ΛΟΙΜΩΞΕΙ ΑΝΑΠΝΕΤΣΙΚΟΤ ΣΑΞΙΝΟΜΗΗ Οι λοιμώξεις του αναπνευστικού συστήματος διακρίνονται σύμφωνα με την ανατομία του, σε 3 μεγάλες κατηγορίες. Λοιμώξεις ανώτερου αναπνευστικού Ρινίτιδα Ωτίτιδα Υαρυγγίτιδα ή αμυγδαλίτιδα Παραρρινοκολπίτιδα. Λοιμώξεις μέσου αναπνευστικού Επιγλωττίτιδα Λαρυγγίτιδα Σραχειοβρογχίτιδα Βρογχίτιδα. Λοιμώξεις κατώτερου αναπνευστικού Πνευμονία Πνευμονικό απόστημα Εμπύημα ΑΙΣΟΛΟΓΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΣΕ Οι παράγοντες οι οποίοι προκαλούν τις λοιμώξεις (και όχι μόνο του αναπνευστικού συστήματος) ανήκουν στις παρακάτω ομάδες μικροοργανισμών : 1. ΙΟΙ 2. ΜΙΚΡΟΒΙΑ 3. Μύκητες 4. Παράσιτα Οι 2 τελευταίες κατηγορίες προκαλούν λοίμωξη κάτω από ειδικές συνθήκες (πχ. σε ανοσοκατασταλμένα άτομα κλπ) ΣΡΟΠΟ ΜΕΣΑΔΟΗ Σο άτομο που πάσχει διασπείρει κυρίως με το βήχα και το φτάρνισμα αλλά και με την ομιλία ή το γέλιο, σταγονίδια που περιέχουν το παθογόνο αίτιο. Η μετάδοση γίνεται αερογενώς (με την εισπνοή σταγονιδίων που μεταφέρουν το παθογόνο αίτιο) ή με ενοφθαλμισμό του παθογόνου αιτίου στον βλεννογόνο του στόματος, της ρινός ή των οφθαλμών. Αυτός ο τρόπος μετάδοσης αφορά ΜΟΝΟ τις ιογενείς λοιμώξεις. τις πνευμονίες δεν υπάρχει φόβος μετάδοσης του μικροβίου, παρά μόνο σε ειδικές λοιμώξεις όπως είναι η φυματίωση. ΤΜΠΣΩΜΑΣΟΛΟΓΙΑ Ποικίλλει ανάλογα τον αιτιολογικό παράγοντα, την εντόπιση της λοίμωξης και την κατάσταση του ατόμου (ηλικία, συνύπαρξη ή όχι άλλων παθολογικών παραγόντων, κλπ) 1
ΚΟΙΝΟ ΚΡΤΟΛΟΓΗΜΑ Σα συμπτώματα του κοινού κρυολογήματος είναι γνωστά σε όλους. Αρχικά υπάρχει αίσθημα ξηρότητας της στοματικής κοιλότητας και της ρινός για να ακολουθήσουν μετά ένα ή δύο 24/ωρα, ρινική καταρροή και απόφραξη, υπεραιμία οφθαλμών, βήχας και φτάρνισμα, ζάλη ή πονοκέφαλος. υνήθως δεν υπάρχει πυρετός. ΓΡΙΠΠΗ Πυρετός συνήθως υψηλός, απουσιάζει χαρακτηριστικά η ρινική καταρροή, κεφαλαγίες, μυαλγίες, αρθραλγίες, ρίγη, καταβολή, κεφαλαλγία, ανορεξία, φωτοφοβία. υνήθης διάρκεια είναι 3-4 24/ωρα. Η γρίππη μπορεί να προκαλέσει πνευμονία είτε πρωτοπαθώς είτε δευτεροπαθώς (επιμόλυνση από μικροβιακό παράγοντα) ΣΡΑΧΕΙΟΒΡΟΓΧΙΣΙΔΑ - ΒΡΟΓΧΙΣΙΔΑ Καταβολή, πυρετός, κεφαλαλγία, μυαλγίες και βήχας συνήθως παροξυσμικός αρχικά ξηρός κι αργότερα παραγωγικός με βλεννώδη ή βλεννοπυώδη απόχρεμψη. Με τον βήχα μπορεί να παρουσιασθεί και οπισθοστερνικό άλγος. Πολλές φορές προσβάλλεται ταυτόχρονα ο φάρυγγας και ο λάρυγγας με συνοδό την ανάλογη συμπτωματολογία (πονόλαιμος, δυσκαταποσία, βράγχος φωνής, κλπ) ΠΝΕΤΜΟΝΙΑ Είναι λοίμωξη του πνευμονικού παρεγχύματος. υμπτωματολογία όσο και βαρύτητα, εξαρτώνται όχι τόσο από την έκταση αυτής, όσο από τον μικροβιακό παράγοντα που την έχει προκαλέσει από τη μία πλευρά και από την κατάσταση του ατόμου που έχει προσβληθεί από την άλλη. ΔΙΑΓΝΩΗ Σις περισσότερες φορές δεν χρειάζεται να αναζητηθεί ο αιτιολογικός παράγοντας. Όταν αυτό κριθεί αναγκαίο, κυρίως στις σοβαρές περιπτώσεις (πνευμονία, εμπύημα, κλπ), το εργαστήριο μπορεί να βοηθήσει με διάφορες τεχνικές. Αύξηση τίτλου αντισωμάτων έναντι συγκεκριμένου παράγοντα (ιού ή μικροβίου) Άμεση ταυτοποίηση του μικροοργανισμού με ειδικές χρώσεις (μικροσκόπιο) Καλλιέργεια διαφόρων υλικών (πτύελα, αίμα, πλευριτικό υγρό, κλπ.) Απεικονιστικές μέθοδοι (ακτινογραφία, αξονική) Εξετάσεις αίματος (αύξηση λευκών αιμοσφαιρίων, αύξηση δεικτών λοιμώξεως: ΣΚΕ,CRP) 2
