλζηηηνχηα Δπαγγεικαηηθήο Δθπαίδεπζεο (Η.Δ.Κ.), Γεκφζηα θαη Ηδησηηθά, πνπ ιεηηνπξγνχλ ζηε ρψξα επίζεο απφ ην 1992. Ο Ο.Δ.Δ.Κ. παξέρεη ζήκεξα πξνγξάκκαηα αξρηθήο επαγγεικαηηθήο εθπαίδεπζεο ζηα αθφινπζα αληηθείκελα ηνπ αγξνηηθνχ ηνκέα : Σερληθφο Αλζνθνκίαο Σερληθφο Ακπεινπξγίαο Οηλνηερλίαο Σερληθφο Θεξκνθεπίσλ Σερληθφο Αξδεχζεσλ Δηδηθφο Γαζηθήο Πξνζηαζίαο 26

Δπηκειεηήο Ξελαγφο Δζληθψλ Γξπκψλ θαη Υψξσλ Αλαςπρήο Σερληθφο Βηνινγηθήο Οηθνινγηθήο γεσξγίαο Δηδηθφο Γελδξνθνκίαο θαη Μεηαπνίεζεο Δπεμεξγαζίαο πξντφλησλ ειηάο θηζηηθηάο Σερληθφο Πηελνηξνθίαο Σερληθφο Αλαπαξαγσγήο αγξνηηθψλ δψσλ Γηαρεηξηζηήο Γεσξγνθηελνηξνθηθψλ Δθκεηαιιεχζεσλ Βνεζφο Γεσξγνθηελνηξνθηθψλ Δθκεηαιιεχζεσλ 2.2 Η ΓΔΧΡΓΙΚΗ ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ ΣΗΝ ΑΤΣΡΙΑ Γεληθά Σα ηδξχκαηα γεσξγηθήο εθπαίδεπζεο θαη νη ππεξεζίεο ππνζηήξημεο ηεο γεσξγίαο ζηελ Απζηξία έρνπλ κία δνκή, ε νπνία έρεη αλαπηπρζεί εδψ θαη δεθαεηίεο θαη παξέρεη κία επξεία πνηθηιία δπλαηνηήησλ. Ο θχξηνο ζηφρνο ηνπο είλαη λα εμαζθαιίζνπλ εηζφδεκα ζηνλ αγξνηηθφ πιεζπζκφ απφ ηηο γεσξγηθέο ηνπο εθκεηαιιεχζεηο θαη δξαζηεξηφηεηεο πνπ ζρεηίδνληαη κε ηε γεσξγία θαζψο θαη λα ππνζηεξίμνπλ ηελ πξνζσπηθή θαη ηελ επαγγεικαηηθή ηνπο εμέιημε. Οη δηαζέζηκεο εθπαηδεπηηθέο θαη ζπκβνπιεπηηθέο επηινγέο ζπλερψο πξνζαξκφδνληαη ζηηο ελαιιαζζφκελεο αλάγθεο ηνπ αγξνηηθνχ πιεζπζκνχ, νη νπνίεο ραξαθηεξίδνληαη θπξίσο απφ ηέζζεξηο παξάγνληεο: Απαηηήζεηο ηεο θνηλσλίαο γηα γεσξγία θαη δαζνθνκία. πκκεηνρή ηνπ αγξνηηθνχ πιεζπζκνχ ζηελ επεκεξία θαη ηελ αλάπηπμε ηεο θνηλσλίαο. Σερλνινγηθή πξφνδνο. Οηθνλνκηθφ-πνιηηηθφ πεξηβάιινλ θαη ζπλζήθεο. εκεξηλέο ζπλζήθεο ζηε γεσξγία θαη ηε δαζνθνκία: Μέρξη ηα κέζα ηνπ 20 νπ αηψλα, ε αγξνηηθή παξαγσγή ήηαλ βαζηζκέλε ζηελ πνζφηεηα, πξνθεηκέλνπ λα εμαζθαιηζηεί επάξθεηα γηα ηνλ απζηξηαθφ πιεζπζκφ. Καζψο ε αγξνηηθή ηερλνινγία θαη ε γλψζε ησλ ηερλνινγηψλ παξαγσγήο εμαπιψζεθαλ, νη απαηηήζεηο ηεο θνηλσλίαο άιιαμαλ, νδεγψληαο ζηελ δεκηνπξγία ηνπ κνληέινπ ηεο πνιπιεηηνπξγηθήο γεσξγίαο θαη δαζνθνκίαο, ε νπνία πεξηιακβάλεη εθηφο ησλ άιισλ ηε δηαηήξεζε ησλ πεξηνρψλ θαη ηε δηαρείξηζε ηεο πνηφηεηαο ηνπ λεξνχ θαη ησλ αγξνηηθψλ πξντφλησλ. Οη ζεκεξηλέο 27