ΘΕΡΑΠΕΙΑ Η μεγάλη πλειοψηφία των λοιμώξεων, ιδίως του ανώτερου αλλά και του μέσου αναπνευστικού συστήματος οφείλονται σε ιούς, έχουν εποχική έξαρση (κυρίως το Υθινόπωρο και το Φειμώνα) και είναι αυτοϊάσιμες. Η θεραπεία είναι κυρίως συμπτωματική (ανακούφιση των συμπτωμάτων). Θα πρέπει να σημειωθεί ότι πολλές φορές οι λοιμώξεις ιογενούς αιτιολογίας επιπλέκονται στην πορεία από μικροβιακούς παράγοντες και ΜΟΝΟ σε αυτή την περίπτωση είναι απαραίτητη η χρήση αντιβιοτικών φαρμάκων. ΠΡΟΛΗΨΗ Πλύσιμο χεριών Αποφυγή χώρων που συγχρωτίζονται πολλά άτομα Τγιεινός τρόπος διαβίωσης Εμβόλια : κατά του ιού της γρίππης και του πνευμονιόκοκκου, τα οποία όμως συνιστώνται μόνο για ειδικές ομάδες πληθυσμού (άτομα με χρόνια αναπνευστικά ή καρδιολογικά προβλήματα, κλπ). ΛΟΙΜΩΞΕΙ ΣΟΤ ΑΝΩΣΕΡΟΤ ΑΝΑΠΝΕΤΣΙΚΟΤ ΤΣΗΜΑΣΟ Οι περισσότερες λοιμώξεις του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος προκαλούνται από ιογενείς λοιμώξεις και συνήθως έχουν μικρή διάρκεια. το παρόν κείμενο παραθέτονται διάφορες συμβουλές για τις ενέργειες που πρέπει να γίνουν και τα συμπτώματα που θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη, λόγω του ότι ενδέχεται να υποδηλώνουν μια σοβαρότερη ασθένεια. Σι είναι οι λοιμώξεις του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος; Οι λοιμώξεις του λαιμού (λάρυγγα) ή του κύριου αεραγωγού (τραχεία) ή των αεραγωγών των πνευμόνων (βρόγχοι) είναι συνήθεις. Οι λοιμώξεις αυτές συχνά ονομάζονται λαρυγγίτιδα, τραχειίτιδα, ή βρογχίτιδα. Οι γιατροί συνήθως χρησιμοποιούν απλώς τον όρο λοίμωξη του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος προκειμένου να αναφερθούν σε κάποια από αυτές τις λοιμώξεις ή ακόμα και όλες. Οι περισσότερες λοιμώξεις του ανώτερου αναπνευστικού οφείλονται σε κάποια ιογενή λοίμωξη. 3
Η παραπάνω εικόνα παρουσιάζει τις περιοχές μιας σειράς λοιμώξεων του αναπνευστικού. Ποια είναι τα συμπτώματα της λοίμωξης του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος; Σο κύριο σύμπτωμα της λοίμωξης του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος είναι συνήθως ο βήχας. τα περαιτέρω συμπτώματα περιλαμβάνονται ο πυρετός, ο πονοκέφαλος, τα άλγη και οι πόνοι. Είναι πιθανό να προκύψουν συμπτώματα κρυολογήματος στην περίπτωση που η λοίμωξη επηρεάζει και τη ρινική κοιλότητα. Σα συμπτώματα κορυφώνονται κατά κανόνα ύστερα από 2-3 ημέρες και στη συνέχεια σταδιακά υποχωρούν. Ωστόσο, ο βήχας ενδέχεται να επιμείνει και μετά την ίαση της λοίμωξης. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η φλεγμονή των αεραγωγών, που προκλήθηκε από τη λοίμωξη, πιθανώς να χρειάζεται χρόνο μέχρι να επιλυθεί. Μπορεί να χρειαστούν 2-3 εβδομάδες, αφότου περάσουν τα υπόλοιπα συμπτώματα, μέχρι να υποχωρήσει εντελώς και ο βήχας. Ποια είναι η θεραπεία των λοιμώξεων του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος; Κύριος στόχος της θεραπείας είναι να μετριαστούν τα συμπτώματα την ώρα που το ανοσοποιητικό σύστημα αντιμετωπίζει τη λοίμωξη. Οι πιο ωφέλιμες θεραπείες είναι οι εξής: 4
Χορήγηση παρακεταμόλης, ιβουπροφαίνης ή ασπιρίνης για να μειωθεί ο πυρετός (υψηλή θερμοκρασία) και να υποχωρήσουν τα άλγη, οι πόνοι και οι κεφαλαλγίες. (Για παιδιά κάτω των 16 ετών η λήψη ασπιρίνης απαγορεύεται). Κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων υγρών στην περίπτωση πυρετού, προκειμένου να αποφευχθεί η ήπια αφυδάτωση. την περίπτωση καπνιστού, προτείνεται η διακοπή του καπνίσματος. Οι λοιμώξεις του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος και οι σοβαρές πνευμονοπάθειες είναι συχνότερες στους καπνιστές. 5